Dravya Gun

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 11

मु ख LATIN NA

MO
ह द नाम FAMILY पयाय RPH Chem. compo. गु ण रस वपाक वीय आम यक योग यो यांग व श ट योग
कम ME
.
लघु, ,सु
Papaver
Papaver Morhhine,Codei
अ हफ़ेन मदकार somniferu आफ़ूफ,ओ पयम ुप म, यवायी, त त,कषाय कटु उ ण कासहर,धातु शोषक, तंभन,पु ष वनाशक नयास कपू ररस,अ हफेनासव
aceae ne
m
वकासी
वृ
Verbaen Premna जय, ीपण,ग णका त त,कटु ,क मंदाि न,शोथ,पा डु ,रसायन,आमवत, मे
अि नम थ शोथहर 25 . ,लघु कटु उ ण प ,मू ल वक दशमू ला र ट
aceae mucronata रका,वात नी, षाय,मधु र ह
फट
शीत श Thymela Aquilaria लोह,कृ मज,कृ मज लघु, ,ती व य,कणने रोगहर,कफ़हर,वातर त,आ
अग वृ Sesquiterpene कटु , त त कटु उ ण का डसार,तैल अगु वा द तैल
मन eaceae agallocha ध,अगर ण मवात, वास,वािजकारक
पंचरस
Euphorbi Emblica Vit C high, galic र त पत, मेह,वृ य,रसायन, दोषहर, व यव ाश, मरसाय
आमलक रसायन धा ी वृ गु , ,शीत लवणविजत मधु र शीत फल
aceae officinalis acid, Ca ब धहर न,धा ीलौह
अ ल धान
शखर ,अधश य,म
ुप
Amarant Achyranthe यू रक,खरमंजर , य लघु, ,ती सारक,वमन,कफ़,मेद,वायु, ोग,अश,क मू ल,प ,त डु ल,पं
अपामाग यकॄ य 2 Potass कटु , त त कटु उ ण अपामाग ार -तैल
haceae s aspera कपु पा,आघाट, चङ ण डु ,उदर,अपची चांग
फट
चङा,लटजीरा
राजवृ ,श पाक,कृ त
Legumin Cassia Sugar,pectine,g गु ,मृदु ,ि न वर, ोग,र त पत,उदावत, वब ध,कु आर यवधा द-तैल-
आर वध कु ठ न माल,चतु रगु ंल,द घफ वृ मधु र मधु र शीत फलम जा
osae fistula ultine ध ठ लेह-अ र ट
ल, वणभू षण
मधु र(
लघु,ि न ध
शु ठ )
आ क/शु Zingiber Zingiber नागर,महौषध, व व (शु ठ ) मदांि न,िज वाक ठ वशोधन,कु ठ,पा डु ,
तॄ ि त न ुप Zingirol कटु कटु उ ण क द सौभा यशु ठ पाक
ठ aceae officinale भेषज, गृं वेर ,आ क गु , ,ती शीत प त, वास,कास
(आ क
ण,(आदक)
)
वृ
Combret Terminalia धवल,ककु भ,वीरवृ , य, त, य,मेद, मेह, ण, मेह
अजु न य 60 Arjunetin,Tannin लघु, कषाय कटु शीत वक अजु ना र ट-घृत
aceae arjuna नद सज,इ दु प डका,कफ प तहर
फट
ती ण व Asclepid Calotropis तू लफल, ीरपण,आ Tripsin, लघु, ,ती सं ाह ,गु म,शोथ,आमवात,उदररोग, वा ीर,मू ल,का ड,प अकलवण,अकतैल,अ
अक गु म Uscarine, कटु , त त कटु उ ण
रे चन aceae procera फोट,मदार Calotropin ण स,कास,यकृ त,अबु द ,पु प क वर
ुप
Solanac Withania Cuseohygrine,wi त त,कटु ,मधु ब य,शु ल,रसायन,वात,कफ,ि व ,शोथ, अ वग धा- र ट-
अ वग धा रसायन वराहकण 5 लघु,ि न ध मधु र उ ण मू ल
eae somnifera thanaloids र यहर चू ण-घृत-रसायान
फट
ईष
मॄ दु वरे च Plantagi Plantago गु ,ि न ध, आ तसार, वा हका,शु ककास,तृषा, वब
अ वगोल गोल,अ वकणबीज, ुप Mucilage मधु र मधु र शीत बीज, वक
न naceae ovata पि छल ध,अ सर,अ ल प त
शीतबीज
ाह ,वृ य,कृ टातव, वेत-
आतवसं Caesalpi Saraca Haematoxylin,T
अशोक हे मपु प,ता प व वृ लघु, कषाय, त त कटु शीत र त दर,र ता तसार,गभाशय श थलता वक,बीज,पु प अशोका रष ्ट
हणीय niodae asoca annin
हर
भंगु रा,शु क दा,घु ुप
Ranuncu
Aconitum पाचक,अि नद पक, ाह , वरहर,सं हणी, अ त वषा द चूण,
अ त वषा द पन heterophyll णव लभा,का मीरा, 3 Atisine, hetisine लघु, त त,कटु कटु उ ण मू ल,क द
laceae वष,कृ म,वमन बालचतु भ ा
um
शशु भैष या फट

