4

ARALING PANLIPUNAN
QUARTER 3 - MODULE 6
Programa ng Pamahalaan
tungkol sa Pang-ekonomiya at
Pang-imprastraktura
Alamin

Ang modyul na ito ay masusing ginawa para sa iyo, upang matulungan kang matutunan
ang mga aralin na dapat mong malaman at maunawaan tungkol sa programa ng pamahalaan
tungkol sa pang-ekonomiya. Ang mga pagsasanay na ginamit dito ay tiyak na mapapaunlad at
malilinang ang iyong kasanayan bilang isang mag-aaral sa ika-apat na baitang.

Ang modyul na ito ay tumatalakay sa:

1. Programa ng Pamahalaan tungkol sa Pang-ekonomiya

2. Programa ng Pamahalaan tungkol sa Pang-imprastraktura

MELC (Pinakamahalagang Kasanayan sa Pagkatuto) Naipapaliwanag ang programa ng

pamahalaan tungkol sa pang-ekonomiya at pang-imprastraktura

K to 12 BEC CG: (AP4PAB-IIIa-1)

Matapos mong basahin at sundin ang mga gawain sa modyul na ito, ikaw ay inaasahang:

1. Masasabi ang kahulugan ng ekonomiya at ang kaugnayan nito sa pag-unlad ng bansa;

2. Matutukoy ang mga layunin ng pamahalaan sa pagtataguyod ng ekonomiya;
3. Masasabi ang mga paraan ng pamahalaan upang maitaguyod ang ekonomiya ng bansa;
4. Maipapaliwanag ang kahulugan ng imprastraktura;
5. Makapagbibigay halimbawa ng mga programang pang-imprastraktura atbp ng
Pamahalaan;
6. Masusuri ang mga proyektong pang-imprastraktura ng pamahalaan; at
7. Masasabi ang kahalagahan ng mga programang pang-imprastraktura ng pamahalaan.

Tuklasin

Ang ekonomiya ay sitwasyong pangkabuhayan ng isang bansa. Sa pamamagitan nito,

nalalaman kung ang isang bansa ay maunlad, papaunlad, o mahirap. Ang pagpapabuti sa
ekonomiya ng bansa ay binibigyan ng prayoridad ng ating pamahalaan. Ginagawa ito sa
pamamagitan ng pagsasagawa ng mga programa upang makaakit na mamumuhunan, malinang
ang panluwas na pamilihan, mapaunlad ang turismo, makalikom ng mga impormasyon, at
mapadali ang pagtanggap ng tulong mula sa ibang bansa.

1
 Ang ekonomiya ay binubuo ng mga sistemang ekonomiko ng isang bansa o ibang bansa:
ang trabaho, puhunan, at mga pinagkukunang lupain at ang pagmamanupaktura, produksiyon,
pangangalakal, distribusyon, at komsumpsiyon ng mga kalakal at serbisyo. Nakasalalay sa mga
programang pang-ekonomiya ang pag-unlad ng bansa. Kaya upang maging tiyak at maayos
ang ekonomiya, masusing isinaad sa Saligang Batas ang tatlong layunin sa pagtataguyod ng
pambansang ekonomiya.

Ito ay ang mga sumusunod:

1. makatarungang pamamahagi ng kita,pagkakataon at kayamanan;

2. patuloy na paglaki ng produksiyon ng kalakal at paglilingkod para sa taong bayan;at

3. lumalawak na kasaganaan na susi sa pagtaas ng antas ng pamumuhay ng tao lalo na

ng kapus-palad

Mga patakarang pang-ekonomiya ng pamahalaan na nagsisilbing gabay sa pagtataguyod ng

mga programang pangkanluran ng bansa.

1. Pangangalaga sa mga Manggagawa

Ang bawat bansa ay nangangailangan ng mga manggagawang magbibigay ng serbisyo para

magawa ang mga bagay na kailangan ng tao.Sila ang nagsisilbing instrumento para matugunan
ang pangangailangan ng tao.

Mga Benepisyo ng mga Manggagawa ayon sa Batas

1. Republic Act No. 6727 ( Wage Rationalization Act)- nagsasaad ng mandato para sa
pagsasaayos ng pinakamababang sahod o minimum wage na naaangkop sa ibat-ibang pang-
industriyang sektor na kinabibilangan.
2. Dagdag na bayad tuwing Pista Opisyal ( Holiday Pay- Artikulo 94)- tumutukoy sa bayad
sa isang manggagawa na katumabas ng isang ( 1) araw na sahod kahit hindi pumasok sa araw
ng pista opisyal.
3. Dagdag na bayad tuwing araw ng pahinga o special day ( Premium Pay-Artikulo 91-93)
Karagdagang bayad sa manggagawa sa loob ng walong ( 8) oras na trabaho sa araw ng
pahinga o special day.

