Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 26

June 2021

JUNE, 2021

MIZO
CHESS MAGAZINE

LBS SUZUKI INTER BRANCH


YMA ONLINE CHESS CHAMPION
CHESS
LUNGLEI RAHSI VENG HMASAWNNA DALTU

ONLINE CHESS
LICHESS
CHESS.COM

GAME
ZIRCHIANNA

CHESS OPENING BIHCHIANNA


DANISH GAMBIT
MIZO
1| Chess Magazine
June 2021

CONTENTS
Mizo Chess Magazine

1 Online Chess
Lichess.Org
Chess.Com

4 Chess Association
MIZORAM CHESS ASSOCIATION Khawvel Chess
OFFICE BEARERS inthlunzawmna FIDE
chungchang
President
Dr Lalhmuchhuaka

6 Opening
9436140724

Sr. Vice President


P.C Lallianthanga
Danish Gambit
9436140893

Vice President 11 MCA


Lalfakzuala Colney Online Tournament
9774373875
Report & Result
General Secretary
J.K Lalmuanpuia
9856738137
16 GAME
Jt. Secretary BIHCHIANNA
Lalruatsanga
9436196647 18 Hmasawnna daltu
Asst. Secretary
Chess thiamna atana kan
Lalthazama hmasawnna daltu langsar
8014158646 zualte
By Bawihpuia Pa
Treasurer
Zosangluaia
9862336056

Fin. Secretary
24 PUZZLE
F. Rohlupuia
9862574962

MIZO
2| Chess Magazine
June 2021

ONLINE CHESS

Khawvel thiamna rawn thang chho zelin Online Chess hi hripui leng avang hian
Chess Players te tan hmasawnna tur tam tak a chess player-te tan inhnangfakna tha tak mai a
rawn kengtel chho a, chung zinga langsar ber ni tih phat rual a nih loh rual rual hian Online
pakhat chu Online Chess hi a niawm e. Online hmanga inkhelh a nih miau avangin, kan tum-
Chess kan han tih hian Internet hmanga Chess puite zingah phakar chhuaha phone emaw com-
khelh a ni mai a. hmun hran daih atang pawhin puter lo rawn duh maite, lehkhabu nena inch-
Phone emaw Computer emaw hmangin Internet hawp chung emaw midang thiam zawk khelh ruk
kaltlangin kan inkhel zung zung thei tawh a, chu tirte a theih si avang hian Official taka kalpui a
chu Online chess kan tih chu a ni.Kum 1970’s hautakin a buaithlak hle mai a. Online Game
chho daih tawh khan lehkhawthawn a notation reng rengah hian Hackers/Cheaters te hi a serh
a inkhelh mai bakah e-mail hmanga khelh tan zinga mei ang mai an nih avangin Chess game-ah
chhoh niin, kum 1992 khan Internet Chess Club- pawh hian mi engemawzat an inzep ve lo theilo
ten Online a chess khelh theih turin an buatsaih a, hei hian engemawchenah harsatna a siam ve
tan a. lo theilo a ni.

Mizo te pawhin kum 2013 chho khan Face- Mizo ten a tlangpuiin Blitch game 5+3 minutes
book group-ah Notation hmangin Team Chess hmangin kan khel tlangpui a, hemi hunchhung
kan khelh ve laih laih chhoh atang khan Chess. hian mahni thluak ngeia khel tan chuan hun hi
com lam kan uar chho a, tunhnaiah Tournament a reilo nain, pangngai takin game a khelh hman
siam leh khelh vel a awlsam avangin Lichess lam a, a nuam tawk viau a ni. Cheater an awm
kan uar leh ta viau mai. thin avang hian GM level-ah chuan Bullet leh
Hyper-bullet hian khelh a hlawh viau thung a,
Online Chess hi khelhna hmun hrang Online Game hi mahni thian dan level (Rating)
hrang Chess server engemaw zat a awm a, face- siam a nih avangin i thiam leh thiam loh chu i
book, chess24 atangte leh hmun hrang hrangah rating khan chiang takin a pholang a. Game a
khelh theihna awm ve nual mahse chess players nih miau avangin rating hniam zawk fe mah ni
nawlpuiin kan khelhna hmun ber Chess.com leh la, nang aia rating sang tak pawh kha i hneh ve
Lichess.org te hi an niawm e. thei reng thung.

MIZO
1| Chess Magazine
June 2021

Chess.Com
Chess.com hi Internet kaltlanga Chess khelhna server lar ber pakhat a ni a,
kum 1995 khan Aficionado chuan a domain setup tanin, kum 2007 khan
relaunched a ni a, heta tang hian hmangtu a nei chho tak tak tan a ni. He
server-ah hian inkhelhna hmunte, ti ti hona (forum)te awmin daily, rapid,
blitz leh bullet ten a khelh theih a, mihring tum lovin computer laka inzir
mai mai duh tante, computer hmanga game han analysed duh tante a rem-
chan bakah puzzle solve tur leh inzirna tur game resource tha tak tak a
awm a. Amaherawhchu a thlawna tih theih chin bak a awm nual avangin
duh ang tawka khawih let kual tur erawh chuan sum sen ve deuh hlek a tul
thung. Chess.com hian khawvel huap intihsiakna engemawzat a huaihawt
tawh bawk a ni.
Chess.com-ah hian a thlawnin inziahluh ve theih a ni a, mahni account siam a, inziak lut duh tan
chuan Chess.com official website-ah emaw Google Playstor a, an official apps hmangin i lut ang a,
Sign up tih hmang khan inziahluh ve mai theih reng a ni.

Heta a lema kan hmuh ang hian Username atan


hian hemi game i khelh chhunga midangin an
hriattheih dan tur che atana i duh hming i chhu
lut ang a, ahnuaiah E-mail adress kha i chhu lut
leh ang. Password tur atana i duh kha i chhu lut
leh bawk dawn nia. A hnuaiah hian eng ang lev-
el nge ni a i inhriat dan a rawn zawt che anga,
hemi hmang hian i inkhelh dawnah i rating tur
a lo siam ang a, i tumtawk tur vel a lo zawn
kual sak thei dawn ta che a ni. I account i siam
zawh hian e-mail i chhut luh account atang kh-
ian i mail i check ang a. Chutah chuan Chess.
com atang i account siam thar kha i duh ngei a
ni tih tihchianna atan Confirmation link a rawn
thawn che ang a. Chumi link chu i click ang a,
i account chu hman thei tak tak turin i tinung
(Activate) tawh tihna a lo ni ta ni.Chess.com
hi kan sawi tawh angin a free hlang hlak a nilo
deuh a, hei vang hian mi tam takin kan bawh
tur angin kan bawh nat loh phah deuh niin a
lang.

Chess.com a khel duh tan leh hmang tangkai duh tan Plan chi hrang hrang siam a ni a, a man tlawm
ber hi Gold Plan niin thlatin Rs 91 chawi a ngai a, Advertisement a awm velo a, Puzzle 5 mai nilovin
25 lai nitin solve tur a awm a, kartin Lesson 3 zir tur awmin, hemi aia man to deuh Platinum ah
erawh Rs 149 chawi a ngai thung a, Puzzle te hi peih chen chen a solve theih bakah kartin lesson hi
5 a awm thung a, a man to ber Diamond Plan-ah phei chuan Lesson zir tur hi peih chen chen a en
theih mai bakah Video Library duhtawkin a en theih bawk a ni. Man chawia inziaklut zawng zawng
hian hamthatna hrang hrang Club management leh Time out protection etc an nei tel bawk a ni.
Chess.com hi mahni a inzir duh tan chuan tutorial leh inhrilhfiahna tha tak tak a awm avangin a
tha khawp mai a, duh ang tawka han khawih dawn a, man chaw ngai hian tlem chuan harsatna
min siam ve nain a duh tan chuan sum han sen ve hlek pawh hi a na em em hranin a langlo thung.
MIZO
2| Chess Magazine
June 2021

Lichess.Org
Lichess.Org ve thung hi tunhnaiah keni Mizo players tam ber ten kan khelhna
tih theih awm e. Kum 2010 khan French programmer Thibault Dupplessis-a
duan chhuah niin, engkim hi a free vek a tih theih turin a ruahhman a, keini
tan a free lawm ta hrim hrim chuan kan uarin kan duh ber mai a tih theih
hial awm e. A programme hi a zangkhaiin Chess.com te aiin Internet pawh a
duh khirh lo deuh niin a lang a, tournament han host a, thianho han inkhelh
khawm zung zung pawh a awlsam phian.

Kum 2015 khan Android apps siamin, chess.


com dawta Chess server lian ber a ni mek a
ni. Chess game hrang hrang Bullet, Blitz, Rap-
id leh Classic mai bakah Crazyhouse ( Sho-
gi game ang deuh mahni sa ei sa hman leh
theih), chess 960 (Sa awmna bik awmlo, a duh
na naah a inrem sa), King of the hill, Antich-
ess, horde etc a keng tel bawk a. A huho a
inkhelh khawmna atan Arena tournament a
siam mai theih bakah, Team/club tan bik a
inkhelh theih turte, game han analysed leh
mai theihna turte, puzzles chi hrang hrangte,
inzirna hmun bakah a duh tan chuan Online
a coach man chawia hire theihte, Lichess TV
mai bakah mi hrang hrang khelhna leh khelh
mek te a en mai theih a, form leh analysis
board te pawh a awm tel nghal vek bawk a ni.

