Học phần: KỸ THUẬT CẢM BIẾN

- Mã số: DI302
- Số tín chỉ: 2 (15 tiết lý thuyết; 30 tiết thực hành)
- Khoa phụ trách: Khoa Kỹ Thuật Cơ Khí
Mô tả học phần: Khảo sát các đại lượng vật lý cơ bản như lực, vận tốc, nhiệt độ, áp
suất... thường được sử dụng trong các hệ thống điều khiển quá trình công nghiệp. Giới
thiệu nguyên lý đo và sử dụng các loại cảm biến thông dụng trong công nghiệp. Ứng
dụng vi điều khiển hoặc máy tính trong phương pháp thu thập và xử lý các tín hiệu điện
được chuyển đổi từ các cảm biến. Sinh viên được thí nghiệm với các cảm biến công
nghiệp thông dụng và thực hành xử lý dữ liệu, kiểm tra kết quả đo.
Học phần tiên quyết: Kỹ thuật đo điện và xử lý số liệu đo
Mục tiêu: Môn học cung cấp cho sinh viên các nguyên lý để đo lường, thu thập những
đại lượng vật lý cơ bản, và giới thiệu một số loại cảm biến dùng trong công nghiệp.
Chuẩn đầu ra:
1. Hiểu nguyên lý hoạt động của các loại cảm biến, các phương pháp chuyển đổi
các đại lượng vật lý thành tín hiệu điện. Biết cách tính toán các sai số và sử dụng các cảm
biến trong công nghiệp. Biết cách thu thập và xử lý tín hiệu đo dạng số và dạng tương tự.
2. Có kỹ năng nhận biết, lựa chọn cảm biến phù hợp cho từng mục đích đo lường.
Có kỹ năng trình bày báo cáo kết quả đo lường.
3. Có thái độ cẩn thận và chính xác trong thí nghiệm, ý thức làm việc nhóm, tự
giác chuẩn bị bài và chủ động trong thí nghiệm.
Bảng tương ứng chuẩn đầu ra học phần và chuẩn đầu ra của chương trình đào tạo
Chuẩn Chuẩn đầu ra của chương trình đào tạo
đầu ra
a b c d e f g h i j k
học phần
1 x x x
2 x x x
3 x x

Phương pháp giảng dạy:

Lý thuyết:
+ Đồ án giữa kỳ
+ Thi kết thúc môn
Thực hành: thực hành kết thúc môn
Đánh giá môn học:
Lý thuyết:
+ Đồ án giữa kỳ 40%
 + Thi kết thúc môn 60%
Thực hành: Thực hành kết thúc môn 100%
Nội dung Số tiết Tài liệu
Chương 1 Các khái niệm cơ bản
1.1 Khái niệm và phân loại cảm biến
1.2 Đường đặc tính của cảm biến
1.3 Sai số và độ chính xác
1.4 Độ nhạy
1.5 Sai số bất thuận nghịch của cảm biến (hysteresis) 2LT + [1] - [6],
1.6 Tính lặp lại và độ ổn định của phép đo 7TH [8]
1.7 Độ phân giải của kết quả đo
1.8 Tổng trở ngõ ra của cảm biến
1.9 Tiếp nhận và xử lý tín hiệu đo dạng tương tự và dạng số
1.10 Thí nghiệm dùng dữ liệu đo để vẽ đường đặc tính và xác
định các sai số của cảm biến
Chương 2: Cảm biến quang
2.1 Quang trở
2.2 Photodiode và photoresistor 2LT +
[1] - [7]
2.3 Cảm biến hồng ngoại 3TH
2.4 Thí nghiệm với các cảm biến quang

Chương 3: Đo nhiệt độ
3.1 Thang đo nhiệt độ và phạm vi của các phương pháp đo
3.2 Nhiệt kế điện trở
2LT +
3.3 Công tắc dùng nhiệt kế giãn nở [1] - [7]
3TN
3.4 Thermistor, diode và transistor nhiệt
3.5 Cảm biến nhiệt dùng cặp nhiệt độ (thermocouple)
3.6 Thí nghiệm với các cảm biến đo nhiệt
Chương 4: Đo độ dịch chuyển, xác định sự hiện diện vật thể
4.1 Đo độ dịch chuyển bằng điện thế biến trở
4.2 Cảm biến điện dung 2LT +
[1] - [7]
4.3 Cảm biến điện cảm 3TN
4.4 Các loại cảm biến tiệm cận
4.5 Thí nghiệm với các cảm biến tiệm cận
Chương 5: Đo độ biến dạng và đo lực 2LT + [1] - [7]
5.1 Đo độ biến dạng bằng strain gauge 3TN
 Nội dung Số tiết Tài liệu
5.3 Đo lực dựa trên độ biến dạng bằng strain gauge và load cell
5.4 Cảm biến áp điện
5.5 Cảm biến từ giảo
5.6 Thí nghiệm đo lực với strain gauge
Chương 6: Đo vận tốc, gia tốc và rung
6.1 Cảm biến encoder đo vòng quay
6.2 Tachometer đo vòng quay 2LT +
[1] - [7]
6.3 Cảm biến rung 3TN
6.4 Cảm biến đo gia tốc, đo góc nghiêng
6.5 Thí nghiệm đo vận tốc động cơ điện với tachometer
Chương 7: Đo mức chất lỏng, lưu lượng và áp suất chất lưu
7.1 Phao đo mức chất lỏng
7.2 Đo mức chất lỏng bằng cảm biến siêu âm
7.3 Đo áp suất bằng phép đo biến dạng với diaphragm gauge 2LT +
[1] - [7]
7.4 Áp kế vi sai dựa trên nguyên tắc cân bằng thủy tĩnh 3TN
7.5 Đo lưu lượng thông qua số vòng quay turbine
7.6 Đo lưu lượng thông qua chênh áp ở mặt cắt (orifice plate)
7.7 Thí nghiệm đo áp suất nước
Chương 8: Các cảm biến khác
8.1 Cảm biến bức xạ hạt nhân
1LT +
8.2 Cảm biến dòng điện [1] - [7]
5TN
8.3 Mạch điện đo quá dòng, quá áp
8.3 Cảm biến từ trường Hall

Tài liệu tham khảo:

[1] Lê Văn Doanh, Võ Thạch Sơn, Các bộ cảm biến trong kỹ thuật đo lường và điều
khiển, Nhà xuất bản Khoa Học và Kỹ Thuật, 2007.
[2] Phan Quang Phô, Nguyễn Đức Chiến, Giáo trình cảm biến, Nhà xuất bản Khoa Học
và Kỹ Thuật, 2009.
[3] Lê Ngọc Đình, Đo lường công nghiệp, Đại học BK TPHCM, 2002.
[4] W. Dally, Instrumentation for engineering measurement, John Willey & Son, 1993
[5] Sabrie Soloman, Sensors and Control System in manufacturing, McGraw Hill
Professional, 2009.
[6] William Bolton, Mechatronics: Electronic Control Systems in Mechanical and
Electrical Engineering, 4th edition, Pearson Education Ltd., 2008.
[7] User manual, QNET Mechatronic Sensors Trainer for NI ELVIS, Quanser Inc, 2011.
(đã dịch)
[8] Nguyễn Bá Hải, Lập trình LabVIEW, Tủ sách học để làm, Ebook, 2010.