Legumin Psoralia कृ णफला,कु ठ नी, psoralin, Fixed कृ म न, वकदोषहर, णरोपण,ि व ,कु


बाकुची कु ठ न ुप लघु, कटु , त त कटु उ ण बीज,तैल बाकुची-चू ण-तैल
osae corylifolia पू तफल oil ठ,सोराय सस, वब धहर
Malvace Abutilon लघु,ि न ध, वातहर,रसायन,मू जनन,वाजीकर, दरह
अ तबला ब य कंक तका,कंघी गु म Asparegin मधु र मधु र शीत मू ल,बीज
ae indicum पि छल र,ब य
वा या लका,खरय बला य-घृत- र ट-
Malvace Sida Ephedrine,Steroi लघु,ि न ध, रसायन,मू जनन,वाजीकर, दरहर,ब य,
बला ब य ि टका,ब रयार, खर ुप मधु र मधु र शीत मू ल,बीज च दनबलाला ा द
ae cordifolia d,mucin,KNO3 पि छल य, वासहर
ट ,बीजब द तैल
Clerodendr ा मणि ठका,खर ुप
Verbaen Saponin गु म,र तदोष,शोथ,कास, वास,पीनस,
भांरगी वासहर um 8 लघु, त त,कटु कटु उ ण मू ल भारं या द वाथ
aceae शाक,प ा, antihistamine वर,अि नमां यहर
serratum फट
Semicarpu
Anacardi s अ कर,अि न,शोफ Semicarpol,Bhil लघु,ि न ध, कटु , त त,क शु ल,उदररोग,कु ठ, हणी,ि व ,अि न अमृतभ लातक, तला
भ लातक कु ठ न वृ मधु र उ ण फल,बीज
aceae anacardiu कृ त,अि नमु ख awanol ती ण षाय मां य,कृ म, ण,अश,वातकफहर, वब ध करयोग
m
वृ
Combret Terminalia कषफल,अ ,क ल ु भेदन,कास,ने रोग,के य,कृ म, वरभेद,म ता लसा द चू ण,
बभीतक छे दन 60 Tannin ,लघु कषाय मधु र उ ण फल
aceae bellirica म,बहे ङा दकार लंवगा द वट
फट
मू सं ह Papiliona Pterocarpu असन,पीतशाल, वज कु ठ, वसप, मेह,ि व ,र त प त,के य,
बीजक s वृ Kinotanic acid लघु, कषाय, त त कटु शीत का डसार, नयास
णीय tae
marsupium यसार, वक वकारहर,रसायन,अ तसार
ीफल,शोि ड य,शै
वृ अप व- ब वपंचक
Rutacea Aegle लू ष,मालू र,ग धगभ,
Micilage,
ब व ाह 25 Pectine, Sugarm लघु, कषाय, त त कटु उ ण ाह ,अि नवधक, प तकारक,कफनाशक, मू ल, वक,फल,प वाथ, ब वा द
e marmelos सदाफल,महाक प थ
फ ट Mermelosine बलकारक,आ बलकारक चू ण, ब वतैल
, ि थल,बेल

Scrophul Bacopa सर आयु या,रसायनी, वया, मृ त दा,कु ठ,


ा मी मे य ऎ ,जलनीम Brhamine लघु त त कटु उ ण पंचांग ा मी पानक
ariaceae monnieri ुप पा डु ,मेह,र त,कास, वष, वरहर
Composi Eclipta माकव,केशराज,केशरं के य,रसायन, व य,कृ म,कास,शोथ,पा भृंगराज तैल,षड ब दु
भृंगराज के य ुप Ecliptine, ,लघु कटु , त त कटु शीत पंचांग
tae alba जन डु ,द तरोग,ब य,कु ठ, शरोरोगहर तैल
Solanac Solanum Soanine,Solanid लघु, क् ष,ती सं ाह ,क य,पाचक,अ चहर, वर, वा
बृहती कासहर ु भ टाक , संह , ुप कटु , त त कटु उ ण मू ल,फल दशमू ला र ट
eae indicum ine ण स,कास,म दाि नहर
दाह शम Santalac Santalum ीख ड,ग धसार,मल आ ला दतकर,शोष, वष, ले मा, प त,र च दना द-चू ण-वट -
च दन वृ Santalol लघु, त त,मधु र कटु शीत का डसार, नयास
न eae album यज त,दाहहर च दनासव
दाह शम Papiliona Pterocarp Pterocarpin, तृ णा,ने रोग,वृ य, ण,वमन, वष,र त
र तच दन us लालच दन वृ गु , त त,मधु र कटु शीत का डसार
न tae
santalinus
Santalin प त, वरहर
ुप
Plumbag Plumbago लघु, ,ती ाह , हणी,म दाि न,कु ठ,शोथ,अश,कृ च का द
च क द पन अि न 4 Plumbagine कटु कटु उ ण मू ल वक
inaceae zeylanica ण म,कास,वातकफहर,आमवात वट , च कहर तक
फट
स तपक,शु जनक, ाह ,मेधाि नबलव दा ङम-चतु सम-
Punicaec Punica द तबीज,लो हतपु प मधु र,कषाय,अ फल,फल वक,मू ल
दा ङम रोचन वृ Pelletierine लघु,ि न ध मधु र अनु ण धक, य,क ठ,मु खरोगहर,कृ मनाशक आ टक-आ यघृत-
ae granatum क,अनार ल वक
फ तकृ म तैल
उदु बरपण ,एर डफ
ती ण व Euphorbi Baliosper गु म शोथ न,रे चन,उदर,जलोदर,कामला,यकृ द या र ट,द या द
द ती mum ला,शी ा, नकु भ, Oil गु ,ती ण कटु कटु उ ण मूल,बीज,प
रे चन aceae
montanum / ु प त वकार,गु म, वर, वब ध चू ण,द तीहर तक
येक े णी
गु म ने -
Berberid Berberis दाव ,कंटकटे र ,पचंम 6&1 दा या द- वाथ-लेह-
दा ह द यकॄ य Berberine लघु, त त,कषाय कटु उ ण कणरोगहर,द पन,पाचन, ाह ,ग डमाला, मू ल,का ड,फल
aceae aristata पचा,दा ह द 8 तैल
फट दर,यकृ त ल हारोग,कामला,सपदं श,

