2

MTB - MLE
Una nga Kwarter – Modyul 3:
Paggamit sa mga Pulongan sa
Pahayag

Deparment of Education Republic of the Phillipines

MTB – MLE – Ikaduha nga Grado
Alternative Delivery Mode
Una nga Kwarter – Modyul 3 Paggamit sa mga Pulongan sa Pahayag
Unang Edisyon, 2020

Batas Republika 8293, Seksiyon 176 naga ingon nga dili mahimong makaangkon og
katungod sa copyright sa bisan unsa nga tagsulat ang gobyerno sa Pilipinas. Bisan pa man,
kinahanglan una ang pagtugot sa ahensya sa gobyerno nga nagpatuman sa tagsulat kung
kini mahimong pagkakitaan. Apil sa mga pwede nga buhaton sa maong ahensya ang
pagtakda sa mahimong bayad.

Ang mga tagsulat sa (istorya, basahon, balak, kanta, hulagway, ngalan sa produkto o brand
name, tatak o trademark, salida sa telebisiyon, pelikula, atbp.) nga ginamit niini nga modyul
nagpanag-iya sa copyright nianang mga gihisgutan. Paningkamutan nga matultulan sila para
makuha ang ilang pagtugot sa paggamit sa mao nga mga materyales. Wala giangkon sa
mga nagmantala ug sa nagsulat ang katungod isip tag-iya niini. Ang unsa man nga gamit
gawas niining modyul, kinahanglan ang pagtugot gikan sa orihinal nga pagsulat.

Walay bisan unsa nga bahin o parte niining materyales ang mahimong kopyahon o ipatik sa
unsa man nga pamaagi nga walay pagtugot sa departamento.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Joanni Ley F. Galos
Editor: Dr. Noemi B. Alforte, Lucita B. King, Jean S. Cabeguin, Liza D. Gamali, Zoila
Deirdre G. Murillo, Cheryl S. Banaag
Tagasuri: Dr. Noemi B. Alforte, Nelson G. Abelo, Lorena M. Chan, Principal I
Tagaguhit: Nelson D. Abelo, Jr.
Tagalapat: Siegfred R. Pulgarinas, Racquel Rose S. Dagondon
Tagapamahala: Dr. Arturo B. Bayocot, CESO III, Regional Director
Mala Epra B. Magnaong, CLMD Chief
Dr. Neil Improgo, Regional EPS-LRMS
Eliseo M. Maribao, Regional MTB-MLE Supervisor
Dr. Emelia G. Aclan, CID Chief
Dr. Linda D. Saab, Division EPS-LRMS
Dr. Noemi B. Alforte, EPS MTB-MLE

Inilimbag sa Pilipinas ng Sangay ng Camiguin

Department of Education –Region X
Office Address : B. Aranas St., Poblacion, Mambajao, Camiguin
Website : www.depedcamiguin.com
E-mail Address : depedcamiguin@gmail.com, camiguin@deped.gov.ph
 2

MTB-MLE
Una nga Kwarter – Modyul 3:
Use naming words in sentences

Department of Education Republic of the Philippines

Pasiuna nga Mensahe
Para sa Magtutudlo:
Kumusta, malipayong paggamit niining MTB-MLE
Ikaduha nga Grado Alternative Delivery Mode (ADM)
Modyul sa Paggamit sa mga Pulongan sa Pahayag.
Kini nga Modyul nadesinyo, naugmad ug nasusi sa
pagtinabangay sa mga magtutudlo nga gikan sa
pampublikong institusyon para sa pagtabang kanimo
nga makab-ot ang sumbanan nga gitakda sa K to 12
Curriculum aron ilang malagpasan ang mga babag nga
adunay kalabutan sa personal, social, ug economic nga
mga sitwasyon sa ilang pag-eskwela.
Kining kapanguhaan sa pagkat-on o learning
resource gilauman nga makapadasig sa magtutuon o
bata nga mobuhat sa mga giniyahan ug gawasnong
buluhaton sa iyang kaugalingon nga lihok ug panahon.
Dugang pa, ang katuyuan usab niini mao ang
pagtabang sa magtutuon o bata nga makakuha sa
mga gikinahanglan nga kahanas niining atong panahon
karon sa ika- 21 nga siglo samtang gitagaan usab og
konsiderasyon ang ilang mga panginahanglan og
sitwasyon.
Isip dugang nga materyales sa nag-unang teksto,
makita ninyo kini nga kahon sa kinatibuk-an sa modyul.
Mga Minugbo nga Sulat sa Magtutudlo
Ang sulod niini nga parte mga pahinumdum, mga
estratihiya nga maggamit sa paggiya sa mga
magtutuon.