Lichess hi websit atanga luh emaw Google Play atanga download a khelh mai theih a ni a,
Chess.com te ang tho khan Account siam a, khelh mai theih a ni a. Remchang dangah Lichess bik
ngawr ngawr bihchianna hi kan la nei leh thei turah ngai ila, a chipchiarin kan luh chhuak vek hrih
lovang a, Lichess i han hawng a, Phone apps a lutte chuan a chunglam veilama Line pathum awm
kha han tawk zeuh la, option hrang hrang , Home, Create Game, tournament,tih te mai bakah a
zir duh tan Puzzles, study, Coordinates etc te, Player tha inkhel enna tur Lichess TV te leh thiante
va zawn kual theihna leh analysed-na te hman tangkai theihin a awm a, lo bihchiang la, lo inzir ve
ang che.

Lichess leh Chess.com te kan sawi ruala rilru a lo lang pakhat chu Chess game hi tunhma
chuan rual u zawkte khel kan hmuh leh chetdan kan thlir atanga inzirin kan inkhel thiam chho ve
a, kan inzirtir chawp a, a hranpa a han zirna leh zir mi a ni tih pawh kan hre hlawm awm love.
Mizo zingah Pu P.C Lallianthanga leh PU Hrandailova Hauhulh ten Mizo tawng ngeia Chess lehkhabu
siamin, chess hi zir a thiam theih a ni tih kan hmelhriat ve tan chauh ti ila kan sawisual tam awm
love. Mizo te hian inkhelh ngawr ngawr nuamti, inzir leh thiambelh tum em emna kan nei hlawm
lutuk thin lova, tunhnai chhoah naupang tha tak tak rawn awm chhovin, chess hi a zir a zir na-
chang kan hre chho tan ta. Lehkhabu leh board nena inchhawp peih kherlo tan pawh heng Online
Game Sever-te hian Chess zirna tur platform tha tak tak min chhawpchhuah sak hi hman tangkai
a, inzir peih lehzual kan mamawh a ni.

MIZO
3| Chess Magazine
June 2021

CHESS ASSOCIATION

FIDE
Chess infiamna khawvela dan leh hrai zam a, infiamna in hma a sawn theihna tur leh
kalphung felfai a neih theihna tur atana khawvel huapa Chess association hrang hrangte inth-
lunkhawmna ber hi International Chess Federation emaw World Chess Federation tih emaw a
sawi thin niin, French tawnga Federation Internationale des Echecs (FIDE) tia sawi thin a ni. FIDE
hi 20th July, 1924 khan Paris, France a din tan niin, a motto chu ‘Gens una sumus’ tih a ni a,
mizo tawng chuan ‘Ka zavai hian mi pakhat kan ni e’ tihna a ni mai awm e.
FIDE hian tunah hian Lausanne, Switzer-
land-ah hmunpui neiin, FIDE President nimek
Arkady Dvorkovich, Russia ram Deputy Prime
Minister hlui kaihhruaina hnuaiah khawvel
ram hrang hranga Chess Association hrang
hrangte a khaikhawm mek a. Kum 1999 khan
International Olympic Committee (IOC) chuan
a recognized a ni. Tunah hian ram hrang hrang
195 zeta Chess federation hrang hrangten an
zawm mek a ni.
FIDE in a hnathawh langsar ber pakhat chu
khawvel pumpuia chess thiam ber zawn hi a
tih theih awm e. Khawvel chess thiam ber mai bakah hian hmeichhia, naupang leh pianphunga
rualbanlote tan championship a buatsaih thin a. Hei mai bakah hian chess khelhna a dan leh hraite
duangin, inang tlang, kaldan phung pakhat zawma kal a nih theihna tur atante, khawvela chess
khel mite tan rating siamin, title hrang hrang Grandmaster, International Master etc te a siam
bawk a ni.

FIDE din hma hian Chess hi ram hrang hrangah khelin, khawvel huapa Champion zawnna te pawh lo
neih tawh thin a ni a. Luis Ramirez de Lucena te, Ruy Lopez de Segura te, Francois-Andre Danican
Phillidor-te, an hunlai chuan khawvela player tha ber chhal ngam an awm nual a ni. Chess mihrang
Adolf Andersen vanglai tak maiin American chess thiam Paul Morphy a rawn lang a, a ni hian a hun-
laia thiam bera chhal Andersen hi khel turin Europe ah zin vang vangin, a tum ang ngei a hnehna
a chan hnuin chess a chawlhsan ta a, Andersen a hi thiam ber a ngaih a ni leh tak hnuin Austrian
Morphy an tih mai Wilhelm Steinitz chuan kum 1866 khan a rawn tuk zal ve leh ta a. Chumi hnu
fe kum 1886 khan mi tam berin Khawvel Chess Champion hmasa ber zawnna nia an chhal tak,
World Chess Championship, 1886 ah Steinitz bawk hian Johannes Zukertort hnehin khawvel Chess
Champion hmasa ber a ngaih a ni ta ni.

Kum 1946 hma zawng kha chuan Khawvel champion lai hnehtu kha World Champion thara puan
mai thin an ni a, Champion nilai Alexander Alekhine a boral tak si avangin, FIDE in kalphung thar
duangin khawvel Chess Champion zawng turin hma a la tan a, khan hetihlai hian Russia hian FIDE
a zawm duh loh avangin harsatna neuh neuh an tawh hnuin kum 1948 khan Mikhail Botvinnik chuan
hnehna changin FIDE hnuaia Chess Champion hmasa ber a ni ta a ni. Tluang taka Chess Champion
zawnna a kalpui ngar ngar hnuin kum 1993 khan Champion lai Gary Kasparov leh Challender Niger
Short te chu inkhelhna hmun leh hlawh chungchangah FIDE laka lungawi lovin Professional Chess
Association (PCA) dinin, an han kalhrang a, hetih lai hian term hmasa lama Challenger Anatoly

MIZO
4| Chess Magazine
June 2021
Karpov chu Incumbent World Champion-ah puangin champion zawnna a buatsaih ve leh nghal a,
hetah hian Karpov hian Jan Timman hnehnin chakna a chang zui a. Hemi hnu hian engemaw chen
an kalhran hnuin kum 2006 khan PCA champion Kramnik leh FIDE Champion lai Topalov te inbei-
in, huang khatah khawvel Chess thiam ber zawnna neih a lo ni leh ta a, hetah hian Kramnik hian
hnehna changin, PCA pawh a tawp zui ve leh ta a ni.

FIDE hian khawvel hrang hranga chess player-te tan anmahni level an hriat theihna turin
ELO Rating siamin, hei mai bakah hian Federation title hrang hrang a siam bawk a. A tlangpuihan
tarlang ila.

Grandmaster : Grandmaster hi khawvel Chess Player thiam ber ber-te niin, Title inpek san ber a
ni a, ELO Rating 2500 tal kai phak a ngaih bakah norms dang neuh neuh a awm bawk a. GM zingah
World Championship khel pha, players tha zual te hi Super GM tih an ni thin a, a hranpa taka title
pek erawh an nilo thung a, ELO Rating 2700 chuang an ni tlangpui.
ELO Rating 2300 chin an nih chuan hetiang hian Norms paltlang lovin GM Title hi pek an ni bawk.
• FIDE World Cup a 16-na chin an nihin
• Womens World Champion
• World Junior Champion (U-20)
• World Senior Champion (+50 leh +65 Division)
• Continental Champion

International Master: IM te hi Grandmaster te tih lohah chuan Chess player tha tak takte an ni a,
he title hlawh tur hian norms 3 a awm a, ELO Rating 2400 chin tal nih a ngai bawk a ni.

FIDE Master: FM te hi GM leh IM te bakah title sang pathumna an ni a, FM chin hi chu player tha
tak tak niin, khawvel huap tournament lian-ah pawh tawrhhlelhawm tham khawp an ni. ELO Rat-
ing 2300 kai hnua game 24 khel chin an ni tlangpui a, amaherawhchu ELO 2100 kai chin tan chuan
he title hi neih theih dan kawng hrang hrang a awm bawk a ni.

Candidate Master: FIDE in title a pek zinga hniam ber CM title nei tur hian ELO rating 2200 chin
nih a ngai ve thung a, ELO Rating 2000 kai chin tan chuan he title hi hlawh chhuah theih dan a
awm ve bawk a ni.

Heng kan tarlan tak bakah hian hmeichhiate tan liau liau, Women Grandmaster (WGM),
Women International Master (WIM), Women FIDE Master (WFM), Women Candidate Master (WCM)
te a awm bawk a, FIDE Server a inkhel thin tan Arena Grandmaster (AGM), AIM, AFM, ACM te a awm
bawk a, arbiter te tan International Arbiter (IA) leh Fide Arbiter (FA) title mai bakah FIDE Senior
Trainer, FIDE Trainer, FIDE Instructor, National Instructor, leh Developmental Instructor title te a
awm bawk a ni.