2
 4.Dagdag na bayad para sa trabaho ng lalampas sa walong ( 8) oras ( Overtime Pay-
Artikulo 87)- karagdagang bayad sa pagtatrabaho na lampas walong ( 8) oras na trabaho
sa isang araw.
5. Dagdag na bayad sa pagtatrabaho sa gabi ( Night Shift Differential-Artikulo 86)
karagdagang bayad sa pagtatrabaho sa gabi na hindi bababa sa sampung ( 10) porsiyento
ng kanyang regular na sahod sa bawat oras na ipinagtrabaho sa pagitan ng ikasampu ng
gabi at ikaanim ng umaga.

2. Pangangalaga sa mga Lokal na Industriya at Kalakal

May mga patakaran ang pamahalaan para sa mga pangangalaga sa mga lokal na industriya
at kalakal. Isa na rito ang pagkontrol sa paglalabas at pag-aangkat ng mga produkto. May mga
patakaran din laban sa pagpupuslit o smuggling. Ang pagpupuslit ay iligal o di-sang-ayon sa
batas na pagpapapasok at pagluluwas ng mga kalakal buhat sa ibang bansa at palabas ng ating
bansa. Hindi ito dumaan sa tamang proseso kung kaya’t walang naipataw na buwis na isang
malaking kabawasan sa kita ng bansa. Binibigyang pansin din ng pamahalaan ang
pangangalaga sa halaga ng mga produkto.Bukod dito,nagpalabas din ng Consumer Price Index,
isang paraan upang ipaalam sa publiko ang nagaganap na pagbabago sa halaga ng ibat-ibang
bilihin at pagpapahayag ng mga posibleng produkto na mayroon sa pamilihang bayan.

3. Pagpapaunlad ng Agrikultura

Ang Agrikultura ay isang mahalagang pinagkukunan ng kita ng bansa. Bilang

pagpapaunlad sa sektor na ito,binibigyan ng pamahalaan ng suporta ang mga magsasaka gaya
ng pagtuturo at pagsasanay sa kanila hinggil sa makabagong mga paraan ng pagsasaka. Naging
malaking tulong din ang pagtitibay ng Batas Republika Blg. 6657 o ang Comprehensive
Agrarian Reform Program( CARP) sa panunungkulan ng dating Pangulong Corazon C.
Aquino. Layunin ng programang ito na mabigyan ang mga magsasaka ng sarili nilang lupang
sasakahin at sisinupin. Sa kasalukuyan may mga kinakaharap nasuliranin sa pagpapaunlad ng
agrikultura sa ating bansa isa na dito ay ang pagkaubos ng mga magsasaka dahil karamihan sa
mga magsasaka ay matanda na at kulang ang mga batang pumapalit.Dahil dito bumababa ang
bilang ng mga produktong agrikultural.Nalulugi ang mga magsasaka dahil sa mataas na
gastusin kung ihahambing sa kanilang kinikita.

3
4. Pagpapaunlad ng Kagubatan

Department of Environment and Natural Resources ( DENR) - pangunahing

ahensiya na namamahala, nangangalaga sa pag-unlad at maayos na paggamit ng kagubatan.
Isinasagawa rin ng ahensiyang ito ang mga komprehensibong programa sa pangangalaga ng
kagubatan laban sa ilegal na pagtotroso,sunog at peste sa mga punongkahoy,rehabilitasyon
ng mga watershed at pamamahala sa mga nainirahan sa kagubatan.
Dalawang tugon ang binuo ng pamahalaan para sa pangangalaga ng kagubatan.

a. Reforestation ang muling pagtatanim sa mga lugar na pinutulan ng mga puno.

b. Pagbabawal sa mga pagtotrosong panluwas. Ang pagpapatupad ng Selective Logging o

Total Log Ban ay naging isyu sa bansa na sa kalaunan ay pinagkasunduan din bilang tugon
sa lumalaganap na suliranin sa kagubatan.

