ALL Meterials Grama Sachivalayam

మస లయం
అ య ఒ ట

Visit Telugu Facts For more
information
About మ స లయం Jobs

https://www.youtube.com/channel/UC_xwrZCgpLleXnAwjRfNxMw
మస లయం ఉ ల దం అ న అభ ల లభం
చదవ అం ఉన అ PDF య ఒ
ం పరచడం జ న .

ఈ PDF లంద ఉ గ ధన
స యం అం ంచం .
మస లయం ఉ
PART A & B FULL SYLLABUS
ట 1 A లబ (జనర స & ంట ఎ )
75

i) జనర ంట ఎ జ ం

1. సంఖ
2. అ ర
3. న న ం ట
4. కప
5. ం ం
6. ం ం ం అ ం ం
7. రకసంబం
8. తక ప
9. ప ల అమ క - క
10. ల అమ క
11. తర ద
12. సం వ త
13. గ రం
14. ండ
15.
16. అర క జ ం
17. మ

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం Telugu Facts YouTube

ందం

ii) అర మ ద ంశ షణ

1. థ క సం న
2. కరణ
3. , ద ంశ
4. త
5. సగ స స
6. ష మ అ త
7. భ న
8. ల - ప
9. ల - ర
10. వ -చ వ
11. వయ
12.
13.
14. గ
15.
16. పడవ
17.
18. ద ంశ షణ

iii) ం ం న
1.
2. ఇం

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం ందం Telugu Facts YouTube
vi) జనర ఇం
1. Parts of speech
2. Tenses
3. Active voice & Passive voice
4. Prepositions
5. Articles
6. Degrees of comparison
7. Direct and indirect speech
8. Questions & Question Tags
9. Types of Sentences - Simple, Compound & Complex sentences, Synthesis of
Sentences
10.Synonyms
11. Antonyms
12.Spelling Test
13.Correction of sentences
14.Idioms & Phrases
15.One word substitutions
16.Kinds (Types) of sentences
17.Letter writing

v) థ క కం ట ప నం

1. కం ట ప మ మ - ఆ ష రణ, కం ట త
2. కం ట ధ -ఇ ,అ , ం వ వస,
వ వస
3. ఇంట ,ఈ , ఇతర తన ం క వ వస
4. ట ఇం - కం ట అ స త పత
5. ప కం ట , ల
ందం
vi) అంత య, యమ ం య వర న
అం
(క ం అ )

vii) నం న తం జనర క ఖ త
మ ం క రం ల వర న అం మ
అ వృ .

1. వ ప చయం
2. ల వ కరణ
3. కణ వ ం - వృ కణ , జం కణం
4. వృ ం- క య - క క ధ -

5. వృ - రణజన సం గ య, స య సరణ త సరన
వ వస షణ మ యం ణ సమన యం.
6. ఉప గకర న జం - ఆ క ఖ త.
7. షణ - ష - ట - నత
8. నవ శ ర ధర - , రవ వస సవ వస , రక సరణ వ వస , వ వస,
అ పంజర వ వస, కండర వ వస, వ అంతః వక వ వస , సరక వ వస,
త వ వస.
9. ం -,క , , , క, చర
10. వ
11. న

viii)

1. - లత
2. గ
3. తరం - ధ
4. ఉష
5. ం
6. అయ ంతత
7.
8. ఆ క ం, ఎల క
9. , తలతన త, , గత, శ యత.
10. మన శం - ర ంబం

ix) ర యన

1. ల -స ళ - ధర య లవవ క, ం కమ
ర యన మ
2. కృ మ మ
3. పర ణం
4. ల ల వ కరణ
5. హ
6. కరన ర యన
7. ర యన - ంప మ
8. న న - ఆ జ , జ , ర ఆ , ఖ
ల - సల , జ , సర మ .
9. - - -
10. ఆ - - లవ
ప క ం అౖ మ ఉ తం మస Telugu Facts YouTube

లయం ందం

x) ర అ వృ మ ప వరణ ప ర ణ

1. ప వరణం - వరణం - జలవరణం - వరణ - వరణం -
ప వరణ .
2. ఆవరణ ం
3. ప వరణ - సహజ వన - అట జల ఖ జ శ వన
4. వ ధ త
5. ప వరణ ష ం
6. ఐక జ స ఆధ ర ం ప వరణ ప ర ణ సద , ఒప ం ,
ఒడంబ క
7. ర అ వృ - వృ అ ల
8. ర అ వృ రత తం ప న చర
9. ర అ వృ ప వరణ ప త వ ం క అ వృ
10. ర అ వృ - య ప వరణ ప ర ణ చ , సంస
11. పంచ పం ప వరణ ప ర ణ కృ న సంస
12. రత శం ప వరణ ఉద వరణ ఉద .


మస లయం ఉ
ట 1 B లబ ( స , ఎ న , , )
75

ఆం ఖత రత శ సంస ృ మ
సం

i) రత శ చ
1. గ - హర గ కత - ద ల
2. న, ద మ
3. ర జ
4. త హ
5.
6. , పల
7. ఇ ం ల ,
8. మత సంస ర ద - భ , ఉద
9. క
10. జయనగర జ
11. , ఘ జ ం
12. జ పన - ల
13. ఈ ం కం గవర జనర , ర ం
14. ద మం - ప క , ధ సంసల
15. ంస ృ క న వన - మత సంస రణ
16. అ ద, త ద
17. ం గ .

ందం
ii) ఆం చ

1. ఆం కల , చ , ఆ
2. త హ
3. ఇ
4. ఇతర జవం
5. / ం
6. క
7. జయనగర జ
8. యన లన ఆం శ - ఆం శం ద మం
9. ఆం ద మ - ఆం ఆ వం
10. ఆం ఆ నప ఆం అవతరణ
11. 1956 ం 2014 మధ ప
12. లం ణ ఏ - న ం ఆ వం


రత ంగ మ ప లన; ంగపర న సమస 73, 74వ
ంగ సవరణ , , సంస రణ మ ఆం
ఖత ం సంబం .
1. జ ంగ ప మ మం -, రత ంగ ల థ కహ , ఆ క
, .
2. ం తం- ప , నమం , ం మం మండ , సభ,
జ సభ.
3. త - గవర , ఖ మం , మం మండ , సనసభ,
సనమండ .
4. యవ వస - ం , , వ .
5. ంగ సంస
6. ం సంబం
7. ంగ సవరణ య - ఖ న ంగ సవరణ
8. క సంసల ఏ - స జ స , స జ అ వృ పథకం -
య సరణ వ ర మ .
9. మ ప లన - బల ంత హ , అ హ , దం , ం ,
స ,మ ంగ క .
10. 73వ అ జ ంగ సవరణ చటం - క పధ - ఉమ ఆం
పం వ వస ణ - ధక
➢ మపం య అ , , యం ంగ
➢ మండల ప ష అ , , యం ంగ .
➢ ప ష అ , , యం ంగం.
➢ పం య సంసల ప , పం య సంస ఎ ం న
సమస .
11. పటణ క స ప లన సంస .
12. రత శం జ య , ం య దం, త ల ం ,
య సమ త.
13. రత శం ప లన - e-Governance


ఆం క దృ రత శం ఆ క వ వస మ
క .
ఇం య ఎ న
1. పంచవర క , ఆ .
2. తన ఆ క సంస రణ - 1991
3. రత శం వ వ యం రంగ
4. రత శం క రంగ
5. రత శం IT ప మ
6. జ ం మ ం ం వ వస
7. ం బ 2019-2020
8. వ , లణం
9. యం
10. ం త పథ

AP ఎ న
1. ఆం జ సరణ
2. ఆం వ వ య రంగ - సంస రణ , దల,
అడ , వర తం.
3. ఆం ప మ స పం - క - క
క త సంస .
4. ఆం
5. ఆం IT ప మ
6. భజన భజన స - ం స యం మ సంఘర ణ, సమస .
7. రంగం - ఆవ పన స
8. ఆం పంచవర క
9. ఆం బ 2019 - 2020
10. ఆం త పథ .

iv) స జ , క యం, హ - సమస

1. రత శం సం మ యం ంగం - SC, ST అకృ ల ధక చటం 1989
2. ం సం మ ల యం ంగం.
3. ఆం schedule ల సం మం.
4. అల సం క వ ల సం మ ఖ యం ంగం - య - ఆం
ల సం మం - ధ పథ , య క ష .
5. మ సం మ యం ంగం, యమ క ష ( య ,
ఆం మ ళ సం మం)
6. నవ హ - సం మ యం ంగం - య నవ హ ల క ష -
నవ హ ల క ష .
7. స ర హ చటం - అ - మ యం ంగం.
8. మ క


ందం
v) రత ఉపఖండ మ ఆం ళ

రత ళ

1. రత శ ఉ మ య అమ క, న స కస .
2. రత శ - ష
3. రత శ - సహజ ఉ జ సంపద అడ
4. రత శ - న వ వస - దల - బ ర దక
5. రత శ - మృ క , వ వ య రంగ
6. రత శ - శ వన , ఖ జ వన
7. రత శ - ప మ
8. రత శ - ర రంగం
9. రత శ - జ
10. రత శ - దర య - ప టక రంగం.

ఆం ళ

1. ఆం -ఉ మ య అమ క
2. ఆం - స కస
3. ఆం - ష
4. ఆం - ఇ సహజ ఉ జ సంపద - అడ - వన మృగ సంర ణ
5. ఆం - న వ వస - దల - బ ర ధక
6. ఆం - మృ క , వ వ య
7. ఆం - శ వన , ఖ జ వన
8. ఆం - ర రంగం
9. ఆం - జ
10. ఆం - దర య - ప టక రంగ .


ఆం భజన చటం మ భజన వల ఆం
ఎ ం న ప లన, ఆ క, ం క, ంస ృ క,
జ య, యపర న మ సమస .

1. ఆం నర వ కరణ చటం మ .
2. ఆం ం ం ఆం , భజన.
3. ఉమ జ ద - తన జ ణం.
4. ఉమ సంస , ఉ ల భజన.
5. ఆం ఆ కప - ఆ క - క , క .
6. జ , వ వ పన భజన వం, క, ఆ క, ంస ృ క,
జ పర న అం ల భజన వం.
7. భజన, తన ఏ
8. భజన అనంతరం ఆం ప మ , రహ , భవ , స రం,
ప టక, IT రం .
9. న జ ల పం , లవరం
10. భజన అనంతరం ఐ సంవత ల ప న అ వృ ర .


ఆం తం క సం మ మ అ వృ పథ .
1. నవర .
2. తన ఆం త పథ .
★జగనన అమ ఒ పథకం
★ .ఎ .ఆ భ పథకం
★ .ఎ .ఆ ంఛ పథక .
★ మద న ధం
★ .ఎ .ఆ ఆ గ
★ జగనన న పథకం
★ యంబ ం
★ దలంద ఇ ణం
★ .ఎ .ఆ ఆస - .ఎ .ఆ త
★ .ఎ .ఆ జలయజం
★ .ఎ .ఆ అ య
3. ఆం బ 2019 - 2020 ధ పథ ల న ం .

vii) స యం సం , క Based ఆర ష
మ రత మ ఆ క పర న వృ - బల న
వ ల క దృ .
1. మ రత
2. మ ళల ంగపర న ర ణ - ంగం క ం న హ .
3. మ సంబంధం చ
4. స యం స య సం ల మ అ వృ - సం
5. రత శం ఎ ం న సమస .
6. మ సంబంధ అ వృ పథ - రత శ
7. మ పథ - ఆం

ందం
మస లయం ఉ ల మ ల
ఉ గం ంద మన
Telugu Facts న
క ం అ మ ప ష
పద , PDF య
ఉ తం అం ంచబడ .

https://www.youtube.com/channel
/UC_xwrZCgpLleXnAwjRfNxMw

https://www.youtube.com/channel/UC_xwrZCgpLleXnAwjRfN
xMw

www.sakshieducation.com
Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]l & Ð]l$…yýlË, hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ

Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ
➣ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡MìS, hÌêÏ ç³ÇçÙ™èl$¢MýS$ Ð]l$«§ýlÅ E¯]l² Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜÑ$†.
om
➣ ©°² AÝù…ÌZ f¯]lç³©Ä¶æ$ ç³…^éÄ¶æ$¡ A° E™èl¢Æý‡ {ç³§ólÔŒæÌZ „óS{™èl çÜÑ$† A° A…sêÆý‡$.
➣ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ 1983ÌZ ™ðlË$VýS$§ólÔ¶æ… {ç³¿¶æ$™èlÓ… A«¨M>Æý‡…ÌZMìS Ð]l_a¯]l ™èlÆ>Ó™èl Aç³µsìæ Ð]l¬QÅÐ]l$…{† G±tBÆŠæ
{V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë °Æ>Ã×æ {MýSÐ]l$…ÌZ Æð‡Ððl¯]l*Å ´ëË¯]lÌZ Mö°² çÜ…çÜPÆý‡×æË$ ™ðl^éaÆý‡$.
.c
➣ 1959ÌZ ^ólíÜ¯]l B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜÑ$†, hÌêÏ ç³ÇçÙ™ŒæË¯]l$ ™öËW…_ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ Ð]l$…yýlË {ç³gê
on
ç³ÇçÙ™Œæ, hÌêÏ {ç³gê ç³ÇçÙ™Œæ, hÌêÏ {ç³×êãMýS AÀÐ]l–¨® çÜÒ$„ýS Ð]l$…yýlâ¶æÏ Ä¶æ*MŠæt 1986¯]l$ {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆý‡$.
ti
Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ °Æ>Ã×æ…
ca
Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ MìS…§ýl õ³ÆöP¯]l² çÜ¿¶æ$ÅË™ø MýS*yìl E…r$…¨.
➣ Ð]l$…yýlË {´ë§ólÕMýS °Äñæ*fMýS Ð]lÆ>YË ¯]l$…_ G°²OMðS¯]l çÜ¿¶æ$ÅË$(G…ï³sîæïÜË$).
du
➣ Ð]l$…yýlË {´ë…™èl ç³Ç«¨ÌZ° Ô>çÜ¯]lçÜ¿¶æ$ÅË$

➣ Ð]l$…yýlË {´ë…™èl…ÌZ KrÆý‡$ÏV> ¯]lÐðl*O§ðl¯]l Æ>{çÙt Ñ«§é¯]l Ð]l$…yýlÍ çÜ¿¶æ$ÅË$.
ie
➣ G°²OMðS¯]l {ç³†°«§ýl$Ë^ól Mø&B‹³t AÆ‡¬¯]l AËµ çÜ…RêÅMýS Ð]lÆý‡Y çÜ¿¶æ$ÅË$, AÌêVóS {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë çÜÆý‡µ…^èl$Ë$,
sh
Ô>Ô¶æÓ™èl BàÓ°™èl$Ë$.
➣ {´ë§ólÕMýS °Äñæ*fMýSÐ]lÆ>YË ¯]l$…_ çÜ¿¶æ$ÅË¯]l$ G¯]l$²MøÐ]lyé°MìS {ç³† °Äñæ*fMýSÐ]lÆý‡Y… 3000 ¯]l$…_ 4000
ak
f¯é¿ê™ø MýS*yìl E…r$…¨.

➣ {´ë§ólÕMýS Ð]l$…yýlË Ýë¦Æ‡¬ÌZ {ç³fË^ól™èl G°²OMðS¯]l çÜ¿¶æ$ÅË$ Ð]l*{™èlÐól$ Ð]l$…yýlË {ç³gê ç³ÇçÙ™Œæ E´ë«§ýlÅ„ýS ç³§ýlÑMìS
.s
AÆý‡$áË$.
w
➣ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™ŒæÌZ Mö°² Ýë¦¯éË¯]l$ GïÜÞ, GïÜt, ½ïÜ, Ð]l$íßæâ¶æËMýS$ ÆösôæçÙ¯Œæ ç³§ýl®†ÌZ {ç³™ólÅMìS…^éÆý‡$.
w
➣ hÌêÏ MýSÌñæMýStÆŠæ, Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ Ð]l*Æð‡Psìæ…VŠæ çÜ…çœ$… A«§ýlÅ„ýS$yýl$ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™ŒæÌZ Ô>Ô¶æÓ™èl BàÓ°™èl$Ë$. AÆ‡¬™ól
ÒÇMìS Kr$çßæMýS$P E…yýl§ýl$.
w
Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ A«¨M>Æ>Ë$ & Ñ«§ýl$Ë$

➣ 1994 ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ ^èlrt… {ç³M>Æý‡… Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™ŒæMýS$ A¯ólMýS A«¨M>Æ>Ë$…sêÆ‡¬.
➣ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ ç³Ç«¨ÌZ °Ð]líÜ…^ól {ç³fË$ ™èlÐ]l$ iÐ]l¯]l {ç³Ð]l*×êË¯]l$ Ððl$Æý‡$VýS$ç³Æý‡$aMøÐ]lyé°MìS Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ
çÜàÄ¶æ$M>ÇV> E…r$…¨. MìS…¨ A«¨M>Æ>Ë¯]l$ C¨ °Æý‡ÓíßæçÜ$¢…¨.
1. çÜÐ]l*gêÀÐ]l–¨®
2. Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ*ÀÐ]l–¨®
3. ç³Ô¶æ$´ùçÙ×æ & ^ólç³Ë ò³…ç³MýS…

4. BÆøVýSÅ…, ´ëÇÔ¶æ$§ýl®Å…
5. Ñ§ýlÅ
çÜÐ]l*gêÀÐ]l–¨®
Ð]l*¯]lÐ]l AÀÐ]l–¨®MìS §øçßæ§ýlç³yól ÑÑ«§ýl ç³£ýlM>Ë$, M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë¯]l$ AÐ]l$Ë$ç³Æý‡ayýl…ÌZ çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ* Ë$,
om
çÜÓ^èle…§ýl çÜ…çÜ¦Ë çÜàÄ¶æ$… ¡çÜ$MýS$…r$…¨.
Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ*ÀÐ]l–¨®: Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ {ç³«§é¯]l…V> {V>Ð]l*Ë A¿¶æ$Å¯]l²† MøçÜ… HÆý‡µyýl$™èl$…¨.
.c
➣ {V>Ò$×æ {ç³fË {ç³«§é¯]l Ð]l–†¢ AÆ‡¬¯]l Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$Æý‡…VýS AÀÐ]l–¨®MìS Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ G…™èlV>¯ø çÜàÄ¶æ$
on
ç³yýl$™èl$…¨. ©°MøçÜ… MìS…¨ ^èlÆý‡ÅË$ ^ólç³yýl$™èl$…¨.
1. ¯é×æÅ™èlVýSË Ðól$OÌñæ¯]l Ñ™èl¢¯éË ç³…í³×îæ
ti
2. GÆý‡$Ð]l#Ë$, {MìSÑ$ çÜ…àÆý‡MýS Ð]l$…§ýl$Ë çÜÆý‡çœÆ>
ca
3. A«§ýl$¯é™èl¯]l Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ ç³§ýl®™èl$Ë VýS$Ç…_ {ç³^éÆý‡… ^ólÄ¶æ$yýl…
4. {V>Ò$×æ AyýlÐ]l#Ë ò³…ç³MýS…
du
5. Vörtç³# »êÐ]l#Ë °Æ>Ã×æ…
6. Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ AÐ]lçÜÆ>ËMýS$ Ñ§ýl$Å^èleMìS¢
ie
7. Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ Æý‡$×ê°² A…¨…^èlyýl…

sh
8. ¿¶æ*ÝëÆý‡ ç³È„ýS
9. MýS…´ùçÜ$t GÆý‡$Ð]l#Ë ™èlÄ¶æ*È
ak
ç³Ô¶æ$´ùçÙ×æ, ^ólç³Ë ò³…ç³MýS…

➣ çÜ…MýSÆý‡gê† ç³Ô¶æ$Ð]l#Ë AÀÐ]l–¨®MìS ç³Æý‡ÅÐól„ýS×æ MóS…{§éË¯]l$ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ$yýl…
.s
➣ ç³Ô¶æ$Ð]l#ÌZÏ A…r$ ÐéÅ«§ýl$Ë¯]l$ °Æý‡*ÃÍ…^èlyýl…

w
➣ Ðól$OÌñæ¯]l ç³Ô¶æ${V>çÜ… E™èlµ†¢MìS ™øyýlµyýlr…
➣ ç³Ô¶æ$Ð]l#Ë ò³…ç³M>°MìS çÜ…º…«¨…_ B«§ýl$°MýS ç³§ýl®™èl$Ë {ç³^éÆý‡…

w
BÆøVýSÅ…, ´ëÇÔ¶æ$§ýl®Å…
w
➣ {´ë£ýlÑ$MýS BÆøVýSÅ MóS…{§éË HÆ>µr$
➣ Æý‡„ìS™èl ™éVýS$±sìæ çÜ§ýl$´ëÄ¶æ*Ë MýSËµ¯]l
➣ A…r$ÐéÅ«§ýl$Ë °Æý‡*ÃË¯]l
➣ ´÷VýSÌôæ° Ð]l…r´÷Æ‡¬Å ÐéyýlM>°² {´ù™èlÞíßæ…^èlyýl…
➣ sîæM>Ë VýS$Ç…_ {ç³^éÆý‡… ^ólÄ¶æ$yýl…
Ñ§ýlÅ
➣ ÝëÐ]l*hMýS Ñ§ýlÅ
➣ Ð]lÄñæ*f¯]l Ñ§ýlÅ
➣ MýSÐ]lÊÅ°MóSçÙ¯Œæ
Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ AÀÐ]l–¨® A«¨M>Ç (G…ï³yîlÐø)