Kan hriat ve fo si, lang ve lo langsar tak pakhat National Master (NM) title hi FIDE hnuaia
title nilovin Chess federation hrang hrangten anmahni ram chhung bik atana an inpek chawp ve a
ni a, hemi atana criteria an siam hi a inang lo nual hlawm a, NM title pe kherlo pawh an awm nual
bawk a ni.

MIZO
5| Chess Magazine
June 2021
CHESS OPENING
Chess opening han tih hian chess game kan khelh
tan a kan chetdan phung tihna a ni deuh mai awm e. A
dum emaw a var emaw pawhin kan chet dan hi Opening
move chu a ni mai a, a dumin a chetdan hi a tlangpuiin
Defense tih an ni deuh a. Chess hi che thei engemaw zat
a awm avangin chet tan dan phung ringawt pawh hi chi
hrang hrang engemaw zat a awm a, a zavaia hriat leh
thiam sen rual a nilo a tih theih ang. Amaherawhchu sa
dinhmun siam thatna atana chet hmasak tur atana tha a
awm avang hian chetdan phung larzual erawh a awm na
meuh mai.
Opening hman lar zual tak tak te hi chu hriat ve zelzul hi a tha. Amaherawhchu tam takin
kan zir hian Opening Line hi kan by-heart tawp a, kan zir leh duh anga kan tumpuite an chet lohin
kan chebuai zui nghal tlangpui thin. Infiamna game a nih angin, kan tumpuite hi rilru dang, thluak
dang pu chungin an khel ve a, kan duhdan leh rilruk ang diak diakin an khel dawnlo a ni tih erawh
kan hriat reng atul a. Opening kan zir a nih pawhin eng opining i hman khan nge nangman game
khelh nuam i tih? I opening kha enge i advantage puina tihte hriatchian tum la, opening hrang
hrang zingah hian Ruy Lopez te, Italian Opening te, Sicilian Defense te, Caro kann te, King Indian,
Queens Gambit etc a tam mai a,kan sawi tawh angin, a zavaia zir leh hriat chi a ni lo. Amaheraw-
hchu a tlangpui tal hi chu kan la sawichho ve hlek hlek turah beisei ila.

Chess Opening Theory tam tak zingah hian a tam berin a duh leh a tum ber chu game
thununtu zawk nih hi a ni a, chumi game a thunun theihna atan chuan sa thenkhat han pek thlawn
te an ching a, hetiang chi ho hi Gambit an ti a. Beginner leh tlema la khel tan deuhte lakah chuan
Opening Tips & Traps hrang hrang Danish Gambit, Traxlerr, Fried Liver etc a common hle a, chess
thiam tirte zingah chuan Scholars mate kan tih ang chite hi kan uar ve hle thin a nih kha.

Chess Opening in a tum ber chu:


1. Centre Control : Sa te hmanga centre control a, lehlam sa te chhuak hleithei lo leh an
chet velna tihbuai hi a tum pakhat a ni.
2. Castle : Mahni invenhimna atan sa siamrem a, inbeih buai tir vakna laka inthiar fihlim vat
theihnan rang taka King Castling a indahhim hmasak.
3. Piece chhawpchhuah : Sa lian a bikin Bishop te hman tangkai theih thuai a nihna tur
kawng zawn sak a, kan sa neih tinte an awmna hmun atang theuh a ral bei thei tura siamrem vat
vat hi hna hmasa a tih theih ang.
4. Queen chhuah hma loh : I sa zingah chuan King hi hlutna chhiar senloh neiin a thih chuan
game a tawp der nain, kan chhuan leh kan duh ber thin chu kan Lalnu hmeltha hi a ni a tih theih
ang. Game tan tira Queen i hman hian hote a va intih tan a, chan daih palh te a awl em em a,
queen chhuah hma tir hi an duh meuhlo.
5. Sa chet ngai chet nawn: Khelh dan tur ruahhmanna kan han siam a, kan tum ang leh
rilruk ang panin tam tak chuan sakawr han sawh chhoh zawt zawt maite kan duh thin. A tul viau
emaw i that pui viau a nih lemloh chuan sa khat hi a zawna chet tir hi a tha lemlo.
6. Pawimawh em em mai, tam takin ka officer neih tlem zawk lai ka hre miahlo kan tihfo
thin nachhan chu sa ineithleng hi a ni. Sa ineithleng hi i hlawkpuina tur anih lemloh chuan pum-
pelh la, eithleng dawnin ei hmasak ngaite enchiang la, sa ineithleng avangin i chhe rawk thei tih
hria la, i thatpui viau thei bawk.
7. I khelpui pa thah/tihhlum i tum ran ran lai khan a ni pawhin tihhlum ngei che a lo tum ve
ngar ngar a ni tih hrereng la, i defense thlahthlam hauh suh ang che. Vawikhat chet leh ila chuan
a thi ve dawn chiang asin i ti bai bai mai ang.
MIZO
6| Chess Magazine
June 2021

DANISH GAMBIT
Chess Opening hrang hrang zingah Danish Gambit-hi i han bihchiang dawn teh ang. Danish
Gambit-ah hian a var changtu in opening ah a sa develop chak a duh avanga sa a pe thlawn a, chu-
mi chu a dum changtu in lo cho letin he opening line hmang hian an inbei ta a ni. He Opening hi
opening hman lar tak mai pakhat niin, a var hian chan tha zawk chang tur nia inngaiin he opening
line hi a thlang chat a, a dum hian hlau bik hauh lovin enganga in develop chak bik pawh nise, sa
ka eithlawn sak hnuah ka develop ve hman awm em mai tiin an inbei ta chiam mai a ni. Chetsual
zeuh chuan chak loh rawih rawihna khawp a inzep ru nual a, a var hian a risk lak hi a tihfuh chuan
a tumpuite na takin a sawisa chiam chiam mai thei a, a dum changtu hian dik taka a lo chhanlet
fuh hlauh erawh chuan sa nei tlem zawk a nih avangin a chan a tha biklo tlat mai. Chuvangin he
gambit hi kan lo accept ta a ni pawhin chhiat duaina a ni bik tlatlo a ni.
Danish gambit hi Mizo player-te pawhin 2. .....exd
kan hre thum tawhin a rinawm a, Grandmaster 3. c3
level leh Classical game -ah hman a hlawh lutuk
lo nain Blitz leh Bullet game a hman atan erawh
a tangkai reuh fu. La junior deuh leh hre ve nel
nual tawhte tan bik han zirchiang ve leh hrim
hrim teh ang.

A hmasa in a var changtu hi he game th-
langtu a nih angin i hriat tur pawimawh em em
a awm. Sa nei tlem zawkin bul i tan a, engine
phei chuan a dah hniam sa nghal che tih hre
phawt la, a dawtah chuan sa develop chak i duh
avangin i sa pe thlawnin i inhawng darh ta sa sa,
a dumin sa a develop ve hmain na taka i nawr a
ngai. A tawp berah chuan i bishop pahnihte kha A var hian bxc3 tia lo ei let thei reng a nih laiin
open line chantir a, i active tir nghal avangin la ei mai duh lovin Bc4 an ti leh te te a, pawn
eithleng loh hram tum rawh. pahnih a chan tawh bakah b file pawn a la zuar
leh tlat mai. Hetah hian sa dum changtu tam
Danish Gambit ah hian sa var hian e4 a tak chuan ei tlang duh tawh locin Nc6 emaw Nf6
bul rawn tanin sa dum hian e5 in a lo chhang emaw te an che tlangpui a, mahse a tam ber
let a, d4 pawn rawn nawrin sa dum changtu e5 chuan an la ei tlang law law fo mai.
pawn a va ngur chhar chhar ta a ni. 3. ... dxc
1.e4 e5 4.Bc4
2. d4
A dum changtu hian hlau bik lemlo takin
exd4 tiin a ei sak ta hmiah mai a, a var hian
Qxd4 ti a lo ei let mai lovin c4 pawn nawrin an
cho leh te te a. Queen Side a sate sacrifice a,
rang taka sa develop a tum ta a, hei tak hi Dan-
ish gambit kan tih intanna chu a lo ni ta chiah
a ni. A dum changtu hian ei chhunzawm lemlo-
vin a duh chuan move dang d5 nawr emaw Qe7
emaw d3 a nawr tlang pawh an awm fo nain, a
tam ber hian dxc3 tiin kan ei leh hmiah mai thin
a.

MIZO
7| Chess Magazine
June 2021
Tun tum zet chu a ei let duh lo cheu a nih chuan exchange-in a dum hian a dinhmun a siam that
Rook emaw Bishop emaw eiin a promotion thei mai bakah a varin a sa develop a, King dah him
dawn ta. Sa var hian a duh angin thil a kaltlu- tuma a castling tur rawn tihchhiat a tum dawn
ang ta bawk a, Bxb2 tiin a ei let ve ta. A lema a ni.
kan hmuh ang hian Position a lo chhuak ta a ni. 6. Bxd5 Nf3
Tuna sa dinhmun hi han en vang vang la, Sa dum
changtu hian pawn 2 chu a eithlawn tawh nain, Tuna position hi han thlir vang vang la, Bishop
sa chhawpchhuah a la nei miahlo mai a, Sa var hi ven belh pawh nise C pawn rawn nawrin sa
erawh a sate chan deuh mahse a sipai lalte hi dum hian a sa a develop chho ve hret hret tan
hman tangkai theihin a inchhawp chhuak deuh ta a ni.
vek tawh chhung a ni. A var tan hian enge chet tha ber ni ta ang le?