तॄ णा न Umbellif Coriandru छ ा,कु तु ब , वतु कषाय, त त, वर न,तृ णा,दाह,वमन,कास,कृ म,


धा यक ुप Coriandrol लघु,ि न ध मधु र उ ण फल,पंचांग धा यपंचक वाथ
हण erare m sativum नक, मधु र,कटु दोषहर,मु ल,आ प तनाशक,
धातक त भन Lythrace Woodfordi धातु पु पी,वि न वा गु म Lawsone, लघु, कषाय कटु शीत तृ णा,कृ म, प तनाशक,अ तसार, दर, पु प धात या द
ae a fruticosa ला,धाय, 10 Tannin वा हका,आसवा र ट म क वो प त चू ण,धात या द तैल
फट
Vitis मृदु ,गु ,ि न च ु या,बृंहण, वया, वास,कास,वातरक् ा ा- र ट-घृत-
ा ा नेहोपग Vitaceae मृद का,गो तनी,दाख लता Glucose मधु र मधु र शीत फल
vinefera ध त,कामला,शोष,मदा यहर,सृ टमू वट वाथ-लेह
जा था Gramina Cynodon कफ प तहर,तृ णा,दाह,र त प त, वक
दूवा दूब ,शतपवा ुप Protine लघु कषाय,मधु र मधु र शीत पंचांग दूवा द वाथ-घृत-तैल
पन e dactylon रोगहर,अ मर
दाह शम Zingiber Elettaria पु टा, ु ट, ावङ ,सू कफ, वास,कास,अश,मू कृ ,मु खग ध एला द चू ण-गु टका-
एला cardamom ुप K,Mn लघु, कटु ,मधु र मधु र शीत बीज
न aceae
um मैला,इलायची हर मोदक- वाथ- रष ्ट
वात न,कफ,कृ म,मु कृ ,गु मबि त
वेदना Euphorbi Ricinus ग घवह त, या पु Ricine ि न ध,ती मधु र,कटु ,कषा
एर ड वृ क मधु र उ ण शू लहरं,यकृ त, ल हा,उदर,अश, वब ध, मू ल,प ,बीज एर ड-पाक-तैल
थापन aceae communis छ,पंचागु ल, (Poisonus) ण,सु म य
आमवातहर
वृ द पन,पाचन,मे य,भेदनी, म,शोष,तृ
Verbaen Gmelina ीपण ,मधु प णका, त त,कषाय,
ग भार शोथहर 60 Resin गु कटु उ ण णा,शू ल,अश, वष,दाह, वरहर,फल- मू ल वक,फल दशमू ला र ट
aceae arboria का मर ,पीतरोहणी मधु र
फट के य,रसायन,र त प तहर
वादुक टक, वदं ा,
बि तशोधन,वृ य,अ मर हर, मेह, वास, गो ुरा द-चू ण-
मू वरे च Zygophyl Tribulus क टक,चण म
ु ,वन सर
गो ुर Harman,No3 गु ,ि न ध मधु र मधु र शीत कास,अश,मू कृ , ोग, व नदोष फल अवलेह-गु गु लू-
नीय laceae terrestris गृं ाट,इ ुगि धका, ुप
वातहर वाथ-दशमू ला र ट
गोख
मधु पण ,अमृता, छ
भ नसंधान,वृ य, वय,रसायन,आमवात अमृता र ट,गु डू या द
Menisper Tinospora न हा,व सादनी,त Giloin,
गु डू ची रसायन लता गु ,ि न ध त त,कषाय मधु र उ ण ि थहर,कफ ण अपचीहर,पु राण का ड -चू ण-स व- वाथ-
maceae cardifolia ि का,कु डलनी,च Berberine
मेदोहर लौह-तैल
ल णका, गलोय
लघु, ,ती
वेदना Burserac Commiph दे वधू प,मा हषा ,पंल ण, वशद,सु दोषहर,रसायन,मेह,कास, मेह,कामला च भा
गु गु लू गु म Gum, vol.oil त त,कटु कटु उ ण नयास
थापन eae ora mukul कषा,पु र म,सर,सु ग ,कु ठ, म, ोग,वातर तहर वट ,योगराज गु गु लू
ि ध
Zingiber Curcuma कांचनी,कृ म ना, न Curcumine,Vit. व या, व दोष,मेह,र त वकार,शोथ,पा
हर ा कु ठ न ुप ,लघु त त,कटु कटु उ ण क द ह र ाख ड
aceae longa शा,गौर ,यो षत या, A डू , ण,शीत प त,कास,अि थभ न
Combret Terminalia
हर तक रसायन अभया,प या,हरङ वृ chubulic acid लघु, पंचरस मधु र शीत दोषहर,मलशोधक,सं ाह ,रसायन,पा फल अभया र ट,अग यह
aceae chebula
लवणविजत डू ,ने रोग,उदर, मेह,अश,कास, ण र तक
कषाय धान
ुप
Umbellif Ferula सह वे ध,जतु क,बा V.oil,Asaresinot लघु,ि न ध, पाचक, चकारक,वातकफहर,शू ल,गु म, रज वतनी
हंगु द पन 6 कटु कटु उ ण नयास
erare narthex ल क,रामठ annol ती ण उदर,आनाह,कृ म,आतवजनन वट , हंगु कपु र वट
फट
मू सं ह Myrtacea Syzygium महाफला,फले ा,जा Jamboline, कषाय, त त, ण, मेह,भ न,अ तसार,अ यातव,वमन फल,फलअि थ,प ज वा य
ज बू वृ लघु, कटु शीत
णीय e cumini मु न Strach, Tannin मधु र ,र ता तसार , वक~ तैल,पंचप लव योग
सं ा था Valerian Nordostac भू तजटा,तप वनी,सु त त,कषाय, मे य,व य,ब य, दोषहर,दाह, वसप,कु
जटामांसी hys ु प Volatile oil लघु,ि न ध कटु शीत मू ल मां या द वाथ
पन aceae
jatamansi लोमशा मधु र ठनाशक,र त वाह स तु लत
वृ
Myrtacea Myristica जा तकोष,मालतीफल Vol oil, Myritic द पन, ाह , वय,वातकफहर,मु खवैर यह जा तफला द
जा तफल ाह 40 लघु,ती ण त त,कटु कटु उ ण बीज,कोष
e fragrans ,जायफल acid र,कृ म,कास, वास, ोग,क य चू ण,जा तफला द वट
फट