5. Pagpapaunlad ng Yamang-Tubig
Upang lubusang maprotektahan ang ating yamang tubig, may mga batas na
ipinapatupad ang ating pamahalaan. Ilan lamang sa mga ito ay ang sumusunod:
1. PD 1219 at PD 1698 o ang “ Coral Resources Development and Conservation Decree”
-ang batas na ito ay naglalayong protektahan ang mga yamang koral sa katubigan ng
Pilipinas. Ang mga koral na siyang tahanan ng mga isda ay mahalagang salik na
nagdedetermina ng dami at ng kalusugan ng mga isda at iba pang yamang-dagat. Ang
Bureau of Fisheries and Aquatic Resources ang tagapangasiwa ng mga koral sa
katubigan ng Pilipinas
2. R.A. 9275( Clean Water Act of 2004)- inaalagaan ang katubigan ng bansa laban sa mga
polusyon mula sa industriya at mga komunidad.
3. Fisheries Administrative Order No. 155- batas na nagbabawal sa paggamit ng pinong
lambat.
4. Fisheries Administrative Order No. 164- batas na nagbabawal sa muro-ami.Ang muro-
ami ay isang paraan ng pangingisda na ginagamitan ng mga lambat na may nakalagay
na mga malalaking bato at kung saan binabayaran ang mga bata upang magtrabaho sa
kanila.
5. Executive Order No. 704,Section 33- batas na nagbabawal sa paggamit ng
dinamita,nakalalasoang bagay,kuryente, at iba pang iligal na paraan ng pangingisda.

4
6. Pagpapaunlad ng Yamang-Mineral
Ang mga yamang mineral ay mga likas na yaman na ating makikita sa ating bansa. Ito ay
nakikita sa kalaliman ng lupa. Subalit,hindi ito pwedeng palitan at dagdagan. Kaya,tinatawag
itong mga “ scarce resource” sa Ingles. Ang DENR ang may pananagutan sa pangangalaga
sa yamang mineral ng ating bansa. Ang Bureau of Mines and Geo- Sciences naman ang
nagrerekomenda ng mga patakaran,regulasyona at programang nauukol sa paglilinang
ng mineral at heolohiya sa DENR.
Batas para sa pangangalaga ng yamang mineral
a. Mining Act of 1995 ( RA 7942)- lahat ng yamang mineral na matatagpuan sa pribado at
pampublikong lupain ng teritoryo at eksklusibong pang-ekonomiyang sona ng Pilipinas
ay pagmamay-ari ng estado.

7. Paghikayat ng mga Pribadong Negosyo

Ang pribadong negosyo ay pagmamay-ari at pinamamahalaan ng isang indibidwal.
Ang pribadong negosyo ay malaking tulong sa ating bansa.Nakakapagpasok ng malaking pera
ang ganitong uri ng negosyo sapagkat malaki ang binabayarang buwis ng mga tao at
nakakapagpataas din ito ng turismo sa isang lugar. Ito rin ay nakapagbibigay ng maraming
trabaho sa mga tao.
8. Pangangasiwa sa Monopolyo

Ang monopolyo ay ang pagkontrol at pagtustos ng iisang kompanya ng isang uri ng

produkto.Isang halimbawa nito ay ang Manila Electric Railroad and Light Company o kilala
sa tawag na Meralco. Sa kasalukuyan, 22 lungsod at 89 na bayan ang hawak ng kompanya sa
pagtugon ng pangangailangan sa kuryente kasama ang Kalakhang Maynila at kalapit lalawigan.

9. Pagpapaunlad ng Lingkurang – bayan

Ang lingkurang-bayan ay mga pampublikong pasilidad bukas sa sinumang mamamayan

ng bansa na may kinalaman at kakayahang magpatakbo ng negosyo. Nagbibigay ng pahintulot
ang pamahalaan sa pamamagitan ng prangkisa. Ang prangkisa ay permiso na ibinibigay sa
isang lingkurang-bayan, maliit man o malaki. Maari ding humingi ng prangkisa ang
korporasyon o samahan mula sa pamahalaan kung 40 bahagdan ng puhunan ay pag-aari ng
dayuhan at ang 60 bahagdan ay pag-aari ng mga Pilipino. Ang pangangasiwa nito sa
lingkurang-bayan ay tatagal ng 50 taon.