Hetah tak hian variation a inthen chho leh


phawk a, line hmanlar tak Copenhagen Defense
leh Schlechter Defense ah luhpui leh theih a
ni a. Gambit kan accept reng reng chuan kan
tumpuite khan sa siamrem an duh avangin sa
min pe thlawn a, chet kan hnufum phah ta thin
a, chuvangin remchang hmasa berah sa pek let
ve vat a, sa insiamrem ve nghal hi kan tum ber
pakhat tur a ni. Chuvangin sa dum changtu tam
ber hian d5 pawn rawn nawr hawngin a White
Bishop rawn active tir ve an tum tlangpui a. Hei
hi Danish Gambit Accepted: Schlechter Defense
tih a ni.
4. ... cxb
5. Bxb2 d5

A var hian a Bishop vau mek a ni tih a hria


a, a dum f pawn eisak in Bxf+ tiin a dum Queen
a eisak thei ta khiau mai le.
7. Bxf7+ KxB
8. QxQ

Sa var changtu tam ber te hian hetianga


a dumin advantage rawn lak ve tuma a pawn a
rawn pek ve takah chuan Bishop a lo ei sakin, a
dum hian Nf3 in an rawn vau thin a, a var bish-
op hi a tlanchhiat loh chuan Sakawr leh Queen
in an cheh rawn a, a tlanchhiat chuan Queen
MIZO
8| Chess Magazine
June 2021
Hetiang a nih takah chuan sa dum hian
a Queen a chan ta tlat mai. Player tam tak A var tan hian sakawr 6. Nc3 a lo dan mai bak
chuan in resign duh maina tur khawp a ni tawh tihtur dang a awm vaklo.
ngei ang. Mahse han en vang vang teh... A dum
hian engtia chhan let ve chi nge ni ta ang le?
A dum changtu tan hian beidawn mai a
la hunlo. Game tak tak an lut tan dawn chauh
a la ni. Enge chet tha ber ni a i hriat chu i hmu
ta em?
In resign mai i duh tawh zawk emni?
8. ..... Bb4+

He move a rawn chet chiah hian a var


tan a Queen venhim theih a ni bik tlatlo mai. A
thlawn tawp a sa eitir bik mai ai chuan Qd2 a
hnuk letin, a dum tan chuan BxQ+ ti a chhun-
zawm tura inngaihtuah buai a ngai tam hauhlo
ang le... A var changtu tan pawh sakawr a lo
ei mai bak tihtur dang vak awm heklo 9.NxB
a ni ve leh mai. Heti hian sa position hi han 6. ... Nf6 tiin e file a pawn mal tla a rawn vau
thlir vang vang la, an la inbuk tawk tiu teu viau a, a vain a awm tinuamlotu Bishop hnawhkian
asin. Hetiang hian game hi chhunzawm a ni paha f7 tin kawh ran a duh ve ta thung a. Het-
tlangpui a, iang hian sa a rawn inher ve ta thung a ni.
9. ... Re8
10. f3 Nc6
11. Ne2 Bd7
12. O-O
Chumi hnu chuan hemi position hi a lo
chhuak leh ta a ni.

Winning Trick
A tawp nan a var in chan tha a neih theih dan
leh a dumin a lo chhan let fuh loh a a tana
pawi thei deuh deuh a awm nual a, a then a
zar in zirho leh chhin teh ang.
A hma khan kan sawi lang zuk tawh
a, move 5 naah let leh ta ila, a dum changtu Trick 1:
hian piece rawn sacrifice let lo hian Bishop in 1. e4 e5 2. d4 exd4 3. c3 dxc3 4. Bc4 cxb2
5. ...Bb4+ a rawn ti ve thung a. Copenhagen 5. Bxb2 Qg5 6. Nf3 Qxg2 7. Rg1 Qh3 8. Bxf7+
Defense-ah a rawn luh pui ta thung a ni. Kxf7 9. Ng5+
MIZO
9| Chess Magazine
June 2021

Heta kan hmuh ang hian a dum changtu hian a Heta kan hmuh ang hian a var changtu hian
sa rawn develop ve tumin Queen-in g pawn a advantage neih a duh avangin a Bishop a ex-
rawn vau a, a var hian a lo ngai pawimawh lo change a, a sa hi a la in open tha viau a, a dum
nasa mai si. A var thangkamah a in awk ta a ni. hian a castling chance a hloh mai bakah a sa a
la develop ve manglo bawk a ni.
Trick 2:
1. e4 e5 2. d4 exd4 3. c3 dxc3 4. Bc4 cxb2 Trick 4:
5. Bxb2 d5 6. Bxd5 c6 7. Bxf7+ Ke7 8. Ba3+ Kf6 1. e4 e5 2. d4 exd4 3. c3 dxc3 4. Bc4 Nf6
9. Qxd8+ 5. Nxc3 Bb4 6. e5 Ne4 7. Qd5 Bxc3+ 8. bxc3
Ng5 9. Bxg5 Qxg5 10. Qxf7+ Kd8

Hetah hian kan hriat tawh angin a dum


hian Schlechter Defense a luh puiin, Bishop hi
pawnin a vau ngawt a, a chetsual phah pherh Hetah ve thung hi chuan cxb ti tlang duh lovin
ta erh mai a nih hi. a dumin piece a develop duh avangin Nf6 tiin
e pawn a vau a, Nxc tia a varin lo chhangletin,
Trick 3: bishop in a rawn pin zui nghal a, a pawn rawn
1. e4 e5 2. d4 exd4 3. c3 dxc3 4. Bc4 cxb2 vau nawr hmain an vau zui nain c3 a sakawr a
5. Bxb2 Nc6 6. Nf3 Nf6 7. e5 Ne4 8. Bxf7+ Kxf7 rawn vau leh nain a chetsual a intan ta. A var
9. Qd5+ Ke8 10. Qxe4 hi a chak nghal lo deuh nain hetiang dinhmun
a sa a siam tawh chuan chakpui tham a ngaih a
ni tawh.

MIZO
10| Chess Magazine
June 2021

MCA ONLINE CHESS TOURNAMENT


Kum 2019 kum tawp lam atanga khawvelin hripui hlau-
hawm tak mai Covid-19 kan hmachhawn a, kan buai nuaih lai
karah Mizo chess players te tan Online Chess hmanga infiamna
kan uar chho a, tunhma a thian dun inkhel leh incho kual mai
mai ang nilovin Tournament-te siamin, intihsiakna atana hman
lar chhoh an nih takah chuan Mizoram Chess Association lama
kan hotute pawhin players te tuihalna hriaiin, zofa zawng za-
wngte huapzo turin 1st Mizoram Open Online Chess Tournament
a huaihawt chho tan a, he tournament hian hlut a hlawhin kheltu

pawh kan pung chho ve hret hret a, CYMA nena tangkawpin LBS Suzuki Inter Branch YMA Online
Chess Tournament-te buatsaih tel chhovin, hei hian ram pumah nasa takin Online Chess a vawrh
kang dawrh a tih theih hial awm e.

1st Mizoram Open Online Chess Tournament : Mizoram-ah MCA huaihawt a a hmasa ber atan 7
November, 2020 khan neih a ni a, he tournament hian ngaihhlut a hlawhin, Mizoram hmun hrang
hrang atangin players an tel tha hle a, Mizoram Chess Tournament awm tawha players tel tam
ber Record siamin, players 196 lai an tel thei a ni. He tournament hi Blitz game 5min+3sec a
khelh niin, Round 9 khelh a ni.

Result:
1. Robert Runremmawia, Lunglei (Lichess Id- Vaipaden)
2. Saingura Sailo, Chanmari, Aizawl (Lichess ID - SaiaSailo)
3. James Lalsangzuala, Tuivamit, Aizawl (Lichess ID- Vanneitheia)
4. Lalbiakmawia, Farkawn (Lichess ID- Lalbiakmawia)
5. Anthony F. Lalthasanga, New Siaha (Lichess ID - Anthony1985)
6. Benjamin H. Lalhmingliana, Lunglei (Lichess ID - Thitheilova)
7. Lalnunsanga, Durtlang (Lichess ID- Nunsanga)
8. Lalkrosmawia, North Khawbung (Lichess ID - Lalkrosmawia)
9. T. Zonunsanga, Zemabawk North (Lichess ID - TZonunsanga)
10. Elisa Lalneihchhunga, Ngharchhip (Lichess ID - Perfecto-hc1)

Average Rating : 1677


Games : 787
White : 44%
Black : 42%
Draw: 3%
Absence : 10%

2nd Mizoram Open Online Chess Tournament : MCA huaihawta a tum hnihna atan 2nd Mizoram
Online Open Chess Tournament chu 28-29 December, 2020 khan neih leh niin, he tournament-ah
hian Players 196 bawk kan inziaklut leh thei a, a hma a kan tihdan her danglam hretin Blitz
game 5min+3sec tho a khelin, Round 12 a khelh a ni thung a, zan khatah round 6 ve ve a khelh a
ni.

