Professional Documents
Culture Documents
Bartin Yemek Kitabi
Bartin Yemek Kitabi
9 b
s Çi
Z“4 Ss
BArı KARADENİZ “
KALKINMA AJANSI VA ga
TC.
: Zonguldak Valiliği
II Kültür ve Turizm Müdürlüğü
83
TC.
, BARTIN VALILIĞI
TI Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Bu yayın, Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı 2013 Yılı Doğrudan Faaliyet Desteği kapsamında gerçekleştirilen “Batı
Karadeniz Lezzet Atölyesi” adlı proje çerçevesinde hazırlanmıştır. Zonguldak İlKültür ve Turizm Müdürlüğü'ne ait
olan projenin ortakları Bartın İlKültürveTurizm Müdürlüğü ile Ekonomistler Platformu'dur.
Bu yayının içerik ile ilgili tüm sorumluluğu Zonguldak İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'ne aittir.
Proje Koordinatörü
Kürşat COŞGUN
Editör
Dr. Serdar EREN
Fotoğraflar
Ersin KOMŞU
Arşiv
, Bartın
Il Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Yapım
ISBN
ISBN: 978-605-149-613-9
YEMEKLERİ
BARTIN
Önsü
Ah ÇINAR
Bartın Valısı
YEMEKLERİ
BARTIN
Antikçağda “Sular İlahı veya Muhteşem Akan Su” anlamlarına gelen Parthenios adı verilen, Bartın ırmağı
kenarında kurulan Bartın ilimiz coğrafı konumu, ekonomusı, iklim koşullarının etkisiyle kendine has kültürel bir dokuya
sahiptir.
M addı ve manevi değerler bütünü olan kültür, ülkemizin her bölgesinde her yöresinde farklılık ve çeşitlilik
göstermektedir... Ekonomak ve coğrafı koşullar bu farklılık ve çeşitliliğe sebep olmakla birlikte ülkemizi ve ilimizi kültürel
değerler bakımından zengin kılmaktadır.
Batı Karadeniz! in ve ülkemizin genç illerinden olan Bartın kültüründe de bu zenginlik kendini göstermektedir.
Ekonominin ve coğrafı koşullarının etkilerinin en belirgin şekilde görüldüğü alanlardan biri de mutfak kültürüdür.
Sail kenti olan Bartın'ın muğfak kültüründe deniz ürünleri Bartın halkı için vazgeçilmez biryere sahiptir. Yağışın
bol olması ilimizin topraklarını verimli kılmakta ve yılın her mevsiminde sebze bolluğu yaşanmaktadır. Bu da Bartın
hanımlarının sebzeleri yetiştirip hem ev ekonomilerine katkıda bulunmalarına hem de Bartın'ın yemek kültürünün
zenginleşmesine katkı sağlamaktadır. Pum pum çorbası, beyaz baklava, Amasra salatası, maydanoz köftesi... Bartın'a
gelen ziyaretçilerin tatması gereken yöresel yemeklerden birkaçıdır.
Yapılan derlemeler sonucu Bartın mutfağını iklim koşullarının şekillendirdiği görülmüş, sofralarda sebzeler
ağırlığını korumuştur.
Bartın'ın düğün, bayram gıbı özel günlerinde yapılan; fakat son zamanlarda teknolojinin yeni nesil üzerindeki
etkisiyle de unutulmaya başlanmış yöresel yemekleri söz konusudur.
Hanımların
anımların &veeekonomisine
isine katkı sağlaması adınaadına önemli
kalfa sağlaması önemlibir
bir kaynakolan
olan ve
ve Bartın'ın estetikanlayışını
Bartın'ın estetik anlayışını»yansılan
geleneksel el sanatları Bartın'ı ziyaret edenlerin hafızasında kalıcılığını korumaktadır. Yüzyılların gümüş parıltılarını
)
yansılan, 200 yıllık bir geleneğin devamı olan bezkumaş ile tüle iğne kullanılmadan yapılan Bartın İşi Telkırma
görülmeye değer bir özellik taşımaktadır. Bartın İşi Telkırma, Tel Sarma... ziyaretçilerimizin sevdiklerine hediye olarak
da götürebilecekleri birer sanat örneğidir. Bu sanatların kalıcılığını koruması adına bu çalışmamız da önemli bir yere
sahiptir.
Yapılan bu çalışmanın unutulmaya yüz tutan kültürel değerlerimizi ve elsanatlarımızı yaşatma ve gelecek nesillere
aktarına adına hazırlanan “Batı Karadeniz Lezzet Atölyesi” kitabımızda emeği geçen ve yardımlarını esirgemeyen herkese
teşekkür ederim.
