Sam Naprawiam Renault Laguna II - 2

Silnik i osprzęt
JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA
GÓRA I PRZÓD SILNIKA
MIESZANKA PALIWOWA - ZASILANIE PALIWEM
ZASILANIE PALIWEM - OSPRZĘT DIESEL
OCHRONA ŚRODOWISKA
ROZRUCH ŁADOWANIE
UKŁAD ZAPŁONOWY - UKŁAD WTRYSKU
UKŁAD CHŁODZENIA - UKŁAD WYDECHOWY -

ZBIORNIK - ZAWIESZENIE SILNIKA
BG0A - BG0B - BG0D - BG0G - KG0A - KG0B - KG0D - KG04
77 11 297 347 LISTOPAD 2000 EDITION POLONAISE
"Metody napraw zalecane przez producenta w niniejszej dokumentacji zostały Wszelkie prawa autorskie są zastrzeżone dla Renault.
opracowane na podstawie warunków technicznych obowiązujących w dniu
redagowania tekstu. Przedruk lub tłumaczenie, nawet częściowe, niniejszego dokumentu, jak również
używanie systemu numerów katalogowych części zamiennych są zabronione bez
Mogą one ulec zmianom w przypadku wprowadzania przez producenta modyfikacji wcześniejszej pisemnej zgody Renault.
procesu produkcji różnych podzespołów i akcesoriów pojazdów tej marki".
© RenaulT 2000
Silnik i
osprzęt
Spis treści
Strona Strona
10 JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ 13 ZASILANIE PALIWEM - OSPRZĘT

SILNIKA DIESEL
Identyfikacja 10-1 ZASILANIE PALIWEM

Zużycie oleju 10-2 Cechy szczególne 13-1
Ciśnienie oleju 10-3 Rampa wtrysku / wtryskiwacze 13-3
Silnik - Skrzynia biegów 10-4 Kontrola ciśnienia zasilania 13-6
Miska olejowa 10-13 Kontrola wydatku pompy zasilającej 13-8
Wspornik wielofunkcyjny 10-16 Urządzenie antyperkolacyjne 13-9
Pompa olejowa 10-17
OSPRZĘT SILNIKA DIESEL
Dane techniczne 13-10
Cechy szczególne 13-13
11 GÓRA I PRZÓD SILNIKA Czystość 13-16
Rozmieszczenie elementów 13-19
Rolka napinacza paska rozrządu 11-1 Lampka kontrolna wtrysku 13-23
Pasek rozrządu 11-2 Funkcja blokady rozruchu 13-24
Uszczelki głowicy 11-31 Strategia wtrysku / klimatyzacja 13-25
Wałki rozrządu 11-71 Korekta obrotów biegu jałowego 13-26
Sterowanie grzaniem świec żarowych 13-27
Regulator / Ogranicznik prędkości 13-28
Świece żarowe 13-30
12 MIESZANKA PALIWOWA - Grzałka nurkowa 13-31
DOŁADOWANIE Pompa niskiego ciśnienia (pompa
tłocząca) 13-33
MIESZANKA PALIWOWA Filtr paliwa 13-34
Dane techniczne 12-1 Kontrole ciśnienia i przepływu oleju
Tłumik szmerów powietrza 12-7 napędowego 13-36
Wlot powietrza 12-9 Pompa wysokiego ciśnienia 13-37
Filtr powietrza 12-10 Rampa wtrysku 13-42
Obudowa filtra powietrza 12-11 Wtryskiwacze 13-46
Obudowa przepustnicy z silnikiem 12-13 Czujnik ciśnienia 13-50
Kolektor ssący 12-16 Regulator ciśnienia 13-51
Rampa wtryskowa 12-18 Potencjometr pedału gazu 13-52
Dolny kolektor ssący 12-19 Zcentralizowany system kontroli
Kolektor wylotowy 12-20 temperatury wody 13-53
Kolektor wylotowy przedni 12-22 Moduł elektroniczny 13-54
Kolektor wylotowy tylny 12-24
Kolektory 12-25
System wyłączania silnika 12-28
DOŁADOWANIE
Zawór regulacyjny ciśnienia 12-30
Regulacja ciśnienia 12-31
Turbosprężarka 12-33
Wymiennik powietrza 12-35
Spis treści
Strona Strona
14 OCHRONA ŚRODOWISKA 17 UKŁAD ZAPŁONOWY - UKŁAD

WTRYSKU (CIĄG DALSZY)
Pochłanianie oparów benzyny 14-1
Recyrkulacja gazów spalinowych Diagnostyka wykrywania opuszczania
E.G.R. 14-8 zapłonu 17-42
Diagnostyka katalizatora 17-44
Diagnostyka sondy Lambda 17-46
Moduł elektroniczny 17-48
16 ROZRUCH ŁADOWANIE
Alternator 16-1
Rozrusznik 16-8 UKŁAD CHŁODZENIA - UKŁAD
19 WYDECHOWY - ZBIORNIK -
ZAWIESZENIE SILNIKA
UKŁAD ZAPŁONOWY - UKŁAD
17 WTRYSKU UKŁAD CHŁODZENIA
Dane techniczne 19-1
Wlewanie płynu - odpowietrzanie 19-2
UKŁAD ZAPŁONOWY Kontrola 19-3
Zapłon statyczny 17-1 Schemat 19-4
Świece 17-3 Termostat 19-8
Chłodnica 19-9
UKŁAD WTRYSKU Pompa wody 19-12
Rozmieszczenie elementów 17-4
Potencjometr pedału gazu 17-11 UKŁAD WYDECHOWY
Moduł elektroniczny 17-12 Wiadomości ogólne 19-19
Cechy szczególne 17-14 Rura wydechowa 19-21
Funkcja blokady rozruchu 17-16 Tłumik środkowy i katalizator 19-23
Strategia wtrysk/klimatyzacja 17-17 Katalizator 19-24
Obudowa przepustnicy z silnikiem 17-19 Katalizator wstępny przedni 19-26
Korekta obrotów biegu jałowego 17-21 Katalizator wstępny tylny 19-28
Regulacja składu mieszanki 17-24
Korekcja dostosowawcza składu ZBIORNIK
mieszanki 17-28 Zbiornik paliwa 19-30
Zcentralizowany system kontroli Rura wlewu paliwa 19-40
temperatury wody GCTE 17-30 Czujnik poziomu 19-41
Koło zmiany fazy rozrządu 17-32 Pompa i czujnik poziomu 19-42
Regulator / ogranicznik prędkości 17-34 Filtr benzyny 19-44
Cechy szczególne systemu "On Board
Diagnostic" 17-38 ZAWIESZENIE SILNIKA
Warunki prowadzenia diagnostyki Zawieszenie elastyczne 19-45
"On Board Diagnostic" 17-40
JEDNOSTKA NAPĘDOWA 110 I DÓŁ SILNIKA
Identyfikacja 10
Automatyczna Pojemność Skok
Typ Skrzynia Średnica Stopień
Silnik skrzynia skokowa tłoka
pojazdu biegów tłoka (mm) sprężania
biegów (cm 3) (mm)
XG0A K4M710 JH3 DP0 1598 79,5 80,5 10/1
F4P770
XG0B JR5 DP0 1783 82,7 83 9,8/1
F4P771
XG0G F9Q750 PK6 - 1870 80 93 19/1
XG0D L7X731 - SU1 2946 87 82,6 10,9/1
Podręczniki napraw odpowiednie dla poszczególnych typów silnika:
Silnik
K4M F4P F9Q L7X
Dokumentacja
Mot. K4M X
Mot. F4 X
Mot. F9Q
(Wysokociśnieniowy X
common rail)
Mot. L7X X
10-1
Zużycie oleju 10
PROCEDURA POMIARU ZUŻYCIA OLEJU SILNIKOWEGO
a) Napełnienie do poziomu maxi

Czynność powinna być wykonywana przy rozgrzanym silniku (działającym zespole wentylatora) i po
odczekaniu 15 minut na całkowite przelanie oleju do miski olejowej.
Dokonać wzrokowej kontroli przy pomocy bagnetu pomiarowego.
Uzupełnić do poziomu maxi.
"Zapieczętować" korek spustowy (kropla farby na korku wlewu i korku spustowym miski olejowej), by móc
później sprawdzić, czy nie był odkręcany.
b) Eksploatacja przez klienta

Wymagać od klienta wymiany oleju po okresie eksploatacji odpowiadającym przejechaniu około
2 000 km lub przed osiągnięciem poziomu mini.
c) Uzupełnienie do poziomu maxi

Czynność powinna być wykonywana przy rozgrzanym silniku (działającym zespole wentylatora) i po
odczekaniu 15 minut.
Dokonać wzrokowej kontroli przy pomocy bagnetu pomiarowego.
Uzupełnić do poziomu maxi.
Zanotować ilość oleju i przebieg kilometrów począwszy od ostatniego uzupełnienia oleju do poziomu
maxi.
d) Pomiar zużycia oleju
Ilość oleju wlanego przy uzupełnieniu poziomu (w litrach)

ZUŻYCIE OLEJU =
km (w tysiącach)
10-2
Ciśnienie oleju 10
NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE
Mot. 836-05: Zestaw do kontroli ciśnienia oleju '

Mot. 1437 Złącze do pomiaru ciśnienia
NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE
Tuleja o długości 22 mm
KONTROLA KONTROLA SILNIKA
Kontrolę ciśnienia oleju należy przeprowadzać przy

Silniki K4M i F4P
rozgrzanym silniku (około 80 °C).
Bieg jałowy 1 bar
Skład zestawu Mot. 836-05.
3000 tr/min 3 bary
Silnik L7X
Bieg jałowy 2 bary
3000 tr/min 5 barów
Silnik F9Q
1000 tr/min 1,2 bara

3000 tr/min 3,5 bara
ZASTOSOWANIE
Silniki K4M i
Silnik F9Q Silnik L7X
F4P
B+F B+F F+Mot. 1437
Podłączyć manometr zamiast czujnika ciśnienia oleju.
10-3
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Silnik - Skrzynia biegów 10
Mot. 1202-01 Szczypce do pierścieni

Mot. 1202-02 zaciskowych
Mot. 1372 Zestaw do wyciągania śrub
niezrywalnych
Mot. 1448 Szczypce dystansowe do
pierścieni zaciskowych
T. Av. 476 Ściągacz przegubów kulistych
Podnośnik
Zapoznać się z procedurą zakładania opaski

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) opisaną w rozdziale 02 "Podnośnik kolumnowy".
Śruby kolumienki zacisku hamulca 0,7 Wymontować:

Śruby z nakrętkami dolnych części – akumulator,
amortyzatorów 18 – przednie koła,
– osłonę pod silnikiem,
Nakrętka dolnego przegubu kulistego 11 – fartuchy przeciwbłotne prawy i lewy, jak również
Śruba mocująca osłonę półosi 3 osłony boczne.
Nakrętka drążka stabilizatora poprzecznego 4,4 Spuścić płyny z następujących układów:

– układu klimatyzacji przy użyciu urządzenia
Nakrętka przegubu kierowniczego 3,7
specjalistycznego,
Śruby mocujące wkładkę wygłuszającą 2,1 – układu chłodzenia poprzez dolny przewód giętki
chłodnicy,
Śruba mocująca górny drążek zawieszenia – skrzyni biegów i silnika w razie potrzeby.
elastycznego 10,5
Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik Z prawej strony pojazdu
wychylenia zawieszenia elastycznego 2,1
Wymontować:
Śruba mocująca do silnika uchwyt – zacisk hamulca (po wcześniejszym wymontowaniu
zawieszenia wahadłowego 6,2 sprężyny przytrzymującej) i zaczepić go do sprężyny
zawieszenia,
Śruba mocująca drążek reakcyjny silnika:
– czujnik ABS,
– do ramy silnika 10,5
– nakrętkę dolnego przegubu kulistego (w razie
– w silnikach:
potrzeby użyć klucza ampulowego przyciętego na
● K4M-F4P 10,5
wymiar X = 22 mm w celu unieruchomienia
● F9Q-L7X 18
przegubu),
Śruby mocujące podłużnice aluminiowe do
dolnego wzmocnienia 4,4
Śruby mocujące ściągi podłużnic
aluminiowych 4,4
Śruby koła 10,5
DEMONTAŻ
Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.
Podczas wykonywania tej operacji, konieczne jest

przymocowanie pojazdu do podnośnika za
pomocą opaski, w celu utrzymania równowagi.
18 661
10-4
WSZYSTKIE
– górne mocowanie drążka stabilizatora poprzecznego Wymontować:
i poluzować dolne mocowanie, – osłonę chłodnicy, a także zderzak,
– obie śruby mocujące uchwyt mocowania półosi do – płytkę przekaźników w punktach (2) i odczepić
wspornika podpory pośredniej (silniki F9Q i L7X), wsporniki bezpieczników (3),
– przegub kierowniczy za pomocą przyrządu – skrzynkę akumulatora w punktach (4),
T. Av. 476,
– śruby mocujące z nakrętką dolnej części
amortyzatora.
Odłączyć półoś, po czym wymontować zespół piasty

połączony z półosią.
Z lewej strony pojazdu
Wymontować:
– zacisk hamulca i zaczepić go do sprężyny
zawieszenia,
– czujnik ABS,
– nakrętkę dolnego przegubu kulistego (w razie
potrzeby użyć klucza ampulowego przyciętego na
wymiar X = 22 mm do unieruchomienia przegubu),
– górne mocowanie drążka stabilizatora poprzecznego
i poluzować dolne mocowanie,
– przegub kierowniczy za pomocą przyrządu
T. Av. 476,
– mocowania osłony półosi (jeśli pojazd jest
18701
wyposażony w skrzynię biegów mechaniczną),
– śruby mocujące z nakrętką dolnej części
W tym celu, przewiercić trzy śruby niezrywalne
amortyzatora.
wprowadzając wiertło ∅5 mm w oś śruby.
Następnie, wymontować śruby za pomocą
Odłączyć półoś, po czym wymontować zespół piasty
przyrządu Mot. 1372.
połączony z półosią.
Odłączyć światła przeciwmgielne w punkcie (1).
18701
10-5
WSZYSTKIE
Wymontować rurkę wlewu przy zbiorniku płynu do – mocowanie (5) komputera wtrysku, jak również
spryskiwaczy szyb. mocowanie (6),
– złącza (7),
Odpiąć: – mocowania plecionek połączeń masowych (8), po
– zbiornik układu wspomagania i wymontować jego czym wymontować wspornik komputera (9),
wspornik,
– wiązkę przewodów elektrycznych na górnej belce
poprzecznej.
Odłączyć:
– złącza reflektorów zespolonych,
– złącze włącznika pokrywy silnika (zależnie od
wyposażenia).
Wymontować:
– dwa górne prowadniki (A) zderzaka, a następnie
odpiąć spinkę (B) przy każdym reflektorze,
– trzy śruby (2) mocujące przy każdym reflektorze,
– oba reflektory,
– zespół tłumika szmerów ssania (Silniki K4M-F4P) lub

obudowę filtru powietrza (Silniki F9Q-L7X) i kanał
wlotu powietrza,
– dolne mocowania chłodnicy, jak również górny
przewód giętki,
– złącza przy zespole wentylatora i skraplacz,
– mocowania przewodów klimatyzacji do kompresora i
zbiornik osuszający.
UWAGA: należy koniecznie założyć we właściwy

sposób korki na przewody oraz rozprężacz, by
zapobiec przedostaniu się wilgoci do układu.
18855
– poprzeczkę górną wyjmując przewód otwierania

pokrywy silnika,
10-6
WSZYSTKIE
Wymontować zespół chłodzenia.
Odłączyć:
Silniki F4P-K4M-L7X
– złącze, jak również przewód przy elektrozaworze
odpowietrzania pochłaniacza,
– przewód paliwowy na wysokości górnego drążka
wspornika silnika.
Silnik F9Q
– przewody paliwowe w punktach (3), jak również
złącze filtru oleju napędowego, odpiąć je, a potem
odsunąć na bok,
Cechy szczególne pojazdów wyposażonych w

skrzynię biegów mechaniczną
Wymontować:
– siłownik sprzęgła zdejmując spinki (C),
– element lub elementy sterujące skrzyni biegów.
Skrzynia biegów JH3-JR5
Wszystkie typy
– przewód podciśnieniowy serwa hamulca,
– przewody giętkie przy zbiorniku wyrównawczym,
– przewody elastyczne ogrzewania przy bloku
wypływu wody z głowicy.
Cechy szczególne pojazdów wyposażonych w

automatyczną skrzynię biegów
Odłączyć:
– Przegub kulisty (1) przewodu przełącznika
wielofunkcyjnego,
– przewód (2) przełącznika wielofunkcyjnego
odblokowując ogranicznik osłony przewodu.
UWAGA: podczas tej operacji nie wolno poruszyć

pomarańczowego pierścienia. Możliwe jest jego
pęknięcie przy demontażu lub montażu. W danym
przypadku nie trzeba wymieniać przewodu
sterującego, ponieważ brak tej części nie
powoduje zakłócenia w działaniu systemu.
10-7
WSZYSTKIE
Skrzynia biegów PK6
– mocowania rury wydechowej (Silniki K4M, F4P,

F9Q),
– mocowania oziębiacza układu wspomagania
kierownicy do dolnej poprzeczki,
– podłużnice (1), a także poprzeczkę (2).
Wszystkie typy
Wymontować:
– śrubę mocującą (3) i poluzować śrubę(4),
18 673-1
– przewód elastyczny powrotny przy zbiorniku układu

wspomagania kierownicy po opróżnieniu zbiornika,
– przewody układu wspomagania kierownicy na
przekładni kierowniczej,
– złącze sondy Lambda, następnie odpiąć wiązkę
(silniki K4M - F4P),
10-8
WSZYSTKIE
Silnik L7X – złącza (3) sond Lambda,
– mocowania (4) katalizatora wstępnego,
Wymontować:
– mocowania kolektora,
– kolektor przesuwając go w stronę akumulatora,
– nakrętki mocowania katalizatora/katalizatora

wstępnego przechodząc przez ramę silnika – mocowanie (5), po czym wyjąć katalizator wstępny,
(zastosować długą tuleję, po czym przyczepić
katalizatory (A) do nadwozia,
10-9
WSZYSTKIE
– złącza (6) sond Lambda, – wkładkę wygłuszającą (4),
– mocowania (7) katalizatora wstępnego, – śruby mocujące drążek (5), następnie wymontować
– podkładkę (8). zespół zawieszenia elastycznego-ogranicznika
wychylenia,
Ustawić podnośnik warsztatowy.
Podnieść zespół silnik-skrzynia biegów przy użyciu

podnośnika.
Wymontować:
– nakrętkę (3) przy pomocy wybijaka z brązu, którym
należy wybić sworzeń,
10-10
WSZYSTKIE
– dolną belkę poprzeczną (A). UWAGA: należy wymienić siłownik sprzęgła po
wymianie mechanizmu sprzęgła, by zapobiec
wszelkim ewentualnym wyciekom.
Dolać płynu hamulcowego do zbiornika.
Odpowietrzyć układ hydrauliczny:

– podłączyć do otworu (C) przewód połączony ze
zbiornikiem napełnionym płynem hamulcowym,
– podnieść spinkę (2),
– odpiąć przewód na pierwszym rowku
odpowiadającym pierwszej uszczelce okrągłej,
– zainstalować aparat do odpowietrzania typu Arc 50,
– uruchomić aparat do odpowietrzania,
– zaczekać na całkowite ujście powietrza z układu
hydraulicznego,
– przypiąć przewód do siłownika sprzęgła.
UWAGA: belka ta jest jednym z elementów
zapewniających sztywność konstrukcji komory
silnika. W związku z tym, zawsze przed
rozpoczęciem naprawy belki, należy koniecznie
podnieść silnik ze znajdujących się na niej
punktów podparcia.
Przy pomocy podnośnika warsztatowego wyjąć zespół

silnik - skrzynia biegów.
WAŻNE: zamontować ponownie dolną belkę

poprzeczną po wyjęciu zespołu silnika-skrzyni
biegów.
MONTAŻ
Ustawić zespół silnik-skrzynia biegów postępując

zgodnie z metodą stosowaną podczas demontażu.
Zamontować:
– wspornik lewego zawieszenia elastycznego, Uzupełnić płyn hamulcowy do właściwego poziomu.
– wspornik prawego zawieszenia elastycznego,
– drążek reakcyjny silnika. Sprawdzić prawidłowe działanie zespołu sprzęgła.
Zapoznać się z rozdziałem 19 "Zawieszenie

elastyczne" w celu zastosowania właściwych
momentów dokręcania.
Szczególny sposób postępowania z siłownikiem

sprzęgła w przypadku rozdzielania silnika-skrzyni
biegów.
WAŻNE: nie należy nakładać smaru na wał

wyjściowy ze skrzyni biegów, by nie dopuścić do
uszkodzenia siłownika.
10-11
WSZYSTKIE
Przy montażu wykonać takie same czynności jak przy WAŻNE:
demontażu, w odwrotnej kolejności. Po ponownym zamontowaniu reflektorów zespolonych,
należy obowiązkowo przeprowadzić ich regulację:
Wymienić śruby niezrywalne na nowe śruby – ustawić pojazd na płaskim podłożu.
niezrywalne. – ustawić element sterujący regulacji na 0.
– przystąpić do regulacji.
Napełnić:
– skrzynię biegów wlewając olej do pełna, Jeżeli pojazd jest wyposażony w reflektory z
– silnik w razie potrzeby wlewając olej do pełna, żarówkami ksenonowymi, konieczne jest ustawienie
– układ chłodzenia silnika przez wlanie płynu do pełna parametrów początkowych systemu i
i odpowietrzenie (patrz rozdział 19 "Wlewanie przeprowadzenie regulacji reflektorów (zapoznać się z
płynu odpowietrzanie"), rozdziałem "reflektory z żarówkami ksenonowymi,
– układ wspomagania kierownicy wykonując wlewanie ustawienie parametrów początkowych systemu").
płynu i odpowietrzanie,
– układ klimatyzacji przy użyciu urządzenia UWAGA: w reflektorach wyposażonych w żarówki
specjalistycznego, ksenonowe, zakazane jest doprowadzanie do
świecenia żarówki, jeżeli nie jest ona wstawiona w
Zamontować śruby mocujące zacisków używając reflektor (niebezpieczne dla oczu).
środka Loctite FRENBLOC i dokręcić je właściwym
momentem.
UWAGA: dokręcić dobrze elastyczny przewód

hamulcowy oraz wiązkę przewodów czujnika ABS.
Kilkakrotnie wcisnąć pedał hamulca, by tłoki zetknęły

się z klockami hamulcowymi.
10-12
JEDNOSTKA NAPĘDOWA110 I DÓŁ SILNIKA
SILNIK K4M Miska olejowa 10
MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)
Śruba miski olejowej 1,4
DEMONTAŻ
Demontaż miski olejowej nie nastręcza szczególnych

trudności.
REPOSE2
Nałożyć środek RHODORSEAL 5661 w punktach (A)

z każdej strony łożyska Nr 1 oraz w punktach (B) na
obudowie zakończenia wału korbowego.
Zamontować miskę olejową wraz z nową uszczelką

dokręcając wstępnie momentem 0,8 daN.m,
następnie wykonać dokręcanie ("ślimakowe")
momentem 1,4 daN.m.
10-13
SILNIKI F4P - F9Q Miska olejowa 10
Zamontować miskę olejową wraz z nową uszczelką
MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) dokręcając wstępnie momentem 0,8 daN.m, a
następnie wykonać dokręcanie końcowe momentem
Śruby miski olejowej 1,4 1,4 daN.m w niżej zalecanej kolejności.
DEMONTAŻ
Demontaż miski olejowej nie nastręcza szczególnych

trudności.
MONTAŻ
Nałożyć odrobinę środka RHODORSEAL 5661 w

punktach (A) (z każdej strony łożyska Nr 1) i w
punktach (B) (w miejscu stykania się obudowy
zakończenia wału korbowego i bloku cylindrów).
10-14
SILNIK L7X Miska olejowa 10
Śruby miski olejowej 0,8
Demontaż-montaż miski olejowej nie nastręcza szczególnych trudności.
Przyłożyć śruby i dokręcać je momentem 0,8 daN.m w następującej

kolejności:
UWAGA: szczelność miski olejowej jest zapewniona przez uszczelkę z

tworzywa kompozytowego, która nadaje się do wielokrotnego
demontażu. Jeśli uszczelka zostanie uszkodzona, może być częściowo
naprawiana przy użyciu środka uszczelniającego AUTOJOINT OR.
10-15
SILNIKI K4M -
F4P - F9Q Wspornik wielofunkcyjny 10
Silnik K4M i F4P
MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)
Śruby mocujące wspornik wielofunkcyjny 4,4

Śruby dolnego mocowania wspornika
wielofunkcyjnego (wyłącznie K4M) 2,1
DEMONTAŻ
Odłączyć akumulator.
Wymontować:
– alternator (patrz rozdział 16 "Alternator"),
– mocowania pompy wspomagania kierownicy i
odsunąć ją,
– mocowania kompresora klimatyzacji i zaczepić go do
poprzeczki górnej.
Silnik F9Q
* Wyłącznie Silnik K4M.
MONTAŻ
Zamontować wspornik dokręcając śruby momentem.
Zapoznać się z rozdziałem 07 "Naciąg paska

klinowego osprzętu" na temat procedury naciągu.
Przystąpić do montażu wykonując czynności

demontażu w odwrotnej kolejności.
10-16
SILNIK L7X Pompa olejowa 10
Śruby pompy olejowej 0,8
DEMONTAŻ
Wymontować:
– pasek rozrządu (patrz metoda opisana w
rozdziale 11 "Pasek rozrządu"),
– blokadę wału korbowego,
– dolną rolkę nawijacza rozrządu,
– koło zębate wału korbowego,
– mocowania wsporników kompresora,
– pompę olejową.
10-17
UWAGA: szczelność pompy olejowej jest zapewniona przez uszczelkę z

tworzywa kompozytowego, która nadaje się do wielokrotnego demontażu.
Jeśli uszczelka zostanie uszkodzona, może być naprawiana częściowo przy
użyciu środka uszczelniającego AUTOJOINT OR.
10-18
MONTAŻ
Zamontować pompę olejową.
Wsunąć śruby i dokręcać momentem 0,8 daN.m w następującej kolejności:
Zamontować pasek rozrządu (patrz metoda opisana w rozdziale 11 "Pasek

rozrządu").
UWAGA: w celu dokonania wymiany pompy olejowej, należy koniecznie ją

napełnić.
10-19
GÓRA I PRZÓD 111
SILNIKA
SILNIK F9Q Rolka napinacza paska rozrządu 11
Mot. 1054 Blokada Górnego Martwego

Punktu
Mot. 1453 Wspornik silnika
Mot. 1505 Przyrząd do kontroli naciągu
paska
Mot. 1543 Przyrząd do wstępnego
naciągania paska
Klucz do dokręcania kątowego
MONTAŻ
MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °)
Zamontować:
Nakrętka rolki napinacza 5
– wspornik rolki napinacza dokręcając śruby
Śruby wspornika rolki napinacza 1 momentem 1 daN.m,
– pasek rozrządu (patrz rozdział 11 "Pasek
Śruba mocująca koło pasowe wału rozrządu").
korbowego ± 15°
2+115°±
Śruby mocujące górny drążek
zawieszenia elastycznego 10,5
Śruby mocujące wkładkę
wygłuszającą 2,1
Śruby mocujące do nadwozia
ogranicznik wychylenia zawieszenia
elastycznego 2,1
Śruby mocujące do silnika uchwyt
Śruby kół 10,5
DEMONTAŻ
Wymontować:
– pasek rozrządu (patrz rozdział 11 "Pasek
rozrządu"),
– obie śruby wspornika rolki napinacza.
11-1
SILNIK F9Q
Pasek rozrządu 11

Punktu
Mot. 1505 Przyrząd do pomiaru naciągu
paska
Mot. 1543 Przyrząd do wstępnego
naciągania paska klinowego
Zdjąć korek blokady GMP.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °)

Śruba mocująca koło pasowe wału
korbowego ±15°
2+115°±
wygłuszającą 2,1
elastycznego 2,1
Śruby kół 10,5
DEMONTAŻ
Wymontować:
– osłonę silnika,
– prawe przednie koło.
– prawy fartuch przeciwbłotny, jak również osłonę
boczną,
– pasek napędowy akcesoriów patrz rozdział 07
"Naciąg paska klinowego akcesoriów",
– podłużnicę z aluminium, jak również ściąg
podłużnicy przy nadwoziu z prawej strony pojazdu.
Odczepić filtr oleju napędowego od wspornika, odpiąć

przewody paliwowe i odsunąć zespół.
11-2
SILNIK F9Q
Pasek rozrządu 11
Założyć wspornik silnika Mot. 1453 razem z paskami Ustawienie rozrządu
przytrzymującymi.
Obracać wał korbowy zgodnie z ruchem wskazówek
zegara (strona rozrządu), a kiedy tylko znak (1) na
kole pasowym wału rozrządu pojawi się w okienku (2)
obudowy rozrządu, nacisnąć na blokadę GMP
Mot. 1054 aż do zablokowania wału korbowego (znak
na kole pasowym wału rozrządu powinien znajdować
się mniej więcej pośrodku okienka).
Poluzować śrubę (5), po czym wymontować śruby (6)

drążka reakcyjnego silnika.
Wymontować:
– wkładkę wygłuszającą (3),
– śruby mocujące drążek (4),
następnie rozłożyć zespół zawieszenie-ogranicznik

wychylenia.
11-3
SILNIK F9Q
Pasek rozrządu 11
Wymontować:
– napinacz paska klinowego akcesoriów (3), jak również rolkę nawijacza (4),
– koło pasowe akcesoriów wału korbowego przez zablokowanie koła
zamachowego silnika,
– obudowę rozrządu od dołu pojazdu (opuścić silnik przy użyciu wspornika
silnika Mot. 1453).
UWAGA: wykonać znak ołówkiem na wewnętrznej obudowie rozrządu

naprzeciw znaku na kole pasowym wału rozrządu.
11-4
SILNIK F9Q
Pasek rozrządu 11
Zwolnić rolkę napinacza odkręcając nakrętkę (5), po czym wymontować
pasek rozrządu.
Zamontować pasek rozrządu postępując zgodnie z metodą opisaną w

rozdziale 07 "Naciąg paska rozrządu".
Wymontowanego paska nie należy ponownie zakładać; należy go

wymienić.
WAŻNE: wyjąć podkładkę 4 wchodzącą w skład zestawu Mot. 1543 przed

założeniem koła pasowego.
Śruba koła pasowego akcesoriów wału korbowego powinna być koniecznie

dokręcona momentem 2 daN.m oraz kątowo o 115°± ±15°.
UWAGA: konieczne jest dokręcenie nakrętki rolki napinacza

momentem, aby nie dopuścić do poluzowania, które mogłoby
doprowadzić do uszkodzenia silnika.''
Przystąpić do montażu wykonując czynności demontażu w odwrotnej

kolejności.
Zamontować wspornik zawieszenia elastycznego z prawej strony, jak

również drążek reakcyjny silnika (patrz rozdział 19 "Zawieszenie
elastyczne", w którym podano momenty dokręcania).
11-5
SILNIK F4P
Pasek rozrządu 11
Mot. 799-01 Blokada wałków dla paska

zębatego
Punktu
Mot. 1368 Przyrząd do dokręcania nawijacza
paska rozrządu
Mot. 1487 Przyrząd do zakładania korka
uszczelniającego na wałek
rozrządu ssania
rozrządu wydechu
Mot. 1496 Przyrząd do ustawiania wałków
rozrządu
Mot. 1509 Blokada kół pasowych wałów
Mot. 1509-01 rozrządu
Założyć wspornik silnika Mot. 1453 z opaskami

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °) przytrzymującymi de.
Śruba rolki napinacza 4,5
Śruby koła pasowego wału
korbowego ±15°
2+135°±
Nakrętka rolki napinacza 2,8
Śruby mocujące do nadwozia ogranicznik
Śruby mocujące wkładkę wygłuszającą 2,1
Śruby kół 10,5
DEMONTAŻ
Wymontować:
– prawe przednie koło.
– fartuch przeciwbłotny przedni prawy,
– osłonę pod silnikiem.
11-6
SILNIK F4P
Pasek rozrządu 11
Wymontować: Wymontować:
– wkładkę wygłuszającą (1), – korki uszczelniające wałków rozrządu,
– śruby mocujące drążek(2), a następnie wymontować
zespół zawieszenie elastyczne-ogranicznik
wychylenia,
– zatyczkę blokady GMP

– pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 07
"Naciąg paska klinowego akcesoriów").
Odłączyć złącza (3).
Odpiąć:
– wiązkę przewodów elektrycznych na górnej
obudowie rozrządu i odsunąć zespół,
– przewód paliwowy na obudowie środkowej rozrządu.
11-7
SILNIK F4P
Pasek rozrządu 11
Ustawienie rozrządu
Obracać silnik zgodnie z ruchem zegara (od strony rozrządu) w taki sposób,
by ustawić rowki wałków rozrządu do dołu, na wpół poziomo, jak pokazano
na rysunku poniżej. Następnie wprowadzić blokadę GMP Mot. 1054 tak by
znalazła się między otworem do wyważania a rowkiem do ustawiania wału
korbowego.
11-8
SILNIK F4P
Pasek rozrządu 11
Lekko obracać silnik, w tym samym kierunku, aż blokada Mot. 1054 zostanie
wprowadzona w punkt do regulacji.
Rowki wałków rozrządu powinny być, w punkcie do regulacji, ułożone

poziomo, z przesunięciem osi do dołu jak pokazano na rysunku poniżej.
Prawidłowe położenie Nieprawidłowe położenie (blokada znajduje się w

otworze do wyważania).
11-9
SILNIK F4P
Pasek rozrządu 11
Wymontować:
– koło pasowe wału korbowego zablokowując koło
zamachowe silnika przy pomocy śrubokrętu,
– górną obudowę (1),

– obudowę środkową rozrządu (2).
11-10
SILNIK F4P
Pasek rozrządu 11
Poluzować pasek rozrządu odkręcając nakrętkę (1) rolki napinacza.
W celu zdjęcia paska rozrządu, wymontować rolkę nawijacza (2) i bardzo
uważać, by nie spadło przy tym koło zębate wału korbowego (nie
posiadające zaczepu).
Wymontować koło zębate rozrządu wału korbowego.
11-11
SILNIK F4P
Pasek rozrządu 11
UWAGA: konieczne jest odtłuszczenie czopu wału
korbowego, otworu koła zębatego wału korbowego i
powierzchni podparcia koła pasowego, aby zapobiec
poślizgowi rozrządu, który mógłby spowodować
uszkodzenie silnika.
MONTAŻ
Podczas wymiany paska klinowego rozrządu, należy

koniecznie wymienić rolki napinacza i nawijacza
rozrządu.
Zamontować:
– Pasek rozrządu (należy koniecznie postępować
zgodnie z metodą opisaną w rozdziale 07
"Procedura naciągu paska rozrządu"),
"Naciąg paska klinowego akcesoriów"),
– zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu
nakładając niewielką ilość środka RHODORSEAL
5661 na gwintowanie,
– nowe korki uszczelniające:
– zawieszenie elastyczne z prawej strony dokręcając
● wałka rozrządu ssania (Mot. 1487),
właściwym momentem (patrz rozdział 19
● wałka rozrządu wydechu (Mot. 1488). "Zawieszenie elastyczne").
11-12
SILNIK K4M
Pasek rozrządu 11

zębatego
Mot. 1368 Przyrząd do dokręcania rolki
nawijacza paska rozrządu
rozrządu ssania
Mot. 1488 Przyrząd do zakładania korka na
wałek rozrządu zaworów
wylotowych
Punktu
Mot. 1490 Blokada kół pasowych wałów
rozrządu
rozrządu
Wymontować:
MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °) – prawe przednie koło.
– nadkole przednie prawe,
Śruby mocujące górny drążek – osłonę pod silnikiem.
Założyć wspornik silnika Mot. 1453 stosując opaski
Śruby koła pasowego wału przytrzymujące.
± 15°
2+135°±
korbowego
wygłuszającą 2,1
elastycznego 2,1
Śruby kół 10,5
DEMONTAŻ
11-13
SILNIK K4M
Pasek rozrządu 11
– wkładkę wygłuszającą (1), – korki uszczelniające wałków rozrządu,
– śruby mocujące drążek (2) , po czym wymontować – zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu.
zespół zawieszenia elastycznego-ogranicznika
wychylenia,

"Naciąg paska klinowego akcesoriów").
Odłączyć złącza (3).
Odpiąć:
– wiązkę przewodów elektrycznych na górnej
obudowie rozrządu i odsunąć zespół,
– przewód paliwowy na środkowej obudowie rozrządu.
11-14
SILNIK K4M
Pasek rozrządu 11
Rowki na wałkach rozrządu należy skierować do dołu,

jak pokazano na poniższym rysunku.
Wymontować:
– koło pasowe wału korbowego zablokowując koło
zamachowe silnika przy pomocy śrubokrętu,
– górną obudowę (1),
– środkową obudowę rozrządu (2).
Wkręcić blokadę Górnego Martwego Punktu
Mot. 1489 następnie wykonać obrót silnikiem zgodnie
z ruchem zegara (od strony rozrządu), aby
doprowadzić powoli i bez szarpnięć wał korbowy do
oparcia się na blokadzie.
Sprawdzić, czy położenie rowków wałków rozrządu

jest identyczne, jak położenie pokazane na rysunku
poniżej.
11-15
SILNIK K4M
Pasek rozrządu 11
Poluzować pasek rozrządu odkręcając nakrętkę (1) MONTAŻ
rolki napinacza.
Podczas wymiany paska rozrządu, należy koniecznie
Aby wyjąć pasek rozrządu, wymontować rolkę wymienić rolki napinacza i nawijacza rozrządu.
nawijacza (2) za pomocą przyrządu Mot. 1368.
Zamontować:
– pasek klinowy rozrządu (należy postępować zgodnie
z metodą opisaną w rozdziale 07 "Procedura
naciągu paska klinowego rozrządu"),
– Pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 07
● wałka rozrządu wydechu (Mot. 1488).

korbowego, otworu koła zębatego wału rozrządu
oraz powierzchni podparcia koła pasowego wału
korbowego w celu uniknięcia zjawiska ślizgania
między rozrządem i wałem rozrządu, co mogłoby
spowodować zniszczenie silnika.

momentem (patrz rozdział 19 "Zawieszenie
elastyczne").
11-16
SILNIK L7X
Uszczelki głowicy 11
Mot. 1428 Przyrząd do unieruchomienia

piast wału rozrządu wydechu
Mot. 1430 Blokada kół zębatych wałków
rozrządu i wału korbowego
Mot. 1430-01 Blokada do kontroli ustawienia kół
zębatych wałków rozrządu i wału
korbowego
Mot. 1436 Szpilkę przytrzymującą pasek
rozrządu
paska
piast wałka rozrządu ssania
Wymontować:
MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) – prawe przednie koło.
– prawy przedni fartuch przeciwbłotny, jak również
Nakrętka napinacza rozrządu 2,5 osłonę boczną,
Śruby kół zębatych wałków rozrządu 1 – wspornik zbiornika układu wspomagania kierownicy,
– ozdobną osłonę,
Śruby mocowania płytki wspornika – Pasek napędowy akcesoriów (patrz metoda opisana
rolki napinacza 2,5 w rozdziale 07 "Naciąg paska klinowego
akcesoriów"),
– obudowę pokrywę wału rozrządu (A) odłączając
złącze (1), które następnie należy odpiąć od
Śruby mocujące do silnika uchwyt obudowy pokrywy wału rozrządu oraz przewód (2).
elastycznego 2,1
wygłuszającą 2,1
korbowego 2,5
Śruby pokrywy wału rozrządu 1
Śruby kół 10,5
DEMONTAŻ
11-17
SILNIK L7X
Założyć wspornik silnika. Wymontować:
– wkładkę wygłuszającą (3),
– śruby mocujące drążek (4), po czym wymontować
zespół zawieszenia elastycznego- ogranicznik
wychylenia.
11-18
SILNIK L7X
Wymontować:
– napinacz dynamiczny paska akcesoriów w punkcie (5),
– koło pasowe pompy wspomagania układu kierowniczego (6),
– osłony rozrządu (A) i (B),
– koło pasowe wału korbowego (7),
– dolną obudowę rozrządu (C).
11-19
SILNIK L7X
– osłonę z blachy (8).
Obracać silnik zgodnie z kierunkiem działania, aby zablokować koło zębate

wału korbowego, jak również wałki rozrządu za pomocą blokady Mot. 1430.
11-20
SILNIK L7X
W tym celu, należy poluzować śruby kół zębatych
wałków rozrządu (1) i obracać piasty wałków rozrządu
przy użyciu narzędzia Mot. 1428 (piasta wałka
rozrządu wydechu) oraz narzędzia Mot. 1555 (piasta
wałka rozrządu ssania), aby ułatwić założenie blokad.
11-21
SILNIK L7X
Poluzować rolkę napinacza odkręcając nakrętkę (2).
Poluzować śruby (3) płytki wspornika rolki napinacza, po czym wymontować

śrubę (4).
Za pomocą kwadratu 9,53 mm obrócić płytkę (5) w celu wymontowania

paska rozrządu.
11-22
SILNIK L7X
MONTAŻ
Upewnić się co do prawidłowego zablokowania

wałków rozrządu, jak również wału korbowego.
Zwrócić uwagę, by występ (6) rolki napinacza był

właściwie ułożony w rowku (7).
11-23
SILNIK L7X
Dokręcić śruby (2) momentem 1 daN.m następnie poluzować o 45°.
Obracać koła zębate wałków rozrządu zgodnie z ruchem zegara aż znajdą

się w łożysku w kształcie owalu.
Dokręcić śruby (1) momentem 0,5 daN.m , następnie poluzować o 45°.
11-24
SILNIK L7X
Naciągnąć pasek rozrządu na koło zębate wału
korbowego i unieruchomić za pomocą przyrządu
Mot. 1436.
11-25
SILNIK L7X
Założyć pasek na rolkę nawijacza (3) upewniając się, że taśma (D) paska jest
dobrze napięta.
Obracać lekko koło zębate wału rozrządu (4) w kierunku przeciwnym do

ruchu zegara, aby nasunąć pasek na koło zębate.
Wykonać tę samą czynność przy kołach zębatych (5), (6) i (7).
WAŻNE:
– Wartość przesunięcia kątowego koła zębatego względem paska
rozrządu nie powinna być większa od wartości jednego ząbka.
– Sprawdzić, czy koła zębate wałków rozrządu nie znajdują się w
łożysku w kształcie owalu; w przeciwnym wypadku powtórzyć
czynność zakładania paska rozrządu.
Naciągnąć jednocześnie pasek na rolki (8) i (9) oraz koło zębate (10).
Za pomocą kwadratu 9,53 mm obrócić płytkę (11), by założyć pasek

rozrządu, a następnie zamontować śrubę w punkcie (12).
Dokręcić śruby (12) i (13) momentem 2,5 daN.m.
11-26
SILNIK L7X
Wymontować przyrząd Mot. 1436.
Napiąć pasek przyrządem Mot. 1505 obracając rolkę napinacza w kierunku

wskazanym strzałką za pomocą kwadratu 6,35 mm, aż do otrzymania
±4 Hz.
zalecanej wartości montażowej: 106±
Dokręcić nakrętkę rolki napinacza momentem 1 daN.m.
UWAGA: podczas obracania rolki napinacza, nigdy

nie należy przekroczyć punktu oporu(A)
napinacza.
11-27
SILNIK L7X
Dokręcić śruby kół zębatych wałków rozrządu
momentem 1 daN.m zaczynając od wału rozrządu (4).
Wymontować blokady do ustawiania wałków rozrządu

i wału korbowego.
Wykonać dwa obroty silnikiem.
Zablokować jedynie wał korbowy przy użyciu blokady

Mot. 1430.
Poluzować nakrętkę rolki napinacza o 1/4 obrotu i

zrównać ze sobą znaki (1) i (2), a następnie dokręcić
nakrętkę (3) momentem 2,5 daN.m.
Wymontować blokadę do regulacji wału korbowego.
11-28
SILNIK L7X
Wykonać dwa obroty silnikiem zgodnie z kierunkiem działania silnika.
Sprawdzić, czy znaki (1) i (2) rolki napinacza ustawiły się w jednej linii, w
przeciwnym razie ponownie przeprowadzić naciąg. W tym celu, odkręcić
rolkę napinacza o 1/4 obrotu i zrównać znaki na rolce za pomocą kwadratu
6,35 mm.
Zablokować kolejno przy użyciu blokad Mot. 1430:

– wał korbowy,
– wałki rozrządu (4), (5), (6) i (7).
WAŻNE:
● jeżeli blokada Mot. 1430 nie daje się wprowadzić w przeznaczone dla niej
gniazdo, należy odkręcić o 45° śruby (1) koła zębatego wałków rozrządu.
● jeżeli blokada Mot. 1430 nie daje się wprowadzić w przeznaczone dla niej
gniazdo, to operację zablokowania wałków rozrządu ułatwi odkręcenie o
45° śrub (1) i obrócenie piast wałków rozrządu za pomocą przyrządu
Mot. 1428 lub Mot. 1555.
Dokręcić śruby (1) momentem 1 daN.m zaczynając od koła zębatego (4)

potem (5), (6) i (7).
Wymontować blokady Mot. 1430 wałków rozrządu i wału korbowego.
11-29
SILNIK L7X
KONTROLA USTAWIENIA ROZRZĄDU Przyłożyć a potem stopniowo dokręcać śruby
mocujące obudowę-pokrywę wału rozrządu w niżej
Wykonać dwa obroty silnikiem. zalecanej kolejności:
Włożyć blokadę Mot. 1430 do ustawiania wału

korbowego.
Sprawdzić, czy blokada do kontroli ustawienia

Mot. 1430-01 wchodzi swobodnie w otwory do blokad
głowic aż do oparcia się na kołach zębatych wałków
rozrządu.
Dokręcić śruby momentem 1 daN.m.