MIZO
11| Chess Magazine
June 2021
Result:
1 Hrangdailova Hauhulh, Lunglei (Lichess ID - Leitlang_Pa)
2 Vanrammawia Ngente, Lunglei (Lichess ID - Deep_6)
3 Lalruatkima, Saitual (Lichess ID - point-box)
4 Jimmy Zothanpuia, Sialsuk (Lichess ID - JimPachuau)
5 Joseph Lallawmzuala, Champhai (Lichess ID - Joseph-Lawmzuala)
6 Zarzoliana, Zotlang (Lichess ID - Lizova)
7 H. Lalrinthanga, Lunglei (Lichess ID - rinthnga)
8 P.C. Lalfakmawia, Chawngtlai (Lichess ID - LfPachuau)
9 K Laldingngheta, Durtlang (Lichess ID - dingakhiangte10)
10 Richard HT Laltlanchhuaha, Tipa (Lichess ID - Richard0392)

Average Rating : 1693


Games : 1101
White : 41%
Black : 40%
Draw: 5%
Absence : 14%

3rd Mizoram Open Online Chess Tournament : Kum 2021 a a hmasa ber atan 2nd Mizoram
Online Open Chess Tournament chu 19-20 February, 2021 khan neih leh a ni a, he tournament-ah
hian Players 184 kan inziaklut a, a hma a kan tihdan angin Blitz game 5min+3sec a khelin, Round
12 a khelh leh a ni a, zan khatah round 6 ve ve a khelh a ni.

Result:
1 Zochhuanawma, Lungzarhtum. (Lichess ID - zochhuanawma)
2 H. Lalrinthanga, Lunglei. (Lichess ID - rinthnga)
3 Cosie Rorelkima, Sihphir. (Lichess ID - Cosie)
4 Robin Lalrinawma, Zotlang. (Lichess ID - Mizochess
5 John Zonunthara Sailo, Bawngkawn. (Lichess ID - johntea_chicksmagnet)
6 Anthony F. Lalthasanga, New Siaha West. (Lichess ID - Anthony_LT_Fanchun)
7 Lalnunsanga, Leitan. (Lichess ID - nunsanga)
8 R. Sangvunga, Leitan. (Lichess ID - raltesangvunga)
9 C. Chhawntluanga, Dinthar-I. (Lichess ID - Bawihpuia_Pa)
10 C. Lalrinsanga, Bethlehem VT. (Lichess ID - nubuanga )

Average Rating : 1721


Games : 892
White : 39%
Black : 38%
Draw: 3%
Absence : 19%

4th Mizoram Open Online Chess Tournament : 3rd MCA Online Tournament leh 4th MCA Online
Tournament inkarah hian CYMA nen tangkawpa tournamant buatsaih anih avangin players kan
pun belh chho a, nasa takin MCA Tournament-ah hmasawnna kan hmu chho ta a ni. 4th Mizoram
Open Online Chess Tournament hi 28 April, 29 April leh 1 May zan khan khelh niin, zoram pumah

MIZO
12| Chess Magazine
June 2021
ruah leh thliin internet leh current lamah harsatna a thlen avangin Technical lamah harsatna
neuh neuh kan tawk a, he tournament-ah hian record kan lo neih tawh khumin Players 277 kan
inziaklut a, a hma a kan lo tih tawh danin Blitz 5min +3 Second tho a khelh niin, Round 15 a
khelh a ni thung a, zan khatah round 5 zel khelh a ni.

Result:
1st C Lalrinsanga, BVT Aizawl. (Lichess ID - nubuanga)
2nd Lalnunsanga, Leitan Aizawl. (Lichess ID - nunsanga)
3rd Robin Lalrinawma, Zotlang Aizawl. (Lichess ID - Mizochess)
4th Davies Zoremsiama Tlau, Champhai (Lichess ID - Davisa_04)
5th H Rampanmawia, Venghlui Aizawl. (Lichess ID - The_Hv_Dragon)
6th Jeremia Zothangliana, Khatla Aizawl. (Lichess ID - JeremiaZTLA10)
7th Thangchungnunga, Thenzawl Serchhip. (Lichess ID - thangalangel)
8th John Zonunthara Sailo, Bawngkawn Aizawl. (Lichess ID - Johntea_Chicksmagnet)
9th Cosie Rorelkima, Sihphir Aizawl. (Lichess ID - Cosie)
10th Lalrinmawia, Reiek Mamit. (Lichess ID - Chester_Rintea)

Average Rating : 1703


Games : 1753
White : 42%
Black : 41%
Draw: 4%
Absence : 13%

5th Mizoram Open Online Chess Tournament : 5th MCA Online Tournament hi 27 May, 2021
& 28th May, 2021 zan khan khelh leh niin, he tournament ah hian player 201 in hming pe lutin,
players 188 in tournament hi an join ani. A hmalam a kan lo tih tawh dan angin Blitz 5min +3
Second a khelh niin, Round 12 a khelh a ni a, zan khatah round 6 ve ve a khelh a ni.

Result:
1st Francis Lalhmunmawia, Zonuam, Aizawl (Lichess ID - FrancisMapuiaYoutube)
2nd David Lalremruata, Zohnuai, Lunglei. (Lichess ID - Zopa)
3rd James Lalsangzuala, Tuivamit Aizawl. (Lichess ID - Vanneitheia)
4th Lalrinmawia, Reiek, Mamit (Lichess ID - Chester_Rintea)
5th Jeremia Zothangliana, Khatla Aizawl. (Lichess ID - JeremiaZTLA10)
6th C Lalrinsanga, Bethlehem VT, Aizawl. (Lichess ID - Nubuanga-Chhangte)
7th Saingura Sailo, Kolasib (Lichess ID - SaiaSailo)
8th B.T. Romawia, Bethlehem VT, Aizawl. (Lichess ID - BT_Mawia)
9th Cosie Rorelkima, Sihphir Aizawl. (Lichess ID - Cosie)
10th Lalrinhlua,Khumtung, Serchhip. (Lichess ID - Mahlua_Chhangte)

Average Rating : 1784 Francis Lalhmunmawia


Games : 1014 2th MCA Open Champion
White : 44%
Black : 42%
Draw: 4%
Absence : 9%

MIZO MIZO
13|
Chess Magazine 13|
Chess Magazine
June 2021
LBS SUZUKI INTER BRANCH YMA ONLINE CHESS CHAMPIONSHIP :

Central YMA & Mizoram Chess Association buatsaih LBS Inter-Branch YMA Online Chess
Championship 9-10 April, 2021 chhung khan neih ca ni a, result puanna leh lawmman semna
Central YMA Hall, Tuikhuahtlang ah neih a ni. He Online Chess tournament hi YMA Member ten an
hlut hle a, Mizoram hmun hrang hranga YMA Branch 76 atangin hming pe 330 an awm a ni.

He Online Chess Championship hi BLITZ (inkhel rang chi) a khelh a ni a, game 1ah mi
pakhatin hun bitiam 5mins (+3secs increment from move 1) zel neiin, 12 Rounds/Game Swiss
League Round Robin a khelh a ni a, zan dar 8:00 a khelh thin niin zan khatah Round 6 zel khelh a
ni.

Result:
INDIVIDUAL / OPEN RESULTS
Position Hming YMA Branch Point TB
1st C. Lalrinsanga Bethlehem Vengthlang 11 79.25
2nd Jeffrey Vanrammawia Rahsi Veng 10.5 78.00
3rd BT Romawia Bethlehem Vengthlang 10 69.50
4th Stephen Malsawmtluanga Tlangnuam West 9.5 71.50
5th H. Laldinpuia Salem Veng 9.5 69.75
6th Vanlalfinga Dinthar, Aizawl 9.5 69.25
7th Saingura Sailo Chanmari, Aizawl 9.5 66.50
8th Zochhuanawma Laipuitlang 9 64.50
9th Lalrinhlua Khumtung 9 63.75
10th C. Rorelkima Sihphir 9 63.50

TEAM RESULTS
Rank Branch hming Player Khel zat Points Tiebreak
1 Rahsi Veng 8 44.50 304.75
2 Bethlehem Vengthlang 6 42.00 276.25
3 Tlangnuam West 9 41.00 269.75
4 Sihphir 6 39.00 252.50
5 Laipuitlang 7 37.00 227.25
6 Leitan 7 37.00 225.50
7 New Siaha 8 37.00 217.50
8 Chawngtlai 6 36.50 219.00
9 Mission Veng 7 36.00 217.25
10 Bawngkawn 8 34.00 194.75

Branch khat atanga mi 5 chin tel, khel tluan branch te hnenah participation prize hlan an
ni bawk a. Heng vengte hiam lawmman hi an dawng a ni. Reiek, College Veng. Ramhlun Vengthar,
Govt. Complex, Khatla, Tuivamit, Dawrpui Vengthar, Ramhlun North, Zemabawk North, Chanmari
West, ITI Veng, Sialsuk South, Lungdai, Republic Veng, Dulte, Zotlang, Aizawl, Chawnpui.