YEMEKLERİ
BARTIN
Sunuş
Fuat DURSUN
1 Kültür ve Turızm Müdürü
l
sarığı tatlısının önemli bir yeri vardır. Daha çok özel Doğrudan Faaliyet Desteği (DED) programı çerçevesinde,
günlerde (düğün, bayram...) bu tatların ikram edilmesi Zonguldak İlKültür ve Turizm Müdürlüğü'nün proje
bu yemeklerin önemine vurgu yapmaktadır. Kışlık sahıplığı yaptığı Ekonomustler Platformu ile
hazırlıklar olarak iklime bağlı olarak sebzeleri kurutma Müdürlüğümüzün de proje ortaklığını paylaştığı “Batı
tarzında bir hazırlık söz konusu değildir. Yazdan Karadeniz Lezzet Atölyesi” adlı proje çalışmasında emeği
hazırlanan kuru yufka böreklerde değerlendirilmektedir. geçen tüm kişi ve kurumlara teşekkür ederim.
YEMEKLERİ
BARTIN
Reçetelerle
Ilgili Öneriler
Dr. Serdar EREN
YEMEKLERİ
BARTIN
Yemeğin hazırlığına başlamadan önce tencereler ya da tavaların boş halde, ocak üzerinde 1-2 dakıka ısıtılması
ve sonrasında yağının eklenerek gereklı malzemelerin pişirilmesi, tüm malzemelerin eşit zamanlarda pişmesi
açısından önemlidir.
Reçetelerde verilen fırın sıcaklıkları ev tıpı tezgahaltı fırınlar göz önünde bulundurularak yazılmıştır. Sanayi
tepi konveksiyonlu ya da turbolu fırınlar ile ev tıpı elekirikli davul fırınlar ve kuzine tipifırınlar kullanıldığında
bu sıcaklıkların ve pişirme zamanlarının değişeceği unutulmamalıdır.
Türk Mutfağının gelişmesi açısından ilgili tüm yemeklerin hazırlanışında kullanılan reçetelerde su bardağı,
Çorba kaşığı, fincan ya da çay bardağı gıbı ölçülerden sakınılmalıdır. Yemek pişiren her kışı evinde hassas
bir terazi bulundurmalı ve ölçümlerini gram-kilogram cinsinden bu terazi ileyapmalıdır. Su bardakları
ya da kaseler ile ölçüm yapmak kişilerin yemek zevklerinin aynılaşmasına ve özgünlüklerini ortaya koymalarına
engel olmaktadır.
Reçetelerde verilen ölçüler, araştırma boyunca bölgede yaptığımız incelemeler sonucunda ortaya çıkmıştır.
Bu incelemeler boyunca aldığımız tarifler, orada bulunan mutfağın standartlarında hazırlanarak deneme-
yanılma yoluyla oluşturulmuştur. Bu kitaptan faydalanan tüm kişilerin gerek mutfaklarındakı standartlar,
gerekse kültürel farklılıklarından dolayı reçetelerde değişiklikler olabilir.
Kıtapta verilen yemekler, fotoğrafları ve pişirme teknikleri ile birlikte, insan zihninde bir örnek oluşturma
amacını gütmektedir. Bir yemeğin bir reçetesi olamayacağı için, her kişinin kendi reçetesini, kendi ağız
tadına ve kültürüne göre yeniden oluşturması tavsiye edilmektedir.
YEMEKLERİ
BARTIN
Bartın
Genel Bilgiler
Bg kan'lik kıyı şeridiyle Karadeniz Bölgesi'nin batı
bölümünde yer alan, doğuda Kastamonu, güneyde
Karabük ve batıda Zonguldak illeriyle komşu olan
Bartın'ın nüfusu 189,139'dur.
Kayası
Kuş
>
Amasra
-
em
İnkumu
>
YEMEKLENİ
BARTIN
Yapılan derleme çalışmasında kaynak kişi Ermeni
ve Rum ustaların Bartın'a gelerek Bartın'da ustalar yetiştirerek
bu sanatın öğrenildiği bilgisini vermektedir.
Msır yaprakları
balkonlarda, bahçelerde
kısacası güneş gören yerlerde örtülerin üzerinde kurutulur.