5
 Ang programang pang-imprastraktura ay isa sa mga paglilingkod na ginagawa ng
pamahalaan. Tinutugunan ng pamahalaan sa pamamagitan ng mga ahensiya nito ang mga
pangangailanagan ng mamamayan gaya ng kalsada, paaralan, kalsada, tulay; at Sistema ng
komunikasyon upang mapabilis ang kaunlaran ng ekonomiya at makalikha ng maraming
trabaho, lalo na sa mga lalawigan, nagbibigay ang pamahalaan ng kaukulang pondo para sa
mga proyektong pang-imprastraktura na kinabibilangan ng National Roads at mga tulay; mga
paliparan, daungan, at mga parola; silid-aralan at iba pang pasilidad. Ang Php 141.8 bilyong
badyet noong 2011 ay ginawang Php 182.2 bilyong total budget para sa imprastraktura ng
Gobyerno sa 2012 National Budget. Ito ay 25.6 bahagdang mas mataas kaysa alokasyon nang
2011 at sa 1.6 bahagdan ng Gross Domestic Product kung ihahambing sa 1.4 bahagdan noong
2011. Ang Department of Public Works and Highways (DPWH) ang nakakuha ng bulto ng
badyet para sa imprastraktura na sinundan ng Department of Agriculture (DA) at ng
Department of Agrarian Reform (DAR) para sa pagpapatayo ng farm-to-market roads, post-
harvest facilities at mga pasilidad sa patubig.

Noong taong 2012,sinimulan ang Public-Private Partnership (PPP) programa ng

administrasyon Aquino at 16 na proyekto ang nasimulan dito. Ang Japan, sa pamamagitanng
Japan International Cooperation Agency, ay nagpondo ng halos Php 46.88 bilyon para sa flood
control at mga proyekto sa irigasyon at mga daan sa buong bansa. Pinangangasiwaan na man
ng National Telecommunication Commission(NTC) ang paggamit ng makabagong teknolohiya
na nakapagpapabilis sa komunikasyon ng tao.

Gawain 1

Panuto: Hanapin sa hanay B ang inilalarawan ng hanay A. Isulat ang letra ng tamang sagot
sa patlang. Isulat sa sagutang papel ang tamang sagot.
Hanay A Hanay B

___ 1. Ang nangangasiwa sa paggamit ng mga A. Public-Private Partnership

makabagong teknolohiya na nakapagpapabilis P rogram
sa komunikasyon ng mga tao.

___ 2. Ang nangangasiwa sa sistema ng transportasyon B. Php 182.2 bilyon

ng ating bansa

6
___ 3. Programang sinimulan ng administrasyong Aquino C. 1.4%
noong 2012.

___ 4. Ang kabuuang budget ng ating gobyerno para D. Japan

sa imprastraktura noong 2012.

___ 5. Gross Domestic Product ng Pilipinas E. NTC

noong 2012

___ 6. Bansang nagpondo ng Php 46.88 bilyon para F. DoTC

sa flood control ng Pilipinas.

___ 7. Ang National Budget ng gobyerno para G. Php 141.8 bilyon

sa impraestruktura noong 2011

___ 8. Gross Domestic Product ng Pilipinas H. 1.6%

noong 2011

Gawain 2
Panuto: Maglaro ng Loop-A-Word. Bilugan sa loob ng kahon ang salitang tinutukoy sa bawat
bilang. Sagutin ang mga tanong pagkatapos.

AQUINOBLDGWPMJSIX
1. Dating Pangulo ng Pilipinas na nagpatibay
sa Comprehensive Agrarian Reform Program RVBKCALMORXZQUMJ
DFSKLMNTYLOISXBVN
2. Mahalagang pinagkukunan ng kita LMATYERISOGFCTVCX

ng bansa HIVBRELMNJGPPRTVB
SYIOMKAGRIKULTURA

3. Ang tawag sa mga pampublikong pasilidad LMNOISTRPKJLQWRTF

na bukas sa sinumang mamamayan ng bansa
KLINGKURANGBAYAN
na may kaalaman at kakayahang magpatakbo
LQOPAVCXZRTYDFKLJ
ng negosyo

7
 KCARVBLMWQOUYTR
4. Ang pagkontrol at pagtustos ng iisang PMNTRIDFHGJLQWIOX
kompanya ng isang uri ng produkto. LZXMONOPOLYORYH

LFINGERLINGSWPOTF
5. Ang tawag sa maliliit na isda
KLZZBNMTRSDFGKJLI
Gawain 3 KLLJMTRESDECXZRTY
DFKLJ
Panuto: Sagutin ng Tama o Mali. Isulat sa sagutang papel ang tamang sagot.
____________ 1. May 17 na proyekto ang nasimulan noong 2012 ng Public-Private
Partnership (PPP) ng administrasyong Aquino.
____________ 2. Nakatutulong sa mabilis na pag-uugnayan ng mga tao ang telepono at
mobile phone.
____________ 3. Ang bansang Japan ay nagpondo ng halos Php 36.88 bilyon para sa flood
control ng ating bansa.
____________ 4. Pasisiglahin ng mga proyektong pang –imprastraktura ang mga gawain sa
maraming lungsod.
____________5. Ang Kagawaran ng Edukasyon ang nakakuha ng bulto ng badyet para sa
imprastraktura noong 2011.

