Professional Documents
Culture Documents
Lokdownmule Nagarpalika Shalanmadhye Vidyarthi Va Shikshak Yana Online Shikshanamadhye Yenarya Adachanincha Abhyas
Lokdownmule Nagarpalika Shalanmadhye Vidyarthi Va Shikshak Yana Online Shikshanamadhye Yenarya Adachanincha Abhyas
Abstract
22 ekpZ 2020 iklwu laiw.kZ Hkkjrkr ykWdMkÅu dj.;kr vkys-;kps dkj.k dksjkuk lalxZ jks[k.ks gk
R;kikBhekxs mís’k gksrk- fpu ;sFkhy oqgku ;k izkarkiklwu QSykoysyk gk fo”kk.kw ] ;kus laiw.kZ txkyk
ykWdMkÅu dj.;kl Hkkx ikMys- ;k fo”kk.kwpk lalxZ ,o<k >ikV;kus ok<yk dh laiw.kZ txkr yk[kks yksd
e`R;qeq[kh iMys-yk[kks yksdkauk ;kpk lalxZ >kyk- dks.kR;kgh izdkjps mipkj iz.kkyh miyC/k ulY;kus
yksdkae/;s ;kckcr fHkrhps okrkoj.k vkgs- laiw.kZ txHkjkrhy ‘kkGk egkfo|ky;s can Bso.;kr vkY;k-vtwugh
ifjfLFkrh Qkjlh cjh ukgh] R;keqGs ‘kkGk]egkfo|ky; e/;s vkiY;k ikY;kyk ikBo.;kl ikyd r;kj ukghr-
baxzth ek/;ekP;k o dkgh ejkBh ek/;ekaP;k ‘kkGkae/;s dkgh izek.kkr vkWuykbZu f’k{k.k lq: >kys-ijarq rs iqjsls
ukgh] o lokZukp ‘kD; ukgh- ;k f’k{k.kklkBh LekVZ Qksu o bZVjusVph vko’;drk vlrs- loZp ikydkadMs gs
eksckby o baVjusVph lqfo/kk ulrs-vkt ejkBh ek/;ekP;k ‘kkGkaph voLFkk vfr’k; fcdV >kyh vkgs-
uxjikfydk ‘kkGke/;s ts fo|kFkhZ f’kdr vlrkr R;kaP;k ikydkps mRiUu deh vlY;kus rs vkiY;k ikY;kauk
egkxM;k baxzth ek/;ekP;k ‘kkGkae/;s f’kdow ‘kdr ukgh-ykWdMkmu e/;s rj vusd ygku eksBs O;olk; gs
can iMY;kus jkstxkjkpk iz’u fuek.kZ >kyk- ,drj jkstxkjkpk iz’u vkf.k v’kkr eqykauk f’k{k.kklkBh egkxMs
Qksu o baVjusVph lqfo/kk ns.ks ikydkauk ‘kD; uOgrs- ;kpk fo|kF;kZP;k f’k{k.kkoj dk; ifj.kke >kyk gs
tk.kwu ?ks.ks xjtsps okVys-rlsp vkWQykbZu f’k{k.kkrwu vpkud vkWuykbZu f’k{k.k gh ladYiuk izR;{kkr
vk.krkuk f’k{kdkaleksj vusd vkOgkus mHkh jgk;yh vl.kkj ] vMp.kh vkY;k- R;koj f’k{kdkauh d’kh ekr
dsyh gs tk.kwu ?ks.ks xjtsps okVys-
‘kks/k laKk %& Ukxjikfydk ‘kkGkk] vkWuykbZu f’k{k.k
ek/;ekapk okij d:u f’k{k.k lq: dsys-T;k ikydkauk ‘kD; gksrs R;kauh vkiY;k ikY;kyk gh
lqfo/kk miyC/k d:u fnyh-‘kgjke/;s ;k lqfo/kk lgtklgth miyC/k gksR;k-ijarq xzkfe.k
Hkkxke/;s bzVa jusV lqfo/kk fdaok usVodZ ;kapk iz’u gksrk-ts ikyd xjhc fdaok T;kaps iksV gkrkoj