ii
 Isip magtutudlo, ikaw ang gilauman nga maghatag
sa magtutuon o bata kung unsaon paggamit niini nga
Modyul. Gitahasan usab ikaw sa pagsubay sa pag-
uswag sa iyang kahibalo samtang imo siya gitagaan og
higayon nga makatuon sa iyang kaugalingon nga
pagkat-on sa kahibalo. Ug usab, gitahasan ka nga
dasigon ug tabangan ang magtutuon o bata sa iyang
pagbuhat sa mga buluhaton sulod niini nga Modyul.

Para sa Magtutuon
Kumusta, maayong paggamit niining MTB-MLE sa
Ikaduha nga Grado Alternative Delivery Mode (ADM)
Modyul sa Paggamit sa mga Pulongan sa Pahayag.
Kini nga Modyul gihimo para matagaan ka sa
makahuluganon nga higayon para sa mga giniyahan ug
gawasnong pagkat-on subay sa imong kaugalingon nga
lihok ug panahon. Isip aktibo nga magtutuon, mahimo
nimo ang pagproseso sa sulod niining modyul.
Kini nga Modyul adunay mga parte katugbang sa
mga icons:

Dinhi nga bahin, mahibaloan

Kat-oni kung unsa ang kinahanglan
nga matun-an sa modyul.

iii
 Ang katuyoan niini nga bahin
sa buluhaton mao ang
pagsusi sa imong naunang
kahibalo mahitungod sa
Pasiunang
leksiyon nga imong pagatun-
Pagsulay/Sulayi
an. Kung makuha nimo ang
ensakto nga mga tubag
(100%), pwede na nimo dili
gamiton kini nga modyul.
Kini ang hamubo nga
buluhaton o paghisgot sa
nauna nga kahibalo para
Pagsusi
matabangan ka nga
makonek ang karon ug sa una
nga leksiyon.
Dinhi nga bahin, ipaila ang
bag-o nga leksiyon sa
nagkalain lain nga pamaagi
Sulayi ug Kat-oni sama sa usa ka istorya, kanta,
balak, pagpresentar sa
problema, sitwasyon, o mga
buluhaton.
Dinhi nga parte, tagaan ka og
hamubo nga panaghisgot sa
leksiyon. Ang katuyuan niini
Hisgutan Ta
para matabangan ug
masabtan ang bag-o nga
konsepto ug kahanas.

iv
 Naglangkob kini sa mga
buluhaton nga giniyahan og
gawasnon pagbansay para
mapalig-on ang imong
pagsabot ug kahanas sa
leksiyon. Mahimo nimo nga
Pagpalambo sa
tan-awon kung husto ba ang
Kahibalo
imong tubag sa mga
buluhaton sa pagtan-aw sa
tubag nga nahimutang sa susi
sa hustong tubag nga anaa
sa katapusan nga parte sa
modyul.
Kini naglangkob sa nga
pangutana o pagbutang sa
mga tubag diha sa
gibutangan og blanko nga
Hinumdumi
parte sa pahayag para
mapaproseso kung unsa ang
natun-an nimo gikan sa
leksiyon.
Kini naglangkob sa mga
buluhaton nga makatabang
Buhata ug sa imo para mabalhin ang
Kat-oni bag-ong kahibalo o kahanas
sa tinuod nga sitwasyon o ang
kamatuoran sa kinabuhi.

v
 Kini usa ka buluhaton nga ang
katuyuan masukod ang lebel
Tantiya
sa kahibalo nga nakab-ot sa
natun-an nga kompetensi.
Dinhi nga bahin, adunay
ihatag nga dugang nga mga
Dugang nga buluhaton para mapalambo
mga Buluhaton ang imong kahibawo ug
kahanas sa natun-an nga
leksiyon.
Naglangkob kini sa ensaktong
Susi sa mga tubag sa tanan nga mga
Tubag buluhaton nga anaa sa
modyul

Sa katapusan nga parte ani nga modyul, makita

usab ang:

Pakisayran KKini ang listahan sa tanan nga

ggikuhaan sa pagbuhat ug pag-
uumad niini nga modyul.