Zamontować pasek napędowy akcesoriów (patrz

metoda opisana w rozdziale 07 "Naciąg paska
klinowego akcesoriów").
W przeciwnym wypadku, powtórzyć czynności
montażu paska rozrządu.
Wyjąć blokadę do ustawiania wału korbowego.
11-30
SILNIKI
F4P - K4M Uszczelka głowicy 11

zębatego rozrządu
Mot. 1367-02 Wspornik silnika do napraw
uszczelniającego wałków
rozrządu ssania
uszczelniającego wałków
rozrządu wydechu
rozrządu
Silnik K4M:
Punktu
Mot. 1490 Blokada kół pasowych wałków
rozrządu
Mot. 1491 Przyrząd do zakładania uszczelek
wałków rozrządu
Silnik F4P:
Punktu
Mot. 1509 Blokada kół pasowych wałków
Mot. 1509-01 rozrządu
Mot. 1512 Przyrząd do zakładania uszczelki
wałków rozrządu wydechu
Mot. 1513 Przyrząd do montażu uszczelki
elektrozaworu koła zmiany fazy
wałków rozrządu
wałka rozrządu ssania
Przyrządy do prób głowicy

11-31
SILNIKI
MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m lub/i w °)

Śruba koła pasowego wału
korbowego ±15°
2+135°±
Śruba pokrywy głowicy 1,2
Śruba mocująca osadnik oleju 1,3
Śruby mocowania do nadwozia
ogranicznika wychylenia
wygłuszającą 2,1
Śruby dolnego kolektora ssącego 2,1
Śruby cewek 1,3
Śruby dolnego kolektora ssącego 0,9
Śruby obudowy przepustnicy 1,5
Śruby obudowy filtra powietrza 0,9
Śruby koła 10,5
Silnik F4P:
Nakrętka koła pasowego wałka
rozrządu wydechu 3+90°
Śruby koła zmiany fazy wału
rozrządu 10
Silnik K4M:
Nakrętka koła pasowego wału
rozrządu 3+84°
DEMONTAŻ
Wymontować:
– pasek rozrządu (patrz metoda opisana w rozdziale
11 "Pasek rozrządu"),
– osłonę pod silnikiem.
11-32
SILNIKI
Wstawić wspornik silnika do napraw Mot. 1367-02
między dolną belkę poprzeczną a prawą półramę
silnika.
Zlać płyn z układu chłodzenia (przez dolny przewód

giętki chłodnicy).
11-33
WARTOŚCI REGULACYJNE
SILNIKI
Wymontować koła pasowe wałków rozrządu. Przygotowanie przyrządu Mot. 1509
Silnik F4P Zdjąć górne kółko zębate ze wspornika.
Metoda luzowania koła pasowego wałka rozrządu

wydechu i koła zmiany fazy wałka rozrządu ssania.
Czynność ta jest wykonywana za pomocą przyrządu

Mot. 1509 oraz Mot. 1509-01.
Wstawić w przeznaczone miejsce kółko zębate

przyrządu Mot. 1509-01 (wykorzystując ponownie
obie podkładki i nakrętkę z przyrządu Mot. 1509).
11-34
SILNIKI
Założyć: – górną śrubę (3) ustawiając jednocześnie
– nasadkę (1) z przyrządu Mot. 1509-01 na nasadkę (4) z przyrządu Mot. 1509-01 między
sworzeń (2), przyrządem a pokrywą głowicy (nie blokować
śruby).
– przyrząd Mot. 1509 w sposób pokazany na

poniższym rysunku, – nakrętkę z kołnierzem (5) od przyrządu
Mot. 1509-01.
11-35
SILNIKI
Dokręcić nakrętkę z kołnierzem (6) i śrubę (7), po czym
doprowadzić do zetknięcia kółek zębatych przyrządu
Mot. 1509 z kołami pasowymi wałków rozrządu
dokręcając przy tym nakrętki (8) momentem 8 daN.m.
Wymontować:
– zaślepkę koła zmiany fazy wałka rozrządu ssania za
pomocą klucza ampulowego 14 mm,
– nakrętkę koła pasowego wału rozrządu wydechu,

– śrubę koła zmiany fazy wału rozrządu ssania.
11-36
SILNIKI
F4P-K4M Uszczelka głowicy 11
Silnik K4M Odłączyć:
– złącze (3) jak również złącza cewek zapłonowych,
Wymontować koła pasowe wałków rozrządu za – przewód podciśnieniowy serwa hamulca przy
pomocą przyrządu Mot. 1490 (zastosować kolektorze ssącym,
mocowania obudowy rozrządu do przymocowania – obudowę filtra powietrza w punkcie (4).
Mot. 1490).
Wymontować:
– linkę gazu,
– osłonę ochronną rampy wtrysku,
– przewód zasilania paliwem przy rampie wtrysku i
odsunąć go,
– mocowanie uchwytu (1) i odsunąć go.
UWAGA: należy bardzo uważać na wyjście

podciśnieniowe prowadzące od kolektora ssącego do
wspomagania układu hamowania. Uszkodzenie tego
wyjścia wiąże się z koniecznością wymiany kolektora.
Przesunąć obudowę filtra powietrza na prawo, by

umożliwić jej wyjęcie. Obudowa filtra powietrza może
przejść między wnęką przedniej szyby, silnikiem a
zespołem wspomagającym hamowania.
11-37
SILNIKI
Wymontować:
– podpórkę (A),
– rurę wydechową,
– obudowę przepustnicy w punktach (5),
11-38
SILNIKI
– złącze sondy Lambda katalizatora,
– uchwyt podnoszenia (6),
– rozdzielacz powietrza,
– cewki zapłonowe,
– osadnik oleju,
11-39
SILNIKI
– uchwyt podnoszenia od strony koła zamachowego silnika,
– śruby pokrywy-głowicy, następnie odspajać ją w położeniu pionowym
uderzając w "ucha" oznaczone (1) wybijakiem z brązu i podważyć
śrubokrętem w punktach (2) (założyć osłonę na śrubokręt, co pozwoli
uniknąć uszkodzenia powierzchni aluminiowych).
11-40
SILNIKI
– wałki rozrządu wraz z zapadkami,
– przewody giętkie bloku wypływu wody z głowicy, jak
również złącze sondy temperatury wody,
– mocowania wspornika wiązki przewodów
elektrycznych w punktach (10),
11-41
SILNIKI
– głowicę.
CZYSZCZENIE KONTROLA PŁASZCZYZNY GŁOWICY
Należy unikać zarysowania płaszczyzny Sprawdzić, czy nie występuje odkształcenie

uszczelniającej ostrymi narzędziami. płaszczyzny uszczelki.
Zastosować środek Décapjoint w celu rozpuszczenia Maksymalne dopuszczalne odkształcenie: 0,05 mm.
przyklejonych pozostałości uszczelki.
Szlifowanie głowicy jest niedozwolone.
Zalecane jest wykonywanie niżej opisanej czynności w
rękawicach ochronnych: Wykonać próbę głowicy w celu wykrycia ewentualnego
Nałożyć środek na miejsca do oczyszczenia, zarysowania: za pomocą przyrządu do prób głowicy
odczekać około 10 minut, następnie usunąć (zawierającego pojemnik oraz zestaw dopasowany do
zanieczyszczenia przy pomocy drewnianej szpachelki. głowicy, korek, płytkę uszczelniającą, zaślepkę).
Atestowany pojemnik do prób głowicy ma nr kat.
Zwracamy uwagę, że czynność ta powinna być 664000.
wykonywana ze szczególną starannością, by nie
dopuścić do przedostania się zanieczyszczeń do
kanałów doprowadzania oleju (kanały znajdujące
się w bloku cylindrów oraz w głowicy).
11-42
SILNIKI
MONTAŻ
Podczas demontażu-montażu głowicy, należy

przestrzegać następujących zasad:
– konieczne jest napełnienie dźwigienek

zaworowych, gdyż po upływie dłuższego czasu
mogą one być opróżnione.
W celu sprawdzenia, czy wymagają napełnienia,
nacisnąć od góry dłonią na dźwigienkę w
punkcie (A) i jeśli tłok dźwigienki zagłębia się,
należy zanurzyć ją w zbiorniku napełnionym
olejem napędowym, po czym ponownie
zamontować.
11-43
SILNIKI
– Sprawdzić:
● czy osłona termiczna wydechu jest prawidłowo ustawiona między sondą Lambda a kolektorem (by
zapobiec powstaniu efektu kominowego, który mógłby spowodować uszkodzenie połączeń górnej
sondy),
● ustawienie w jednej linii (A) dolnego kolektora ssącego i głowicy (od strony rozrządu) po upewnieniu się,
że zaczepy (B) prawidłowo stykają się z zaczepami pokrywy głowicy.
Dokręcanie dolnego kolektora ssącego należy

wykonywać z zastosowaniem momentu 2,1 daN.m.
Ustawić tłoki w połowie skoku, by nie dopuścić do ich

zetknięcia z zaworami podczas ponownego montażu
wałków rozrządu.
Założyć uszczelkę głowicy, a potem głowicę.
Przeprowadzić kontrolę śrub, a następnie

dokręcanie głowicy (patrz rozdział 07 "Dokręcanie
głowicy").
18664
11-44
SILNIKI
Zamontować: Silnik K4M
– zapadki,
– wałki rozrządu smarując łożyska. Wałki rozrządu są identyfikowane poprzez
oznakowanie (A).
UWAGA: nie wolno nanosić oleju na powierzchnię
uszczelki pokrywy głowicy.
Silnik F4P
Wałki rozrządu są identyfikowane po mocowaniach kół

pasowych.
Zasady mocowania kół pasowych:

F wałek rozrządu wydechu
G wałek rozrządu ssania
Informacje dotyczące oznakowania:

– znaki (B) i (C) służą wyłącznie dostawcy,
– znak (D) służy do identyfikacji wałków rozrządu:
AM = Ssanie
M = Wydech
11-45
SILNIKI
Ułożyć rowki wałków rozrządu w sposób pokazany na poniższym rysunku:
UWAGA: powierzchnie uszczelki powinny być

czyste, suche i odtłuszczone (unikać śladów
palców).
Nanieść za pomocą wałka (do obrzutki) środek

Loctite 518 na powierzchnię uszczelki pokrywy
głowicy, aż nabierze ona czerwonawej barwy.
11-46
SILNIKI
Zamontować pokrywę głowicy dokręcając ją momentem.
Metoda dokręcania
Moment
Kolejność Kolejność
Montaż dokręcania (w
dokręcania śrub odkręcania śrub
daN.m)
Czynność nr 1 22-23-20-13 - 0,8
1 do 12
Czynność nr 2 14 do 19 - 1,2
21 i 24
Czynność nr 3 - 22-23-20-13 -
Czynność nr 4 22-23-20-13 - 1,2
11-47
SILNIKI
UWAGA: powierzchnie uszczelki powinny być czyste, suche i
odtłuszczone (unikać śladów palców).
Nanieść za pomocą wałka (do obrzutki) środek Loctite 518 na

powierzchnię uszczelki osadnika oleju, aż nabierze ona
czerwonawej barwy.
Zamontować osadnik oleju i dokręcić momentem 1,3 daN.m w

zalecanej kolejności.
11-48
SILNIKI
Wymiana uszczelki elektrozaworu sterowania (Silnik
F4P) wykonywana jest za pomocą przyrządu
Mot. 1513.
11-49
SILNIKI
Zamontować:
– cewki dokręcając je momentem 1,3 daN.m,
– dolny kolektor ssący (wyposażony w nowe uszczelki) dokręcając jego
śruby momentem 0,9 daN.m w zalecanej kolejności,
– obudowę przepustnicy dokręcając śruby momentem 1,5 daN.m,

– obudowę filtra powietrza dokręcając śruby momentem 0,9 daN.m.
11-50
SILNIKI
Wymiana uszczelek wałków rozrządu. UWAGA: aby możliwe było użycie przyrządu
Mot. 1517, należy koniecznie powiększyć otwór do
Silnik F4P średnicy 13 mm.
Zakładanie uszczelniacza wałka rozrządu wydechu Silnik K4M

za pomocą przyrządu Mot. 1512 z wykorzystaniem
starej nakrętki (1). Zakładanie uszczelek wałków rozrządu za pomocą
Wykorzystać wymontowane wcześniej nakrętki (3).
Montaż uszczelniacza koła zmiany fazy rozrządu

ssania za pomocą przyrządu Mot.1517 używając
starej śruby (2).
11-51
SILNIKI

korbowego, otworu koła zębatego rozrządu,
powierzchni podparcia koła pasowego, jak również
zakończeń wałków rozrządu (od strony rozrządu)
oraz otworów kół zębatych wałków rozrządu, by
zapobiec poślizgowi rozrządu, który mógłby
doprowadzić do uszkodzenia silnika.
Zamontować:
– pasek rozrządu (należy koniecznie postępować
zgodnie z metodą opisaną w rozdziale 07
"Procedura naciągu paska rozrządu"),
● wałka rozrządu wydechu (Mot. 1488).

je momentem (patrz rozdział 19 "Zawieszenie
elastyczne").

Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz

rozdział 19 "Wlewanie płynu - odpowietrzanie").
11-52
SILNIK F9Q
Uszczelka głowicy 11

Punktu
Mot. 1202 -01 Szczypce do pierścieni
Mot. 1202 -02 zaciskowych
Mot. 1367-02 Wspornik silnika do napraw

paska
Przyrządy do prób głowicy

Nasadka gwiazdkowa 14
Końcówka gwiazdkowa 55
Wstawić wspornik silnika do napraw Mot. 1367-02

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m lub/i °) między dolną belkę poprzeczną a lewą półramę
silnika.
Śruba mocująca koło pasowe
2+115°±15°
wału korbowego
Śruby mocujące górny drążek zawieszenia
elastycznego 10,5
Śruby mocujące drążek reakcyjny silnika:
* do silnika: 10,5
* do ramy silnika: 12
Śruby koła 10,5
DEMONTAŻ
Spuścić płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód

giętki chłodnicy.
Wymontować pasek rozrządu (patrz metoda opisana

w rozdziale 11 "Pasek rozrządu").
11-53
SILNIK F9Q
Wymontować: – podkładkę (5), a potem katalizator (6),
– wspornik silnika do napraw Mot. 1453, – mocowanie (7), a potem przewód doprowadzania
– przewód podciśnieniowy serwa hamulcowego, oleju w punkcie (8) i odsunąć w stronę przegrody
– przewód powietrza (A) odłączając przewód giętki (B) czołowej,
przy zbiorniku układu pochłaniania oparów oleju, – uchwyt podnoszenia (9),
– obudowę filtra powietrza, – przewód zwrotny oleju (10),
– mocowanie (1),
– kanały powietrza (C) i (D) odpowiednio przy
turbosprężarce i kolektorze ssącym, po czym
odsunąć je,
– czujnik Górnego Martwego Punktu (11).
– mocowania (2) zbiornika podciśnieniowego,

– mocowanie (3), jak również złącze (4),
11-54
SILNIK F9Q
– Przewody giętkie przy bloku wypływu wody z CZYSZCZENIE
głowicy, jak również złącze (1),
Należy unikać zarysowania płaszczyzny
uszczelniającej ostrymi narzędziami.
Zastosować środek Décapjoint do rozpuszczenia


rękawicach ochronnych:
Nałożyć środek na miejsca do oczyszczenia,

odczekać około 10 minut, następnie usunąć
zanieczyszczenia przy pomocy drewnianej szpachelki.
Zwracamy uwagę, że czynność tę należy

wykonywać ze szczególną starannością, by nie
kanałów doprowadzania oleju (kanały znajdujące
się w bloku cylindrów oraz w głowicy).
KONTROLA PŁASZCZYZNY GŁOWICY
Przy pomocy przymiaru liniowego i kompletu

– zbiornik układu pochłaniania oparów oleju, szczelinomierzy sprawdzić, czy płaszczyzna głowicy
– przewód zwrotny paliwa, jak również przewód nie uległa odkształceniu.
doprowadzający paliwo. Założyć korki
zabezpieczające przed brudem, Maksymalne dopuszczalne odkształcenie: 0,05 mm.
– złącza wtryskiwaczy świec żarowych, pompy
wtrysku pod wysokim ciśnieniem, czujnika i Szlifowanie głowicy jest niedozwolone.
regulatora ciśnienia,
– złącze filtra oleju napędowego i odpiąć wiązkę Wykonać próbę głowicy w celu wykrycia ewentualnego
przewodów, zarysowania: za pomocą przyrządu do prób głowicy
(zawierającego pojemnik oraz zestaw dopasowany do
głowicy, korek, płytkę uszczelniającą, zaślepkę).
Atestowany pojemnik do prób głowicy ma nr kat.
664000.
– śruby głowicy,
– głowicę.
11-55
SILNIK F9Q
Montaż (cechy szczególne)
Założyć uszczelkę głowicy. Jest ona wycentrowana za

pomocą dwóch tulei.
Ustawić tłoki w połowie skoku, by nie dopuścić do ich

zetknięcia z zaworami podczas dokręcania głowicy.
Wycentrować głowicę na tulejkach.
Nanieść smar pod łby oraz na gwintowania śrub

mocujących.
Wykonać dokręcanie głowicy przy użyciu klucza

kątowego (patrz rozdział 07 "Dokręcanie głowicy").
Czynności montażu wykonywać w kolejności

odwrotnej do demontażu.
Zamontować pasek rozrządu (patrz metoda opisana w

rozdz. 11 "Pasek rozrządu").

rozdział 19 "Wlewanie płynu - odpowietrzanie").
W celu napełnienia układu oleju napędowego, należy

zapoznać się z rozdziałem 13 "Filtr paliwa".
11-56
SILNIK L7X

piast wałków rozrządu wydechu
Mot. 1430 Blokada do ustawiania kół
zębatych wałków rozrządu i
wału korbowego
Mot. 1430 -01 Blokada do kontroli ustawienia
kół zębatych wałków rozrządu i
wału korbowego
Mot. 1436 Szpilka przytrzymująca pasek
rozrządu
paska
piast wałków rozrządu ssania
Przyrząd do prób głowicy
Śruba napinacza rozrządu 2,5

Śruba piasty wałków rozrządu 8
Śruby kół zębatych wałków rozrządu 1
Śruby mocujące płytkę wspornika rolki
napinacza 2,5
Śruby kolektora ssącego 0,8
Śruby mocujące górny drążek zawieszenia
elastycznego 10,5
korbowego 2,5
Śruby rozdzielacza powietrza 1
Śruby pokryw wałków rozrządu 1
Śruby kół 10,5
11-57
SILNIK L7X
DEMONTAŻ
Wyjąć akumulator.
Zlać płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód

giętki chłodnicy.
Wymontować:
– blokady do regulacji,
WAŻNE: śruby mocujące piasty wałków rozrządu

mają gwint lewy; odkręcanie odbywa się zgodnie z
ruchem zegara. Strzałki na łbach tych śrub
wskazują kierunek dokręcania.
Wymontować:
– zespół kół zębatych-piast wałków rozrządu
unieruchamiając piasty za pomocą przyrządu
Mot. 1428 (piasta wałków rozrządu wydechu) oraz
przyrządu Mot. 1555 (piasta wałków rozrządu
ssania). Przy tej ostatniej, zastosować tuleję junior
gwiazdkową 14.
11-58
SILNIK L7X
Wymontować:
– płytkę wspornika rolki napinacza,
– wewnętrzne obudowy rozrządu,
11-59
SILNIK L7X
– śruby (1) i odsunąć wspornik (2),
11-60
SILNIK L7X
Zamontować zespół uchwytu zawieszenia
elastycznego-ogranicznika wychylenia.
Wymontować wspornik silnika Mot. 1453.
Odpiąć płytkę przekaźników w punkcie (3).
Wymontować skrzynkę akumulatora w punkcie (4).
– kanał wlotu powietrza (5),

– korytko (6) wiązki przewodów elektrycznych.
W tym celu, przewiercić trzy śruby niezrywalne

wprowadzając wiertło ∅ 5mm, w oś śruby.
Następnie wymontować śruby przy użyciu
ściągacza kołków.
11-61
SILNIK L7X
Odłączyć:
– złącze obudowy przepustnicy z silnikiem,
– czujnik ciśnienia w kolektorze,
– wlot podciśnienia serwa hamulcowego,
– oba przewody znajdujące się pod obudową
przepustnicy z silnikiem.
Wymontować:
– kolektor przesuwając go w stronę akumulatora.
Wymontować:
– złącza (7) sond Lambda,
– mocowanie (8) prowadnika wskaźnika poziomu
oleju,
– mocowania (9) katalizatora wstępnego.
Odkręcić (przy podstawie gwintu) nakrętki kołnierza
katalizatora / katalizatora wstępnego przechodząc
przez ramę silnika (zastosować długą tuleję).
11-62
SILNIK L7X
– złącza (1) sond Lambda, – złącza cewek (6), jak również złącze (7), po czym
– mocowania (2) katalizatora wstępnego, odsunąć wiązkę przewodów elektrycznych,
– podpórkę (A), – przewód (8),
– uchwyt podnoszenia (9),
– mocowanie (3) i odsunąć przewody,

– złącza cewek (4), jak również złącza (5), po czym
odpiąć i odsunąć na bok wiązkę przewodów
elektrycznych.
11-63
SILNIK L7X
– mocowanie (1), – mocowanie (7),
– złącza (2), (3) i (4), po czym odpiąć i odsunąć na bok – rozdzielacz powietrza,
wiązkę przewodów elektrycznych,
– mocowania rury wodnej (8) przy obu głowicach,

– przewody paliwowe (5),
– mocowania ramp wtrysku (6), a następnie
wymontować,
11-64
SILNIK L7X
– obudowy pokrywy wałków rozrządu,
– śruby głowicy,
– głowice
11-65
SILNIK L7X
CZYSZCZENIE

Zastosować środek Décapjoint do rozpuszczenia



Zwracamy uwagę, że czynność tę należy

wykonywać ze szczególną starannością, by nie
kanałów doprowadzających olej pod ciśnieniem do
wałków rozrządu (kanały znajdujące się w bloku
cylindrów oraz w głowicach).
KONTROLA PŁASZCZYZNY GŁOWICY
Przy pomocy przymiaru liniowego i kompletu

szczelinomierzy sprawdzić, czy płaszczyzna głowicy
nie uległa odkształceniu.
Maksymalne dopuszczalne odkształcenie: 0,05 mm.
Przeprowadzić próbę głowicy w celu wykrycia

ewentualnego zarysowania: za pomocą przyrządu do
prób głowicy (zawierającego pojemnik oraz zestaw
dopasowany do głowicy, korek, płytkę uszczelniającą,
zaślepkę). Atestowany pojemnik do prób głowicy ma
nr kat. 664000.
Przy naprawie dopuszczalne jest zeszlifowanie głowic

o 0,20 mm. Szlifowanie musi koniecznie być
wykonane przy obu głowicach.
Głowice szlifowane będą mogły zostać oznakowane

literą R wygrawerowaną przyrządem elektrycznym
(zapoznać się z Podręcznikiem Napraw Silnika L w
celu zlokalizowania powierzchni do grawerowania).
11-66
SILNIK L7X
MONTAŻ - Cechy szczególne
Każda z głowic jest wycentrowana przez dwie tuleje.
11-67
SILNIK L7X
Zamontować nowe uszczelki głowic upewniając się, że wypusty (1) są
zwrócone na zewnątrz i sprawdzić prawidłowe położenie otworów
doprowadzania oleju (2).
Skontrolować maksymalną długość pod łbami śrub: 149,5 mm.
PRZYPOMNIENIE
● Aby uzyskać prawidłowe dokręcenie śrub, wyciągnąć za pomocą

strzykawki olej, który może zalegać w otworach do mocowania głowic.
● Posmarować olejem silnikowym gwinty oraz powierzchnie oporowe pod

łbami śrub.
Wykonać dokręcanie głowic przy użyciu klucza kątowego (patrz rozdział 07

"Dokręcanie głowicy").
11-68
SILNIK L7X
Przyłożyć a potem stopniowo dokręcać śruby mocujące obudowę-pokrywę
wałków rozrządu w zalecanej kolejności.
UWAGA: obudowy-pokrywy wałków rozrządu są wyposażone w uszczelkę

z tworzywa kompozytowego, która nadaje się do wielokrotnego
demontażu. Jeśli uszczelka jest uszkodzona, może być naprawiana
częściowo przy użyciu środka AUTOJOINT OR.
11-69
SILNIK L7X
Wymienić uszczelki rozdzielacza powietrza.
Przyłożyć śruby zespołu rozdzielacza powietrza -

rampy wtrysku, wykonać wstępne dokręcanie
momentem 0,5 daN.m (w zalecanej kolejności), po
czym dokręcić momentem 1 daN.m (w zalecanej
kolejności).
Zamontować kolektor ssący wykonując wstępne

dokręcanie momentem 0,5 daN.m. (w zalecanej
kolejności), po czym dokręcić momentem 0,8 daN.m.
(w zalecanej kolejności).


rozdziale 11 "Pasek rozrządu").
Wykonać napełnianie i odpowietrzanie układu

chłodzenia (patrz rozdział 19 "Wlewanie płynu -
odpowietrzanie").
11-70
SILNIK L7X
Mot. 1428 Przyrząd do unieruchomienia piast

wałków rozrządu
Mot. 1430 Blokada do ustawiania kół zębatych
wałków rozrządu i wału korbowego
Mot. 1430 -01 Blokada do kontroli ustawienia kół
zębatych wałków rozrządu i wału
korbowego
wałków rozrządu
Mot. 1436 Szpilka przytrzymująca pasek rozrządu
Mot. 1505 Przyrząd do pomiaru naciągu paska
wałków rozrządu ssania
WAŻNE: Śruby mocujące piasty wałków rozrządu

mają gwint lewy; odkręcanie należy wykonywać
zgodnie z ruchem zegara. Strzałki na łbach tych
Śruby napinacza rozrządu 2,5
śrub wskazują kierunek dokręcania.
Śruba piasty wałków rozrządu 8
Wymontować:
Śruby kół zębatych wałków rozrządu 1 – zespół kółka zębate-piasty wałków rozrządu
Śruby mocujące płytkę wspornika rolki unieruchamiając piasty za pomocą przyrządu
napinacza 2,5 Mot. 1428 (piasta wałków rozrządu wydechu) oraz
przyrządu Mot. 1555 (piasta wałków rozrządu
Śruby mocujące górny drążek zawieszenia ssania).
elastycznego 10,5
Do tej ostatniej, zastosować tuleję junior
zawieszenia elastycznego 6,2 gwiazdkową 14.

Śruby kolektora ssącego 0,8
2,5
korbowego
Śruby pokryw wałków rozrządu 1
Śruby kół 10,5
DEMONTAŻ
Wymontować:
– blokady do regulacji.
11-71
SILNIK L7X
Wymontować:
– wewnętrzne obudowy rozrządu.
11-72
SILNIK L7X
Zamontować zespół uchwyt zawieszenia
elastycznego-ogranicznika wychylenia i wymontować
wspornik silnika Mot. 1453.
Wymontować:
– kanał wlotu powietrza (5),
– korytko (6) wiązki przewodów elektrycznych.
– mocowanie (3) i odsunąć przewody,

– złącza cewek (4), jak również złącza (5), po czym
odpiąć i odsunąć na bok wiązkę przewodów
elektrycznych,
– cewki,
Odłączyć:
– złącze obudowy przepustnicy z silnikiem,
– czujnik ciśnienia w kolektorze,
– wlot podciśnienia serwa hamulcowego,
– oba przewody znajdujące się pod obudową
przepustnicy z silnikiem.
Wymontować:
– kolektor odsuwając go w stronę akumulatora.
– przewody doprowadzające paliwo do ramp wtrysku,
11-73
SILNIK L7X
– złącza cewek (6), jak również złącze (7), po czym
odsunąć wiązkę przewodów elektrycznych,
– cewki,
– przewód (8),
– uchwyt podnoszenia (9) po uprzednim odłączeniu
złącza sondy Lambda.
11-74
SILNIK L7X
Odkręcać stopniowo śruby pokryw wałków rozrządu
11-75
SILNIK L7X
Postępować w ten sam sposób z pokrywami łożysk MONTAŻ
wałków rozrządu.
Posmarować krzywki oraz podpory.
Zamontować wałki rozrządu.
IDENTYFIKACJA WAŁKÓW ROZRZĄDU
Wałki rozrządu najdłuższe montowane są do głowicy

przedniej i identyfikowane na podstawie oznakowania
w miejscu (D).
Wymontować wałki rozrządu.
CZYSZCZENIE

Ssanie: D = A423
Zastosować środek Décapjoint do rozpuszczenia Wydech D = E389
przyklejonych pozostałości uszczelki. X: strona rozrządu.


11-76
SILNIK L7X
Wałki rozrządu najkrótsze montowane są do głowicy
tylnej i identyfikowane na podstawie oznakowania w
miejscu (F).
Ssanie: F = A82
Wydech F = E388
X: strona rozrządu.
Sprawdzić obecność oraz prawidłowe ułożenie tulei

centrujących (1).
Sprawdzić luz wzdłużny wałków rozrządu (patrz zeszyt

Mot. L).
Nałożyć warstwę (A) masy AUTOJOINT OR na

płaszczyznę uszczelki.
11-77
SILNIK L7X
Założyć obudowy pokryw łożysk wałków rozrządu.
Przyłożyć, po czym dokręcać stopniowo śruby mocujące w następującej

kolejności:
Dokręcić śruby momentem 0,8 daN.m.
Zamontować obudowy pokrywy wałków rozrządu po

oczyszczeniu uszczelek oraz ich płaszczyzn.
11-78
SILNIK L7X
Przyłożyć, po czym dokręcać stopniowo śruby mocujące w zalecanej
kolejności.
UWAGA: obudowy pokrywy wałków rozrządu są wyposażone w uszczelkę

z tworzywa kompozytowego, która nadaje się do wielokrotnego
demontażu.Jeśli uszczelka jest uszkodzona, może być naprawiana
częściowo przy użyciu środka uszczelniającego AUTOJOINT OR.
11-79
SILNIK L7X
Założyć uszczelki wałków rozrządu za pomocą
UWAGA: przed założeniem uszczelek wałków

rozrządu, sprawdzić, czy dna gniazd uszczelek są
czyste i nie ma tam śladów masy uszczelniającej.


rozdz. 11 "Pasek rozrządu").
Zamontować kolektor ssący wykonując wstępne

dokręcanie momentem 0,5 daN.m. (w zalecanej
kolejności), po czym dokręcić momentem 0,8 daN.m.
(w zalecanej kolejności).
11-80
112 MIESZANKA PALIWOWA
SILNIKI
K4M i F4P Dane techniczne 12
Silnik
Skrzynie
Pojazdy
biegów Średnica Skok Pojemnoś Norma
Stopień
Typ Wyzn tłoka tłoka ć skokowa Katalizator ochrony
sprężania
(mm) (mm) (cm3 ) środowiska
BGOA JH3 K4M 710 79,5 80,5 1598 10 / 1 ◊ C89 EU 00

DPO 711
BGOB JR5 F4P 770 82,7 83 1783 9,8 / 1 ◊ C89 EU 00

DPO 771
Kontrole przeprowadzone na biegu jałowym * Paliwo ***

(minimalna liczba
Emisja zanieczyszczeń ** oktanowa)
Prędkość
obr. CO (%) (1) CO2 (%) HC (ppm) Lambda (λ)
(obr/min.)
F4P: 750 0,5 max 14,5 max 100 max 0,97 < λ < 1,03 Super bezołowiowa (liczba
K4M: 750 oktanowa 95)
(1) przy 2500 obr/min. wartośćCO powinna wynosić 0,3 maxi.
* Przy temperaturze płynu powyżej 80° C i stabilizacji prędkości obrotowej na 2500 tr/min. przez około 30 sekund.
** Wartości dopuszczalne ustawowo zależnie od kraju przeznaczenia pojazdu.
*** Kompatybilnie IO91 bezołowiowa.
Temperatura w C° -10 25 50 80 110
Czujnik temp. powietrza 10 450 2 065 815 do 805 - -

Typ CTN oporność w omach do 8 625 do 2040
Czujnik temperatury wody - 2360 do2140 850 do 770 290 do 275 117 do 112
Typ CTN oporność w omach
12-1
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIKI
OZNACZENIE MARKA/TYP WSKAZÓWKI SZCZEGÓŁOWE
Komputer wtrysku i zapłonu SAGEM S 2000 112 ścieżek

Wtrysk wielopunktowy sekwencyjny
Zapłon statyczny
Obudowa przepustnicy z silnikiem MGI/VDO Oporność silnika = 1,6 ± 0,3Ω

∅ 60 mm (Wbudowany Oporność potencjometru = 1200 ± 240Ω
dwuścieżkowy potencjometr)
Czujnik pedału przyspieszenia HELLA Potencjometr dwuścieżkowy

Oporność ścieżki 1 = 1200 ± 480Ω
Cewki zapłonowe NIPPONDENSO (w F4P) Cztery cewki ołówkowe V4

NIPPONDENSO lub SAGEM:
SAGEM (w K4M) Oporność pierwotna ≈ 0.5 Ω
Oporność wtórna: 11 ± 1 KΩ
NIPPONDENSO:
Oporność pierwotna ≈ 0.5 Ω
Oporność wtórna: 6,8 ± 1 KΩ
Świece CHAMPION RC 87 YCL Moment dokręcania: 2,5 do 3 daN.m

(w F4P)
EYQUEM RFC 50 LZ 2E
(w K4M)
Czujnik ciśnienia w kolektorze DELCO Oporność ≈ 50 KΩ

Wymieniać uszczelkę przy każdym
demontażu.
Czujnik spalania stukowego SAGEM Typ piezoelektryczny.