vkgs v’kk ikydkai<q s ;k loZ xks”Vh iqjo.ks Eg.kts ,d eksBs vkOgkup gksrs-eqykaps iksV Hkjk;ps
dk \ eqykauk f’k{k.kkph la/kh miyC/k d:u n;k;ph gk iz’u gksrk- v’kkosGh ‘kkGsrhy
f’k{kdkaleksj gh fo|kF;kZuk dls f’kdok;ps gk iz’u gksrk- fo|kF;kZuk tj vkWuykbu f’k{k.k
?ksrk ;sr ukghr rj R;kaP;k ‘kS{kf.kd xjtk d’kk iw.kZ djk;P;k \ ;koj f’k{kdkauk dk;
leL;k vkY;k \ R;k R;kauh d’kk lksMoY;k\ gs tk.kwu ?ks.;klkBh ojhy fo”k;kph fuoM
dj.;kr vkyh-
la’kks/kukps egRo %& vktpk fo|kFkhZ gk mn;kpk ukxfjd vkgs- ns’kklkBh lqtk.k]tkx:d
ukxfjd r;kj dj.;kph tckcnkjh gh ‘kkGkaph ekuyh tkrs- f’k{k.k gs ek/;e vkgs dh T;krwu
fo|kF;kZps O;fDreRokph tM.k?kM.k gksr vlrs- fo|kFkhZ f’k{k.k ?ks.;klkBh ‘kkGsr tk.ks
vko’;d vkgs- ;k ykWdMkmu eqGs ‘kkGkp czn >kY;k- v’kkosGh fo|kF;kZuk KkuktZu dls
djk;ps gk iz’u fuekZ.k >kyk- R;krgh ts ikyd xjhc vkgsr ]T;kaP;k ?kjkr ,dkis{kk tkLr
eqys vkgsr R;kauk f’k{k.k ?ksrkuk vusd vMp.khapk lkeuk djkok ykxr vkgs- rlsp ufou
ra=Kku f’k{kdkauh dld dk; vkRelkr dsy\
s ;k ifjfLFkrhyk f’k{kd dls lkeksjs xsys gs
tk.kwu ?ks.ks egRokps vkgs-
la’kks/kukps ‘kh”kZd %& ykWdMkmueqGs uxjikfydk ‘kkGkae/;s fo|kFkhZ o f’k{kd ;kauk vkWuykbZu
f’k{k.kke/;s ;s.kk&;k vMp.khapk vH;kl
dk;kZRed O;k[;k %&
1- ykWdMkmu %& dksfoM&19 eqGs mn`HkoysY;k ifjfLFkrheqGs dsna z ok jkT; ljdkjus gk
lalxZ VkG.;klkBh loZ ljdkjh o [kktxh dk;kZy;s] mn;ksx/kans] ‘kkGk egkfo|ky;
] /kkfeZd] lkekftd dk;Zde vls loZ O;ogkj czan Bso.;klkBh ?kkrysys fucZa/k -
2- vkWuykbZu f’k{k.k% ra=Kkukpk okij d:u ?ksrysys f’k{k.k
3- uxjikfydk ‘kkGk %& miuxjkrhy LFkkfud LojkT; laLFkkP;k vf/kdkjkrhy ‘kkGk-
la’kks/kukph mfí”V;s %&
1- uxjikfydk ‘kkGsrhy fo|kF;kZuk vkWuykbZu f’k{k.k ?ksrkuk ;s.kk&;k leL;kapk ‘kks/k
?ks.ks-
2- uxjikfydk ‘kkGsrhy f’k{kdkauk vkWuykbZu f’k{k.k nsrkuk ;s.kk&;k leL;kapk ‘kks/k
?ks.ks-
3- uxjikfydk ‘kkGsrhy fo|kF;kZuk o f’k{kdkauk ;s.kk&;k leL;kaps oxhZdj.k dj.ks-
Copyright © 2021, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language
MkW- vfurk dqekj /kk;xqMs
(Pg. 11302-11309) 11304
Copyright © 2021, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language
MkW- vfurk dqekj /kk;xqMs
(Pg. 11302-11309) 11305
fnolkr ifjfLFkrh lq/kkjsy vls lokZukp okVr gksrs ] ijarq fnolsafnol gs ladV vtwu ok<r