Umbellif
Carum अश,आनाह,ट .बी.हर,वातानु लोमन, त
कॄ णजीरक द पन Blubocast का मीरजीरक ुप Vol.oil लघु, कटु कटु उ ण बीज
erare
anum यजनन,अपचन

Umbellif Cuminum जरण,अजाजी,द घजी आनाह,वातानु लोमन, त यजनन,अपच जीरका य-चू ण-तैल-
जीरक द पन ुप Cumaldehyde लघु, कटु कटु उ ण बीज
erare cyminum रक न,अ तसार,अि नमां यहर, ाह र ट-मोदक
अ त उ ण,वामक,मेधा-जठराि न-
यो तषम Celastra
Celastrus पारावतपद ,काका डी,
Celastrine,Panni
मे य panniculati लता ती ण, कटु , त त कटु उ ण मरणशि त बीज,तैल यो तषम त तैल
त ceae
s पीततै ला culatine
वधक,वात वकार,आमवात,माई ेन
ुप
कालमेघ/भू Acantha
Andrograp
Kalmeghin, यकृ त वकार, वर,आम,पैि तक वकार,
यकॄ य his कालमेघ,यव त ता, 2 लघु, त त कटु उ ण पंचांग कालमेघ-तरल-स व
न ब ceae Andrographolid कृ म,दाह,अ ल प त, ण
paniculata फट
Mallotus ककश,र तांग,रे चन, वृ लघु, ,ती कफ प तहर,र त,कृ म,गु म,उदर, ण,रे
Euphorbi
कि पलक कॄ म न philippines 30 Rottlerin कटु कटु उ ण फलरज मघातनी वट
aceae कबीला ण चक, मेह, वष,अ मर हर
is फट
ग डा र,चम रक,यु म
ग डमा Legumin Bauhinia शीत, ाह ,कफ प तहर,कृ म,कु ठ,गु दभृं
का चनार प क,कबु दार, व प वृ Tannin ,लघु कषाय कटु शीत वक,पु प का चनार गु गु लू
लानाशन osae veriegata श,ग डमाला, ण, दर, य,कासहर
केशर
Solanac Solanum दु पशा, ु ा, या ी, सर लघु, ,ती पाचन,कास, वर,कफवातशामक,पीनस, क टकार
क टकार कासहर Diosgenin, kno3 त त,कटु कटु उ ण पंचांग
eae surattense न दि धका ुप ण पा वपीङा,कृ म, ोग,मू ल घृत, या ीहर तक
आ मगु ता,मकट ,क वानर
Legumin Mucuna पाचन,कास, वर,कफवातशामक,पीनस,
क पक छु वॄ य डु रा,शू क श बी,केवां लता Pruriyenine गु ,ि न ध मधु र, त त मधु र उ ण बीज,रोम,मू ल गु टका,माषबला द
osae prurita पा वपीङा,कृ म, ोग,मू ल
च पाचन
Pistacia अज ग वृ
Anacardi ृं ी,कु ल र वषा कफवातहर, य, वर, वास,उ ववात,तृ ृं या द चू ण,
कक ंगी कासहर integerrim 40 Tannin, Vol oil लघु, कषाय, त त कटु उ ण कोष
aceae णका,व ा, णा,कास, ह का,अ च,वमनहर बालचतु भ ा
a फट
वृ
Laurace
Cinnamo त त,कटु ,मधु शीतल,च ु य,लेखन,कफ प त वषहर,दा
कपू र य mum घनसार,च , हमा व 100 Camphor oil लघु,ती ण कटु शीत स व कपू ररस-आसव-अक
ae र ह,तृ णा,मु खमेदग धहर,सु गि ध
camphora फट
त ता,कटु रोहणी,का
प त वरे Scrophul Picrorhiza ड हा,म यशकला, Picrorhizine, भेदनी,द पनी, य,कफ प त वरहर, मे आरो यव धनी, त ता
कटु का ुप ,लघु त त कटु शीत मू ल,भौ मक का ड
चन ariaceae kurroa च ांगी,कृ णभेदा,शत Kutkine ह, वास,कास,दाह,कृ म,कु ठहर द वाथ
पवा,कुटक
Legumin Acacia र तसार,द तधावन, शीतल, वास,कफ प त,कास,कु ठ, ण, ख दरा द-वट -चू ण-
ख दर कु ठ न वृ Catechin, tannin लघु, त त,कषाय कटु शीत वक,सार
osae catachu बालप ,क टक मेह,ि व , वर न,र त प तहर र ट- वाथ
सारक,शीतल, वर न,सि नपात वर,
Gentiana Swertia Mengigerin, सु दशन चू ण, कराता द
करात त त वर न करात, चरायता ुप लघु, त त कटु उ ण वास,कफ प त,कास,शोथ,कु ठ, ण,कृ पंचांग
ceae chirayata Gentianine वाथ
महर