➣ D A«¨M>Ç Ñ«¨ °Æý‡Óçßæ×æÌZ JMýSOÐðlç³# Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™ŒæMýS$ Ð]l$ÆøOÐðlç³# Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓ°MìS »ê«§ýlÅ™èl Ð]líßæÝë¢Æý‡$.
➣ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓ°MìS, hÌêÏ Ä¶æ$…{™é…V>°MìS çÜ…ç³NÆý‡~ »ê«§ýlÅ™èl Ð]líßæÝë¢Æý‡$.
om
A«¨M>Æ>Ë$
.c
➣ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ A«§ýlÅ„ýS$yìl™ø çÜ…{ç³¨…_, Ð]l$…yýlË çÜÐ]l*ÐólÔ>Ë ™ól©Ë¯]l$, Ggñæ…yé¯]l$ çÜ¿¶æ$ÅËMýS$
on
™ðlÍÄ¶æ$gôæÝë¢Æý‡$.
➣ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ, Ð]l$…yýlË çÜÐ]l*ÐólÔ>ÌZÏ ´ëÌŸY° ç³ÇçÙ™èl$¢ Ð]lÅÐ]làÆ>ËOò³ çÜ¿¶æ$ÅË$ AyìlW¯]l {ç³Ô¶æ²ËMýS$
ti
çÜÐ]l*«§é¯éË$ CÝë¢Æý‡$. AÆ‡¬™ól ¡Æ>Ã¯éËOò³ Kr$ ÐólõÜ A«¨M>Æý‡… Ìôæ§ýl$.
➣
➣
ca
Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ íÜº¾…Öò³, BçÜ$¢ËOò³, ¿¶æÐ]l¯éËOò³ ´ëË¯éç³Æý‡OÐðl$¯]l °Ä¶æ$…{™èl×æ E…r$…¨.
Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ ç³Ç«¨ÌZ °Æý‡Óíßæ…^ól AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë AÐ]l$Ë$ ¡Æý‡$¯]l$ ç³ÇÖÍÝë¢Æý‡$.
du
➣ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ BÐðl*¨…^ól ¡Æ>Ã¯éË$, ¡çÜ$MýS$¯ól °Æý‡~Ä¶æ*Ë¯]l$ AÐ]l$Ë$^ólÄ¶æ$yé°MìS ™èlW¯]l ^èlÆý‡ÅË$ ^ólç³yýl™éÆý‡$.
➣ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ ºyðljsŒæ¯]l$ Æý‡*´÷…¨…_ çÜ¿¶æ$ÅË ç³ÇÖË¯]lMýS$, BÐðl*§é°MìS Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ çÜÐ]l*ÐólÔ¶æ…ÌZ
ie
ò³yýl™éÆý‡$.
sh
Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ B§éÄ¶æ*Ë$

ak
➣ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ {ç³†°«§ýl$Ë$V> Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… °Æó‡ªÕ…_¯]l Mö°² {ç³™ólÅMýS ç³£ýlM>Ë AÐ]l$Ë$MýS$ »êÏMŠæ ºyðljsŒæ ¯]l$…_
Ð]l^óla °«§ýl$Ë$
.s
➣ ¿¶æ*Ð]l¬ËOò³ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ Ñ«¨…^ól òÜçÜ$ÞOò³ ÌñæÒ Ð]lçÜ*â¶æ$Ï

w
➣ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… ¯]l$…_ Ð]l^óla Mö°² çÜàÄ¶æ$MýS °«§ýl$Ë$
➣ Æý‡$çÜ$Ð]l¬Ë §éÓÆ>, fÇÐ]l*¯éË §éÓÆ> ËÀ…^ól Ð]l¯]lÆý‡$Ë$

w
➣ Ýët…ç³#yýl*ÅsîæOò³ çÜÆŠæ^éÈjË$
w
➣ ¿¶æ*Ñ$ÕçÜ$¢, Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ ç³¯]l$²Ë$, ïœkÌZÏ Ð]l^óla Ðésê
➣ Eç³Äñæ*VýS Æý‡$çÜ$Ð]l¬Ë$ (Ä¶æÊfÆŠæ ^éÈjË$)
Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ Ð]lÅÄ¶æ*Ë$

➣ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ A«¨M>Æý‡$ËMýS$, C™èlÆý‡ íÜº¾…¨MìS C^óla i™èl¿¶æ™éÅË$.
➣ ¯]l*™èl¯]l ç³…^éÄ¶æ$¡ Æ>gŒæ ^èlrt… °Æó‡ªÕ…_¯]l H C™èlÆý‡ ç³°O¯ðl¯é AÐ]l$Ë$ ^ólÄ¶æ$yé°MìS AÄôæ$Å Ð]lÅÄ¶æ$…
hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ
➣ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ÌZ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ A™èl$Å¯]l²™èlOÐðl$¯]l Ð]lÅÐ]lçÜ¦. C¨ hÌêÏ
Ä¶æ$…{™é…V>°² °Æý‡ÓíßæçÜ$¢…¨.
➣ {ç³çÜ$¢™èl… Oòßæ§ýlÆ>»ê§Šæ Ñ$¯]làÆ‡¬õÜ¢ Ñ$WÍ¯]l 22 hÌêÏÌZÏ hÌêÏ ç³ÇçÙ™ŒæË$ E¯é²Æ‡¬.
➣ {ç³† hÌêÏMýS$ ^èlrtº§ýl®OÐðl$¯]l çßZ§é E…r$…¨.
om
hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ °Æ>Ã×æ…
{ç³† hÌêÏ ³ç ÇçÙ™ŒæÌZ BÆý‡$ A…V>Ë$ E…sêÆ‡¬. AÑ
.c
1. hÌêÏ ³ç ÇçÙ™Œæ
on
2. hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ O^ðlÆý‡Ã¯Œæ
3. hÌêÏ Ð]l$àçÜ¿¶æ
ti
4. Ð]l¬QÅ M>Æý‡Å°Æý‡Óçßæ×ê«¨M>Ç
ca
5. Ýë¦Æ‡Ê çÜ…çœ*Ë$
6. hÌêÏ MýSÌñæMýStÆŠæ
du
1. hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ: hÌêÏ ´ëË¯]lMýS$ AÐ]lçÜÆý‡Ð]l$Äôæ$Å ¡Æ>Ã¯éË Æý‡*ç³MýSËµ¯]lÌZ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ {ç³Ð]l¬Q ´ë{™èl ´ùíÙçÜ$¢…¨.
➣ {ç³† hÌêÏ ç³ÇçÙ™ŒæÌZ Ð]lÊyýl$ Æý‡M>Ë çÜ¿¶æ$ÅË$…sêÆý‡$.
ie
1. G°²OMSð ¯]l Üç ¿¶æ$ÅË$ 2. ³ç §ýlÑ È™éÅ Üç ¿¶æ$ÅË$

sh
3. Mø&Bò³tyŠæ çÜ¿¶æ$ÅË$
➣ G°²OMðS¯]l çÜ¿¶æ$ÅË$ hÌêÏÌZ° ÑÑ«§ýl {´ë§ólÕMýS °Äñæ*fMýSÐ]lÆ>YË ¯]l$…_ °È~™èl Ð]lÅÐ]l«¨ÌZ {ç³™èlÅ„ýS…V> G°²MýSÐ]l#™éÆý‡$.
ak
➣ G°²MýSËMýS$ Ð]l¬…§ýl$ Æ>{çÙt G°²MýSË çÜ…çœ$… {´ë§ólÕMýS °Äñæ*fMýSÐ]lÆ>YË ç³Ç«¨° °Æý‡~Æ‡¬çÜ$¢…¨.
➣ Æý‡çßæçÜÅ Ksìæ…VŠæ §éÓÆ> ÒÇ° G¯]l$²MýS$…sêÆý‡$.

.s
➣ Ððl¬™èl¢… G°²OMðS¯]l çÜ¿¶æ$ÅÌZÏ 34 Ô>™èl… Ððl¯]l$MýSºyìl¯]l Ð]lÆ>YË ÐéÇMìS, 1/3Ð]l Ð]l…™èl$ òÙyýl$ÅÌŒæ MýS$ÌêË$, ™ðlVýSËMýS$
w
çÜ…º…«¨…_¯]l ÐéÇMìS, Ððl¬™èl¢…Ò$§ýl 1/3Ð]l Ð]l…™èl$ Ð]l$íßæâ¶æËMýS$ ({V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZ 50 Ô>™èl…) MóSsêÆ‡¬Ýë¢Æý‡$.
➣ hÌêÏ ç³ÇçÙ™ŒæÌZ MìS…§ýl õ³ÆöP¯]l²ÐéÆý‡$ ç³§ýlÑÈ™éÅ çÜ¿¶æ$ÅË$V> E…sêÆý‡$.
w
1. hÌêÏ Ô>çÜ¯]lçÜ¿¶æ$ÅË$
w
2. ÌZMŠæçÜ¿¶æ çÜ¿¶æ$ÅË$
3. Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… °Æó‡ªÕ…_¯]l Æ>fÅçÜ¿¶æ çÜ¿¶æ$ÅË$
4. {ç³† hÌêÏ ç³ÇçÙ™ŒæÌZ C§ýlªÆý‡$ Mø&Bò³tyŠæ çÜ¿¶æ$ÅË$… sêÆý‡$. ÒÇ° hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ çÜ¿¶æ$ÅË$ G¯]l$²MýS$…sêÆý‡$.
hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ çÜÐ]l*ÐólÔ>ËMýS$ Ô>Ô¶æÓ™èl BàÓ°™èl$Ë$

1. hÌêÏ MýSÌñæMýStÆŠæ
2. hÌêÏ MóS…{§ýl çÜçßæM>Æý‡ »êÅ…MŠæ A«§ýlÅ„ýS$yýl$
3. hÌêÏ Mø&Bç³Æó‡sìæÐŒæ Ð]l*Æð‡Psìæ…VŠæ Ý÷OòÜsîæ A«§ýlÅ„ýS$Ë$

4. hÌêÏ {VýS…£éËÄ¶æ$ O^ðlÆý‡Ã¯Œæ
5. hÌêÏÌZ° Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ A«§ýlÅ„ýS$Ë$
➣ Ô>Ô¶æÓ™èl BàÓ°™èl$ËMýS$ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ çÜÐ]l*ÐólÔ>ÌZÏ ´ëÌŸY¯ól…§ýl$MýS$ Ð]l*{™èlÐól$ AÐ]lM>Ô¶æ… E…¨. ¡Æ>Ã¯éËOò³
Kr$çßæMýS$P Ìôæ§ýl$.
om
hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ O^ðlÆý‡Ã¯Œæ
➣ hÌêÏ ç³ÇçÙ™ŒæMýS$ G°²OMðS¯]l hÌêÏ {´ë§ólÕMýS çÜ¿¶æ$ÅË$ ™èlÐ]l$ÌZ JMýSÇ° O^ðlÆý‡Ã¯ŒæV> G¯]l$²MýS$…sêÆý‡$.
.c
➣ DÄ¶æ$¯]l ç³ÇçÙ™Œæ çÜÐ]l*ÐólÔ>Ë¯]l$ HÆ>µr$ ^ólÝë¢Æý‡$.
on
➣ MìS…¨Ýë¦Æ‡¬ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë ç³°¡Æý‡$¯]l$ ç³Æý‡ÅÐól„ìS…_ hÌêÏç³ÇçÙ™ŒæMýS$ JMýS °Ðól¨MýS¯]l$ çÜÐ]l$ÇµÝë¢Æý‡$.
➣ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ O^ðlÆý‡Ã¯Œæ¯]l$ AÑÔ>ÓçÜ ¡Æ>Ã¯]l… §éÓÆ> ™öËW…^èlÐ]l^èl$a.
ti
➣ DRDA hÌêÏ {V>Ò$×æ AÀÐ]l–¨® Ü ç …çÜ¦ JMýS ÇhÝëtÆæŠ Üç …çÜ.¦ ©°ÌZ A«¨M>Æý‡, A¯]‡¨« M>Æý‡ Üç ¿¶æ$ÅË$…sêÆý‡$.
➣
ca
D çÜ…çÜ¦ {ç³¿¶æ$™èlÓ çÜ…çÜ¦ M>ºsìæt ©° {ç³«§é¯é«¨M>ÇV> hÌêÏ MýSÌñæMýStÆý‡$ Ð]lÅÐ]lçßæÇÝë¢Æý‡$. Æ>[çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ…
DÄ¶æ$¯]l¯]l$ °Ä¶æ$Ñ$çÜ$¢…¨.
du
➣ MýSÌñæMýStÆŠæ Ð]l¬QÅ M>Æý‡Å°Æý‡Óçßæ×æ A«¨M>ÇV> E…sêÆý‡$.
➣ ÒÆý‡$ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ {ç³×êãMýSË¯]l$ ™èlÄ¶æ*Æý‡$ ^ólÝë¢Æý‡$.
ie
➣ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ E§øÅVýS$ËOò³ ç³NÇ¢ ´ëË¯éç³Æý‡OÐðl$¯]l B«¨ç³™èlÅ… E…r$…¨.

sh
➣ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ, §é° Ýëtyìl…VŠæ MýSÑ$sîææ ¡çÜ$Mö¯ól °Æý‡~Ä¶æ*Ë¯]l$ ¿¶æ{§ýlç³Æý‡$Ýë¢Æý‡$.

➣ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… {ç³ÐólÔ¶æò³sôæt ç³«£ýlM>Ë¯]l$ çÜÓÄ¶æ$…V> AÐ]l$Ë$ç³Æý‡$Ýë¢Æý‡$.
ak
hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ A«¨M>Æ>Ë$, Ñ«§ýl$Ë$

.s
➣ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™ŒæMýS$ ^ðl…¨¯]l ÐéÇÛMýS ºyðljsŒæ¯]l$ BÐðl*¨çÜ$¢…¨.

w
➣ MóS…{§ýl, Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓË$ gêÈ ^ólíÜ¯]l Ñ«§ýl$Ë¯]l$ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™ŒæËMýS$ ™ðlÍÄ¶æ$gôæçÜ$¢…¨.

ÑÑ«§ýl AÀÐ]l–¨® ç³£ýlM>Ë AÐ]l$Ë$ÌZ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ, {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë Ð]l$«§ýlÅ çÜÐ]l$¯]lÓÄ¶æ*°² Ýë«¨çÜ$¢…¨.
w
➣ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$, Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™ŒæË Ð]l$«§ýlÅ BÇ¦MýS Ð]l¯]lÆý‡$Ë ç³…í³×îæ ÑçÙÄ¶æ$…ÌZ MóS…{§ýl, Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓËMýS$
w
çÜËàË$ CçÜ$¢…¨.
➣ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë °Æý‡Óçßæ×æMýS$ çÜ…º…«¨…_¯]l VýS×ê…MýS çÜÐ]l*^éÆ>°² ïÜÓMýSÇ…_ {ç³^èl$ÇçÜ$¢…¨.
➣ MóS…{§ýl, Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓË$ A…¨…^ól BÇ¦MýS °«§ýl$Ë¯]l$ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™ŒæË Ð]l$«§ýlÅ ç³…í³×îæ ^ólçÜ$¢…¨.
➣ Æøyýl$z, Æý‡Ðé×ê çÜ§ýl$´ëÄ¶æ*Ë$ MýSÍµ…^èlyýl…, Ð]l…™ðl¯]lË °Æ>Ã×æ…, {ç³fËMýS$, ç³Ô¶æ$Ð]l#ËMýS$ BÆøVýSÅ MóS…{§éË
HÆ>µr$.
➣ ´ëuý‡Ô>ËË °Æ>Ã×æ…, Ð]l–†¢ Ñ§ýlÅ, ´ëÇ{Ô>Ñ$MýS ´ëuý‡Ô>ËË °Æý‡Óçßæ×æ, Æý‡„ìS™èl Ð]l$…_±sìæ çÜÆý‡çœÆ>.
hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ B§éÄ¶æ*Ë$
➣ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… ¯]l$…yìl Ð]l^óla Æ>ºyýl$Ë$, çÜçàÄ¶æ$ °«§ýl$Ë$, Æý‡$×êË$ º¨Î AÄôæ$Å ç³¯]l$²ÌZÏ ¿êVýS….
➣ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ AÀÐ]l–¨® ç³£ýlM>Ë AÐ]l$Ë$MýS$, °Æý‡Óçßæ×æ MýS$V>¯]l$ {ç³™ólÅMýS…V> Ð]l$…þÆý‡$ ^ólõÜ Æ>ºyýl$Ë$.
➣ MóS…{§ýl {ç³¿¶æ$™èlÓ AÀÐ]l–¨® ç³£ýlM>Ë AÐ]l$Ë$MýS$, °Æý‡Óçßæ×æMýS$ gêÈ ^ólíÜ¯]l çÜçàÄ¶æ$MýSS °«§ýl$Ë$.
➣ Ìê¿¶æÝësìæ çÜ…çÜ¦Ë §éÓÆ> Ð]l^óla B§éÄ¶æ$….
➣ _¯]l², MýS$sîæÆý‡, {V>Ò$×æ ç³Ç{ÔèæÐ]l$Ë AÀÐ]l–¨®MìS, AüË
¿êÆý‡™èl çÜ…çÜ¦Ë$ A…¨…^ól BÇ¦MýS °«§ýl$Ë$.
om
➣ Ä¶æÊfÆŠæ ^éÈjË$.
.c
hÌêÏ {ç³gê ç³ÇçÙ™Œæ Ð]lÅÄ¶æ*Ë$
on
➣ hÌêÏ {ç³gê ç³ÇçÙ™èl$¢Ë$ ™èlÐ]l$ B§éÄ¶æ$…ÌZ A«¨MýS ¿êV>°² íÜº¾…¨ i™èl ¿¶æ™éÅË ^ðlÍÏ…ç³# MøçÜ…
Ñ°Äñæ*WÝë¢Æ‡¬.
ti
➣ ¯]l*™èl¯]l ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ ^èlrt… MìS…¨ H Ñ«Ö¯ðl¯é Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ °Æó‡ªÔ¶æ… Ðól$Æý‡MýS$ °Æý‡Óíßæ…^ól…§ýl$MýS$ AÄôæ$Å
ca
Ð]lÅÄ¶æ*°² hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ ¿¶æÇçÜ$¢…¨.
du
^èlrt…ÌZ° ÌZ´ëË$
➣ §ólÔ¶æÐéÅç³¢…V> ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦ÌZÏ {V>Ð]l$çÜ¿¶æË$ E¯é² AÑ çÜ{MýSÐ]l$…V> ç³°^ólÄ¶æ$yýl… Ìôæ§ýl$.
ie
➣ MóS…{§ýl, Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓË$, {V>Ð]l$ Æ>fMîSÄ¶æ*Ë {´ëºËÅ…™ø {V>Ð]l$çÜ¿¶æË$ ™èlÐ]l$ Ñ«§ýl$Ë¯]l$ °Æý‡ÓÇ¢…^èl
sh
ÌôæMýS´ù™èl$¯é²Æ‡¬.
➣ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦ÌZÏ AÑ±† Ñç³È™èl…V> ò³ÇW D çÜ…çÜ¦ËMýS$ MóSsêÆ‡¬…_¯]l °«§ýl$Ë$ §ýl$ÇÓ°Äñæ*VýS…
ak
AÐ]l#™èl$¯é²Æ‡¬.
➣ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë ç³™èl¯é°MìS Æ>fMîSÄ¶æ$ AÑ±† ºËOÐðl$¯]l M>Æý‡×æÐ]l$° ^ðlç³µÐ]l^èl$a.
.s
➣ D çÜ…çÜ¦ËMýS$ {´ë†°«§ýlÅ… Ð]líßæ…^ól {ç³†°«§ýl$ËMýS$ §ýlÔ¶æËÐéÈV> Õ„ýS×æ ™èlÆý‡VýS™èl$Ë¯]l$ °Æý‡Óíßæ…^èlyýl…ÌZ {ç³¿¶æ$™èlÓ

w
Ä¶æ$…{™é…VýS… ç³NÇ¢V> ÑçœËÐ]l$Ð]l#™ø…¨.

w
Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë Æ>ºyýl$Ë¯]l$ ò³…^èlyé°MìS Mö°² çÜ*^èl¯]lË$

w
➣ M>sê Æý‡$çÜ$Ð]l¬ Ð]l…sìæ ™èlç³µ°çÜÇ ç³¯]l$²Ë Ð]lçÜ*Ë$MýS$ A«¨MýS íÜº¾…¨° °Ä¶æ$Ñ$…^éÍ.