Ang mosunod mao ang importante nga pahinumdum sa

paggamit niini nga modyul:
1. Ampingi ang paggamit niini nga modyul. Ayaw
butangi o sulati sa bisan unsa nga mga marka o sulat

vi
 sa bisan asa nga parte sa modyul. Maggamit sa lain
nga papel sa pagtubag sa mga tahas ug buluhaton.
2. Ayaw kalimti ang pagtubag sa Sulayi sa dili pa
mobalhin sa laing gihatag nga buluhaton nga naa
niini nga modyul.
3. Basaha ug maayo ang mga direksiyon sa dili pa
buhaton ang mga buluhaton sa pagbansay.
4. Obserbahe ang pagkamatinud-anon og ang
integridad sa pagbuhat sa mga buluhaton ug sa
pagsusi sa insakto nga mga tubag.
5. Humana usa ang gibuhat nga buluhaton ayha
moadto sa uban pa nga mga buluhaton.
6. Ibalik ang modyul sa imong magtutudlo o sa
facilitator kung mahuman na ang pagtubag sa
tanan nga mga buluhaton.

Kung ugaling naglisod ka sa pagtubag sa mga

buluhaton , ayaw pag duha-duha pagkonsulta sa
imong magtutudlo o facilitator. Mahimo ka usab
mangayo ug tabang sa imong nanay ug tatay , sa
imong magulang o sa bisan kinsa nga nga kauban sa
balay nga makatabang nimo. Imong huna-hunaon
pirmi nga wala ka nag-inusara.
Maglaum kami nga pinaagi niining modyul makasinati
ka sa usa ka makahuluganon nga kahibalo ug
makakuha ka sa lawom nga pagsabot nga may
kalabutan sa kompetensi nga gitun-an.

vii
 Kat-oni
Tan-awa ang imong palibot kinsa ang imong nakita?
Unsa usab ang mga butang nga anaa? Naa ka ba
nakita nga mga tanom? Mga hayop? Unsay imong
ikasulti sa matag isa kanila?

Atong kat-onan karon ang pagbuhat sa mga

pahayag gamit ang pulongan o noun.

1
 Pasiunang Pagsulay/Sulayi
Tan-awa ang hulagway ug ang mga pulongan o
noun nga anaa gisulat sa kilid niini. Gamita kini sa
pagsulat og pahayag gamit ang insakto nga
capitalization ug punctuation mark/s.

bata
1._______________________________

baka

2.________________________________

mangga

3.________________________________

bukid
4.________________________________

estudyante
5. ____________________________________________________

2
 Paggamit sa mga Pulongan
Pagtulun-an
sa Pahayag

Tan- awa ang imong palibot, ang imong pamilya,

mga butang nga makita nimo, mga hayop ug ingon man
sa mga lugar nga imong naadtuan o nabisitahan. Unsa
ang maistorya nimo niining tanan?
Dinhi tun-an nato ang pagbuhat sa mga pahayag
gamit ang pulongan o noun.

3
 Pagsusi

Unsa nga mga nindot nga butang makita sa imong

palibot? Unsa usab ang ngalan sa imong mama? Sa
imong papa? Unsa pud ang ngalan sa imong mga
amigo? Unsa nga mga lugar nga imong naadtuan?
Unsa ang pulongan o noun?
Tan-awa ang mga pulongan nga gihan-ay naa sa
kahon.
Pulongan
Tawo Nena , nanay, maestra, Rico
Butang buwak,sapatos, baso, Adidas
Lugar probinsiya,bukid, hardin, Camiguin
Hayop iro, kanding, baka, Blacky
Motubag ang pulongan o noun sa mga pangutana:
 Kung ngalan sa tao motubag sa pangutana nga
kinsa.
 Kung ngalan sa butang motubag sa pangutanan
nga unsa.
 Kung ngalan sa lugar motubag sa pangutana nga
asa.
 Kung ngalan sa hayop motubag sa pangutana nga
unsa.