ुप ब य,वात वषहर,वृ य,च ु य,रसायन,गु कुमायासव,कुमा रकाव


प त वरे गृहक या,घृतकुमार , गु ,ि न ध,
कुमार Liliaceae Aloe vera 2 Aloin त त कटु उ ण म, ल हा,यकृ त, ि थ,अि नद ध,रे च प ,एलु वा ट ,रजः वतनीवट ,कु
चन वारपाठा, पि छल
फट नी,अनातव मा रकापाक
वृ
आ ेपज Loganiac Strychnos वष त दुक ,काक त लघु, ,ती मदकारक,कफ प तहर, यथाहर(वेदना), वष त दुक वट ,
कुपीलू 50 Strychanine त त,कटु कटु उ ण बीज म जा
नन eae nuxvomica दुक ,कुचला ण ाह ,प ाघात,वाजीकर,आमवात नवजीवन रस
फट
Crocus घु सण,र त,वा ल क, Volatile व य, शरोरोग,कृ म,वमन, यंग(झांई),
कंकु म व य Iridaceae ुप ि न ध कटु , त त कटु उ ण केशर कुं कु मा द-घृत-तैल
sativus का मीर oil,Crocin दोषहर
Cucurbit Benincasa पु पफल,व ल फल,बृ ब य,बि तशोधक,मे य,अ ल प तहर,
कू मा ड मे य लता Cucurbitine लघु,ि न ध मधु र मधु र शीत बीज,तैल,फल कू मा ड-घृत
aceae hispida हतफल प तशामक,वृ य, दोषहर
Syzygium दे वकु सम, ी सू न,च च ु य,कफ प तशामक,तृ णा,छ द,आ
Myrtacea वृ
लवंग छे दन aromaticu Vit. & Vol oil लघु,ि न ध त त,कटु कटु शीत पु पक लका अ वपि तकर चू ण
e
m दनपु पक,वा रज 30 मान,शू लहर,कास, वास, ह का, य,अ
फट ल प तहर,द तपीङाहर
Holarrhen वृ
उपशोष Apocynac a गर मि लका,व सक, अश,अ तसार, प तर त,कफ,तृ णा,आ कुटजा- र ट-अवलेह-
कुटज 40 Conessin लघु, त त,कषाय कटु शीत वक,बीज
क eae antidysent क लंग,इ वृक् ष,कुङा म,कु ठहर सु रा
erica फट
ाह ,च ु य,कफ प तहर,र त प त,र
आतवसं Symploca Symploco
लो s थू व कल वृ Loturine लघु, कषाय कटु शीत त दर,अ तसार, वा हका, ल पद,शोथ वक लो ासव
हणीय ceae recemosa
हर,
वृ
Rubiacea Randia छदन, प डी,श यक, कषाय,मधु र, लेखन,वामक, व धहर, त याय, ण,कु
मदनफल वमन 25 Saponin लघु, कटु उ ण फल १३३ योग च०क० १
e Spinosa वषपु पक,मैनफल त त,कटु ठ,कफ,आनाह,गु म
फट
र त Rubiacea Rubia वकसा,योजनव ल , त त,कषाय, वरवणकर, वष,कफ,शोथ,यो नरोग,कण
मंिज ठा लता Manjistine गु , कटु उ ण मू ल मंिज ठा द-चू ण- वाथ
साधन e cordifolia मंजीठ मधु र रोग,र तदोष, वसप, ण, मेहहर
Piperace Piper वे लज,कृ ण,उषण,सु कटु ,म र या द वट -
म रच द पन लता Piperine, Vol oil लघु,ती ण कटु कटु उ ण द पन,कफवात, वास,शू ल,कृ म, फल
ae nigrum वृत तैल-चूण
सु ख वरे Caesalpin Cassia सनाय,माकि डका, व लघु, ,ती कटु , त त,मधु मृदुरे चनी ,कु ठ,उभयतोभागहर, वष,दुग
माकि डका angustifoli गु म Sennodiside कटु उ ण प ,फल प चसकार चू ण
चन iodae
a णप ी ण र,कषाय ध,कासहर,गु म,उदर
Asparagus वृ य,बृंहण,रसायन,गु पाक ,अश,वातशा
मु शल वॄ य Liliaceae adscende सफ़ेद मू सल ुप Asparegin गु ,ि न ध मधु र मधु र शीत क द मु सल पाक
ns मक

