AFRYKA NA POŁUDNIE

OD KOTLINY KONGA Z
MADAGASKAREM
Omawiany teren
• Strefa sawanny na południe od równika
• Pustynia Nambi
• Kotlina Kalahari
• Górzyste obszary aż po Kraj Przylądkowy
• Madagaskar
 Ludy Bantu

Sawanna na poludnie
od równika
Bantu wschodni

Makonde
• Wyznanie Animizm, Islam
• Rzeźbiarstwo, rolnictwo
Kobieta Makonde
• Teren Tanzania I Mozambik
• Liczebność ok. 1,44 mln
Makua
• Wyznanie islam I chrześcijaństwo
• Uprawa zbóż, pasterstwo, rybołówstwo; rozwinięte
rzemiosło
• Teren: środkowa część Mozambiku, południowo-wschodnie
Malawi i południowaTanzania
• Ludność: ok. 8,5 mln (koniec XX w.)
 Ngoni
• Wyznanie chrześcijaństwo 90%
• Pasterstwo, rolnictwo I handel
• Tereny Malawi oraz część terytorium Zambii, Mozambiku i
Tanzanii
• Liczebność ok. 1 mln osób
Wojownik ngoni król Mpezeni
Malawi
• W ramach Malawi funkcjonuje wiele grup etnicznych:
Niandża,Czewa(Tszewa, Tcewa), Tonga (Batonga), Niasa
• Wyznanie chrześcijaństwo, animizm
• Rolnictwo
• Teren Blantyre, Zomba, Mzuzu
• Ludność ok. 16.3mln
 • Ludzie Tonga palący z fajki wodnej Binga w
Zimbabwe
Tonga I Niasa • Kobiety z plemienia Niasa
Niandża,Czewa
• Kulamba - Święto Chewa
(Tszewa, Tcewa)
Jo (Jao)
Bantu centralni
Bemba

• Ludność ok.5,253,000
• Zambia i przygraniczne tereny Demokratycznej
Republiki Konga
• Bemba mają swoją tradycyjną religi
• żarowa uprawa roli, obecnie także praca w kopalniach miedzi
Luba

• Demokratyczna Republika
Konga, na obszarze od
dorzecza Kasai, po środkową
Lualabę
• Ludność ok. 10,2 mln (2011)
• polowanie, rolnictwo,
hodowla zwierząt, a także
rybołówstwo w rzece i
dorzeczu Kongo. Ważnym
elementem życia plemienia
jest rzeźba w drewnie
Pende

• Ludność 250 tyś. osób

• Teren: południowo-
zachodnia Demokratyczna
Republika Konga
• Rzeźbiarstwo
Bantu południowo wschodni
Kololo
 Lozi (Rotse, Balozi)
zachodnia Zambia,
a także Zimbabwe, Namibia i Botswana

Król Lozi w latach 1878–1916 (z przerwą w latach 1884-5) Ceremonia Kuomboka

Bantu zachodni
Czokwe
• zamieszkujący południowo-wschodnią Angolę, południową
część Demokratycznej Republiki Konga i wschodnią Zambię
• animizm i wiara w istotę najwyższą; współcześnie wpływ
chrześcijaństwa
• uprawa zbóż, hodowla, łowiectwo, rybołówstwo
• Ludnść 1,2 mln (lata 90. XX w.)
maski czokwe
używana głównie
podczas inicjacji
mukanda
Mbundu

• 2,3 miliona osób (1992r.)

• Teren angolia, dorzecze
rzek: Kuanza, Dande i
Kuango
• Animizm i
chrześcijaństwo
• Rolnictwo, hodowla
zwierząt
Owimbundu

• Teren prowincje Benguela, Huambo, Huíla

• Lusność 2012 1,3 mln
• Hodowla bydła, rolnictwo, polowanie, handel
 Khoisan
Bantu
Afrykanerzy

Afryka Południowa
 Buszmeni
• ogólna nazwa rozproszonych plemion określających samych siebie jako San
• pierwotna warstwa osadnicza Południowej Afryki
• Botswana, Namibia oraz północno-zachodnie regiony RPA
• liczebność ok. 82 tyś osób
• charakterystyczny język, tzw. "język mlasków" (od charakterystycznych
głosek wdechowych)
Hotentoci Khoin-Khoin
nazwa obecnie uważana za transkrypcja tubylczego
obelżywą określenia „ludzie-ludzie”,
czyli „prawdziwi ludzie”