pkyysys vkgs- ijarq izR;sdkykp dkgh uk dkgh dke dj.ks xjtsps vkgs- ljdkjus gh gGqgGq
dkgh xks”Vh f’kfFky d:u dke dj.;kl dkgh mn;ksxkauk ijokuxh fnyh- ;k loZ xks”Vh pkyw
dj.;ke/;s dksjksukps :X.k la[;k laiw.kZ ns’kkr izpaM izek.kkr ok<yh vkf.k ok<r vkgs- ;k
ik’oZHkweh ijr loZ ‘kkGk egkfo|ky;s iw.kZr% can vkgsr- ijarq R;kaps ‘kS{kf.kd uqdlku gksow
u;s Eg.kwu vafre o”kZ oxGrk brj loZ oxkZrhy fo|kF;kZuk iq<hy oxkZr izeksV dj.;kr vkys-
ijarq ufou ‘kS{kf.kd o”kZ lq: >kY;kuarjgh ifjfLFkrh tSls Fksp gksrh-ijarq ?kjkckgsj iMwu f’k{k.k
?ks.ks gs lqjf{kr ulY;kus vkWuykbZu f’k{k.kkpk i;kZ; leksj vkyk-R;keqGs vkWuykbu f’k{k.kklkBh
vko’;d vl.kk&;k oLrwaph ekx.kh ok<yh- baVjusVph ekx.h ok<yh-yksukoGk gk HkkSxksfyd
n`”V;k n`xZe Hkkx vkgs- lrr iM.kkjk ikml] eksBeksBs Mksaxj ;keqGs ;sFkhy HkkSxksfyd ifjfLFkrh
Qkj’kh vuqdwy ukgh- uxjikfydk ‘kkGsr f’kd.kkjs fo|kFkhZ gs deh mRiUu vl.kk&;k
ikydkaps eqys vkgsr-rlsp f’k{kdgh v’kk fo|kF;kZP;k f’k{k.kklkBh Qkjls iz;Ru djrkuk
fnlr ukghr- fo|kF;kZuk vkWuykbZu f’k{k.k ns.;kiwohZ f’k{kdkauk gs ufou ra=Kku vkRelkr
djkos ykx.kkj vkgs- gs Kku feGor vlrkuk f’k{kdkauk dk; leL;k vkY;k gs tk.kwu ?ks.ks
xjtsps vkgs- ikydkauk dk; leL;k ;sr vkgsr gsgh tk.kwu ?ks.ks egRokps vkgs-
la’kks/ku i/nrh%&
izLrqr la’kks/kuke/;s l|fLFkrh tk.kwu ?;k;ph vlY;kus o dksfoM &19 P;k dkGke/;s
lkekftd varj Bsowu la’kks/ku djkos ykx.kkj - ;kloZ ckchapk fopkj d:u losZ{k.k i/nrhph
fuoM dj.;kr vkyh- ;klkBh iz’ukoyh gh ra=Kkukrhy ,d mi;qDr ra= xqxy QkWeZP;k
lgk;kus Hk:u ?ks.;kr vkyh- yksukoGk uxjikfydsrhy iz’kklu vf/kdkjh eWMe dMwu izR;sd
‘kkGsrhy f’k{kdkaps Qksu uacj ?ksowu R;kauk laidZ dsyk o R;kuarj R;kaP;ki;Zar gk QkWeZ
vkWuykbu ikBfo.;kr vkyk-
rlsp yksukoG;krhy 10 ‘kkGk g;k osxosxG;k foHkkxkr vkgsr ]foHkkxokj ikydkaph fuoM
dj.ks ‘kD; u >kY;kus ykWVjh i/nrhus ikydkaph fuoM dsyh- ;k ikydkauk ek= iz’ukoyh
fnY;k- ts ikyd vf’kf{kr gksrs R;kaP;k dMwu ekfgrh ?ksowu la’kks/kdkus Lork iz’ukoyh HkjY;k-
tula[;k %& yksukoGk uxjikfydk ‘kkGsrhy loZ fo|kFkhZ gh izLrqr la’kks/kukph tula[;k
vkgs-
yksukoGk uxjikfydk ‘kkGsr f’k{k.k ?ks.kk&;k fo|kF;kZps ikyd gh izLrqr la’kks/kukph
tula[;k vkgs-
Copyright © 2021, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language