Cypercea Cyperus त त,कटु ,क ाह ,द पन,पाचन,कफ, प त,तृ णा,अ मु तका द वाथ- र ट-


मु तक द पन वा रद,मोथा ुप Vol.oil लघु, कटु शीत क द
e rotundus षाय च, वर,अ तसार, हणी चू ण
वृ आमपाचन, वर,क डू , वेद,छ द, लास
र त त Mesua नागपु प,चा पेय,नाग नागकेशरचू ण,पु यानु ग
नागकेशर Guttiferae म य Mesuol, oil लघु, कषाय, त त कटु को ण ,दुग ध,कु ठ,वीसप, प त, वष,र त प पु ंकेशर
भन ferrea च पा,पीलानागकेशर चू ण
म त- दर-अ तसार-अश
Meliacea Azadiracta पचु मद,अ र ट, हंगु च ु य,कृ म, वष,अरोचक,कु ठ,गु म,मे वक,प ,बीज,फल न बा द-तैल-चू ण-
न ब क डू न वृ Nimbine,tannine लघु त त,कषाय कटु शीत
e indica नयास ह,भेदन, वर, ण,अ य ,मू ल र ट
वेदना Verbaena Vitex स हालू, स दुवार,हरे के य,ने हत,शू ल,शोथ,आमवात,कृ म,
नगु डी गु म Volatile oil लघु, कटु , त त कटु उ ण मू ल,प ,बीज नगु डी-क क-तैल
थापन ceae nigundo णु का कु ठ,अ च, वर
वृ
Legumino
Butea कं शु क,र तपु प, ार Kinotanic acid, कटु , त त,क द पन,भ नसंधानकर, हणी,अश,कृ म,वृ पु प,बीज, वक, न
पलाश कॄ म न monosper 40 लघु, कटु उ ण पलाश ारघृत
sae े ठ, मवृ ,स म palasonin षाय य,पु प-तृ दाह,वातर त,कु ठ,फल- यास
ma फट
वर,टे सू मेह,अश,कृ म
वेदना Allium दुग ध,यवने ठ,मू खदू Allyl-propyl गु ,ती ण, कफकारक,वातहर,बलवीयवधक,रा य ध
पला डु Liliaceae ुप मधु र, त त मधु र को ण बीज,क द
थापन cepa षक disulphide ि न ध ता
अ मर Saxifraga Bergenia लघु,ि न ध, बि तशोधक,भेदक,गु म,पथर , ोग,यो पाषाणभेदा द वाथ-
पाषाण भेद अ म न ुप Tannic acid कषाय, त त कटु शीत मू ल
भेदन ceae ligulata ती ण नरोग, मेह, ल हा,शू ल, ण चू ण
मधु दतू ी,अ तव भा,
Stereospe वृ
Bignoniac rmum ता पु पी,कृ णवृ ता, दोषहर,अ च, वास,शोथ,र त,छ द,
पाटला शोथहर 60 Gum लघु, त त,कषाय कटु उ ण मू ल वक दशमू ला र ट
eae suaveolen कुबेरा ी,कु भीपु पी, ह का,तृषाहर,पु प- य,क य
s फट
अमोघा,अ बु वासनी
कुलक,ककश छद,रा
Cucurbita Trichosant Carbohadrate, पाचन, य,वृ य,अि नद पन,कास, वर,
पटोल वर न जीफल,बीजगभ,परव लता लघु, त त कटु उ ण प ,मू ल पटोला द वाथ-चू ण
ceae hes dioica 29% seed oil दोष,कृ महर

मागधी,वैदह ,कृ णा,
वास,कास,कु ठ,गु म,अश,मेदकफहर,वृ
Piperace Piper कणा,चपला,ती णत लघु,ि न ध, अनु णशी गु ङ प पल ,
प पल कासहर लता Piperine, Vol oil कटु मधु र य,मे य,गु ङयु त- फल,मू ल
ae longum डु ला,उषणा,शो डी, ती ण त प प यासव
अि नवधक,जीण वर,
कोला
मू वरे Nyctagiin Boerhavia पु ननवा,शोथ नी,वषा सर मधु र, त त,क सं ाह ,र तवधक,उदररोग, वष,अि नद पु ननवा- टक-आसव-
पु ननवा K,No3,Sulphate लघु, मधु र उ ण मू ल,बीज,पंचांग
चनीय aceae diffusa भू,गदहपु रना ुप षाय पक, न,शोथ,पा डु हर दम डू र
उदररोग, वष,८० वकार
वेदना Composit Pluchea Quersitine, रा ना द- वाथ-घृत-
रा ना यु ता,एलापण ,सु रभी ुप गु त त कटु उ ण वातनाशक,कास,,शोथ, वर,वातर त, स प
थापन ae lanceolata Puchine तैल
महर
ि न ध,ती बृंहण,पाचन,सर,स धानकर,क य,बलव
वेदना Allium Allyl-propyl पंचरस
रसोन Liliaceae उ ग ध,यवने ठ, ुप ण,गु , प कटु उ ण णकर,मे य,रसायन,च ु य, ोग, वर,कु क द,तैल
थापन sativum sulphide अ लर हत
ि छल,सर शू ल,गु म,अश,वातकफहर
Acanthac Barleria सहचर, झ ट , पयाबा
सैरेयक कु ठ न गु म . लघु त त,मधु र कटु उ ण कु ठ,वातर त,क डु , वषहर,केशरं जक पंचांग
eae prionitis सा
पु र ष व Burserac Boswellia सु वा,गजभ या,सल oleo resin gum, कषाय, त त, प त, ले म,अ तसारहर,र त प त, णह
श लक वृ लघु, कटु शीत नयास
रजनीय eae serrata ई,कु दु Boswellia oil मधु र र,पु ि टकर,अशहर
Apocynac Alstonia
स तपण वषम वशाल वक,शारद, व वृ Ditamine लघु,ि न ध तक् त,कषाय कटु उ ण ण,वातकफहर,कु ठ,ज तु न,द पन,गु वक स त दा द- वाथ-
eae scholaris
वर न ष छद, छतवन महर, वास, वषम वरहर वट -तैल
न ाज Apocynac Rauwolfia शामक,उ चर तचाप,उ माद,अ न ा,अप
सपगंधा च मार,धवल वटप ुप Reserpine त त कटु उ ण मू ल सपग धाघन वट
नन eae serpentina मारहर,मान सक या धहर
उ पलसा रवा,गोपव
र त Asclepida Hemidesm Methoxy salicylic शु कर,अि नमां य,अ च, वास,कास, सा रवा द- वाथ-वट -
सा रवा ल ,अन तमू ल,कपू लता गु ,ि न ध मधु र, त त मधु र शीत मू ल
साधन ceae us indicus aldehyde आम, वषनाशन, दोषहर,र त दरहर अवलेह-आसव