Tayahin
I. Panuto: Bilugan ang letra ng tamang sagot. Isulat sa sagutang papel ang tamang sagot.

1. Ang tawag sa sitwasyong pangkabuhayan ng isang bansa.

A. bansa B. barangay C. ekonomiya D. pamahalaan

2. Ito ay iligal o di-sang-ayon sa batas na pagpapasok at pagluluwas ng mga kalakal buhat sa

ibang bansa at palabas ng ating bansa.
A. agrikultura B. barter C. export D. smuggling

3. Ang Batas Republika Blg. 6657 ay kilala bilang____________

A. Comprehensive Agrarian Reform C. Total Log Ban
B. Martial Law D. Smuggling

8
4. Ang tawag sa pagkontrol at pagtustos ng iisang kompanya ng isang uri ng produkto.
A. kalakal B. gastos C. monopoly D. Trade-in

5. Ito ay isang permiso na ibinibigay sa isang tao o korporasyon na mamamahala o

magsisimula ng isang lingkurang-bayan, maliit man ito o malaki.

A. libro B. prangkisa C. premyo D. titulo

II. Panuto: Punan ng nawawalang letra ang bawat patlang sa ibaba upang mabuo ang
bawat salita. Isulat sa sagutang papel ang tamang sagot.

1. R___f___r___st___ ___ n - ang tawag sa muling pagtatanim sa mga lugar

pinutulan ng mga puno.
2. ___mp___rt___sy___n - ay pagtanggap ng mga produktong galing sa
ibang bansa.

3. K___ ___per___t___ba -ay isang samahan kung saan ang nagmamay-ari ay

ang mga kasapi nito.

4. k___l___k___l - bagay na ibinibenta, ipinapalit, at iniluluwas sa loob

at labas ng bansa.
5. _____mu___ ___ li____g - ay iligal o di-sang-ayon sa batas na pagpapapasok at
pagluluwas ng mga kalakal buhat sa ibang bansa at
palabas ng ating bansa..

9
Sagot sa mga Gawain
8.C
7.G
6.D
5.Mali 5.FINGERLING 5.H
4.Tama 4.MONOPOLYO 4.B
3.Mali 3.LINGKURANG BAYAN 3.A
2.Tama 2.AGRIKULTURA 2.F
1.Tama 1.AQUINO 1.E
Gawain 3 Gawain 2 Gawain 1

Sanggunian:

Aklat
Maria Corazon V.Adriano,Marian A. Caampued,Charity A. Capunitan,Walter F.
Galarosa,Noel P. Miranda,Emily R. Quintos,Belen P. dado,Ruth A. Gozun,Rodante S.
Magsino,Maria Lucia L. Manalo,Jose B. Nabasa,Evelyn P. Naval. 2015. Araling
Panlipunan 4 .Pasig City: Vibal Group,Inc

Mga Sangguniang Elektroniko

https://www.epsu.org/article/more-300-civil-society-organizations73- countries-urge-
real-reform-united-nations
https://www.graphicmaps.com/philippines/flag
https://www.pinterest.ph/
https://www.worldometers.info/world-population/philippines-population/
Editha T. Honradez, Facebook Page,21st Century Grade 4 Teachers

10
 BUMUO SA PAGSUSULAT NG MODYUL

Manunulat: Ricky V. Bautista

Master Teacher I

Tagapagsuri:

A. Pangdistrito

Gerardo J. Cabiles Dr. Jimmy A. Laroya

Principal II Public Schools District Supervisor
B. Pangdibisyon
Dr. Marilex A. Tercias Olivia L. Delos Santos Dr. Regina S. Fabia
May Ann L. Aglosolos Dr. Nelda S. Rabang Dr. Lea C. Cacayan
Dr. Ma. Ruby L. Caballero Marissa S. Quinto Marlyne S. Asuncion
Analisa M. Mulato Frederick V. Agayo Luzviminda Sison
Myrna B. Paras Jacqueline Calosa Nida Bautista

Tagalapat: Geni M. Sarmiento Rolando P. Grande, Jr.

Tagapamahala: Dr. Danilo C. Sison Mario S. Cariño Dr. Cornelio R. Aquino

Dr. Jerome S. Paras Dr. Maybelene C. Bautista

Sagot sa Tayahin

5. SMUGGLING
4. KALAKAL
3. KOOPERATIBA
2. IMPORTASYON
1. REFORESTATION
II.

5.B
4.C
3.A
2.C
1.B
I.

11