4
 Mga Minugbo nga Sulat sa Magtutudlo
Atong sulayan ang mga buluhaton kini makita kung
nasabtan mo ba ang gibalikan nato nga leksiyon.
Basahon nato og maayo ug sundon lang nato ang
gipangayo sa mga buluhaton.

Sulayi ug Kat-oni
Basaha ang mga pahayag. Ihatag ang pulongan
nga tubag sa mosunod nga mga pangutana. Buhata kini
sa imong kwaderno.
1. Ang Pilipinas ang isa sa mga naapektuhan sa covid-19
virus.
Unsa nga nasud ang naapektuhan sa covid-19 virus?
_______
2. Gibutangan nako og gwapa nga buwak ang lamisa ni
papa.
Unsa ang imong gibutang sa lamisa? ______
3. Gihigugma ko ang akong pamilya.
Kinsa ang imong gihigugma? _______
4. Si Anton naglakaw uban sa iyang bag-o nga higala.

5
 Kinsa ang naglakaw uban sa iyang bag-o nga
higala?_____
5. Sila Kiko ug Baba mao ang akong binuhi nga mga iro.
Kinsa ang imong binuhi nga mga iro? ____
Magbasa Kita.
Anak, kahibalo ka ba maminaw sa imong Papa ug
Mama? Unsa ang tawag sa bata nga dali makasabot sa
mga tambag ug istorya sa mga ginikanan? Basaha ug
sabta ang istorya para matubag nimo ang mga
pangutana.
Ang Batang Masinabtanon
Joanni Ley F. Galos

“Katulog na Kirvy”, gibadlong siya sa iyang mama.

Isa ka gabii si Kirvy namatikdan sa iyang mama nga wala
pa natulog nag sige ug lihok sa iyang kama.
Pagkabuntag niana, wala nibakod si Kirvy, gitawag
siya apan wala nigawas sa kwarto. “Unsay nahitabo
nimo?”, nangutana ang ate. “Niingon si Lorna nga dili na
daw madayon ako birthday pagkaligo sa dagat!”
“Dong, tan-awa ang balita sa TV. Nganu naghilak
ang babaye diha paminawa siya”, ingon ang papa.
Nagtan-aw ug naminaw si Kirvy diin ang babaye
naghilaka kay namatay iyang anak tungod sa problema
sa sakit nga COVID-19 virus. Nisulti ang doktor nga gi
interbyu, “Dili gayud kita mogawas sa atong balay labaw

6
na gayud ang mga bata apil ang mga lolo ug lola. Para
makalikay kita sa maong sakit kay walay pillion ang
matakdan sa sakit. Pwede mogawas kung mopalit lang
sa imong panginahanglanon.” “Naay multa ang kinsa
nga mosupak niini”, nisumpay usab ang pulis nga gi
interbyu.
“Papa dili nako gusto moadto pa sa dagat, dinhi
nalang ta sa balay,”ingon si Kirvy. “Sige lang dong puhon
mawala ni ang virus maligo ta sa dagat magpiknik ta
bisan dili imo birthday. Dili gayud kita magsupak sa
balaod.”matod pa sa papa ni Kirvy. “Salamat papa!
Padayon ta mag-ampo sa atong Ginoo nga mawala na
ang COVID-19 virus.”
Nabibo ang birthday ni Kirvy bisan wala iyang bisita.
Iyang mama nag-andam sa keyk, balon, litson manok
nga paborito ni Kirvy. Naa pud tsokolati, ice cream ug
ang sorpresa sa iyang papa ug mama nga bag-ong
biseklita. Nalipay kaayo si Kirvy sa iyang ika-8 birthday.

Basaha ang mga pangutana ug tubaga. Kopyaha

ug buhata kini sa imong kwaderno.

1. Kinsa ang mag-selebrar sa iyang birthday o adlaw nga

natawhan?
2. Asa siya gusto mag selebrar sa iyang adlawng
natawhan?
3. Kinsa ang nitabang sa mga tawo sa pag ayo sa mga
biktima sa covid-19 virus?
4. Kinsa ang nagbantay usab nga mapatuman ang mga
balaod para dili modaghan ang biktima sa virus?

7
5. Ihatag ang ngalan sa mga butang nga giandam sa
iyang birthday.
6. Nganu dili madayon ang birthday ni Kirvy didto sa
dagat?
7. Nganu nalipay ra man si Kirvy sa iyang birthday?
8. Kung ikaw si Kirvy, sundon ba nimo ang istorya o
tambag sa imong papa? Oo o dili, nganu man?