Moment dokręcania: 2 daN.m
Czujnik magnetyczny SIEMENS Typ reluktancji zmienny

(górnego martwego punktu i Oporność = 200 do 270Ω
prędkości silnika)
Sondy Lambda (górna i dolna) BOSCH Oporność ogrzewania = 3,4 ± 0,7Ω przy 20°C
Oporność wewnętrzna = 1 kΩ maximum
Mieszanka bogata > 800 mV
Mieszanka uboga < 50 mV
Wtryskiwacze MAGNETI-MARELLI PICO Oporność: 14,5 ± 0,7Ω ŕ 20°C

(w F4P)
SIEMENS DEKA
(w K4M)
12-2
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIKI
Czujnik temp. powietrza JEAGER CTN (patrz tabela)

Oporność: 2500 Ω przy 20°C
Czujnik temp. wody JEAGER CTN (patrz tabela)

Elektrozawór pochłaniacza SAGEM Oporność: 26 ± 4Ω przy 23°C

oparów benzyny
Elektrozawór koła zmiany fazy AISIN Elektrozawór "tout ou rien"

rozrządu (wyłącznie F4P) Oporność: 7,1 ± 0,5Ω
Pompa paliwowa zanurzona z BOSCH Ciśnienie: 3,5 bara ± 0,06

wbudowanym filtrem benzyny i Wydatek minimalny: 80 do 120 l/h
regulatorem ciśnienia
Ciśnienie kolektora na biegu 280 ± 50 mbarów

jałowym F4P

jałowym K4M
Przeciwciśnienie wydechu F4P Powyżej katalizatora (mbary)

1500 tr/min. 20
3000 tr/min. 94
4500 tr/min. 208
5500 tr/min. 290
Przeciwciśnienie wydechu K4M Powyżej katalizatora (mbary)

1500 tr/min. 15
3000 tr/min. 56
4500 tr/min. 180
5500 tr/min. 242
12-3
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK L7X
Dane techniczne 12
Silnik
Skrzynie
Pojazdy
biegów Średnica Skok Pojemnoś Norma
Stopień
Typ Wyzn. tłoka tłoka ć skokowa Katalizator ochrony
sprężania
(mm) (mm) (cm 3 ) środowiska
BGOD SU1 L7X 731 87 82,6 2946 10,9 / 1 C141 (2) EU 00

C142 (2)
Paliwo ***
Kontrole przeprowadzone na biegu jałowym *
(minimalna liczba
Emisja zanieczyszczeń ** oktanowa)
Prędkość
obr. CO (%) (1) CO2 (%) HC (ppm) Lambda (λ)
(obr/min.)
650 0,5 max 14,5 max 100 max 0,97 < λ < 1,03 Super bezołowiowa (liczba
oktanowa 95)
(1) przy 2500 tr/min. wartość CO powinna wynosić 0,3 maxi.
* Przy temperaturze płynu wyższej, niż 80° C i po ustabilizowaniu się obrotów silnika na 2500 obr/min. przez około
30 sekund.
** Wartości dopuszczalne ustawowo zależnie od kraju przeznaczenia.
*** Kompatybilnie IO91 bezołowiowa.
Temperatura w C° -10 25 50 80 110
Czujnik temp. powietrza 10 450 do 2 065 do 815 do 805 - -

Typ CTN Oporność w omach 8625 2040
Czujnik temp. wody - 2360 do 2140 850 do 770 290 do 275 117 do 112
Typ CTN Oporność w omach
12-4
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK L7X
Dane techniczne 12
Komputer wtrysku i zapłonu SAGEM ME 7.4.6 128 ścieżek

Wtrysk wielopunktowy sekwencyjny
Zapłon statyczny
Obudowa przepustnicy z silnikiem BOSCH Oporność silnika = 1,6 ± 0,3Ω

∅ 60 mm (Wbudowany Oporność potencjometru = 1200 ± 240Ω
dwuścieżkowy potencjometr)
Czujnik pedału przyspieszenia HELLA Potencjometr dwuścieżkowy

Cewki zapłonowe SAGEM Sześć cewek zapłonowych

Oporność pierwotna: 0.5 Ω
Oporność wtórna: 11 ± 1KΩ
Świece BOSCH FGR 8M QPE Moment dokręcania: 2,5 do 3 daN.m
Czujnik ciśnienia w kolektorze BOSCH Oporność ≈ 50 KΩ
Czujnik spalania stukowego SAGEM Typ piezoelektryczny.
Czujnik magnetyczny - Oporność ścieżki 1-2: 375 Ω

(górnego martwego punktu i
prędkości silnika)
Sondy Lambda (górna i dolna) NTK Oporność ogrzewania = 6 ± 1Ω przy 23°C

Oporność wewnętrzna = 5 kΩ maximum
Mieszanka bogata > 750 mV ± 70
Mieszanka uboga < 150 mV ± 50
Wtryskiwacze BOSCH Oporność: 14,5 ± 0,7Ω przy 20°C
Elektrozawór pochłaniacza SAGEM Oporność: 26 ± 4Ω przy 23°C

oparów benzyny
Czujnik ciśnienia płynu TEXAS INSTRUMENTS Przy zastosowaniu układu klimatyzacji bez
chłodniczego obiegu zimnego powietrza (usunięcie modułu
elektronicznego klimatyzacji)
Elektrozawór koła zmiany fazy Elektrozawór "tout ou rien"

rozrządu Oporność: 7,1 ± 0,5Ω
Czujnik położenia cylindra Czujnik z efektem Halla
12-5
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK L7X
Dane techniczne 12
Czujnik temp. powietrza JEAGER CTN (patrz tabela)

Czujnik temp. wody JEAGER CTN (patrz tabela)

Pompa paliwowa zanurzona z BOSCH Ciśnienie: 3,5 bara ± 0,06

wbudowanym filtrem benzyny i Wydatek minimalny: 80 do 120 l/h
regulatorem ciśnienia

jałowym
Przeciwciśnienie wydechu Powyżej katalizatora wstępnego (mbary)

1500 tr/min. 70
3000 tr/min. 160
4500 tr/min. 375
5500 tr/min. 480
6000 tr/min. 630
12-6
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIKI
K4M i F4P Tłumik szmerów ssania 12
Układ zasysania powietrza jest wyposażony w tłumik szmerów ssania (1) umożliwiający pochłanianie pewnej ilości
fal ciśnienia i zmniejszenie hałasu podczas ssania.
12-7
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK L7X
Tłumik szmerów ssania 12
Układ zasysania powietrza jest wyposażony w tłumik szmerów ssania (1) umożliwiający pochłanianie pewnej ilości
fal ciśnienia i zmniejszenie hałasu podczas ssania.
18949
12-8
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK F9Q
Wlot powietrza 12
SCHEMAT UKŁADU POWIETRZA WLOTOWEGO
18950
1. Wymiennik powietrza
2. Filtr powietrza
3. Przepływomierz
4. Kolektor ssący
5. Turbosprężarka
6. Wlot powietrza
12-9
MIESZANKA PALIWOWA
Filtr powietrza 12
WYMIANA ELEMENTU FILTRUJĄCEGO
SILNIKI F4P I K4M SILNIKI L7X I F9Q
18699S
Wymontować: Wymontować cztery śruby mocujące pokrywę filtru

– tłumik szmerów ssania odłączyć przewód powietrza, by uzyskać dostęp do elementu filtrującego.
podciśnieniowy serwa hamulcowego (od strony
kolektora),
– dwie śruby pokrywy filtru powietrza, by uzyskać
dostęp do elementu filtrującego.
12-10
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIKI
K4M i F4P Obudowa filtra powietrza 12
– śruby (2) mocujące obudowę filtru powietrza.
Śruby obudowy filtru powietrza 0,9
DEMONTAŻ
Wymontować tłumik szmerów ssania.
Odłączyć przewód podciśnieniowy serwa

hamulcowego (1) (od strony kolektora).
Wymontować:
– uchwyt mocujący (4) złącze sondy Lambda, by
ułatwić przejście obudowy filtru powietrza.
18666
18699
– filtr powietrza,
12-11
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIKI
K4M i F4P Obudowa filtru powietrza 12
Przesunąć na prawo obudowę filtru powietrza w celu
jej wyjęcia. Obudowa może przejść między wnęką
szyby przedniej, silnikiem i zespołem wspomagania
układu hamulcowego.
18700
MONTAŻ

Dokręcić śruby mocujące przestrzegając momentu

dokręcania.
Uwaga: należy zwrócić uwagę na wyjście podciśnienia

przechodzącego z kolektora ssącego do zespołu
wspomagania układu hamulcowego. Uszkodzenie
tego wyjścia spowodowałoby konieczność wymiany
kolektora.
12-12
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIKI
K4M i F4P Obudowa przepustnicy z silnikiem 12
Wyjąć trzy śruby mocujące (3) obudowę przepustnicy.
Śruba obudowa przepustnicy 1,3

Śruba obudowy filtra powietrza 0,9
DEMONTAŻ OBUDOWY PRZEPUSTNICY
Wymontować obudowę filtru powietrza (patrz rozdział

12 Mieszanka paliwowa " Zasysanie powietrza ").
Odłączyć:
– złącze obudowy przepustnicy z silnikiem (1),
– przewód pochłaniania oparów benzyny (2) na
elektrozaworze pochłaniacza.
18705
MONTAŻ
Wykonać operacje demontażu w odwrotnej kolejności.
Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu

obudowy przepustnicy. W razie potrzeby użyć smaru
dla ułatwienia jej założenia.
Przy włączaniu zapłonu obudowa przepustnicy musi

wykonać cykl przystosowania swoich położeń
granicznych mini i maxi.
Skontrolować za pomocą przyrządu diagnostycznego,

czy przystosowanie to zostało właściwie
przeprowadzone.
18698
12-13
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK L7X
Obudowa przepustnicy z silnikiem 12
Odłączyć:
MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) – obudowę przepustnicy z silnikiem,
– dwa przewody znajdujące się pod obudową
Śruba obudowy przepustnicy 1,3 przepustnicy z silnikiem.
Wymontować:
DEMONTAŻ – cztery śruby (3) obudowy przepustnicy z silnikiem,
– obudowę przepustnicy z silnikiem.
Wymontować osłonę silnika.
Odłączyć czujnik temperatury powietrza (1).
Wymontować kanał powietrza (2).
MONTAŻ
18667 Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu

obudowy przepustnicy.
Przy włączaniu zapłonu obudowa przepustnicy musi

wykonać cykl przystosowania swoich położeń
granicznych mini i maxi.
Skontrolować za pomocą przyrządu diagnostycznego,

czy przystosowanie to zostało właściwie
przeprowadzone.
12-14
MIESZANKA PALIWOWA
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Obudowa przepustnicy z silnikiem 12
PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK
WAŻNE
– Obudowa przepustnicy z silnikiem nie podlega
Złącze obudowy przepustnicy z silnikiem:
demontażowi.
1: Masa potencjometru
– Nie wolno zmieniać położenia śruby oporowej
2: Sygnał potencjometru Nr 1
(A).
3: - silnika
4: + silnika
5: Zasilanie + 5V potencjometrów
SILNIK K4M i F4P 6: Sygnał potencjometru Nr 2
Oporność silnika: 1,6 Ω ± 0,08Ω

Oporność potencjometru: 1200 Ω ± 240Ω
SILNIK L7X
12-15
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIKI
K4M i F4P Kolektor ssący 12
– siedem śrub kolektora ssącego,
MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m lub/i w°) – kolektor ssący.
Śruby kolektora 0,9

Śruby obudowy filtru powietrza 0,9
Śruba obudowy przepustnicy 1,3
DEMONTAŻ

12 Mieszanka paliwowa "Zasysanie powietrza").
Odłączyć:
– złącze obudowy przepustnicy z silnikiem (1),
– czujnik ciśnienia bezwzględnego powietrza (2),
– cewki (3),
– czujnik temperatury powietrza (4).
18706
MONTAŻ
Uwaga: należy przestrzegać momentu dokręcania

śrub kolektora ssącego, obudowy przepustnicy
oraz zalecanej kolejności dokręcania.
Przewidzieć wymianę uszczelek okrągłych kolektora i

obudowy przepustnicy.
18698
Wymontować:
– trzy śruby mocujące obudowy przepustnicy,
– obudowę przepustnicy,
12-16
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK L7X
Kolektor ssący 12
Wymontować:
MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) – śruby mocujące kolektor ssący,
– kolektor, unosząc go i przesuwając w stronę
Śruba obudowy przepustnicy 1,3 akumulatora.
Śruby kolektora
ssącego wstępne dokręcanie 0,5
dokręcanie 0,8
DEMONTAŻ
Demontaż kolektora ssącego wymaga demontażu

obudowy przepustnicy z silnikiem (patrz rozdział 12
Mieszanka paliwowa " obudowa przepustnicy z
silnikiem ").
Wymontować korytko wiązki przewodów 18668

elektrycznych (1).
Odłączyć: MONTAŻ
– czujnik ciśnienia kolektora (2),
– wejście podciśnienia (3) do zespołu wspomagania Wymienić uszczelki na nowe.
układu hamulcowego
Uwaga: należy przestrzegać momentu i kolejności

dokręcania śrub kolektora ssącego i obudowy
przepustnicy.
18667
12-17
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIKI
K4M i F4P Rampa wtryskowa 12
Wymontować śruby rampy wtryskowej.
Śruby rampy wtryskiwaczy 2,1
DEMONTAŻ
Wymontować kolektor ssący (patrz rozdział 12

Mieszanka paliwowa " obudowa przepustnicy z
silnikiem ").
UWAGA: podczas demontażu przewodów rampy

wtrysku, należy pamiętać, że w rampie i złączu 18664
wciąż znajduje się pewna ilość benzyny. Osłonić
alternator.
MONTAŻ
Zdjąć osłonę rampy wtrysku.
Wymienić uszczelkę.
Odłączyć:
– przewód doprowadzający paliwo (1), Dokręcić śrubę (A) ręcznie w taki sposób, by ustawić
– wtryskiwacze (2), rampę wtryskową naprzeciw wspornika elastycznego,
– czujnik spalania stukowego (3). po czym podnieść ją w taki sposób, by oparła się (w B)
na pokrywie głowicy.
Dokręcić śruby i nakrętki mocujące rampę

przestrzegając momentu dokręcania.
Pozostałe czynności montażu wykonywać w kolejności

odwrotnej do demontażu.
18450
12-18
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK L7X
Dolny kolektor ssący 12
– śrubę (3) mocującą przewody pochłaniania oparów
MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m) oleju,
– nakrętki mocujące dolny kolektor ssący,
Śruby dolnego kolektora – dolny kolektor ssący.
ssącego wstępne dokręcanie 0,5
dokręcanie 1
DEMONTAŻ
Wymontować kolektor ssący (patrz rozdział 12

Mieszanka paliwowa "Kolektor ssący").
Odłączyć złącza doprowadzające benzyny (1) do obu

ramp wtrysku, pamiętać, że znajduje się w nich ciągle
pewna ilość benzyny.
Wymontować:
– śruby (2) mocujące rampy wtrysku,
– obie rampy wtrysku.
MONTAŻ

demontażu w odwrotnej kolejności, przestrzegając
momentu i kolejności dokręcania nakrętek dolnego
kolektora ssącego.
12-19
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIKI
K4M i F4P Kolektor wylotowy 12
Mot. 1495 Przyrząd do demontażu i montażu

sondy Lambda
Sondy Lambda 4,5

Nakrętki kolektora 1
Śruby osłony termicznej 1
Nakrętka mocowania trzypunktowego 2
DEMONTAŻ

12 Mieszanka paliwowa "Zasysanie powietrza").
Odłączyć i wyjąć sondę Lambda (1) za pomocą 18449-1

Odsunąć katalizator.
Zdjąć górną osłonę termiczną kolektora wylotowego.
Ustawić podkładkę na ramie silnika w celu podparcia
Wymontować podpórkę (A) między kolektorem
rury wydechowej oraz dla zabezpieczenia przewodu
wylotowym a obudową skrzyni biegów
giętkiego przed uszkodzeniem powodującym
konieczność wymiany katalizatora.
Odłączyć rurę wydechową.
12-20
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIKI
K4M i F4P Kolektor wylotowy 12
18449
Wymontować nakrętki mocujące kolektor wylotowy.
Oddzielić kolektor obracając nim o około 45°, a

następnie wyjąć go z prawej strony.
Wymontować dolną osłonę termiczną.
MONTAŻ
Należy przestrzegać kolejności i zalecanych

momentów dokręcania nakrętek mocujących kolektor.
Wymienić uszczelki kolektora i trzypunktowego

mocowania oraz nakrętki kolektora.
12-21
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK L7X
Kolektor wylotowy przedni
Kolektor wylotowy przedni 12
Poluzować maksymalnie cztery nakrętki kołnierza
MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) katalizatora / katalizatora wstępnego przechodząc
poprzez ramę silnika za pomocą kilku przedłużek.
Nakrętki mocujące kolektor wylotowy
przedni 2,1
Śruby wspornika katalizatora wstępnego 2,1
Nakrętki kołnierza katalizatora / katalizatora
wstępnego 2,1
Nakrętki
kolektora wstępne dokręcanie 1
dokręcanie 3
DEMONTAŻ
Ustawić pojazd na podnośniku dwukolumnowym.
Wymontować:
– obudowę silnika.
18672
Odłączyć i odpiąć złącza (1) sond Lambda.
Wymontować:
– osłonę termiczną (2) kolektora,
– nakrętki (3) mocujące wylot do kolektora.
12-22
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK L7X
Kolektor wylotowy przedni 12
Wymontować śrubę wspornika katalizatora wstępnego MONTAŻ
Wymienić uszczelki na nowe.
Wykonać czynności montażu w kolejności odwrotnej

do demontażu przestrzegając momentów i kolejności
dokręcania kolektora.
18670
Odsunąć katalizator wstępny w taki sposób, by

umożliwić dostęp do kolektora.
Wymontować:
– dolną osłonę termiczną kolektora (4),
– osłonę termiczną rozrusznika (5),
– kolektor.
12-23
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK L7X
Kolektor wylotowy tylny
Kolektor wylotowy tylny 12
Mot.1495 Przyrząd do demontażu i montażu

sondy Lambda
MONTAŻ
Nakrętki mocujące kolektor wylotowy
przedni 2,1 Wykonać czynności montażu w kolejności odwrotnej
Nakrętki mocujące kolektor wylotowy tylny 2,1 do demontażu przestrzegając momentów i kolejności
dokręcania kolektora.
Nakrętki podpórki katalizatora wstępnego 2,1
Śruby wspornika katalizatora wstępnego 2,1
Nakrętki
kolektora wstępne dokręcanie 1
dokręcanie 3
DEMONTAŻ
Demontaż kolektora wylotowego tylnego łoża wymaga

demontażu katalizatora wstępnego tylnego łoża (patrz
rozdział 19 Wydech "Katalizator wstępny tylnego
łoża").
Wymontować:
– nakrętki mocujące kolektor,
– kolektor.
12-24
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK F9Q
Kolektory 12
– obudowę stabilizatora ciśnienia (2),
MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) – zawór elektryczny układu EGR (5).
Szpilka mocująca kolektor 0,8

Nakrętka mocująca kolektor 2,8
Śruba mocująca zawór układu EGR 0,8
Śruby mocujące obudowę stabilizatora
ciśnienia 0,8
DEMONTAŻ
UWAGA: demontaż kolektorów powoduje

konieczność demontażu turbosprężarki (patrz rozdział
12 "Doładowanie"). Kolektory nie mogą być
demontowane oddzielnie.
Odłączyć:
– akumulator,
– przewód wlotu powietrza stabilizatora ciśnienia,
– zawór elektryczny układu EGR.
Wymontować:
– śrubę (1) mocującą moduł grzałki nurkowej i odsunąć
go.
18984
12-25
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK F9Q
Kolektory 12
Wymontować przewód systemu EGR oraz uchwyt podnoszenia.
12-26
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK F9Q
Kolektory 12
Odkręcić nakrętki mocujące kolektory.
MONTAŻ
Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.
Wymienić uszczelkę kolektorów zwracając uwagę, by została ułożona na właściwym miejscu, uszczelkę zaworu
systemu EGR i uszczelkę obudowy stabilizatora ciśnienia.
12-27
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK F9Q
System wyłączania silnika 12
Śruba stabilizatora ciśnienia 0.8 ± 0,05
CEL
Zadaniem systemu jest szybkie wyłączanie silnika po

wyłączeniu zapłonu.
OPIS
System składa się z następujących elementów:

– jedna membrana (1) wprawiająca w ruch
przepustnicę,
– jedna przepustnica (2),
– jeden elektrozawór (3),

– jeden zapas podciśnienia (4).
12-28
MIESZANKA PALIWOWA
SILNIK F9Q
System wyłączania silnika 12
DZIAŁANIE
Przy wyłączeniu zapłonu, elektrozawór doprowadza do współdziałania

zapasu podciśnienia i membrany.
Membrana jest poddana podciśnieniu; w wyniku tego następuje zamknięcie

zaworu wlotu powietrza.
Silnik nie może już zasysać powietrza, zatrzymuje się natychmiast.
DEMONTAŻ PRZEPUSTNICY
Odłączyć przy membranie, przewód elastyczny podciśnienia.
Wymontować trzy śruby mocujące.
Wyciągnąć zespół przepustnicy/membrany.
MONTAŻ PRZEPUSTNICY
Kolejne czynności montażu polegają na wykonywaniu czynności demontażu

w odwrotnej kolejności.
12-29
DOŁADOWANIE
SILNIK F9Q
Zawór regulacyjny ciśnienia 12
Membrana (A) zaworu regulacyjnego ciśnienia jest
sterowana przez elektrozawór (B) pilotowany przez
komputer wtrysku. Elektrozawór ten wprowadza
zmiany podciśnienia, w zależności od zakresów
działania silnika, co pozwala na regulację ciśnienia
doładowania.
18997
Zawór regulacji ciśnienia jest otwarty w położeniu

spoczynkowym. Silnik działa wtedy jako wolnossący.
Elektrozawór zamknięty w położeniu spoczynkowym,

jest zasilany po uruchomieniu silnika, po okresie czasu
zależnym od temperatury płynu.
X Czas (s)
Y Temperatura (°C)
DI1218
12-30
DOŁADOWANIE
SILNIK F9Q
Regulacja ciśnienia 12
ZAWÓR OGRANICZAJĄCY CIŚNIENIE ZASILANIA
UWAGA: w celu przeprowadzenia kontroli ciśnienia
PALIWEM (WASTEGATE)
wzorcowego w silniku F9Q 750, konieczne jest
wymontowanie turbosprężarki (patrz rozdział 12
UWAGA: zawór ograniczający ciśnienie działa
Doładowanie "Turbosprężarka"
odwrotnie niż tradycyjne urządzenia.
Brak ciśnienia sterowania prowadzi do ograniczenia

ciśnienia doładowania. Wartość wzorcowa
Sprawdzić, czy nie ma wycieku między pompą Wartości Przemieszczenie

próżniową a zaworem redukcyjnym. Silnik
podciśnienia popychacza (mm)
Kontrola ciśnienia ustawienia F9Q 754 120 mb Między 1 a 4 mm
Uruchomienie w pojeździe wyposażonym w silnik F9Q 754 400 mb Między 10 a 12 mm

F9Q 754. Popychacz w
F9Q 754 > 450 mb położeniu
krańcowym
F9Q 750 200 mb Między 0,5 a 3,5 mm
Popychacz w
F9Q 750 > 600 mb położeniu
krańcowym
10321S
Zastosować podstawę magnetyczną z czujnikiem

zegarowym ustawiając ją na zakończeniu
popychaczawastegate (możliwie najbardziej w osi
wastegate).
Należy stopniowo wprowadzać podciśnienie do

zaworu wastegate przy użyciu manometru Mot. 1014.
12-31
DOŁADOWANIE
SILNIK F9Q
Regulacja ciśnienia 12
Zastosowanie w pojeździe (F9Q 754)
Podczas kontroli ciśnienia wzorcowego, może być

konieczne przeprowadzenie regulacji długości
popychacza wastegate (A) (ciśnienie poza granicami
tolerancji).
Regulacja ta jest wykonywana z turbosprężarką na

miejscu w przypadku silnika F9Q 754 i turbosprężarką
wymontowaną w przypadku silnika F9Q 750.
Odpiąć popychacz (1) i odłączyć ramię (A) regulatora.
Trzymać popychacz od strony zaworu

ograniczającego (2) za pomocą ręcznego imadła.
Odkręcić nakrętkę kontrującą, a następnie poluzować

lub dokręcić gwintowaną końcówkę.
Zatwierdzić naprawę poprzez jazdę próbną kontrolując

parametry "cykliczny współczynnik otwarcia" zaworu
ograniczającego zasilanie paliwem" i "ciśnienie
doładowania" przy użyciu przyrządów
diagnostycznych.
12-32
DOŁADOWANIE
SILNIK F9Q
Turbosprężarka 12
Od spodu
Wymontować:
Nakrętki mocujące turbosprężarkę 2,4 ± 1 – osłonę pod pojazdem,
Złącze dolotowe oleju 2,4 ± 4 – podpórkę mocującą (3),
– nakrętki (4) mocujące katalizator do turbosprężarki i
Złącze dolotowe oleju 2,6 ± 0,2 odsunąć układ wydechowy.
Śruba złącza zwrotnego oleju 1,2 ± 0,1
Nakrętki mocujące katalizator do
turbosprężarki 2,6 ± 0,2
DEMONTAŻ
Uwaga: aby ułatwić odkręcanie nakrętek mocujących

turbosprężarkę do kolektora wylotowego, dobrze jest
spryskać środkiem przeciw zatarciu jeszcze ciepłe
nakrętki tuż przed demontażem.
Wymontować osłonę na silniku.
Od góry
Wymontować: 18569
– zapas podciśnienia (1),
– Elektrozawór (2) systemu wyłączania silnika.
18298R
12-33
DOŁADOWANIE
SILNIK F9Q
Turbosprężarka 12
DEMONTAŻ UWAGA: Należy koniecznie wymienić miedzianą
uszczelkę na wysokości złącza dolotowego oleju
Wymontować: turbosprężarki.
– dwie śruby mocujące przewód (5) powrotny oleju z
turbosprężarki do silnika, WAŻNE:
– dolną nakrętkę mocującą turbosprężarkę na
kolektorze wylotowym. Przed uruchomieniem silnika, pozostawić odłączone
złącze regulatora ciśnienia na pompie wysokiego
Odłączyć przewód gumowy podłączony do ciśnienia.
wastegate. Uruchomić wtedy rozrusznik i pozostawić włączony aż
do zgaśnięcia lampki kontrolnej ciśnienia oleju
Wymontować: (zaczekać kilka sekund).
– złącza i śruby mocujące przewód (6) doprowadzania Ponownie podłączyć regulator, rozgrzać wstępnie i
oleju turbosprężarki, uruchomić silnik.
– dwa kanały wlotowe i wylotowe zasysanego Pozostawić prze jakiś czas silnik pracujący na biegu
powietrza podłączone do turbosprężarki, jałowym i sprawdzić czy nie ma wycieku ze złączy
– dwie górne nakrętki mocujące turbosprężarkę do oleju.
kolektora wylotowego, Skasować usterkę i skontrolować czujnik i elektrozawór
ciśnienia zasilania paliwem.
Szczególne środki ostrożności
● Zwrócić uwagę, by podczas montażu żadne

zanieczyszczenie nie dostało się do turbiny lub do
sprężarki.
● Po usunięciu usterki turbosprężarki należy
sprawdzić, czy wymiennik powietrza nie jest
wypełniony olejem. W takim przypadku należy go
wymontować, opłukać z użyciem środka
czyszczącego, następnie pozostawić do
osuszenia.
● Sprawdzić czy przewód zwrotny oleju
turbosprężarki nie jest częściowo lub całkowicie
zapchany szlamem. Sprawdzić również, czy jest
całkowicie drożny. W przeciwnym razie należy go
wymienić.
18997
– turbosprężarkę od góry.
MONTAŻ
Następne czynności montażowe wykonywać w

kolejności odwrotnej do czynności demontażu.
12-34
DOŁADOWANIE
SILNIK F9Q
Wymiennik powietrza 12
DEMONTAŻ – Dwie górne prowadnice (A) zderzaka.
Ustawić pojazd na podnośniku dwukolumnowym. Wyjąć spinkę (B) przy każdej lampie zespolonej.
Odłączyć akumulator. Wymontować:

– trzy śruby (2) mocujące z każdej lampy,
Wymontować: – obie lampy zespolone odłączając je.
– przednie koła i osłonę pod silnikiem,
– osłonę chłodnicy,
– osłony przeciwbłotne przedniej części pojazdu.
Odłączyć światła przeciwmgielne.
Wymontować:
– dwie śruby (1) mocujące zderzak,
18855
WAŻNE:
Po ponownym montażu obu lamp zespolonych,

konieczne jest przeprowadzenie ich regulacji:
– ustawić pojazd na płaskim podłożu,
18781 – ustawić przełącznik do regulacji na 0,
– przeprowadzić regulację.
– zderzak pociągając go do przodu i jednocześnie
odłączając przewód spryskiwaczy reflektorów, Jeżeli pojazd jest wyposażony w reflektory z
zależnie od wyposażenia pojazdu. żarówkami ksenonowymi, konieczne jest ustawienie
parametrów początkowych systemu i
przeprowadzenie regulacji reflektorów (zapoznać się z
rozdziałem "reflektory z żarówkami ksenonowymi,
ustawianie parametrów początkowych").
UWAGA:
W reflektorach wyposażonych w żarówki ksenonowe,
zakazane jest doprowadzanie do świecenia żarówki,
kiedy nie jest ona wstawiona w reflektor
(niebezpieczne dla oczu).
12-35
DOŁADOWANIE
SILNIK F9Q
Wymiennik powietrza 12
DEMONTAŻ Odłączyć kanały wlotu i wylotu powietrza z
wymiennika.
Wymontować dziewięć śrub (3) mocujących
poprzeczkę górną. Wymontować:
– spinki (4) mocujące skraplacz i odsunąć go, o ile
Odpiąć linkę otwierania pokrywy i wyjąć poprzeczkę znajduje się w wyposażeniu,
górną. – wymiennik powietrza odpinając go w dolnej części.
MONTAŻ

Przeprowadzić regulację lamp zespolonych.
12-36
113
ZASILANIE PALIWEM
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW
Cechy szczególne 13
Obwód zasilania paliwem jest obwodem bezzwrotnym.
Ciśnienie zasilaniania benzyną nie zmienia się w zależności od obciążenia silnikiem.
Obwód składa się:

– z rampy (1) bez złącza przewodu zwrotnego i bez regulatora ciśnienia zasilania,
– z jednego przewodu (2) łączącego obwód ze zbiornikiem,
– z zespołu zasilania pompa/czujnik/filtr benzyny wyposażonego w regulator ciśnienia (3), w pompę (4) i w filtr
benzyny (5) (cały zestaw znajduje się w zbiorniku),
– ze zbiornika pochłaniania oparów benzyny (6).
SCHEMAT DZIAŁANIA UKŁADU ZASILANIA BENZYNĄ
13-1
ZASILANIE PALIWEM
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Cechy szczególne 13
WIADOMOŚCI OGÓLNE
Filtr benzyny znajduje się w zbiorniku, jest on

wbudowany w zespół pompa/czujnik poziomu paliwa i
nie jest demontowany.
Jego wymiana wymaga wymiany zespołu pompa/
czujnik poziomu paliwa.
Kontrola ciśnienia zasilania i wydatku pompy

zasilającej pozwala na zdiagnozowanie zespołu
pompa/czujnik poziomu paliwa.
18575
13-2
ZASILANIE PALIWEM
SILNIKI
F4P - K4M Rampa wtrysku / wtryskiwacze 13
Wymontować:
Śruba rampy wtrysku 0,9 – osłonę rampy,
– złącze dolotowe wtrysku paliwa (1) rampy wtrysku
nie zakładając szczypiec na przewód,
Wtryskiwacze w silniku F4P SĄ TYPU MAGNETI – złącza wtryskiwaczy (2),
MARELLI PICO oraz typu SIEMENS DEKA w silniku – złącze czujnika spalania stukowego (3),
K4M. – śruby mocujące rampy (4),
– rampę wtrysku,
Są one przymocowane do rampy wtrysku za pomocą – spinki wtryskiwaczy,
spinek. – wtryskiwacze.
Paliwo krąży stale na obwodzie korpusu wtryskiwacza.

To przepłukiwanie paliwem pozwala na uniknięcie MONTAŻ
powstawania pęcherzyków oparów benzyny i ułatwia
rozruch przy zimnym silniku. Wymienić koniecznie pierścienie uszczelniające oraz
spinki mocujące wtryskiwacze.
DEMONTAŻ
UWAGA: w trakcie demontażu wtryskiwaczy lub

rampy wtrysku, należy zwrócić uwagę na ilość
paliwa znajdującą się w zbiorniku. Należy
zabezpieczyć alternator.
18451
Przestrzegać momentów dokręcania śrub rampy.
18450
13-3
ZASILANIE PALIWEM
SILNIK L7X
Rampa wtrysku / wtryskiwacze 13
DEMONTAŻ PRZEDNIEJ RAMPY

rampy wtrysku, należy uważać na ilość paliwa
znajdującego się w rampie i w złączu.
19212
Wymontować osłonę wiązki przewodów elektrycznych.
Wymontować:
– spinki wtryskiwaczy,
– wtryskiwacze.
MONTAŻ
Wymienić koniecznie pierścienie uszczelniające i

spinki mocujące wtryskiwaczy.
Odłączyć:
– złącze wlotu benzyny (1) rampy wtrysku,
– złącza wtryskiwaczy.
Odpiąć wiązkę przewodów rampy wtrysku.
Wymontować dwie śruby (2) mocujące rampę wtrysku.

Wyjąć rampę wtrysku.
13-4
ZASILANIE PALIWEM
SILNIK L7X
Rampa wtrysku / wtryskiwacze 13
DEMONTAŻ TYLNEJ RAMPY MONTAŻ
Odłączyć akumulator. Wymienić koniecznie pierścienie uszczelniające i

spinki mocujące wtryskiwaczy.

rampy wtrysku, należy zwrócić uwagę na ilość
paliwa znajdującego się w rampie i w złączu.
Demontaż tylnej rampy wymaga demontażu kolektora

ssącego (patrz rozdział 12 Mieszanka paliwowa
"Kolektor ssący").
Odłączyć:
– złącze dolotowe benzyny (1) rampy wtrysku,
– złącza wtryskiwaczy.
Odkręcić dwie śruby (2) mocujące rampę wtrysku do

kolektora.
Wyjąć rampę wtrysku.
19212
Wymontować:
– spinki wtryskiwaczy,
– wtryskiwacze.
13-5
ZASILANIE PALIWEM
SILNIKI
F4P-K4M Kontrola ciśnienia zasilania 13
Mot. 1311-01
Mot. 1311-02
Mot. 1311-03 Zestaw do mierzenia kontroli
ciśnienia benzyny z manometrem
Mot. 1311-04 i końcówkami
Mot. 1311-05
Mot. 1311-06
Mot. 1311-07
Odłączyć przewód (F) dolotowy benzyny, założyć

złączkę w kształcie litery "T" wyposażoną w
manometr.
UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość benzyny

znajdującą się w rampie i w złączu. Zabezpieczyć
delikatne części.
Uruchomić silnik w celu włączenia pompy paliwa.
Zmierzyć ciśnienie, które powinno być stałe.
Odczytane ciśnienie:
3,5 bary ± 0,6
UWAGA: może się okazać, że potrzeba będzie kilku

sekund do zmierzenia prawidłowego ciśnienia w
rampie wtrysku.
13-6
ZASILANIE PALIWEM
SILNIK L7X
Kontrola ciśnienia zasilania 13
Mot. 1311-01
Mot. 1311-02
Mot. 1311-03 Zestaw do kontroli ciśnienia
benzyny z manometrem i
Mot. 1311-04 końcówkami
Mot. 1311-05
Mot. 1311-06
Mot. 1311-07
Zdjąć zatyczkę gniazda do pomiaru ciśnienia, założyć

złącze Mot. 1311-03 wyposażone w manometr.

delikatne części.
Uruchomić silnik w celu włączenia pompy paliwa.
Zmierzyć ciśnienie, które powinno pozostać stałe.
Odczytane ciśnienie:
3,5 bara ± 0,6
UWAGA: może się okazać, że potrzeba będzie kilku

sekund do zmierzenia prawidłowego ciśnienia w
rampie wtrysku.
13-7
ZASILANIE PALIWEM
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Kontrola wydatku pompy zasilającej 13
Mot. 1311-01
Mot. 1311-02
Mot. 1311-03 Zestaw do pomiaru ciśnienia
benzyny z manometrem i
Mot. 1311-04 końcówkami
Mot. 1311-05
Mot. 1311-06
Mot. 1311-07
Probówka z miarką 2000 ml
Włączyć pompę zwierając ścieżki 3 i 5 przekaźnika

pompy benzynowej.
(Przekaźnik A w silnikach K4M i F4P a Przekaźnik B
delikatne części.
w silniku L7X).
Odłączyć szybkozłączkę (1).
Założyć na wyjściu (A) przewód wystarczająco długi,

aby można było zlać zawartość pompy do kontrolnej
probówki z podziałką.
18703
Zmierzyć wydatek pompy.

18578
Zmierzony wydatek: 80 do 120 litrów/godzinę.
13-8
ZASILANIE PALIWEM
SILNIKI
F4P, K4M i L7X Urządzenie antyperkolacyjne 13
ZASADA DZIAŁANIA
System antyperkolacyjny jest sterowany bezpośrednio

przez moduł elektroniczny wtrysku.
Informacja o temperaturze wody jest brana z czujnika

temperatury wody wtrysku (patrz rozdział 17
"Scentralizowany System Kontroli Temperatury
Wody").
Po wyłączeniu zapłonu, moduł elektroniczny wtrysku

przechodzi w tryb czuwania.
Jeśli temperatura wody silnika przekracza próg

112,5°C dla F4P i 102 °C dla L7X i K4M przez dwie
minuty od zatrzymania silnika, przekaźnik wolnego
biegu zespołu wentylatora jest zasilany.
Jeśli temperatura wody spada poniżej 100 °C dla K4M

i F4P i 95 °C dla L7X, przekaźnik zespołu wentylatora
jest odłączany (czas działania zespołu wentylatora nie
może przekroczyć 10 minut).
13-9
SILNIK F9Q
Dane techniczne 13
Silnik
Skrzynia Norma ochrony
Pojazd Średnica Skok Pojemność
biegów Stopień środowiska
Typ Wyzn. tłoka tłoka skokowa
sprężania
(mm) (mm) (cm3 )
750
BG0E PK6 F9Q 80 93 1870 19/1 EU 00
754
PRĘDKOŚĆ OBROTOWA (obr/min.) ZADYMIENIE SPALIN
Maksimum
Maksimum Wartość do Maksimum
Bieg jałowy pojazd
pojazd pusty homologacji dopuszczalne
załadowany
F9Q 750: 775 obr/min ±50 4700 ± 150 4500 ±100 1,2 m-1 (39%) 3m-1 (70%)
F9Q 754: 800 tr/min ± 50
Pompa wysokiego ciśnienia F9Q 750 BOSCH Ciśnienie 250 do 1350 barów
CR/CP3
Pompa wysokiego ciśnienia F9Q 754 BOSCH Ciśnienie 250 do 1350 barów
CR/CP1
Pompa tłocząca (niskiego ciśnienia) BOSCH Ciśnienie 2,5 do 4 barów

(wyłącznie w F9Q 754) (nie w 750) Wydatek: 80 do 100 litrów/godzinę minimum
Czujnik ciśnienia oleju napędowego BOSCH Przykręcony do rampy

Oporność: ścieżki 1,2 i 1,3 = 4,3 M Ω
ścieżki 2,3 = 1050 Ω
Wtryskiwacze BOSCH Wtryskiwacze elektromagnetyczne

Oporność: < 2 ΩOporność
Ciśnienie maksymalne 1600 barów
Regulator ciśnienia - Wbudowany w pompę wysokiego ciśnienia (nie

demontowany w CP3)
Oporność ≈ 5 Ω ŕ 20 °C
Komputer wtrysku BOSCH Moduł elektroniczny 128-ścieżkowy
Czujnik pedału gazu HELLA Potencjometr dwuścieżkowy

13-10
SILNIK F9Q
Dane techniczne 13
Moduł grzania świec żarowych NAGARES BED/7 Z funkcją grzania świec przed rozruchem i po
(znajdujący się za chlapaczem rozruchu sterowaną przez moduł elektroniczny
przedniego lewego koła) wtrysku
Świeca żarowa BERU Oporność: 0,6 Ω złącze odłączone

ou
CHAMPION
Czujnik temperatury powietrza SIEMENS Wbudowany w przepływomierz

wlotowego Oporność ≈ 2170 Ω przy 20° C
Czujnik temperatury oleju MAGNETTI Oporność ≈ 2050 Ω do 25 °C

napędowego MARELLI lub ELTH
(wyłącznie w F9Q 750)
Czujnik prędkości obrotowej silnika MGI Oporność = 800 ± 80Ω
Czujnik ciśnienia atmosferycznego - Wbudowany w moduł elektroniczny
Czujnik wału rozrządu ELECTRICIFIL Czujnik z efektem Halla
Czujnik ciśnienia zasilania turbo DELCO Oporność: 4 KΩ między ścieżkami A i C

Oporność: 5 KΩ między ścieżkami B i C
Oporność: 9 KΩ między ścieżkami A i B
Di1330
Elektrozawór sterowania zasilaniem BITRON Oporność: 16,5 ±1 do 25 °C

turbo
Przepływomierz powietrza SIEMENS Przepływomierz z wbudowaną sondą temperatury

powietrza
Ścieżka 1: temperatura powietrza
Ścieżka 2: masa
Ścieżka 3: 5 V odniesienia
Ścieżka 4: +akumulator
Ścieżka 5: sygnał przepływu powietrza
Ścieżka 6: masa
Zawór elektryczny EGR PIERBURG Oporność ścieżki: 8 ± 0,5Ω do 20 °C (ścieżki 1 i 5)

Oporność czujnika: 4KΩ ± 1,6KΩ do 20 °C
(ścieżki 2 i 4)
13-11
SILNIK F9Q
Dane techniczne 13
Turbosprężarka ALLIED SIGNAL Skalowanie:

F9Q 750 (turbo ze zmienną geometrią)
200 mbarów przy skoku popychacza między 0,5 i
3,5 mm
> 600 mbarów popychacz na elemencie
oporowym
F9Q 754 (ze zmienną geometrią)

200 mbarów przy skoku popychacza między 0,5 i
3,5 mm
400 mbarów przy skoku popychacza między 10 i
12 mm
Grzałki nurkowe - Oporność: 0,45 ± 0,05Ω przy 20 °C
Czujnik temperatury wody ELTH Oporność: 2252 ± 112Ω przy 25 °C
13-12
SILNIK F9Q
Bezpośredni układ wtrysku pod wysokim ciśnieniem "Common Rail" ma na celu dostarczenie jakiejś ilości oleju
napędowego w danym momencie.
OPIS
Układ składa się z następujących elementów:

– z pompy niskiego ciśnienia, znajdującym się między zespołem pochłaniania oparów i filtrem paliwa w silniku
F9Q 754 wyposażonym w pompę wysokiego ciśnienia CP1,
– z gruszki do odpowietrzania, znajdującej się między zespołem pochłaniania oparów i filtrem paliwa w silniku
F9Q 750 wyposażonym w pompę Wysokiego ciśnienia CP3,
– z filtra paliwa,
– z pompy wysokiego ciśnienia,
– z pompy wysokiego ciśnienia z wbudowaną pompą pochłaniania (CP3),
– z regulatora wysokiego ciśnienia zamocowanego na pompie, (nie demontowanego w CP3),
– z rampy wtrysku wyposażonej w czujnik ciśnienia oleju napędowego i w ogranicznik ciśnienia,
– cztery wtryskiwacze elektromagnetyczne,
– różne czujniki,
– komputer wtrysku.
Zakazany jest demontaż wnętrza pompy wysokiego ciśnienia i wtryskiwaczy.
DZIAŁANIE
Układ wtrysku bezpośredniego pod wysokim ciśnieniem "Common Rail" jest układem wtrysku oleju napędowego
typu sekwencyjnego (opartym na działaniu wtrysku wielopunktowego w silnikach benzynowych).
Ten nowy układ wtrysku pozwala, dzięki metodzie wstępnego wtrysku, ograniczyć hałas jego działania, zmniejszyć
ilość cząsteczek gazów zanieczyszczających i zapewnić począwszy od niskich prędkości obrotowych, wysoki
moment obrotowy silnika.
Pompa wysokiego ciśnienia wytwarza wysokie ciśnienie, które kieruje do rampy wtrysku. Regulator wysokiego
ciśnienia znajdujący się na pompie, zmienia wartość wysokiego ciśnienia w zależności od modułu elektronicznego.
Rampa zasila każdy wtryskiwacz poprzez przewód ze stali.
Moduł elektroniczny:
– określa wartość ciśnienia wtrysku niezbędną dla prawidłowego działania silnika, oraz steruje regulatorem.
Sprawdza czy wartość ciśnienia jest prawidłowa, analizując wartość ciśnienia przekazywaną przez czujnik
ciśnienia znajdujący się na rampie,
– określa czas wtrysku konieczny dla dostarczenia właściwej ilości oleju napędowego oraz moment, w którym należy
rozpocząć wtrysk,
– po ustaleniu tych dwóch wartości steruje na drodze elektrycznej każdym wtryskiwaczem.
Wydatek oleju wtryskiwanego do silnika jest ustalany w zależności od:

– czasu sterowania wtryskiwaczem,
– prędkości otwierania i zamykania wtryskiwacza,
– skoku iglicy (określonego przez typ wtryskiwacza),
– znamionowego wydatku hydraulicznego wtryskiwacza (określonego typem wtryskiwacza),
– ciśnienia rampy wysokiego ciśnienia regulowanego przez moduł elektroniczny.
PRZY KAŻDEJ NAPRAWIE W UKŁADZIE WTRYSKU POD WYSOKIM CIŚNIENIEM NALEŻY PRZESTRZEGAĆ
ZALECEŃ ZWIĄZANYCH Z CZYSTOŚCIĄ I BEZPECZEŃSTWEM ZAMIESZCZONYCH W NINIEJSZYM
DOKUMENCIE.
13-13
SILNIK F9Q
KONTROLA PO NAPRAWIE
Silnik F9Q 750:

Wykonać odpowietrzenie układu za pomocą gruszki odpowietrzającej.
Silnik F9Q 754:

Na filtrze paliwa, w okolicy przewodu powrotnego oleju napędowego do zbiornika, znajduje się zawór.
Przy zwykłym trybie pracy, powinien się znajdować w położeniu otwartym.
Jednak żeby przeprowadzić odpowietrzenie układu związane z jego naprawą, z wymianą filtra lub brakiem paliwa w
zbiorniku, należy:
– zamknąć zawór,
– uruchomić pompę niskiego ciśnienia, włączając kilkakrotnie zapłon,
– uruchomić silnik,
– OTWORZYĆ ZAWÓR (zawór jest otwarty kiedy dwie kolorowe kreski są ustawione w jednej linii).
UWAGA: niektóre pojazdy nie są wyposażone w zawór. W takim przypadku należy pominąć powyższą procedurę.
Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego. Pozostawić silnik pracujący na
biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, następnie kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu.
WAŻNE: silnik nie będzie działać, jeśli olej napędowy zawiera ponad 10 % diestru.
System może wtryskiwać do silnika olej napędowy pod ciśnieniem do 1350 barów. Przed każdą naprawą należy
sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem.
Należy bezwzględnie przestrzegać momentu dokręcania:

– przewodów wysokiego ciśnienia,
– wtryskiwacza do głowicy,
– regulatora ciśnienia, (nie demontowanego w silniku F9Q 750 wyposażonym w pompę CP3),
– czujnika ciśnienia.
W trakcie naprawy lub demontażu pompy wysokiego ciśnienia, wtryskiwacze, złącza zasilające, powrotne i
wyjściowe wysokiego ciśnienia, otwory muszą zostać wyposażone w nowe zatyczki przystosowane do
zabezpieczenia przed przedostaniem się zanieczyszczeń.
13-14
SILNIK F9Q
Podczas wymiany przewodu wysokiego ciśnienia, postępować zgodnie z następującą metodą:
– wymontować przewód wysokiego ciśnienia,
– założyć korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniami,
– odkręcić rampę wysokiego ciśnienia,
– zamontować przewód wysokiego ciśnienia,
– dokręcić momentem złącze po stronie wtryskiwacza,
– dokręcić momentem połączenie po stronie rampy wysokiego ciśnienia,
– dokręcić momentem mocowania rampy wysokiego ciśnienia,
– dokręcić momentem przewód pompa / rampa (najpierw po stronie pompy).
UWAGA:
Niedopuszczalny jest demontaż wnętrza pompy.
W trakcie demontażu przewodu zwrotnego paliwa znajdującego się na wtryskiwaczach, należy go

koniecznie wymienić.
Sonda temperatury oleju napędowego nie podlega demontażowi. Stanowi ona część składową rampy
odprowadzania paliwa.
Zabronione jest odkręcanie przewodu wysokiego ciśnienia, kiedy silnik pracuje.
Zabroniony jest demontaż regulatora ciśnienia w silniku F9Q 750 wyposażonym w pompę CP3.
13-15
SILNIK F9Q
Czystość 13
PRZEPISY ZACHOWANIA CZYSTOŚCI OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS WYKONYWANIA NAPRAWY UKŁADU
WTRYSKU POD WYSOKIM CIŚNIENIEM
Niebezpieczeństwa związane z zanieczyszczeniem
Układ jest bardzo czuły na zanieczyszczenia. Ich przedostanie się do układu może spowodować:
– uszkodzenie lub zniszczenie układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem,
– zatarcie lub nieszczelność jednego z elementów.
Podczas wykonywania wszelkich napraw, należy pamiętać o przestrzeganiu zasad zachowania czystości. Jeżeli
przy wykonywaniu danej czynności zasady te są przestrzegane, istnieje gwarancja, że żadne zanieczyszczenia
(cząsteczki mikronów) nie przenikną do układu w czasie jego demontażu, ani przez przewody paliwowe do
obwodów.
Zasad zachowania czystości należy przestrzegać w odniesieniu do wszystkich elementów, począwszy od

filtra aż po wtryskiwacze.
ę RÓDŁEM ZANIECZYSZCZENIA?
CO MOŻE BYĆ Z
Elementy powodujące zanieczyszczenie układu:

– cząstki metalu lub plastyku,
– farby,
– włókna:
● kartonu,
● pędzla,
● papieru,
● odzieży,
● tkanin.
– ciała obce jak na przykład włosy,
– powietrze,
– itd ...
UWAGA: niemożliwe jest czyszczenie silnika za pomocą urządzenia wykorzystującego strumień wody pod wysokim
ciśnieniem, gdyż mogłoby to spowodować uszkodzenie złączy. Ponadto, wilgoć pozostająca w złączu może być
przyczyną problemów z połączeniami elektrycznymi.
ZALECENIA, KTÓRYCH NALEŻY PRZESTRZEGAĆ PRZED ROZPOCZĘCIEM JAKIEJKOLWIEK NAPRAWY

UKŁADU WTRYSKU
● Należy się upewnić czy ma się do dyspozycji zatyczki złączy, które mają być otwarte (torebka z zatyczkami
dostępna w Centralnym Magazynie Części Zamiennych). Korki są przeznaczone do jednorazowego użytku. Po
użyciu muszą być wyrzucone (użyte korki są zabrudzone, ich wyczyszczenie nie wystarczy, żeby mogły być
ponownie użyte). Korki niewykorzystane należy wyrzucić.
● Upewnić się, czy ma się do dyspozycji torebki plastykowe, które zamykają się wielokrotnie i hermetycznie, do
przechowywania w nich części. W ten sposób można zmniejszyć ryzyko zanieczyszczenia części. Torebki są
przeznaczone do jednorazowego użytku, po wykorzystaniu należy je wyrzucić.
● Należy posiadać ściereczki do czyszczenia nie pozostawiające włókien (ściereczki o nr kat. z katalogu SODICAM).
Czyszczenie za pomocą zwykłych ściereczek tekstylnych lub papierowych jest zabronione. Pozostawiają one po
sobie włókna i mogą zanieczyścić obwód zasilania paliwem. Każda ściereczka może być użyta tylko jeden raz.
13-16
SILNIK F9Q
Czystość 13
PRZEPISY ZACHOWANIA CZYSTOŚCI OBOWIĄZUJĄCE PRZED KAŻDYM OTWARCIEM UKŁADU
PALIWOWEGO
● Używać podczas każdej naprawy nowego rozpuszczalnika (rozpuszczalnik używany zawiera zanieczyszczenia).
Przelać go do czystego pojemnika.
● używać podczas każdej naprawy pędzelka czystego i w dobrym stanie (pędzel nie powinien gubić włosia).
● Oczyścić za pomocą pędzelka i rozpuszczalnika złącza przeznaczone do otwarcia.
● Osuszyć sprężonym powietrzem oczyszczone części (narzędzia, stół, części, złącza i strefa układu wtrysku).
Sprawdzić czy w układzie nie zostało włosie z pędzelka.
● Myć ręce przed i w czasie naprawy, jeśli to konieczne.
● W przypadku używania rękawic ochronnych, na rękawice skórzane założyć rękawice z lateksu (dostępne w
SODICAM).
ZALECENIA, KTÓRYCH NALEŻY PRZESTRZEGAĆ W CZASIE TRWANIA NAPRAWY
● Z chwilą otwarcia obwodu należy koniecznie zatkać otwory, przez które mogą przeniknąć zanieczyszczenia.
Odpowiednie zatyczki są dostępne w Centralnym Magazynie Części Zamiennych. W żadnym wypadku nie wolno
wielokrotnie używać tego samego korka.
● Zamknąć hermetycznie torebkę nawet jeśli trzeba ją otworzyć niedługo potem. Powietrze otoczenia jest nośnikiem
zanieczyszczeń.
● Każdy element układu wtrysku musi być zatkany i przechowywane w hermetycznie zamkniętej torebce.
● Po otwarciu układu używanie pędzelka, rozpuszczalnika, mieszków, wycior, zwykłej szmatki jest surowo
zabronione. Elementy te mogą spowodować przeniknięcie zanieczyszczeń do układu.
● W przypadku wymiany jakiegoś elementu, nową część należy wyjąć z opakowania bezpośrednio przed jej
zamontowaniem.
13-17
Czystość 13
13-18
Rozmieszczenie elementów 13
1 Gruszka do odpowietrzania (wyłącznie w F9Q 750).

2 Elektrozawór regulacji turbo.
3 Czujnik rozpoznawania cylindra.
4 Wtryskiwacz elektromagnetyczny.
5 Elektrozawór układu zatrzymania silnika.
6 Zapas podciśnienia układu zatrzymania silnika.
7 Stabilizator ciśnienia.
8 Membrana stabilizatora ciśnienia.
9 Moduł elektroniczny wtrysku.
10 Przepływomierz z sondą temperatury powietrza.
11 Czujnik ciśnienia doładowania.
12 Ogranicznik ciśnienia.
13 Czujnik temperatury paliwa (wyłącznie w F9Q 750).
14 Czujnik ciśnienia rampy.
15 Regulator ciśnienia paliwa.
16 Pompa wysokiego ciśnienia.
17 Filtr oleju napędowego.
13-19
1 Pompa wysokiego ciśnienia

2 Rampa zespolona wtrysku
3 Wtryskiwacz
4 Regulator ciśnienia
5 Czujnik ciśnienia
6 Sonda temperatury wody
17 Ogranicznik ciśnienia
13-20
10 Przepływomierz powietrza wraz z sondą
temperatury powietrza
11 Zawór elektryczny EGR
12 Czujnik ciśnienia zasilania turbo
7 Czujnik położenia cylindra

8 Turbosprężarka
9 Katalizator
13 Blok grzania świec
13-21
14 Zapas podciśnienia dla stabilizatora ciśnienia
15 Stabilizator ciśnienia
16 Membrana stabilizatora ciśnienia
13-22
SILNIK F9Q
Lampka kontrolna wtrysku 13
Pojazdy, w których zastosowano układ oleju napędowego pod wysokim ciśnieniem, są wyposażone w dwie lampki
kontrolne w przypadku zwykłej tablicy wskaźników i w cztery lampki kontrolne w przypadku tablicy wskaźników z
dodatkowym wyświetlaczem. Te lampki kontrolne zapalają się w trakcie fazy grzania świec żarowych i w przypadku
usterki układu wtrysku (lub przegrzania silnika).
W przypadku tablicy rozdzielczej z dodatkowym wyświetlaczem, te lampki kontrolne są wyraźnie odznaczone.
ZASADA WYŚWIETLANIA LAMPEK KONTROLNYCH
● Po włączeniu świec żarowych, lampka kontrolna grzania świec żarowych świeci się w trakcie fazy grzania, a
następnie gaśnie (patrz rozdział 13 "Sterowanie grzaniem świec żarowych").
● W trakcie usterki układu wtrysku (waga usterki 1), lampka kontrolna "usterki" (jak również lampka kontrolna grzania
świec żarowych w przypadku zwykłej tablicy wskaźników) świeci się stale, co oznacza konieczność
skontaktowania się z przedstawicielem autoryzowanej stacji Renault.
Usterkami powodującymi świecenie są:
– usterka wewnętrzna modułu elektronicznego,
– usterka blokady rozruchu
– usterka prędkości obrotowej silnika (nie można uruchomić silnika),
– usterka potencjometra przyśpieszenia,
– usterka przepływomierza powietrza,
– usterka czujnika prędkości pojazdu (patrz ABS),
– usterka zaworu recyrkulacji gazów spalinowych,
– usterka elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania,
– usterka zgodności czujnika GMP i czujnika wału rozrządu.
● W przypadku poważnej usterki układu wtrysku (waga usterki 2), lampka kontrolna z symbolem silnika i napisem
"stop" zapala się i miga, co oznacza konieczność natychmiastowego zatrzymania pojazdu. Usterkami
powodującymi świecenie są:
– usterka wewnętrzna modułu elektronicznego,
– usterka wtryskiwacza,
– usterka napięcia zasilania modułu elektronicznego,
– usterka czujnika ciśnienia rampy (CP3),
– usterka regulatora ciśnienia rampy,
– usterka zgodności czujnika GMP i czujnika wału rozrządu.
● W razie przegrzania silnika lampka kontrolna z symbolem silnika i napisem stop świeci się stale w przypadku
zwykłej tablicy wskaźników, a w przypadku tablicy z oddzielnym wyświetlaczem jest wyraźnie odznaczona.
UWAGA: lampka kontrolna On Board Diagnostic (z symbolem silnika), zapalająca się po włączeniu zapłonu, w
żadnym razie nie powinna się świecić gdy silnik pracuje.
13-23
Funkcja blokady rozruchu 13
Pojazd ten jest wyposażony w system blokady rozruchu 3ciej generacji, co jest związane z koniecznością
zastosowania specjalnej metody przy wymianie modułu elektronicznego.
WYMIANA MODUŁU ELEKTRONICZNEGO WTRYSKU
Patrz rozdział 17 Układ wtrysku "Moduł elektroniczny" w celu zapoznania się z metodą demontażu-montażu
modułu elektronicznego.
Patrz rozdział 82 "Blokada rozruchu" w celu zapoznania się z procedurą przyuczenia kodu.
UWAGA:
W przypadku tego typu systemu blokady rozruchu, moduł elektroniczny zachowuje swój kod blokady
rozruchu na stałe.
Ponadto system ten nie posiada kodu awaryjnego.
W związku z tym zabronione jest przeprowadzanie prób z modułami elektronicznymi wypożyczonymi z

magazynu lub z innego pojazdu, które muszą być później zwrócone.
Takie moduły elektroniczne nie mogą już być odkodowane.
13-24
Strategia wtrysku / klimatyzacja 13
POŁĄCZENIE BLOK WTRYSKU/ BLOK KLIMATYZACJI
Jest to typ sprężarki ze zmienną pojemnością.
Moduł elektroniczny wtrysku i moduł elektroniczny klimatyzacji są połączone siecią multipleksową.
Wybranie funkcji "Klimatyzacja" nie ma wpływu na prędkość obrotową biegu jałowego.
STRATEGIA URUCHAMIANIA SPRĘŻARKI
W niektórych warunkach pracy silnika, komputer wtrysku nie zezwala na uruchomienie sprężarki.
Strategia rozruchu silnika
Działanie kompresora jest uniemożliwione po rozruchu silnika przez 5 sekund.
Zachowanie osiągów
Przy znacznych zmianach położenia pedału gazu i jeśli prędkość obrotowa silnika jest niższa od 3000 obr/min,
włączenie sprężarki jest niemożliwe przez 5 sekund.
Zachowanie mocy silnika przy uruchamianiu pojazdu
Jeśli położenie potencjometra jest wyższe od 50%, jeśli prędkość obrotowa silnika jest niższa od 2250 tr/min. i jeśli
prędkość pojazdu jest niższa od 20 km/h, sprężarka jest odłączona przez 5 sekund.
Zabezpieczenie przed gaśnięciem silnika
Jeśli położenie pedał zwolniony nie jest rozpoznane i jeśli prędkość obrotowa silnika jest niższa od 675 tr/min.,
sprężarka jest wyłączona. Zostaje włączona ponownie po upływie 5 sekund, jeśli prędkość obrotowa wzrasta.
Strategia zabezpieczenia termicznego
Sprężarka nie zostanie włączona w przypadku, gdy temperatury wody jest wyższa niż 112 °C.
13-25
Korekta obrotów biegu jałowego 13
KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO ZALEŻNIE OD TEMPERATURY WODY
KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO PODCZAS AWARII POTENCJOMETRU
Jeśli potencjometr pedału gazu jest uszkodzony, prędkość obrotowa biegu jałowego jest utrzymywana na poziomie
1200 obr/min.
W przypadku niezgodności sygnału potencjometra położenia pedału gazu oraz sygnału ze złącza pedału hamulca,
prędkość obrotowa silnika zostaje podniesiona do poziomu 1250 tr/min
KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W ZALEŻNOŚCI OD PRZEŁOŻEŃ SKRZYNI BIEGÓW
Prędkość obrotowa biegu jałowego jest modyfikowana zależnie od wybranego przełożenia skrzyni biegów:
– na 1 wszym, 2gim i 3 cim biegu, prędkość obrotowa biegu jałowego wynosi 840 tr/min.,
– na pozostałych przełożenia, prędkość obrotowa biegu jałowego wynosi 870 tr/min.
13-26
Sterowanie grzaniem świec żarowych 13
Funkcja grzania świec żarowych przed i po rozruchu silnika jest sterowana przez blok grzania świec żarowych.
ZASADA DZIAŁANIA GRZANIA ŚWIEC

2) Rozruch
ŻAROWYCH
Świece są nadal zasilane w czasie pracy
1) Przy włączeniu zapłonu "Grzanie wstępne" rozrusznika.
a) Grzanie zmienne
Czas świecenia kontrolki oraz zasilania 3) Przy pracującym silniku "Grzanie po

świec jest zależny od temperatury płynu rozruchu"
oraz napięcia akumulatora. W tej fazie, świece są zasilane w sposób
nieprzerwany zależnie od temperatury płynu.
czas (s)
Prędkość obrotowa biegu

jałowego bez naciskania na
pedał gazu
Temperatura
We wszystkich przypadkach czas świecenia wody °C
lampki kontrolnej wtrysku nie powinien
przekroczyć 15 sekund.
b) Grzanie stałe
Po zgaśnięciu lampki kontrolnej, świece

nadal są zasilane przez 10 sekund.
13-27
SILNIK F9Q
Regulator / Ogranicznik prędkości 13
WIADOMOŚCI OGÓLNE Moduł elektroniczny wtrysku przekazuje przez sieć
multipleksową komendy:
Regulacja prędkości: Pozwala na utrzymanie – wartości zadanej regulacji prędkości lub
prędkości wybranej przez kierowcę. Funkcja ta może ograniczenia prędkości na tablicy wskaźników
być wyłączona w każdym momencie poprzez – sposobu zapalania się lampki kontrolnej (kolor
naciśnięcie na pedał hamulca, sprzęgła lub na jeden z bursztynowy, zielony lub miganie)
przycisków układu. – informacje o zmianie przełożenia skrzyni biegów
(zależnie od wersji).
Ograniczanie prędkości: Funkcja ta pozwala
kierowcy na wyznaczenie prędkości granicznej. Po Moduł elektroniczny wtrysku odbiera:
przekroczeniu tej prędkości pedał gazu staje się ● informacje pochodzące z pedału gazu
nieaktywny. Wybrana prędkość może być ● informację ze złącza pedału hamulca
przekroczona w każdej chwili, po pokonaniu punktu ● informację ze złącza pedału sprzęgła
oporu przy wciskaniu pedału gazu. ● informacje z przełącznika Włączony/Wyłączony
● informacje elementów sterujących na kierownicy
● informacje z modułu elektronicznego ABS
Lampka kontrolna na tablicy wskaźników informuje ● informacje z modułu elektronicznego automatycznej
kierowcę o stanie regulatora/ogranicznika prędkości: skrzyni biegów
– Lampka zielona: Działa regulator
– Lampka bursztynowa: Działa ogranicznik Przy pomocy tych informacji moduł elektroniczny
– Lampka kontrolna miga: zadana prędkość nie może wtrysku steruje wtryskiwaczami elektromagnetycznymi
być utrzymana (na przykład: zjazd z pochyłości) tak, by utrzymać prędkość zadaną w przypadku
regulacji prędkości i by nie przekroczyć zadanej
prędkości w przypadku ograniczenia prędkości.
Aby móc sterować tymi funkcjami, moduł elektroniczny
wtrysku odbiera na ścieżkach:
– AF2: Włączenie/Wyłączenie Ogranicznika prędkości
– AD2: Włączenie/Wyłączenie Regulatora prędkości
– AB2: Sygnał z elementu sterującego na kierownicy
– AA2: Masa elementu sterującego na kierownicy
– AF3: Wejście włącznika świateł stop przy otwarciu
– AE2: Wejście włącznika sprzęgła (zależnie od wersji)
– AE1: Zasilanie potencjometra 1 pedału
– AH2: Zasilanie potencjometra 2 pedału
– AB3: Masa potencjometra 1 pedału
– AA3: Masa potencjometra 2 pedału
– AC1: Sygnał potencjometra 1 pedału
– AF1: Sygnał potencjometra 2 pedału
– AA4: Połączenie multipleksowe can L1 (kabina)
– AB4: Połączenie multipleksowe can H1 (kabina)
Informacje odbierane przez moduł elektroniczny

wtrysku na sieć multipleksową są następujące:
– prędkość pojazdu (ABS)
– sygnał włącznika świateł stop przy zamykaniu (ABS)
– włączone przełożenie
13-28
SILNIK F9Q
Regulator / Ogranicznik prędkości 13
DZIAŁANIE REGULATORA PRĘDKOŚCI DZIAŁANIE OGRANICZNIKA PRĘDKOŚCI
Warunki wejściowe: Warunki wejściowe:

● przełącznik na "regulacja prędkości" ● przełącznik na "ogranicznik prędkości"
● przełożenie skrzyni biegów > 2 gi bieg ● włączone przełożenie skrzyni biegów > 2 gi bieg
● prędkość pojazdu > niż 30 Km/h ● prędkość pojazdu > niż 30 Km/h
● lampka kontrolna regulatora świeci się (kolor zielony) ● lampka kontrolna regulatora świeci się (kolor
● wciśnięcie przycisku "+", "-" lub "resume" bursztynowy)
● wciśnięcie przycisku "+", "-" lub "resume"
Warunki wyjściowe: Warunki wyjściowe:

● silne wciśnięcie pedału gazu (nie wyłącza funkcji) ● silne naciśnięcie na pedał gazu z pokonaniem
● naciśnięcie na pedał gazu lub hamulca punktu oporu (nie wyłącza funkcji)
● wciśnięcie przycisku "O" ● przełącznik na "wyłączony"
● przełącznik na "wyłączony" ● wciśnięcie przycisku "O"
● brak włączonego przełożenia ● ingerencja systemu kontroli toru jazdy
● ingerencja systemu kontroli toru jazdy ● ingerencja modułu elektronicznego wtrysku.
● ingerencja modułu elektronicznego wtrysku
UWAGA: miganie zadanej prędkości oznacza, że prędkość ta nie może być utrzymana.
Tryb awaryjny
W przypadku usterki jednego z elementów składowych, System regulacji/ograniczania prędkości nie może być
włączony.
13-29
Świece żarowe 13
Oporność świecy żarowej wynosi 0,6Ω
Świeca żarowa 1,5
Demontaż świec odbywa się bez konieczności

otwierania układu wysokiego ciśnienia.
DEMONTAŻ
Odpiąć złącze elektryczne od świec.
Oczyścić krawędzie świec, by zapobiec wniknięciu

nieczystości do cylindra.
Odkręcić, a następnie wymontować świece.
W celu poluzowania świecy cylindra numer 4, należy

użyć długiej okrągłej nasadki rozmiar 10 mm z
uniwersalnym przegubem. Po poluzowaniu świecy,
należy użyć przewodu elastycznego w celu jej
całkowitego odkręcenia.
MONTAŻ
Wykonać czynności demontażu w odwrotnej

kolejności.
13-30
Grzałka nurkowa 13
Cztery grzałki nurkowe znajdują się w zbiorniku wody Strategia sterowania
zamocowanym pod kolektorem w okolicy połączenia
silnik-skrzynia biegów. Podczas działania grzałek nurkowych, obroty biegu
jałowego są ustawione na 935 obr/min.
Zadaniem systemu jest podgrzewanie płynu
chłodzącego. Grzałki nurkowe nie działają w następujących
przypadkach:
Grzałki nurkowe są zasilane prądem 12 Voltów przez – grzanie świec żarowych przed rozruchem,
trzy przekaźniki. Jeden przekaźnik steruje dwoma – grzanie po rozruchu,
grzałkami nurkowymi, a każdy z pozostałych – włączone ogrzewanie przedniej szyby,
przekaźników steruje jedną grzałką nurkową. Pozwala – jeśli prędkość obrotowa silnika jest niższa od
to na dowolne włączanie jednej, dwóch, trzech lub 600 obr/min.
czterech grzałek nurkowych.
Jeśli wyżej wymienione warunki są spełnione, grzałki
Oporność grzałek nurkowych wynosi: nurkowe są sterowane zależnie od kartografii
0,45 ± 0,05 Ω przy 20 °C. związanej z temperaturą powietrza i płynu.
Strefa nie zaciemniona: grzałka nurkowa nie zasilana

Strefa zaciemniona: grzałka nurkowa zasilana
13-31
Grzałka nurkowa 13
Jeśli napięcie akumulatora jest > od 13 Voltów
jeśli tak nie jest oznacza to
Brak zasilania grzałek

Zasilanie grzałki nurkowej
nurkowych
Jeśli po upływie 20 sekund

napięcie akumulatora jest
> od 13 Voltów
Brak zasilania grzałek Zasilanie dwóch grzałek

nurkowych nurkowych

> od 13 Voltów
Brak zasilania grzałek Zasilanie dwóch grzałek

nurkowych nurkowych

> od 13 Voltów
Brak zasilania grzałek Zasilanie czterech grzałek

nurkowych nurkowych dotąd aż napięcie
akumulatora będzie > od
13 Voltów i tak długo aż
wymienione poprzednio warunki
będą spełnione
13-32
SILNIK
F9Q 754 Pompa niskiego ciśnienia (pompa tłocząca) 13
Pompa tłocząca jest to pompa elektryczna znajdująca WAŻNE: na filtrze paliwa, w okolicy przewodu
się komorze silnika. zwrotnego do zbiornika, znajduje się zawór (R).
Przy zwykłym trybie pracy powinien on się znajdować

DEMONTAŻ w położeniu otwartym.
W celu odpowietrzenia układu, po naprawie, przy

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW
wymianie filtra lub awarii związanej z paliwem, należy:
ZACHOWANIA CZYSTOŚCI
– zamknąć zawór (R),
– uruchomić pompę niskiego ciśnienia, włączając
UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość oleju kilkakrotnie zapłon,
napędowego oraz na ciśnienie panujące w – uruchomić silnik,
przewodach. – OTWORZYĆ ZAWÓR (zawór jest otwarty kiedy obie
kolorowe kreski ustawione są w jednej linii).
UWAGA: niektóre pojazdy nie są wyposażone w

zawór. W takim razie nie należy uwzględniać
powyższzej procedury.
13-33
SILNIK
F9Q 754 Filtr paliwa 13
Filtr paliwa znajduje się w komorze silnika. Umieszczony jest we wkładzie nie nadającym się do demontażu. Wkład
ten zawiera zawór regulacyjny, którego rolą jest ograniczenie przepływu oleju napędowego płynącego w kierunku
silnika.
Przy wymianie filtra konieczna jest wymiana całego podzespołu.
DEMONTAŻ MONTAŻ
Przestrzegać bezwzględnie właściwego położenia

złączy przy filtrze.
Zwrócić uwagę, by nie zakleszczyć lub nie uszkodzić
UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość oleju przewodów.
napędowego oraz ciśnienie panujące w przewodach.
WAŻNE: na filtrze paliwa, w okolicy przewodu
Odłączyć na filtrze przewody: zwrotnego do zbiornika, znajduje się zawór (R).
– zasilania silnika (1),
– dochodzący od zbiornika paliwa (2) (pompa niskiego Przy zwykłym trybie pracy powinien on się znajdować
ciśnienia), w położeniu otwartym.
– powrotny do zbiornika (3) przez zawór (zależnie od
wersji), W celu odpowietrzenia układu, po naprawie, przy
– powrotny silnika (4), wymianie filtra lub awarii związanej z paliwem, należy:
– powrotny do zbiornika przez wymiennik – zamknąć zawór (R),
temperatury (5). – uruchomić pompę niskiego ciśnienia, włączając
kilkakrotnie zapłon,
– OTWORZYĆ ZAWÓR (zawór jest otwarty kiedy dwie
kolorowe kreski są ustawione w jednej linii).
Konieczne jest regularne usuwanie wody znajdującej

się w filtrze oleju napędowego przez otwór
odpowietrzający (6).

zawór. W taki razie nie należy uwzględniać procedury
odpowietrzania.
13-34
SILNIK
F9Q 750 Filtr paliwa 13
Filtr paliwa znajduje się w komorze silnika. Jest on umieszczony w demontowanej obudowie.
W obudowie znajduje się podgrzewacz oleju napędowego.
Przy wymianie filtra konieczne jest wymontowanie całego zespołu.
DEMONTAŻ Należy odpowiednio oznaczyć pozycję pokrywy

obudowy filtra względem jej dolnej części.
Wyjąć śrubę (4) i wymontować obudowę filtra.
UWAGA: zabezpieczyć się przed wypływem z

przewodów pewnej ilości oleju napędowego.
Odłączyć na filtrze:
– złącze podgrzewacza oleju napędowego (1),
– przewód doprowadzający silnika (2),
– przewód (3) ze zbiornika paliwa,
Wymontować filtr, odczepiając go od wspornika.
MONTAŻ
Przestrzegać bezwzględnie właściwego położenia

złączy przy filtrze.
Należy uważać, aby nie przyciąć lub nie uszkodzić

przewodów.
WAŻNE: Wykonać odpowietrzenie układu paliwowego

za pomocą gruszki do odpowietrzania.
Konieczne jest regularne usuwanie wody znajdującej

się w filtrze oleju napędowego przez otwór
odpowietrzający (5).
13-35
SILNIK
F9Q 754 Kontrole ciśnienia i przepływu oleju napędowego 13
Możliwe jest przeprowadzanie kontroli ciśnienia i przepływu w układzie zasilania paliwem pod niskim ciśnieniem.
Niskie ciśnienie wytwarzane jest w pompie tłoczącej (pompa elektryczna umieszczona pod filtrem oleju
napędowego i przeznaczona do zasilania pompy wysokiego ciśnienia).
Mot. 1311-01
lub Manometr
Mot. 1328
Mot. 1311-08 Redukcja do pomiaru ciśnienia
Probówka z miarką 2000 ml
KONTROLA NISKIEGO CIŚNIENIA(POMPA KONTROLA WYDATKU (POMPA TŁOCZĄCA)

TŁOCZĄCA)
Skontrolować wydatek pompy używając probówki z
Założyć złącze w kształcie litery "T" Mot. 1311-08, w miarką 2 000 ml. W celu uruchomienia pompy,
celu umieszczenia manometru do kontroli ciśnienia włączyć zapłon. Pompa jest zasilana przez 30 sekund
Mot. 1311-01 lub Mot. 1328 na wyjściu (S) z filtra jeśli następuje rozruch silnika.
paliwa lub na wejściu pompy wysokiego ciśnienia.
Zmierzony wydatek powinien się mieścić w przedziale
Uruchomić pompę paliwową przy użyciu przyrządu między 80 i 100 litrów/godzinę minimum.
diagnostycznego lub też przez bezpośrednie zasilanie
pompy (przy każdym włączeniu zapłonu, pompa UWAGA: mierzenie ciśnienia i wydatku pompy
niskiego ciśnienia jest zasilana przez 30 sekund). wysokiego ciśnienia jest zabronione.
Odczytać wartość ciśnienia, która powinna mieścić się

w przedziale między 2,5 a 4 barami.
13-36
Pompa wysokiego ciśnienia 13
ZAKAZANY JEST DEMONTAŻ WNĘTRZA POMPY
Mot. 1054 Blokada górnego martwego

punktu
Mot. 1200-01 Przyrząd do blokowania koła
pasowego pompy
Mot. 1383 Przewód do demontażu
przewodów wysokiego ciśnienia
Mot. 1453 Przyrząd do podtrzymywania
silnika
Mot. 1525 Przyrząd do zdejmowania koła
pasowego
Mot. 1525-01 Adaptator przyrządu do
zdejmowania koła pasowego w
silniku F9Q
Klucz dynamometryczny do niewielkich dokręceń
Do pompy wtrysku CP3
MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub °)
Przewód wysokiego ciśnienia ± 0,2

2,5±
±0,3
Mocowanie pompy wysokiego ciśnienia 3±
Nakrętka koła pasowego
pompy wysokiego ciśnienia ±10°
1,5 potem 60±
Śruba mocująca tylny wspornik pompy ±0,3
3±
Śruba mocująca rampę wtrysku ± 0,2
2,2±
Do pompy wtrysku CP1
Przewód wysokiego ciśnienia ±0,2

2,5±
Mocowanie pompy wysokiego ciśnienia ±0,3
3,2±
Nakrętka koła pasowego pompy
wysokiego ciśnienia ±0,5
5±
Śruba osłony zawieszenia elastycznego ±1
6,2±
Śruba drążka reakcyjnego silnika 15
UWAGA: Przed przystąpieniem do naprawy, należy

podłączyć urządzenie diagnostyczne, nawiązać dialog
z modułem elektronicznym wtrysku i sprawdzić, czy
rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem.
Uważać na wysoką temperaturę paliwa.
13-37
DEMONTAŻ
NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ DOTYCZĄCYCH

Zamontować na silniku Mot.1453 wspornik silnika.
Ustawić silnik w górnym martwym punkcie za pomocą blokady Mot. 1054.
Wymontować:
– koło i przedni prawy chlapacz,
– zawieszenie elastyczne,
– obudowę rozrządu,
– przewód wysokiego ciśnienia za pomocą Mot. 1383,

– rampę.
Założyć korki uszczelniające.
Odłączyć od pompy przewód zwrotny paliwa i założyć korki zabezpieczające

przed brudem.
Wymontować tylny wspornik pompy.
13-38
Zamontować na kole pasowym przyrząd
Mot. 1200-01.
Poluzować nakrętkę koła zębatego pompy
wysokiego ciśnienia.
Zamontować przyrząd Mot. 1525 wyposażony w
adaptator Mot. 1525-01 na kole pasowym w celu
odłączenia zespołu.
Odkręcić nakrętki mocujące, przytrzymując jednocześnie śruby (1).
13-39
MONTAŻ
UWAGA: należy uważać, by nie zamontować przewodu wysokiego ciśnienia

w przeciwnym kierunku.
Zbliżyć nakrętki przewodów wysokiego ciśnienia po stronie pompy i

wtryskiwacza, następnie po stronie rampy. Dokręcić je momentem w takiej
samej kolejności jak przy dokręcaniu wstępnym.
Dokręcić rampę wysokiego napięcia.
Wymienić koniecznie przewód odprowadzający olej napędowy (2) po każdym

demontażu.
Zamontować:
– zawieszenie elastyczne (patrz metoda opisana w "rozdziale 19"),
– tylny wspornik (1) pompy.
Dokręcić najpierw śruby na głowicy, a następnie śrubę znajdującą się na

rampie.
Dla pompy wtrysku CP3:
Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania.
Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z

układu. Pozostawić silnik pracujący na biegu jałowym aż do włączenia
wentylatora chłodnicy, następnie kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu.
13-40
Dla pompy wtrysku CP1
Należy dokonać odpowietrzenia układu zasilania

paliwem:
– uruchomić pompę niskiego ciśnienia, włączając i
wyłączając wielokrotnie zapłon,
– OTWORZYĆ ZAWÓR (R) (zawór jest otwarty kiedy
dwie kolorowe kreski są ustawione w jednej linii).

procedury odpowietrzania.
Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku

oleju napędowego z układu. Pozostawić silnik
pracujący na biegu jałowym aż do włączenia
wentylatora chłodnicy, następnie kilkakrotnie wcisnąć
pedał gazu.
13-41
Rampa wtrysku 13

Klucz dynamometryczny "do niewielkich
dokręceń"
Nakrętka przewodów wysokiego

ciśnienia ± 0,2
2,5±
Śruby mocujące rampę wtrysku ± 0,2
2,2±
Czujnik ciśnienia ± 0,2
3,5±
UWAGA: przed przystąpieniem do naprawy,

należy podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać
komunikację z modułem elektronicznym wtrysku i
sprawdzić, czy rampa wtrysku nie znajduje się już pod
ciśnieniem.
13-42
Rampa wtrysku 13
DEMONTAŻ
NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA

CZYSTOŚCI
Odłączyć:
– akumulator,
– czujnik ciśnienia (1),
– wtryskiwacze (2),
– czujnik oznaczenia cylindra.
Poluzować i wymontować przewody wysokiego ciśnienia oleju napędowego.
Założyć korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem
Wymontować ostrożnie rampę wtrysku (3).
13-43
Rampa wtrysku 13
MONTAŻ
Ustawić rampę wtrysku i dokręcić wstępnie ręcznie

śruby mocujące (rampa powinna poruszać się
swobodnie).
Zamontować wszystkie przewody wysokiego ciśnienia

ręcznie (po stronie wtryskiwacza, po stronie pompy, a
następnie po stronie rampy).
Dokręcić wszystkie złącza wysokiego ciśnienia układu

wtrysku (po stronie wtryskiwacza (1), po stronie
pompy (4), a następnie po stronie rampy wtrysku (2).
Dokręcić śruby rampy (3).
UWAGA: należy koniecznie wymienić przewód (5) powrotny paliwa

umieszczony na wtryskiwaczach podczas demontażu.
Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania.

13-44
Rampa wtrysku 13
Dla pompy wtrysku CP1
Należy dokonać odpowietrzenia układu zasilania

paliwem:
– uruchomić pompę niskiego ciśnienia, włączając i
wyłączając wielokrotnie zapłon,
– OTWORZYĆ ZAWÓR (R) (zawór jest otwarty kiedy
dwie kolorowe kreski są ustawione w jednej linii.

procedury odpowietrzania.
Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku

oleju napędowego z układu. Pozostawić silnik
pracujący na biegu jałowym aż do włączenia
wentylatora chłodnicy, następnie kilkakrotnie wcisnąć
pedał gazu.
13-45
Wtryskiwacze 13
DEMONTAŻ WNĘTRZA WTRYSKIWACZA LUB
ODDZIELANIE OBUDOWY WTRYSKIWACZA OD
DYSZY JEST ZABRONIONE.

Śruba mocująca mocowania

wtryskiwaczy ± 0,2
2,5±
Nakrętki przewodów wysokiego
ciśnienia ± 0,5
2,5±
UWAGA: przed przystąpieniem do naprawy,

podłączyć urządzenie diagnostyczne, nawiązać
łączność z modułem elektronicznym wtrysku i
sprawdzić, czy rampa wtrysku nie znajduje się pod
ciśnieniem.
13-46
Wtryskiwacze 13
DEMONTAŻ
NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA

CZYSTOŚCI
UWAGA: wtryskiwacze mogą być wymieniane indywidualnie.
Wymontować przewód wysokiego ciśnienia za pomocą narzędzia Mot. 1383.
Założyć korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem
Wymontować:
– mocowanie wtryskiwacza,
– wtryskiwacz,
– podkładka przeciwogniowa.
CZYSZCZENIE
Do czyszczenia wtryskiwacza surowo zabronione jest używanie:

– szczotki metalowej
– płótna ściernego,
– Ultradźwiękowego urządzenia czyszczącego.
W celu oczyszczenia końcówki wtryskiwacza, należy ją namoczyć w

substancji odtłuszczającej, następnie wytrzeć nie pylącą ściereczką.
13-47
Wtryskiwacze 13
MONTAŻ UWAGA: w trakcie montażu nie należy naprężać
przewodu wysokiego ciśnienia. Poluzować rampę
Wymienić podkładkę pod wtryskiwaczem. wtrysku.
Założyć:
wtryskiwacz,
przewód odprowadzający olej napędowy (1).
13-48
Wtryskiwacze 13
Zamontować przewód wysokiego ciśnienia.
Dokręcić momentem:
– wtryskiwacz (1),
– połączenia po stronie wtryskiwacza, następnie po stronie rampy wtrysku,
– rampę (2).
UWAGA: należy wymienić przewód odprowadzający paliwo do wtryskiwaczy

w trakcie demontażu.

13-49
Czujnik ciśnienia 13
DEMONTAŻ
Czujnik ciśnienia ± 0,5
3,5±
Odłączyć czujnik ciśnienia.
UWAGA: przed jakąkolwiek naprawą, należy
podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać
Wykręcić czujnik ciśnienia.
dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy
rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem.
MONTAŻ
CZUJNIK CIŚNIENIA (1)
Wkręcić czujnik, następnie dokręcić go momentem.
ZACHOWANIA CZYSTOŚCI Podłączyć złącze.