➣ ç³Ç{ÔèæÐ]l$ËMýS$ AÐ]lçÜÆý‡Ð]l$Äôæ$Å Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ çÜ…º…«§ýl Ð]l¬yìl ç³§éÆ>¦Ë AÐ]l$ÃMýS…Oò³ M>sê Æý‡$çÜ$… Ñ«¨…^èlyýl….
➣ {ç³ç³…`MýSÆý‡×æ ¯ólç³£ýlÅ…ÌZ {ç³çÜ$¢™èl… ò³ÇW¯]l A°² Æý‡M>Ë {ç³MýSr¯]lËOò³ ç³¯]l$²Ë$ Ñ«¨…^èlyýl….
➣ ç³_aMýS ºÄ¶æ$â¶æ$Ï, ^ólç³Ë ^ðlÆý‡$Ð]l#Ë AÀÐ]l–¨¦, Ð]l*Æð‡PsŒæ Ä¶æ*Æý‡$zË °Æ>Ã×æ… Ððl¬§ýlOÌñæ¯]l ÐésìæOò³ {ç³Ð]l*×æ ç³{™éË ¯]l$
gêÈ ^ólõÜrç³µyýl$ Mö…™èl Æý‡$çÜ$Ð]l¬¯]l$ Ñ«¨…^èlyýl….
➣ ³ç Ç{ÔèæÐ]l$ËOò³ M>Ë$çÙÅ ³ç ¯]l$² Ñ«¨…^èlyýl….
➣ {ç³gê çÜ¦ÌêÌZÏ ´÷VýS™éVýSyýl…, Ð]l$™èl$¢ ç³§éÆ>¦Ë õÜÐ]l¯]l…Oò³ fÇÐ]l*¯é Ñ«¨…^èlyýl….
➣ ¿¶æ*VýSÆý‡Â fÌêË¯]l$ ±sìæ Ð]l¯]lÆý‡$Ë$V> Eç³Äñæ*W…^èl$MýS$¯ól ç³Ç{ÔèæÐ]l$ËOò³ ±sìæ ç³¯]l$² Ñ«¨…^èlyýl….

➣ {V>Ò$×æ {´ë…™éË MóSº$ÌŒæ Bç³Æó‡rÆý‡ÏOò³ ç³¯]l$² Ñ«¨…^èlyýl….
Æ>{çÙt BÇ¦MýS çÜ…çœ$…

➣ 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ^èlrt…, Æ>gêÅ…VýS…ÌZ° 243 A«¨MýSÆý‡×æ {ç³M>Æý‡… Æ>{çÙt VýSÐ]lÆý‡²ÆŠæ Æ>{çÙt BÇ¦MýS çÜ…çœ*°²
°Ä¶æ$Ñ$…^éÍÞ E…r$…¨.
om
➣ Æ>{çÙt BÇ¦MýS çÜ…çœ$… M>Ëç³ÇÑ$† Ð]lÊyólâ¶æ$Ï
➣ C¨ {ç³† I§ólâ¶æÏMøÝëÇ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë BÇ¦MýSíÜ¦†° ç³ÇÖÍ…_ VýSÐ]lÆý‡²ÆŠæMýS$ °Ðól¨MýS CÐéÓÍÞ E…r$…¨.
.c
on
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&B: Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË Ð]lÅÐ]lçÜ¦
ti
1. ©° {ç³M>Æý‡… {ç³† Æ>{çÙt…-ÌZ Ð]l¬°Þ-´ë-Ísîæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ MìS…¨ Ñ«§ýl…V> E…yéÍ.
ca
G. {V>Ò$×æ Ýë¦Æ‡¬ ¯]l$…_ ç³rt×æ {´ë…™èl…V> ç³Ç-Ð]l-Æý‡¢¯]l ^ðl…§ýl$-™èl$¯]l² {´ë…™èl…ÌZ ¯]lVýSÆý‡ ç³…^é-Ä¶æ$¡° HÆ>µr$
^ólÄ¶æ*Í.
du
¼. _¯]l² ç³rt×æ {´ë…™éÌZÏ Ð]l¬°Þ-ç³ÌŒæ Mú°ÞÌŒæ¯]l$ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.
íÜ. »êV> ÑçÜ¢-Ç…-_¯]l ç³rt×æ {´ë…™é-ËMýS$ Ð]l¬°Þ-ç³ÌŒæ M>Æöµ-Æó‡-çÙ¯]l$Ï E…yéÍ. A-Æ‡¬™ól, Mö°² ´ëÇ-{Ô>-Ñ$MýS ¯]lVýS-Æ>Ë
ie
ÑçÙ-Ä¶æ$…ÌZ Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË HÆ>µ-r$™ø ç³°-Ìôæ-MýS$…yé Ñ$¯]làÆ‡¬çÜ*¢ VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ ¯øsìæ-íœ-MóS-çÙ¯Œæ gêÈ ^ólÄ¶æ$-Ð]l^èl$a.

sh
2. D A«¨-MýS-Æý‡-×ê-°MìS çÜ…º…-«¨…_ ç³Ç-Ð]l-Æý‡¢¯]l {ç³§ólÔ¶æ…, _¯]l² ç³rt×æ {´ë…™èl…, »êV> ÑçÜ¢-Ç…-_¯]l ç³rt×æ MóS…{§ýl… A¯ól
ak
Ðésìæ° VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ VýS$Ç¢…_, Ð]lÈY-MýS-Ç…_ ¯øsìæOòœ ^ólÝë¢Æý‡$. B {MýSÐ]l$…ÌZ Ýë¦°MýS f¯é¿ê, f¯]l-Ýë…-{§ýl™èl, Ýë¦°MýS ç³Ç-´ë-
Ë-¯]lMýS$ AÐ]l-çÜ-Æý‡-OÐðl$¯]l Æð‡Ððl¯]l*Å Ð]l^óla…-§ýl$MýS$ AÐ]l-M>-Ô>Ë$, Ð]lÅÐ]l-Ýë-Äôæ$-™èlÆý‡ Æý‡…V>ÌZÏ E´ë«¨ AÐ]l-M>-Ô>Ë$, BÇ¦MýS {´ë«§é-
.s
¯]lÅ™èl, C™èlÆý‡ A…Ô>-Ë¯]l$ VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ ç³Ç-VýS-×æ-¯]l-ÌZMìS ¡çÜ$-Mø-ÐéÍ.

w
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&R Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË °Æ>Ã×æ…

w
1. çÜ»Œæ M>ÏgŒæ (2-)-ÌZ° °º…-«§ýl-¯]l-ËMýS$ ÌZºyìl Ð]l¬°Þ-ç³ÌŒæ Ýë¦¯é-ËMýS$ {ç³†-°-«§ýl$Ë G…í³MýS {ç³™èlÅ„ýS G°²-MýSË §éÓÆ> fÆý‡$-
w
VýS$-™èl$…¨. C…§ýl$MøçÜ… Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæ-Ë¯]l$ _¯]l² _¯]l² Ñ¿ê-V>-Ë$V> Ñ¿¶æ-h-Ýë¢Æý‡$. B Ñ¿ê-V>-Ë¯]l$ ÐéÆý‡$zË$

A…sêÆý‡$. BÄ¶æ* ÐéÆý‡$z-ÌZÏ° {ç³fË$ ™èlÐ]l$ {ç³†-°-«§ýl$-Ë¯]l$ G¯]l$²-MýS$…-sêÆý‡$.
2. A§ól çÜ…§ýl-Æý‡Â…ÌZ MìS…¨ A…Ô>-ËMýS$ çÜ…º…-«¨…-_ Æ>{çÙt Ô>çÜ-¯]l-çÜ-¿¶æË$ Ô>çÜ-¯é-Ë¯]l$ ^ólÄ¶æ$-Ð]l^èl$a.
G) Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæÌZÏ MìS…¨ Ð]lÅMýS$¢-ËMýS$ {´ë†-°«§ýlÅ… MýSÍµ…-^èlyýl….
I. Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË ç³Ç-´ë-Ë¯]l, °Æý‡Ó-çßæ-×æÌZ A¯]l$¿¶æÐ]l… VýSË-ÐéÆý‡$.
II. çÜ…º…-«¨™èl Ð]l¬°Þ-ç³ÌŒæ HÇ-Ä¶æ*MýS$ {´ë†-°«§ýlÅ… Ð]líßæ…^ól Ô>çÜ-¯]l-çÜ-¿¶æ$ÅË$, ´ëÆý‡Ï-Ððl$…sŒæ çÜ¿¶æ$ÅË$.
III. Æ>fÅ-çÜ¿¶æ, Ô>çÜ-¯]l-Ð]l$…-yýlÍ çÜ¿¶æ$ÅË$ (ÐéÆý‡$ çÜ…º…-«¨™èl Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæÌZ Kr-Æý‡$V> ¯]lÐðl*O§ðl E…yéÍ).
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3&S: ÐéÆý‡$z MýSÑ$-sîæË HÆ>µr$

1. Ð]lÊyýl$ Ë„ýSË$ Ìôæ§é A…™èl-MýS¯é² GMýS$PÐ]l f¯é¿ê MýSÍ-W¯]l Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæÌZÏ JMýSsìæ Ìôæ§é A…™èl-MýS¯é² GMýS$PÐ]l ÐéÆý‡$z-
Ë¯]l$ MýSÍí³ ÐéÆý‡$z MýSÑ$-sîæ-Ë¯]l$ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.
2. ÐéÆý‡$z MýSÑ$-sîæ-ËMýS$ çÜ…º…-«¨…_ Ô>çÜ-¯]l-çÜ¿¶æ MìS…¨ A…Ô>-ËOò³ Ô>çÜ¯]l… ^ólÄ¶æ$-Ð]l-^èl$a.
G. ÐéÆý‡$z MýSÑ$-sîæË HÆ>µr$, Ðésìæ {´ë§ól-ÕMýS ç³Ç«¨.
om
¼. ÐéÆý‡$z MýSÑ$-sîæÌZÏ° Ýë¦¯é-Ë¯]l$ ¿¶æÈ¢ ^ólõÜ Ñ«§é¯]l….
3. JMýS ÐéÆý‡$z MýSÑ$sîæ ç³Ç-«¨-ÌZ° ÐéÆý‡$z {ç³†-°«¨ (çÜ-¿¶æ$Å-yýl$) B ÐéÆý‡$z MýSÑ$-sîæÌZ çÜ¿¶æ$Å-yýl$V> E…yéÍ.
.c
4. G. JMýS ÐéÆý‡$zMóS MýSÑ$sîæ HÆý‡µ-yìl-¯]l-ç³#µyýl$ B ÐéÆý‡$z {ç³†-°«¨¯ól B MýSÑ$-sîæMìS A«§ýlÅ-„ýS$-yìlV> °Ä¶æ$Ñ$…^éÍ.
on
¼. Æð‡…yýl$ Ìôæ§é A…™èl-MýS¯é² GMýS$PÐ]l ÐéÆý‡$z-Ë¯]l$ MýSÍí³ ÐéÆý‡$z- MýS-Ñ$-sîæ° HÆ>µr$ ^ólíÜ-¯]l-ç³#µyýl$, B ÐéÆý‡$zË {ç³†-°-
«§ýl$Ë$ ™èlÐ]l$ÌZ JMýS-Ç° ÐéÆý‡$z MýSÑ$sîæ A«§ýlÅ-„ýS$-yìlV> G¯]l$²-MýS$…-sêÆý‡$.
ti
5. ÐéÆý‡$z MýSÑ$-sîæ-Ë™ø ´ër$ C™èlÆý‡ MýSÑ$-sîæ-Ë¯]l$ HÆ>µr$ ^ólõÜÌê Ô>çÜ-¯]l-çÜ¿¶æ ^èlsêt°² ^ó Äñæ¬^èl$a.
ca
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&T: ïÜrÏ Çf-Æó‡Ó-çÙ¯Œæ
du
1. Ð]l¬-°Þ-ç³ÌŒæ HÇ-Ä¶æ*-ÌZÏ° Ððl¬™èl¢… f¯é-¿êÌZ f¯é¿ê §éÐ]l*Úë {ç³M>Æý‡… òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, ™ðlVýSËMýS$ ïÜrÏ Çf-Æó‡Ó-
ie
çÙ¯Œæ E…yéÍ. ÐéÆý‡$zË Çf-Æó‡Ó-çÙ-¯ŒæÌZ Æösôæ-çÙ¯Œæ ç³§ýl®† AÐ]l$Ë$ ^ólÄ¶æ*Í.

sh
2. M>ÏgŒæ (1) MìS…§ýl ÇfÆŠæÓ AÆ‡¬¯]l Ýë¦¯éÌZÏ MýS±çÜ… 1/3 Ð]l…™èl$ òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$ Ìôæ§é ™ðlVýS-ËMýS$ ^ðl…¨¯]l Ð]l$íßæ-â¶æË- MýS$
™èlç³µ-°-çÜ-ÇV> MóSsê-Æ‡¬…-^éÍ.
ak
3. Ððl¬™èl¢… Ýë¦¯éÌZÏ MýS±çÜ… 1/-3Ð]l Ð]l…™èl$ Ð]l$íßæ-â¶æ-ËMýS$ (òÙ-yýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, ™ðlVýSË Ð]l$íßæ-â¶æ-ËMýS$ MóSsê-Æ‡¬…-_¯]l ïÜrÏ¯]l$
MýSË$-ç³#-Mö-°) MóSsê-Æ‡¬…-^éÍ. B Ýë¦¯éË Çf-Æó‡Ó-çÙ¯Œæ MýS*yé Æösôæ-çÙ¯Œæ ç³§ýl®-†Oò³ fÆý‡-V>Í.
.s
4. Ð]l¬-°Þ-´ë-Ísîæ A«§ýlÅ„ýS ç³§ýl-Ð]l#ÌZÏ Mö°²…-sìæ° òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, ™ðlVýSË$, Ð]l$íßæ-â¶æ-ËMýS$ MóS-sê-Æ‡¬…-^ól Ñ«§ýl…V> Ô>çÜ-¯]l-
w
çÜ¿¶æ ^èlsêt°² ^ólÄ¶æ*Í.

w
5. Ð]l¬-°Þ-ç³ÌŒæ G°²-MýS-ÌZÏ, Ð]l¬°Þ-ç³ÌŒæ A«§ýlÅ„ýS Ýë¦¯é-ÌZÏ Mö°² Ýë¦¯é-Ë¯]l$ Ððl¯]l$-MýS-º-yìl¯]l ™èlÆý‡-VýS-™èl$ËMýS$ ÇfÆŠæÓ ^ólçÜ*¢ Ô>çÜ-
w
¯]l-çÜ¿¶æ ¡Æ>Ã¯]l… ^ólÄñæ¬^èl$a.
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3&U: Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË M>Ë-ç³-Ç-Ñ$†

1. {ç³-£ýlÐ]l$ çÜÐ]l*-ÐólÔ¶æ… fÇ-W¯]l ™ól© ¯]l$…_ I§ólâ¶æÏ -´ër$ Ð]l¬°Þ-´ë-Ísîæ Mö¯]l-Ýë-VýS$-™èl$…¨. D ÌZç³#-V>¯ól Ð]l¬°Þ-´ë-Ísîæ
Æý‡§ýl$ª AÆ‡¬™ól D M>Ïk Ð]lÇ¢…-^èl§ýl$. A-Æ‡¬™ól Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæ° Æý‡§ýl$ª ^ólÄ¶æ*Ë° çÜ…MýS-Íµ…-_-¯]l-ç³#µyýl$ Ð]l¬…§ýl$V>
çÜ§ýlÆý‡$ Ð]l¬°Þ-´ë-Ísîæ A¿¶æÅ…-™èl-Æ>-Ë¯]l$ ç³Ç-VýS-×æ-¯]l-ÌZMìS ¡çÜ$MøÐéÍ.
2. {ç³-çÜ$¢™èl… AÐ]l$ÌZÏ E¯]l² HO§ðl¯é Ô>çÜ¯]l… çÜÐ]l-Ç…-_-¯é Aç³µ-sìæMìS Mö¯]l-Ýë-VýS$-™èl$¯]l² Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË$ B çÜÐ]l-Æý‡×æ
§éÓÆ> Æý‡§ýl$ª M>Ð]l#.

3. ¯]l*-™èl¯]l Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæMìS G°²-MýSË$ D MìS…¨ Ñ«§ýl…V> E…yéÍ.
G. M>ÏgŒæ 91- ÌZ E§ýlçßæÇ…_¯]l Ð]lÅÐ]l«¨ ç³NÇ¢M>MýS-Ð]l¬…§ól G°²MýS {ç³{MìSÄ¶æ$ ç³NÆý‡¢ÐéÓÍ.
¼. Æý‡§ýl$ª- AÆ‡¬¯]l Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæËMýS$ BÆý‡$-Ð]l*-ÝëË ÌZç³# G°²-MýSË$ fÆý‡-V>Í. JMýSÐólâ¶æ Ð]l$äÏ G°²MýSËMýS$ BÆý‡$ Ð]l*ÝëË
MýS¯é² ™èlMýS$PÐ]l Ð]lÅÐ]l«¨ E…sôæ GË„ýS¯Œæ AÐ]lçÜÆý‡… Ìôæ§ýl$.
om
4. Æý‡§ýlªÆ‡¬ ¯]l*™èl¯]l…V> HÆý‡µ-yìl¯]l Ð]l¬°Þ-´ë-Ísîæ Aç³µsìæ ¯]l$…_ I§ólâ¶æ$Ï Mö¯]l-Ýë-VýS§ýl$. Ð]l¬…§ýl$V> °Æó‡ªÕ…_¯]l {ç³M>Æý‡…
G°²MýSËMýS$ G…™èl VýSyýl$Ð]l# E…r$…§ø Aç³µsìæ Ð]lÆý‡MóS A¨ ç³°^ólçÜ$¢…¨.
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&W: Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË A«¨-M>-Æ>Ë$, çßæMýS$PË$, »ê«§ýlÅ-™èlË$
.c
Æ>-gêÅ…V>°MìS ÌZºyìl Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË A«¨-M>-Æ>Ë$, çßæMýS$PË¯]l$ °Æ>®-ÇçÜ*¢ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$-™éÓË$ {ç³™ólÅMýS Ô>çÜ-¯é-Ë¯]l$
on
Æý‡*´÷…¨…^éÍ. B {MýSÐ]l$…ÌZ D MìS…¨ A…Ô>-ËMýS$ çÜ…º…-«¨…_ Mö°² çÙÆý‡-™èl$-Ë¯]l$ Ñ«¨…-^èl-Ð]l^èl$a AÑ...
ti
G. BÇ¦-M>-À-Ð]l–¨®, ÝëÐ]l*-hMýS ¯éÅÄ¶æ*-°MìS çÜ…º…-«¨…-_¯]l ç³£ýl-M>-Ë¯]l$ Æý‡*´÷…-¨…-^èlyýl….
ca
¼. 12Ð]l òÙyýl*ÅÌŒæ §éÓÆ> Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæ-ËMýS$ çÜ…{MýS-Ñ$…_¯]l A…Ô>-Ë™ø çÜà Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæ-ËMýS$ Aç³µ-W…-_¯]l BÇ¦-M>-
À-Ð]l–¨®, ÝëÐ]l*-hMýS ¯éÅÄ¶æ*-°MìS çÜ…º…-«¨…-_¯]l ç³£ýl-M>-Ë¯]l$ AÐ]l$Ë$ ^ólÄ¶æ$yýl….
du
ie
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3- Z&E : Ððl${sZ-´ë-Í-r¯Œæ {ç³×ê-ãM> çÜ…çœ$…