MIZO
14| Chess Magazine
June 2021

1st MIZORAM UNDER-17 ONLINE CHESS TOURNAMENT 2021


(For Age Under-17, 15, 13, 11, 9 & 7)

Ni 25–26 May, 2021 (Tuesday & Wednesday),zan khan 1st Mizoram Under 17 (Naupang Pual) Tour-
nament neih a ni a. Zan khatah Round 5 ve ve a khelh niin, hetiang hi result a ni.

Under 17
Position Name Father’s Name Lichess ID Address
1st John Lalruatkima Tlau T Lalremruata John_005 Ramhlun North
2nd David Vanlallawmkima B Lalrinmawia david13jnr Khatla
3rd Liansangzuala Lalmuankima Lsangzuala Bazar Veng, Lunglei

Under 15
Position Name Father’s Name Lichess ID Address
1st Sylvester Lalngheta Manthanga Tochhawng PobbBlester Tlangnuam
2nd R Lalhmangaihzuala R Lalremruata (L) BlazingFreezen Thakthing
3rd Rosangkima Lalbiakhlua Rosangkima Ramhlun Venglai

Under 13
Position Name Father’s Name Lichess ID Address
1st Thomas Remsangzuala Lalzarzova Thomas-a Mission Veng
2nd Ramdinthara Rosangliana Khiangte Valboiha N Lungpher
3rd Achilles Zorammawia Francis MS Dawngliana Achilles_rosebud Ramhlun South

Under 11
Position Name Father’s Name Lichess ID Address
1st Samuel Lalrammawia Hauhnar H Lalthlamuana samuelhauhnar1 PTC Lungverh
2nd Lalhruaitluanga Sailo David Lalremruata Zopa_jr Zohnuai
3rd Thanglaldika HC Darthanglura Gangte_Nemi Ramhlun Vengthar

Under 9
Position Name Father’s Name Lichess ID Address
1st John Lalrinfela Lalzarzova Johnfela Mission Veng
2nd David Lalpekhlua Lalengmawia hmelthapa Saikhamakawn
3rd C Lalmuanzuala CS Lalbiaktluanga muanzuala7 Chhinga Veng

Under 7
Position Name Father’s Name Lichess ID Address
1st Lalnunmawii Vanmawii kalokhelve17 Durtlang
2nd Elizabeth Lalbuatsaihi Zohriatpuia Elii2014 N Chhimluang

MIZO
15| Chess Magazine
June 2021

GAME BIHCHIANNA
Annotated by Bawihpuia Pa

MIZO
16| Chess Magazine
June 2021

ROBULA CHESS ACADEMY


Mizorama Chess Academy hmasa ber leh awmchhun
Coffee Home,
Tuivamit,
Post Box No-3,
Aizawl, Mizoram

MIZO MIZO
17| Magazine
Chess 17|
Chess Magazine
June 2021

HMASAWNNA DAL THEITU LANGSAR ZUAL 10


Bawihpuia Pa

Chess-ah hian hmasawn kan duh tak tak a nih chuan hmasawnna dal theitu (obstacles) te hi
kan hriata kan pum pelh a pawimawh a. Chess thiam tak tak i duh a nih chuan hengte hi a pum-
pelh dan i lo zawng ve dawn nia aw...

1) INCHAWIA KHELH (game khelh tam lutuk!)


Chess thiam tur chuan khelh tam a ngai a, chhiar
ringawt hian thiam tak a nih theih tak tak loh tih chu kan
hre theuh. Chutih rualin khelh tam lutuk erawh chuan
hmasawnna a dal thei zawk a ni tih reng kan hre hlawm
lo. Mizote hian inchawia inkhelh hi kan uar hle a, (incha-
wi thang ngat phei chuan inchawi lovin game an khelh
hlei thei lo hial!!) zan/ni khatah game 10 chuang fe fe
te kan khel mai thin. Kan incho phur a, kan invaukhan a,
kan inchawi a, kan chawi tawh te laklet leh tumin leh a
mantu zawk pawhin man belh zel tumin kan khel a, tlai-
var thak thakin kan khel ta mai thin a nih hi. Heti anga
inchawia inkhelh hian duhtawk mai a har a, hmasawnna
a tana kan mamawh aia tam game kan khel chawk a ni.
A nih leh, Game khelh tam lutuk hi a that lohna kan hre reng em le?? Game khelh tam lutuk
a that loh dan leh hmasawnna daltu a nih theih dan chu heti ang hi a ni, over the board or tour-
nament-a kan khelh hian kan thil chhiar/zirte a takin kan hmang a, kan thluak kan hmang a, kan
khingpuite aia kan hriatna chawk luhte a tam zawk leh a that zawk zia tihlan kan tum thin a. Game
kan khelh tam lutuk chuan zirna hun a awm lova, kan chak lohna game leh kan chakna game ngei
pawh ennawn a insiam thatna hun kan nei lova, kan tihsual ngai tisualin game 10 kan khelh zawh
hnuah pawh kan hriat loh ngai bawkin kan hre lo tho thin a. Chuti ang zelin game 50/100 kan khelh
hnuah pawh kan hriat loh/thiam loh kha kan la thiam lo reng zel thin a ni.
Chuvangin, ka thian, nang chuan he thil hi pumpelh tum hram la, game i khelhin uluk la, i khelh
zawhin (i chak emaw chak lo emaw) analyse leh ngei bawk thin ang che. Tin, inkhelh loh hi a har
thin tih ka hria a, i rilru siamin, ‘Tun thla chhung chu otb-ah ka inkhel lo ang a, a zirin ka zir dawn’
ti tein han intiam la, i thianpa’n inkhel tura an sawm che pawhin, i intiam chhung na na na chu
han hnial hmak hmak mai la, inhneh tawk taka inkhelh leh thin ai chuan. Thla khat hnuah i thil
zirte kha hman tumin i thianpa, rawn cho rawn chotu che kha game 2/3 han khelhpui teh le, in
la inhneh tawk tho em? In la inhneh tawk tho a nih leh, ‘zir belh zel ka ngai a nih hi’ tiin ‘inkhelh
chawlh’ han la leh thin la. Kum 1 chhung heti anga i tih chuan, kum tawp a lo thlen meuh chuan i
thianpa hriat ve loh tam tak i hre tawh ngei ang a, i hneh fo tawh ngeiin ka ring tlat a ni.

2) VAIMIM PIHABEU:
Hei hi kei pawh ka problem a ni chiah mai a, mahse ka tih hleih theih bik loh a nih avanga
ka ziah loh ngawt a thiang lo. Ti thei in lo awm a, hmang tangkai 1 tal in lo awm chuan ka lawm
tawk hle ang (A harsa tih ka hriat avangin).
Taima tawk lova chess zirte chess thiamna (an thiam dan) hi a lem ka han mitthla a, Vaim-
im pihabeu hi ka mitthlaah a lang tlat nia!! Nimin khan game tha tak ka khel ve a, player tha tak
khelin ka hneh ve hle. Vanneih vang ni lovin thiamnaah mi phak bik lo ve tlat. Mahse vawiin chu
player thiam lutuk lem lo nen kan inkhel a ka hneh lo leh tlat thung. Enge awmzia ni le??

MIZO
18| Chess Magazine
June 2021

Heti ang dinhmuna kan din hian tam tak chuan, Nizan ka mu tha
lova, ka khua a sik a, ka ha a na a, ka thleng tlai lutuk a, ka chesual
(blunder) a ni, titein chhuanlam kan siam thin. Tuna World No. 1 Mag-
nus Carlsen hi zan 3 tlaivar zawn se, khel ta la i hneh i ring em? Dam lo
na tak, mahse ngaihtuahna fim leh chess khelh peih si ni se la, i hneh i
ring em le? A nih loh leh Tournament hall-ah walk over loh tawk velin lo
thleng se, a sanaah darkar chanve vel neiin nangin darkar 1 nei ta la, i
hneh i ring em?
(A tawp nan) Carlsen hi i blunder ang kha a che ve tut tut ngai em? Heng zawng zawng hi i chhanna
‘aw’ a nih chuan sawi belh tur, hrilh tur che ka nei lo. Mahse ‘Aih’ tih a nih erawh chuan, i chess
zir dan kha, a dik tawk lo a ni. Chess zir tak tak i tum a, i zir a, i beingawrh hle a, i zir chin pawh
i nal hle. Mahse a lo rei deuh a, thil dang tam tak tih tul leh ngaihtuah tur a lo awm bawk nen i
peih chhunzawm ta lova, a hnu deuhah opening pakhatah mi pakhatin a sawp deuh hrep che a,
i tlawm la chuan i haw a, kha opening kha i zir leh ta chiam a, mahse i peih chhunzawm leh ta
lem lova. Chuti ang chiahin Endgame theory pawh i phurna lai laiah i tana i duh hun hunah i tawp
leh a, Pihabeu i lo ni ta!! I chess thiamna kha vaimim rah tha ang maia rual thah ni lovin, vaimim
pihabeu ang mai a ni ta a, chess tui ve si, thiam ve tak anga lang si, thiam tak tak/ziktluak si lo i
lo ni ta a ni.

