Pano gumagana ang pandaigdigang ekonomiya?

Ang pandaigdigang ekonomiya ay nagbago nang malaki sa

nagdaang ilang dekada, sa paraang ito ay maayos at pinamamahalaan ng
mga nakikipagtulungan na mga bansa. Ang mga pagbabagong ito ay
may mga epekto na hindi lamang nakakaapekto sa daloy ng mga kalakal
at serbisyo sa pagitan ng mga bansa, kundi pati na rin ang paggalaw ng
mga tao. Tulad ng nakita natin sa mga pangyayari noong nakaraang
siglo, ang sobrang pagbabago ng internasyunal na sistemang pang-
ekonomiya ay maaaring humantong sa isang pandaigdigang krisis sa
ekonomiya.

Kaya't ano nga ba ang pandaigdigang ekonomiya, paano ito

gumagana, at paano ito nakakaapekto sa ating buhay? Dito ay susuriin
namin ng maigi upang maunawaan ang mga kumplikadong puwersa na
namamahala sa modernong mundo!

Ano ang isang pandaigdigang ekonomiya?

Ang pandaigdigang ekonomiya ay tumutukoy sa magkakaugnay na

mga pang-ekonomiyang aktibidad sa mundo na nagaganap sa pagitan ng
maraming mga bansa. Ang mga gawaing pang-ekonomiya na ito ay
maaaring magkaroon ng positibo o negatibong epekto sa mga bansang
kasangkot.

Ang pandaigdigang ekonomiya ay binubuo ng maraming mga katangian,

tulad ng:
Globalisasyon:
Inilalarawan ng globalisasyon ang isang proseso kung saan ang mga
pambansa at panrehiyong ekonomiya, lipunan, at kultura ay naisama sa
pamamagitan ng pandaigdigang network ng kalakalan, komunikasyon,
imigrasyon, at transportasyon. Ang mga pagpapaunlad na ito ay
humantong sa pag-usbong ng pandaigdigang ekonomiya. Dahil sa
pandaigdigang ekonomiya at globalisasyon, ang mga domestic
economies ay naging cohesive, na humantong sa isang pagpapabuti sa
kanilang mga pagganap.
Kalakalang internasyonal:
 Ang internasyonal na kalakalan ay itinuturing na isang epekto ng
globalisasyon. Ito ay tumutukoy sa pagpapalitan ng mga kalakal at
serbisyo sa pagitan ng iba`t ibang mga bansa, at nakatulong din ito sa
mga bansa na magpakadalubhasa sa mga produkto kung saan mayroon
silang kalamangan. Ito ay isang teoryang pang-ekonomiya na tumutukoy
sa kakayahan ng isang ekonomiya na makabuo ng mga kalakal at
serbisyo sa mas mababang opportunity cost kaysa sa mga kasosyo sa
kalakalan.

Internasyunal na pananalapi:
Ang pera ay maaaring mailipat ng mas mabilis sa pagitan ng mga
bansa kumpara sa mga kalakal, serbisyo, at mga tao; ang paggawa ng
pang-internasyonal na pananalapi ay isa sa mga pangunahing tampok ng
pandaigdigang ekonomiya. Ang internasyunal na pananalapi ay binubuo
ng mga paksa tulad ng mga currency exchange rate at monetary policy.

Pandaigdigang pamumuhunan:
Tumutukoy ito sa isang diskarte sa pamumuhunan na hindi
napipigilan ng mga hangganan ng heograpiya. Pangunahin ang
pandaigdigang pamumuhunan sa pamamagitan ng foreign direct
investment (FDI).

Bakit mahalaga ang pandaigdigang ekonomiya?

