SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN KENINGAU

SABAH

MODUL PdPR (MAC)

MATA PELAJARAN SAINS TINGKATAN 4

KEMAHIRAN PROSES SAINS (KPS)

TEMPOH PELAKSANAAN Bermula 3 Mac 2021

Apa itu Kemahiran Proses Sains?
KEMAHIRAN PROSES SAINS (KPS)
GURU PENYELARAS
GURU PEMBIMBING/PENTAKSIR
Tarikh mula : 3 Mac – 31 Mac 2021
Kemahiran Proses Sains (KPS) ialah kemahiran yang
diperlukan untuk mencari jawapan kepada sesuatu masalah
atau membuat keputusan secara bersistem.
Modul ini akan membincangkan tiga daripada lapan
kemahiran saintifik yang perlu dikuasai oleh murid untuk
menjawab soalan kertas 2 SPM (Bahagian A) :
1. Mengenal pasti pemboleh ubah
2. Membuat/membina hipotesis
3. Memerhati
CIKGU FAUZILAWATI BINTI ROSLE
GURU MATA PELAJARAN SAINS KELAS MASING-MASING

1
KEMAHIRAN SAINTIFIK: MENGENALPASTI PEMBOLEHUBAH

TIPS:

 Jenis Pembolehubah:


Malar MANIPULASI BERGERAKBALAS
(sama / tetap) ( berbeza / berlainan ) (keputusan / hasil
eksperimen)

 Radas tidak dipertimbangkan sebagai pembolehubah dimalarkan

 Cara Menulis Pembolehubah:

 Mesti tulis parameter untuk setiap pembolehubah.
 Contoh 1:

Parameter + bahan

Panjang spring
Ketebalan spring
Jenis spring

 Contoh 2
ceper antibiotik

Agar-agar nutrien
Parameter + bahan
Koloni bakteria
Isipadu agar-agar nutrien
Saiz koloni bakteria
Diameter koloni bakteria
Jenis antibiotik
2.4 cm

 Contoh 3

Parameter + bahan

Isipadu kultur bakteria

2
  Contoh 4 Parameter + bahan

Kehadiran asid etanoik

Isipadu lateks

lateks

PEPEJAL CECAIR GAS

Jisim logam Isipadu larutan Isipadu oksigen
Berat logam Isipadu asid Bilangan gelembung gas
Kuantiti bahan Kepekatan asid
Saiz bahan Isipadu larutan kultur
Jenis bahan Isipadu larutan ammonia
Kehadiran yis
Kehadiran garam
Diameter dawai
Ketebalan dawai
Isipadu agar-agar nutrien

 Pembolehubah boleh dikenalpasti daripada:

 Gambarajah dalam soalan

 Jadual
 Graf
 Pernyataan Soalan

 Contoh 1: Daripada Gambarajah

Malar Isipadu bubur

nutrien
Manipulasi Suhu
Gerakbalas Keadaan bubur
nutrien

3
  Contoh 2: Daripada Jadual

(i) Pembolehubah = Pembolehubah

Dimanipulasikan Bergerak balas

Bahan Takat didih /0C

Air suling 100

......................
Air suling + garam biasa

(ii) Pemboleh ubah

dimanipulasikan

Ketinggian Pelajar (cm) 146-150 151-155 156-160 161-165 166-170

Bilangan Pelajar

Pembolehubah Bergerakbalas

 Contoh 3: Daripada Graf

Pembolehubah
Bergerak balas

Pembolehubah
dimanipulasikan

4
  Contoh 4: Daripada Pernyataan dalam soalan

 Rajah (a) dan (b) menunjukkan eksperimen untuk membandingkan

kecergasan tindak balas logam L dan logam M dengan asid hidroklorik
cair

Langkah:

Isi penting daripada pernyataan

Sama beza keputusan
Asid hidroklorik cair Logam L dan logam M Kecergasan tindak balas

Pemboleh ubah Pemboleh ubah Pemboleh ubah

dimalarkan dimanipulasikan Bergerak balas

 Isipadu asid hidroklorik  Jenis logam  Kecergasan tindak

balas logam
 Kepekatan asid
hidroklorik

 Mengkaji kesan antibiotik terhadap / ke atas pertumbuhan bakteria

[manipulasi] [ gerakbalas]