• lud współcześnie uznawany za ginący (ich

liczebność jeszcze w roku 1983 szacowano na ponad
sto tysięcy, obecmie tylko kilka tysięcy
kultywuje tradycyjny styl życia
• Podział pod względem językowym:
➢ Hotentoci przylądkowi- zajmują południowo-zachodnie
tereny RPA, zatracili tradycyjną kulturę pasterską i
zatrudniają się na farmach białych lub w kopalniach
➢ Hotentoci Nama- rozproszeni na obszarach pustyni
Namib i przyległych do niej półpóstynnych ziemiach,
utrzymują się nadal z hodowli bydłą, owiec i kóz, dzielą
się na wiele mniejszych plemion

XIX-wieczna koncepcja
Steatopygia
 Damara
Bergdama, Damowie górscy

• Liczebność: ok 197,1 tyś

• Żyją między plemionami
Buszmenów i Hotentotów na
terenach Namibii
• Niegdyś trudnili się
zbieractwem i łowiectwem
• Pozostają pod silnym
wpływem kultury
Hotentotów (przejęli ich
język, a niektórzy nawet
gospodarkę pasterską)
 Bantu
Największa grupa ludów
w Południowej Afryce
Bantu południowo-wschodni Owambo
• Ngoni Np.
• Zulu • Eunda
• Kosa (Xhosa) • Ewale Okafima
• Tsonga • Ombalantu
• Soto-Czuana
• Soto :
północni (Transwalu/Pedi);
południowi (Suto)
• Tswana (Beczuana)
Hererowie
Bantu południowo-środkowi
• Bavenda
• Ndebele
• Lemba
• Szona
 Zulu
• Mieszkają głównie w RPA,
poza tym w Lesotho, Suazi,
Mozambiku
• Liczebność: ponad 13
milionów
• Należą do Kościołów
afrochrześcijańskich
• Tradycyjna organizacja
społeczna była oparta na
strukturze rodowej
i patriarchalnych klanach,
występowała poligynia
• Zajmują się hodowlą, uprawą
roślin, są też robotnikami
w przemyśle i w kopalniach
 Kosa
(Xhosa/Khosa)
• Zamieszkują tereny Afryki
Południowej,
zwłaszcza RPA i Lesotho
• Liczebność: ponad 8,8 mln
• Chrześcijanie, zachowujący
też tradycyjne wierzenia
(kult przodków)
• Są ludem pasterskim,
hodowla bydła jest
zajęciem mężczyzn, uprawa
ziemi — kobiet
• Podstawą systemu
pokrewieństwa są
egzogamiczne klany
patrylinearne
Swazi (Suazi)
• Mieszkają na terenie
Eswatini, RPA i Zimbabwe
• Liczebność: ponad 2,5 mln
• Główne zajęcia: hodowla,
rolnictwo, współcześnie
rolnictwo plantacyjne
• W większości wyznają
chrześcijaństwo,
częściowo
 • Mieszkają w górach Lesotho i w RPA
• Liczebność: ponad 11 milionów
• Tradycyjne wierzenia współistnieją z chrześcijaństwem i licznymi religiami afrochrześcijańskimi
Soto •
•
Głównym zajęciem jest hodowla bydła
Wsie Soto miały charakter obronny, były budowane z kamienia na planie koła; kultywują
tradycje wojenne, etos rycersko-pasterski i dworski rytuał mają swe odzwierciedlenie w
rodzimej literaturze
• Utrzymuje się podział na patrylinearne rody, jest praktykowane wielożeństwo
Tsonga

• Zamieszkują tereny na południe od rzeki

Sabi w Mozambiku oraz przyległe tereny RPA i
Zimbabwe
• Liczebność: ok. 6,5 mln
• urbanizacja, szkolnictwo i chrystianizacja
spowodowały, że Tsonga stanowią najbardziej
dynamiczną grupę ludności w Mozambiku
•
 Tswana
• zamieszkują RPA,
Botswanę, Zimbabwe i
Namibię
• tradycyjne wierzenia
(kult przodków)
koegzystują z
chrześcijaństwem
• główne zajęcia: hodowla
bydła i kóz, uprawa
sorgo, roślin
strączkowych, kukurydzy
• struktura społeczna
oparta na
patriarchalnych rodach
Ndebele
(Matabele)
• zamieszkują
południowo-zachodnie
Zimbabwe
• część Matabele
zachowuje tradycyjne
wierzenia, część jest
chrześcijanami
• tradycyjne zajęcia:
rolnictwo i pasterstwo
 • Zamieszkują południową Afrykę – głównie RPA i Zimbabwe, niewielkie
grupy żyją też w Mozambiku i Malawi