Maaari nating maunawaan ang kahalagahan ng pandaigdigang

ekonomiya sa pamamagitan ng pagtingin dito kaugnay sa mga
umuusbong na merkado:

Kahalagahan sa ekonomiya sa antas ng micro at macro:

Ang pagtaas ng populasyon ng mundo ay humantong sa mga
umuusbong na merkado na lumalagong pang-ekonomiya, ginagawa
silang isa sa pangunahing mga makina ng paglago ng ekonomiya ng
mundo. Ang paglago at katatagan na ipinakita ng mga umuusbong na
merkado ay isang magandang tanda para sa ekonomiya ng mundo.
Ngunit kailangan maunawaan ang konsepto ng microeconomics.
Ito ay tumutukoy sa pag-aaral ng pag-uugali ng mga sambahayan,
indibidwal, at firm na patungkol sa paglalaan ng mga mapagkukunan at
paggawa ng desisyon. Sa mas simpleng mga termino, pinag-aaralan ng
sangay na ito ng ekonomiya kung paano gumagawa ng mga desisyon
ang mga tao, anong mga kadahilanan ang nakakaapekto sa kanilang mga
desisyon, at kung paano nakakaapekto ang mga pasyang ito sa presyo,
demand, at supply ng mga kalakal sa merkado. Samakatuwid, mula sa
pananaw ng microeconomics, ang ilan sa mga pinakamalaking
kumpanya na may mataas na halaga sa merkado at ilan sa mga
pinakamayamang indibidwal sa buong mundo ay nagmula sa mga
umuusbong na merkado, na nakatulong sa mas mataas na pamamahagi
ng kita sa mga bansang ito. Gayunpaman, marami sa mga umuusbong na
bansa ay pinahihirapan pa rin ng kahirapan, at kailangang gawin ang
trabaho upang magtrabaho patungo sa pagtanggal nito.

Pangmatagalang pananaw sa ekonomiya ng mundo:

Ayon sa mga prediksyon sa pananalapi ekonomiyang batay sa mga
uso sa demograpiko at mga modelo ng pagiging produktibo ng kapital,
ang GDP sa mga umuusbong na ekonomiya ng merkado noong taong
2019 ay patuloy ang pagtaas sa isang positibong level. Ayon sa
umuusbong na market forecast sa ekonomiya para sa taong 2019 na
isinagawa ng Focus Economics, ang ekonomiya ay nakatakdang tataas
ng 7.5% sa India, 6.6% sa Pilipinas, 6.3% sa China, 5.3% sa Indonesia,
5.1% sa Egypt, 4.9% sa Malaysia , 3.8% sa Peru at 3.7% sa Morocco.

Sino ang kumokontrol sa pandaigdigang ekonomiya?

Maraming tao ang nag-iisip na ang pandaigdigang ekonomiya ay

kinokontrol ng mga gobyerno ng pinakamalaking ekonomiya sa buong
mundo, ngunit ito ay isang karaniwang maling kuru-kuro. Bagaman ang
gobyerno ay may kapangyarihan sa mga ekonomiya ng mga bansa, ang
mga malalaking bangko at malalaking korporasyon ang kumokontrol at
mahalagang pinopondohan ang mga gobyernong ito. Nangangahulugan
ito na ang pandaigdigang ekonomiya ay pinangungunahan ng
malalaking institusyong pampinansyal. Ayon sa balitang pang-
ekonomiya sa buong mundo, ang mga bangko ng US ay lumahok sa
maraming tradisyunal na mga negosyo ng gobyerno tulad ng paggawa
ng kuryente, pagpino at pagpamahagi ng langis, at pati na rin ang
pagpapatakbo ng mga pampublikong assets tulad ng mga paliparan at
istasyon ng tren. Napatunayan ito nang ang ilang mga kasapi ng
Kongreso ng Estados Unidos ay nagpadala ng isang sulat kay Federal
Reserve Chairman Ben Bernanke.