10 Ë„ýSË MýS…sôæ GMýS$PÐ]l f¯é¿ê E¯]l² Ððl${sZ´ëÍr¯Œæ {´ë…™éÌZÏ Òsìæ° HÆ>µr$^ólÄ¶æ*Í. D {ç³×êãM> çÜ…çœ*°MìS
sh
çÜ…º…«¨…_¯]l °Æ>Ã×ê°², Ñ«§ýl$Ë¯]l$ Æ>[çÙt Ô>çÜ¯]lçÜ¿¶æ JMýS ^èlrt… §éÓÆ> °Æý‡~Æ‡¬çÜ$¢…¨. ¯]lVýSÆý‡ Ðól$Ä¶æ$ÆŠæ D MýSÑ$sîæMìS
O^ðlÆý‡Ã¯ŒæV>, Ð]l¬°Þç³ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯]lÆŠæ Ððl$…ºÆŠæ òÜ{MýSrÈV> Ð]lÅÐ]lçßæÇÝë¢Æý‡$. Ð]l¬°Þç³ÌŒæ ´ëË¯]lÌZ A¯]l$¿¶æÐ]l… E¯]l² ¯]lË$VýS$Æý‡$
ak
çÜ¿¶æ$ÅË¯]l$ Æ>[çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… °Ä¶æ$Ñ$çÜ$¢…¨. Ððl¬™èl¢… çÜ¿¶æ$ÅÌZÏ 2/3 Ð]l…™èl$ Ð]l$…¨° {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ A«§ýlÅ„ýS$yýl$,
.s
Ð]l¬°Þ´ëÎt, M>ÆöµÆó‡çÙ¯Œæ {ç³†°«§ýl$Ë$ G¯]l$²MýS$…sêÆý‡$.

w
w
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&Z&D: hÌêÏ {ç³×ê-ãM> çÜ…çœ$…

1. {ç³† hÌêÏ-ÌZ¯]l* hÌêÏ-Ýë¦Æ‡¬ {ç³×ê-ãM> çÜ…çœ$… JMýSsìæ E…yéÍ. ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë$, Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË ç³£ýl-M>-Ë¯]l$
w
{Møyîl-MýS-Ç…_ Ððl¬™èl¢… hÌêÏ çÜÐ]l$-{V>-ÀÐ]l–¨®MìS AÐ]l-çÜ-Æý‡-OÐðl$¯]l AÀ-Ð]l–¨® ç³£ýlMýS… Ð]l¬Ýë-Æ‡¬-§é¯]l$ hÌêÏ {ç³×ê-ãM>
çÜ…çœ$… Æý‡*´÷…-¨-çÜ$¢…¨.
2. hÌêÏ {ç³×ê-ãM> çÜ…çœ*-ËMýS$ çÜ…º…-«¨…_ D ¨VýS$Ð]l A…Ô>-ËOò³ Ô>çÜ-¯]l-çÜ¿¶æ Ô>çÜ¯é°² ^ólÄ¶æ$-Ð]l-^èl$a.
G. hÌêÏ {ç³×ê-ãM> Üç …çœ$ °Æ>Ã×æ….
¼. hÌêÏ {ç³×ê-ãM> çÜ…çœ$…-ÌZ° Ýë¦¯é-Ë¯]l$ ¿¶æÈ¢ ^ólõÜ Ñ«§é¯]l…. AÆ‡¬™ól Ððl¬™èl¢… çÜ¿¶æ$ÅÌZÏ 4/-5Ð]l Ð]l…™èl$ çÜ¿¶æ$ÅË$
hÌêÏ ç³…^é-Ä¶æ$¡ çÜ¿¶æ$ÅË$, Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË çÜ¿¶æ$ÅOÌñæ E…yéÍ. hÌêÏ ç³…^é-Ä¶æ$¡ çÜ¿¶æ$ÅË$, Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË
çÜ¿¶æ$ÅË$ ÐéÇ° G¯]l$²-MýS$…-sêÆý‡$. AÌê G¯]l$²-Mö-¯]l² ÐéÇÌZ Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæ-Ë$, hÌêÏ ç³…^é-Æ‡¬-¡-ËMýS$ ^ðl…¨-¯]l-
ÐéÆý‡$ G…™èl-Ð]l$…¨ E…yé-Ë-¯ól¨ B hÌêÏÌZÏ {V>Ò$×æ {´ë…™èl f¯é¿ê, AÆý‡¾¯Œæ HÇ-Ä¶æ*-ÌZ° f¯é¿ê °çÙµ-†¢Oò³
B««§é-Æý‡-ç³yìl E…r$…¨.
íÜ. hÌêÏ {ç³×ê-ãM> çÜ…çœ$… »ê«§ýlÅ™èlË$, Ñ«§ýl$Ë$.
yìl. hÌêÏ {ç³×êãM> çÜ…çœ$ A«§ýlÅ„ýS$Ë¯]l$ G…í³MýS ^ólõÜ Ñ«§é¯]l….
om
VýSÐ]l$°MýS: AÀÐ]l–¨® ç³£ýlMýS… Ð]l¬Ýë-Æ‡¬-§é¯]l$ Æý‡*´÷…-¨…-^èl-yýl…ÌZ hÌêÏ {ç³×ê-ãM> çÜ…çœ$… D MìS…¨ A…Ô>-Ë¯]l$ §ýl–íÙtÌZ
E…^èl$-Mø-ÐéÍ.
.c
G. 1. ç³…^é-Ä¶æ$-¡-ËMýS$, Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæ-ËMýS$ EÐ]l$Ã-yìlV> Ìê¿¶æ-§é-Ä¶æ$-MýS- A…Ô>Ë$ (Òsìæ ç³…ç³MýS…, õÜµíÙ-Ä¶æ$ÌŒæ ´ëÏ°…VŠæ,
on
C™èlÆý‡ ¿o†MýS, çÜçßæf Ð]l¯]l-Æý‡$-Ë™ø çÜà), ç³Æ>Å-Ð]l-Æý‡×æ ç³Ç-Æý‡-„ýS×æ, Ð]l˜ÍMýS çÜ§ýl$-´ë-Ä¶æ*Ë AÀ-Ð]l–¨®.
ti
2. A…§ýl$-»ê-r$ÌZ E¯]l² BÇ¦MýS, C™èlÆý‡ Ð]l¯]l-Æý‡$Ë$.
ca
¼. VýS-Ð]l-Æý‡²-ÆŠæ çÜ*_…-_¯]l çÜ…çÜ¦Ë$, BÆý‡Y-O¯ðl-gôæ-çÙ-¯Œæ-Ë™ø ^èlÇa…-^èlyýl….
4. hÌêÏ {ç³×ê-ãM> çÜ…çœ$… Æý‡*´÷…-¨…_¯]l ç³£ýl-M>°² çÜ…çœ$ A«§ýlÅ-„ýS$yýl$ Æ>{çÙt VýSÐ]l-Æý‡²-ÆŠæMýS$ ç³…´ëÍ.
du
ÑÑ«§ýl Æ>{ÚëtÌZÏ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë¯]l$ ÐólÆý‡$ ÐólÆý‡$ õ³Æý‡Ï™ø í³Ë$Ýë¢Æý‡$.

ie
Æ>{çÙt… Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦ õ³Æý‡$

sh
B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡

ak
VýS$fÆ>™Œæ ¯]lVýSÆý‡ ç³…^éÄ¶æ$¡

™èlÑ$â¶æ¯éyýl$ so¯Œæ ç³…^éÄ¶æ$¡
.s
½àÆŠæ M>Æý‡ÅM>Ç çÜÑ$†

w
w
Æ>{çÙt… Ð]l$…yýlË ç³…^éÄ¶æ$¡ õ³Æý‡$

w
Ð]l$«§ýlÅ{ç³§ólÔŒæ f¯]lç³£Šæ ç³…^éÄ¶æ$¡

™èlÑ$â¶æ¯éyýl$ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜ…‹œ$
AÆý‡$×ê^èlÌŒæ {ç³§ólÔŒæ B…^èlÌŒæ MýSÑ$sîæ
B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ
f¯é¿ê (2011)
¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ… Ððl¬™èl¢… f¯é¿ê : 121,056,95,73 (2011 f¯é¿ê ÌñæMýSPË {ç³M>Æý‡…)
ç³#Æý‡$çÙ$Ë$ : 62,31,21,843
{ïÜ¢Ë$ : 58,74,47,730
2001&2011 Ð]l$«§ýlÅ ò³ÇW¯]l f¯é¿ê : 181.96 Ñ$ÍÄ¶æ$¯]l$Ï
{ç³ç³…^èl f¯é¿êÌZ ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ f¯é¿ê Ô>™èl… :17.5%
om
¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ f¯]lÝë…{§ýl™èl : 382
¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ f¯é¿ê ò³Æý‡$VýS$§ýlË Æó‡r$ : 17.7% (2001&2011)
gê¡Ä¶æ$ A„ýSÆ>çÜÅ™èl : 73%
.c
ç³#Æý‡$çÙ$Ë A„ýSÆ>çÜÅ™èl : 80.89%
{ïÜ¢Ë A„ýSÆ>çÜÅ™èl : 64.64%
on
A„ýSÆ>çÜÅ™èl GMýS$PÐ]lV> VýSË Æ>{çÙt… : MóSÆý‡â¶æ (93.91%)
A„ýSÆ>çÜÅ™èl ™èlMýS$PÐ]lV> VýSË Æ>{çÙt… : ½àÆŠæ (61.8%)
A™èlÅ«¨MýS f¯é¿ê VýSË Æ>{çÙt… : E™èl¢Æý‡{ç³§ólÔŒæ (19,95,81,477)
ti
A™èlÅËµ f¯é¿ê VýSË Æ>{çÙt… : íÜMìSP… (6,07,688)
ca
A™èlÅ«¨MýS f¯é¿ê VýSË MóS…{§ýl´ëÍ™èl {´ë…™èl…: ÉìlÎÏ (1,67,53, 235)
A™èlÅËµ f¯é¿ê VýSË MóS…{§ýl´ëÍ™èl {´ë…™èl… : Ë„ýS©Ð]l#Ë$ (64,429)
A™èlÅ«¨MýS f¯]lÝë…{§ýl™èl VýSË Æ>{çÙt… : ½àÆŠæ (1106)
du
A™èlÅËµ f¯]lÝë…{§ýl™èl VýSË Æ>{çÙt… : AÆý‡$×ê^èlÌŒæ {ç³§ólÔŒæ (17)
A™èlÅ«¨MýS f¯]l Ýë…{§ýl™èl VýSË MóS…{§ýl´ëÍ™èl {´ë…™èl…: ¯]l*ÅÉìlÎÏ (11,297)
A™èlÅËµ f¯]l Ýë…{§ýl™èl VýSË MóS…{§ýl´ëÍ™èl {´ë…™èl…: A…yýlÐ]l*¯Œæ, °Mø»êÆŠæ ©Ð]l#Ë$ (46)
ie
Í…VýS°çÙµ†¢ & ç³#Æý‡$çÙ$Ë$ :{ïÜ¢Ë$ : 1000 : 940

A™èlÅ«¨MýS {ïÜ¢, ç³#Æý‡$çÙ °çÙµ†¢ VýSË Æ>{çÙt… : MóSÆý‡â¶æ (1000 Ð]l$…¨ ç³#Æý‡$çÙ$Ë$:1084 Ð]l$…¨ {ïÜ¢Ë$)
sh
A™èlÅËµ {ïÜ¢, ç³#Æý‡$çÙ °çÙµ†¢ VýSË Æ>{çÙt… : çßæÆ>Å¯é (1000 Ð]l$…¨ ç³#Æý‡$çÙ$Ë$:877 Ð]l$…¨ {ïÜ¢Ë$)
f¯é¿ê ò³Æý‡$VýS$§ýlË Æó‡r$ GMýS$PÐ]lV> VýSË Æ>{çÙt… :¯éV>Ìê…yŠæ
ak
f¯é¿ê ò³Æý‡$VýS$§ýlË Æó‡r$ ™èlMýS$PÐ]lV> VýSË Æ>{çÙt… :MóSÆý‡â¶æ

B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ f¯é¿ê : 8,45,80,77 Mør$Ï
B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ f¯é¿ê ò³Æý‡$VýS$§ýlË Æó‡r$ : 11.10%
.s
B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ f¯]lÝë…{§ýl™èl : 308

B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ Í…VýS °çÙµ†¢ : 1000: 992
w
B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ A„ýSÆ>çÜÅ™èl : 67.02%

w
ïÜˆ A„ýSÆ>çÜÅ™èl : 59.15%

ç³#Æý‡$çÙ$Ë A„ýSÆ>çÜÅ™èl : 74.88%
w
¯]lVýSÈMýSÆý‡×æ Ýë¦Æ‡¬ÌZ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ Ýë¦¯]l… : I§ø¨

¯]lVýSÆý‡ f¯é¿ê A™èlÅ«¨MýS…V> VýSË Æ>{çÙt… : Ð]l$àÆ>{çÙt
¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ…ÌZ {V>Ò$×æ f¯é¿ê : 83.36 Mør$Ï
¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ…ÌZ ç³rt×æ f¯é¿ê : 37.71 Mør$Ï
2011 f¯é¿ê ÌñæMýSPË {ç³M>Æý‡…
§ólÔ¶æ…ÌZ A«¨MýS f¯é¿ê E¯]l² hÌêÏ : £é¯ól (Ð]l$àÆ>çÙ‰)
f¯é¿ê ç³Æý‡…V> {ç³ç³…^èl…ÌZ ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ… : Æð‡…yø¨
Æ>{çÙ…t ÌZ A«¨MýS f¯é¿ê E¯]l² hÌêÏ : Æý‡…V>Æð‡yìlz
A™èlÅËµ f¯é¿ê E¯]l² hÌêÏ : ÑfÄ¶æ$¯]lVýSÆý‡…
¯ólçÙ¯]lÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œl B¯Œl ´ëç³#ÌôæçÙ¯Œl A«§ýlÅ„ýS$yýl$ :{ç³«§é¯]lÐ]l$…{†
Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦
Ð]l$…{†° °Ä¶æ$Ñ$…^éÍ
● f¯é¿ê {´ë†ç³¨MýS¯]l ³ç …^éÆ‡¬¡ Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ ÌZ òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$,
™èlÆý‡VýS™èl$ËMýS$ Üï r$Ï MóSsêÆ‡¬…^éÍ
● f¯]l™é {ç³¿¶æ$™èlÓ… ³ç yìl´ùÐ]lyýl…, M>ËÄ¶æ*ç³¯]l ™èl¨™èlÆý‡ M>Æý‡×êË
³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ 1960&1980 Ð]l$«§lý Å Ð]lÊyýl$ ¿êV>Ë$V> Ð]lËÏ D MýSÑ$sîæ Üí ¸ëÆý‡$ÞË$ AÐ]l$Ë$ç³Æý‡^èlÌôæ§ýl$.
Ñ¿¶æh…^èlÐ]l^èl$a...
1. 1960&1977 Ð]lÆý‡MýS$ ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ {´ëMîSt‹Ü {ç³Ô¶æ²Ë$..
2. AÔZMŠSÐðl$çßæ™é MýSÑ$sîæ Üí ¸ëÆý‡Üç $ÞË$ (1977&78) 1. ¯éÅÄ¶æ$ ç³…^éÆ‡¬¡Ë A«§ýlÅÄ¶æ$¯]l MýSÑ$sîæMìS A«§ýlÅ„ýS$yýl$?
I
3. 1978&1990 Üç …Ð]l™èlÞÆ>Ë Ð]l$«§lý Å ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ G) h.BÆŠ‡. Æ>fVø´ëÌŒæ ¼) Üí . Æ>Ð]l$Vø´ëÌŒæ
Üí ) yìl. ß ç æÆý‡Vø´ëÌŒæ yìl) §ýlÄ¶æ* ^ú»ñæ
H
1.1960&1977 M>Ë… 2. ç³…^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ Õ„ýS×æ MóS…{§éË MýSÑ$sîæ H çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…ÌZ
D M>Ë…ÌZ ³ç …^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ ³ç sìæÙç …t ^ólÄ¶æ$yé°MìS Mö°² HÆý‡μyìl…¨?
MýSÑ$sîæË$ HÆý‡μyézÆ‡¬. B MýSÑ$sîæË$, Ðésìæ A«§lý Å„ýS$Ë$.. G) 1967 ¼) 1966 Üí ) 1968 yìl) 1969
2. AÔZMŠSÐðl$çßæ™é MýSÑ$sîæ (1977&78) 3. MýSÐ]lÊÅ°sîæ yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ, ç³…^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ MýSÑ$sîæMìS A«§ýlÅ„ýS$
HÆý‡μyìl…¨
● f¯]l™é {ç³¿¶æ$™èlÓ… yìlòÜ…ºÆŠ‡ 1977¯]l D MýSÑ$sîæ° °Ä¶æ$Ñ$…_…¨
S
³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ AÀÐ]l–¨® ³ç Æý‡^èlyé°MìS D MýSÑ$sîæ Æ>Ë$?
G) Üç …™é¯]l…
Üí ) §ýlÄ¶æ* ^ú»ñæ
¼) Ñ${Ô>
yìl) Q¯é²
K
● MýSÑ$sîæMìS A«§lý Å„ýS$yýl$ AÔZMŠSÐðl$çßæ™é, 30 Ð]l$…¨ Ü ç ¿¶æ$ÅË$ 4. 64Ð]l çÜÐ]lÆý‡×æ ¼Ë$Ï¯]l$ ÌZMŠSçÜ¿¶æ Gç³šyýl$ BÐðl*¨…_…¨?
● °Ðól¨MýS¯]l$ 132 Ü í ¸ëÆý‡$ÞË™ø BVýSÜç $t, 1978¯]l MóS…{§ýl {ç³¿¶æ$™éÓ°MìS G) òÜò³…t ºÆŠ‡, 1989 ¼) BVýSÜç $t, 1989
çÜÐ]l$Çμ…^éÆý‡$ Üí ) òÜò³…t ºÆŠ‡ 1988 yìl) BVýSÜç $t 1988
5. çÜOÆð‡¯]l çÜÐ]l*«§é¯é°² VýS$Ç¢…^èl…yìl?
A
íÜ¸ëÆý‡$ÞË$ G) Üí .¯]lÇÞ…çßæ… MýSÑ$sîæ A«¨M>Æý‡$ËMýS$ ´ëË¯]lÌZ ™èlW¯]l ´ë{™èl

● Æð‡…yýl…^ðlË ³ç §ýl†® ° HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ*Í. Ð]l$…yýlË Ýë¦Æ‡¬ÌZ Ð]l$…yýl MýSÍμ…^éÍ
Ë ³ç …^éÆ‡¬¡, hÌêÏÝë¦Æ‡¬ÌZ hÌêÏ ³ç …^éÆ‡¬¡Ë¯]l$ HÆ>μr$ ¼) Ñuý‡ÌŒæÆ>Ð]l# MýSÑ$sîæ Ð]l$…yýlË Ýë¦Æ‡¬MìS {´ëÐ]l¬QÅ™èl MýSÍμ…_…¨
^ólÄ¶æ*Í íÜ) B…{«§lý {ç³§ólÔŒæ Ððl¬rtÐlð ¬§ýlr Ð]lÊyýl…^ðlË ³ç §ýl†® ° Ððl$§ýlMŠSÌZ
S
● hÌêÏ¯l] $ Ððl¬rtÐlð ¬§ýls- æì {´ë†ç³¨MýSV> ¡çÜ$MøÐéÍ HÆ>μr$ ^ólÔ>Æý‡$