“Incomplete study of theory” hi bansanin chess thiam tak ni tur chuan shortcut a awm lo
a ni tih hria la. I hmaah eng position pawh awm se, buai lo leh chesual (blunder) lo turin, i chak
loh chang pawha chhuanlam fahrah te te siam ngai lova i awm theihna turin, ka thian, HAN TAIMA
DEUH TEH LE.

3) Chess zir nasat lutuk hian hmasawnna a dal thei.


Hetah hian ka sawi tum chu, chess zir nasat ngawr ngawr a ni lova, i zir nasat na na na
chuan i thiam ang chu, hma i sawn ang chu. Mahse, a hnuaia ka ziah hi chhiar la ka sawi tum chu
i hrethiam maiin ka ring e.
Chess hi a zau a, thiam ngai a tam em em a, subject
pakhat ngawtah in-concentrate theih a ni lo. Entirnan: Si-
cilian Najdorf hi Opening lar tak leh tha tak mai a ni a,
mahse a theory awmsa ringawt pawh hi zir dawn ila, thiam
tak ni tur chuan a kum a kum zir a ngai ngei ang. Chutah,
chet thar/line thar a la awm reng zui! Chu, Sicilian Najdorf
chu, kum 1 zet i zir ta a, i lo thiam ta a, tournament i khel
ta... Eng nge i tawn le? I champion pui em? Teuh lo mai!
Kha SN i thiamna khan a tam berah game 2/3 bakah chak-
na a thlen lovang che. I Tournment vawi 2-naah phei ch-
uan, i thiam tih i khingpui ten an hre tawh ang a, i hmang
thei tawh hauh lovang. Kum 1 lai i lo buaipui leh i lo hahpui
chuan awmzia a nei ta miah lo kan ti thei ang a, i chess zir
dan kha hma i sawnpui lo a ni kan ti thei ang chu.

Heti ang tho hian tactics i zir a, entirnan decoying i en a, a bu meuh i lei a, i zir tluk tluk a, a bu
pawh i khal zawr hneh e. Mahse i lo ti lutuk deuh a, decoying tactics chu i nal, tactics dang (pin-
ning, double attacks, skewer, fork, etc.) hian decoy ang thoin i game-a lo lan vena chance an neih
avangin i decoying thiam i chakpui aiin i tactics dang thiam loh i chak lohpui a tam zawk dawn a ni.

MIZO
19| Chess Magazine
June 2021
Tin, theory zir vak vak a, hrethiam tak tak tur leh game-a apply thei tura excercise lam kan
tih leh si loh chuan awm zia a nei lova, chuti ang bawkin, excercise ringawt buaipui a, theory lam
zir tlem hian hma min sawn tir hran lem lo.

Kei anga chess atan i hun i allot ve a nih chuan, kha i chess hun bik kha sawt tak leh tangkai
taka i hman theih nan uluk takin i hunte kha hmang ang che aw...

4. Ruahmanna awm lo:


Chess hi a zau a, a ropui a, chess thiam tak ni tur chuan hriat tur leh thiam tur a tam em em
a ni. (Ka va sawi ngun tawh em!) Ruahman lawkna awm lo leh zir dan tur pawh insiam lem lova,
tawngpawng zir mawp mawp, kan hmaa lo tla apiang lo zir chawt a, topic hrang hrang phur chang
changa chhiar/zir lawr duat duat ang chi te hian hmasawnna an kengtel mawh khawp mai. Zir ve
teuh si a, hmasawnpui si lo a nih theih a ni.

Kei pawhin kum 3 chhung chu tih tak zetin chess-ah hian ka hun ka pe ta a, mahse a hmasa
lam kum 2 chhung kha heti anga zir tur bik pawh hre lo leh zir dan tur thiam lovin, ka hmuh phak
chin chin magazine leh lehkhabute ka chhiar lawr dun dun a, internet sites hrang hrang tlawh
kualin system hrang hrang ka chhiar lawr a, software hrang hrang download-in software nena
tangkawpin ka han bei thin a, hma ka sawn lem lo hle! Hemi hun chhung hian Internet, softwares
leh chess books hrang hrang ka chhiar lawr atangtein
method hrang hrang ka apply a ni. Mahse hma ka sawn
mang lovin ka inhre tlat.

Chuan, tihian ngaihdan ka siam ta a, Academy pa-


khat or author pakhatin a zirtir dan ang kha thenkhat tan
a that viau rualin thenkhat tan chuan a than zelna daltu a
ni thei a, chutih rualin zir dan system hrang hrang chawh-
chawrawi lah than tithu tu mai a ni thei bawk. Chuvangin
system pakhat keimahin ka duang ve tawp a, basic prin-
ciple of chess atangin ka han tan a, chuti ang chuan ka
zir chho ta a ni.
Tih takzeta chess zir thei leh hun inpe theite tan ka system {ka ti ve ta ngawt mai! :)} hi
ka han share ang che u. System hrang hrang hmang lawrin, lehkhabu hrang hrang chhiar lawr kual
thin suh u. I game analyse la, i chak lohna (weakness) hriat tum la, chu i chak lohna lai ngaihtuah
ran chuan lehkhabu tha ngaihtuah la, thial sawmin han paitawih chiah teh le. Lehkhabu tha an
tih chin (internet atang pawhin in hre thei mai ang a, ent: My System-Aron Nimzovitsch (strategy)
leh The Art of Attack-Alexander Vukovic (tactics) te ringawt pawh hi zir la, thiam tak tak tur leh
a lehkhabu chhung thute thial sawma paitawih thlap tur chuan kum chanve tal chu hun i duh ngei
ang. Mahse, chuti anga i ti a nih ngat chuan kum 1 hnuah chuan hma i sawn lo a nih chuan thil mak
tak a ni ngei ang le. Heti ang hi ka system thar chu a ni a, chess game chungchangah thil tam tak
(ti mai ila) i lo hriat ve tawh avangin, mi academic/coaching course te hi i tan a tha em, hma i
sawn pui dawn em, tih i hriat loh avangin leh hmasawn pui si lovin, hun tam tak i khawhral theih
avangin heti ang hian ka han rawn che a ni.
I chak lohna lai leh hmasawn i ngaihna lai pawh i hre lo a nih chuan, basic principles atang hian
tan ve phawt mai teh le.

5. STUDY MATERIALs NEIH THAT LOH:


Lehkhabu hmangin emaw, software hmangin emaw, chess course duansa hmangin emaw In-
ternet atangin emaw Chess Coach ruaiin emaw eng ti ang pawhin lo zir la, i zirna (source) quality
MIZO
20| Chess Magazine
June 2021
kha a pawimawh hle a ni tih hria ang che. Mizo Chess
Player-te chuan Study material quality chu sawi loh a
material hrim hrim a pawh hi kan ngaihtuah lem lova,
hei hian kan hmasawnna tur tam tak a dal a ni tih i hria
ang u.
Entirna i han pe teh ang:
Isolated pawn chungchang i zir a, i lehkhabu rawn pa-
khat chuan “Isolated pawn chu a weak a, end game-ah
phei chuan chak lohna a thlen fo thin chuvangin pum-
pelh tum hram tur a ni” tiin a ziak a, a entirna game
eng emaw zat a tarlang bawk a. I lehkhabu rawn dang
leh chuan, isolated pawn nei chunga end game type
hrang hrang 10 lai entirin eng ti anga a awmin nge draw
a nih a, engti anga a awmin nge lost a nih a, engti anga
a awmin nge win a nih tih chiang taka hrilh chein, heng
position awm thei hoah te hian engti angin nge game
plan siam a, khelh tum tur
tihte a hrilh thung che a ni.
Heng lehkhabu pahnihte quality hi a inthlau a
nia aw! I lehkhabu chhiar hmasak hi chuan isolated
pawn hi a tha lova, chak loh phah theihna a nih avangin
pumpelh tum tur a ni. tiin a hrilh che a, mahse he thil
hi thudik tluan tling lo a ni. I lehkhabu chhiar pahnihna erawh hi chuan isolated pawn chungchanga
hriat tur awm zawng zawng zirtir chein, thiamna tak tak a pe zawk ngei ang che.

Chess Coach-ah pawh thiamna tak tak zirtir thei tur che chuan thil sawi chipchiar thiam
leh sawifiah thiam, a awlsam zawng leh a phurawm zawng ngawta thil kalpui lova, systematic
taka zirtirna kalpui thin i thlan a, amah hrim hrim quality nei tha tawk i thlan a pawimawh fo
ang. “Grandmaster nih i tum chuan, GM thurawn leh zirtirnate zawm rawh” te pawh an lo tih kha
maw... Mizoramah chuan lehkhabu aia tha hi study materials kan la nei a tih theih awm e, Chu
vangin Chess thiam tak tak duhte chuan Lehkhabu hmang hian kan zir ang a, chutih rualin zirna
atana lehkhabu kan thlan laiin quality hi kan ngai pawimawh tel tur a ni tih hi kan theihnghilh tur
a ni lo.