Narito ang isang sipi mula sa liham:

"Narito ang ilang mga halimbawa. Nag-import si Morgan Stanley ng 4

milyong barrels ng mga produktong langis at petrolyo sa Estados Unidos
noong Hunyo, 2012. Nag-iimbak ang Goldman Sachs ng aluminum sa
malawak na bodega sa Detroit pati na rin ang paghahatid bilang isang
dealer ng derivatives ng mga kalakal. Ang "bangko" na ito ay lumalawak
din sa pagmamay-ari at pagpapatakbo ng mga paliparan, mga kalsada ng
toll, at daungan. Nag-market ang JP Morgan ng kuryente sa California.
Sa madaling salita, Goldman Sachs, JP Morgan at Morgan Stanley ay
hindi na mga bangko lamang - epektibo na silang naging mga kumpanya
ng langis, operator ng pantalan at paliparan, mga nagbebenta ng bilihin,
at mga kagamitan sa kuryente din.

Paano gumagana ang pandaigdigang ekonomiya?

Ang paggana ng pandaigdigang ekonomiya ay maaaring

ipaliwanag sa pamamagitan ng isang salita —transaksyon. Ang mga
internasyonal na transaksyon na nagaganap sa pagitan ng mga
nangungunang ekonomiya sa mundo ay tumutulong sa pagpapatuloy ng
pandaigdigang ekonomiya. Ang mga transaksyong ito ay pangunahing
binubuo ng kalakal na nagaganap sa pagitan ng iba't ibang mga bansa.
Kasama sa internasyonal na kalakalan ang pagpapalitan ng iba't ibang
mga produkto sa pagitan ng mga bansa. Saklaw ang lahat mula sa mga
prutas at pagkain, hanggang sa natural na langis at sandata. Ang mga
nasabing transaksyon ay may bilang ng mga benepisyo kabilang ang:

Nagbibigay ng isang pundasyon para sa paglago ng ekonomiya sa

buong mundo, kasama ang pang-internasyong ekonomiya na
nakatakdang lumago ng 4% sa 2019 (pinagmulan: World Trade
Organization);
 Paghihimok ng kumpetisyon sa pagitan ng mga bansa sa iba`t
ibang mga merkado;

Pagtaas ng pagiging produktibo at kahusayan sa buong mga bansa;

Ang pagtulong sa pag-unlad ng mga hindi pa umuunlad na mga

bansa sa pamamagitan ng pagpapahintulot sa kanila na mag-import
ng mga kalakal sa kapital (makinarya at pang-industriya na hilaw
na materyales) at i-export ang pangunahing kalakal (likas na
yaman at hilaw na materyales).

Ano ang mga epekto ng pandaigdigang ekonomiya?

Halos bawat bansa sa mundo ay sa anumang paraan apektado ng

mga bagay na nangyayari sa kung ano ang maaaring tila sa mga oras,
tulad ng mga hindi kaugnay na mga bansa - dahil sa impluwensya ng
pandaigdigang ekonomiya. Ang isang magandang halimbawa nito ay
ang epekto sa ekonomiya na ang boto ng Brexit ay magkakaroon ng
ibang mga bansa, hindi lamang sa Europa, kundi sa buong mundo. Ang
Brexit ay isang pasya ng referendum para sa United Kingdom na umalis
mula sa European Union (EU).

Ang pangunahing sanhi ng mga epektong ito ay ang ekonomiya -

batay sa paggawa at pagpapalitan ng mga kalakal at serbisyo. Ang mga
paghihigpit sa pag-import at pag-export ng mga kalakal at serbisyo ay
maaaring potensyal na hadlangan ang katatagan ng ekonomiya ng mga
bansa na pipiliing magpataw ng masyadong maraming.

Ang layunin ng pang-internasyonal na kalakalan ay katulad ng

pangangalakal sa loob ng isang bansa. Gayunpaman, ang internasyonal
na kalakalan ay naiiba mula sa domestic trade sa dalawang aspeto:
 Ang mga pera ng hindi bababa sa dalawang mga bansa ay
kasangkot sa internasyonal na kalakalan, kaya dapat silang palitan
bago ma-export o ma-import ang mga kalakal at serbisyo;

Paminsan-minsan, ang mga bansa ay nagpapatupad ng mga

hadlang sa internasyonal na kalakalan ng ilang mga kalakal o
serbisyo na maaaring makagambala sa relasyon sa pagitan ng
dalawang bansa.