● hÌêÏ ³ç …^éÆ‡¬¡, ³ç …^éÆ‡¬¡ Ð]lÅÐ]lÜç Ì¦ Z M>Æý‡Å°Æ>ÓçßæMýS Üç …çÜ¦ yìl) ç³…^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ AÔZMŠSÐðl$çßæ™é MýSÑ$sîæ ³ç #¯]lÆý‡$§ýl®
V> E…yéÍ Ç…_…¨
● Æ>fMîSÄ¶æ$ ´ëÈtËÌZ A«¨M>Æý‡$Ë$ ´ëÌŸY¯l] Ð]l^èl$a 6. Æ>fMîSÄ¶æ$´ëÈtË çÜÐ]l$-Ðól-Ô>-ÌZÏ A«¨M>Æý‡$Ë$ ´ëÌŸY¯]lÐ]l^èla° D MýSÑ$
● ³ç …^éÆ‡¬¡ Üç …çÜË¦ ÌZ ByìlsŒæ ™èl³ç μ°çÜÇ sîæ íÜ¸ëÆý‡çÜ$Þ ^ólíÜ…¨?
● {ç³¿¶æ$™èlÓ… ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ ¯]l$ Æý‡§ýl$ª ^ólÄ¶æ$Æ>§ýl$ G) Üí …ïœ$Ó MýSÑ$sîæ ¼) Æ>Ð]l# MýSÑ$sîæ
● ¯éÅÄ¶æ$ ³ç …^éÆ‡¬¡Ë¯]l$ ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ ¯]l$…_ ÐólÆý‡$ Üí ) Ñ${Ô> MýSÑ$sîæ yìl)AÔZMŠSÐðl$çßæ™é MýSÑ$sîæ
^ólÄ¶æ*Í 7. MìS…¨ ÐésìæÌZ h.Ñ.MðS. Æ>Ð]l# {ç³†´ë¨…_¯]l íÜ¸ëÆý‡$Þ M>°¨?
● Æ>çÙ‰ G°²MýSË MýSÑ$çÙ¯]lÆŠ‡ ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ G°²MýSË¯]l$ °Æý‡Óíßæ… G) hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬MìS {´ëÐ]l¬QÅ™èl
^éÍ ¼) hÌêÏ AÀÐ]l–¨® A«¨M>Ç ´ùçÜ$t¯l] $ HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ*Í
● AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë¯]l$, Ñ«§lý $Ë¯]l$ hÌêÏ ³ç …^éÆ‡¬¡MìS º¨Î Üí ) G°²MýSË$ {MýSÐ]l$…V> fÆý‡³ç yýl…
^ólÄ¶æ*Í yìl) Æð‡…yýl…^ðlË ³ç §ýl†® ° HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ$yýl…
● Üç Ó^èle…§ýl õÜÐéçÜ…çÜË¦ $ {ç³fË¯]l$ Ô lð ™èl¯- l] Å-³ç- Æ- ‡ý ^- lè y- lý …ÌZ ™èlVýS$ 8. ç³…^éÆ‡¬¡ çÜ…çÜ¦Ë¯]l$ Æ>gêÅ…VýS º§ýl®…V> ^ólÄ¶æ*Ë° çÜ*_…_¯]l
´ë{™èl¯]l$ ´ùíÙ…^éÍ MýSÑ$sîæ?
● ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ ¯]l$ Ððl$Æý‡$VýS$ç³Æý‡^èlyé°MìS Æ>çÙ…‰ ÌZ G) h.Ñ.MðS. Æ>Ð]l# MýSÑ$sîæ
¼) ³í .Ñ. ¯]lÇÞ…çßæÆ>Ð]l# MýSÑ$sîæ
Üí ) GÌŒæ.MðS. Üí …ïœ$Ó MýSÑ$sîæ
yìl) Ñ.í³. Üí …VŠS MýSÑ$sîæ
I
9.74Ð]l çÜÐ]lÆý‡×æ ¼Ë$Ï¯]l$ GÐ]lÇ M>Ë…ÌZ {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆý‡$?
H
G) Ñ.í³. Üí …VŠS ¼) ¯]lÇÞ…çßæÆ>Ð]l#
Üí ) Æ>iÐŒlV>…«© yìl) ÐégŒæõ³Æ‡¬
1 2 3 4 5 6 7 8 9
fÐéº$Ë$ A B C B B
S
D D C A
K
A
B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ MýSÑ$sîæË$ & ç³…^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦Ë$
S
MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆý‡$Þ çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…

G….í³. ´ëÄŒæ$ MýSÑ$sîæ »êÏMSý $ Ýë¦Æ‡¬° ™èlWY…^éÍ 1965
Æ>Ð]l$^èl…{§éÆð‡yìlz {ç³™ólÅMýS Ô>Q¯]l$ HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ*Í 1965
G….sìæ. Æ>k MýSÑ$sîæ Æ>Ú‰ëË ç³#¯]l-ÆŠ‡-Ð]lÅ-Ð]l-ïÜ¦MýSÆý‡-×æ 1968
gñæ. Ððl…VýSâ¶æÆ>Ð]l# MýSÑ$sîæ hÌêÏ MýSÌñæMýSÆt ‡Š , hÌêÏ ³ç ÇçÙ™ŒlMýS$ Ð]l¬QÅ
M>Æý‡Å°Æ>ÓçßæMýS$yìlV> E…yéÍ 1969
Üí . ¯]lÇÞ…çßæ… MýSÑ$sîæ ´ëÆý‡ÐÏ lð $…r$ Üç ¿¶æ$ÅË$, Ô>çÜ¯]lÜç ¿¶æ$ÅË$
³ç …^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ MýS$ §ýl*Æý‡…V> E…yéÍ 1969
Üí . ¯]lÇÞ…çßæ… MýSÑ$sîæ Ð]l$àÆ>çÙ‰ ³ç §ýl†® ° ´ësìæ…^éÍ 1981
Ñuý‡ËÆ>Ð]l# MýSÑ$sîæ Ð]l$…yýlÌŒæ {ç³gêç³ÇçÙ™Œl¯]l$ ¯ðlËMöÌêμÍ 1993
MýSÑ$sîæ çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡… A«§ýlÅ„ýS$yýl$

³ç …^éÆ‡¬™Œl VýS×ê…M>Ë MýSÑ$sîæ 1960 Ñ.BÆŠ‡. Æ>Ð]l#
³ç …^éÆ‡¬™ŒlË$, ³ç Æý‡³ç ™èl$Ë {VýS*ç³#Ë ³ç °¡Æý‡$ MýSÑ$sîæ 1961 G‹Ü.yìl. Ñ${Ô>
³ç …^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ ´ëË¯]l Üç yt lî sîæ… 1961 Ñ. DÔ¶æÓÆý‡¯Œl
¯éÅÄ¶æ$ ³ç …^éÆ‡¬™ŒlË Üç yt lî sîæ… 1962 h.BÆŠ‡. Vø´ëÌŒæ
³ç …^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ ÌZ ºyðlsj æŒ , AMú…sìæ…VŠS
Ñ«§é¯]l Üç yt lî {VýS*‹³ 1963 Æ>Ð]l$MýS–çÙ~Ä¶æ$Å
³ç …^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ BÇ¦MSý Üç yt lî sîæ… 1963 MðS. Üç …™é¯]l…
³ç …^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ G°²MýSË MýSÑ$sîæ 1965 MðS. Üç …™é¯]l…
³ç …^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ òO ³ ByìlsŒæ, AMú…sŒæÞ Üç yt lî sîæ… 1965 BÆŠ‡.MðS. Q¯é²
³ç …^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ Õ„ýS× MóS…{§éË$ 1966 h. Æ>Ð]l$^èl…{§ýl
¿¶æ* Üç …çÜPÆý‡×æË¯]l$ AÐ]l$Ë$ ^ólÄ¶æ$yýl…ÌZ Üç Ð]l*f ÑM>‹Ü
Hgñæ±ÞË$ ³ç …^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ A«§lý ÅÄ¶æ$¯]l MýSÑ$sîæ 1969 Ñ. Æ>Ð]l$¯é«§ýl¯Œl
Üç Ð]l*f ÑM>‹Ü, ³ç …^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæËOò³ 5Ð]l ³ç …^èlÐ]lÆý‡Û
{ç³×êãMýS Ð]lÇP…VŠS {VýS*‹³ MýSÑ$sîæ 1972 G¯Œl.Æ>Ð]l$^èl…{§ýlÄ¶æ$Å
Üç Ð]l*gŒæ ÑM>çÜ {ç³Äñæ*VýS…, ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ 1976 §ýlÄ¶æ*^ú»ñæ
● ÌZMŠSÜç ¿¶æ 1989 BVýSÜç- $tÌ- Zl ¼Ë$Ï¯l] $ BÐðl*¨…_…¨
● Æ>fÅçÜ¿¶æ BÐðl*§ýl… ´÷…§ýlÌôæ§ýl$
1978 ¯]l$…_ 1990 Ð]lÆý‡MýS$ ç³…^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ Ñ.í³. íÜ…VŠS {ç³¿¶æ$™èlÓ… (1990)
³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ ³ç sìæÙç …t ^ólÄ¶æ$yé°MìS D M>Ë…ÌZ ● 1990 þ¯ŒlÌ- Z HÆ>μ-r$ ^ólÜí- ¯- l] Ð]l¬QÅÐ]l$…{™èl$Ë Üç Ð]l*ÐólÔ¶æ…ÌZ
h.Ñ.MðS. Æ>Ð]l# MýSÑ$sîæ, GÌŒæ.MðS.íÜ…ïœ$Ó MýSÑ$sîæË¯]l$ HÆ>μr$ ^ólÔ>Æý‡$. ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ ¼Ë$Ï¯l] $ {ç³ÐólÔ¶æò³rtyé°MìS BÐðl*¨…^éÆý‡$
● ÌZMŠSÜç ¿¶æÌZ 1990 òÜò³º -t Æ- ‡Š Ì- Zl 74Ð]l Üç Ð]lÆý‡×æ ¼Ë$Ï¯l] $ {ç³ÐólÔ¶æ
64Ð]l Üç Ð]lÆý‡×æ ¼Ë$Ï, Ñ.í³.íÜ…VŠS, ³í .Ñ.¯]lÆý‡Üí …àÆ>Ð]l# {ç³¿¶æ$™éÓË$
³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ì¦ Z Ð]l*Æý‡$μË$ ¡çÜ$MýS$Æ>Ð]lyé°MìS Üç Ð]l*Ðól ò³sêtÆý‡$
I
● ¯ólÙ
ç ¯]lÌŒæ {çœ…sŒæ {ç³¿¶æ$™èlÓ… ³ç yìl´ùÐ]lyýl…, M>ËÄ¶æ*ç³¯]l Ð]lËÏ ¼Ë$Ï
Ô>Ë$ °Æý‡Óíßæ…^éÆ‡¬.
BÐðl*§ýl… ´÷…§ýlÌôæ§ýl$.
H
h.Ñ.MðS. Æ>Ð]l# MýSÑ$sîæ: {V>Ð]l*ÀÐ]l–¨®° ò³…´÷…¨…^èlyé°MìS, õ³§ýlÇ
M>°² °Æý‡*ÃÍ…^èlyé°MìS h.Ñ. MðS.Æ>Ð]l# MýSÑ$sîæ° HÆ>μr$ ^ólÔ>Æý‡$.
1985ÌZ ´ëÏ°…VŠS MýSÑ$çÙ¯Œl, h.Ñ.MðS Æ>Ð]l#¯l] $ D MýSÑ$sîæMìS A«§lý Å„ýS$yìlV> í³.Ñ. ¯]lÆý‡íÜ…çàÆ>Ð]l# {ç³¿¶æ$™èlÓ… (1992)
°Ä¶æ$Ñ$…_…¨. ● {ç³§« é¯]lÐ]l$…{† ¯]lÆý‡Üí …çàÆ>Ð]l# 1991 òÜò³…t ºÆŠ‡ÌZ ÌZMŠSÜç ¿¶æÌZ
S 72Ð]l Üç Ð]lÆý‡×æ ¼Ë$Ï¯l] $ {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆ‡ý $
● ÌZMŠSÜç ¿¶æ B ¼Ë$Ï¯l] $ 1992, yìlòÜ…ºÆŠ‡ 22¯]l BÐðl*¨…_…¨
íÜ¸ëÆý‡$ÞË$
● Æ>fÅçÜ¿¶æ MýS*yé B ¼Ë$Ï¯l] $ 1992, yìlòÜ…ºÆŠ‡ 23¯]l BÐðl*¨…_…¨
● hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ Ð]lÅÐ]lÜç M¦ Sý $ {´ë«§é¯]lÅ… MýSÍμ…^éÍ
● 17 Æ>Ú‰ëË$ MýS*yé ¼Ë$Ï¯l] $ BÐðl*¨…^éÆ‡¬
● ³
ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ì¦ Z° hÌêÏ ³ç ÇçÙ™Œl, {V>Ð]l$ ³ç …^éÆ‡¬¡
K
● Æ>çÙ³ ç‰ † 1993, H{í³ÌŒæ 20¯]l BÐðl*§ýlÐ]l¬{§ýl ÐólÔ>Æý‡$
Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ MýS$ {V>Ò$×æ AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l*ËÌZ, {ç³×êãMýSË
● 73Ð]l Ü ç Ð]lÆý‡×æ ¼Ë$ÏV> 1993, 24 H{í³ÌŒæ¯]l AÐ]l$Ë$ÌZMìS Ð]l_a…¨
AÐ]l$Ë$, °Æý‡Óçßæ×æÌZ ™èlW¯]l A«¨M>Æ>Ë$ MýSÍμ…^éÍ
● A-¨« M- >-Æ‡ý ÑMóS…-{©-MSý Æ- ‡ý ×- æ MøçÜ… Mö°² {ç³×ê-ãM- Sý Ñ«§lý $-Ë¯- l] $ h- Ì- êÏ
Ýë¦Æ‡¬ {ç³×ê-ãM- Sý Ñ¿ê-V>-ËM- Sý $ º¨-Î ^ólÄ¶æ*-Í {´ëMîSt‹Ü {ç³Ô¶æ²Ë$..
A
● hÌêÏ AÀÐ]l–¨® A«¨M>Ç ´ùçÜ$t¯l] $ HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ*Í

1. 73Ð]l çÜÐ]lÆý‡×æMýS$ Æ>çÙ‰ç³† Gç³šyýl$ BÐðl*§ýl Ð]l¬{§ýl ÐólÔ>Æý‡$?
● ³
ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ì¦ Z {MýSÐ]l$… ™èl³ç μMýS$…yé G°²MýSË$ fÆý‡´ëÍ G) 22 H{í³ÌŒæ 1993 ¼) 20 H{í³ÌŒæ 1993
Üí ) 23 H{í³ÌŒæ 1993 yìl) 24 H{í³ÌŒæ 1993
S
GÌŒæ.MðS. íÜ…ïœ$Ó MýSÑ$sîæ (1986) 2. f™èlç³Æý‡^èl…yìl?

Æ>iÐŒlV>…«© {ç³¿¶æ$™èlÓ M>Ë…ÌZ ³ç …^éÆ‡¬¡ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ ³ç #¯]lÆý‡$ G. ³ç …^éÆ‡¬¡ VýS×ê…M>Ë MýSÑ$sîæ 1. 1965&66
§ýlÇ® …^éË¯ól E§ólÔª æ¶ …™ø 1986ÌZ Üí …ïœ$Ó MýSÑ$sîæ HÆ>μOsæñ …¨. GÌŒæ. ¼. ³ç …^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ G°²MýSË MýSÑ$sîæ 2. 1960
G…. Üí …ïœ$Ó D MýSÑ$sîæMìS A«§lý Å„ýS$yýl$. Üí . ³ç …^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ BÇ¦MSý A«§lý ÅÄ¶æ$¯]l MýSÑ$sîæ 3. 1961
yìl.ç³…^éÆ‡¬™Œl Æ>gŒæ ´ëË¯]l A«§lý ÅÄ¶æ$¯]l MýSÑ$sîæ 4. 1963
G ¼ íÜ yìl
íÜ¸ëÆý‡$ÞË$
G) 4 3 1 2
● ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ $ Æ>gêÅ…VýS º§ýl…® V> E…yéÍ
¼) 3 4 2 1
● ¯éÅÄ¶æ$ ³ ç …^éÆ‡¬¡Ë¯]l$ HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ*Í
íÜ) 1 2 3 4
● {V>Ð]l*Ë¯]l$ ç³#¯]lÆý‡$§ýl®Ç…^éÍ
yìl) 2 1 4 3
● {V>Ð]l$ ³
ç …^éÆ‡¬¡ËMýS$ BÇ¦MSý Ð]l¯]lÆý‡$Ë¯]l$ MóSsêÆ‡¬…^éÍ
3. AÔZMŠSÐðl$çßæ™é MýSÑ$sîæ Ð]l¬QÅOÐðl$¯]l íÜ¸ëÆý‡$Þ?
● kÅyîlÙí Ä¶æ$ÌŒæ {sìæº$Å¯]lÌŒæÞ¯]l$ HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ*Í
G) ¯éÅÄ¶æ$ ³ç …^éÆ‡¬™ŒlË¯]l$ ³ç …^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ ¯]l$…_
ÐólÆý‡$ ^ólÄ¶æ*Í
64Ð]l çÜÐ]lÆý‡×æ ¼Ë$Ï (1989) ¼) {V>Ð]l$Ýë¦Æ‡¬° {´ë†ç³¨MýSV> ¡çÜ$MøÐéÍ
● Üí …ïœ$Ó Üí ¸ëÆý‡$ÞË B«§é-Æ‡ý …-V> Æ>iÐŒlV>…«© {ç³¿¶æ$™èlÓ… 1989 íÜ) òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, ™èlÆý‡VýS™èl$ËMýS$ Mö…™èl Ô>™èl… Üï rÏ¯l] $ MóSsê
þOÌæñ Ì- Z ´ëÆý‡ÐÏ lð $…r$ÌZ ¼Ë$Ï {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ…t ¨ Æ‡¬…^éÍ
yìl) {V>Ð]l$ ³ç …^éÆ‡¬¡ËMýS$ {ç³×êãMýSËÌZ Ýë¦¯l] … MýSÍμ…^éÍ
4. kÅyîlíÙÄ¶æ$ÌŒæ {sìæº$Å¯]lÌŒæÞ¯]l$ HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ*Ë° íÜ¸ëÆý‡$Þ ^ólíÜ¯]l
MýSÑ$sîæ?
G) MðS. Üç …™é¯]l… ¼) G- .-BÆ- ‡Š . Æ>Ð]l#
Üí ) G- Ì- æŒ .-MSð . Üí …ïœ$Ó yìl) Ñ.í³. Üí …VŠS
5. ç³…^éÆ‡¬¡ çÜÑ$™èl$Ë$ HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ$yé°MìS M>Ð]lËíÜ¯]l f¯é¿ê?
G) 10,000 ¯]l$…_ 15,000 Ð]lÆý‡MýS$
¼) 5,000 ¯]l$…_ 10,000 Ð]lÆý‡MýS$
Üí ) 15,000 ¯]l$…_ 20,000 Ð]lÆý‡MýS$
yìl) 20,000 ¯]l$…_ 30,000 Ð]lÆý‡MýS$
I
1 2 3 4 5
fÐéº$Ë$ B D A C C
H
S
K
A
S
��మ పం�య� సము�య భవనం
పం�య� �� మ �� ప��ల� వ�వస� �� మ పం � య �

[1][2].పం�� వ�వస� � ��మ �� ప��లన ��ం� ��గ� ��మ
పం��. ప�� ఒక ��మ పం�� ఒక� �ంటుం�. ��క
స�ప��లన ��నము� ఇ� �ద� �టు�. త�� మండల ప�షతు�.
త�� ప�షతు�, పట� ణ స�ప��లన సంస� లు, �ర�లక సం�లు. ��
ముఖ��న ��లు �క పద�లు : ��మ సభ,పం�య� సభు�లు, సర�ం�, ఉప
సర�ం�. ��మ ��నూ� అ��, ��మ �ర�ద��. ఎ��న �� పద��లం 5
సంవత��లు. ఎ��కల� �జ�య �� అభ�రు�లు �ండరు. �ష� � ఎ��కల క�ష�
ఎ��కలు �ర��సు�ం�. ఇ�వ� ఎ��కలు ఆగషు� 2006� జ��. ఏక ��వ
ఎ��కలను ��త��ంచ��, ప�భుత�ం పం�య�� నగదు బహ��నం ఇసు�ం�.
ఆంధ�ప�� మ �లన
కరణం మునసబు ప�� ప�� లను 1985 � �� మ�ల��రు��

(�.ఏ.� ) ప��శ��రు. పం�య�ల నుం� ��నూ� వ�వస� ను �రు ��న
�పథ�ం� 2007 �బ�వ� నుం� �ఆ��ల ��నం అమలు�� వ��ం�. 5000
జ�� ఉం� ఒకరు, 5 �ల నుం� 10,000 మం� వరకు ఉం� ఇద� రు, ప� �ల
నుం� ప��ను �ల మం� ఉం� ముగు�రు ��న ��మ ��నూ� అ�� .ఆ�.�
లు ఉండ�� అనుమ� ఇ��రు. �� లను క�� ఒక సమూహం (క�స��)�
ఏ��టు ��రు. �ష� �ం� 12,397 క�స�ర�ు ఉండ� 17,008 �ఆ��లు అవసరం.
ప�స� ుతం సు�రు 14,800 మం� �ఆ�� ఉ��రు. �ష� �ం�� 21,943 ��మ
పం�య�లను ప��ల� �లభ�ం �సం 12,397 క�స�ర�ు� ఏ��టు ��ం�. 5
�ల జ�� ఉన� ఒక� �� ండు మూడు పం�య�లను క�� ఒక క�స�రు�
గు��ం�రు. ప�� క�స��కు ఒక �ర�ద�� ఉం��. ప�� పం�య� క�స�� 5 ��టర�
ప�� ఉం��. ఒక �ర�ద�� ఒక �ద� పం�య� �� ఏడు �న� పం�య�ల
�ధ�తలను అప��ం�రు. మన �ష� �ం� 1127 ��నూ� మండ�లు, 1094
మండలప�షతు�లు, 21943 ��మపం��లు, 28124 ��నూ� ��లు, 26614
��త��లు, 1510 ��సులు��లు ఉ��.
�రు� �ధులు
పం�య�లకు తమ ��మ ప�� పట� దల�న అ�వృ�� పనులకు �ను �ము