13-50
Regulator ciśnienia 13
UWAGA:
DEMONTAŻ REGULATORA CIŚNIENIA NA
POMPIE WTRYSKU CP3.
DEMONTAŻ
Śruba regulatora ± 0,1
0,9±
Odsunąć złącze regulatora.
UWAGA: przed jakąkolwiek naprawą, należy
podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z Wymontować uchwyt mocujący czujnika temperatury
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku oleju napędowego.
nie jest już pod ciśnieniem. Uważać na wysoką
temperaturę paliwa. Odkręcić śruby mocujące regulator.
Wymontować regulator obracając go w odwrotnym

kierunku do ruchu wskazówek zegara (nie należy
REGULATOR CIŚNIENIA
używać narzędzia do podważania w trakcie
demontażu regulatora pompy).
MONTAŻ
Wymienić uszczelki.
Zwilżyć wszystkie uszczelnienia czystym olejem

napędowym.
Wstawić regulator do pompy obracając nim zgodnie z

ruchem wskazówek zegara (nie używać narzędzia
przy montażu regulatora).
Zbliżyć śruby mocujące, a następnie dokręcić je

momentem.
Podłączyć złącze.

13-51
SILNIK F9Q
Potencjometr pedału gazu 13
WIADOMOŚCI OGÓLNE MONTAŻ
Potencjometry pedału gazu są z nim połączone. Ich
wymiana powoduje konieczność wymiany pedału Przystąpić do montażu wykonując czynności
gazu. demontażu w odwrotnej kolejności.
Istnieją dwa typy pedałów: Z lub bez punktu oporu.
Pojazdy wyposażone w regulator / ogranicznik Przyporządkowanie ścieżek:
prędkości, posiadają pedał gazu z punktem oporu pod
koniec skoku pedału (Kick-down).
1: Masa ścieżki2
Ten punkt oporu służy do wyłączenia funkcji
2: Masa ścieżki1
ograniczenia prędkości w przypadku, gdy kierowca
3: Sygnał ścieżki 1
musi zwiększyć prędkość.
4: Zasilanie ścieżki1
5: Zasilanie ścieżki2
UWAGA: Możliwe jest zamontowanie pedału z
6: Sygnał ścieżki2
punktem oporu zamiast pedału bez punktu oporu.
Natomiast zabronione jest montowanie pedału bez
punktu oporu zamiast pedału z punktem oporu.
DEMONTAŻ
Odłączyć akumulator:
Odłączyć złącze (1) pedału gazu.

Wymontować:
– trzy śruby (2) mocujące pedału,
– pedał.
UWAGA: usterka potencjometra położenia pedału

gazu wywołuje pracę silnika na obrotach biegu
jałowego lub zmianę jego działania (patrz rozdział 13
"Korekta obrotow biegu jałowego")
18570
13-52
Zcentralizowany system kontroli temperatury wody 13
DZIAŁANIE
Moduł elektroniczny wtrysku, zależnie od temperatury

wody, steruje:
– układem wtrysku,
– przekaźnikami wentylatora chłodnicy:
● zespół wentylatora pracuje na małej prędkości jeśli
temperatura wody przekracza 99 °C i zostaje
wyłączony jeśli temperatura spada poniżej 96 °C,
● zespół wentylatora pracuje na dużej prędkości jeśli
temperatura wody przekracza 102 °C i zostaje
wyłączony jeśli temperatura spada poniżej 99 °C,
● zespół wentylatora może być sterowany dla układu
klimatyzacji.
LAMPKA KONTROLNA TEMPERATURY WODY

(wspólna z lampką kontrolną usterki układu
wtrysku)
Lampka kontrolna jest sterowana przez moduł

elektroniczny.
244 Sonda temperatury wody (układ wtrysku oraz Zaczyna być sterowana kiedy temperatura przekracza
wskazanie temperatury płynu na tablicy 120 °C.
wskaźników).
Sonda trzyścieżkowa, 2 ścieżki dla informacji o
temperaturze wody 1 do wskazań na tablicy
wskaźników.
Ten system pozwala na sterowanie motowentylatorem

chłodnicy przez moduł elektroniczny wtrysku. Składa
się z jednej tylko sondy temperatury płynu, która
służącej dla wtrysku, wentylatora chłodnicy, wskaźnika
temperatury i lampki kontrolnej temperatury na tablicy
wskaźników.
13-53
Moduł elektroniczny 13
PRZYPORZĄDKOWANIE ŚCIEŻEK
ZŁĄCZE A
H2 −−− ZASILANIE POTENCJOMETRA PRZEPUSTNICY (ŚCIEŻKA 2)
F1 ← WEJŚCIE POTENCJOMETRA PRZEPUSTNICY (ŚCIEŻKA 2)
F3 ← WEJŚCIE WŁĄCZNIKA ŚWIATEŁ STOP
E1 --- ZASILANIE POTENCJOMETRA PRZEPUSTNICY (ŚCIEŻKA 1)
E2 ← WEJŚCIE ZŁĄCZA SPRZĘGŁA
C1 ← WEJŚCIE POTENCJOMETRA PRZEPUSTNICY (ŚCIEŻKA 1)
C3 →← DIAGNOSTYKA
B3 --- MASA POTENCJOMETRA PRZEPUSTNICY (ŚCIEŻKA 1)
A3 --- MASA POTENCJOMETRA PRZEPUSTNICY (ŚCIEŻKA 2)
A4 →← POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN L (KABINA)
B4 →← POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN H (KABINA)
A2 --- MASA DZę WIGNI REGULATORA OGRANICZNIKA PRĘDKOŚCI
B2 ← SYGNAŁ DZę WIGNI REGULATORA OGRANICZNIKA PRĘDKOŚCI
D2 ← WŁĄCZENIE/WYŁĄCZENIE REGULATORA PRĘDKOŚCI
F2 ← WŁĄCZENIE/WYŁĄCZENIE OGRANICZNIKA PRĘDKOŚCI
ZŁĄCZE B
B3 ← WEJŚCIE DIAGNOSTYCZNE ŚWIEC (1)
B2 --- MASA POTENCJOMETRA POŁOŻENIA EGR
C3 → STEROWANIE PRZEKAZę NIKIEM GRZANIA ŚWIEC ŻAROWYCH
C2 ← WEJŚCIE SYGNAŁU POTENCJOMETRA POŁOŻENIA EGR
C1 ← WEJŚCIE CZUJNIKA CIŚNIENIA DOŁADOWANIA
D4 → WYJŚCIE STEROWANIA PRZEKAZę NIKIEM DOŁADOWANIA
D3 ← WEJŚCIE SONDY TEMPERATURY POWIETRZA
D1 ← WEJŚCIE CZUJNIKA CIŚNIENIA OLEJU NAPĘDOWEGO
E3 --- +PO ZAPŁONIE
E1 --- MASA SONDY TEMPERATURY WODY
F2 --- ZASILANIE POTENCJOMETRA POŁOŻENIA EGR
G3 ← SYGNAŁ CZUJNIKA PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ SILNIKA
G2 --- ZASILANIE PRZEPŁYWOMIERZA POWIETRZA
G1 --- MASA CZUJNIKA TEMPERATURY PALIWA (F9Q 750)
H4 ← WEJŚCIE SYGNAŁU PRZEPŁYWOMIERZA POWIETRZA
H3 ← SYGNAŁ CZUJNIKA PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ SILNIKA
H2 --- ZASILANIE CZUJNIKA CIŚNIENIA OLEJU NAPĘDOWEGO
J3 ← WEJŚCIE TEMPERATURY PALIWA (F9Q 750)
J2 --- ZASILANIE CZUJNIKA CIŚNIENIA DOŁADOWANIA
K3 ← WEJŚCIE SONDY TEMPERATURY WODY
L4 --- MASA MOCY
L3 --- MASA MOCY
L2 → WYJŚCIE STEROWANIA ELEKTROZAWOREM CIŚNIENIA TURBO
L1 → WYJŚCIE STEROWANIA ELEKTROZAWOREM REGULATORA
CIŚNIENIA
M4 --- MASA MOCY
M3 --- + PO PRZEKAZę NIKU
M2 --- + PO PRZEKAZę NIKU
M1 → WYJŚCIE STEROWANIA ELEKTROZAWORU EGR
F3 → STEROWANIE OGRZEWANIEM DODATKOWYM
13-54
ZŁĄCZE C
A4 --- MASA CZUJNIKA CIŚNIENIA DOŁADOWANIA
A3 --- MASA PRZEPŁYWOMIERZA
A2 → WYJŚCIE STEROWANIA PRZEKAZę NIKIEM ZESPOŁU
WENTYLATORA MAŁEJ PRĘDKOŚCI
A1 → WYJŚCIE STEROWANIA POMPĄ ELEKTRYCZNĄ PALIWA (F9Q 754)
WYJŚCIE STEROWANIA PRZEKAZę NIKIEM ZESPOŁEM
B4 → WENTYLATORA DUŻEJ PRĘDKOŚCI
MASA CZUJNIKA CIŚNIENIA OLEJU NAPĘDOWEGO
B3 --- MASA CZUJNIKA POŁOŻENIA WAŁU ROZRZĄDU
C1 --- WYJŚCIE STEROWANIA OGRZEWANIEM DODATKOWYM
E4 → WYJŚCIE STEROWANIA OGRZEWANIEM DODATKOWYM
J4 → SYGNAŁ CZUJNIKA POŁOŻENIA WAŁU ROZRZĄDU
K4 ← STEROWANIE WTRYSKIWACZEM 2
L4 → ZASILANIE WTRYSKIWACZA 2
L3 --- ZASILANIA WTRYSKIWACZA 3
L2 --- STEROWANIE WTRYSKIWACZEM 4
L1 → ZASILANIE WTRYSKIWACZA 4
M4 --- ZASILANIE WTRYSKIWACZA 1
M3 --- STEROWANIE WTRYSKIWACZEM 3
M2 → STEROWANIE WTRYSKIWACZEM 1
M1 → STEROWANIE STABILIZATOREM CIŚNIENIA (SYSTEM I
F4 → ZATRZYMANIE SILNIKA)
13-55
114
OCHRONA ŚRODOWISKA
14
WSZYSTKIE TYPY
SILNIKÓW
BENZYNOWYCH Pochłanianie oparów benzyny
SCHEMAT UKŁADU
A Pochłanianie oparów benzyny pochodzących ze

zbiornika.
1 Kolektor ssący B Pochłanianie oparów benzyny pochodzących z
2 Elektrozawór odpowietrzania pochłaniacza. silnika.
3 Pochłaniacz. C Odpowietrzanie zbiornika.
4 Zbiornik.
M Otwór odpowietrzający.
UWAGA: przy normalnych warunkach działania otwór
odpowietrzający powinien być drożny.
14-1
WSZYSTKIE TYPY OCHRONA ŚRODOWISKA
SILNIKÓW
BENZYNOWYCH Pochłanianie oparów benzyny 14
ZASADA DZIAŁANIA KONTROLA DZIAŁANIA SYSTEMU
ODPROWADZANIA OPARÓW Z POCHŁANIACZA
Odpowietrzanie zbiornika odbywa się za
pośrednictwem pochłaniacza oparów benzyny. Nieprawidłowe działanie tego układu może
spowodować niestabilną pracę na biegu jałowym lub
Przepływ oparów benzyny jest wstrzymywany za gaśnięcie silnika.
pomocą aktywnego węgla zawartego w pochłaniaczu.
Sprawdzić cały układ (patrz schematy).
Opary benzyny zawarte w pochłaniaczu są
eliminowane i spalane w silniku. Sprawdzić stan przewodów w całym układzie.
W tym celu, pochłaniacz i kolektor ssący są połączone

za pomocą przewodu i elektrozaworu. Ten
elektrozawór znajduje się na mocowaniu przedniego
prawego amortyzatora w silnikach F4P, K4M, F5R i
obok zbiornika wspomagania układu kierowniczego w
silniku L7X.
Zasada działania elektrozaworu polega na

zapewnieniu zmiennego przekroju przepływu (funkcja
sygnału RCO Cyklicznego Współczynnika Otwarcia
emitowanego przez moduł elektroniczny wtrysku).
Zmiana przekroju przepływu oparów benzyny w

elektrozaworze wynika z równowagi między polem
magnetycznym tworzonym przez zasilanie uzwojenia
oraz siłę wywieraną przez sprężynę powrotną
zapewniającą zamknięcie elektrozaworu.
1 Kolektor ssący
2 Elektrozawór odpowietrzania pochłaniacza.
3 Pochłaniacz.
4 Zbiornik.
M Otwór odpowietrzający.
14-2
SILNIKÓW
WARUNKI ODPROWADZENIA OPARÓW Z DEMONTAŻ POCHŁANIACZA
POCHŁANIACZA
Pochłaniacz (1) znajduje się na zbiorniku po lewej
Elektrozawór odpowietrzania pochłaniacza jest stronie.
sterowany ścieżką C-E1 w silniku K4M i F4P i
ścieżką C-F4 w silniku L7X modułu elektronicznego Odłączyć:
kiedy: – przewód (2) wejściowy oparów benzyny zbiornika,
– przewód (3) odprowadzający opary do
Silniki F4P i K4M: elektrozaworu,
– temperatura wody przekracza 55 °C, – przewód (4) odpowietrzający.
– temperatura powietrza przekracza 10 °C,
– silnik nie pracuje na obrotach biegu jałowego, Wymontować:
– osiągnięty został dany próg obciążenia, – śruba (5) mocująca pochłaniacz,
– potencjometr przepustnicy nie znajduje się w – pochłaniacz.
położeniu pedał zwolniony.
Silnik L7X:
– temperatura wody przekracza 35°C,
– po upłynięciu 20 sekund od uruchomienia silnika.
W trakcie wykonywania diagnostyki EOBD (On Board

Diagnostic), odpowietrzenie pochłaniacza nie jest
dozwolone.
Możliwe jest sprawdzenie cyklicznego współczynnika

otwarcia elektrozaworu odpowietrzania pochłaniacza
sprawdzając za pomocą urządzenia diagnostycznego
parametr "RCO elektrozaworu odpowietrzania
pochłaniacza".
Elektrozawór jest zamknięty przy wartości niższej od

1,5%.
MONTAŻ
14-3
SILNIKÓW
Sprawdzić:
– przy silniku pracującym na obrotach biegu jałowego,
– zatykając w pochłaniaczu obieg oparów pochodzących ze zbiornika,
– podłączając manometr (-3 / +3 bary) (Mot. 1311-01) na wyjściu odpowietrzającym pochłaniacza (M),
czy nie ma podciśnienia (w ten sam sposób wartość sterowania odczytana przez urządzenie diagnostyczne w
parametrze : "RCO elektrozaworu odpowietrzania pochłaniacza" pozostaje minimalna X≤1,5%).
Czy jest podciśnienie ?
TAK: Przy wyłączonym zapłonie, przy pomocy pompy próżniowej wytworzyć podciśnienie 500 mbarów na
wyjściu z elektrozaworu. Nie powinno ono zmieniać się o więcej niż 10 mbarów przez 30 sekund.
Ciśnienie ulega znacznym zmianom ?
TAK: Elektrozawór jest uszkodzony, do wymiany.
NIE: Mamy do czynienia z usterką elektryczną, sprawdzić układ.
NIE: W warunkach odpowietrzania (patrz warunki odpowietrzania), powinien być stwierdzony wzrost
podciśnienia (przy jednoczesnym wzroście wartości parametru w urządzeniu diagnostycznym).
KONTROLA POŁĄCZENIA ZBIORNIKA POCHŁANIACZA
To połączenie można sprawdzić podłączając pompę próżniową na przewodzie prowadzącym do pochłaniacza.
14-4
OCHRONA ŚRODOWISKA
SILNIKI
F4P - K4M Pochłanianie oparów benzyny 14
UMIEJSCOWIENIE ELEMENTÓW
Otwór zasysania oparów oleju
Otwór wyjściowy oparów oleju Płaski zbiornik oparów oleju znajdujący się na głowicy.
Demontaż, patrz rozdział 11 "Góra i przód silnika".
14-5
OCHRONA ŚRODOWISKA
SILNIK L7X
Pochłanianie oparów benzyny 14
OPIS UKŁADU
1 Przód głowicy
2 Tył głowicy
3 Osadnik oleju
4 Silnik
5 Obudowa przepustnicy
6 Kolektor ssący
7 Przewód powietrza
8 Przewód pokrywa przodu głowicy / osadnik oleju
9 Przewód pokrywa tyłu głowicy / osadnik oleju
A Górny obieg obudowy przepustnicy.

Obieg ten jest używany przy średnich i dużych obciążeniach. Opary są zasysane
dzięki podciśnieniu panującemu w przewodzie powietrza (7).
B Dolny obieg obudowy przepustnicy.

Ten obieg jest używany przy słabych obciążeniach. Opary są zasysane przez
podciśnienie panujące między przepustnicą a silnikiem.
14-6
OCHRONA ŚRODOWISKA
SILNIK F9Q
Pochłanianie oparów benzyny 14
OPIS UKŁADU
1 Silnik
A Przewód zasysania oparów oleju dołu silnika.
2 Osadnik oleju
3 Obudowa filtra powietrza B Przewód zasysania oparów oleju góry silnika.
4 Kolektor ssący
C Osadnik oleju.
KONTROLA
D Przewód zasysania oparów oleju połączony z
przewodem ssącym.
Dla zapewnienia prawidłowego działania układu
oczyszczania spalin, system pochłaniania oparów
oleju należy utrzymywać w czystości i w dobrym
stanie.
14-7
OCHRONA ŚRODOWISKA
SILNIK F9Q
Recyrkulacja gazów spalinowych E.G.R. 14
OPIS UKŁADU
1 Silnik
2 Komputer wtrysku
3 Kolektor wlotowy
4 Kolektor wylotowy
5 Zawór EGR
6 Sonda temperatury wody
DEMONTAŻ ZAWORU
Zawór EGR jest wciśnięty na siłę w kolektor wlotowy.
Aby ułatwić jego wymianę, najlepiej jest wymontować kolektory.
FUNKCJA SYSTEMU EGR
Recyrkulacja gazów spalinowych jest wykorzystywana w celu zmniejszenia

zawartości tlenku azotu (NOx) w spalinach.
Moduł elektroniczny wtrysku zezwala na przepływ gazów dzięki sterowaniu

za pośrednictwem elektrycznego zaworu.
14-8
OCHRONA ŚRODOWISKA
SILNIK F9Q
Recyrkulacja gazów spalinowych E.G.R. 14
ZASADA DZIAŁANIA
Zawór jest sterowany sygnałem RCO (Cykliczny

Współczynnik Otwarcia) emitowanym przez moduł
elektroniczny wtrysku. Sygnał RCO pozwala na zminę
otwarcia zaworu, a co za tym idzie, zmianę ilości
gazów kierowanych do kolektora wlotowego.
Moduł elektroniczny przeprowadza test pozwalający

na określenie położenia przepustnicy zaworu EGR.
WARUNKI DZIAŁANIA
Parametry powodujące włączenie zaworuEGR są

następujące
– temperatura wody
– temperatura powietrza
– ciśnienie atmosferyczne W przypadku usterki:
– położenie pedału gazu – przepływomierza powietrza,
– prędkość obrotowa silnika. – zaworu EGR,
– czujnika ciśnienia doładowania,
Zawór EGR jest odłączany jeśli – elektrozaworu sterowania turbosprężarką.
– napięcie akumulatora jest niższe od 9 Voltów zawór elektryczny EGR nie jest zasilany.
– prędkość obrotowa silnika jest niższa od
700 obr/min,
– kartografia (prędkość obrotowa silnika / obciążenie)
jest wyższa niż dany próg,
– prędkość pojazdu jest niższa od 12 Km/h, prędkość
obrotowa silnika jest niższa 1000 obr/min. i jeśli
temperatura wody jest wyższa niż 60 °C przez
40 sekund.
Zawór EGR nie jest zasilany po rozruchu zależnie od

parametru temperatury wody.
X Czas
Y Temperatura wody (°C)
1 Zasilanie solenoidu
2 Zasilanie czujnika
4 Masa czujnika
5 Masa solenoidu
6 Wyjście czujnika
14-9
116
ROZRUCH ŁADOWANIE
Alternator 16
DZIAŁANIE - DIAGNOSTYKA Klient zgłasza usterkę ładowania, a lampka kontrolna
działa prawidłowo.
Ten typ pojazdów jest wyposażony w alternatory z
wewnętrzną wentylacją w wbudowanym regulatorem i Jeśli napięcie regulowane jest niższe niż 13,5 V,
lampką kontrolną na tablicy wskaźników, której zasada sprawdzić alternator. Usterka może być
działania jest następująca: spowodowana:
– po włączeniu zapłonu lampka zapala się, – uszkodzeniem diody,
– po uruchomieniu silnika lampka gaśnie, – uszkodzeniem fazy,
– jeśli lampka kontrolna zapala się w trakcie działania – zwęgleniem lub zużyciem pierścieni szczotkowych.
silnika, oznacza to usterkę "ładowania".
Kontrola napięcia
USTALANIE PRZYCZYN USTEREK
Podłączyć woltomierz do zacisków akumulatora i
Lampka nie świeci się przy włączeniu zapłonu sprawdzić jego napięcie.
Sprawdzić:: Uruchomić silnik i zwiększyć jego obroty do momentu,

– stan połączeń elektrycznych, kiedy wskazówka woltomierza ustabilizuje się na
– czy żarówka nie jest spalona (w tym celu podłączyć wartości napięcia regulowanego.
układ do masy ; żarówka powinna zaświecić się).
Wartość napięcia powinna się zawierać w przedziale
między 13,5 V i 14,8 V.
Lampka zapala się przy pracującym silniku
Włączyć maksymalną ilość odbiorników, napięcie
Oznacza to usterkę ładowania, której przyczyną może regulowane musi nadal wynosić od 13,5 V do 14,8 V.
być:
– zerwanie paska alternatora, przecięcie przewodu UWAGA: przed wykonywaniem spawania
ładowania, łukowego w samochodzie, należy bezwzględnie
– wewnętrzne uszkodzenie alternatora (rotor, stator, odłączyć akumulator i regulator.
diody szczotki),
– usterka regulatora,
– przepięcie.
16-1
ROZRUCH ŁADOWANIE
Alternator 16
IDENTYFIKACJA
SILNIK ALTERNATOR NATĘŻENIE
Valéo SG 10 B015
120 A
Valéo SG 10 B016
K4M-F4P Valéo SG 12 B050
Valéo SG 12 B053 125 A
Valéo SG 12 B055
F9Q Valéo SG 12 B017 125 A
L7X Valéo SG 12 B019 120 A
KONTROLA
Po 15 minutach rozgrzewania silnika, przy napięciu 13,5 volta.
obr/min. silnik 120 amperów 125 amperów
800 17 64
2000 50 81
4000 109 118
6000 121 123
16-2
ROZRUCH ŁADOWANIE
Alternator 16
DIAGNOSTYKA
Urządzenia diagnostyczne umożliwiają sprawdzenie alternatora przez pomiar napięcia i generowanego prądu przy
włączonych i wyłączonych odbiornikach energii elektrycznej.
UWAGA: szczypce pomiarowe amperażu stacji diagnostycznej są typu indukcyjnego (zakres pomiaru: 0 do
1 000 A). Szczypce podłącza się nie odłączając akumulatora, co pozwala zachować pamięć i parametry
dostosowawcze bloków elektronicznych.
Umieścić szczypce do pomiaru amperażu bezpośrednio przy wylocie z alternatora, strzałka na szczypcach powinna
być skierowana w stronę alternatora (stacja diagnostyczna wykrywa niewłaściwe położenie).
Pomiary wykonuje się w trzech etapach:

– pomiar napięcia akumulatora przy wyłączonym zapłonie,
– przy wyłączonych odbiornikach pomiar napięcia regulowanego i prądu przepływającego,
– przy włączonej maksymalnej ilości odbiorników pomiar napięcia regulowanego i prądu przepływającego.
Po przeprowadzeniu testu, zależnie od przypadku, zmierzone wartości powodują wyświetlenie następujących

komunikatów:
– napięcie akumulatora w pustym pojeździe < 12,3 V = akumulator rozładowany.
Bez odbiorników:
– napięcie regulowane > 14,8 V ⇒ regulator uszkodzony,
– (napięcie regulowane w pustym pojeździe < 13,2 V) lub (prąd ładowania < 2A) ⇒ usterka ładowania.
Przy włączonych odbiornikach:

– napięcie regulowane > 14,8 V ⇒ regulator uszkodzony,
– napięcie regulowane < 12,7 V ⇒ należy sprawdzić wydatek alternatora względem jego parametrów technicznych:
Silnik
K4M-F4P F9Q L7X
Natężenie (w amperach)
Minimalne natężenie, jakie musi dostarczyć

alternator przy wszystkich odbiornikach 80 80 80
włączonych (3000 obr/min)
16-3
ROZRUCH ŁADOWANIE
Alternator 16
Diagnostyka (ciąg dalszy)
Jeśli zmierzony wydatek jest zbyt słaby, należy

sprawdzić:
– zużycie alternatora (szczotki..),
– połączenia akumulatora,
– plecionka złącza masy silnika,
– zgodność alternatora,
– naciąg paska.
Jeśli zmierzona wydajność jest prawidłowa zaś

napięcie regulowane zbyt niskie, przyczyną
nieprawidłowości nie jest alternator.
Możliwe są dwie przyczyny:

– pojazd posiada zbyt dużą ilość odbiorników
elektrycznych,
– akumulator jest rozładowany.
16-4
ROZRUCH ŁADOWANIE
SILNIKI
F4P - K4M - F9Q Alternator 16
DEMONTAŻ
Odłączyć akumulator wraz z połączeniami

elektrycznymi alternatora.
Wymontować:
– chlapacz przedni prawy oraz osłonę boczną,
– pasek klinowy akcesoriów (patrz rozdział 07 "Naciąg
paska akcesoriów"),
– rolkę nawijacza,
– śruby mocujące alternatora i wyjąć je przy pomocy
śrubokręta.
16-5
ROZRUCH ŁADOWANIE
SILNIKI
F4P - K4M - F9Q Alternator 16
MONTAŻ
W celu ułatwienia montażu alternatora, należy ścisnąć

pierścienie (A) za pomocą szczypiec lub imadła.
Metoda naprężania paska akcesoriów została opisana

w rozdziale 07 "Naciąg paska akcesoriów".
16-6
ROZRUCH ŁADOWANIE
SILNIK L7X
Alternator 16
DEMONTAŻ
Wymontować osłonę pod silnikiem.
Odłączyć połączenia elektryczne alternatora.
Wymontować:
– pasek klinowy akcesoriów (patrz rozdział 07 "Naciąg
paska akcesoriów"),
– koło pasowe pompy wspomagania układu
kierowniczego,
– mocowania sprężarki i odsunąć ją,
– alternator.
MONTAŻ
Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej

kolejności.
Metoda naciągu paska akcesoriów została opisana w

rozdziale 07 "Naciąganie paska akcesoriów".
16-7
ROZRUCH ŁADOWANIE
Rozrusznik 16
IDENTYFIKACJA
SILNIK ROZRUSZNIK
Bosch. 000106017
K4M-F4P
Bosch. 000106022
Valéo D7R44
F9Q Valéo D7R47
Valéo D7R49
L7X Valéo D6RA107
16-8
ROZRUCH ŁADOWANIE
SILNIKI
F4P - K4M Rozrusznik 16
Demontaż-montaż rozrusznik nie jest szczególnie
trudny, należy go wykonać po uprzednim
wymontowaniu obudowy tłumika szmerów ssania.
Sprawdzić obecność tulejki centrującej podczas

montażu.
16-9
ROZRUCH ŁADOWANIE
SILNIK F9Q
Rozrusznik 16
DEMONTAŻ
Wymontować:
– wspornik (1), a następnie katalizator (2),
– przewód masy (4),

– mocowania (5) rozrusznika,
– rozrusznik,
18569
– złącza elektryczne rozrusznika,

– przewód powietrza (A) odłączając przewód
elastyczny (B) na zbiorniku zasysania oparów oleju,
– mocowanie (3),
– przewody powietrza (C) i (D) kolejno na
turbosprężarce i kolektorze wlotowym, a następnie
odsunąć je,
MONTAŻ

kolejności.
Sprawdzić obecność tulejki centrującej podczas

montażu.
16-10
ROZRUCH ŁADOWANIE
SILNIK L7X
Rozrusznik 16
DEMONTAŻ
Wymontować:
– złącze sondy lambda (1), a następnie wymontować
ją za pomocą Mot. 1495,
– ekrany termiczne (2) i (3),
– filtr oleju,
– rozrusznik,
MONTAŻ
Sprawdzić obecność tulei środkujących.

kolejności.
Sprawdzić poziom oleju.
16-11
117
UKŁAD ZAPŁONOW
SILNIKI
K4M - F4P Zapłon statyczny 17
WYMONTOWANIE CEWKI
Śruby cewki zapłonowej 1,5
Świece 2,5 do 3 Odłączyć cewki zapłonowe.
OPIS UWAGA: nie uszkodzić złącz (1); w razie potrzeby

należy je wymienić.
Zapłon statyczny jest systemem, który umożliwia
wzrost ilości energii na poziomie świec zapłonowych Odkręcić śruby (2) mocowania cewek.
poprzez wyeliminowanie wszystkich części pośrednich
między świecą a cewką.
System nie wymaga również stosowania żadnych

części ruchomych w układzie zapłonowym.
Moduł zapłonowy jest zintegrowany z blokiem

elektronicznym wtrysku. Zapłon wykorzystuje zatem te
same czujniki, które wtrysk.
18666
MONTAŻ
14851S Montaż należy wykonać się w kolejności odwrotnej do

demontażu. W razie konieczności wymienić okrągłe
Zastosowano cztery cewki zapłonowe, które są uszczelki cewek.
umieszczone bezpośrednio na świecach za pomocą
śruby na pokrywie głowicy.
Cewki są zasilane w seriach podwójnych (zapłon

bliźniaczy) przez ścieżki C H2 i C H3 bloku
elektronicznego wtrysku:
– ścieżka C H2 dla cylindrów 1 i 4,
– ścieżka C H3 dla cylindrów 2 i 3.
17-1
UKŁAD ZAPŁONOW
SILNIK L7X
Zapłon statyczny 17
WYMONTOWANIE CEWKI
Śruby cewek zapłonowych 1,5
Świece 2,5 do 3 W celu wymontowania cewek tylnych cylindrów
niezbędny jest demontaż kolektora ssącego (patzr
OPIS rozdział 12 MIESZANKA PALIWOWA "kolektor
ssący").
Zapłon statyczny jest systemem, który umożliwia
wzrost ilości energii na poziomie świec zapłonowych Odłączyć cewki zapłonowe, odkręcić śruby (2)
poprzez wyeliminowanie wszystkich części pośrednich mocujące cewki.
między świecą a cewką.
System nie wymaga również stosowania żadnych

elementów ruchomych w układzie zapłonu.
Moduł zapłonowy jest zintegrowany z blokiem

elektronicznym wtrysku. Zapłon wykorzystuje zatem
te same czujniki, które wtrysk.
19210
MONTAŻ
19321
Montaż należy wykonać w kolejności odwrotnej do

Jest sześć cewek zapłonowych zamocowanych
demontażu. W razie potrzeby wymienić okrągłe
bezpośrednio do świecy przez śrubę na pokrywie
uszczelki cewek.
głowicy.
Kolejność zapłonu: 1-6-3-5-2-4

Cewki są zasilane oddzielnie przez ścieżki A H2, A H3,
A H4, A G2, A G3 i A G4 bloku elektronicznego wtrysku:
– ścieżka A H2 dla cylindra 1,
– ścieżka A G2 dla cylindra 6,
17-2
UKŁAD ZAPŁONOW
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Świece 17
W celu wymontowania świec należy wymontować cewki zapłonowe (patrz
rozdział 17 Zapłon "Zapłon statyczny").
Do wymontowania świec użyć przyrządu do świec Ele. 1382.
Silnik Marka Typ
K4M EYQUEM RFC 50 LZ 2E
Korpus płaski z uszczelką
Odstęp między elektrodami: 0,9 mm
Moment dokręcenia: 2,5 do 3 daN.m
Silnik Marka Typ
F4P CHAMPION RFC 87 YCL
Odstęp między elektrodami: 0,9 mm
Silnik Marka Typ
L7X BOSCH FGR 8M QPE
Odstęp: 1 mm
17-3
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Rozmieszczenie elementów 17
19324
1 Elektrozawór recyrkulacji oparów paliwa

2 Czujnik ciśnienia kolektora
3 Obudowa przepustnicy z silnikiem
4 Sonda Lambda górna
5 Cewki zapłonowe
6 Czujnik temperatury wody i czujnik GMP
7 Komputer wtrysku
8 Przekaźnik wtrysku
9 Czujnik spalania stukowego
10 Czujnik temperatury powietrza
11 Rampa wtrysku
12 Elektrozawór koła zmiany fazy rozrzadu (tylko F4P)
17-4
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
19325
1 Amortyzator drgań
2 Elektrozawór koła zmiany fazy rozrządu (x2)
3 Sonda Lambda górna (cylindrów w tylnej części komory)
5 Czujnik spalania stukowego(x2)
6 Sonda Lambda dolna (cylindrów w tylnej części komory)
9 Komputer wtrysku
11 Czujnik temperatury wody i czujnik GMP
12 Czujnik detektora cylindrów (x2)
13 Sonda Lambda dolna (cylindrów w przedniej części komory)
14 Cewki zapłonowe
15 Rampa wtrysku
16 Sonda Lambda górna (cylindrów w tylnej części komory)
17-5
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
1 Elektrozawór recyrkulacji oparów paliwa 3 Obudowa przepustnicy z silnikiem
5 Cewki zapłonowe 4 Sonda Lambda górna
18449-1
18698
6 Czujnik temperatury wody

2 Czujnik ciśnienia kolektora 13 Czujnik GMP
12 Elektrozawór koła zmiany fazy rozrządu (tylko
F4P)
14853
18666
17-6
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
9 Czujnik spalania stukowego 15 Pochłaniacz
11 Rampa wtrysku
18452
18450
14 Sonda Lambda dolna
18453
17-7
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
3 Sonda Lambda górna (tylnych cylindrów)
6 Sonda Lambda dolna (tylnych cylindrów)
11 Czujnik temperatury wody
19229
17-8
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
13 Sonda Lambda dolna (przednich cylindrów) 5 Czujnik spalania stukowego
14 Cewki zapłonowe
16 Sonda Lambda górna (przednich cylindrów)
12725
19222
2 Elektrozawór koła zmiany fazy rozrządu (x2)

12 Czujnik identyfikacji cylindra (x2)
15 Rampa wtrysku
1 Amortyzator drgań
19212
19125
17-9
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
19128
17-10
UKŁAD WTRYSKU
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Potencjometr pedału gazu 17
WIADOMOŚCI OGÓLNE
Potencjometr pedału przyspieszenia stanowi całość z pedałem przyspieszenia. Jego wymiana powoduje
konieczność wymiany pedału gazu.
Istnieją dwa typy pedałów: z punktem krańcowym i bez.
Pojazdy wyposażone w regulator/ogranicznik prędkości posiadają pedał przyspieszenia z punktem krańcowym na

końcu skoku (Kick-down)
Punkt krańcowy umożliwia zakończenie funkcji ograniczenia prędkości w sytuacji wymagającej gwałtownego
przyśpieszenia.
UWAGA: dopuszcza się motażu pedału z punktem krańcowym w pojeździe, który takowego nie posiadał.
Zabroniona jest natomiast wymiana pedału z punktem krańcowym na pedał zwykły.
DEMONTAŻ Przyporządkowanie ścieżek:
Odłączyć: 1 Masa ścieżki2

– akumulator, 2 Masa ścieżki1
– złącze (1) pedału przyspieszenia. 3 Sygnał ścieżki1
4 Zasilanie ścieżki1
Wymontować: 5 Zasilanie ścieżki2
– trzy śruby (2) mocujące pedał, 6 Sygnał ścieżki2
– pedał.
17785R
18570
NOTA: usterka potencjometru pozycji pedału
MONTAŻ przyspieszenia powoduje ustawienie obrotów biegu
jałowego lub modyfikację funkcjonowania (patrz
Przystąpić do montażu wykonując czynności rozdział 17 "Korekta obrotów biegu jałowego").
17-11
UKŁAD WTRYSKU
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Moduł elektroniczny 17
Mot. 1372 Przyrząd do zdejmowania śrub
niezrywalnych
WIADOMOŚCI OGÓLNE Nawiercić trzy śruby niezrywalne posługująć się

wiertłem ∅ 5 mm w osi śruby.
Blok elektroniczny wtrysku jest umieszczony pod
skrzynką akumulatora. Aby go wymontować,
niezbędny jest demontaż skrzynki akumulatora
zamocowanej trzema niezrywalnymi śrubami .
DEMONTAŻ
Odłączyć i wyjąć akumulator.
Odczepić skrzynkę przekaźników od skrzynki

akumulatora i ją odsunąć.
18951
Wymontować:
– trzy śruby mocujące skrzynkę akumulatora za
pomocą przyrządu Mot. 1372,
– skrzynkę akumulatora.
18701
17-12
UKŁAD WTRYSKU
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Moduł elektroniczny 17
Wymontować:
– kołnież (1) mocujący wiązkę przewodów
elektrycznych,
– nakrętki (2) mocujące blok elektroniczny,
– blok elektroniczny uprzednio do odłączając.
18448
MONTAŻ

Wymienić na nowe niezrywalne śruby.
Przystąpić do przystosowania kodu blokady rozruchu

postępując według procedury opisanej w rozdziale 82
"Blokada rozruchu".
Przy włączeniu zapłonu obudowa przepustnicy musi

wykonać cykl przystosowania kodu położeń
krańcowych.
Sprawdzić za pomocą przyrządu diagnostycznego czy

przystosowanie kodu odbyło się w sposób prawidłowy.
Jeżeli tak nie jest, sprawdzić rozdział 17 diagnozy

"obudowa przepustnicy".
17-13
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Cechy szczególne 17
WŁAŚCIWOŚCI WTRYSKU WIELOPUNKTOWEGO SAGEM "S2000"
● Blok elektroniczny 112 ścieżek firmy SAGEM oraz typu "S2000" odpowiedzialny za sterowanie wtryskiem i
zapłonem.
● Wtrysk wielopunktowy działający w trybie sekwencyjnym bez czujnika identyfikacji cylindra n°1 na kole wału
rozrządu. W związku z tym, zmiana fazy dokonuje się w sposób logistyczny na podstawie czujnika GMP.
● Kontrolka wtrysku na funkcjonalnej tablicy rozdzielczej. Implantacja specjalnej kontrolki wtrysku (kontrolka OBD
"On Board Diagnostic"). Jej obecność jest wymuszona użyciem systemu diagnozy OBD "On Board Diagnostic".
● Szczególne zalecenia związane z systemem blokady rozruchu:

Zastosowanie systemu blokady rozruchu 3 generacji wymagającego specjalnej metody wymiany bloku
elektronicznego.
● Układ zasilający bez obwodu zwrotnego do zbiornika (regulator ciśnienia znajduje się na zespole pompa/czujnik
poziomu paliwa)
● Ustawienie obrotów biegu jałowego:

– nominalne obroty biegu jałowego, 750 obr/min
– obroty biegu jałowego z automatyczną skrzynią biegów 750 obr/min
Korekta obrotów biegu jałowego w zależności od:
– klimatyzacji,
– presostatu układu wspomagania kierownicy,
– napięcia akumulatora,
– elektrycznego ogrzewanie przedniej szyby.
● Obroty maksymalne:
Gdy temperatura wody jest niższa niż 75°C dla F4P i 60°C dla K4M lub podczas maksymalnych obrotów przez
10 sekund, wartość odcięcia jest rzędu 5800 obr/min charakteryzująca odcięcie w celu ochrony "zimnego" silnika.
Gdy silnik osiągnie temperaturę pracy, odcięcie zapłonu osiąga swoją normalną wartość:
– na 1 szym i 2 gim biegu (w zależności od SRBCI) 6500 obr/min dla K4M i 6300 obr/min dla F4P
– na 3 cim, 4tym i 5tym biegu 6500 obr/min dla K4M i 6300 obr/min dla F4P
● Elektrozawór odpowietrzania pochłaniacza sterowany przez Cykliczny Współczynnik Otwarcia w zależności od

prędkości obrotowej silnika i ciśnienia w kolektorze.
● Sterowanie zespołu wentylatora i kontrolki sygnału ostrzegawczego temperatury wody na tablicy rozdzielczej przez
blok elektroniczny wtrysku (funkcja CSKT Centralny System Kontroli Temperatury).
● Automatyczna konfiguracja funkcjonowania regulatora/ogranicznika prędkości jak również funkcjonowania

klimatyzacji.
● Blok elektroniczny wtrysku steruje sprzęgłem kompresora klimatyzacji.
● Użycie dwóch sond Lambda na wejściu i wyjściu katalizatora.
● Kolo zmiany fazy rozrządu sterowane przez elektrozawór połączony i sterowny przez blok elektroniczny (tylko
F4P).
● Obudowa przepustnicy z silnikiem do regulacji przepływu powietrza oraz ustawienia obrotów biegu jałowego.
17-14
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
WŁAŚCIWOŚCI WTRYSKU WIELOPUNKTOWEGO BOSCH
● Blok elektroniczny 128 ścieżek BOSCH ME7.4.6.
● Wtrysk wielopunktowy sekwencyjny steruje pojedyńczo wtryskiwaczami w następującej kolejności: 1-6-3-5-2-4.
● Zapłon statyczny poprzez sześć cewek.
● Kontrolka wtrysku na funkcjonalnej tablicy rozdzielczej.
● Zastosowanie szczególnej kontrolki wtrysku (kontrolka OBD "On Board Diagnostic", która świeci się przez trzy
sekundy po uruchomieniu silnika. Jej obecność jest spowodowana zastosowaniem systemu diagnozy OBD "On
Board Diagnostic".
● Szczególne zalecenia związane z systemem blokady rozruchu:

Zastosowanie systemu blokady rozruchu 3 generacji wymagającego specjalnej metody wymiany bloku
elektronicznego.
● Układ zasilający bez obwodu powrotnego do zbiornika (regulator ciśnienia znajduje się na zespole pompa/czujnik
poziomu paliwa)
● Ustawienie obrotów biegu jałowego:

– nominalne obroty bięu jałowego 650 obr/min
● Korekta obrotów biegu jałowego w zależności od:

– klimatyzacji,
– presostatu układu wspomagania kierownicy,
– napięcia akumulatora,
● Obroty maksymalne: 6500 obr/min
● Elektrozawór odpowietrzania pochłaniacza sterowany przez Cykliczny Współczynnik Otwarcia w zależności od

pracy silnika.
● Sterowanie zespołu wentylatora i kontrolki sygnału ostrzegawczego temperatury wody na tablicy rozdzielczej przez
blok elektroniczny wtrysku (funkcja CSKT Centralny System Kontroli Temperatury).
● Automatyczna konfiguracja funkcjonowania regulatora/ogranicznika prędkości jak również funkcjonowania

klimatyzacji.
● Blok elektroniczny wtrysku sterujący sprzęgłem kompresora klimatyzacji.
● Użycie czterech sond Lambda umieszczonych na wejściu i wyjściu przednich katalizatorów.
● Zmiana fazy koła rozrządu układu ssącego przez dwa elektrozawory sterowane przez blok elektroniczny w
zależności od prędkości obrotowej silnika i stopnia obciążenia silnika.
17-15
UKŁAD WTRYSKU
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Funkcja blokady zapłonu 17
Pojazd jest wyposażony w system blokady zapłonu 3 generacji, co wymusza szczególną metodę wymiany bloku
elektronicznego.
MONTAŻ BLOKU ELEKTRONICZNEGO WTRYSKU
Patrz rozdział 17 Wtrysku "Blok elektroniczny" dla metody demontażu-montażu bloku elektronicznego.
Patrz rozdział 82 "Blokada rozruchu" dla przystosowania kodu blokady rozruchu.
UWAGA:
Z tym systemem blokady rozruchu, blok elektroniczny zachowuje swój kod systemu blokady rozruchu
przez cały czas.
Ponadto system nie przewiduje kodu awaryjnego.
W związku z tym zabrania się wykonywania jakichkolwiek prób z użyciem bloków elektronicznych
pochodzących z innych pojazdów, które muszą być ponownie użyte.
Te nie mogą być rozkodowane.
17-16
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Strategia wtrysk/klimatyzacja 17
KOMPRESOR MA ZMIENNĄ ZWĘŻKĘ
POŁĄCZENIE KLIMATYZACJI Z BLOKIEM WTRYSKU
blok elektroniczny wtrysku uwzględnia wysprzęglenie kompresora od mocy pobieranej przez kompresor i od
ciśnienia płynu chłodzącego w układzie.
Informacje użyte do funkcji klimatyzacji są wymieniane na sieci złożonej:

– ścieżka A A3 połączenie złożone CAN L (Kabina),
– ścieżka A A4 połączenie złożone CAN H (Kabina).
W momencie włączania klimatyzacji, sterowanie zgłasza potrzebę włączenia kompresora. Blok wtrysku zezwala lub
nie na włączenie kompresora, steruje zespołem dmuchawy i przyjmuje przyśpieszony tryb biegu jałowego. Ma on
wartość 896 obr/min dla F4P i 848 obr/min dla K4M.
UWAGA: wartości ciśnienia płynu chłodzącego i pobieranej mocy nigdy nie są równe 0, niezależnie od tego czy
kompresor jest włączony, czy nie.
Działanie kompresora jest zablokowane po uruchomienia silnika przez 10 sekund.
Strategia przywracania osiągów przez czasowe włączenie na 5 sekund

Warunki wejścia Warunki wyjścia
● Przepustnica całkowicie otwarta ● Przepustnica nie otwarta całkowicie
● I prędkość obrotowa silnika mniejsza niż ● Lub włączanie czasowe po 5 sekundach
3800 obr/min ● Lub prędkość obrotowa silnika większa lub równa
● I bieg wyższy lub równy 2. 3800 obr/min
Postępowanie ochronne przy maksymalnej prędkości obrotowej

Kompresor jest odłączony jeżeli prędkość obrotowa silnika jest większa niż 6016 obr/min dla F4P i 6500 obr/min dla
K4M.