Desmodiu ुप
अंगमद Legumino m वदार ग धा,अंशु मती वमन, वर, वास,अ तसार,शोष, दोषना शालप या द
शालपण 4 Resin गु ,ि न ध मधु र, त त मधु र उ ण पंचांग
शमन sae gangeticu ,स रवन शक,रसायन, वष,कृ महर वाथ,दशमू ला र ट
m फट
मोचा, पि छल,र तपु वृ
पु र ष व Bombaca Salmalia Tannic acid, लघु,ि न ध, शीतल,रसायन,वातर त,र त प त,सं ा मू ल,पु प,फल, न
शा मल malabaric प,ि थरायु,कंटका य 125 मधु र मधु र शीत शा म लघृत
रजनीय ceae Gallic acid पि छल ह ,वृ य,पौि टक,यु वान प डकाहर यास
a
,तु लनी,सेमल फट

बहु व
Convolvul ीरपु पी,मांग यकु स ि न ध, प सर,मे य,वृ य,रसायन,मानसरोगहर,अप शंखपु पी
Convolvul
शंखपु पी मे य us षायु Shankhpuspine त त मधु र शीत पंचांग
pluriculis मा ि छल मार, वष,कु ठहर, मृ त ,काि त द पानक,मे यकषाय
aceace
ुप
रसायन,मे य,अि नवधक,पु ि टदायक, त
Asparagus बहु शु ता,शतवीया,शत शतावर घृत,नारायणतै
शतावर वॄ य Liliaceae racemosu लता Saponin गु ,ि न ध मधु र, त त मधु र शीत यवधक,शु वधक,च ु य,वात प तहर, क द
s मू ल ,अ तरसा ल, व णु तैल
शोथहर
वातानु Umbellife Anethum लघु, ,ती अि नद पक,ती ण,वातानु लोमन, ण,शू ल
शतपु पा छ ा,सोया ुप Vol oil कटु , त त कटु उ ण अक,तैल शतपु पाक
लोमन rare sowa ण ,ने रोगहर
अि नद पक,ती ण,च ु य,शोथ,कृ म,मे
वेदोप Moringac Moringa श ु,ती णग धा,मो Moringine, लघु, ,ती
शोभा जन वृ कटु , त त कटु उ ण दोरोग,अपची, वष,गलग ड, णहर,प - बीज,मू ल वक शोभा जना द लेप
ग eae oleifera चक,अ ीव Pterygospermine ण
वेदनाहर
Mimosoid Albizzia शु कत ,क पतन,भ लघु, ,ती कषाय, त त, वातहर,शु त भन,शोथ, वसप, वष,का महा शर ष
शर ष वष न वृ Tannin,Saponin कटु को ण वक,प ,बीज,पु प
eae lebbeck डीर,शु क य ण मधु र स,ग डमालाहर अगद, शर षा र ट
टु टु क,कुट नट,भ लू वृ
उपशोष Bignoniac Oroxylum Oroxylin, मधु र, तक् त,क अि नद पक,मलसं ाहक,शोथ,अ तसार,
योनाक क,पृथु श ब,सोनापा 40 लघु, कटु उ ण मू ल वक बृह प चमू ल वाथ
क eae indicum Baicalein षाय आमा तसार,सं हणी,कण ाव-शू लहर
ठा फ ट
Abies वृ
ताल स छे दन Pinaceae प ा य,धा ीप ,शु को Vol oil लघु,ती ण त त,मधु र कटु उ ण वास,कास,कफ़वात,अ च,गु म,आम,अ प ता लसा द चू ण-वट
webbiana 150
दर फट ि नमां य, यरोगहर
Pedaliace Sesamum Vit A-B-C, Ca, मधु र,कषाय, ब य,के य, व य,द य, ाह ,अि नम त
तल के य तल ुप गु ,ि न ध मधु र उ ण बीज,तैल तला द गु टका
ae indicum Fat त त द,अ पमू कर,कृ ण तल े ठ,वीय द
सु ख वरे Convolvul Operculin भ डी,सरला,रे चनी, लघु, ,ती रे चन,वातहर, प त वर,कफ़, प त,शोथ,उ वृत-चू ण-गु टका-
वॄ त a लता Terpethine त त,कटु कटु उ ण मू ल वक
चन aceace
terpethum सु व हा, नशोथ ् ण दररोगहर,कामला,अशहर वाथ-घृत
सु रसा,अपेतरा सी,भू ुप Vol oil,
वषम Ocimum य,अि नद पक,कु ठ,पा वशू लहर,वात
तु लसी Labiatae त नी,बहु मंजर ,दे वदु 4 phenol,Ascarbic लघु, कटु , त त कटु उ ण प ,पु प,बीज,मू ल