Hisgutan Ta

Unsa ang pulongan o noun?

Unsaon paggamit ang pulongan o noun sa pahayag o
sentence?

 Pulongan o noun ang tawag sa ngalan sa tawo,

butang, lugar o hayop.

 Ang pulongan o noun gamiton nato isip atong

gihisgutan diha sa atong pahayag.

Unsa man pud ang pahayag o sentence?

 Pahayag ang tawag sa han-ay sa mga pulong
nga nagpahayag sa kumpleto ug makahuluganon
nga hunahuna o ideya. Ang pahayag kinahanglan
magsugod sa dako nga letra ug magtapos sa
tuldok.

Pananglitan:
A. Pulongan (tawo) : tatay
Pahayag : Nagtrabaho si tatay sa bukid.

B. Pulongan (butang): balay

8
 Pahayag : Dako ang balay ni Liza.

C. Pulongan (lugar): lasang

Pahayag : Sa lasang makita ang nagkalain-lain nga
ihalas nga tanom.

D. Pulongan (hayop): baka

Pahayag : Daghan og binuhi nga baka akong lolo.

Ang pulongan o ngalan sa tawo, butang, lugar o hayop

motubag usab kini sa mga pangutana.

A. Kung ngalan sa tao motubag sa pangutana nga

kinsa.
Pananglitan: Maayo mokanta si Lucita sa ilang grupo.
Pangutana: Kinsa ang maayo mokanta?
Tubag : Si Lucita ang maayo mokanta sa grupo.

B. Kung ngalan sa butang motubag sa pangutanan nga

unsa.
Pananglitan: Bag ang pasalubong ni ate.
Pangutana: Unsa ang pasalubong ni ate?
Tubag : Bag ang pasalubong ni ate.

C. Kung ngalan sa lugar motubag sa pangutana nga

asa.
Pananglitan: Sa Wuhan China nisugod ang COVID-19
virus.

9
Pangutana: Asa nga nasud nagsugod ang covid -19
virus?
Tubag : Sa Wuhan China nagsugod ang COVID-19
virus.

D. Kung ngalan sa hayop motubag sa pangutana nga

unsa.
Pananglitan: Baka ang binuhi nako sa bukid.
Pangutana: Unsa ang binuhi nimo sa bukid?
Tubag : Baka ang binuhi nako sa bukid.

Pagpalambo sa Kahibalo

Unang Giniyahang Buluhaton

Basaha ug tubaga ang mga pangutana para
makabuhat sa kumpleto nga pahayag.

1. Si ate Aya ang akong pinakasuod nga higala.

Kinsa ang imong pinakasuod nga higala?
___________________________________________
2. Gusto ko mobakasyon sa probinsiya.
Asa ka gusto mobakasyon?
___________________________________________
3. Krayola ang akong gamiton pagkolor.
Unsa ang imo gamiton pagkolor?
___________________________________________

10
4. Tambok kaayo ang akong binuhi nga iro.
Unsa ang tambok nimo nga binuhi?
___________________________________________

5. Si Kim ang bag-o nako nga higala.

Kinsa ang bag-o nimo nga higala?
___________________________________________

Unang Pagtantiya
Pilia sa kolum B ang insakto nga pulongan o noun
nga gamiton sa kolum A para makumpleto ang mga
pahayag. Kopyaha ug tubaga kini diha sa imong
kwaderno.

Kolum A. Kolum B.

1. Sa ______ makita ang A. Mangga

pinakatam-is nga lanzones.

2. Si ______ ang akong pinaka B. Baka ug kabayo

suod nga higala.

3. ________ ang ako gigamit sa C. Camiguin

pagsulat.

11
 4. _______ ang pinakapaborito D. Tanya
nako nga prutas.

5. _______ ang mga buhi E. Krayola

namo sa bukid.

F. Lapis

Ikaduhang Giniyahang Buluhaton

Ibutang sa insakto nga han-ay ang mga pulongan.
Kopyaha kini ug isulat sa sulod sa kahon ang imong mga
tubag. Buhata kini sa imong kwaderno.