Kompresor nie działa w przypadku, gdy temperatura wody jest większa niż 115°C dla F4P i 119 C dla K4M przy
wysokich obrotach i dużym obciążeniu.
17-17
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X Strategia wtrysk/klimatyzacja 17
KOMPRESOR MA ZMIENNĄ ZWĘŻKĘ
POŁĄCZENIE KLIMATYZACJI Z BLOKIEM WTRYSKU
Blok elektroniczny wtrysku uwzględnia wysprzęglenie kompresora od mocy pobieranej przez kompresor i od
ciśnienia płynu chłodzącego w układzie.
Informacje użyte do funkcji klimatyzacji są wymieniane na sieci złożonej:

– ścieżka B H3 połączenie złożone CAN H (Kabina),
– ścieżka B H4 połączenie złożone CAN L (K abina).
W momencie włączania klimatyzacji, sterowanie zgłasza potrzebę włączenia kompresora. Blok wtrysku zezwala lub
nie na włączenie kompresora, steruje zespołem dmuchawy i przyjmuje przyśpieszony tryb biegu jałowego. Wartość
jest rzędu 700 obr/min.
UWAGA: wartości ciśnienia płynu chłodzącego i pobieranej mocy nigdy nie są równe 0, niezależnie od tego czy
kompresor jest włączony, czy nie.

Działanie kompresora jest uniemożliwione po rozruchu silnika przez 20 sekund.

Kompresor nie działa jeżeli temperatura wody jest wyższa niż 115°C.
17-18
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Obudowa przepustnicy z silnikiem 17
OBUDOWA PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM
Obudowa przepustnicy z silnikiem umożliwia regulację obrotów biegu jałowego i zmianę ilości powietrza
doprowadzanego do silnika. Składa się z silnika i dwóch potencjometrów odpowiedzialnych za położenie
przepustnicy.
Gdy silnik pracuje na biegu jałowym, przepustnica znajduje się w położeniu odpowiednim do prędkości biegu
jałowego. Prędkość ta jest u odpowiednia do pochłanianej mocy (klimatyzacja) i warunków pracy (temperatura
powietrza i wody).
Gdy kierowca naciska na pedał przyspieszenia, przepustnica otwiera się. Jednakże, w celu polepszenia komfortu,
otwarcie przepustnicy nie jest proporcjonalne do stopnia naciśnięcia na pedał.
W celu uniknięcia szarpnięć, ułatwienia zmiany biegów i poprawienia bezpieczeństwa, obudowa przepustnicy
umożliwia modulowanie charakterystyki silnika.
AWARYJNE TRYBY PRACY OBUDOWY PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM
Istnieją trzy awaryjne tryby pracy obudowy przepustnicy z silnikiem.
● Tryb ograniczający osiągi: ten tryb obejmuje wszystkie usterki elektryczne, które mogą być objęte trybem
awaryjnym odpowiednim do systemu wtrysku (awaria jeden lub dwóch ścieżek pedału lub obudowy przepustnicy).
Ten tryb prowokuje ograniczenie przyspieszenie i maksymalne wychylenie przepustnicy.
● Tryb utraty sterowności przez kierowcę: nazywany także "elektryczneLimp-Home". Przejście do tego trybu
następuje w momencie utaraty sygnału pedału przyspieszenia, ale gdy blok elektroniczny wtrysku steruje ciągle
powietrzem dostarczanym do silnika (sterowanie pedałem odbywa się w sposób operacyjny).
W tym trybie, blok elektroniczny wtrysku ustala prędkość obrotową silnika zależną od biegu i ustala obroty biegu
jałowego w momencie naciskania na pedał hamulca.
● Tryb mechaniczne Limp-home: ten tryb obejmuje wszystkie usterki, którye prowadzą do utraty kontroli
sterowania przepustnicą (nie ma możliwości kontrolowania przepustnicy).
W tym przypadku przepustnica znajduje się w spoczynku mechanicznym, blok elektroniczny wtrystku ogranicza
prędkość obrotową poprzez odcięcie zapłonu.
Nota: Uruchomienie każdego z trybów sygnalizowane jest lampką kontrolną awarii wtrysku na tablicy rozdzielczej.
17-19
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
Obudowa przepustnicy z silnikiem 17
OBUDOWA PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM
Obudowa przepustnicy z silnikiem umożliwia kontrolę obrotów silnika jak również ustawienie mieszanki paliwowo-
powietrzej. Składa się z elektrycznego silnika i dwóch potencjometrów, dzięki którym możliwe jest kontrolowanie
położenia przepustnicy.
Na biegu jałowym, położenie przepustnicy jest ustalone w zależności od prędkości obrotów biegu jałowego.
Prędkość ta jest uzależniona od pochłanianej mocy (klimatyzacja), warunków funkcjonowania (temperatura
powietrza i wody).
Gdy kierowca naciska na pedał przyspieszenia, ma to bezpośredni wpływ na otwarcie przepustnicy i wyprzedzenie
zapłonu.
W celu uniknięcia szarpnięć, ułatwienia zmiany biegów i poprawy bezpieczeństwa, obudowa przepustnicy pozwala
modulować charakterystykę silnika.
TRYBY AWARYJNE OBUDOWY PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM
Są trzy tryby awaryjne.
● Tryb ograniczenia osiągów: ten tryb obejmuje wszystkie usterki elektryczne, które mogą być objęte trybem
awaryjnym odpowiednim do systemu wtrysku (awaria jeden lub dwóch ścieżek pedału lub obudowy przepustnicy).
Ten tryb prowokuje ograniczenie przyspieszenia i maksymalne wychylenie przepustnicy.
● Tryb utraty sterowności przez kierowcę: Nazywany także "Elektryczne Limp-Home". Przejście do tego trybu
następuje w momencie utaraty sygnału pedału przyspieszenia, ale gdy blok elektroniczny wtrysku steruje ciągle
powietrzem dostarczanym do silnika (sterowanie pedałem odbywa się w sposób operacyjny).
W tym trybie, blok elektroniczny wtrysku wymusza prędkość obrotową silnika dla poszczególnych biegów i
powoduje ustawienie obrotów biegu jałowego w momencie naciskania na pedał hamulca.
● Tryb mechaniczne Limp-home: ten tryb obejmuje wszystkie usterki prowadzące do utraty kontroli sterowania
przepustnicą (nie jest możliwe sterowanie przepustnicą).
W tym przypadku przepustnica znajduje się w spoczynku mechanicznym, blok elektroniczny wtrystku ogranicza
prędkość obrotową poprzez odcięcie zapłonu.
Nota: Uruchomienie każdego trybu jest sygnalizowane lampką kontrolną usterki wtrysku na tablicy rozdzielczej.
17-20
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Korekta obrotów biegu jałowego 17
Temperatura wody
-20° 20° 40° 80° 100° 120°
w °C
Prędkość obrotowa
1070 980 900 750 750 850
silnika w obr/min (F4P)
1120 900 820 750 750 900
silnika w obr/min (K4M)
KOREKTA ELEKTRYCZNA W ZALEŻNOŚCI OD NAPIĘCIA AKUMULATORA I BILANSU ELEKTRYCZNEGO
Korekta ta ma na celu zrównoważenie spadku napięcia spowodowanego włączeniem odbiornika, przy słabym
naładowaniu akumulatora. Rozpoczyna się gdy napięcie spada poniżej 13 V i może osiągnąć maksimum przy
obrotach rzędu 990 obr/min dla F4P i 910 obr/min dla K4M.
POŁĄCZENIE PRESOSTAT UKŁADU WSPOMAGANIA KIEROWNICY - BLOK ELEKTRONICZNY WTRYSKU
Blok elektroniczny wtrysku otrzymuje informację od presostatu wspomagania. W celu zrównoważenia poboru, może
zwiększyć prędkość obrotową.
Obroty biegu jałowego wynoszą 770 obr/min dla F4P i 750 obr/min dla K4M.
KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W ZALEŻNOŚCI OD OGRZEWANEJ PRZEDNIEJ SZYBY
Jeżeli ogrzewanie jest włączone i temperatura wody jest niższa niż 60°C, obroty biegu jałowego ustwaione są na
990 obr/min dla F4P i 910 obr/min dla K4M.
KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W PRZYPADKU AWARII POTENCJOMETRU PEDAŁU

PRZYSPIESZENIA
W przypadku awarii obu potencjometrów położenia przepustnicy, prędkość obrotowa silnika jest ustalana na
2000 obr/min i powraca do normalnych obrotów w momencie naciskania na pedał hamulca.
KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W PRZYPADKU AWARII OBUDOWY PRZEPUSTNICY Z

SILNIKIEM
W razie awarii obu potencjometrów położenia przepustnicy, obudowa przepustnicy przechodzi na tryb "limphome"
(mechaniczny element oporowy obudowy przepustnicy)
Prędkość obrotowa wynosi wtedy 1900 i 2200 obr/min.
UWAGA: po rozruchu na zimno i długim czasie pracy na biegu jałowym, możliwe jest odczucie nagłego spadku
obrotów o około 80 obr/min dla F4P i 160 obr/min dla K4M. Spadek ten jest spowodowany obecnością automatu
rozruchowego.
17-21
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
Korekta obrotów biegu jałowego 17
T° w °C -30° 20° 35° 75° 100° 120°
obr/min 900 830 780 650 650 800
KOREKTA ELEKTRYCZNA W ZALEŻNOŚCI OD NAPIĘCIA AKUMULATORA I BILANSU ELEKTRYCZNEGO
Korekta ta ma na celu zrównoważenie spadku napięcia spowodowanego włączeniem odbiornika, przy słabym
naładowaniu akumulatora. Rozpoczyna się gdy napięcie spada poniżej 12 V i może osiągnąć maksimum
1500 obr/min.
POŁĄCZENIE PRESOSTAT UKŁADU WSPOMAGANIA KIEROWNICY - BLOK ELEKTRONICZNY WTRYSKU
Blok elektroniczny wtrysku otrzymuje informację od presostatu układu wspomagania kierownicy. Aby zrównoważyć
pobór energii może zwiększyć obrotu biegu jałowego.
zmiana obrotów biegu jałowego jest rzędu 720 obr/min jeżeli prędkość pojazdu jest mniejsza niż 5 km/h.
KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W PRZYPADKU AWARII POTENCJOMETRU PEDAŁU

PRZYSPIESZENIA
W razie usterki obu potencjometrów położenia przepustnicy, obroty silnika są przestawiane o 1200 obr/min.
KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W RAZIE AWARII OBUDOWY PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM
W razie awarii obu potencjometrów położenia przepustnicy, obudowa przepustnicy przechodzi do trybu "Limp-
Home" (mechaniczny element oporowy obudowy przepustnicy)
Prędkość obrotowa jest wtedy ustalana między 900 obr/min i 1400 obr/min.
KOREKTA DOSTOSOWAWCZA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO
Istnieje korekta dostosowawcza obrotów biegu jałowego, ale przyrząd diagnostyczny nie interpretuje tej funkcji.
17-22
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Korekta obrotów biegu jałowego 17
KOREKTA DOSTOSOWAWCZA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO
ZASADA
W normalnych warunkach pracy na ciepło, wartość C.W.O (Cykliczny Współczynnik Otwarcia) biegu jałowego waha
się między wartością wysoką i niską w celu osiągnięcia nominalnej wartości obrotów biegu jałowego.
Możliwe jest, po szczególnych warunkach pracy (docieranie, zanieczyszczenie silnika...), że wartość C.W.O.
znajduje się przy granicy górnej lub dolnej.
Korekta dostosowawcza C.W.O. umożliwia powolne wahania zapotrzebowania silnika w powietrze w celu
osiągnięcia średniej wartości znamionowej.
Korekta jest efektywna tylko gdy temperatura wody jest wyższa niż 75°C i 60 sekund, po uruchomieniu silnika i w
fazie regulacji obrotów biegu jałowego.
WARTOŚĆ C.W.O. BIEGU JAŁOWEGO I KOREKTA DOSTOSOWAWCZA
F4P K4M
Nominalna wartość obrotów

X = 750 obr/min X = 750 obr/min
biegu jałowego
Ciśnienie w kolektorze na biegu
X = 280 mbarów X = 350 mbarów
jałowym
CWO biegu jałowego (PR022) 3 % ≤ X≤ 26% 6 % ≤ X≤ 22%
Dostosowanie C.W.O. na biegu Wartość graniczna Wartość graniczna

jałowym (PR021) mini: -7,8% mini: -7,8%
Wartość graniczna Wartość graniczna
max: +7,8 % max: +7,8 %
INTERPRETACJA DANYCH POD ZNAKIEM #
W przypadku nadmiaru powietrza (fałszywe powietrze, rozregulowany ogranicznik przepustnicy...) prędkość

obrotowa silnika wzrasta na biegu jałowym, wartość C.W.O. spada aż do osiągnięcia nominalnej prędkości
obrotowej.
W przypadku braku powietrza (zanieczyszczenia...), działanie jest odwrotne: C.W.O. wzrasta a korekta
dostosowawcza także wzrasta w celu utrzymania regulacji obrotów biegu jałowego.
WAŻNE: koniecznie, po wykasowaniu usterek z pamięci, uruchomić silnik, zgasić, następnie uruchomić i
pozostawić na biegu jałowym, tak aby korekta dostosowawcza mogła się prawidłowo wykonać.
17-23
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Reglacja składu mieszanki 17
REGULACJA SKŁADU MIESZANKI
Silniki wyposażone w blok elektroniczny "SAGEM S 2000" są zaopatrzone w dwie sondy powietrza nazywane
sondą górną i sondą dolną.
OGRZEWANIE SOND
Ogrzewanie sond powietrza jest sterowane przez blok elektroniczny:

– ciśnienie wlotowe jest poniżej progu, który zależy od tabeli połączonej z prędkością obrotową silnika,
– prędkość jest niższa niż 135 km/h,
– po pewnym czasie pracy silnika mapowanego w zależności od Punktów Martwych Wysokich (poza Górnym
Położeniem) i temperatury wody.
Ogrzewanie sond powietrza jest zatrzymane:

– jeżeli prędkość pojazdu jest większa niż 140 km/h (wartość podana informacyjnie),
– przy dużym obciążeniu silnika.
NAPIĘCIE GÓRNEJ SONDY
Odczyt parametru: "napięcie górnej sondy" na przyrządzie diagnostycznym: wyświetlana wartość jest napięciem
dostarczanym do bloku elektronicznego przez sondę Lambda umieszczoną na górze katalizatora (na wejściu).
Wyrażana jest w miliwoltach. Gdy silnik pracuje, napięcie powinno oscylować między dwoma wartościami:
– 100 mV ± 100dla mieszanki ubogiej,
– 800 mV ± 100dla mieszanki bogatej.
Im mniejsza różnica mini/maxi, tym informcja od sondy jest lepsza (różnica wynosi przeważnie minimum 500 mV).
NOTA: w przypadku małej różnicy, sprawdzić ogrzewanie sondy.
NAPIĘCIE GÓRNEJ SONDY
Odczyt parametru: "napięcie dolnej sondy" na przyrządzie diagnostycznym: wyświetlana wartość jest napięciem
dostarczanym do bloku elektronicznego przez sondę Lambda umieszczoną za katalizatorem. Wyrażana jest w
miliwoltach.
Sonda ma za zadanie diagnostykę katalizatora i wykonanie szczegółowej kontroli skłądu miesznki (krzywa wolnej
regulacji). Funkcja jest aktywna tylko po określonym czasie pracy silnika.
Gdy dzaiła pętla regulacji składu meiszanki, napięcie powinno wahać się między 600 mV ± 100. Podczas zwalniania
napięcie powinno być mniejsze niż 200 mV.
Nie należy wykonywać odczytu przy prędkości obrotowej na biegu jałowym.
17-24
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Reglacja składu mieszanki 17
KOREKTA SKŁADU MIESZANKI
Wartość wyświetlana na przyrządzie diagnostycznym: "korekta składu mieszanki" jest średnią korekt składu
mieszanki dostarczoną przez blok elektroniczny w zależności od mieszanki odczytanej przez sondę Lambda na
wejściu katalizatora (sonda Lambda alanizuje ilość tlenu w gazach spalinowych).
Środkowym punktem wartości korekcji jest 128, element oporowy 0 i 225:

– wartość mniejsza niż 128: konieczność zubożenia,
– wartość większa niż 128: konieczność wzbogacenia.
WEJŚCIE W FAZĘ REGULACJI SKŁADU MIESZANKI
Zamknięty układ reglacji składu mieszanki
Wejście w fazę regulacji skłądu mieszanki jest efektywne po maksymalnym włączeniu czasowym wynoszącym
0 sekund i gdy temperatura wody jest wyższa niż 0°C dla F4P i 10 C dla K4M.
Otwarty układ reglacji składu mieszanki
W trybie regulacji składu mieszanki, fazy działania podczas których blok elektroniczny nie bierze pod uwagę
wartości napięcia sondy:
● pedał gazu wciśnięty do oporu,
● mocne przyspieszenia,
● zwalnianie z informacją o zwolnionym pedale przyspieszenia,
● usterka sondy Lambda.
AWARYJNY TRYB PRACY W PRZYPADKU AWARII SONDY LAMBDA
W razie błędnego napięcia dostarczanego przez sondę Lambda (bardzo małe wahania lub ich brak) w regulacji
składu mieszanki, blok elektroniczny przejdzie do trybu awaryjnego dopiero po czasie usterki przekraczającym
3 minuty. Jedynie w takim przypadku, usterka zostanie zapisana w pamięci. W tym przypadku parametr "korekta
składu mieszanki" wynosi 128.
W momencie wykrycia usterki sondy Lambda i gdy usterka została już zapisana następuje przejście do otwartego
układu.
17-25
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
Reglacja składu mieszanki 17
Silniki wyposażone w blok elektroniczny "BOSCH ME7.4.6" mają dwie sondy Lambda na każdy rząd cylindrów.
OGRZEWANIE SOND
Ogrzewanie sond Lambda jest sterowane przez blok elektroniczny jeżeli:

– napięcie akumulatora jest niższe niż 15 V,
– po włączeniu czasowym rozruchu na 4 sekundy.
Ogrzewanie sond Lambda jest zatrzymane gdy:

– regulacja w zależności od temperatury w celu utzymania 750°C.
NAPIĘCIE SONDY GÓRNEJ
Odczyt parametru: "napięcie sondy górnej" na przyrządzie diagnostycznym: wyświetlana wartość jest napięciem
dostarczanym do bloku elektronicznego przez sondę Lambda umieszczoną na wejściu do katalizatora. Wyrażana
jest w miliwoltach. Gdy silnik pracuje, napięcie powinno oscylować pomiędzy dwoma wartościami:
– 100 mV ± 100dla mieszanki ubogiej,
– 800 mV ± 100dla mieszanki bogatej.
Im mniejsza różnica mini/maxi, tym informacja sondy jest dokładniejsza (różnica jest najczęściej co najmniej rzędu
500 mV).
NOTA: w razie małej różnicy, sprawdzić ogrzewanie sondy.
NAPIĘCIE SONDY DOLNEJ
Odczyt parametru: "napięcie sondy dolnej" na przyrządzie diagnostycznym: wyświetlana wartość jest napięciem
dostarczanym do bloku elektronicznego przez sondę Lambda umieszczoną na wyjściu katalizatora. Wyrażana jest
w miliwoltach.
Zadaniem sondy jest diagnoza katalizatora i wykonanie precyzyjnej kontroli skłądu mieszanki (krzywa wolnej
regulacji). Funkcja działa tylko po określonym czasie pracy silnika.
Gdy działa pętla regulacji składu mieszanki, napięcie powinno wahać się w przedziale 600 mV ± 100. Podczas
zwalniania napięcie powinno być mniejsze niż 200 mV.
Nie należy brać pod uwagę napięcia odczytywanego z przyrządu na biegu jałowym.
17-26
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
Reglacja składu mieszanki 17
KOREKTA SKŁADU MIESZANKI
Wartość odczytana na przyrządzie diagnostycznym: "korekta składu mieszanki" jest średnią korekt składu
mieszanki wykonanych przez blok elektroniczny w zależności od informacji dostarczonych przez sondę Lambda
umieszczoną na wyjściu katalizatora (sonda Lambda w rzeczywistości analizuje zawartość tlenu w spalinach).
Środkowym punktem wartości korekcji jest 1:

– wartość mniejsza niż 1: potrzeba zubożenia,
– wartość większa niż 1: potrzeba wzbogacenia.
WEJŚCIE W FAZĘ REGULACJI SKŁADU MIESZANKI
Wejście w fazę regulacji składu mieszanki jest efektywne po okresie rozruchu bez względu na temperaturę wody.
Okres rozruchu może się wahać między 0 i 70 sekundami.
Otwarty układ reglacji składu mieszanki
W regulacji składu mieszanki, fazy działania podczas których blok elektroniczny nie zwraca uwagi na wartość
napięcia sondy to:
– pedał gazu wciśnięty do oporu,
– gwałtowne przyspieszenie,
– zwalnianie z odcięciem zapłonu,
– w razie awarii sondy Lambda.
AWARYJNY TRYB PRACY W RAZIE AWARII SONDY LAMBDA
Gdy ciśnienie dostarczane przez sondę Lambda jest błędne (małe wahania lub ich brak), blok elektroniczny
przejdzie do trybu awaryjnego dopiero po 3 minutach. Jedynie w takim przypadku, usterka zostanie zapisana w
pamięci. W tym przypadku parametr "korekta składu mieszanki" wynosi 1.
W momencie wykrycia usterki sondy Lambda i gdy usterka już jest zapisana w pamięci następuje bezpośrednie
przejście do otwartego obwodu.
17-27
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Korekcja dostosowawcza składu mieszanki 17
ZASADA
Przy zamkniętym układzie, regulacja składu mieszanki koryguje czas wtrysku aby otrzymać wartość składu możliwie
bliską 1. Wartość korekcji jest bliska 128, z możliwością od 0 do 255.
Korekcja adaptacyjna składu mieszanki umożliwia przestawienie mapy wtrsyku w celu ustawienia regulacji składu
mieszanki na wartość 128.
Korekty dostosowawcze biorą wartość 128 jako średnią po rozpoczęciu (skasowaniu pamięci) i mają zakres:
F4P K4M
Korekta składu mieszanki (PR035) 60 ≤ PR035 ≤ 190 80 ≤ PR 035 ≤ 250
Dostosowanie składu mieszanki praca

82 ≤ PR030 ≤ 224 64 ≤ PR 030 ≤ 160
(PR030)
Dostosowanie składu mieszanki obrotów
32 ≤ PR031 ≤ 224 64 ≤ PR031 ≤ 160
biegu jałowego (PR031)
Warunki:
– silnik rozgrzany: temperatura wody większa niż 70°C dla F4P i 80°C dla K4M,
– nie przekraczać prędkości obrotowej silnika 4000 obr/min dla F4P i 4640 obr/min dla K4M,
– zamknąć pochłaniacz elektrozaworem lub zatkać przewód dopływowy silnika.
Zakres ciśnienia do pomiaru podczas próby
Jest pięć zakresów ciśnienia do pomiaru podczas jazdy, każdy jest opisany przez następujące współczynniki:
Zakres N° 1 Zakres N° 2 Zakres N° 3 Zakres N° 4 Zakres N° 5

(mbary) (mbary) (mbary) (mbary) (mbary)
250 ----------------- 400 -------------------- 517 -------------------- 635 --------------------- 753 ---------------- 873
F4P
Średnia 325 Średnia 458 Średnia 576 Średnia 694 Średnia 813
259 ----------------- 459 -------------------- 537 -------------------- 615 --------------------- 692 ---------------- 815
K4M
Średnia 359 Średnia 498 Średnia 576 Średnia 654 Średnia 753
Odłączenie czujników w przypadku przedłużonej regulacji obrotów biegu jałowego na ciepłym silniku
Jeżeli temperatura wody jest większa niż 80 °C podczas pracy na biegu jałowym przekraczającym 62 sekundy,
czujniki będą podawały błędną wartość do czasu zakończenia pracy silnika na biegu jałowym.
Po wykonaniu takiej jazdy próbnej, funkcjonowanie korekty jest zapewnione. Należy przeprowadzić jazdę próbną w
trybie spokojnym i zmiennym na dystansie 5 do 10 kilometrów.
Po jeździe sprawdzić wskazania wskaźników. Początkowa wartość wynosiła 128, teraz powinny się zmienić. Jeżeli
tak nie jest, wykonać próbę od początku mając na uwadze wszystkie zalecenia.
INTERPRETACJA WARTOŚCI OTRZYMANYCH PODCZAS JAZDY PRÓBNEJ
W przypadku braku paliwa (wtryskiwacze zapchane, ciśnienie paliwa zbyt małe...), regulacja składu mieszanki
wzrasta aby otrzymać wartość najbliższą 1, korekcja adaptacyjna składu mieszanki wzrasta do momentu, w którym
korekta składu mieszanki powróci do wartości bliskiej 128. W przypadku nadmiaru paliwa procedura jest odwrotna.
17-28
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X Korekcja dostosowawcza składu mieszanki 17
ZASADA
W fazie zamkniętego układu regulacji, regulacja składu mieszanki (PR 35) koryguje czas wtrysku aby otrzymać
wartość możliwie najbliższą 1. Wartość korekcji jest bliska 1, z wahaniem od 0,75 do 1,25.
Korekcja adaptacyjna składu mieszanki pozwala przestawić mapowanie wtrysku tak aby powrócić do wartości skłądu
mieszanki 1. Wartość korekcji biegu jałowego jest bliska 0 z wahaniem od -11% do +11%.
Korekty dostosowawcze mają wartość 1 i 0 jako bazową (skasowanie pamięci) z możliwymi wahaniami:
Korekta składu mieszanki 0,75 ≤ PR 35 ≤ 1,25
dostosowanie składu mieszanki działanie 0,75 ≤ PR 185 i 186 ≤ 1,25
Dostosowanie składu mieszanki obrotów

-11 % ≤ PR 125 ≤ 11 %
biegu jałowego
Warunki:
– silnik rozgrzany (temperatura wody wyższa niż 70°C i temperatura powietrza niższa niż 55 °C),
– odłączyć zbiornik przez elektrozawór lub zatkać przewód doprowadzający do silnika,
– nie przekroczyć kąta otwarcia przepustnicy w zależności od prędkości obrotowej silnika (patrz tabela).
Zakres ciśnienia podczas próby
silnika w niższa niż 800 obr/min Wyższa niż 1200 obr/min
obr/min
Maksymalna wartość
kąta otwarcia 60% 70 %
przepustnicy
Po wykonaniu takiej jazdy próbnej, funkcjonowanie korekty jest zapewnione.

Próbę trzeba przeprowadzić także podczas jazdy zarówno spokojnej, jak i agresywniejszej na sydtansie od 5 do
10 kilometrów.
Po jeździe próbnej odczytać wartości. Początkowa wartość 1 i 0 powinna się zmienić. Jeżeli tak nie jest, wykonać
próbę od początku, zwracając uwagę na wszystkie zalecenia i warunki.
INTERPRETACJA WARTOŚCI ZABRANYCH PODCZAS JAZDY PRÓBNEJ
W przypadku braku paliwa, regulacja składu mieszanki (en PR 35) wzrasta w celu osiągnięcia wartości możliwie
bliskiej 1, korekcja adaptacyjna składu mieszanki wzrasta aż do momentu, w którym korekta składu mieszanki
powróci do wartości bliskiej 1. W przypadku nadmiaru paliwa, procedura jest odwrotna.
17-29
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Zcentralizowany system kontroli temperatury wody GCTE 17
Zespół wentylatora jest sterowany przez blok elektroniczny wtrysku.
FUNKCJA ANTYPERKOLACJI
System antyperkolacji jest sterowany przez blok elektroniczny wtrysku.
Informacja o temperaturze wody jest pobierana od układu wtrysku.
Po wyłączeniu zapłonu, system przechodzi w stan czuwania. Gdy temperatura wody przekracza próg 112,5°C dla
F4P i 103,5 C dla K4M przez 3 minuty po wyłączeniu silnika, uruchamiana zostaje mała prędkość wentylatora.
Gdy temperatura wody spadnie poniżej 100°C, przekaźnik wentylatora zostaje odcięty. Zespół wentylatora nie może
być sterowany przez czas dłuższy niż 10 minut.
FUNKCJONOWANIE ZESPOŁÓW WENTYLATORA
– zespół wentylatora obraca się na małej prędkości jeżeli temperatura wody przekracza 98°C i zatrzymuje się gdy
temperatura spadnie poniżej 95°C.
– zespół wentylatora obraca się na dużej szybkości jeżeli temperatura wody przekracza 102°C i zatrzymuje się gdy
temperatura spadnie poniżej 99°C.
DZIAŁANIE KONTROLKI TEMPERATURY
Kontrolka temperatury zapala się gdy temperatura przekroczy wartość 118°C i gaśnie, gdy temperatura wody
spadnie poniżej 115 °C.
17-30
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
Zcentralizowany system kontroli temperatury wody GCTE 17
Zespół wentylatora jest sterowany przez blok elektroniczny wtrysku.
FUNKCJA ANTYPERKOLACJI
System antyperkolacji jest sterowany przez blok elektroniczny wtrysku.
Informacja o temperaturze płynu jest pobierana od układu wtrysku.
Po wyłączeniu zapłonu, system przechodzi w stan czuwania. Jeżeli temperatura wody przekracza próg 102°C przez
10 minut po wyłączeniu silnika, włączona zostaje mała prędkość wentylatora.
Gdy temperatura wody spadnie poniżej 95°C, przekaźnik wentylatora zostaje odcięty. Zespół wentylatora nie może
pracować powyżej 10 minut.
FUNKCJONOWANIE ZESPÓŁU WENTYLATORA
– zespół wentylatora obraca się na małej prędkości jeżeli temperatura wody przekracza 99°C i zatrzymuje się, gdy
temperatura spada poniżej 96°C.
– zespół wentylatora obraca się na dużej prędkości jeżeli temperatura wody przekracza 102°C i zatrzymuje się, gdy
temperatura spada poniżej 99°C.
DZIAŁANIE KONTROLKI TEMPERATURY
Kontrolka temperatury zapala się, gdy temperatura wody przekracza 118°C i gaśnie, gdy temperatura spada poniżej
115 °C.
17-31
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK F4P
Koło zmiany fazy rozrządu 17
Zmiana kąta (1) fazy rozrządu jest umieszczona na kole wału rozrządu. Ma
na celu modyfikowanie krzywej rozrządu. Jest sterowana (metodą wszystko
albo nic) przez blok elektroniczny wtrysku poprzez elektrozawór (2)
umieszczony na pokrywie głowicy.
15815-6R
Elektrozawór jest zamknięty w fazie spoczynku.

Umożliwia przepływ oleju do sterowania zmianą kąta
fazy rozrządu w zależności od pracy silnika:
– jeżeli prędkość obrotowa zawiera się między 1500 i
4250 obr/min,
– jeżeli temperatura wody jest wyższa niż 30°C.
UWAGA: zablokowany elektrozawór w położeniu

otwartym powoduje niestabilną pracę silnika na biegu
jałowym i zbyt wysokie ciśnienie w kolektorze.
15200R
17-32
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X Koło zmiany fazy rozrządu 17
Zmiana kąta fazy rozrządu jest umieszczona na kole wału rozrządu. Ma za zadanie regulację rozrządu.
Jest sterowana (metodą wszystko albo nic) przez blok elektroniczny wtrysku poprzez dwa elektrozawory
umieszczone na pokrywie głowicy.
Umożliwiają przepływ oleju niezbędny do sterowania zmianą kąta w zależności od pracy silnika:
– jeżeli temperatura wody jest wyższa niż - 40°C,
– jeżeli temperatura powietrza jest wyższa niż - 30°C,
– po włączeniu czasowym na 2 sekundy po rozruchu,
– prędkość obrotowa silnika między 1500 i 4500 obr/min,
– jeżeli nie ma usterki wtrysku.
17-33
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Regulator / ogranicznik prędkości 17
WIADOMOŚCI OGÓLNE
Regulacja prędkości: umożliwia utrzymanie stałej prędkości, wybranej przez kierowcę. Funkcja może być w każdej
chwili odłączona poprzez nacisk na pedał hamulca, sprzęgła lub na przycisk systemu.
Ograniczenie prędkości: umożliwia kierowcy wyznaczenie maksymalnej prędkości. Powyżej ustalonej prędkości,
pedał przyspieszenia przestaje reagować na polecenia. Ustalona prędkość może być w każdej chwili zwiększona
poprzez nacisk do punku twardego na pedał przyspieszenia.
Stan regulatora / ogranicznika prędkości jest wyświetlany na tablicy rozdzielczej:

– Zielone światełko: Regulator włączony,
– Czerwone światełko: Ogranicznik wlączony,
– Mruganie światełka: żadana prędkość nie może być utrzymana (na przykłąd stromy podjazd).
Do zarządzania tymi funkcjami, blok elektroniczny Blok elektroniczny wtrysku wysyła do sieci
wtrysku otrzymuje ścieżkami: wielościeżkowej:
– A C3: Włączony / Wyłączony ogranicznik prędkości – polecenia prędkości regulowanej lub ograniczonej
– A A2: Włączony / Wyłączony regulator prędkośći na tablicy rozdzielczej,
– A D2: Masa sterowania kierownicy – zapalanie się kontrolek (czerwonej, zielonej lub
– A D3: Sygnał sterowania kierownicy mruganie),
– A E4: Wejście włącznika świateł Stop – informacje o zmianie biegów ze skrzyni biegów
– A C4: Wejście przełącznika sprzęgła (zależnie od (zależnie od wersji).
wersji)
– A G2: Zasilanie potencjometru 1 pedału Blok elektroniczny wtrysku otrzymuje:
– A F2: Zasilanie potencjometru 2 pedału ● informacje od pedału przyspieszenia,
– A H3: Masa potencjometru 1 pedału ● informacje od przełącznika hamulców,
– A F4: Masa potencjometru 2 pedału ● informacje od przełącznika sprzęgła,
– A H2: Sygnał potencjometru 1 pedału ● informacje od przełącznika włączone/wyłączone,
– A F3: Sygnał potencjometru 2 pedału ● informacje poleceń z kierownicy,
– A A4: Połączenie wielościeżkowe can H (kabina) ● informacje od bloku elektronicznego ABS,
– A A3: Połączenie wielościeżkowe can L (kabina) ● informacje od bloku elektronicznwego
– B K3: Połączenie wielościeżkowe can L (silnik) automatycznej skrzyni biegów.
– B K4: Połączenie wielościeżkowe can H (silnik)
Dzięki tym informacjom, blok elektroniczny wtrysku
steruje obudową przepustnicy z silnikiem w taki
Informacje, które otrzymuje blok elektroniczny wtrysku sposób, by utrzymać żądaną prędkość lub nie
z sieci wielościeżkowej to: przekraczać takiej, która została wyznaczona jako
– prędkość pojazdu (SYSTEM ABS) maksymalna.
– sygnał włącznika świateł Stop przy zamknięciu
obwodu (SYSTEM ABS)
– aktualne przełożenie (automatyczna skrzynia
biegów)
17-34
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Regulator / ogranicznik prędkości 17
Warunki początkowe:
● przełącznik ustawiony na wartość "regulacja Warunki początkowe:
prędkości", ● przełącznik w położeniu "ograniczenie prędkości",
gi gi
● wrzucony > 2 bieg, ● wrzucony > 2 bieg,
● prędkość pojazdu > do 30 km/h, ● prędkość pojazdu > do 30 km/h,
● kontrolka regulatora pali się (zielona), ● kontrolka pali się (czerwona),
● nacisnąć na przycisk "+", "-" lub "podsumowanie". ● nacisk na przycisk "+", "-" lub "podsumowanie").
Warunki wyjściowe: Warunki wyjścia:

● mocny nacisk na pedał przyspieszenia (nie wyłącza ● mocny nacisk na pedał przyspieszenia z
funkcji), osiągnięciem punktu stałego (nie wyłącza funkcji),
● nacisk na pedał hamulca lub sprzęgła, ● nacisk na przycisk "0",
● nacisk na przycisk "0", ● przełącznik w położeniu "zatrzymanie",
● przełącznik w położeniu "zatrzymanie", ● skrzynia biegów w położeniu neutralnym interwencja
● skrzynia biegów w położeniu neutralnym, systemu kontroli trakcji,
● interwencja systemu kontroli trakcji ● interwencja bloku elektronicznego wtrysku.
● interwencja bloku elektronicznego wtrysku.
NOTA: miganie lampki kontrolnej informuje kierowcę o niemożliwości utrzymania żądanej prędkości.
Awaryjny tryb pracy

W przypadku awarii jednego z podzespołów, funkcja regulacja / ograniczenie prędkości nie może być włączona.
17-35
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
Regulator / ogranicznik prędkości 17
WIADOMOŚCI OGÓLNE
Regulacja prędkości: umożliwia utrzymanie prędkości wybranej przez kierowcę. Funkcja może być w każdej chwili
odłączona poprzez nacisk na pedał hamulca, sprzęgła (mechaniczna skrzynia biegów) lub przycisk systemu.
Ograniczenie prędkości: umożliwia ustalenie maksymalnej prędkości. Po przekroczeniu ustawionej prędkości,

pedał przyspieszenia przestaje być aktywny. Przekroczenie ustawionej prędkości może się odbyć w każdej chwili
poprzez przekroczenie punktu twardego pedału przyspieszenia.
Stan regulatora/ogranicznika prędkości jest wyświetlany na tablicy rozdziedlczej:

– Zielona lampka: Regulator prędkości,
– Czerwona lampka: Ogranicznik prędkości,
– Miganie lampki kontrolnej: ustawiona prędkość nie może być utrzymana (na przykład stromy podjazd).
Aby zarządzać tymi funkcjami, blok elektroniczny Blok elektroniczny wtrysku wysyła do sieci
wtrysku otrzymuje ścieżkami: wielościeżkowej:
– B C1: Włączony / Wyłączony ogranicznik prędkości – polecenie regulowanej lub maksymalnej prędkści z
– B L1: Włączony / Wyłączony regulator prędkośći tablicy rozdzielczej,
– A B2: Masa sterownia kierownicy – zapalanie kontrolek (czerwonej, zielonej lub
– A G1: Sygnał sterowania kierownicy miganie),
– B B2: Wejście włącznika świateł Stop przy otwarciu – informacje o zmianie przełożenia od skrzyni biegów
– B B1: Zasilanie potencjometrem 1 pedału (zależnie od wersji).
– B H1: Zasilanie potencjometrem 2 pedału
– B K1: Masa potencjometru 1 pedału Blok elektroniczny wtrysku otrzymuje:
– B A3: Masa potencjometru 2 pedału ● informacje od pedału przyspieszenia,
– B A1: Sygnał potencjometru 1 pedału ● informacje przełącznika hamulca,
– B A2: Sygnał potencjometru 2 pedału ● informacje przełącznika sprzęgła,
– B H3: Połączenie wielościeżkowe can H (kabina) ● informacje przełącznika włączone/wyłączone,
– B H4: Połączenie wielościeżkowe can L (kabina) ● informacje poleceń z kierownicy,
– A A2: Połączenie wielościeżkowe can L (silnik ) ● informacje bloku elektronicznego ABS,
– A C2: Połączenie wielościeżkowe can H (silnik) ● informacje bloku elektronicznego od automatycznej
skrzyni biegów.
Informacje, które otrzymuje blok elektroniczny wtrysku Dzięki tym informacjom, blok elektroniczny wtrysku
od sieci wielościeżkowej: steruje obudową przepustnicy z silnikiem w taki
– prędkość pojazdu (SYSTEM ABS) sposób, by utrzymać żądaną prędkość i nie
– sygnał włącznika świateł Stop przy zamknięciu przekraczać takiej, jaka została określona jako
(SYSTEM ABS) maksymalna.
– aktualne przełożenie (automatyczna skrzynia
biegów)
17-36
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
Regulator / ogranicznik prędkości 17
Warunki wejścia: Warunki wejścia:

– przełączni w położeniu "regulacja prędkości", – przełącznik w położeniu "ograniczenie prędkości",
– włączony > 2gi bieg, – włączony > 2gi bieg,
– prędkość pojazdu > do 30 km/h, – prędkość pojazdu > do 30 km/h,
– lampka kontrolna pali się (zielona), – lampka kontrolna pali się (czerwona),
– nacisnąć na przycisk "+", "-" lub "podsumowanie". – naciśnięcie na przycisk "+", "-" lub "podsumowanie".
Warunki wyjścia: Warunki wyjścia:

● mocny nacisk na pedał przyspieszenia (nie wyłącza ● mocny nacisk na pedał przyspieszenia z przejściem
funkcji), przez punkt stały (nie wyłącza funkcji),
● nacisk na pedał hamulca lub sprzęgła, ● naciśnięcie przycisku "0",
● nacisk na przycisk "0", ● przełącznik w położeniu "zatrzymanie".
● przełącznik w położeniu "zatrzymanie", ● skrzynia biegów w położeniu neutralnym,
● skrzynia biegów w położeniu neutralnym, ● interwencja systemu kontroli trakcji,
● interwencja systemu kontroli trakcji, ● interwencja bloku elektronicznego wtrysku.
● interwencja bloku elektronicznego wtrysku.
NOTA: miganie lampki kontrolnej oznacza niemożliwość utrzymania prędkości wybranej przez kierowcę.
Awaryjny tryb pracy

W przypadku awarii któregoś z podzespołów, system regulacji/ograniczenia prędkości nie może być włączony.
17-37
UKŁAD WTRYSKU
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Cechy szczególne systemu "On Board Diagnostic" 17
Pojazd jest wyposażony w system diagnozy O.B.D (On Board Diagnostic) (auto-diagnoza), który charakteryzuje się:
Gdy zdarzy się anomalia prowokująca zanieczyszczenie na tablicy rozdzielczej zapala się lampka (kontrolka O.B.D).
Kontrolka sygnalizuje kierowcy, że pojazd musi być niezwłocznie naprawiony.
Ta nowa metoda postępowania diagnostycznego bloku elektronicznego działa w następujący sposób:
Ciągłemu pomiarowi poddawana jest jedynie diagnoza przerw spalania. Inne części wchodzące w skład systemu
badającego zanieczyszczenia są testowane tylko raz podczas jazdy (diagnoza nie jest ciągła). Jednak sekwencje
testów nie następują każdorazowo. Podczas jazdy muszą zostać spełnione odpowiednie warunki, przy których testy
będą wykonane:
– warunki dotyczące temperatury,
– warunki dotyczące prędkosci (próg, stabilność...),
– okres rozruchu,
– warunki pracy silnika (ciśnienie w kolektorze, prędkość obrotowa, kąt przepustnicy...).
Instrukcja O.B.D jest dodatkową metodą służącą wykrywaniu tradycyjnych usterek elektrycznych. Aby przestrzegać
tej normy, wymagania są następujące:
– zapalić (lub spowodować miganie w niektórych przypadkach) lampkę kontrolną O.B.D,
– zapisać usterki O.B.D.
KONSEKWENCJE DIAGNOZY I NAPRAW
Należy zwrócić szczególną ostrożność podczas prac naprawczych aby nie dopuścić do sytuacji, w której kontrolka
O.B.D. będzie się paliła po oddaniu pojazdu klientowi.
Niektóre usterki mogą się uwidocznić tylko podczas jazdy, gdy korekcje składu miesznki są aktywne: załadowanie
naprawy jest więc konieczne.
Z drugiej strony złożoność systemu wymaga zapytania klienta o warunki, w których dana usterka miała miejsce. Te
informacje umożliwią szybszą diagnozę usterek. Warunki wystąpienia usterki są zapisane w pamięci bloku
elektronicznego.
NOTA: wszystkie usterki elektryczne, które powodują przekroczenie progu zanieczyszczenia są sygnalizowane
lampką kontrolną O.B.D.
Diagnozy funkcjonalne rozpoznawane przez O.B.D.:

– diagnoza usterek spalania, które działają szkodliwie na katalizator,
– diagnoza ustrerek spalania które zanieczyszczją
– diagnoza sond Lambda (górnej i dolnej),
– diagnoza katalizatora.
NOTA: diagnozy usterek spalania są rozpatrywane w pierwszej kolejności w stosunku do innych usterek. W
praktyce są wykonywane bez przerwy od momentu osiągnięcia odpowiednich warunków pracy.
UWAGA: po każdym teście pod żadnym pozorem nie odłączać napięcia przed dokonaniem odczytu
parametrów przyrządem diagnostycznym. Każde odłączenie napięcia powoduje błędną interpretację
wyników oraz utratę informacji "diagnoza wykonana".
17-38
UKŁAD WTRYSKU
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Cechy szczególne systemu "On Board Diagnostic" 17
WARUNKI ZAPALENIA LAMPKI KONTROLNEJ "ON BOARD DIAGNOSTIC"
● USTERKA ELEKTRYCZNA
Ciągłe palenie się kontrolki po stwierdzeniu kilku usterek (funkcja podzespołu).
● SUMA BŁĘDNYCH ZAPŁONÓW MAJĄCYCH ZŁY WPŁYW NA KATALIZATOR
Natychmiastowe zapalenie i miganie kontrolki.
● USTERKA KATALIZATORA, SONDY LAMBDA, ZŁE SPALANIE
Zapalenie kontrolki po trzykrotnym stwierdzeniu tej samej usterki.
UWAGA: diagnoza katalizatora i górnej sondy Lambda są sekwencyjne i mają miejsce:

– jednorazowo podczas jazdy (test zajmuje kilka sekund),
– jedynie w określonych warunkach jazdy.
Podczas jazdy możliwe jest, że niektóre funkcje nie są diagnozowane (gdy pojazd porusza się w korku).
⇒Zapalenie kontrolki
Jeżeli stwierdzenie tej samej usterki "On Board Diagnostic" podczas trzech kolejnych jazd lub usterka
elektryczna.
⇒Miganie kontrolki
Jewżeli stwierdzone niewłaściwości spalania działają niszcząco na katalizator.
⇒Gaśnięcie kontrolki
Jeżeli usterka "On Board Diagnostic" nie pojawia się podczas trzech kolejnych jazd, kontrolka gaśnie (ale jest
zapisana w elektronicznym bloku wtrysku).
Wykasowanie zapisanej usterki bez przyrządu diagnostycznego następuje po 40 kolejnych testach.
UWAGA: nie wykrywanie usterki może wynikać z:

– charakteru tymczasowości usterki,
– stylu jazdy kierowcy, który prowadzi samochód w warunkach nie odpowiadającym testowi na daną usterkę.
17-39
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Warunki prowadzenia diagnostyki "On Board Diagnostic" 17
WARUNKI DIAGNOZY
Jeżeli podczas włączenia zapłonu i jazdy temperatura powietrza wykryta przez czujnik nie zawiera się między -
7,5°C i 119°C, lub jeżeli temperatura wody wykryta przez czujnik nie zawiera się między -7,5°C i 119°C, lub jeżeli
różnica między 1046 mbarami i ciśnieniem w kolektorze jest większa niż 273 mbarów (wysokość około 2500 m),
diagnozy "On Board Diagnostic" nie są wykonywane aż do kolejnego włączenia zapłonu.
Aby system diagnozy "On Board Diagnostic"działał prawidłowo, nie może występować żadna usterka elektryczna
dotycząca układu wtrysku, nawet gdy nie pali się kontrolka "On Board Diagnostic".
Diagnozy sondy Lambda i katalizatora nigdy nie są wykonywane w tym samym czasie.
Podczas wykonywania diagnozy katalizatora i sondy Lambda odpowietrzania pochłaniacza jest zamknięte i
wszystkie przyrządy są zablokowane w ostatnim położeniu.
LOGIKA WYKONYWANIA TESTÓW
– wykryć wszystkie usterki elektryczne

– wykasować wszystkie usterki
– wykonać wszystkie przystosowania wtrysku
– sprawdzić system diagnozy "On Board Diagnostic"
KOMPLETNA INICJALIZACJA OBD
– wkasowanie zapisanych usterek

– wkasowanie usterek "On Board Diagnostic"
– wykasowanie przystosowań
PRZYSTOSOWANIA NIEZBĘDNE DO DIAGNOZY "ON BOARD DIAGNOSTIC"
Przystosowanie para/gaz (Stan: "Rozpoznanie 1 cylindra"):

Przystosowanie wykonuje się poprzez:
– odpuszczenie gazu z odcięciem zapłonu na 2gim biegu między 2000 obr/min i 2400 obr/min podczas co najmniej
3 sekund,
– drugie odpuszczenie gazu z odcięciem zapłonu na 2gim biegu między 3000 obr/min i 3500 obr/min dla F4P i
między 2000 obr/min i 2400 obr/min dla K4M podczas co najmniej 2 sekund.
Przystosowanie składu mieszanki

W celu wykonania przystosowania należy wykonać jazdę próbną przestrzegając zaleceń dotyczących przedziałów
ciśnień wymienionych w rozdziale "Wtrysk: Korekcja adaptacyjna składu mieszanki".
Przystosowanie wieńca koła zamachowego

W celu wykonania przystosowania należy wykonać jazdę próbną trwającą 25 minut. Potwierdzenie wykonania
przystosowania uwidoczni się na przyrządzie diagnostycznym: "Przystosowanie wieńca...AKTYWNE".
17-40
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
Warunki diagnoz "On Board Diagnostic" 17
WARUNKI DIAGNOZ
Aby system diagnozy OBD (On Board Diagnostic) funkjonował prawidłowo nie może występować żadna usterka
elektryczna dotycząca układu wtrysku, nawet gdy nie pali się kontrolka OBD.
Podczas wykonywania diagnozy katalizatora i sondy Lambda, odpowietrzanie pochłaniacza jest zamknięte i
wszystkie podzespoły są zablokowane w ostatnim położeniu.
LOGIKA WYKONYWANIA TESTÓW
● usunąć wszystkie usterki elektryczne

● wykasować usterki z pamięci
● wykonać przystosowania układu wtrysku
● sprawdzić system diagnozy OBD.
KOMPLETNA INICJALIZACJA OBD

– wykasowanie zapisanych usterek
– wykasowanie usterek OBD
– wykasowanie przystosowań
PRZYSTOSOWANIA NIEZBĘDNE DIAGNOZIE OBD
Przystosowanie wieńca koła zamachowego:

Przystosowanie wieńca wykonuje się samoczynnie i nie może być przeprowadzone przyrządem diagnostycznym.
Pzystosowanie adaptacyjne składu mieszanki

W celu wykonanie przystosowania należy wykonać jazdę próbną przestrzegając odpowiednich kątów otwarcia
przepustnicy i obrotów wymienionych w rozdziale "Wtrysk: Korekcja adaptacyjna składu mieszanki".
17-41
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Diagnostyka wykrywania opuszczania zapłonu 17
Celem wykrywania nieprawidłowości spalania jest wykrycie usterek mogących przekroczyć próg "On Board
Diagnostic" poprzez wzmożone zanieczyszczenie, co spowodowałoby zniszczenie katalizatora.
Diagnoza może określić:

– usterkę lub zalanie świecy,
– zapchanie lub wyciek wtryskiwaczy,
– nieprawidłowe działanie układu zasilania (regulator ciśnienia, pompa paliwa...),
– usterkę w połączeniach przewodów paliwowych i wtryskiwaczy (obwód powrotny cewki...).
Diagnoza jest wykonywana zależnie od chwilowych prędkości obrotowych silnika.

Stwierdzenie spadku krzywej mocy umożliwia rozpoznanie nieprawidłowości spalania.
Ta diagnoza odbywa się w sposób ciągły podczas jazdy. Wykonywanie diagnozy, jak też stwierdzenie usterki pociąga
zatrzymanie innych diagnoz "On Board Diagnostic" (katalizator i górna sonda Lambda).
Ta diagnoza umożliwia badanie dwóch typów usterek:

– nieprawidłowości spalania mające niszczący wpływ na katalizator. Sygnalizowane są miganiem kontrolki i
natychmiastowym zapaleniem kontrolki wtrysku,
– Nieprawidłowości spalania pociągające przekroczenie progu zanieczyszczenia "On Board Diagnostic".
sygnalizowane zapaleniem lampki kontrolnej wtrysku jeżeli usterka jest stwierdzona trzy razy pod rząd.
WARUNKI WYKRYCIA
Przed rozpoczęciem należy upewnić się, czy przystosowania zostały prawidłowo wykonane i czy obecne
podłączenia są wykonane we właściwy sposób.
Wykrycie jest wykonywane gdy temperatura wody przekroczy -7,5°C, przy trzech pomiarach pracy silnika w zakesie
obrotów od biegu jałowego do 4500 obr/min.
Możliwe jest również wykonanie testów nieprawidłowego spalania utrzymując silnik na wolnych obrotach, przy
włączonych wszystkich urządzeniach przez 10 minut i 40 sekund.
UWAGA: po zakończeniu testu w żadnym wypadku nie odłączać zapłonu przed odczytaniem wartości z przyrządu
diagnostycznego. Każde wyłączenie zapłonu spowoduje błędny odczyt wyników.
POTWIERDZENIE NAPRAWY
– Diagnoza nieprawidłowości spalania w trakcie wykonywania AKTYWNA

– Nieprawidłowości spalania zaniczyszczającego Brak usterki
– Nieprawidłowości spalania niszczącego Brak usterki
Jeżeli po teście diagnoza stwierdza nieprawidłowości spalania, zastosować metodę diagnozy odpowiednią
dla danego symptomu.
17-42
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
Diagnostyka wykrywania opuszczania zapłonu 17
Celem wykrycia nieprawidłowości spalania jest stwierdzenie usterki mogącej doprowadzić do przekroczenia progu
O.B.D. (On Board Diagnostic) przez emisję szkodliwych substancji niszczących katalizator.
Diagnoza może wykryć:

● zaniczyszczenie lub zalanie świecy,
● zanieczyszczenie lub wyciek wtryskiwaczy,
● nieprawidłowe działanie układu zasilania (regulator ciśnienia, pompa paliwa...),
● usterkę połączeń przewodów paliowych i wtrysku,
● usterkę cewek zapłonowych.
Diagnoza jest wykonywana w zależności od chwilowych prędkości obrotowych silnika.

Stwierdzenie spadku krzywej mocy umożliwia rozpoznanie nieprawidłowości spalania.
Ta diagnoza jest wykonywana w sposób ciągły podczas jazdy.
Diagnoza umożliwia stwierdzenie dwóch typów usterek:

– nieprawidłowości spalania niszczących katalizator. Sygnalizowane są miganiem lampki kontrolnej i
natychmiastowym zapaleniem kontrolki O.B.D.,
– nieprawidłowości spalania, przez które przekroczony jest prób zanieczyszczeń "On Board Diagnostic".
Sygnalizowane są paleniem kontrolki O.B.D jeżeli usterka miała miejsce podczas trzech kolejnych jazd.
UWAGA: po zakończeniu testu w żadym wypadku nie wyłączać zapłonu przed odczytaniem wyników na
przyrządzie diagnostycznym. Każde wyłączenie zapłonu powoduje błędną interpretację wyników.
– Nieprawidłowości spalania zanieczyszczającego Brak usterki

– Nieprawidłowości spalania niszczącego Brak usterki
Jeżeli po teście diagnoza wykryła nieprawidłowości spalania, wykonać metodę diagnozy odpowiednią dla
danego symptomu.
17-43
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Diagnostyka katalizatora 17
Celem diagnozy katalizatora jest wykrycie nieprawidłowości, które mogą spowodować przekroczenie progu " On
Board Diagnostic" dotyczącego emisji szkodliwych substancji.
Pojemność składowania tlenu jest wyznacznikiem stanu katalizatora. Gdy katalizator się starzeje, jego zdolność do
składowania tlenu i zanieczyszczeń maleje.
WARUNKI WEJŚCIA W DIAGNOZĘ
Diagnoza katalizatora może być wykonana tylko po czasie pracy wynoszącym 17 minut, a także jeżeli zostaną
spełnione warunki niezbędne do podłączenia.
– brak usterek elektrycznych,
– wykonane rozpoznanie cylindra,
– brak stwierdzonych nieprawidłowości spalania,
– nie wykonana diagnoza katalizatora od włączenia zapłonu,
– wykonane przystosowania,
– obwód pierwotny i wtórny aktywny,
– temperatura wody wyższa niż 75°C,
– prędkość pojazdu zawarta między 63 i 130 km/h,
– ciśnienie zawarte między 430 i 650 mbarami,
– prędkość obrotowa silnika odczytana na przyrządzie diagnostycznym zawarta między 1824 i 3712 obr/min dla F4P
i miedzy 1824 i 4000 obr/min dla K4M.
WYKRYCIE USTERKI
Diagnoza wykonywana jest na ustabilizowanym 5ym biegu przy prędkości 70 km/h. Gdy warunki wejścia w
diagnozę są wykonane, należy zastosować wejścia w celu podawania tlenu do katalizatora. Jeżeli katalizator jest
sprawny, pochłonie tlen i napięcie dolnej sondy Lambda pozostanie na średniej wartości. Jeżeli jest zużyty, wydali
tlen a sonda Lambda stanie się aktywna. Napięcie sondy Lambda będzie się wahać. Kontrolka "On Board
Diagnostic" zapali się po trzech jazdach.
Czas przeprowadzania testu nie może być dłuższy niż 52 sekundy aby nie wyjść z cyklu.
UWAGA: po zakończeniu testu w żadnym wypadku nie wyłączać zapłonu przed odczytaniem wyników na
przyrządzie diagnostycznym. Każde wyłączenie zapłonu spowoduje błędny odczyt wartości.
– Polecenie "Diagnoza On Board Diagnostic katalizatora w trakcie " AKTYWNA

– "Diagnoza On Board Diagnostic katalizatora: zakończona" AKTYWNA
– "Usterka katalizatora" NIEAKTYWNA
– "Wczytywanie naprawy katalizatora" OK
Jeżeli przyrząd diagnostyczny wyświetla "On Board Diagnostic: zakończona...AKTYWNE" lub "Wczytywanie
naprawy katalizatora...1DEF", procedura kontroli nie została wykonana poprawnie. W tym przypadku wykonać
procedurę od początku, mając na uwadze wszystkie zalecenia.
Jeżeli po teście przyrząd diagnostyczny wyświetla "Usterka katalizatora...AKTYWNA" lub "Wczytywanie

naprawy katalizatora...2DEF", wykonać diagnozę odpowiednią dla danego typu usterki.
17-44
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
Diagnostyka katalizatora 17
Celem diagnozy katalizatora jest wykrycie nieprawidłowości, które mogą być przyczyną przekroczenia progu "On
Board Diagnostic" dotyczącego emisji szkodliwych substancji.
Pojemność składowa tlenu jest wyznacznikiem stanu katalizatora. Gdy katalizator się starzeje, jego pojemność
składowania tlenu i zanieczyszczeń maleje.
WARUNKI WEJŚCIA DIAGNOZY
Diagnoza katalizatora będzie wykonana tylko wtedy, gdy zostaną spełnione odpowiednie warunki do podłączenia.
– brak usterki elektrycznej,
– brak nieprawidłowości spalania,
– obwód pierwotny i wtórny atywny,
– prędkość obrotowa silnika odczytana na przyrządzie diagnostycznym zawarta między 1120 i 1840 obr/min.
WYKRYCIE USTERKI
Diagnoza jest wykonywana na ustabilizowanej podstawie między 20 % i 30 % obciążenia i prędkości obrotowej

silnika zawartej między 1120 i 1840 obr/min. Jeżeli warunki wejścia w diagnozę są spełnione, wykorzystać otwory
umożliwiające podawanie tlenu wewnątrz katalizatora. Jeżeli katalizator jest sprawny, pochłonie tlen i napięcie
dolnej sondy Lambda pozostanie na średniej wartości. Jeżeli jest zużyty, wydali tlen a sonda Lambda stanie się
aktywna. Napięcie sondy Lambda będzie się wahało. Kontrolka "On Board Diagnostic" zapali się po trzech
następujących jazdach.
Diagnoza katalizatora trwa 60 sekund.
UWAGA: po zakończeniu testu w żadnym wypadku nie wyłączać zapłonu przed odczytaniem wyników z przyrządu
diagnostycznego. Każde wyłączenie zapłonu powoduje błędny odczyt parametrów.
– "Diagnoza On Board Diagnostic katalizatora: zakończona" AKTYWNA

– "Usterka katalizatora" NIEAKTYWNA
Jeżeli przyrząd diagnostyczny wyświetla "On Board Diagnostic katalizatora: nie zakończona...AKTYWNA"
procedura kontroli nie została wykonana poprawnie. W takim przypadku wykonać procedurę ponownie, mając na
uwadze przestrzeganie zaleceń.

naprawy katalizatora...2DEF", wykonać diagnozę odpowiednią do danego symptomu.
17-45
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Diagnostyka sondy Lambda 17
Celem diagnozy sondy Lamda jest wykrycie nieprawidłowości, które mogą doprowadzić do przekroczenia progu
"On Board Diagnostic" przez substancje szkodliwe.
Wykonywana jest poprzez pomiar i porównanie czasu wskazań sond Lambda.
Zniszczenie górnej sondy Lambda może być spowodowane:

– usterką mechaniczną na podłożu elektrycznym (zagniecenie, przerwanie kabla) która występuje jako elektryczna,
– usterką chemiczną, która ma wpływ na spowolnienie reakcji sondy, tak więc opóźnia jej powrót.
Jeżeli warunki próby są osiągnięte, należy wykonać średnią czasów sond i odrzucić skrajne wyniki, następnie
porównać ze średnim czasem progu "On Board Diagnostic".
WARUNKI TESTU
Diagnoza górnej sondy Lambda może być wykonana tylko po czasowej pracy silnika wynoczącej 15 minut, jeżeli
spełnione zostaną warunki podłączenia.
– wykonane przystosowania i rozpoznanie cylindra,
– nie wykonana diagnoza sondy Lambda od włączania zapłonu,
– brak nieprawidłowości pracy,
– średnia prędkość obrotowa między1824 i 4000 obr/min dla F4P i między 1632 i 4000 obr/min dla K4M.
– ciśnienie zawarte między 328 i 750 mbarami,
– prędkość pojazdu zawarta między 63 i 130 km/h,
WYKRYCIE USTERKI
Diagnoza jest wykonywana podczas używania pojazdu przez klienta przy zapewnionych warunkach opisanych
wyżej, wyłączająć odpowietrzanie pochłaniacza. Minimalna długość testu wynosi 40 sekund. Blok elektroniczny
wydaje polecenie "diagnoza sondy Lambda: w trakcie".
Długość testu nie może przekroczyć 52 sekund bez wyjścia z cyklu.
UWAGA: po zakończeniu testu w żadnym wypadku nie wyłączać zapłonu przed odczytaniem wyników z przyrządu
– Polecenie "Diagnoza On Board Diagnostic sondy Lambda w trakcie" AKTYWNA

– "Diagnoza On Board Diagnostic sondy Lambda: zakończona" AKTYWNA
– "Usterka sondy Lambda" NIEAKTYWNA
– "Wczytywanie naprawy sondy Lambda" OK
Jeżeli przyrząd diagnostyczny wyświetla "On Board Diagnostic sondy Lambda: zakończona...AKTYWNA" lub
"Wczytywanie naprawy sondy Lambda ...1DEF", procedura kontroli nie została prawidłowo wykonana. W tym
przypadku wykonać procedurę ponownie zwracając uwagę na zalecenia.
Jeżeli po teście przyrząd diagnostyczny wyświetla "Usterka sondy Lambda...AKTYWNA" lub "Wczytywanie naprawy
sondy Lambda ...2DEF", wykonać diagnozę odpowiednią dla danej usterki.
17-46
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
Diagnostyka sondy Lambda 17
Celem diagnozy katalizatora jest wykrycie nieprawidłowości, które mogą spowodować przekroczenie progu " On
Board Diagnostic" przez wydalanie substancji trujących. Wykonuje się poprzez pomiar i porównanie czasów
wskazań górnych sond Lambda.
Możliwe usterki górnej sondy Lambda:

– usterka mechaniczna na podłożu elektrycznym (załamanie, przerwanie kabla) rozpoznawana jako elektryczna,
– usterka chemiczna, która pociąga spowolnienie reakcji sondy, a więc wydłużenie czasu powrotu.
Gdy warunki próby są spełnione, należy zrobić średnią pobranych czasów sond, odrzucając skrajne wyniki,
następnie porównać ze średnim czasem progu "On Board Diagnostic".
WARUNKI TESTU
Diagnoza górnej sondy Lambda może być wykonana tylko gdy zostaną spełnione warunki podłączenia.
– brak nieprawidłowości spalania,
– średnia prędkość obrotowa silnika między 650 i 6200 obr/min.
– całkowite obciążenie silnika,
– wszystkie prędkości.
WYKRYCIE USTERKI
Diagnoza wykonuje się podczas używania pojazdu przez klienta jeżeli są spełnione warunki opisane powyżej. Blok
elektroniczny wydaje polecenie "diagnoza sondy Lambda: wykonana".
UWAGA: po zakończeniu testu w żadym razie nie wyłączać zapłonu przed odczytaniem wyników z przyrządu
– "Diagnoza On Board Diagnostic sondy Lambda: zakończona" AKTYWNA

– "Usterka sondy Lambda" NIEAKTYWNA
– "Wczytywanie naprawy sondy Lambda" OK
Jeżeli przyrząd diagnostyczny wyświetla "On Board Diagnostic sondy Lambda: zakończona...AKTYWNA" lub
"Wczytywanie naprawy sondy Lambda ...1DEF", procedura kontroli nie została prawidłowo wykonana. W tym
przypadku powtórzyć procedurę mając na uwadzę przestrzeganie wszystkich zaleceń.

naprawy sondy Lambda ...2DEF", wykonać diagnozę odpowiednią dla danej usterki.
17-47
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Moduł elektroniczny 17
PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK BLOKU ELEKTRONICZNEGO WTRYSKU
ZŁĄCZE A
H2 ← SYGNAŁ POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 1)
H3 --- MASA POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 1)
H4 --- MASA MOCY
G2 --- ZASILANIE POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 2)
G4 --- MASA MOCY
F2 --- ZASILANIE POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 2)
F3 ← SYGNAŁ POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 2)
F4 --- MASA POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 2)
E4 ← INFORMACJA Z HAMULCA
B4 →← DIAGNOZA
C4 ← INFORMACJA SPRZĘGŁA
A2 ← POLECENIE WŁĄCZENIE/WYŁĄCZENIE REGULATORA PRĘDKOŚCI
A3 →← POŁĄCZENIE WIELOŚCIEŻKOWE CAN L Z JEDNOSTKĄ CENTRALNĄ
KABINY
A4 →← POŁĄCZENIE WIELOŚCIEŻKOWE CAN H Z JEDNOSTKĄ
CENTRALNĄ KABINY
C3 ← POLECENIE WŁĄCZENIE/WYŁĄCZENIE OGRANICZNIKA
PRĘDKOŚCI
D2 --- ZASILANIE POLECEŃ REGULATORA/OGRANICZNIKA PRĘDKOŚCI
D3 ← SYGNAŁ POLECEŃ REGULATORA/OGRANICZNIKA PRĘDKOŚCI
ZŁĄCZE B
M2 → STEROWANIE WTRYSKIWACZEM 4
M3 → STEROWANIE (-) PRZEPUSTNICĄ Z SILNIKIEM
M4 → STEROWNIE (+) PRZEPUSTNICĄ Z SILNIKIEM
L2 → STEROWANIE WTRYSKIWACZEM 3
L3 → STEROWANIE WTRYSKIWACZEM 2
L4 → STEROWANIE WTRYSKIEM 1
K3 →← POŁĄCZENIE WIELOŚCIEŻKOWE CAN L (jeżeli automatyczna
skrzynia)
K4 →← POŁĄCZENIE WIELOŚCIEŻKOWE CAN L (jeżeli automatyczna
skrzynia)
H2 --- ZASILANIE CZUJNIKA CIŚNIENIA KOLEKTORA
H3 ← SYGNAŁ CZUJNIKA CIŚNIENIA KOLEKTORA
H4 --- ZASILANIE CZUJNIKA CIŚNIENIA KOLEKTORA
G2 --- ZASILANIE POTENCJOMETRU OBUDOWY PRZEPUSTNICY Z
SILNIKIEM
G3 ← SYGNAŁ POTENCJOMETRU (ŚCIEŻKA 1) OBUDOWY
PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM
G4 --- MASA POTENCJOMETRÓW OBUDOWY PRZEPUSTNICY Z
SILNIKIEM
F2 ← INFORMACJA O TEMPERATURZE WODY
F3 ← SYGNAŁ CZUJNIKA OBROTÓW
F4 --- MASA CZUJNIKA TEMPERATURY WODY
E2 ← INFORMACJA O TEMPERATURZE POWIETRZA
E3 --- MASA CZUJNIKA TEMPERATURY POWIETRZA
E4 ← SYGNAŁ CZUJNIKA OBROTÓW
D3 ← SYGNAŁ POTENCJOMETRU (ŚCIEŻKA 2) OBUDOWY
D4 → STEROWANIE PRZEKAZę NIKIEM SIŁOWNIKÓW
C2 --- OBUDOWA CZUJNIKA SPALANIA STUKOWEGO
B2 --- MASA CZUJNIKA SPALANIA
A2 ← SYGNAŁ CZUJNIKA SPALANIA
A4 --- + PO WŁĄCZENIU ZAPŁONU
C4 ← SYGNAŁ PRESOSTATU WSPOMAGANIA
17-48
UKŁAD WTRYSKU
SILNIKI
K4M - F4P Moduł elektroniczny 17
PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK BLOKU ELEKTRONICZNEGO WTRYSKU
ZŁĄCZE C
A2 ← SYGNAŁ DOLNEJ SONDY LAMBDA
B2 --- MASA SYGNAŁU DOLNEJ SONDY LAMBDA
B1 ← SYGNAŁ GÓRNEJ SONDY LAMBDA
C1 --- MASA SYGNAŁU GÓRNEJ SONDY LAMBDA
D1 → STEROWANIE PRZEKAZę NIKIEM POMPY PALIWA
E1 → STEROWANIE ELEKTROZAWORU ODPOWIETRZANIA
POCHŁANIACZA
F2 → STEROWANIE PRZEKAZę NIKIEM DUŻEJ PRĘDKOŚCI
WENTYLATORA
F1 → STEROWANIE PRZEKAZę NIKIEM MAŁEJ PRĘDKOŚCI
WENTYLATORA
G3 → BLOK STERUJĄCY OGRZEWANIA DOLNEJ SONDY LAMBDA
G2 --- ZASILANIE + PO PRZEKAZę NIKU
G1 → BLOK STERUJĄCY OGRZEWANIA GÓRNEJ SONDY LAMBDA
H3 → STEROWANIE CEWKĄ ZAPŁONOWĄ 2 I 3 CYLINDRA
H2 → STEROWANIE CEWKĄ ZAPŁONOWĄ 1 I 4 CYLINDRA
H1 --- MASA MOCY
E2 → STEROWANIE KĄTA ZMIANY WTRSYKU (Tylko F4P)
17-49
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK
ZŁĄCZE A
A3 --- ZASILANIE CZUJNIKA CIŚNIENIA KOLEKTORA
B2 --- ZASILANIE STEROWANIA REGULATORA/OGRANICZNIKA
PRĘDKOŚCI
B3 ← SYGNAŁ CZUJNIKA CIŚNIENIA KOLEKTORA
C3 --- MASA CZUJNIKA CIŚNIENIA KOLEKTORA
C4 --- ZASILANIE CZUJNIKA TEMPERATURY POWIETRZA
D1 ← SYGNAŁ CZUJNIKA TEMPERATURY OLEJU
D2 --- ZASILANIE CZUJNIKA TEMPERATURY WODY
D3 ← SYGNAŁ CZUJNIKA TEMPERATURY WODY
D4 ← SYGNAŁ CZUJNIKA TEMPERATURY POWIETRZA
E1 ← SYGNAŁ DOLNEJ SONDY LAMBDA TYLNYCH CYLINDRÓW
E2 ← SYGNAŁ GÓRNEJ SONDY LAMBDA TYLNYCH CYLINDRÓW
E3 ← SYGNAŁ DOLNEJ SONDY LAMBDA PRZEDNICH CYLINDRÓW
E4 ← SYGNAŁ GÓRNEJ SONDY LAMBDA PRZEDNICH CYLINDRÓW
F1 --- MASA SYGNAŁU GÓRNEJ SONDY LAMBDA TYLNYCH CYLINDRÓW
F2 --- MASA SYGNAŁU DOLNEJ SONDY LAMBDA TYLNYCH CYLINDRÓW
F3 --- MASA SYGNAŁU DOLNEJ SONDY LAMBDA PRZEDNICH
CYLINDRÓW
F4 --- MASA SYGNAŁU GÓRNEJ SONDY LAMBDA PRZEDNICH
CYLINDRÓW
G1 ← SYGNAŁ STEROWANIA REGULATORA/OGRANICZNIKA PRĘDKOŚCI
G2 → STEROWANIE CEWKĄ ZAPŁONOWĄ 6 CYLINDRA
H1 --- MASA MOCY
H2 → STEROWANIE CEWKĄ ZAPŁONOWĄ 1 CYLINDRA
H3 → STEROWANIE CEWKĄ ZAPŁONOWĄ 3 CYLINDRA
H4 → STEROWNIE CEWKĄ ZAPŁONOWĄ 2 CYLINDRA
A2 →← POŁĄCZENIE WIELOŚCIEŻKOWE CAN L (SILNIK)
C2 →← POŁĄCZENIE WSIELOŚCIEŻKOWE CAN H (SILNIK)
ZŁĄCZE B
A1 ← SYGNAŁ POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 1)
A2 ← SYGNAŁ POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 2)
A3 --- MASA POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 2)
B1 --- ZASILANIE POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 1)
B2 ← SYGNAŁ WŁĄCZNIKA ŚWIATEŁ STOP
B4 --- +PO ZAPŁONIE
C1 ← STERWOANIE WŁĄCZONE/WYŁĄCZONE OGRANICZNIKA
PRĘDKOŚCI
E3 ← SYGNAŁ PRESOSTATU UKŁADU WSPOMAGANIA KIEROWNICY
H1 --- ZASILANIE POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 2)
H2 →← DIAGNOZA
J4 → STEROWANIE PRZEKAZę NIKIEM MAŁEJ PRĘDKOŚCI
WENTYLATORA
K1 --- MASA POTENCJOMETRU PEDAŁU (ŚCIEŻKA 1)
K4 → STEROWANIE PRZEKAZę NIKIEM DUŻEJ PRĘDKOŚCI
WENTYLATORA
L1 ← STEROWANIE WŁĄCZONE/WYŁĄCZONE REGULATORA
PRĘDKOŚCI
L4 --- MASA MOCY
M4 --- MASA MOCY
H3 →← POŁĄCZENIE WIELOŚCIEŻKOWE CAN H Z JEDNOSTKĄ
CENTRALNĄ KABINY
H4 →← POŁĄCZENIE WIELOŚCIEŻKOWE CAN H Z JEDNOSTKĄ
CENTRALNĄ KABINY
17-50
UKŁAD WTRYSKU
SILNIK L7X
ZŁĄCZE C
A1 ← SYGNAŁ CZUJNIKA SPALANIA PRZEDNICH CYLINDRÓW
A2 --- MASA CZUJNIKA SPALANIA PRZEDNICH CYLINDRÓW
A3 ← SYGNAŁ CZUJNIKA SPALANIA TYLNYCH CYLINDRÓW
A4 --- MASA CZUJNIKA SPALANIA TYLNYHC CYLINDRÓW
B1 --- MASA CZUJNIKA WAŁU ROZRZĄDU PRZEDNICH I TYLNYCH
CYLINDRÓW
B2 --- ZASILANIE CZUJNIKA WAŁU ROZRZĄDU PRZEDNICH I TYLNYCH
CYLIDRÓW
B3 ← SYGNAŁ POTENCJOMETRU (ŚCIEŻKA 1) OBUDOWY
B4 ← SYGNAŁ POTENCJOMETRU (ŚCIEŻKA 2) OBUDOWY
C1 ← SYGNAŁ CZUJNIKA WAŁU ROZRZĄDU PRZEDNICH CYLINDRÓW
C2 ← SYGNAŁ CZUJNIKA WAŁU ROZRZĄDU TYLNYCH CYLINDRÓW
C3 --- MASA POTENCJOMETRU (ŚCIEŻKI 1 I 2) OBUDOWY
C4 --- ZASILANIE +5 V POTENCJOMETRU (ŚCIEŻKI 1 I 2) OBUDOWY
E1 → STEROWANIE PRZEKAZę NIKIEM SIŁOWNIKA
E2 ← SYGNAŁ CZUJNIKA PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ
E3 ← SYGNAŁ CZUJNIKA PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ
F1 → STEROWANIE KĄTEM ZMIANY FAZY ROZRZĄDU TYLYCH
CYLINDRÓW
F4 → STEROWNIE ELEKTROZAWÓRU ODPOWIETRZANIA
POCHŁANIACZA
G1 → STEROWNIE KĄTEM ZMIANY FAZY ROZRZĄDU PRZEDNICH
CYLINDRÓW
H4 --- ZASILANIE WTRYSKIWACZY
J3 → STEROWANIE WTRYSKIWACZEM 2
J4 → STEROWANIE WTRYSKIWACZEM 4
K1 → STEROWANIE WTRYSKIWACZEM 1
L1 → BLOK STERUJĄCY OGRZEWANIA GÓRNEJ SONDY LAMBDA
PRZEDNICH CYLINDRÓW
L2 → BLOK STERUJĄCY OGRZEWANIA DOLNEJ SONDY LAMBDA
PRZEDNICH CYLINDRÓW
L3 --- ZASILANIE + PO PRZEKAZę NIKU
L4 → STEROWANIE (-) PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM
M1 → BLOK STERUJĄCY OGRZEWANIA GÓRNEJ SONDY LAMBDA
PRZEDNICH I TYLNYCH CYLINDRÓW
M2 → BLOK STERUJĄCY OGRZEWANIA DOLNEJ SONDY LAMBDA
TYLNYCH CYLINDRÓW
M3 → STEROWANIE (+) PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM
M4 --- MASA MOCY
17-51
119 UKŁAD CHŁODZENIA
Dane techniczne 19
ILOŚĆ I JAKOŚĆ PŁYNU CHŁODZĄCEGO
Silnik Ilość (w litrach) Jakość Cechy szczególne
K4M-F4P 6,5 Ochrona do - 20 ± 2°C w krajach o