6) ZIR DAN HAHDAM


Chess zir dan hi hahdam leh awlsam deuh mai pakhat
a awm a, mahse he zirdan hian hmasawnna a keng tel
tam lo riau si. Hmasawn kan duh tak tak a nih chuan
heti ang zir dan hi kan kalsan a ngai. Chu Zir dan hah-
dam chu eng nge???
Lehkhabu-a thu tha tak tak inziakte han chhiar te, vid-
eos han en/ngaihthlak te, chess games tha tak tak mi
khelhna sa han play mai mai te ang hi zirdan hahdam
chu a ni. Mahse a hahdam lo zawnga zir hi a zirtuin kan
hlawkpui zawk tlat si a ni.
A hahdam lo zawng chu engti zawng nge ni le??
Lehkhabu i chhiar emaw video i en/ngaihthlak emaw,
mi game i play emawin i theihna zawng zawng hman i

MIZO
21| Chess Magazine
June 2021
tum tur a ni. Lehkhabu i chhiarin a bua inziak en ngawt lovin chet tur nangmahin ngaihtuah chhuah
i tum ang. Aron Nimzovitsch chuan blank paper hmangin a chak zawk moves ho a hliah a, amahin
chet a tum thin a, heti ang pawh hian i ti ve thei ang chu. Video i en laiin position pawimawh lai
then khatah chuan i thil en lai i pause ang a, i ngaihtuah ang. Chuan, i ngaihtuahna i hman fe hnu-
ah leh chet tur tha i ngaihtuah chhuah hnuah i resume leh ang a, i ngaihtuah dik loh lai kha chiang
takin a rawn lang mai dawn a ni. Tin, heti ang tho hian game i play pawhin nangmaha ngaihtuah
hi i theihnghilh tur a ni lo.
Heti anga i tih chuan, darkar 1 chhungin game khat pawh i khel zo hman kher lovang a, lehkhabu
pakhat chhiar nan pawh hun i duh rei khawp ang le. Mahse i ngaih pawimawh ber tur chu Quantity
ni lovin quality a ni tih hi theihnghilh hauh suh.

7) ZIRLAI/ZIR TUR
A awlsam zawngin han sawi lawk ila, Chess-ah thil chi 2 zir tur a awm thei a:
1. Tactics
2. Strategy.

Kan hre theuh a, tactics hi chu, tactical problems han solve ang chi hi a ni a, training kan
nei tha ang reng khawp mai. Mahse hei ngawt hi kan buaipui fova, strategy hi kan hlamchhiah fo
mai. Mizo Chess Group-ah pawh hian tactical excercises/problems bak hi kan post khat khawp hi.
Hei hian hmasawnna than a ti thu thei tih I hria ang u. Kan hriat lar loh leh kan en tam loh zawk
positional exercises (Strategy) hi tactical exercises ai mahin a pawimawh zawk si a!
Positional exercises chu, game khawi emaw lai, opening, middle, endgame, position pawh a ni thei
na a, middle game position a ni tlangpui. Normal positions, tactical
blow awm lo, trick leh “Khai a!! han tih hluaina tur chet awm lo ang
chi hi a ni. Mahse, hei hi chess game pangngai a ni zawk a, 95% vel
lai hi game 1 kan khelh chhung hian logical thinking, create plans,
stop opponent’s plan, re-arrange pieces, provoke weaknesses, pre-
pare an attack, defend etc. hian kan buai zawk thin a ni si! Hei hi
chess strategy chu a ni si a.
Chess strategy kan zir hian a thu chhiar/hriat (theoretical
knowledge) ngawt a tawk lova, - POSITIONAL EXERCISES – hi kan
hlamchhiah tur a ni lo. 50% theory 50% exercises!
Kan hriat reng tura ka duh chu – Positional Exercises-te hi tactical
exercises nen an inang hauh lova, an pawimawh lo bik chuang hauh
lo bawk – tih hi a ni.

8) COMPUTER UAR LUTUK:


Tunlaiah chuan kan changkang tawh a, computer hi kan hmang nasa tawh. Chess bikah
pawh hian inkhelh nan, problem solve nan, theory chhiar leh zir nan, computer kan hmang nasa
hle. Hei hian hmasawnna a ti chak lo thei tih hi kan hre hlawm em aw?? (Kei pawh computer ka
khawih nasat vang a ni mai thei, ka beih nasat ang aia hma ka sawn chak loh hi) Chess game hi
board game a nih angin thiam I duh tak tak a nih chuan board-ah I khel tur a ni a, board-a rem
ngeiin I zir tur a ni. In pawm zawng a ni em aw…?
Nia, computer hmanga han tih vel hi chu a awlsamin a remchang zawk ngei a lawm. Sa rem
that fo te a ngai ve lova… A tunlai riau bawk. Mahse, chess game bik chauh kan ngaihtuah chuan,
mouse hman dan te, (Muanzuala te anga mouse pad neih loh vanga chak loh awm lovin) Keyboard
hman dan thiam viau te, chess board/pieces rawng mawi leh hmuh nuam te, engine lines tha tak
tak a sira lo lang nghal mai thei te, etc. zawng zawng hian game tak takah tangkaina pakhatmah a
nei lo!! Chu mai bakah, chess hi mitthla hman ngai game a ni a, chess board tak tak leh computer
MIZO
22| Chess Magazine
June 2021
screen-a 2-dimension chess board hian an landan hrim hrimah danglamna
an neih avangin chess board ngeia training leh game khelh hi a tha a ni.
Khawvel chess champion lo ni tawhte leh top grandmaster-te za-
wng zawng pawh hian board atang vekin he game hi an lo zir a sin!!
Computer hman loh theih loh hun, ent. Opening line han zir lawk na’n te,
chu a awm ngei e. Chess software leh engine te, videos han en te hian
hmasawnna an keng lo tawp kan ti lova, mahse, a tlem, a chak lo kan ti a
ni. Lehkhabu pawh PDF leh DJVU format ten computer screen-ah chhiar
theih ni mahse, print out a, board nena chhiar a, zir turin ka rawn duh
che a ni.

9) RATING
He thil hi ngaihtuah loh tum pawhin ngaihtuah loh a har tih ka hria. A tir berah kan sawi, (Pawisa
inchawi) ang deuh khan, chess khel lova, rating khelh hi thil awm thei a ni a, Result tha duh vanga
chess ropuina leh mawina hre chang lova, rating, ranking, results chauh ngaihtuah hi thil awm
thei a ni a, Rating ngawt ngaihtuah hian kan hmasawn zelna tur a dal thei a ni. Mi a rating/ranking
a hniam a vang ngawtin chess a thiam lo tihna a ni lo thei tih hi hre reng ila, Game a khelh tam
tawk loh vang emaw, Opening, a style mil a la thlan fuh loh vang emaw, experience a neih tlem
vang emaw, thil dang eng emaw vangin chess thiamna ril tak nei khan result tha a nei kher lo rih
thei a ni.
Rating, ranking, results tih vel aia kan ngaih pawimawh tur chu, chess game kan hriat thiam tak
takna hi a ni zawk a, hei hi zir kan tum ber tur a ni. Entirna (awihawm loh deuh, ka sawi tum tichi-
ang thei tur ni si hi) ka’n sawi lawk: Opening traps 10 hriata chu kan trap hriata kan khingpuite an
rawn intahluh avanga Game 10 chaka Champion nge, standard openings 5 hriat a, game 5 chakpui
a, a dang game 5 draw a, top 5 emaw vela lan hram hi i thlan zawk? Khuareiah tu nge ding chang
zawk ang a, tu nge champion chho zel zawk ang le??

Hmasawn zel duh leh tum i nih chuan rating/result hi chu


engah mah ngai lo phawt la, chess game hriat chianna tak tak leh
hriat thiamna thuk zawk neih tum phawt ang che. Lesson tha tak tak
i zir a, game instructive tak tak i khel/rem a, problems (strategical/
tactical) te i han chai a, hmalam pan tumin theihtawp i chhuah a, i
rating erawhin hmalam a pan thei si lo! Mahse, he dinhmuna i dinlai
tak hian hei hi inhrilh thin rawh, Ka rating chu a la sang chho ngei
dawn, result tha pawhin min la hmuak ngei dawn a ni” tiin.

10. CHESS HI A HAR:


Teuh lo, Chess hi a har hauh lo. Chess hi a har nia i ngaih tlat chuan i tan a har tlat reng
fo ang a, hma i sawn hlei thei hauh lovang.

Chess game hi a ril a, a chingchivet a, thiam ngai leh hriat ngai a tam tih chu kan hre vek,
mahse hei tak hi he game khelh tinuamtu leh tiropuitu, keini ngei pawhin kan atchilh chhan a ni
lo’m ni? A game mawina leh rilna hi han ngaihtuah la, i nitin nun, i rilru ngaihtuahna a develop
theih dan te, thian siamna game tha a ni dan te hre reng la, nuam ti takin zirin khelh rawh. I
theihnghilh hauh loh tur chu, CHESS CHU I THIAM TULH TULH ANG A, I TUI TULH TULH ANG tih
hi a ni. I la tui vak lo a nih chuan, i la thiam vak lovah ngai la, tui tak tak turin han zir teh le.

~~~~~~~~~

MIZO
23| Chess Magazine
June 2021

PUZZLE TIME
ANASTASIA MATE

Mate in 1 Mate in 2
White to move White to move

Ludvig Hammer vs Magnus


Black to move Carlsen,Helsinki,2003
and win Black to move
MIZO
24| Chess Magazine

You might also like