Karaniwang nagdadalubhasa ang mga bansa sa mga produktong

iyon na makakagawa sila nang mahusay, na makakatulong sa pagbawas
ng pangkalahatang mga gastos sa pagmamanupaktura. Pagkatapos,
ipinagpapalit ng mga bansa ang mga produktong ito sa ibang mga bansa,
na ang pagdadalubhasa ng produkto ay iba pa sa kabuuan. Ang
pagkakaroon ng higit na pagdadalubhasa ay tumutulong sa mga bansa na
samantalahin ang mga ekonomyang may sukat. Ang mga ekonomiya ng
sukat ay tumutukoy sa proporsyonal na pagtipid sa mga gastos na
nakuha ng isang nadagdagang antas ng produksyon. Ang mga tagagawa
sa mga bansang ito ay maaaring ituon ang lahat ng kanilang pagsisikap
sa pagbuo ng mga pabrika para sa dalubhasang paggawa, sa halip na
gumastos ng karagdagang pera sa paggawa ng iba't ibang uri ng kalakal.

Paminsan-minsan ay nagdaragdag ang mga bansa ng mga hadlang

sa pang-internasyonal na kalakalan. Ang ilan sa mga hadlang na ito ay
may kasamang mga taripa sa kalakalan (buwis sa mga pag-import) at
mga quota ng kalakalan (limitasyon sa bilang ng mga produkto na
maaaring mai-import sa isang bansa). Ang mga hadlang sa kalakalan ay
madalas na nakakaapekto sa mga ekonomiya ng mga bansa sa
pangangalakal, at sa pangmatagalan, naging mahirap na panatilihin ang
paggamit ng mga naturang hadlang.
 Ano ang mga pakinabang ng pandaigdigang ekonomiya?
Mayroong maraming mga pakinabang ng isang pandaigdigang
ekonomiya, na kasama ang:

Libreng kalakal:
Ang malayang kalakalan ay isang mahusay na pamamaraan para sa mga
bansa na makipagpalitan ng mga kalakal at serbisyo. Pinapayagan din
nito ang mga bansa na magpakadalubhasa sa paggawa ng mga kalakal na
kung saan mayroon silang isang kalamangan na mapagkukumpara.

Pagkilos ng paggawa:
Ang mas mataas na paglipat ng lakas-paggawa ay mapakinabangan para
sa tatanggap na bansa pati na rin para sa mga manggagawa. Kung ang
isang bansa ay dumadaan sa isang yugto ng mataas na kawalan ng
trabaho, ang mga manggagawa ay maaaring maghanap ng trabaho sa
ibang mga bansa. Nakakatulong din ito sa pagbawas ng hindi
pagkakapantay-pantay ng heyograpiya.

Tumaas na ekonomiya ng sukat:

Ang pagdadalubhasa ng produksyon ng mga kalakal sa karamihan ng
mga bansa ay humantong sa mga kapaki-pakinabang na pang-
ekonomiyang kadahilanan tulad ng mas mababang average na gastos at
mas mababang presyo para sa mga customer.

Tumaas na pamumuhunan:
Dahil sa pagkakaroon ng pandaigdigang ekonomiya, naging mas madali
para sa mga bansa na makaakit ng panandaliang at pangmatagalang
pamumuhunan. Ang pamumuhunan sa mga umuunlad na bansa ay
malayo pa sa pagpapabuti ng kanilang ekonomiya.

Mga kadahilanan na nakakaapekto sa pandaigdigang ekonomiya

 Ayon sa pinakabagong balita sa ekonomiya, ang ilan sa mga
pangunahing kadahilanan na nakakaimpluwensya at nakakaapekto sa
kung gaano kahusay gumana ang pandaigdigang ekonomiya:

Mga likas na yaman;

Imprastraktura;
Populasyon Paggawa;
Kapital ng tao;
Teknolohiya;
Batas

https://www.edology.com/blog/accounting-finance/how-does-global-
economy-work/
How does the global economy work? | Edology
edology.com
Aa