రూ�ం�ం�న ప��దనల ఆ�రం� �ధులు మం�రు �ను��. ��య
��ణ ఉ�� పథకం పను�� గం� �� ఆ� �లకవ��లు
ప��ం�న పనులకు �ను �రు� పం�య�ల ��ల� ల�� ధులు
�రను��. గతం� ప�భుత�ం ప�క�ం�న ఇం�రమ� క��లు, �సన సభు�లు
�� ప��ప�� రూ�ం�ం�న పనుల ప��క �ద� �లకవ��ల అ�ష� ం
�రకు �ధులు మం�రు �ను��. ఒ��క� ��మ పం�య�� రూ. 5.5 ల�ల
నుం� 6 ల�ల రూ�యల వరకు ఉ�� ధులు పం�య� ��లకు
�ర��. �త� ం �ష� �ం�� 21 �ల పం�య�లకు ఈ �త� ం
అం�ంచను��రు. ��మ �లకవర� ం అ�ష� ం �రకు �ంకు �డు�, ప�� ను�,
ప��న రహ�రుల �� ఈ �ధులు ��ంచు�వచు�.12వ ఆ�� క సంఘం
�ధులు �న� ప�భుత�ం నుం� పం�య�లకు మ� ఇతర ��ంటు� అంద�దు. ఈ
�ధులను �వలం మం�� సరఫ�, ��శుద� � పనులకు �త�� ం�ల�
�బంధన వల� �� రహ�రులు, ��న� ��ణం ��ం�. గతం�
��ం� �ధుల� రహ�రులు ��ం�� గడ�న 8 ఏళ�� ఆ పనులకు
ప�భుత�ం అం��రం�దు. మ�పక� ��క �ధుల� �బ�ం� �తభ��లు, �దు�తు�
�మ�� త�తర అవస�లు �త�ం �రుతు��. ఈ దశ� ఎ�.ఆ�.ఇ.�.ఎ�.
�ధులను �రు� పం�య�లకు అం�ం�ల� ప�భుత�ం సంక��ం�ం�.(ఈ�డు
20.2.2010)
��మ సభ
��మసభ � ��మం� వ�జనులు(ఓటు హకు� కల �రు). ప�� సంవత�రము,

క�సం �ండు �రు� స��శము అ�తుం�. �� ఈ అం�లు చ��రు.
సంవత�ర ఆ�య వ��య �క�లు.
గత �ల� ప��లన ��క
వ�� ప�� పనులు
పను�ల �రు�ల ప�� దనలు
�త� �ర�క��ల ల�� రుల ఎం�క
పం�య� సభు�లు
పం�� సభు�లు అ�� లకు ఒ� �ధం� �ండరు. ��మం�� ఓటర�
సంఖ�ను బ�� సంఖ� �ంటుం�. అ� �రు 5 నుం� 21 వరకు �ంటుం�.
��మం�� ప�� రు� నుం� ఒక సభు�� రహస� ఓ�ంగు పద� �� ఎను� కుం�రు.
�� పద� �లము 5 సంవత�రములు.�� రు�లు� �భ�ం�, �రు�� ఒకరు
��న సభు�లను రహస� ఓ�ంగు పద� �� ఎను�కుం�రు. �డూ�� కు�లు,
�గలు, �నుకబ�న తరగతులు, ��లకు �టు� ��ం� �ం�.
సర�ం�, ఉప సర�ం�
ప�� ఒక సర�ం�, ఒక ఉపసర�ం� ఉం�రు. సర�ం� ను ��మం�

ఓటర�ందు� ప�త��ం� ఎను�కుం�రు. పం�� సభు�లందరు కల� ఒక�� ఉప
సర�ం� � ఎను�కుం�రు. �� పద� �లము 5 సంవత�రములు. ప�త��ం�
ఎ��న సర�ం� � అ��స ��నము �� ంచ �� పంచ��
సబు�లకు హకు� �ంటుం�.సర�ం� ��మ పం�య� ముఖ�అ��. ఓటరుల�
ప�త��పద� � � ఎను��బడ�రు. �డూ�� కు�లు, �గలు, �నుకబ�న తరగతులు,
��లకు �టు� ��ం� �ం�. ఇ� ��ష� పద� �� ంటుం�. �� అ��స
��నం �� ల�ంచ�రు. అ��ర దు��గం ��నట� �� క�షన�
�ల�ంచవచు�. �� ఏర�� మరల ప�త�� పద� �� ఎను��. ఉప సర�ం� �
పం�య� సభు�లు �ద� స��శం� ఎను�కుం�రు.
సర�ం� అ��లు
1. ఉప సర�ం� ఎ��క �ర�హణ
2. ��మ పం�య� స��లకు అధ��త
3. ��మ పం�య� �ర��ల అమలు
4. ��మ �ర��ర�హ��/ �ర�ద�� ప� పర��ణ
5. ��వృ�� అ�� నుం� �వల�న స��రం �కరణ
6. సభు�ల అనర�తను,��లను �� ప�ష� అ��రులకు ��య�యుట
��మ ��నూ� అ��
పం�య�ల నుం� ��నూ� వ�వస� ను �రు ��న �పథ�ం� 2007 �బ�వ� నుం�
��మ ��నూ� అ�� (�ఆ��) ��నం అమలు�� వ��ం�. �రు తహ��రు
(ఎంఆ�ఒ) అజ�� ప� ��రు.
��మ �ర�ద��
ప�� ఆ��బ�� , ��మ �ర�ద�� య�ంచు�రు. ��మ

పం�య� స�� నటం, బ�� త�రు �యటం ��మ �ర�ద��
ముఖ� �ధులు.
��మ పం�య� �ధులు
1. ��మం� �డు�, వం�నలు,పం�య� భవ�లు ��ంచడం �క �గు�యడం
2. �� ల ఏ��టు,�ర�హణ
3. మురుగు �ల�ల ఏ��టు, �ర�హణ
4. �డుపడ� ��లను, కుంటలను �డ�టం
5. ప�� మరుగు�డ� ఏ��టు, �ర�హణ
6. శ��ల �ర�హణ, �కు�� శ�లు,పశు�ల క�బ�లను �డ�టం
7. అంటు ��ధుల ��రణ చర�లు
8. ��గు �రు సరఫ�
9. జనన, మర�ల న�దు
10. పశు �లల �ర�హణ
11. ఆ�గ�ము, ప�శుబ�త, మం� �� సదు�యము,
12. అంటు ��దుల ��రణ,
13. గ�ం�ల�ల ఏ��టు, �� ర�హణ �దలగు న�
��మ ఆ�� క వనరులు
1. పను�లు, �సు�లు
2. అసు�లు � �బ�
3. ��మ పం�య� �ధుల�� బ�� వ��
4. ప�భుత� ��ంటులు
5. ��లు
పం�య� �ధుల�� పం�య� ��ల ప��రం �త�� సర�ం� ఖరు�

��. సర�ం� � �� హకు� �ంటుం�. �ధుల దు��గం జ��
పవ� �ల��రు. ==పం��లు ర పం��లను �� జ��ను బ�� , ��క
ఆ�� బ�� మూడు ర�లు� �భ�ం�రు. 1. �జ� పం��లు. 2.�న�
పం��లు.3. ��ష� �� ం��లు ��మము కుసూ�� మందలము ��
�� ద� �లంగణ కుసూ�� గ�మ సర�ం� �. స�� కుమ� ఇయన అ�క పనులు
�పడుతున�డు మందలము నుం� �దులు రకున� గ� కుసూ�� గ�మ�� అ�క
పనులు �పడుతున�డు కుసూ�� క� గ�మ అ�వృ�� రకు చల ష�ద�
�సుకుంటునరు
దస��ం:కుసూ�� సర�ం�
యము సంగ�ష��
�జ� పం�య�
5000 - 20000 మధ� జ��, రు 10000 ఆ � ��క ఆ�యం �ం� ��

�జ� పం��
��ష� �� పం�య�
20,000 జ�� కం� తకు�వ� �న� ఉ��ల��ం�� ష� ��డు

పం��లు� ��రు.
ఇ� చూడం�
పం��
Gram Panchayat Financial Management Manual(��మ పం�య�

ఆ�� క�ర�హణ �స� కం)
��మ పం�య� �రు� సభు�ల కర��క
��మ స��లయ �ర�హణ �స� కం-1 (��మ పం�య� �లన)
��మ స��లయ �ర�హణ �స� కం-2 ( ��నూ� �లన)
��మ స��లయ �ర�హణ �స� కం-3 (��వృ�� )
�రు� సభు�ల ��ణ �స� కం
మూ�లు
1. ↑ ��మ పం�య� కర��క
2. ↑ ��మ పం�య� స��ర ద��

Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]l & {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡

➠ {ç³gêÝëÓÐ]l$Å…ÌZ Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]lMýS$ ÑÔóæçÙ {´ë«§é¯]lÅ… E…¨.
➠ {ç³gêÝëÓÐ]l$Å {ç³Äñæ*f¯éË¯]l$ {ç³fË…§ýlÇMîS A…§ýl$»êr$ÌZMìS ™ðl^óla…§ýl$MýS$ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË$ ™øyýlµyýl™éÆ‡¬.
om
➠ gê†í³™èl Ð]l$à™éÃV>…«© AÀ{´ëÄ¶æ$ç³yìl¯]lr$Ï {V>Ð]l*ÌZÏ° {ç³fË iÐ]l¯]l {ç³Ð]l*×êË$ Ððl$Æý‡$VýS$ç³yýl…§ól Ð]l$¯]l
ÝëÓ™èl…{™éÅ°MìS AÆý‡¦… Ìôæ§ýl$.
➠ Artyýl$VýS$ Ýë¦Æ‡¬ÌZ {ç³gêÝëÓÐ]l$Å Ñ«§é¯éË¯]l$ AÐ]l$Ë$ç³Ç^ól…§ýl$MýS$ {ç³fË ¿êVýSÝëÓÐ]l$Å… ^éÌê AÐ]lçÜÆý‡….
.c
ÝëÓ™èl…{™èlÅ… A¯]l…™èlÆý‡… ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ… {ç³×êãMýSË §éÓÆ> ™èl¯]l BÇ¦MýS ç³ÇíÜ¦†° Ððl$Æý‡$VýS$ ç³Æý‡^èl$MøÐéË°, çÜÒ$MýS–™èl
on
{´ë…¡Ä¶æ*ÀÐ]l–¨®° Ýë«¨…^éË° ¿êÑ…_…¨. A…§ýl$ÌZ ¿êVýS…V>¯ól A¯ólMýS {V>Ò$×êÀÐ]l–¨® ç³£ýlM>Ë¯]l$ {ç³ÐólÔ¶æ
ò³sêtÆý‡$.
ti
➠ hÌêÏ, Ð]l$…yýlË çÜÑ$†, {V>Ð]l$ Ýë¦Æ‡¬ÌZ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË$ HÆý‡µyýl™éÆ‡¬.
ca
➠ ÒsìæÌZ {ç³fË$ G¯]l$²MýS$¯]l² {ç³†°«§ýl$Ë$…sêÆý‡$.
➠ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË$ Ð]l*Æý‡$Ð]lÊË {´ë…™éÌZÏ Artyýl$VýS$ Ýë¦Æ‡¬ÌZ E¯]l² {ç³fÌZÏ Æ>fMîSÄ¶æ$ O^ðl™èl¯éÅ°²
du
ò³…´÷…¨Ýë¢Æ‡¬. Ýë¦°MýS {ç³fË AÐ]lçÜÆ>Ë¯]l$ ¡Æý‡ayýl…ÌZ CÑ {ç³«§é¯]l ´ë{™èl ´ùíÙÝë¢Æ‡¬.
➠ MóS…{§ýl, Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓË «§ýl¯é°², M>Ìê°², B§é ^ólÝë¢Æ‡¬.
ie
➠ Ýë¦°MýS çÜÐ]l$çÜÅË çÜ™èlÓÆý‡ ç³ÇÚëPÆ>°MìS Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓ Ë$ Ð]l*Æý‡Y§ýlÆý‡ØMýS…V> °Ë$Ýë¢Æ‡¬. Ýë¦°MýS {ç³fÌZÏ Ñ§ýlÅ¯]l$,
sh
ÑÐólM>°², Ñgêq¯é°² ò³…´÷…¨Ýë¢Æ‡¬.

➠ MóS…{§ýl {ç³¿¶æ$™èlÓ… Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë¯]l$ ç³sìæçÙt… ^ólÄ¶æ$yé°MìS ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ, ¯]lVýSÆý‡´ëËMýS çÜ…çÜ¦ËMýS$ Æ>gêÅ…VýS
ak
{ç³†ç³†¢° MýSÍµ…_…¨.
➠ ©°MøçÜ… 73, 74 Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æË$ ™ðl^éaÆý‡$.
.s
w
^éÇ{™èlMýS ç³Ç×êÐ]l*Ë$
w
➠ yéMýStÆŠæ ½BÆŠæ A…»ôæ§ýlPÆŠæ õ³ÆöP¯]l² {ç³M>Æý‡… »o§ýl®… ÑËíÜÍÏ¯]l M>Ë…ÌZ¯ól Ð]l$¯]l §ólÔ¶æ…ÌZ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë$…yólÑ.
w
➠ MúsìæË$Åyýl$ ™èl¯]l AÆý‡¦Ô>{çÜ¢…ÌZ {V>Ñ$MýS, {V>Ð]l$MýS$r Ìê…sìæ {V>Ð]l*«¨M>Æý‡$Ë VýS$Ç…_ {ç³Ýë¦Ñ…^éyýl$.

➠ {V>Ð]l*«¨M>Ç° "{V>Ð]l$×ìæ' A° ç³¨ {V>Ð]l*ËMýS$ A«¨ç³†° §ýlÔ¶æ {V>Ð]l$×ìæ A° í³Í^ólÐéÆý‡$.
➠ Ððl$VýSçÜ¢±‹Ü ™èl¯]l {VýS…£ýl… "C…yìlM>'ÌZ ´ërÎç³#{™èl ¯]lVýSÆý‡…ÌZ° Ð]l¬°Þ´ëÍsîæ VýS$Ç…_ ÑÐ]lÇ…^éÆý‡$.
➠ ^øâ¶æ$Ë M>Ë…ÌZ MýS*yé Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]l E…§ýl° ™ðlÍõ³ Ô>çÜ¯éË$¯é²Æ‡¬. (™èlÑ$â¶æ¯éyýl$ÌZ° E™èl¢Æý‡
Ðól$Æý‡*ÆŠæÌZ ËÀ…_¯]l ^øâ¶æ Ô>çÜ¯]l…)
➠ ÉìlÎÏ çÜ$Ìê¢¯]l$Ë M>Ë…ÌZ ´ëË¯]l Ððl¬™èl¢… MóS…{©MýS–™èlOÐðl$ E¯é² {V>Ð]l$Ýë¦Æ‡¬ÌZ Ð]l*{™èl… ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ ç³°^ólõÜÑ.
➠ õÙÆŠæÚë çÜ*È M>Ë…ÌZ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë$¯é²Æ‡¬.
➠ Ððl¬VýSË$Ë M>Ë…ÌZ "Mö™éÓÌŒæ' A¯ól A«¨M>Ç {V>Ð]l*ÌZÏ Ô>…† ¿¶æ{§ýl™èlË¯]l$ M>´ëyólÐéÆý‡$. ©° ºsìæt B¯éyól {V>Ð]l$
Ýë¦Æ‡¬ ´ëË¯]lOò³ {ç³™ólÅMýS §ýl–íÙt ò³sìæt¯]lr$Ï ™ðlË$çÜ$¢…¨.
➠ Ððl¬VýSË$Ë M>Ë…ÌZ Ð]l*{™èl… {V>Ð]l$Ýë¦Æ‡¬ÌZ ç³Ë$ AÀÐ]l–¨® ç³£ýlM>Ë °Æý‡Óçßæ×æ, Ô>…†¿¶æ{§ýl™èlË$ M>´ëyýlr…
Ð]l…sìæÑ ç³…^éÄ¶æ$¡ ç³Ç«¨ÌZ E…yólÑ.
➠ MóSÐ]lË… {¼sìæ‹Ù ÐéÇ Ð]lËÏ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë$ AÀÐ]l–¨® ^ðl…§éÆ‡¬ A¯]lyýl… ÐéçÜ¢Ð]l §ýl*Æý‡….
om
ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ & ç³Ç×êÐ]l$ {MýSÐ]l$…
hÌêÏÝë¦Æ‡¬ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ hÌêÏ {ç³gêç³ÇçÙ™Œæ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ
↑ ↑ ↑ ↑
.c
»êÏMýS$Ýë¦Æ‡¬ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜÑ$† Ð]l$…yýlË {ç³gêç³ÇçÙ™Œæ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ
↑ ↑ ↑ ↑
on
{V>Ð]l$Ýë¦Æ‡¬ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡, {V>Ð]l$çÜ¿¶æ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡, {V>Ð]l$çÜ¿¶æ
1952&59 1959&85 1986&93 1994
ti
ca
Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË Ë„ýS×êË$
du
1. ^èlrtº§ýl®OÐðl$¯]l çßZ§é MýSÍW E…yéÍ.
2. D {ç³¿¶æ$™éÓË$ Ô>çÜ¯]lçÜ¿¶æ Æý‡*´÷…¨…_¯]l {ç³™ólÅMýS ^èlrt… §éÓÆ> HÆý‡µyýl™éÆ‡¬.
ie
3. °È~™èl ¿oVøãMýS ç³Ç«¨ÌZ¯ól ç³¯]l$²Ë$ Ð]lçÜ*Ë$ ^ólÝë¢Æ‡¬.

sh
4. CÑ ç³ÇÑ$™èl A«¨M>Æ>Ë¯]l$ MýSÍW E…sêÆ‡¬.

5. MóS…{§ýl, Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓË MýS…sôæ ™èlMýS$PÐ]l çßZ§éÌZ E…sêÆ‡¬.
ak
6. {ç³fË$, çÜ…çÜ¦ËOò³ §éÐé ÐólÄ¶æ$yé°MìS ÒsìæMìS A«¨M>Æý‡… E…yýl§ýl$.