वर न sanctum कफ़हर, वास,कास,मू ल-वीय त भक
दुभी,सु लभा, ा या फ ट
acid
Cinnamo वृ
Lauracea mum उ कट,दा सता,दाल Eugenol,Cinnam लघु, ,ती कटु , त त,मधु वा द ट, त त,वात प तहर,सु गि ध,शु
वक छे दन 25 कटु उ ण वक,तैल,प सतोपला द चू ण
e zeylanicu चीनी aldehyde ण र ल,ब य,मु ख-शोष-तृष-कै सरहर
m फट
वेदाप Vetiveria नलद,अमृणाल ,खस, तंभन, वर,वमन,दाह,अि प त,तृषा,
उशीर Graminae तृण Volatile oil ,लघु त त,मधु र कटु शीत मू ल उशीरासव,षडंगपानीय
नयन zizanoides समग धक वसप,मू कृ , वष,र त वकारहर
सं ा Acorus षड था,गोलोमी,उ वामक,अि नवधक, वब धहर,आ मान,शू
वचा Araceae ुप A & b -Asarone लघु,ती ण कटु , त त कटु उ ण मू ल,का ड सार वत चू ण
थापन calamus ग धा ल,उ माद,कृ महर,वचनशि तवधक,
अ मर Capparid Crataeva भेदन,मू कृ छृ हर,अ मर भेदन,गु म,वा
व ण त तशाक,बरना वृ Saponin, Tannin लघु, त त,कषाय कटु उ ण वक व णा द वाथ
भेदन aceae nurvala तर तहर,अि न- प तवधक,प -मेदहर
Acanthac Adhatoda संहा य,वािजद त, य,कास, वास,र त प त, वर, मेह,कु
वासा छे दन ुप Adhatodic acid ,लघु त त,कषाय कटु शीत प ,मूल,पु प वासा र ट
eae vasica आट षक ठ, यहर,कृ म न
मू सं Ficus ाह , णहर,व य,दाह न, मेह, यंग,यो फल, ीर, रोह,प ,
वट Moraceae bangalens य ोध,बहु पाद,बङ वृ Tannin गु , कषाय कटु शीत यो ाधा द-चू ण-घृत
हणीय is नदोषहर, वक~
,ती ण, वर न, वेदजनन, दयो तेजक,पीङाशा
वेद Ranuncul Aconitum Aconitine,Psudo आन दभैरव
व सनाभ अमृत , वष,मीठा वष ुप लघु, यवायी मधु र मधु र उ ण मक,शोथहर,कफवातहर,ब य,अि नमां मू ल
जनन aceae ferox Aco.. रस,रामबाण,कफकेतु
, वकासी य, हणी,अ तसारहर
वादुक दा,इ ुक दा,
गजवािज या,क दप
Legumino Pueraria carbohydrate बृंहण, त यशु बलवणकर, वय,मू ल,
वदार ब य लाश,भू मकु मा ड, व लता गु ,ि न ध मधु र मधु र शीत क द
sae tuberosa 64% प तर तवातदाहहर,रसायन
दार क द,पतालकोह
ङा
Myrsinac Embelia कृ म न, च त डु ल, Embelin, लघु, ,ती अि नमां य-शू ल-आ मान-उदर-कृ म-
वडंग कॄ म न गु म कटु ,कषाय कटु उ ण फल वडंगा द-चू ण-लौह-तैल
eae ribes वाय वडंग christembine ण वात- वब धहर
च ु य,बलवणकर,शु ल,के य, वया, प
Papilionat Glycyrrhiz मधु क, ल तक,मधु य
य ट मधु छे दन गु म Glycyrrhizin गु ,ि न ध मधु र मधु र शीत तवातर तिजत, ण,शोथ, वष,छ द,अ मू ल य या द-चू ण- वाथ
ae a glabra ठ
ल यहर
ुप
शू ल श Umbellife Trachyspe यवानी,अजमो दका, Thymol, लघु, ,ती द पन,पाचन, य, प तकर,शु शू लहर,वा यवा नकाचू ण,यवानीषा
यवानी rmum 3 कटु , त त कटु उ ण फल
मन rare द यका,अजवायन carvacrol ण तकफ़-उदर-आनाह-गु म- ल हा-कृ महर डव,यवा याक
ammi फट
वेदना Cedrus महावृ वब ध,आ मान,शोथ,त ा, ह का, वर,
दे वदा Pinaceae भ दा ,सु रभू ह Sesquiterpene लघु,ि न ध त त कटु उ ण का ड,सार,तैल दे वदावा द- वाथ-तैल
थापन deodara मेह,पीनस,कास,क डू ,वात,वेदनाहर

You might also like