Rodrigo Duterte nars langgam

baka buotan ate

dagan dagat nagluto

telepono telebisyon mama

hadlok niambak babaye

bulak tulog Camiguin

12
 TAWO BUTANG LUGAR HAYOP

Ikaduhang Pagtantiya
Tan-awa ang mga pulongan nga imong nahan-ay
sa ibabaw sa kahon. Mamili sa sakto nga pulongan ug
ibutang kini sa linya sa ubos para makumpleto ang mga
pahayag. Isulat ang sakto nga capitalization.
1. __________ ang presidente sa Pilipinas.

2. __________ ang gusto nako kaliguan.

3. __________ ang alaga ng hayop ni papa.

4. Ang mga _______ ang nag-atiman sa mga masakiton.

5. Gusto ko motan-aw sa balita sa _______.

6. Daghan ________ naglupad lupad ibabaw sa kahoy.

13
7. Si ______ ang ako kauban sa pagdula.

8. Lami kaayo magluto si ______ sa ako paborito nga

spaghetti.

9. ______ ang isla nga naila sa tibuok nasud.

10. Nagtawag akong tita sa _______.

Unang Gawasnong Buluhaton

Magbasa kita.

Pinalangga Kong Camiguin

Joanni Ley F. Galos

Ikaw isla nga maanyag

Maanindot, hapsay, limpyo kanunay naga-awhag
Iyang kinaiyahan gihatag nga gasa
Pamilya, turista, bakasyunista gusto mobisita.

14
 Buot molibot, motan-aw sa iyang kagwapa
White Island, Mantigue Island, Sto. Nińo Spring
Ardent Spring, Katibawasan Falls
Kini atong mahalon ug ampingan

Kanunay nga gihandum ug gibalik-balikan

Iyang kadagatan, kalasangan, kabukiran
ug mga bulkan
Dugang sa katahom iyang mga hayop
baka, kabayo, langgam ug uban pa
Kini atong mahalon ug ampingan
Mahal nga isla nga walay sama
Ikaw kanunay maanaa sa among dughan
Pinalanggang Camiguin sa tanan.

Gikan sa gisulat nga balak, kopyaha ang mga

pahayag nga gisulat sa ubos gamit ang insakto nga
capitalization ug punctuation marks. Pagkahuman
nimo ug sulat, ikahon ang pulongan o mga
pulongan nga gigamit.

1. Camiguin isla nga maanyag.

__________________________________________
2. Ang White island ug Mantigue island kini gibalik-
balikan.
__________________________________________

15
3. Hayop sama sa kanding, baka, kabayo o langgam kini
usab makita sa iyang palibot.
__________________________________________
4. Mga pamilya, turista o bakasyunista gusto mobisita sa
isla.
__________________________________________
5. Maanaa kanunay sa among dughan ang among isla.
__________________________________________

Unang Pagtantiya
Utroha pagsulat ang mga pahayag gamit ang husto nga
capitalization ug punctuation marks sa imong kwaderno
ug linyahi ang gigamit nga pulongan o noun.
1. Si Carla ang gusto nako maistorya.
_________________________________________________
2. Sa Cagayan de Oro makita ang mga dagko nga
ospital.
_________________________________________________
3. Niabot na ang regalo nga celfon gikan sa akong tita.
_________________________________________________
4. Nanganak ang akong binuhi nga iro.
_________________________________________________
5. Ang mga bata nangaon sa bag-ong kuha nga prutas.
__________________________________________________

16
Ikaduhang Gawasnong Buluhaton
Pag adto sa gawas sa imong balay. Pagdala sa lapis
ug kwaderno. Idibuho ang mga hulagway nga makita
nimo sa imong palibot. Kopyaha ang gihatag nga
sampol nga box ug Ihan-ay kini: sa tawo, butang, lugar o
hayop. Tagduha lamang sa matag ngalan. Kolori kini ug
isulat dayon ang ngalan sa imong gidibuho .
TAWO BUTANG LUGAR HAYOP

1. 1. 1. 1.