Lemba • Liczebność: 70tys-100tys

• znaczna większość z nich wyznaje judaizm, pozostali są
zazwyczaj chrześcijanami
• Trudnią się głównie rolnictwem i hodowlą zwierząt (w
tym pasterstwem); część pracuje w przemyśle (zwłaszcza górnictwie)
 • Zamieszkują Zimbabwe, środkowym Mozambik i Zambię
• Liczebność: ok 7 mln
Szona • Tradycyjne wierzenia współistnieją z chrześcijaństwem i religiami afrochrześcijańskimi
• Podstawą gospodarki jest uprawa ziemi i hodowla bydła
(Maszona) • Bogate są tradycje rzemiosła (kowalstwo, garncarstwo)
• Utrzymuje się podział na rody patrylinearne
• Wśród Szona stosunkowo wysoki jest odsetek ludzi wykształconych
 Owambo
• Zamieszkują tereny północnej Namibii
i południowej Angoli
• Liczebność: ok 800 tyś
• Podstawą utrzymania jest kopieniacza
uprawa ziemi i hodowla bydła
• U Owambo występuje matrylinearny
system pokrewieństwa
 Hererowie
• Mieszkają w Namibii, Angoli,
Botswanie i RPA;
• Liczebność: ok 100 tyś
• Główne tradycyjne zajęcie,
hodowlę bydła, uzupełniają pracą
najemną na plantacjach i w
przemyśle
• Struktura rodowa, praktykują
wielożeństwo
• Religia tradycyjna — kult
przodków, wiara w boga nieba i w
boga ziemi, obecnie większość
z nich jest protestantami
•
 • Żyją w RPA i Namibii, a w mniejszych grupach także w Lesotho, Suazi, Botswanie,
Afrykanerzy Zimbabwe, Zambii, Malawi i Mozambiku
• Liczebność: ok 3,5 mln
Biali mieszkańcy Afryki • Wywodzą się z osadników holenderskich (trekboerów), którzy począwszy od 1652
kolonizowali tereny wokół Przylądka Dobrej Nadziei
• Mają własny język (afrikaans), religię (południowoafrykańska odmiana kalwinizmu),
kulturę, ideologię , prawno-polityczne formy organizacji (rządzone przez siebie do
1994 państwo, partie polityczne i organizacje społeczne) oraz silną świadomość
narodową i poczucie odrębności od innych narodów i grup etnicznych świata
Madagaskar Malgasze
Grupy etniczne
Madagaskaru
Vazima
Według powszechnego
przekonania Vazimba byli
pierwszymi mieszkańcami
Madagaskaru

Interpretacja XVI-wiecznej
wioski Vazimba
Merina
 • Centralne wyżyny południowo-
środkowego Madagaskaru
Betsileo • Chrześcijaństwo
• Ludnść ok .4,36 mln
• Rolnictwo
Betsimisaraka
• Żyją wzdłuż wschodnio-środkowego i północno-
wschodniego wybrzeża Madagaskaru
• starożytne religie etniczne
• Rybołówstwo i rolnictwo
• Ludność ok. 2 mln (1996)
Antaimoro
• Religie etniczne i chrześcijaństwo
• Ludność ok.1,15mln
• Żyją na południowo-wschodnim
wybrzeżu Madagaskaru i w jego
pobliżu
• Rybołóstwo, pasterstwo i
rolnictwo,
Antadroj
• Religie etniczne i chrześcijaństwo
• Ludność ok. 1,19 mln
• Teren skrajnego południa
Madagaskaru
• Pasterstwo i rolnictwo
Bara
• Crześcijaństwo i religir etniczne
• Ludność ok. 891 tyś.\
• Pasterstwo i hodowla zwierząt
• Zamieszkują okolice rzeki Ihosy na południu Madagaskaru
Sakalawa
• Pasterstwo, rolnictwo
• Zamieszkują zachodni kraniec wyspy od Toliara na południu
do Sambirano na północy
• Ludność 1,21 mln (2014)
• Fomba Gasy tradycyjna religia etniczna, chrześcijaństwo i
islam