.s
B«§ýl$°MýS ¿êÆý‡™èl…ÌZ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË$

w
➠ {¼sìæ‹Ù ÐéÆý‡$ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË¯]l$ B§ýlÇ…^èlMýS´ùÆ‡¬¯é ™èlÆ>Ó† M>Ë…ÌZ ´ëË¯é ÝûË¿¶æÅ… MøçÜ… ™èlç³µ°çÜÇ
w
ç³ÇíÜ¦™èl$ÌZÏ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË¯]l$ ç³#¯]lÆý‡$§ýl®Ç…^éÆý‡$.

w
➠ 1870ÌZ {¼sìæ‹Ù OÐðl{Ô>ÄŒæ$ ÌêÆŠæzÐól$Äñæ* BÇ¦MýS ÑMóS…{©MýSÆý‡×æÌZ ¿êVýS…V> Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË¯]l$ ¿êÆý‡™ŒæÌZ
™öÍÝëÇV> {ç³ÐólÔ¶æò³sêtyýl$.
➠ 1882, 1884ÌZ ÌêÆŠæz Çç³µ¯Œæ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™èlÓ ^èlsêtË §éÓÆ> ¿êÆý‡™ŒæÌZ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË¯]l$ AÀÐ]l–¨® ^ólÔ>yýl$.
➠ ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ…ÌZ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË MøçÜ… ÑÔóæçÙ MýS–íÙ ^ólíÜ¯]l…§ýl$MýS$ ÌêÆŠæz Çç³µ¯Œæ¯]l$ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë í³™éÐ]l$çßæ$yìlV>
õ³ÆöP…r$¯é²Æý‡$.
➠ 1882 Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™èlÓ ^èlsêt°² Ð]l*V>² M>Æ>t ^èlrt…V> AÀÐ]lÇ~Ýë¢Æý‡$.
D ^èlsêt°² A¯]l$çÜÇ…_
1. MìS…¨ Ýë¦Æ‡¬ÌZ.. A…sôæ {V>Ò$×æ Ýë¦Æ‡¬ÌZ {V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡
2. Ð]l$«§ýlÅÝë¦Æ‡¬ÌZ ™éË$M>, ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZÏ ™éË$M> »ZÆý‡$zË$
3. Oò³ Ýë¦Æ‡¬ÌZ hÌêÏ çÜÐ]l¬§éÄ¶æ$…ÌZ hÌêÏ »ZÆý‡$zË$ E…sêÆ‡¬.
om
Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œæ
➤ 1906ÌZ ¿êÆý‡™ŒæÌZ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË ç³°¡Æý‡$¯]l$ çÜÒ$„ìS…^èlyé°MìS {¼sìæ‹Ù {ç³¿¶æ$™èlÓ… çÜÆŠæ ^éÆð‡Ï‹Ü Æ>Ä¶æ$ÌŒæ
A«§ýlÅ„ýS™èl¯]l JMýS MýSÑ$sîæ° °Ä¶æ$Ñ$…_…¨. ©¯ól² Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œæ A…sêÆý‡$.
.c
➤ D MýSÑ$çÙ¯Œæ ™èl¯]l °Ðól¨MýS¯]l$ {¼sìæ‹Ù {ç³¿¶æ$™éÓ°MìS 1907ÌZ çÜÐ]l$Çµ…_…¨.
on
➤ {V>Ð]l*Ë ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ {ç³™ólÅMýS G°²MýSË¯]l$ D MýSÑ$çÙ¯Œæ çÜ*_…_…¨.
➤ Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œæ íÜ¸ëÆý‡$Þ¯]l$ A¯]l$çÜÇ…_ ™öÍÝëÇ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓËMýS$ G°²MýSË$ °Æý‡Óíßæ…^éÆý‡$.
ti
➤ 1919 ¯ésìæMìS ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ…ÌZ hÌêÏ »ZÆý‡$zË çÜ…QÅ 207
➤ ca
1919 ¯ésìæMìS §ólÔ¶æ…ÌZ ™éË$M> »ZÆý‡$zË Üç …QÅ 584
1934ÌZ ™éË$M> »ZÆý‡$zË$ Æý‡§ýlªÆ‡¬ hÌêÏ »ZÆý‡$zË$ Ñ$WÌêÆ‡¬.
du
➤
➤ §ólÔ¶æ…ÌZ Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡ Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ Ððl¬§ýlr HÆ>µr$ ^ólíÜ¯]l Æ>{çÙt… Æ>fÝë¦¯Œæ

Æ>fÝë¦¯ŒæÌZ° ¯éVúÆŠæ hÌêÏÌZ 1959 AMøtºÆŠæ 2¯]l fÐ]lçßæÆŠæÌêÌŒæ ¯ðl{çßæ* ©°² {´ëÆý‡…À…^éÆý‡$.
ie
➤ Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæt¯]l Æð‡…yø Æ>{çÙt… B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ

sh
➤ 1959 ¯]lÐ]l…ºÆŠæ JMýSsìæ¯]l Aç³µsìæ Ð]l¬QÅÐ]l$…{† ±Ë… çÜ…iÐ]lÆð‡yìlz Oòßæ§ýlÆ>»ê§ŠæÌZ° Ô¶æ…Úë»ê§ŠæÌZ

{´ëÆý‡…À…^éÆý‡$.
ak
➤ ©°² {ç³ÐólÔ¶æò³sìæt¯]l Æð‡…yø hÌêÏ }M>MýS$â¶æ…

.s
ºËÓ…™ŒæÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ

w
ºËÓ…™ŒæÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ Ððl¬§ýlsìæ ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ MýSÑ$sîæ.

w
➤ 1957 f¯]lÐ]lÇ 16¯]l gê¡Ä¶æ*ÀÐ]l–¨® Ð]l$…yýlÍ (G¯ŒæyîlïÜ) D MýSÑ$sîæ° °Ä¶æ$Ñ$…_…¨.

w
➤ D MýSÑ$sîæ ™èl¯]l °Ðól¨MýS¯]l$ G¯ŒæyîlïÜMìS 1957 ¯]lÐ]l…ºÆŠæ 26¯]l çÜÐ]l$Çµ…_…¨.

➤ MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆý‡çÜ$Ë¯]l$ G¯ŒæyîlïÜ 1958 f¯]lÐ]lÇÌZ BÐðl*¨…_…¨.
➤ D MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆý‡çÜ$Ë {ç³M>Æý‡… §ólÔ¶æÐéÅç³¢…V> Ððl¬§ýlsìæÝëÇ Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡ Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ HÆ>µr$ ^ólÔ>Æý‡$.
AÑ. 1. {V>Ð]l$ Ýë¦Æ‡¬ÌZ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡
2. çÜÑ$† Ýë¦Æ‡¬ÌZ Ð]l$…yýlË ç³…^éÄ¶æ$¡
3. hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ hÌêÏ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$
➤ {V>Ð]l$ Ýë¦Æ‡¬ÌZ {ç³fË$ G¯]l$²MýS$¯]l² {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜÑ$™èl$Ë Ð]l$«§ýlÅ çÜÐ]l$¯]lÓÄ¶æ$ Jç³µ…§ýl ç³Æý‡ÅÐól„ýS×æ fÇõ³
ç³ÇíÜ¦†° MýSÍµ…^éÍ.
➤ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZ Ð]l$íßæâ¶æË$, òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, ™ðlVýSÌZÏ JMöPMýSPÇ° Mø&B‹³t ^ólçÜ$MøÐéÍ.
➤ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ °fOÐðl$¯]l A«¨M>Æ>Ë º¨Î fÆý‡V>Í.
➤ D çÜ…çÜ¦Ë$ çÜ{MýSÐ]l$…V> ç³°^ólÄ¶æ$yé°MìS ™èlW¯]l BÇ¦MýS Ð]l¯]lÆý‡$Ë¯]l$ çÜÐ]l$MýS*Æ>aÍ.
➤ {ç³¿¶æ$™èlÓ… ^ólç³sôæt A°² AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë¯]l$ D çÜ…çÜ¦ §éÓÆ> ^ólç³sêtÍ.
➤ 1935ÌZ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓËMýS$ ™öÍÝëÇV> çÜÓ™èl…{™èl {ç³†ç³†¢ MýSÍµ…^éÆý‡$.
om
AÔZMŠæ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ
.c
➤ Æð‡…yø {ç³gêÝëÓÐ]l$Å ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ MýSÑ$sîæ C¨.
on
➤ MóS…{§ýl…ÌZ f¯]l™é ´ëÈt °Ä¶æ$Ñ$…_…¨.
➤ AÔZMŠæ Ððl$çßæ™é A«§ýlÅ„ýS™èl¯]l 1977 yìlòÜ…ºÆŠæÌZ 18 Ð]l$…¨ çÜ¿¶æ$ÅË™ø D MýSÑ$sîæ HÆ>µOsñæ…¨.
ti
➤ 1978ÌZ D MýSÑ$sîæ ™èl¯]l íÜ¸ëÆý‡çÜ$Ë¯]l$ çÜÐ]l$Çµ…_…¨.
➤
ca
Æð‡…yýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ C¨ íÜ¸ëÆý‡çÜ$ ^ólíÜ…¨.
1. MìS…¨ Ýë¦Æ‡¬ÌZ.. A…sôæ Ð]l$…yýlË Ýë¦Æ‡¬ÌZ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ
du
2. òO ³ Ýë¦Æ‡¬ÌZ.. A…sôæ hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ HÆ>µr$
➤ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ¯]l$ Ððl¬rt Ððl¬§ýlr {ç³ÐólÔ¶æò³sìæt¯]l Æ>{çÙt… MýSÆ>~rMýS
ie
➤ Aç³µsìæ MýSÆ>~rMýS Ð]l¬QÅÐ]l$…{† Æ>Ð]l$MýS–çÙ~ õßæVóSz ©°² {´ëÆý‡…À…^éÆý‡$.

sh
➤ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ {´ëÆý‡…À…_¯]l Æð‡…yø Æ>{çÙt… B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ.

➤ 1986 f¯]lÐ]lÇ 13¯]l G±tBÆŠæ {ç³¿¶æ$™èlÓ… ©°² {´ëÆý‡…À…_…¨. AÆ‡¬™ól 1985ÌZ¯ól Hï³ÌZ Æð‡Ððl¯]l*Å Ð]l$…yýlÌêË$
ak
{´ëÆý‡…¿¶æÐ]l$Ä¶æ*ÅÆ‡¬.
➤ Ñ§ýlÅ, BÆøVýSÅ…, Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$…, MýS$sîæÆý‡ ç³Ç{ÔèæÐ]l$Ë$, ±sìæ ´ëÆý‡$§ýlË, VýS–çßæ °Æ>Ã×æ…, Ýë…íœ$MýS çÜ…„óSÐ]l$…
.s
Ððl¬§ýlOÌñæ¯]l Æý‡…V>ÌZÏ {ç³VýS†° Ýë«¨…^èlyé°MìS MýSÐ]lÊÅ°sîæ yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ {´ù{V>ÐŒl$ (ïÜyîlï³)

w
ç³£ýlM>°² {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆý‡$.
w
ÝëÓ™èl…{™èlÅ… A¯]l…™èlÆý‡… Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË AÀÐ]l–¨® MýSÐ]lÊÅ°sîæ yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ {´ù{V>ÐŒl$:

w
➤ {ç³×êãM> çÜ…çœ$… Ððl¬§ýlsìæ ç³…^èlÐ]lÆý‡Û {ç³×êãMýS Ð]l¬ÝëÆ‡¬§é¯]l$ Æý‡*´÷…¨çÜ*¢ §ólÔ¶æ…ÌZ »êV> Ððl¯]l$MýSºyìl¯]l
{´ë…™éË AÀÐ]l–¨®MìS ™èlW¯]l ^èlÆý‡ÅË$ ¡çÜ$MøÐéË° MóS…{§ýl {ç³¿¶æ$™éÓ°MìS çÜ*_…_…¨.
➤ {ç³×êãM> çÜ…çœ$… çÜ*^èl¯]l Ðól$Æý‡MýS$ 1952 AMøtºÆŠæ 2¯]l §ólÔ¶æ…ÌZ 55 ´ë…™éÌZÏ {ç³Äñæ*V>™èlÃMýS…V> ïÜyîlï³°
{´ëÆý‡…À…^éÆý‡$.
➤ Ñ§ýlÅ, BÆøVýSÅ…, Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$…, MýS$sîæÆý‡ ç³Ç{ÔèæÐ]l$Ë$, ±sìæ ´ëÆý‡$§ýlË, VýS–çßæ °Æ>Ã×æ…, Ýë…íœ$MýS çÜ…„óSÐ]l$…
Ððl¬§ýlOÌñæ¯]l Æý‡…V>ÌZÏ {ç³VýS†° Ýë«¨…^èlyé°MìS D ç³£ýlM>°² {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆý‡$.
➤ §ólÔ>°² »êÏMŠæË$V> ïÜyîlï³ Ñ¿¶æh…_…¨.
➤ JMøP »êÏMŠæÌZ 100 {V>Ð]l*Ë¯]l$ ^ólÆ>aÆý‡$.

➤ ïÜyîlï³ ç³£ýlM>°MìS AÐðl$ÇM> ¸ùÆý‡$z ¸û…yólçÙ¯Œæ çÜçßæM>Æý‡… A…¨…_…¨.
➤ ïÜyîlï³° ™èlÆ>Ó™èl 5011 »êÏMŠæËMýS$ ÑçÜ¢Ç…^éÆý‡$.
gê¡Ä¶æ$ ÑçÜ¢Æý‡×æ õÜÐé ç³£ýlMýS… (G¯ŒæDG‹ÜG‹Ü):

➤ ©°² ïÜyîlï³MìS A¯]l$çÜ…«§é¯]l…V> 1953 AMøtºÆŠæ 2¯]l {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆý‡$.
om
➤ ©° §éÓÆ> Ñ§ýlÅ, Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$…, BÆøVýSÅ…, {V>Ò$×æ ç³Ç{ÔèæÐ]l$Ë$ Ððl¬§ýlOÌñæ¯]l Æý‡…V>ÌZÏ ÑçÜ¢Æý‡×æ, õÜÐé
M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë¯]l$ °Æý‡Óíßæ…^éÆý‡$.
.c
§ýl…™ŒæÐéÌê MýSÑ$sîæ (1977&78)
on
➤ »êÏMŠæ Ýë¦Æ‡¬ÌZ {ç³×êãMîSMýSÆý‡×æOò³ JMýS °Ðól¨MýS¯]l$ çÜÐ]l$Çµ…^èlyé°MìS ©°² HÆ>µr$ ^ólÔ>Æý‡$.
➤ hÌêÏ {ç³×êãMýS ÑMóS…{©MýSÆý‡×æÌZ hÌêÏ MýSÌñæMýStÆŠæ {ç³«§é¯]l ´ë{™èl ´ùíÙÝë¢Æý‡$.
ti
➤ hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ {ç³×êãMýS ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ fÆý‡V>Ë° çÜ*_…^éÆý‡$.
ca
ïÜòßæ^Œæ çßæ¯]l$Ð]l$…™èlÆ>Ð]l# MýSÑ$sîæ (1984)
du
➤ hÌêÏ {ç³×êãMýSOò³ JMýS °Ðól¨MýS¯]l$ çÜÐ]l$Çµ…^èlyé°MìS 1984ÌZ ïÜòßæ^Œæ çßæ¯]l$Ð]l$…™èlÆ>Ð]l# A«§ýlÅ„ýS™èl¯]l JMýS MýSÑ$sîæ°
HÆ>µr$ ^ólÔ>Æý‡$.
ie
➤ íÜ¸ëÆý‡çÜ$: {ç³™ólÅMýS…V> hÌêÏ {ç³×êãM> çÜ…çœ*°² hÌêÏ MýSÌñæMýStÆŠæ/hÌêÏ Ð]l$…{† A«§ýlÅ„ýS™èl¯]l HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.
sh
➤ hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ A°² AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l*ËMýS$ hÌêÏ MýSÌñæMýStÆŠæ çÜÐ]l$¯]lÓÄ¶æ$MýSÆý‡¢V> E…yéÍ.

ak
iÒMóS Æ>Ð]l# MýSÑ$sîæ

.s
➤ {V>Ð]l*ÀÐ]l–¨®, ´ëË¯éç³Æý‡OÐðl$¯]l HÆ>µrÏ ÑçÙÄ¶æ$OÐðl$ {ç³×êãM>çÜ…çœ$… iÒMóS Æ>Ð]l# A«§ýlÅ„ýS™èl¯]l 1985ÌZ JMýS
w
MýSÑ$sîæ° HÆ>µr$ ^ólíÜ…¨.

D MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆý‡çÜ$ {ç³M>Æý‡… {ç³×êãM> Æý‡*ç³MýSËµ¯]l AÐ]l$Ë$ÌZ hÌêÏ¯]l$ Ä¶æÊ°sŒæV> ¡çÜ$MøÐéÍ.
w
➤ »êÏMŠæ yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ BïœçÜÆŠæ (½yîlÐø)¯]l$ Æý‡§ýl$ª ^ólÄ¶æ*Í.

w
➤ yìl{íÜtMŠæt yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ BïœçÜÆŠæ (yîlyîlÐø)¯]l$ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.

➤ VýSyýl$Ð]l#ÌZV> G°²MýSË$ °Æý‡Óíßæ…^éÍ.
GÌŒæG… íÜ…ïœ$Ó MýSÑ$sîæ (1986)

➤ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦Ë¯]l$ ç³#¯]l@çÜÒ$„ìS…^èlyýl… MøçÜ… Æ>iÐŒæV>…«© {ç³¿¶æ$™èlÓ… ©°² °Ä¶æ$Ñ$…_…¨.
➤ íÜ¸ëÆý‡çÜ$Ë$: ç³…^éÄ¶æ$¡ Ð]lÅÐ]lçÜ¦MýS$ Æ>gêÅ…VýS {ç³†ç³†¢ MýSÍµ…^éÍ.
➤ {V>Ð]l$çÜ¿¶æËMýS$ {´ë«§é¯]lÅ™èl CÐéÓÍ.
➤ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ G°²MýSË ÑÐé§éË$, çÜ…çÜ¦Ë Æý‡§ýl$ª, ç³°¡Æý‡$ ™èl¨™èlÆ>Ë¯]l$ Ñ^éÇ…^èlyé°MìS JMý kÅyîlíÙÄ¶æ$ÌŒæ
{sìæº$Å¯]lÌŒæ¯]l$ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.
73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ^èlrt…

➤ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦ËMýS$ çÜÓÄ¶æ$… ´ùçÙMýS™èlÓ… MýSÍµ…^ól E§ólªÔ¶æ…™ø Æ>iÐŒæV>…«© {ç³¿¶æ$™èlÓ… ï³MóS ™èl$…VýSÌŒæ A«§ýlÅ„ýS™èl¯]l
om
JMýS ´ëÆý‡ÏÐðl$…rÈ Eç³ çÜ…çœ*°² HÆ>µr$ ^ólíÜ…¨.
➤ Æ>iÐŒæV>…«© {ç³¿¶æ$™èlÓ… ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦MýS$ Æ>gêÅ…VýS {ç³†ç³†¢ MýSÍµ…^éË° 64Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ
¼Ë$Ï¯]l$ 1989 Ðól$ 15¯]l {ç³ÐólÔ¶æò³sìæt…¨.
.c
➤ Æ>iÐŒæV>…«© 1989 G°²MýSÌZÏ Kyìl´ùÐ]lyýl…™ø D çÜÐ]lÆý‡×æ ´ëÆý‡ÏÐðl$…sŒæ BÐðl*§ýl… ´÷…§ýlÌôæ§ýl$.
on
➤ ™èlÆ>Ó™èl A«¨M>Æý‡…ÌZMìS Ð]l_a¯]l ¯ólçÙ¯]lÌŒæ {çœ…sŒæ {ç³¿¶æ$™èlÓ… B ¼Ë$Ï¯]l$ ´ëÆý‡ÏÐðl$…sŒæÌZ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæt ÑçœËOÐðl$…¨.
➤ ï³Ò ¯]lÆý‡íÜ…àÆ>Ð]l# {ç³¿¶æ$™èlÓ… 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ¼Ë$Ï¯]l$ 1991 òÜò³t…ºÆŠæ 16¯]l ´ëÆý‡ÏÐðl$…sŒæÌZ
ti
{ç³ÐólÔ¶æò³sìæt…¨.
➤ ca
1992 yìlòÜ…ºÆŠæ 22¯]l ´ëÆý‡ÏÐðl$…sŒæ §é°² BÐðl*¨…_…¨.
1993 H{í³ÌŒæ 24 ¯]l$…_ A¨ AÐ]l$ÌZÏMìS Ð]l_a…¨.
du
➤
➤ 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æMýS$ 1993 §éÓÆ> 11Ð]l òÙyýl*ÅÌŒæ¯]l$ ^ólÇa 9Ð]l ¿êVýS…ÌZ 29 A«¨M>Æ>Ë¯]l$ MýSrt»ñæyýl$™èl*
AÐ]l$Ë$ÌZMìS ™ðl^éaÆý‡$.
ie
sh
Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË$ Æ>gêÅ…VýS…ÌZ Ðésìæ Ýë¦¯éË$

ak
➤ Æ>gêÅ…VýS…ÌZ° ¯éË$Vø ¿êVýS…ÌZ 40Ð]l BÇtMýSÌŒæ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë VýS$Ç…_ õ³ÆöP…sZ…¨.