2. 2. 2. 2.
Ikaduhang Pagtantiya
A. Buhati sa pahayag ang imong gidibuho sa ibabaw
nga mga hulagway nga imong nakita sa palibot. Isa lang
sa kada ngalan sa tawo, butang, lugar o hayop.Buhata
kini sa imong kwaderno.
Tawo: 1._____________________________________
Butang: 2._____________________________________
Lugar: 3._____________________________________
Hayop: 4._____________________________________
B. Pangitaa ang mga pulongan o ngalan sa tawo,
butang, lugar o hayop diha sa gihatag nga puzzle.
Linginan kini. Pagkahuman isulat sa linya sa ubos ang
insakto nga pulongan para makumpleto ang mga
pahayag.
(Ang mga pulongan makita pababag, paubos o
pahigda.)

17
 B K K W T G B H R
M A N I K A H W K
L S L P E U U L A
I N M A N G G A B
B G H P Y W M R A
R T D A U P T T Y
O T E W K R W B O
P I L I P I N A S
A Y L D Y D S B G

1. Tam-is ang ______ nga gihatag ni lola.

2. Si Teresa nagdula sa iyang bag-o nga ______.
3. Naa mi daghan binuhi nga mga______ sa probinsiya.
4. Gipabasa ko ni mama sa akong ______.
5. Mahal ko ang akong nasud nga ______.

Hinumdumi

Atong hinumduman nga, pulongan o noun ang

tawag sa ngalan sa tawo, butang, lugar o hayop.

Ang polungan o noun gamiton nato isip mao atong

gihisgutan diha sa atong pahayag.

 Kung ngalan sa tawo ang gihisgutan,

motubag kini sa pangutana nga kinsa.

 Kung ngalan sa butang ang gihisgutan,

motubag kini sa pangutana nga unsa.

18
  Kung ngalan sa lugar motubag kini sa
pangutana nga asa.

 Kung ngalan sa hayop ang gihisgutan.

Motubag kini sa pangutana nga unsa.

 Kung magsulat sa pahayag gamiton usab ang sakto

nga capitalization ug punctuation marks.

Buhata ug Kat-oni
Maghimo og pahayag basi sa gihatag nga mga
hulagway. Unsa ang imong ma-istorya bahin sa kada
hulagway? Dawaton ang nagkalain-lain nga mga
pahayag.

1. _____________________________

2. ______________________________

19
 3._______________________________

4._______________________________

Pagtantiya
Tan-awa ug maayo ang mga hulagway sa ubos.
Gikan sa mga hulagway, buhati kini og han-ay sa mga
pulong. Isulat kini pinaagi sa mga pahayag para
makaporma ka sa makahuluganon nga estorya. Gamita
ang mga pulongan nakasulat ibabaw sa matag
hulagway diha sa pagbuhat nimo sa pahayag.
Ika-8 birthday ni Julio

Julio ug mga higala Litson manok ug spaghetti

1.)_________________. 2. ________________.

Keyk ug balon Pamilya ug mga higala ni Julio

3._________________. 4. ________________.

20
pukpok palayok Kendi ug mga tsokolati

5.) _________________. 6. ______________.

Julio

7. _________________.

Dugang nga Buluhaton

Gawas sa inyong balay, tan-awa ang imong palibot.
Ang mga tanom, mga buwak, ang mga tingog sa
langgam ug uban pang hayop, ang mga sakyanan, ang
mga tingog sa mga tao, sa imong mga higala, mga
silingan, sa imong pamilya, sa imong papa, mama, imo
mga igsoon ug ikaw usab, unsa imong gibuhat karon?
Isulat ang tanan nimong nakita, nadungog, ug gibati
sa mga tawo, butang, lugar o hayop sa imong palibot.
Ganahan ka ba niini? Unsa imong ika-istorya?
Kining tanan gibuhat sa Ginoo para kita mabuhi ug
malipay. Mapasalamaton kaba niining tanan?
Kini ang imong buhaton:

Magbuhat ka og “sulat sa pagpasalamat o

thank you letter” ngadto sa atong Ginoo sa
tanang grasya ug mga butang nga naangkon
nimo sa imong pamilya o sa mga butang sa imong
palibot. Sunda lang ang linya. Isulat kini sa unom
ngadto sa napulo (6-10) ka mga pahayag. Gamita
ang mga ngalan sa tawo, butang, lugar o hayop
sa imong mga pahayag. Buhata kini sa imong
kwaderno. 21
 22
Magbasa Kita
1. Si Kirvy ang magselebrar sa adlawng natawhan.
2. Sa dagat siya gusto magselebrar sa iyang adlawng
natawhan.
3. Doktor ug narses nitabang sa mga masakiton.
4. Mga pulis ang magbantay nga mapatuman ang
balaod.
5. Dili madayon kay bawal ang mogawas sa balay
tungod sa covid-19 virus.
6. Nalipay si Kirvy kay nag-andam iyang mama sa iyang
mga paborito nga pagkaon ug gihatagan siya sa
regalo nga biseklita.
7. Nag andam iyang mama sa keyk, balon, tsokolati,
ice cream ug iyang paborito ang litson manok.
8. Oo sundon nako ang istorya ug tambag sa akong
papa ang dili paggawas sa balay tungod kay gibawal
sa balaod. Gawas pa, hadlok ang matakdan sa corona
virus kay makapatay kini.
(Dawaton ang kapareha nga mga tubag.)
Susi sa Insaktong Tubag
________________________________________________________
___________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
___________________________________________________
Unang Pagtantiya
23
1. Camiguin
2. Tanya
Ikaduhang
3. Lapis Giniyahang Buluhaton
4. Mangga
TAWO BUTANG LUGAR HAYOP
5. Baka ug kabayo
Rodrigo Telepono dagat langgam
Duterte
ate Buwak Camiguin baka
babaye Telebisyon
narses
mama
Ikaduhang Pagtantiya
1. Rodrigo Duterte 6. langgam
2. Dagat 7. ate
3. Baka 8. mama
4. Narses 9. Camiguin
5. Telebisyon 10. telepono
Pasiunang Pagsulay
1.Naligo ang bata.
2.Nagkaon ang baka.
3. Namitas ko sa manga.
4. Daghan mi tanom sa bukid.
5. Nagbasa ang mga
estudyante.
(Dawaton ang kapareha nga
pahayag)
 24
Unang Gawasnong Buluhaton
1. Camiguin isla nga maanyag.
2. Ang White island ug Mantigue island gibalik-
balikan.
3. Hayop sama sa kanding, baka, kabayo o langgam
kini usab makita sa palibot.
4. Mga pamilya, turista o bakasyunista gusto mobisita
sa isla.
5. Maanaa kanunay sa among dughan ang imong
isla.
Unang Pagtantiya
1. Si Carla ang gusto nako maistorya.
2. Sa Cagayan de Oro makita ang dagko nga
ospital.
3. Niabot na ang regalo nga celfon gikan sa ako
tita.
4. Nanganak ang ako binuhi nga iro.
5. Ang mga bata nagkaon sa bag-ong pitas nga
prutas.
 25
Ikaduhang Gawasnong Buluhaton
Dawaton ang nagkalain- lain nga gihimong dibuho
haom sa gipangayo.
Ikaduhang Pagtantiya
A.Dawaton ang nagkalain-lain nga pahayag gikan sa
gidibuho haom sa gipangayo.
B. (Puzzle) 1. mangga C. (Pahayag)1. mangga
2. manika 2. manika
3. kabayo 3. kabayo
4. libro 4. libro
5. Pilipinas 5. Pilipinas
Buhata ug Kat-oni
1. Nagluto si mama.
2. Pula ang bag.
3. Daghan buwak ang mga tanom.
4. Namahog ko sa manok.
(Dawaton ang kapareha nga pahayag haom sa
hulagway.
 26
Pagtantiya
Dawaton ang kapareha nga mga pahayag o istorya
haom sa hulagway gikan sa gihatag nga titulo.
Dugang nga Buluhaton
Dawaton ang kapareha nga mga pahayag haom sa
gipangayo sa sulatsa pagpasalamat.
Pakisayran

Caren S. Selgas, et al (2013). Mother Tongue-Based Multilingual

Education Sinugbuanong Binisaya – Grade 2. Department of
Education Republic of the Philippines.

Felicitas E. Pado, et al (2013). Let’s Begin Reading In English –

Grade 2. Department of Education Republic of the Philippines.

27
Alang sa inyong mga pangutana o komento, sulat o tawag sa:

Department of Education – Division of Camiguin

B. Aranas St., Poblacion, Mambajao, Camiguin Province

Email Address: depedcamiguin@gmail.com, camiguin@deped.gov.ph

Cellphone no: 09057284681