 Mengkaji tekanan oleh bongkah P and bongkah Q yang sama jisimnya

[gerakbalas] [ manipulasi] [malar]

 Mengkaji kekonduksian elektrik plumbum bromida

[gerakbalas]

LATIHAN KEMAHIRAN SAINTIFIK: PEMBOLEHUBAH

5
Piring
petri Kawasan jernih

BIL MAKLUMAT/ PERNYATAAN PEMBOLEH UBAH

1. 1. Dimalarkan :
Empat keping kertas A,B,C dan D telah dicelup
dengan antibiotik yang berlainan kepekatan ……………………………………….
diletakkan di atas agar-agar nutrien yang
mengandungi kultur bakteria. ……………………………………….

2. Dimanipulasikan :

……………………………………….

3. Bergerak balas:

……………………………………….
2. 1. Dimalarkan :

Panjang cangkerang ……………………………………….

siput /mm 21-25 26-30 31-35 36-40
Bilangan siput ……………………………………….

2. Dimanipulasikan :

……………………………………….

3. Bergerak balas:

……………………………………….

3. 1. Dimalarkan :

……………………………………….

……………………………………….

2. Dimanipulasikan :

……………………………………….

3. Bergerak balas:

……………………………………….

.......................................................

BIL MAKLUMAT/ PERNYATAAN PEMBOLEH UBAH

4. Empat tin P, Q, R dan S digantung kepada 1. Dimalarkan :
sebatang kayu mengufuk. Tin P kosong
manakala tin Q, R dan S masing-masing diisi ……………………………………….

6
 penuh dengan pasir, air dan tanah. Jika
keempat-empat tin itu diayun serentak dari ……………………………………….
ketinggian yang sama, tin yang manakah
akan berhenti dahulu? 2. Dimanipulasikan :

………………………………………..

3. Bergerak balas:

……………………………………….

5. 1. Dimalarkan :

……………………………………….

……………………………………….

2. Dimanipulasikan :

……………………………………….

6 Dlm almari tepi tingkap bawah cahaya

1. Dimalarkan :
terang
……………………………………….

……………………………………….

2. Dimanipulasikan :

……………………………………….

3. Bergerak balas:

……………………………………….
+kultur bakteria +kultur bakteria +kultur bakteria
+kultur bakteria
Rajah menunjukkan susunan radas bagi
eksperimen untuk mengkaji pertumbuhan
bakteria dalam keadaan yang berlainan

7 1. Dimanipulasikan :

……………………………………….

2. Bergerak balas:

……………………………………….

BIL MAKLUMAT/ PERNYATAAN PEMBOLEH UBAH

8. Rajah menunjukkan susunan radas bagi 1. Dimalarkan :
eksperimen untuk mengkaji kesan kekurangan
nutrien ke atas tumbesaran anak benih. ……………………………………….

……………………………………….

7
 ........................................................

2. Dimanipulasikan :

……………………………………….

3. Bergerak balas:

……………………………………….

.......................................................

9 Rajah menunjukkan eksperimen untuk 1. Dimalarkan :

mengkaji kesan penisilin ke atas pertumbuhan
bakteria ……………………………………….

……………………………………….

Agar-agar
nutrien 2. Dimanipulasikan :

……………………………………….

3 cakera penisilin P1,P2 dan P3 dengan 3. Bergerak balas:

kepekatan berlainan di atas permukaan agar-
agar nutrien. Piring petri itu dieramkan dalam ……………………………………….
keadaan telangkup pada suhu 370C. Selepas
.......................................................
dua hari , satu kawasan jernih terbentuk
disekeliling setiap cakera. Diameter kawasan
jernih diukur dan dicatat seperti dalam Jadual

Cakera penisilin P1 P2 P3

Diameter kawasan 1.5 2.4 2.0

Jernih /cm

KEMAHIRAN SAINTIFIK: MEMBINA HIPOTESIS

TIPS:
 Dalam ayat hipotesis mempunyai hubungan antara pemboleh ubah
dimanipulasikan dengan pembolehubah bergerak balas
 Tidak boleh ada perkataan seperti mengkaji / menentukan