GLACEOL RX (typ D) klimacie ciepłym, umiark. i zimnym.
F9Q 7 stosować wyłącznie płyn
chłodzący Ochrona do - 37 ± 2°C przeznaczony do
L7X 7,2 krajów o dużych mrozach.
TERMOSTAT
Początek otwarcia
Typ silnika Koniec otwarcia (w °C) Skok (w mm)
(w °C)
K4M-F4P-F9Q 89 101 7,5
L7X 83 95 7,9
19-1
UKŁAD CHŁODZENIA
Wlewanie płynu - odpowietrzanie 19
Płyn krąży w obiegu zamkniętym w nagrzewnicy, co ODPOWIETRZANIE
przyczynia się do lepszęo chłodzenia silnika.
Pozostawić pracujący silnik na 20 minut przy
2 500 obr/min aż do włączenia jednego wentylatora
NAPEŁNIANIE (ów) (czas niezbędny do automatycznego
odpowietrzenia).
Koniecznie otworzyć wkręty odpowietrzające.
Sprawdzić, czy poziom płynu znajduje się w okolicy
Napełnić układ przez otwór w zbiorniku znaku "Maxi".
wyrównawczym.
NIE ODKRĘCAĆ WKRĘTÓW
Zamknąć wkręty odpowietrzające jak tylko płyn ODPOWIETRZAJĄCYCH PRZY PRACUJĄCYM
zacznie wyciekać strumieniem. SILNIKU.
Uruchomić silnik (2 500 obr/min.). DOKRĘCIĆ KOREK ZBIORNIKA

WYRÓWNAWCZEGO PRZY ROZGRZANYM
Wyrównać poziom przez około 4 minuty . SILNIKU.
Zamknąć zbiornik. Silniki K4M i F4P
Położenie wkrętu odpowietrzającego na zbiorniku

wody.
15155R
19-2
UKŁAD CHŁODZENIA
Kontrola 19
M.S. 554-01 Adaptator dla M.S. 554-07
M.S. 554-06 Adaptator dla M.S. 554-07
M.S. 554-07 Zestaw do kontroli szczelności
układu chłodzenia
1 - Kontrola szczelności układu 2 - Kontrola wyskalowania zaworu
Wymienić zawór zbiornika wyrównawczego przez Przedostawanie się płynu przez zawór zbiornika
adaptator M.S. 554-01. wyrównawczego powoduje konieczność jego
wymiany.
Podłączyć do niego przyrząd M.S. 554-07.
Założyć na pompę M.S. 554-07 przyrząd M.S. 554-06 i
Rozgrzać silnik, potem zgasić. umieścić na nim zawór do kontroli.
Pompować, by wytworzyć ciśnienie w układzie. Podnieść ciśnienie, powinno się ustabilizować na

wartości skalowania zaworu, test tolerancji ±0,1 bara.
Zaprzestać pompowanie przy 0,1 bara poniżej
wartości skalowania zaworu.
Ciśnienie nie powinno spadać, w przeciwnym razie Wartość skalowania zaworu:

odszukać miejsce nieszczelności.
Wartość
Odłączać stopniowo przyrząd M.S. 554-07 w celu
Silniki Kolor zaworu skalowania
dekompresji układu chłodzenia, następnie odłączyć
(w barach)
przyrząd M.S. 554-01 i zamontować zawór zbiornika
wyrównawczego z nową uszczelką. Wszystkie
Brązowy 1,2
typy
97871R
19-3
219
UKŁAD CHŁODZENIA
SILNIKI
K4M - F4P Schemat 19
MECHANICZNA SKRZYNIA BIEGÓW
1 Silnik
2 Chłodnica
3 Zbiornik "gorący" z odpowietrzaniem za termostatem
4 Nagrzewnica
5 Podstawa termostatu
6 Nasadka ∅ 3 mm
7 Nasadka ∅ 8,5 mm
8 Pompa wody
9 Termostat
10 Wkręt odpowietrzający
Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego jest rzędu 1,2 bara

(kolor brązowy).
19-4
UKŁAD CHŁODZENIA
SILNIKI
K4M - F4P Schemat 19
AUTOMATYCZNA SKRZYNIA BIEGÓW
1 Silnik
2 Chłodnica
4 Nagrzewnica
6 Wymiennik temperatury oleju
7 Nasadka ∅ 3 mm
9 Nasadka ∅ 10 mm
10 Pompa wody
11 Termostat
Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego wynosi 1,2 bara (kolor

brązowy).
19-5
UKŁAD CHŁODZENIA
SILNIK F9Q
Schemat 19
1 Silnik
2 Chłodnica
4 Nagrzewnica
6 Wspornik grzałek nurkowych (zależnie od wyposażenia)
7 Nasadka ∅ 3 mm
9 Wymiennik temperatury wody/oleju
10 Pompa wody
11 Termostat

(kolor brązowy).
19-6
UKŁAD CHŁODZENIA
SILNIK L7X
Schemat 19
1 Silnik
2 Chłodnica
3 Zbiornik wyrównawczy z ciągłym odpowietrzaniem
4 Nagrzewnica
5 Wymiennik temperatury oleju
6 Zbiornik wyjścia wody
7 Nasadka ∅ 3 mm
8 Nasadka ∅ 16 mm
9 Pompa wody
10 Termostat podwójnego działania
11 Wkręty odpowietrzające

(kolor brązowy).
19-7
UKŁAD CHŁODZENIA
SILNIK L7X
Termostat 19
DEMONTAŻ Wymontować:
– mocowania (3) i (4) przewodów wodnych,

giętki chłodnicy.
Wymontować kanał wlotu powietrza z obudowy filtra

powietrza.
Odłączyć przewody (1) i wymontować mocowanie (2)

następnie odsunąć wiązkę przewodów elektrycznych.
44
– termostat.
45
MONTAŻ

kolejności.

rozdział 19 "Napełnieni - odpowietrzenie.
19-8
UKŁAD CHŁODZENIA
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Chłodnica 19
Mot. 1448 Szczypce do pierścieni
zaciskowych
DEMONTAŻ Do tego rozwiercić trzy śrby niezrywalne

posługując się wiertłem∅ 5 mm w osi śruby.
Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Następnie wymontować śruby za pomocą
przyrządu do sworzni.
Wymontować akumulator jak również dolną osłonę
silnika.

giętki chłodnicy.
Wymontować:
– płytka przekaźników (1),
– skrzynka akumulatora (2).
29
Odpiąć zbiornik układu wspomagania od podstawy i

odsunąć go.
18701
19-9
UKŁAD CHŁODZENIA
WSZYSTKIE
Odłączyć: – zderzak,
– złącza zespołu wentylatora, – dwie góne prowadnice (A) zderzaka, następnie
– górny wąż chłodnicy, odpiąć spinkę (B) każdego reflektora,
– złącza świateł przeciwmgielnych (3), poprzez – trzy śruby (2) mocowania reflektorów,
częściowy demontaż fartuchów przeciwbłotnych – dwa reflektory uprzednio je odłączając.
29 18855
WAŻNE:
Po wymontowaniu reflektorów należy je wyregulować:
– ustawić pojazd na płaskim podłożu,
– ustawić pokrętło regulacyjne na 0,
– przystąpić do regulacji.
Jeżeli pojazds jest wyposażony w lampy ksenonowe,

niezbędna jest inicjalizacja systemu i regulacji
reflektorów (patrz rozdział "lampy ksenonowe,
inicjalizacja systemu").
UWAGA:
W pojeździe wyposażonym w żarówki ksenonowe
zabronione jest zapalanie lamp jeżeli nie są
zamontowane w reflektorze (niebiezpieczne dla
oczu).
30
19-10
UKŁAD CHŁODZENIA
WSZYSTKIE
Wymontować:
– osłonę chłodnicy,
– mocowania poprzeczki gónej, odsunąć i położyć na
silniku,
30
– dolne mocowania chłodnicy,

– kanały powietrzne na wymienniku (silnik F9Q) i je
odsunąć,
– spinki mocujące skraplacza na chłodnicy lub
wymienniku (silnik F9Q).
Zaczepić skraplacz do belki i wymontować układ

chłodzenia.
MONTAŻ

Zwrócić uwagę aby nie zniszczyć żeber chłodnicy

lub skraplacza podczas demontażu, w razie
potrzeby dodatkowo zabezpieczyć.

rozdział 19 "Napełnianie odpowietrzanie").
19-11
UKŁAD CHŁODZENIA
SILNIKI
F4P-K4M Pompa wody 19
zaciskowych
Czyszczenie
Silnik K4M
Śruba pompy wody M6 1
M8 2,2 Użyć produktu Decapjoint w celu usunięcia resztek
uszczelki.
Silnik F4P
Śruby pompy wody 0,9 Zalecane jest wykonywanie niżej opisanej czynności w
DEMONTAŻ
Nałożyć go na miejsca do oczyszczenia, odczekać
Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. około 10 minut, następnie usunąć zanieczyszczenia
przy pomocy drewnianej szpachelki.
Należy uważać, by środek nie dostał się na lakier.
Odpowietrzyć układ chłodzenia przez dolny przewód
giętki chłodnicy.
Wymontować:
– pasek zębaty rozrządu (patrz rozdział 11 "Pasek
rozrządu"),
– obudowę rozrządu (silnik K4M),
– pompę wody.
14505-1S
19-12
UKŁAD CHŁODZENIA
SILNIKI
MONTAŻ Zamontować rolkę napinacza rozrządu prawidłowo
umieszczając otwór rolki w rowku (A).
Zamontować pompę wody.
Silnik K4M
Szczelność jest zapewniona dzięki produktowi

Loctite 518, uszczelka (C) musi mieć szerokość 0,6
do 1 mm i być założona w sposób pokazany na
rysunku.
14505-1R2
10063R
Dokręcić wstępnie śruby M6 i M8 momentem

0,8 daN.m następnie dociągnąć 1,1 daN.m śruby M6 i
2,2 daN.m śruby M8 w podanej kolejności.
NOTA: wylać 1 do 2 kropli Loctite FRENETANCH na

śruby 1 i 4 pompy wody.
14505-1R
19-13
UKŁAD CHŁODZENIA
SILNIKI
Silnik F4P
UWAGA: zastosować kroplę Loctite FRENETANCH

na śruby (3) i (4).
Zamontować nową uszczelkę.

Dokręcić lekko śruby mocujące pompy wody w
kolejności podanej niżej, następnie dociągnąć je
momentem 0,9 daN.m w tej samej kolejności.
18430-1
Zamontować pasek rozrządu (koniecznie

przestrzegając zaleceń opisanych w rozdziale 11
"Pasek rozrządu").

rozdział 19 "Napełnianie i odpowietrzanie").
19-14
UKŁAD CHŁODZENIA
SILNIK F9Q Pompa wody 19
zaciskowych
MONTAŻ
NOTA: zastosować kroplę Loctite FRENETANCH
Śruby pompy wody 0,9
na śruby (3) i (4).
DEMONTAŻ

giętki chłodnicy.
Wymontować:
– pasek zębaty rozrządu (patrz rozdział 11 "Pasek
rozrządu"),
– pompę wody.
16153R
Zamontować:
– pompę wody z nową uszczelką dokręcając
momentem 0,9 daN.m,
– pasek rozrządu (patrz sposób zakładania opisany w
rozdziale 11 "Pasek rozrządu").

rozdział 19 "Napełnianie odpowietrzanie").
16153S
19-15
UKŁAD CHŁODZENIA
SILNIK L7X Pompa wody 19
zaciskowych
wydechowych kół wału rozrządu
dolotowych kół wału rozrządu
Śruby pompy wody 0,8

Śruba piasty koła rozrządu 8
DEMONTAŻ

giętki chłodnicy.
Wymontować:
– pasek rozrządu (patrz sposób opisany w rozdziale 11
"Pasek rozrządu"),
– blokadę ustalającą Mot. 1430 przedniej głowicy, 10
WAŻNE
Śruby mocujące piast kół rozrządu mają lewy

gwint; odkręcanie odbywa się zgodnie z ruchem
wskazówek zegara. Strzałki na śrubach oznaczają
kierunek dokręcania.
Wymontować:
– zespół piast kół rozrządu przedniej głowicy poprzez
unieruchomienie piast przyrządem Mot. 1428
(piasta wydechowa koła rozrządu) oraz Mot. 1555
(piasta dolotowa koła rozrządu). Do tego użyć klucza
gwiazdkowego 14.
11
19-16
UKŁAD CHŁODZENIA
– wewnętrzną obudowę rozrządu (1),
– rolki paska (2),
– podstawę (3) i wyjąć ją od spodu. W razie potrzeby unieść silnik za
pomocą przyrządu Mot. 1453.
17214
19-17
UKŁAD CHŁODZENIA
Wymontować pompę wody w następującej kolejnośći: śruby (4) i (5)
następnie (6).
12708-1R
MONTAŻ
Zamontować pompę wody z nową uszczelką.
Przestrzegać kolejności dokręcania (4), (5), (6) i dociągnąć momentem

0,8 daN.m.
Zamontować pasek rozrządu (patrz metoda opisana w rozdz. 11 "Pasek

rozrządu").
Wlać płyn i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz rozdział 19 "Napełnianie i

odpowietrzanie ").
19-18
UKŁAD WYDECHOWY
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Wiadomości ogólne 19
Kompletny układ wydechowy jest wykonany ze stali MIEJSCE WYKONANIA CIĘCIA
nierdzewnej.
Miejsce cięcia jest wyznaczone dwoma znakami
Katalizator w czasie pracy nagrzewa się do wysokiej punktaka w rurę wydechową między katalizatorem a
temperatury, dlatego też absolutnie niedopuszczalne tłumikiem środkowym (silniki K4, F4 i F5).
jest parkowanie pojazdu w miejscach, gdzie
łatwopalne materiały mogłyby zetknąć się z rozgrzaną
obudową katalizatora.
Każda uszkodzona osłona termiczna musi

obowiązkowo zostać wymieniona.
UWAGA:
– musi być absolutna szczelność między powierzchnią
uszczelki kolektora wylotowego a katalizatorem,
– każda wymontowana uszczelka musi być
wymieniona,
– podczas demontażu-montażu, katalizator nie może
być w żaden sposób obijany, gdyż może to
spowodować jego uszkodzenie.
CIĘCIE RURY WYDECHOWEJ
Układy wydechowe montowane w opisywanych

18453
pojazdach są jednoczęściowe. Oznacza to, że nie ma
żadnej przerwy między wejściem katalizatora do
wejścia tylnego tłumika, oprócz pojazdów Nie możliwa jest materializacja miejsca cięcia na linii
wyposażonych w silnik L7X. F9Q gdyż rura wymontowuje się jako całość.
Z tego względu, przy wymianie jednego z elementów Odległość między dwoma punktami wynosi 80 mm.
układu wydechowgo, konieczne jest przecięcie rury
wydechowej. Miejsce wykonania cięcia należy zaznaczyć
pośrodku (D) między punktami (P1 i P2 ).
Dla tego konieczne jest:
– zmaterializownie miejsca cięcia,
– użycie przyrządu do cięcia Mot. 1199-01,
– założyć kołnierz-obejmę mocującą.
DI1901
19-19
UKŁAD WYDECHOWY
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Wiadomości ogólne 19
UŻYCIE PRZYRZĄDU MOT. 1199-01
Ustawić przyrząd w odpowiednim miejscu na rurze.
95478R1
Sprawdzić dosunięcie końca rury do zgrubień

wewnątrz kołnierza.
18576
Zamontować wymieniany element układu
wydechowego.
Dokręcić dwie śruby przyrządu w celu dociśnięcia go
do rury. Przed ustwieniem uchwytu na rurze, można
zastosować uszczelnienie na pierścieniu
Obrócić przyrząd za pomocą uchwytu opierając na wewnętrznym aby zapobiec ewentualnym
rurze wydechowej. nieszczelnościom (Masa wydechowa).
Podczas cięcia, dokręcać obie śruby przyrządu (nie

należy przy tym zbyt mocno dokręcać śrub: mogłoby Nakrętka kołnierza posiada rowek (A) zapewniający jej
to spowodować odkształcenie się rury). dokręcenie prawidłowym momentem.
Podczas dokręcania, gdy rowek zanika, daje się

ZAŁOŻENIE KOŁNIERZA MOCUJĄCEGO słyszeć charakterystyczny dzwięk który oznacza, że
śruba jest dokręcona odpowiednim momentem
Aby zapobiec nieszczelnościom układu (2,5 daN.m).
wydechowego, należy prawidłowo zamocować
kołnierz łączący oba odcinki rury wydechowej.
Oznacza to, że rura dochodzi oporowo do występu
wewnątrz uchwytu. UWAGI:
– Istnieje wiele średnic obejmy.
Najpierw założyć kołnierz na niewymieniany odcinek – Kołnierz mocujący jest jednorazowęo użytku.
rury wydechowej i dopasować średnicę lekko
zaciskając kołnierz.
19-20
UKŁAD WYDECHOWY
Rura wydechowa 19
OPIS UKŁADÓW WYDECHOWYCH I LOKALIZACJA MIEJSC CIĘCIA
Silniki F4P i K4M Silnik F5R
18568 18567
1 Katalizator
2 Tłumik środkowy
3 Tłumik
MIEJSCE Miejsce cięcia na linii
CIĘCIA
19-21
UKŁAD WYDECHOWY
Rura wydechowa 19
OPIS UK¸ADÓW WYDECHOWYCH I LOKALIZACJA MIEJSC CI¢CIA
Silnik L7X Silnik F9Q
18566 18565
1 Katalizator przedni
2 Katalizator
3 Tłumik środkowy
4 Tłumik
19-22
UKŁAD WYDECHOWY
SILNIKI
K4M - F4P - F5R Tłumik środkowy i katalizator 19
WAŻNE:
MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) – Całość sruby i nakrętki obejmy musi być tak
ustawiona, aby wykluczyć jakąkolwiek możliwośc
Dolna sonda Lambda 4,5 ocierania o podwozie.
Nakrętka kołnierza-obejmy mocującej 2,5 – Dokręcić obejmę odciążając układ wydechowy aby
się przekonać, czy jest prawidłowo ustalowiona.
Opaska tłumika 2,5 – Sprawdzić stan i obecność wszystkich ekranów
Nakrętka kołnieża trzypunktowego 2 termicznych układu wydechowego.
– Po zamontowaniu sprawdzić czy na pewno układ
wydechowy nigdzie nie ociera o podwozie.
W celu wymiany tłumika środkowego lub katalizatora,
należy:
UWAGA: każdy uszkodzony ekran termiczny musi
– odłączyć akumulator,
być wymieniony.
– wymontować dolną sondę Lambda,
– przeciąć układ wydechowy jak opisano w
informacjach ogólnych.
Pozostałe części układu wydechowego nie
przedstwiają szczególnych trudności.
Przed zamontowaniem któregoś elementu sprawdzić,
czy do układu wydechowego nie dostało się jakieś
zanieczyszczenie metalowe.
Wymienić uszczelkę wejścia katalizatora w przypadku

jego wymiany.
Kołnierz mocujący jest jednorazowęo użytku.
18571
19-23
UKŁAD WYDECHOWY
SILNIK L7X Katalizator 19
MONTAŻ
Nakrętki kołnieża katalizatora/pierwszego demontażu w odwrotnej kolejności.
katalizatora 2,1
Opaska wydechowa 2,5 Wymienić uszczelki na nowe.
Zamontować nową opaskę.

DEMONTAŻ
Przestrzegać momentów dokręceń.
Pozostałe elementy układu wydechowego nie
przedstawiają szczególnych trudności.
Wymontować osłonę dolną silnika.
Umieścić siłownik pod układ wydechowy w celu

uniesienia go do góry.
Odkręcić nakrętki (1) kołnierza katalizatora / pierszego

katalizatora posługując się przedłużkami w celu
ominięcia ramy silnika.
18671
Wyjąć opaskę (2) wydechową i wymontować

katalizator.
19-24
UKŁAD WYDECHOWY
SILNIK F9Q Katalizator 19
Odłączyć elektrozawór wastegate i go odsunąć.
Wymontować:
Nakrętki kołnieża wydechowego 2,1 – trzy nakrętki (3) mocowania katalizatora do
Nakrętka wspornika katalizatora 2,6 turbosprężarki,
– katalizator od spodu pojazdu.
Śruba wspornika katalizatora 2,1
Nakrętka mocująca katalizator do
turbosprężarki 2,6
DEMONTAŻ
Wymontować:
– prawe przednie koło i osłonę dolną silnika,
– dwie nakrętki (1) kołnieża wydechowego,
– wspornik katalizatora, śrubę i nakrętkę (2).
18675
MONTAŻ

Wymienić uszczelki.
Pozostałe elementy układu wydechowego nie

przedstawiają szczególnych trudności.
18569
19-25
UKŁAD WYDECHOWY
SILNIK L7X Katalizator wstępny przedni 19
Mot. 1495 Przyrząd do demontażu montażu
sondy Lambda
Nakrętki przedniego kołnieża

wydechowego 2,1
Nakrętki kołnieża katalizatora/ przedniego
katalizatora 2,1
Sonda Lambda (Górna i Dolna) 4,5
Śruba wspornika przedniego katalizatora 2,1
Śruba drążka reakcyjnego silnika 18
Śruba drążka mocowania ramy silnika 4,4
Śruba osłony przekładni kierowniczej 2,1
Śruba mocująca tylna ramy silnika 10,5
Śruba aluminiowej podłużnicy 4,4
Śruba tłumika 4,4
18673
DEMONTAŻ Obniżyć ramę silnika o kilka centymetrów:

– odkręcić śrubę (1) drążka reakcyjnego silnika,
Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. – poluzować śrubę odchylnej osłony układu
kierowniczego i wyjąć nakrętkę uderzając w śrubę,
Odłączyć akumulator po upewnieniu się, że kolumna – wymontowawć śruby (2) trójkątnych tylnych
kierownicy jest prawidłowo zamocowana. mocowań ramy silnika,
– poluzować o najwyżej pięć obrotów śruby (3)
Wymontować: mocowania tylnego ramy silnika,
– przednie koła i dolną osłonę silnika,
– obudowę silnika,
– ekran termiczny kolektora,
– nakrętki kołnieża wydechowego na kolektorze.
Odłączyć i odpiąć złącza sondy Lambda.
Wymontować przednie siłowniki z prawej i lewej strony

ramy silnika.
19-26
UKŁAD WYDECHOWY
SILNIK L7X Katalizator wstępny przedni 19
Odkręcić cztery nakrętki (6) kołnieża katalizatora /
przedniego katalizatora poprzez ramę silnika
posługując się kilkoma przedłużkami.
18674
– ustawić siłownik z przodu ramy silnika i wyjąć śruby

(4) mocowania drążków ramy silnika,
– opuścić ramę silnika, następnie wyjąć siłownik. 18672
– sondy Lambda, – przedni katalizator,
– śrubę wspornika (5). – ekrany termiczne przedniego katalizatora w
przypadku jego wymiany.
MONTAŻ

Zamontować sworznie na kołnieżu przedniego

katalizatora.
WAŻNE:
Przed dokręceniem śrub drążków mocowania
przedniego ramy silnika, upewnić się, czy na pewno są
prawidłowo oparte na dwóch osiach dospawanych do
podwozia.
18670
Umieścić siłownik pod linię układu wydechowego w Sprawdzić, czy śruba kolumny kierownicy prawidłowo
celu uniesienia. ją unieruchamia.
Jeżeli tak nie jest, należy przestawić wysokość

kolumny kierownicy. Opis tej czynności znajduje się w
rozdziale 36 "Układ kierowniczy kolumna
kierownicy".
19-27
UKŁAD WYDECHOWY
SILNIK L7X Katalizator wstępny tylny 19
Mot. 1495 Przyrząd do demontażu montażu
sondy Lambda
Odłączyć:
MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m) – obudowę przepustnicy z silnikiem (3),
– czujnik ciśnienia kolektora (4),
Nakrętki tylnego kołnieża wydechowego 2,1
– wyjście ciśnienia serwa hamulca (5),
Nakrętki kołnieża katalizatora/tylnego – dwa przewody umieszczone pod obudową
katalizatora 2,1 przepustnicy z silnikiem.
Sandy Lambda (Górna i Dolna) 4,5 Wymontować:

Śruba wspornika tylnego katalizatora 2,1 – śruby kolektora ssącego (6),
– kolektor i odunąć go do akumulatora.
Śruba kolektora dolotowego wstępnie
dokręcona 0,5
Śruba kolektora dolotowego dokręcona 0,8
DEMONTAŻ
Demontaż tylnego katalizatora wymaga demontażu

katalizatora przedniej belki.
Wymontować:
– kanał powietrza (1),
– rurę wiązki przewodów elektrycznych (2).
18668
18667
19-28
UKŁAD WYDECHOWY
SILNIK L7X Katalizator wstępny tylny 19
Odłączyć i odpiąć złącza sondy Lambda. MONTAŻ
Wymontować: Przystąpić do montażu wykonując czynności

– ekran termiczny kolektora, demontażu w odwrotnej kolejności.
– nakrętki kołnieża wydechowego na kolektorze.
– sondy Lambda, Zamontować sworznie na kołnieżu tylnego
– dwie śruby (7) wspornika przedniego katalizatora katalizatora.
tylnej belki,
WAŻNE:
Przed dokręceniem śrub drążków przedniego
mocowania ramy silnika, upewnić sie, czy są
prawidłowo oparte na dwóch osiach dospawanych do
podwozia.
Sprawdzić, czy śruba kolumny kierownicy prawidłowo

ją unieruchamia.
Jeżeli tak nie jest, należy przystąpić do przesunięcia

wysokości kolumny kierownicy. Opis tej czynności
znajduje się w rozdziale 36 "Układ kierowniczy
kolumna kierownicy".
18669
– tylny katalizator.
19-29
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Zbiornik paliwa 19
Pompa pneumatyczna
INTERCO, opróżnianie zbiornika benzyny lub
oleju napędowego (patrz rozdział WYPOSAŻENIE)
WAŻNE: przy demontażu-montażu zbiornika W przediale silnika odłączyć przekaźnik pompy paliwa
paliwa zabronione jest palenie tytoniu i zbliżanie umieszczony w skrzynce połączeń silnika (Przekaźnik
iskrzących przedmiotów do miejsca pracy. A dla silników K4, F4 i F5, Przekaźnik B dla silnika L7).
OPRÓŻNIANIE ZBIORNIKA (wersja benzynowa)
Podnieśc siedzisko tylnej kanapy i wymontować

plastykową zaślepkę dojścia do zespołu pompy.
18703
Zmostkować cieżki 3 i 5 i poczekać aż spłynie

benzyna ze zbiornika do momentu, gdy strumień
będzie przerywany.
18578
Odłączyć mostek.
Odłączyć szybkozłącze (1) i dostosować do
wyjścia (C) przewód dostatecznie długi, by paliwo Podłączyć przekaźnik.
mogło swobodnie spływać do podstawionego
zbiornika. Odłączyć akumulator.
NOTA: możliwe jest zastosowanie pneumatycznej

pompy przepływowej INTERCO (patrz katalog
WYPOSAŻENIE).
19-30
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
OPRÓŻNIANIE ZBIORNIKA (wersja diesel) Podnieść siedzisko tylnej kanapy i wymontować
platykową zaślepkę wejścia do zespołu pompy.
Nieobecność elektrycznej pompy paliwowej w wesji
Diesel wymusza jej użycie podczas opróżniania
zbiornika.
Zastosowanie przykłądowej pompy pneumatycznej

INTERCO (patrz katalog WYPOSAŻENIE).
18577
99641S
Odłączyć szybkozłącze (1) i podłączyć do wyjścia (A)

przewód kauczukowy pompy pneumatycznej.
Opróżnić zbiornik.
19-31
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
WYMONTOWANIE ZBIORNIKA (wersja Benzynowa Wymontować spinki (4) przewodów hamulcowych i
lub Diesel) przewody hamulcowe poprzeczki akustycznej.
Odłączyć akumulator. Wyjąć spinkę (5) mocowania ekranu termicznego.
Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku. Wymontować akustyczną poprzeczkę łączącą oba

punkty mocowania tylnego zawieszenia wykręcając,
Podnieść siedzisko tylnej kanapy i wymontować a następnie wkręcając kolejne śruby.
plastykową zaślepkę wedjścia do zespołu pompy.
Odłączyć elektryczne złącze (2) i szybkozłącze (a) (3).
18392
Wymontować dolną sondę Lambda (za katalizatorem).

18577
Odłączyć rurę wydechową od rury kolektora, pamiętać
Podnieść pojazd. o wymianie uszczelki.
W razie potrzeby: W silniku L7X wymontować tłumik środkowy.

– wymontować pochłaniacz,
– odłączyć czujnik wysokości nadwozia,
– odpiąć drążek czujnika wysokości,
– odpiąć wiązkę przewodów elektrycznych systemu
czuwającego nad ciśnieniem opon poprzeczki
akustycznej.
19-32
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
Wymontować: Wymontować śruby mocujące zbiornik.
– opaskę tłumika, pozostawić linię układu
wydechowego opartą na tylnym zawieszeniu i ramie Z pomocą drugiej osoby wymontować zbiornik
silnika, przesuwając go do przodu pojazdu, następnie
– ekran termiczny. obracając go wokół osi rury wydechowej.
18582 18579
Odłączyć przewód odpowietrzający (1). MONTAŻ
Wymontować opaskę (2) rury wlewu paliwa, Przystąpić do montażu wykonując czynności
przygotować się na wymianę opaski na nową. demontażu w odwrotnej kolejności.
Zwracać uwagę, by nie przyciąć przewodów (ryzyko

wycieku paliwa).
Zamontować szybkozłącza ręcznie i upewnić się, czy

są prawidłowo zatrzaśnięte.
Starannie zamontować ekran termiczny.
Wymienić uszczelkę rury wydechowej i opaskę rury

wlewu paliwa.
Dokręcić śruby mocowania zbiornika momentem

2,1 daN.m.
Dokręcić sondę Lambda momentem 4,5 daN.m.
Dokręcić śruby tylnego zawieszenia momentem

8 daN.m.
18580
19-33
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
WERSJA BENZYNOWA
18572
19-34
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
WERSJA BENZYNOWA
19-35
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
WERSJA DIESEL
19-36
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
WERSJA DIESEL
19-37
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
Oznaczenia
1. Zbiornik
2. Śruba mocująca (x5)
3. Rura wlewu paliwa
4. Pierścień mocowania rury wlewu paliwa
5. Korek
6. Przewód zasilania paliwem
7. Przewód doprawadzający paliwo w opary benzyny
8. Przewód odprowadzający paliwo
9. Przewód doprawadzający opary benzyny do pochłaniacza (ze zbiornika)
10. Odpowietrzanie
11. Pochłaniacz oparów benzyny
12. Zawór zapobiegający przepełnieniu zbiornika i zawór zapobiegający wyciekowi paliwa przy wywróceniu
pojazdu
13. Odpowietrzenie zbiornika i zawór zapobiegający wypłynięciu paliwa przy wywróceniu pojazdu (wersja diesel)
14. Przewód odpowietrzający (odpowietrzanie podczas napełniania)
15. Zespół zasysania benzyny
16. Zespół zasysania oleju napędowego
17. Połączenie do pochłaniacza oparów
18. Odpowietrzanie diesel
19. Otwór ustawionego odpowietrzania
20. Kulka zapobiegająca przepełnieniu zbiornika
21. Przewód odpowietrzenia przy napełnianiu
22. Zawór zamykający
23. Zawór bezpieczeństwa nadciśnienie-podciśnienie
E Otwór odprowadzania powietrza podczas napełniania.
F Ilość powietrza umożliwiająca paliwu dylatację.
R Otwór wlewowy.
V Użytkowa ilość paliwa.
19-38
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
ROLA ZAWORÓW Zbiornik jest zamknięty szczelnym korkiem.
Rura wlewu paliwa benzyny bezołowiowej posiada:

23 Zawór bezpieczeństwa nadciśnienie-
– otwór wlewowy mniejszej średnicy, co uniemożliwia
podciśnienie (tylko wersje benzynowe)
zastosowanie klasycznego dystrybutora na paliwo
ołowiowe (ołów zanieczyszcza sondę Lambda i
W przypadku zatkania przewodów recyrkulacji oparów katalizator),
benzyny, otwarcie zaworu nie dopuszcza do – zawór zamykający otwór wlewowy (zapobiegający
powstania w zbiorniku nadciśnienia (rozdęcie wydziaelaniu oparów lub odwrotny przepływ
zbiornika) lub podciśnienia (zgniecenie zbiornika benzyny).
wskutek zużycia paliwa).
22 Zawór zamykający
Zawór zapobiega wlaniu benzyny ołowiowej lub oleju

napędowego do zbiornika.
12 i 13 Zawór zapobiegający przepełnieniu

zbiornika i zawór zapobiegający
wyciekowi paliwa przy wywróceniu
pojazdu
Zawór zapobiegający przepełnieniu zbiornika (12)

działa dzięki kulce (20).
Kiedy pojazd stoi, podczas napełniania, kula wciśnięta

jest w swoje gniazdo, zamykając w ten sposób pewną
objętość powietrza w zbiorniku.
Gdy pojazd jest w ruchu, kulka opuszcza (20) swoje

położenie, umożliwiając połączenie zbiornika z
pochłaniaczem oparów.
Konieczne jest pozostawienie pewnej ilości powietrza

w zbiorniku, co umożliwi dylatację paliwa i zapobiegnie
wybuchowi.
Zawór zapobiegający wypłynięciu paliwa przy

wywróceniu pojazdu zapobiega wyciekowi paliwa
przez przewód pochłaniacza oparów lub przewód
odpowietrzenia (diesel).
19-39
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Rura wlewu paliwa 19
NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE
Szczypce do zdejmowania spinek i zacisków.
DEMONTAŻ – śruby (4) mocowania rury wlewu paliwa,

– rurę wlewu paliwa.
Wymontować:
– prawe tylne koło,
– tylny prawy błotnik.
Odłączyć przewód odpowietrzający (1).
Wymontować:
– opaskę rury wlewu paliwa (2),
– śrubę (3) mocowania rury wlewu paliwa,
18581
MONTAŻ
Wymienić opaskę przewodu napełniania na nową.
Zamontować wykonując czynności odwrotne do

demontażu.
18580
19-40
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Czujnik poziomu 19
W pojeździe napędzanym benzyną, pompa, filtr
benzyny i czujnik poziomu paliwa stanowią całość.
W pojeździe diesel nie ma pompy zanurzonej w

zbiorniku, jest tylko czujnik poziomu paliwa.
Sposób wymontowania czujnika poziomu paliwa

znajduje się w rozdziale "Zbiornik, pompa, czujnik
poziomu paliwa, filtr benzyny".
Kontrola czujnika
Wartość między
Wysokość H
końcówkami
(w mm)
A1 i B1 (w Ω)
7 Ω max 180
55 ± 7 146
98 ± 10 114
155 ± 16 75
33 ± 20 33
Sprawdzić zmiany oporności przy zmianie położenia

pływaka.
Pomiar wysokości H
Wymontowany czujnik ustawić na płaskiej

powierzchni.
H jest wysokością mierzoną między osią pływaka i
planem pracy.
UWAGA: wszystkie w/w wartości mają charakter

informacyjny.
19-41
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Pompa i czujnik poziomu 19
Mot. 1397 Nakrętka do demontażu pompy
paliwowej
WAŻNE:
Podczas napraw dotyczących zbiornika lub układu
zasilania, konieczne jest:
– nie palenie i nie zbliżanie się z przedmiotami
mogącymi wywołać iskrę do stanowiska pracy,
– osłonienie się od wycieku paliwa podczas
demontażu przewodów (paliwo może mieć
ciśnienie).
DEMONTAŻ
UWAGA: przed demontażem przewidzieć możliwy

wyciek ze zbionika (nie używać szczypiec do
przewodów, gdyż jest ryzyko przedziurawienia).
Demontaż zespołu pompy nie wymaga demontaży

zbiornika. Jest dostęp z tylnego siedzenia. W tym celu: 18578
– odłączyć akumulator,
– wyjąć siedzisko tylnej kanapy i platykową zaślepkę Wymontować nakrętkę mocującą czujnik poziomu
paliwa przyrządem Mot. 1397.
Odłączyć:
– szybkozłącza zespołu pompy, Pozowlić na całkowity wyciek paliwa z czujnika
– złącze elektryczne. poziomu, następnie wyjąć zespół pompy uważając na
pływak.
NOTA: gdyby czas między demontażem i montażem

miałby przekroczyć kilka godzin, dokręcić nakrętkę
zbiornika w celu uniknięcia deformacji.
19-42
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Pompa i czujnik poziomu 19
MONTAŻ
Wymienić okrągłą uszczelkę.
Zamontować zespół czujnika posługując się tzrema

odnośnikami wyznaczonymi na zbiorniku.
Wkręcić nakrętkę do momentu, w którym wskaźnik

będzie zgodny ze wskaźnikiem zbiornika oraz zespołu
pompy.
Podłączyć szybkozłącze (a).
Podłączyć złącze elektryczne.
Zamontować:
– plasykową zaślepkę,
– siedzisko tylnej kanapy.
PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK ZŁĄCZA
ŚCIEŻKA OZNACZENIE
A1 Sygnał + czujnik poziomu paliwa
A2 Nieużywane
B1 Sygnał - czujnik poziomu paliwa
B2 Nieużywane
C1 + Pompa
C2 - Pompa
19-43
ZBIORNIK
WSZYSTKIE
TYPY SILNIKÓW Filtr benzyny 19
WIADOMOŚCI OGÓLNE
Filtr benzyny jest umieszcony w zbiorniku i jest

zintegrowany z zespołem czujnika poziomu. Nie jest
rozbieralny.
Wymiana filtra wymusza wymianę całości pompy/

czujnika poziomu paliwa.
Pojemność filtracji jest wystarczająca na cały czas

użytkowania pojazdu.
Jednak kontrola ciśnienia zasilania oraz wydatku

pompy umożliwia diagnozę zespołu pompy/czujnika
poziomu paliwa.
18575
A Filtr.
19-44
ZAWIESZENIE SILNIKA
SILNIKI
K4M - F4P Zawieszenie elastyczne 19
MOMENTY DOKRĘCANIA (daN.m)
A 2,1 G 6,2
B 2,1 H 4,4
C 6,2 I 6,2
D 10,5
E 4,4
F 10,5
18890
19-45
ZAWIESZENIE SILNIKA
SILNIK F9Q
Zawieszenie elastyczne 19
A 2,1 G 18
B 2,1 H 6,2
C 6,2 I 10,5
D 10,5 J 4,4
E 4,4 K 6,2
F 10,5
18989
* Kierunek dokręcania: dokręcić śruby (1) następnie (2) i (3)
19-46
ZAWIESZENIE SILNIKA
SILNIK L7X
Zawieszenie elastyczne 19
A 2,1 G 18
B 2,1 H 6,2
C 6,2 I 6,2
D 10,5 J 4,4
E 4,4 K 6,2
F 10,5
* Kierunek dokręcania: dokręcić śruby (1) następnie (2) i (3)
19-47

Sam Naprawiam Renault Laguna II - 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Sam Naprawiam Renault Laguna II - 2

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sam Naprawiam Renault Laguna II - 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Silnik i osprzęt

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

MIESZANKA PALIWOWA - ZASILANIE PALIWEM

ZASILANIE PALIWEM - OSPRZĘT DIESEL

UKŁAD ZAPŁONOWY - UKŁAD WTRYSKU

UKŁAD CHŁODZENIA - UKŁAD WYDECHOWY -

BG0A - BG0B - BG0D - BG0G - KG0A - KG0B - KG0D - KG04

77 11 297 347 LISTOPAD 2000 EDITION POLONAISE

10 JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ 13 ZASILANIE PALIWEM - OSPRZĘT

Identyfikacja 10-1 ZASILANIE PALIWEM

14 OCHRONA ŚRODOWISKA 17 UKŁAD ZAPŁONOWY - UKŁAD

XG0A K4M710 JH3 DP0 1598 79,5 80,5 10/1

XG0G F9Q750 PK6 - 1870 80 93 19/1

XG0D L7X731 - SU1 2946 87 82,6 10,9/1

Podręczniki napraw odpowiednie dla poszczególnych typów silnika:

a) Napełnienie do poziomu maxi

b) Eksploatacja przez klienta

c) Uzupełnienie do poziomu maxi

d) Pomiar zużycia oleju

Ilość oleju wlanego przy uzupełnieniu poziomu (w litrach)

Mot. 836-05: Zestaw do kontroli ciśnienia oleju '

KONTROLA KONTROLA SILNIKA

Kontrolę ciśnienia oleju należy przeprowadzać przy

Bieg jałowy 2 bary

3000 tr/min 5 barów

1000 tr/min 1,2 bara

B+F B+F F+Mot. 1437

Podłączyć manometr zamiast czujnika ciśnienia oleju.

Mot. 1202-01 Szczypce do pierścieni

Zapoznać się z procedurą zakładania opaski

Śruby kolumienki zacisku hamulca 0,7 Wymontować:

Nakrętka drążka stabilizatora poprzecznego 4,4 Spuścić płyny z następujących układów:

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Podczas wykonywania tej operacji, konieczne jest

Odłączyć półoś, po czym wymontować zespół piasty

Z lewej strony pojazdu

Odłączyć światła przeciwmgielne w punkcie (1).

– zespół tłumika szmerów ssania (Silniki K4M-F4P) lub

UWAGA: należy koniecznie założyć we właściwy

– poprzeczkę górną wyjmując przewód otwierania

Cechy szczególne pojazdów wyposażonych w

Skrzynia biegów JH3-JR5

Cechy szczególne pojazdów wyposażonych w

UWAGA: podczas tej operacji nie wolno poruszyć

– mocowania rury wydechowej (Silniki K4M, F4P,

– przewód elastyczny powrotny przy zbiorniku układu

– nakrętki mocowania katalizatora/katalizatora

Ustawić podnośnik warsztatowy.

Podnieść zespół silnik-skrzynia biegów przy użyciu

Dolać płynu hamulcowego do zbiornika.

Odpowietrzyć układ hydrauliczny:

Przy pomocy podnośnika warsztatowego wyjąć zespół

WAŻNE: zamontować ponownie dolną belkę

Ustawić zespół silnik-skrzynia biegów postępując

Zapoznać się z rozdziałem 19 "Zawieszenie

Szczególny sposób postępowania z siłownikiem

WAŻNE: nie należy nakładać smaru na wał

UWAGA: dokręcić dobrze elastyczny przewód