Kurutma sonunda soymuklar nefti kremle bej arasındaki
bir renge dönüşür. Daha sonra bu yaprak ince şeritler Ül kirmadan daha eski olduğu bilinen bir işleme
haline gelecek şekilde dilimlenir. çeşididir. Evlilik hazırlığındaki genç kızlar çeyizlerine, Tel
Kakma (Tel Sarma) tekniği ile yapılmış; içine aile ya da
Dilimlenen mısır yapraklarını ıslatarak saç örgüsü düğün resimlerini koyabilecekleri bir pano işlerler, düğünden
şeklinde örülmeye başlanır. 25 kulaca (metre) ulaşıncaya sonra bu panoyu evlerine asarlarmış. Tel kakma (Tel
kadar örülür. Örgünün ekleme yerlerindeki koçanların Sarma) tel kırmadan farklı olarak çizilerek işlenir. Beyaz
artıkları kuruduktan sonra makas yardımıyla temizlenir, iş, basıt nakış iğneleri, Türk işi desenleri işlemeye uygundur.
Bu şekilde uzun şeritler elde edilir. İstenirse örülen zincirler Desen çizgisi görülmeyecek şekilde verev ya da düz sarma
boyanır. tekniğiyle işlenir. İşleme sırasında tel bükülmeden çevrilir,
parmakla çok fazla bastırmadan yerleştirilerek işlemeye e
Zincirlerin Boyanması: Bir kaba konulan su kaynatılır. devam edilir. Bakır, altın veya gümüş tel kullanılabılır.
İçine boya, tuz, parlaklık vermesi için de sirke konulur. İşleme, basit nakış iğne teknikleri ile süslemeler yapılarak
Daha sonra örülmüş zincirler kaynayan suya atılır, kaynatılır. zenginleştirilir. Tel iğnesinin geçebildiği her türlü düz
Kaynama işlemi bittikten sonra zincir sudan çıkartılıp soğuk dokuma kumaşa işleme yapılabilir.
suda yıkanır ve kurutulmaya başlanır.
Kalıpların Hazırlanması: Ekmek sepeti, peçetelik Kaynak: Bartın Halk Eğitim Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü (2011),
Bartın İşi Tel Kırma, “Tel Sarma (Tel Kakma)”, 5.57, Bartın.
YEMEKLERİ
BARTIN
Yöresel
Mutfak
Kultürü
vazgeçilmezi konumuna gelen 20 22 çeşit otun
Maddivemanevi değerler bütünü olarak tanımlanan harmanlanmasıyla yapılan Amasra Salatası Bartın
kültür, toplumlara özgü olup uzun bir zaman sürecinin
mutfağında önemini korumakta, yerli ve yabancı
birikimi olarak ortaya çıkmaktadır.
turistlerin beğenisine sunulan yerel bir lezzet olarak
varlığını korumaktadır. Kentsel imge olarak da Amasra
Bu birikim sonucunda toplumdan topluma,
ile bütünleşmişür.
yöreden yöreye değişikliğin görüldüğü kültür kavramı
içerisinde mutfak kültürü de önemli bir yer almaktadır.
b araştırmalar sonucunda Bartın'da su
Toplumun ve yörenin yaşam biçimini yansıtan kültür,
böreğinin, beyaz baklavanın, gelin telinin, delioğlan
değerler bütünü olup mutfak kültürü de bu değerler
sarığı tatlısının önemli bir yeri vardır. Daha çok özel
bütünün bir parçası konumundadır.
günlerde ( düğün, bayram...) bu tatların ikram edilmesi
bu yemeklerin önemine vurgu yapmaktadır. Kışlık
Mutak kültüründe, toplum yaşam biçimi önemli hazırlıklar olarak iklime bağlı olarak sebzeleri kurutma
bir yere sahiptir. Yaşam biçimini şekillendiren unsurlar
tarzında bir hazırlık söz konusu değildir. Yazdan
mutfak kültürüne yön vermektedir. Yaşam biçiminin
hazırlanan kuru yufka böreklerde değerlendirilmektedir.
şekillenmesine sebep olan bölgenin ve yörenin sahip
olduğu iklim özellikleri, coğrafı konumu mutfak
Zamana bağlı olarak kültürel değerlerde yaşanan
kültürünün hatlarını oluşturmaktadır.
değişim mutfak kültüründe de kendini göstermektedir.
Bazıları günümüze kadar varlığını koruyarak sofralarda
Coğrati konum olarak Batı Karadeniz Bölgesinde yerini almış; bazıları ise unutulmuştur. Zamanla
yer alan Bartın ilimizde kültürel değerlerin çeşitliliği çeşitliliğin azaldığı derleme yapılan kaynak kişiler
yemek kültüründe de kendini göstermektedir.
tarafından ifade edilmiştir.