MkW- vfurk dqekj /kk;xqMs
(Pg. 11302-11309) 11306
U;kn’kZ %& - yksukoGk uxjikfydk gn~nhrhy 10 ‘kkGsrhy izR;sdh nksu f’k{kd o izR;sd
‘kkGsrhy 2 fo|kF;kZaps ikyd vls 20 ikyd o 20 f’k{kd g;kaph fuoM dsyh-
Ekfgrh ladyukph lk/kus %&
izLrqr la’kks/kuke/;s iz’ukoyh ;k lk/kukpk okij dj.;kr vkyk- ;ke/;s fo|kF;kZuk 15 iz’u
fopkj.;kr vkys- ;ke/;s
loZlkekU; iz’u &3
dksjksuk lalxkZckcrps iz’u& 4
vkWuykbZu f’k{k.k o rs ?ksrkuk dk; Qk;nk gksrks o dk; vMp.kh ;srkr ;kckcr iz’u & 7
f’k{kdkauk brj iz’uke/;s ufou ra=Kku okij dj.;kiwohZ vkysY;k leL;k o rs nwj dj.;kps
i;kZ; ;koj 5 iz’u
vkWuykbZu f’k{k.k ?ksr vlrkuk fo|kFkhZ mifLFkrh o ;s.kk&;k vMp.kh ;koj iz’u-6
vMp.khaoj mik;;kstuk d’kh djkoh ;koj iz’u-4
;k i/nrhus iz’ukaph jpuk dj.;kr vkyh-
Lak’kks/kukph fo’oluh;rk%&
la’kks/kdkus iz’ukoyh r;kj dsY;kuarj R;kph fo’oluh;rk gh 5 f’k{kdkadMwu riklwu ?ksrY;k-
R;kaP;k lwpusuqlkj nksu rs rhu iz’uke/;s FkksMs cny dsys- rlsp ik;yV LVMh ukgh Eg.krk
;s.kkj ijarq bzxzth ek/;ekr f’kd.kk&;k fo|kF;kZP;k ikydkadMwu iz’ukoyh Hk:u ?ksryh
;klkBh &5 ikydkaph lgsrwd uequk fuoM i/nrhus fuoM dsyh- R;kauh fnysY;k ifr;knkuqlkj
dkgh iz’uke/;s cny dsyk-
Ekfgrh ladyukph dk;Zi/nrh %&
Ekfgrh ladyukph lk/kus r;kj >kY;kuarj la’kks/kdkaus vkWuykbZu i/nrhrhy iz’ukoyh
ikBfo.;kpk ,d izdkj xqxy QkWeZ ;kpk okij d:u uxjikfydk f’k{kdkadMwu Jk:u ?ksryk-
ikydkauk ek= izR;{k HksVwu R;kaP;k dMwu iz’ukoY;k Hk:u ?ksrY;k-
la’kks/kukph la[;k’kkL=h; ra=s %&
la[;kRed la’kks/kuke/;s iz’ukoyh ;k ra=kpk okij dj.;kr vkyk gksrk- ;klkBh ‘ksdMsokjh
dk<.;kr vkyh-
izeq[k fu”d”kZ %&
dksfoM-19 eqGs th ifjfLFkrh fuek.kZ >kyh R;keqGs laiw.kZ txkrp R;k[s iMlkn meVys-
f’k{k.k {ks=gh R;kyk viokn ukgh-
Copyright © 2021, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language
MkW- vfurk dqekj /kk;xqMs
(Pg. 11302-11309) 11307
Copyright © 2021, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language
MkW- vfurk dqekj /kk;xqMs
(Pg. 11302-11309) 11308
Copyright © 2021, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language
MkW- vfurk dqekj /kk;xqMs
(Pg. 11302-11309) 11309
Copyright © 2021, Scholarly Research Journal for Humanity Science & English Language