8
  Hipotesis boleh diuji

Contoh Penulisan:

1. Jika manipulasi maka gerakbalas

Jika X maka Y

2. Semakin manipulasi, semakin gerakbalas

Semakin polar X , semakin polar Y

3. X1 mudah /ebih………….berbanding X2 (perbandingan)

Paku paku mudah berkarat berbanding paku keluli

Contoh 1:

1 Rajah 2 menujukkan susunan radas untuk mengkaji hubungan antara ketebalan

kanta cembung dengan jarak fokus kanta.

Keputusan yang diperoleh ditunjukkan di dalam Jadual 2 di bawah. RAJAH 3

Ketebalan kanta Tebal Sederhana Nipis

Jarak fokus /cm 5.0 10.0 15.0
JADUAL 2

(a) Nyatakan hipotesis yang boleh dibuat daripada eksperimen ini?

....................................................................................................................

Contoh 2:

Rajah 5(a) dan Rajah 5(b) menunjukkan imej yang terbentuk oleh satu kanta cembung
apabila objek berada pada kedudukan yang berbeza.

9
 RAJAH 5(a)

RAJAH 5(b)

(a) Berdasarkan Rajah 5(a) dan 5(b) nyatakan hipotesis.

.................................................................................................................
………...

...............................................................................................................................

Contoh 3:

10
Rajah menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji jumlah karbon dioksida yang
dibebaskan semasa proses penapaian.

buret

Larutan glukosa
dan yis
air
Larutan glukosa
dan yis
Jadual
menunjukkan keputusan eksperimen.

Masa / hari 0 1 2 3 4 5
Isipadu gas /cm3 0 10 20 25 30

(a) Nyatakan satu hipotesis berdasarkan Jadual di atas

..............................................................................................................................

Contoh 4:
Rajah 3 menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji sifat bagi dua jenis logam

RAJAH 3

Hasil eksperimen dicatat dalam Jadual 3.

Panjang dawai (cm) Pemanjangan
Jenis dawai logam
Sebelum ditarik Selepas ditarik dawai (cm)

X 12 12.6 0.6
Y 12 12.8 ……0.8……..

(a) Nyatakan hipotesis bagi eksperimen tersebut.

…………………………………………………………………………………………….
KEMAHIRAN SAINTIFIK: MEMERHATI

11
TIPS:
 Perhati rajah yang diberi.
 Cari keputusan/hasil daripada rajah
 Buat perbandingan jika ada dua rajah
 Catat apa yang dilihat sahaja

LATIHAN

1 Rajah 1.2 menunjukkan kesan ke atas plastisin apabila bongkah logam P dan
bongkah logam Q dijatuhkan.

RAJAH 1.2

Tuliskan satu pemerhatian bagi hasil eksperimen ini.

………………………………………………………………………………………………….

Tuliskan satu pemerhatian bagi eksperimen di atas.

12
.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

3 Rajah 3(a) dan Rajah 3(b) menunjukkan satu eksperimen mengkaji kesan
antibiotik terhadap pertumbuhan bakteria.

ceper antibiotik

agar-agar nutrien

koloni bakteria

A B
2.4 cm selepas
5 hari

RAJAH 3(a) RAJAH 3(b)

Berdasarkan Rajah 3(b), apakah yang diperhatikan?

……………………………………………………………………………………………….

RAJAH 5.1

Tuliskan satu pemerhatian bagi eksperimen ini.

……………………………………………………………………………………………

5 Rajah 5.1 dan Rajah 5.2 menunjukkan eksperimen untuk mengkaji

kekonduksidan elektrik plumbum(II) bromida.

13

RAJAH 5.2
(a) (i) Berdasarkan Rajah 5.1, apakah pemerhatian anda pada jarum
ammeter?

………………………………………………………………………….

Berdasarkan Rajah 5.2, apakah pemerhatian anda pada jarum ammeter?

………………………………………………………………………………………………..

14