"Toplum yaşamındaki değişiklik genel olarak
Bölgenin ve şehrin tanıtılması, turizmin gelişmesindeki
kültürü etkilediği gibi bu değişiklik mutfak kültüründe katkısı göz önüne alınarak yöresel yemeklere dikkat
de kendini göstermektedir. Değişen yaşam koşulları,
çekmek adına yapılan bu çalışma gelecek nesiller
teknolojideki gelişim ...gibi sebeplerden mutfak
açısından önemli bir kaynak olacağı düşülmektedir.
kültüründe değişim kaçınılmaz olmuştur.
YEMEKLERİ
BARTIN
ç
—
NILUYA juzıyımıa
CE)
Kıymalı Tarhana Çorbası
N
ÖLÇÜ TABLOSU İÇİN SAYFA 84'E BAKINIZ
Hazırlanışı
S2
YEMEKLERİ
BARTIN
m be Me m e e e e 4 ii TT ğİZ.İğ—ğZIZİ.İğğş—ğ2.i.——ş——i y bi w smd
m e
am ss
38 AR 5 4 şi ubuğ' vi
a e 4.
Pum Pum Çorbası
YEMEKLERİ
BARTIN
Ca
NILUYA jizıYINIA
Cİ
j
RM
YEMEKLERİ
BARTIN
Araha (Kabuklu Bezelye yemeği)
/
e
YEMEKLERİ
BARTIN
Mo
YEMEKLERİ
BARTIN
Fasulye Kavurması
YEMEKLERİ
BARTIN
Yoğurtlu Mancar
RM
çe)
YEMEKLERİ
BARTIN
Mancar Dolması
«
ÖLÇÜ TABLOSU İÇİN SAYFA 84'E BAKINIZ — Hazırlanışı
YEMEKLERİ
BARTIN
İspat
j
5gr. Karabiber
Mo 5gr. Nane
YEMEKLERİ
BARTIN
Acı Mantar
/
© ÖLÇÜ TABLOSU İÇİN SAYFA 84'E BAKINIZ
yi Hazırlanışı
Malzemeler Mimi nemli bir tülbentle
500 gr. Acı Mantar siliniz. Mantarları 4'e bölünerek sıvı
yağda kısık ateşte kavurunuz. 5-10
100 gr. Kuru Soğan
dakika sonra süzünüz ve suyundan
30 gr. Ayçiçek Yağı ayrınız. Aynı tavada soğanları
10 gr. Kıyılmış Maydanoz kavurunuz. Süzülen mantarları ilave
ediniz. 'luz, karabiber ve pul biber
5gr. Tuz
ekleyiniz. Tabağa alınarak üzerine
Dgr Karabiber maydanoz serptikten sonra servis
Dgr Pul biber ediniz.
Dgr Pul Biber
j
JE
YEMEKLERİ
BARTIN
Gicir
YEMEKLERİ
BARTIN
Lİ
pre
—,
>
çeri
—
pre
>—
—
3
e
<<
ii
cr
NiLuva juzıyımıa
©
NILEYE IUITMINgr
IA
Amasra Salatası
ÖLÇÜ TABLOSU İÇİN SAYFA 84'E BAKINIZ
Hazırlanışı
YEMEKLERİ
BARTIN
mağ
ÇAJIŞINIA
NILEYE
Pirınçlı Bartın Mantısı
YEMEKLERİ
BARTIN
5ai yem,
LED
HITAIMNIA
KILEYE
Bartın Gözlemesi
YEMEKLERİ
BARTIN
L&'3
NILUYE MZIYIMIA
Aİ
G1
c51
YEMEKLERİ
BARTIN
Mezgit Tava
YEMEKLERİ
BARTIN
YUJTININIA
NILAYA
Hamsı Tava
Lİ
pre
—,
>
pere
—
çer
>—
—
—
e
<<
7
Kalkan Tava
Mo
YEMEKLERİ
BARTIN
—
sh
EL,
>
e
—
ia
—
Maydonoz Köftesi
/
© ÖLÇÜTABLOSU İÇİN SAYFA 84'E BAKINIZ
yi Hazırlanışı
Malzemeler P irinçleri haşlayınız. Kıyma, soğan,
1000gr. o Kıyma maydanoz, baharatlar ve tuz karıştırınız.
400 gr. Yoğurt Ün, haşlanmış pirinç, yumurta ve kıyma
harcını karıştırarak yoğurunuz. Bu
250gr. Rendelenmiş Domates
harçtan ufak toplar yapınız. Eritilen
100 gr. Kuru Soğan tereyağının içine domates rendesi, salça
60 gr. Maydanoz ve su ilave edilerek kaynamaya bırakınız.
50 gr. Yumurta Kaynamakta olan suya önceden yapılmış
olan topları ilave ediniz. 5 dakika kadar
50 gr. Un
haşlayınız. Servis tabağına alınan
520gr. Tereyağı maydanoz toplarının üzerine hazırlanan
30 gr. Domates Salçası sarımsaklı yoğurt sosu dökünüz ve servis
25 gr. Sarımsak ediniz.
5gr. Tuz
JEm Dgr. Karabiber
Dgr Pul biber
1000gr. o Su
YEMEKLERİ
BARTIN
L&
EYE
Tr
GEEERDEN
MANEN.
Şa p K ö f t e
YEMEKLERİ
BARTIN
G>
BARTINCYEMEKLERİ
a
Islama
YEMEKLERİ
BARTIN
po
NILUYA juzıyınıa
Ga)
pa
|ÇE
JHITŞIMIA
NILEYE
Zirtd
Pa
ME
YEMEKLERİ
BARTIN
MINIA
LE
KILEYE
Bartın Tatlı Böreği
N
ÖLÇÜ TABLOSU İÇİN SAYFA 84'E BAKINIZ — Hazırlanışı
l
Sa
YEMEKLERİ
BARTIN
Kaha Tatlısı
W
l ediniz.
YEMEKLERİ
BARTIN
İncir (imi Dondurması
YEMEKLERİ
BARTIN
mCa>
YEMEKLERİ
BARTIN
Deli Oğlan Sarığı
YEMEKLERİ
BARTIN
|; . «İğ ..
b 4
-
|
..
”
e “
ve
N
.
Ma aN
f .. ç * ,
P
p
i- ( N
(i“ T
| See)
mm
|
LUJZIYINIA
NILAYA
Sekli,
Proje araştırına hizmetlerinde emeği geçen
ve proje kapsamında yer alan yemeklerin
yapımı konusunda destek veren,
mulfaklarını bizlere açan yandaki
kuruluş ve kışılere teşekkür ederiz.
01
YEMEKLERİ
BARTIN
Kamil Şen
(Şube Müdürü - İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Fırat Polat
(Ekonomustler Platformu Genel Koordinatörü)
Ersin Komşu
(Ekonomistler Platformu Proje Asıstanı)
Derya Kondur
(Folklor Araştırmacısı)
Taha Şentürk
(Proje Asistanı)
Canlı Balık
Mete Ayyıldız
Celil Ayyıldız
YEMEKLERİ
BARTIN
Normal Bir Fincan Bir Su Silme Dolu Bir Çorba Hafif Tepeleme
Kahve Fincanı Silme Dolu Bardağı Bardak Kaşığı Doldurulmuş
Un 45 gr. Un 125 gr. Pudra Şekeri 15gr.
Nişasta 55 gr. Toz Şeker 210gr. Toz Şeker 25 gr.
Toz şeker 85 gr. Pudra şekeri 145 gr. Karbonat 25 gr.
Pudra şekeri 55gr. Nişasta 130 gr. Vanilya 15 gr.
İrmik 65 gr. Pirinç 200 gr. Bulgur 15 gr.
Bulgur 65 gr. Bulgur 185 gr.
İrmik 15gr.
Pirinç İrmik Un 15 gr.
60 gr. 180 gr.
Nohut Kurufasulye Nişasta 15 gr.
70 gr. 190 gr.
Pirinç 20 gr.
Kurufasulye 70 gr. Nohut 190 gr.
Kuru Nane 1.5 gr.
Mercimek 70gr. Mercimek 190 gr.
Kekik 1.5gr.
Tuz 115gr. Tuz 300gr.
Tarçın 13gr.
Kavrulmuş fıstık içi 55 gr. Fındık içi kavrulmuş 135gr.
Kakao l0gr.
Kabuksuz kuru badem 55 gr. Kabuksuz kuru badem 135 gr. Kahve 15gr.
Yeşil fıstık kabuklu 55 gr. Yeşil kabuklu fıstık 135gr. Salça 30 gr.
Su 70 gr. Süt 235gr. Süt 10 gr.
Süt 70 gr. Su 220gr. Tereyağı erimiş 10 gr.
Krema 70gr. Rafine Yağ 215gr. Ketçap 15gr.
Şurup 80 gr. Tereyağı erimiş 215gr. Krema 15 gr.
Çikolata erimiş 85 gr. Şurup 220 gr. Çikolata erimiş 30gr.
Rafine Yağı 65 gr. Çikolata erimiş 265 gr. Rafine Yağ 7gr.
Tereyağı erimiş 65 gr. Margarin 25 gr.
YEMEKLERİ
BARTIN Fesleğen 1 gr.