➤ Hyø òÙyýl*ÅÌŒæÌZ° Æ>{çÙt gê¼™éÌZ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË$ A¯ól A…Ô>°² ^ólÆ>aÆý‡$.
.s
➤ A…sôæ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ M>Æý‡Å°Æý‡Óçßæ×æ »ê«§ýlÅ™èl Æ>{ÚëtË§ól.

w
➤ 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æMýS$ ^èlrt… §éÓÆ> Æ>gêÅ…VýS…ÌZ° 9Ð]l ¿êVýS…ÌZ 243, 243 (G) ¯]l$…_ 243(J) Ð]lÆý‡MýS$
Ððl¬™èl¢… 16 °º…«§ýl¯]lË™ø ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ õ³ÆöP¯é²Æý‡$.
w
Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË Ð]lËÏ {ç³Äñæ*f¯éË$

w
1. Ýë¦°MýS {ç³fË AÐ]lÜç Æ>Ë$ ¡Æý‡ayýl…

2. MóS…{§ýl, Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓË ¿êÆý‡… ™èlVýSYyýl…
3. {ç³fÌZÏ Æ>fMîSÄ¶æ$ O^ðl™èl¯]lÅ…
4. çÜ°²íßæ™èl çÜ…º…«§ýl…
5. Ñ$™èlÐ]lÅÄ¶æ$…
ç³…^éÄ¶æ$¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦

➣ Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ AÐ]l$ÌZÏMìS Ð]l_a, A…§ýl$ÌZ ¿êVýS…V> {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡, Ð]l$…yýlË Ð]lÅÐ]lçÜ¦,
hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ A¯ól Ð]lÊyýl…^ðlË Ð]lÅÐ]lçÜ¦ HÆý‡µyìl…¨.
➣ {V>Ð]l$Ýë¦Æ‡¬ÌZ {V>Ð]l$çÜ¿¶æ HÆý‡µyìl A…§ýl$ÌZ {V>Ð]l$…ÌZ° KrÆý‡Ï…§ýlÆý‡* çÜ¿¶æ$ÅË$V> E…sêÆý‡$.
➣ 20 Ë„ýSËMýS$ Oò³V> f¯é¿ê E¯]l² MóS…{§ýl ´ëÍ™èl {´ë…™èl…ÌZ D ç³§ýl®†° {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆý‡$.
Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ÌZ {´ë§ólÕMýS °Äñæ*fMýSÐ]lÆ>YË {ç³†°«¨V> G°²OMðS¯]l {ç³†°«§ýl$Ë$ çÜ¿¶æ$ÅË$V>
om
➣
E…sêÆý‡$.
➣ çÜ¿¶æ$ÅË…§ýlÇMîS (G°²OMðS¯]lÐéÆý‡$, ¯éÑ$¯ólsñæyŠæ çÜ¿¶æ$ÅË$) ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜÐ]l*ÐólÔ>ÌZÏ Kr$ çßæMýS$P C^éaÆý‡$.
.c
➣ òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$/™ðlVýSË f¯é¿êMýS$ ™èlW¯]l°² ïÜr$Ï ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ÌZ ÇfÆŠæÓ ^ólÔ>Æý‡$.
on
➣ A°² {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZÏ Ð]l$íßæâ¶æËMýS$ Ð]lÊyø Ð]l…™èl$ ïÜr$Ï MóSsêÆ‡¬…^éÆý‡$.
➣ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë±² I§ólâ¶æÏ Ð]lÆý‡MýS$ Mö¯]lÝëVýS$™éÆ‡¬.
ti
➣ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦ËMýS$ °È~™èl ç³§ýl®†ÌZ G°²MýSË¯]l$ °Æý‡Óíßæ…^èlyé°MìS JMýS G°²MýSË çÜ…çœ*°² {ç³† Æ>{çÙt…ÌZ
➣
ca
HÆ>µr$ ^ólÔ>Æý‡$.
ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë BÇ¦MýSç³Æý‡OÐðl$¯]l AÐ]lçÜÆ>Ë$/ Ð]lÅÐ]làÆ>Ë¯]l$ Gç³µsìæMýSç³#µyýl$ »ôæÈk ÐólçÜ$MýS$¯ól…§ýl$MýS$ JMýS
du
BÇ¦MýS çÜ…çœ*°² {ç³† Æ>{çÙt…ÌZ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.
➣ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ÌZ çÜ¿¶æ$ÅË$ M>Ð]lyé°MìS MýS±çÜ… 21 çÜ…Ð]l™èlÞÆ>Ë Ð]lÄ¶æ$çÜ$ °…yìl E…yéÍ.
ie
{V>Ð]l$çÜ¿¶æ
sh
ºËÓ…™ŒæÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆý‡çÜ$ B«§éÆý‡…V> §ólÔ¶æ…ÌZ Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ Æý‡*´÷…¨…¨.
ºËÓ…™ŒæÆ>ÄŒæ$ °Ðól¨MýSÌZ {V>Ð]l$çÜ¿¶æ VýS$Ç…_ {ç³Ýë¢Ñ…^èlÌôæ§ýl$.
ak
➣ AÆ‡¬™ól ^éÌê Æ>{ÚëtÌZÏ JMýS Ô>çÜ¯]l… §éÓÆ> HÆý‡µyìl¯]l Ð]lÅÐ]lçÜ¦V> {V>Ð]l$çÜ¿¶æ ¯ðlËMö…¨.
{V>Ð]l$çÜ¿¶æÌZ çÜ¿¶æ$ÅË çÜ…QÅ Ýë«§éÆý‡×æ…V> 250 ¯]l$…_ 500 Ð]lÆý‡MýS$ E…r$…¨.
.s
➣ A«¨MýSÆý‡×æ 243(G) {ç³M>Æý‡… {ç³† {V>Ð]l$…ÌZ Kr$çßæMýS$P E¯]l² Ð]lÄñæ*f¯]l$Ë™ø {V>Ð]l$çÜ¿¶æ HÆý‡µyýl$™èl$…¨.
w
➣ {V>Ð]l$çÜ¿¶æ çÜ…Ð]l™èlÞÆ>°MìS ™èlç³µMýS Æð‡…yýl$ÝëÆý‡$Ï çÜÐ]l*ÐólÔ¶æ… M>ÐéÍ. ÌôæMýS´ù™ól çÜÆý‡µ…^Œæ ç³§ýlÑ ´ù™èl$…¨.
w
➣ {V>Ð]l$çÜ¿¶æ ™èlÐ]l$ çÜ¿¶æ$ÅË §éÓÆ> JMýS A«§ýlÅ„ýS$×ìæ², E´ë«§ýlÅ„ýS$×ìæ² G¯]l$²MýS$…r$…¨.

w
➣ A«§ýlÅ„ýS$yýl$ Ìôæ§é çÜÆý‡µ…^Œæ ç³…^éÄ¶æ$¡MìS çÜ…º…«¨…_¯]l A°² M>Æý‡ÅMýSÌê´ëË¯]l$ ç³Æý‡ÅÐól„ìSÝë¢Æý‡$.

➣ {V>Ð]l$çÜ¿¶æ çÜÐ]l*ÐólÔ¶æ… M>Ð]lyé°MìS 1/10 Ðól$Æý‡MýS$ MøÆý‡… E…yéÍ. D çÜÐ]l*ÐólÔ>°MìS çÜÆý‡µ…^Œæ A«§ýlÅ„ýS™èl Ð]líßæÝë¢Æý‡$.
➣ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡MìS çÜ…º…«¨…_¯]l ºyðljsŒæ¯]l$ {V>Ð]l$çÜ¿¶æ Æý‡*´÷…¨çÜ$¢…¨.
➣ {V>Ð]l$…ÌZ° {ç³fË$ G§ýl$ÆöP…r$¯]l² çÜÐ]l$çÜÅË¯]l$ {V>Ð]l$çÜ¿¶æÌZ ^èlÇa…_ AÐ]lçÜÆý‡OÐðl$™ól çÜÆý‡µ…^Œæ ¯]l$…_ ÑÐ]lÆý‡×æ
MøÆý‡Ð]l^èl$a.
➣ ÑÑ«§ýl {V>Ò$×æ AÀÐ]l–¨® ç³£ýlM>Ë AÐ]l$ÌZÏ {V>Ð]l$çÜ¿¶æ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡MìS çÜàÄ¶æ$…V> E…r$…¨.
{V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡
➣ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ÌZ {´ë£ýlÑ$MýS Ýë¦Æ‡¬ÌZ Ýë¦°MýS AÐ]lçÜÆ>Ë$ ¡Æó‡a§ól {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡.
➣ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ {V>Ð]l$ M>Æý‡Å °Æ>ÓçßæMýS MýSÑ$sîæ.
➣ 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ {ç³M>Æý‡… {ç³gêÝëÓÐ]l$Å Ð]lÅÐ]lçÜ¦MýS$ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ {ç³¡MýS. {V>Ð]l$ {ç³fË õÜÓ^ée
om
ÝëÓ™èl…{™éÅË¯]l$ C¨ ç³ÇÆý‡„ìSçÜ$¢…¨.
➣ 1964 {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ^èlrt… {ç³M>Æý‡… Æð‡…yýl$ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$¯é²Æ‡¬. AÑ..
1. ¯øsìæOòœyŠæ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡: {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ÐéÇÛMýS B§éÄ¶æ$… 60,000 MýS¯é² GMýS$PÐ]lV> E…sôæ ¯øsìæOòœyŠæ
.c
{V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ A…sêÆý‡$.
on
2. ¯é¯Œæ ¯øsìæOòœyŠæ ç³…^éÄ¶æ$¡: {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ÐéÇÛMýS B§éÄ¶æ$… 60,000 MýS¯é² ™èlMýS$PÐ]lV> E…sôæ ¯é¯Œæ
¯øsìæOòœyŠæ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ A…sêÆý‡$.
ti
➣ {ç³† ¯øsìæOòœyŠæ HÇÄ¶æ*MýS$ JMýS M>Æý‡Å°Æý‡Óçßæ×æ A«¨M>Ç E…sêÆý‡$. ¯é¯Œæ ¯øsìæOòœyŠæ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë¯]l$ çÜÆý‡µ…^Œæ
ca
°Æý‡ÓíßæÝë¢Æý‡$.
Ýë«§éÆý‡×æ…V> 2000 Ð]l$…¨ f¯é¿ê E…yól {V>Ð]l*°MìS JMýS {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ E…r$…¨.
du
➣
➣ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜ¿¶æ$ÅË¯]l$ ÑÑ«§ýl Æ>{ÚëtÌZÏ ç³Ë$ õ³Æý‡Ï™ø í³Ë$Ýë¢Æý‡$. B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ ÐéÆý‡$z Ððl$…ºÆý‡$Ï
A…sêÆý‡$.
ie
➣ G°²OMðS¯]l çÜ¿¶æ$ÅË$ I§ólâ¶æ$Ï ç³§ýlÑÌZ E…sêÆý‡$.

sh
➣ ¯]l*™èl¯]l ç³…^éÄ¶æ$¡ ^èlrt… {ç³M>Æý‡… çÜÆý‡µ…^Œæ¯]l$ {ç³™èlÅ„ýS G°²MýSË §éÓÆ> G¯]l$²MýS$…sêÆý‡$.

{V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜÆý‡µ…^Œæ ç³§ýlÐ]l#ÌZÏ Mö°²…sìæ° òÙyýl*ÅÌŒæ MýS$ÌêËMýS$, ™ðlVýSËMýS$, Ððl¯]l$MýSºyìl¯]l ™èlÆý‡VýS™èl$ËMýS$,
ak
Ð]l$íßæâ¶æËMýS$ MóSsêÆ‡¬…^éÆý‡$.
Eç³ çÜÆý‡µ…^ŒæV> çÜ¿¶æ$ÅÌZÏ JMýSÇ° G¯]l$²MýS$…sêÆý‡$. çÜÆý‡µ…^Œæ Ìôæ¯]lç³#µyýl$ ÒÆý‡$ Ñ«§ýl$Ë$ °Æý‡ÓíßæÝë¢Æý‡$.
.s
➣ {ç³† {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZ C§ýlªÆý‡$ ¯éÑ$¯ólsñæyŠæ çÜ¿¶æ$ÅË$…sêÆý‡$. AÌêVóS Mö…§ýlÆý‡$ Ô>Ô¶æÓ™èl BàÓ°™èl$Ë$…sêÆý‡$.
w
ÐéÆý‡$..
w
1. hÌêÏ ³ç ÇçÙ™Œæ {ç³«§é¯é«¨M>Ç

w
2. Æ>{çÙt Ñ§ýl$Å™Œæ »ZÆý‡$z yìlÑf¯]lÌŒæ C…f±ÆŠæ

3. ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ yìlÑf¯]lÌŒæ C…f±ÆŠæ
4. yìlÑf¯ŒæMýS$ ^ðl…¨¯]l OÐðl§éÅ«¨M>Ç
➣ {V>Ð]l$ çÜÆý‡µ…^ŒæË…§ýlÇMîS Æý‡*.600 VúÆý‡Ð]l Ðól™èl¯]l… §ýlMýS$P™èl$…¨.( Ðól$fÆŠæ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZ Æý‡*. ÐðlÆ‡¬Å VúÆý‡Ð]l
Ðól™èl¯]l… ËÀçÜ$¢…¨)
çÜÆý‡µ…^Œæ A«¨M>Æ>Ë$ & Ñ«§ýl$Ë$

➣ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ °Æý‡Óçßæ×æ, Eç³çÜÆý‡µ…^Œæ G°²MýS MøçÜ… HÆ>µr$Ï ^ólÝë¢yýl$.
➣ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ÇM>Æý‡$zË¯]l$ ™èl°T ^ólõÜ A«¨M>Æý‡… E…r$…¨.
➣ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ¡Æ>Ã¯éË AÐ]l$Ë$ ÑçÙÄ¶æ$…ÌZ M>Æý‡Å°Æý‡Óçßæ×æ A«¨M>ÇOò³ ´ëË¯éç³Æý‡OÐðl$¯]l A«¨M>Æý‡…
om
E…r$…¨.
➣ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜ¿¶æ$ÅyðlÐ]lOÆð‡¯é A¯]lÆý‡á™èlMýS$ VýS$OÆð‡™ól ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ ^èlrt… {ç³M>Æý‡… B ÑçÙÄ¶æ*°² hÌêÏ
ç³…^éÄ¶æ$¡ A«¨M>ÇMìS ™ðlÍÄ¶æ$gôæÄ¶æ*Í.
.c
➣ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ç³Ç«¨ÌZ H A«¨M>Ç ¯]l$…O^ðl¯é H çÜÐ]l*^éÆ>°² AÆ‡¬¯é çÜÆý‡µ…^Œæ MøÆý‡Ð]l^èl$a.
on
➣ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡° ¯ðlËMøÝëÇ, {V>Ð]l$ çÜ¿¶æ¯]l$ MýS±çÜ… 6 Ð]l*ÝëËMøÝëÇ çÜÐ]l*ÐólÔ¶æç³Æ>aÍÞ¯]l »ê«§ýlÅ™èl
çÜÆý‡µ…^ŒæOò³ E…r$…¨.
ti
➣
ca
{V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡ A«¨M>Æ>Ë$ -& Ñ«§ýl$Ë$
ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ ^èlrt… 1994ÌZ° Æð‡…yø A«§éÅÄ¶æ$… {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ A«¨M>Æ>Ë$, Ñ«§ýl$Ë¯]l$ õ³ÆöP…sZ…¨.
du
➣ D ^èlrt… {ç³M>Æý‡… {ç³gêÆøVýSÅ…, ´ëÇÔ¶æ$§ýl®Å…, Æøyýl$Ï, {ç³ÝëÆ>Ë$ Ððl¬§ýlOÌñæ¯]l Ðésìæ™ø´ër$ ±sìæ çÜÆý‡çœÆ>,
MýS$r$…º °Ä¶æ$…{™èl×æ, {´ë£ýlÑ$MýS Ñ§ýlÅMøçÜ… {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZ Ñ§ýl$ÅMýS¢ çÜ…çœ*Ë¯]l$ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.
ie
➣ D ^èlrt…ÌZ Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ ¿¶æ*Ð]l¬Ë Ð]l*Çµyìl°, {V>Ð]l$…ÌZ° ArÒ {´ë…™éË¯]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ç³Ç«¨ÌZMìS ™ólÐéË°
sh
çÜ*_…^éÆý‡$.
➣ 11Ð]l òÙyýl*ÅÌŒæÌZ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ 29 Æý‡M>Ë Ñ«§ýl$Ë$ °Æý‡Óíßæ…^éË° õ³ÆöP¯é²Æý‡$. AÑ.
ak
1. Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$…, Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ ÑçÜ¢Æý‡×æ

2. ¿¶æ*ÝëÆ>°² ò³…´÷…¨…^ól…§ýl$MýS$ ^èlÆý‡ÅË$ ¡çÜ$MøÐ]lyýl…, ¿¶æ* çÜ…çÜPÆý‡×æË AÐ]l$Ë$
.s
3. _¯]l²±sìæ ´ëÆý‡$§ýlË, ±sìæ °Æý‡Óçßæ×æ

w
4. f…™èl$Ð]l#Ë çÜ…Æý‡„ýS×æ, ´ëyìl, Møâ¶æÏ ò³…ç³MýS…

5. ^ólç³Ë ò³…ç³MýS…
w
6. Rê©, {V>Ò$×æ, MýS$sîæÆý‡ ç³Ç{ÔèæÐ]l$Ë AÀÐ]l–¨®

w
7. {V>Ò$×æ Câ¶æÏ °Æ>Ã×æ…

8. ™éVýS$±sìæ Üç Æý‡œç Æ>
9. _¯]l² ™èlÆý‡à ³ç Ç{ÔèæÐ]l$Ë AÀÐ]l–¨®
10. AyýlÐ]l#Ë$, Ðésìæ E™èlµ™èl$¢Ë AÀÐ]l–¨®
11. ÝëÐ]l*hMýS AyýlÐ]l#Ë °Æ>Ã×æ…
12. C…«§lý ¯]l…
13. ÆøyýlÏ Ð]l…™ðl¯]lË$, C™èlÆý‡ {ç³ÝëÆý‡Ð]l*Æ>YË HÆ>µr$
14. {V>Ò$×æ Ñ§ýl$Å™Œæ, Ñ§ýl$Å™Œæ ç³…í³×îæ

15. çÜ…{ç³§éÄôæ$™èlÆý‡ C…«§ýl¯]l E™èlµ†¢
16. õ³§ýlÇMýS °Æý‡*ÃË¯é ç³£ýlMýS…
17. {´ë£ýlÑ$MýS, òÜMýS…yýlÈ Ñ§ýlÅ
18. Ýë…MóS†MýS Õ„ýS×æ, Ð]l–†¢ç³Æý‡OÐðl$¯]l Ñ§ýlÅ
19. A°Ä¶æ$™èl Ñ§ýlÅ
om
20. {VýS…£éËÄ¶æ*Ë$
21. Ýë…çÜP–†MýS M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë$
.c
22. Ð]l*Æð‡Pr$Ï, çÜ…™èlË °Æý‡Óçßæ×æ
on
23. BÆøVýSÅ…, ´ëÇÔ¶æ$§ýl®Å…, OÐðl§ýlÅÔ>ËË$, {´ë£ýlÑ$MýS BÆøVýSÅ MóS…{§éË °Æý‡Óçßæ×æ
24. MýS$r$…º Üç …„óSÐ]l$…
ti
25. {ïÜ,¢ ÕÔ¶æ$ Üç …„óSÐ]l$…
ca
26. Ýë…íœ$MýS çÜ…„óSÐ]l$…, ÑMýSÌê…VýS$Ë çÜ…„óSÐ]l$…
27. ºËïßæ¯]l Ð]lÆ>YË çÜ…„óSÐ]l$… (Ð]l¬QÅ…V> òÙyýl$ÅÌŒæz MýS$ÌêË$)
du
28. {ç³gê ³ç …í³×îæ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ °Æý‡Óçßæ×æ
29. ÝëÐ]l*hMýS BçÜ$¢Ë Æý‡„ýS×æ
ie
➣ {V>Ð]l$ {ç³fË ¿¶æ{§ýl™èl, BÆøVýSÅ…, ´ëÇÔ¶æ$§ýl®Å…, {ç³gêç³…í³×îæ, Ýë…íœ$MýS AÀÐ]l–¨® MøçÜ… fÐ]lçßæÆŠæ ÆøgŒæV>ÆŠæ
sh
Äñæ*f¯]l §éÓÆ> ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ °«§ýl$Ë$ A…§ýl$™èl$¯é²Æ‡¬.

➣ gôæBÆŠæOÐðl ç³¯]l$Ë Ð]lËÏ ¿êÈÝë¦Æ‡¬ÌZ {V>Ò$×æ õ³§ýlËMýS$ E´ë«¨ AÐ]lM>Ô>Ë$ ËÀçÜ$¢¯é²Æ‡¬.
ak
➣ AyýlÐ]l#Ë çÜ…Æý‡„ýS×æ, º…fÆý‡$ ¿¶æ*Ð]l¬Ë AÀÐ]l–¨®, _¯]l² í³ËÏË çÜ…„óSÐ]l*°MìS MóS…{§éË¯]l$ HÆ>µr$^ólÄ¶æ$yýl… Ð]l…sìæ
Ñ«§ýl$Ë¯]l$ A§ýl¯]l…V> ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ Aç³µW…^éÆý‡$.
.s
w
{V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ °Æó‡ªÕ…_¯]l Ð]l¯]lÆý‡$Ë$, Æ>ºyýl$Ë$

w
Ýë¦°MýS ç³¯]l$²Ë$: Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë$ Ñ«¨…_ Ð]lçÜ*Ë$ ^ólõÜ ç³¯]l$²Ë¯]l$ Ýë¦°MýS ç³¯]l$²Ë$ A…sêÆý‡$.
w
1. ™èlç³µ°çÜÇ ç³¯]l$²: D Æý‡MýSOÐðl$¯]l ç³¯]l$²Ë Ñ«¨…ç³#ÌZ, Ð]lçÜ*Ë$ÌZ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦ËMýS$ GÌê…sìæ A«¨M>Æý‡… E…yýl§ýl$.
AÆ‡¬™ól ^èlsêt°MìS ÌZºyìl D ç³¯]l$²ÌZ MýS°çÙt, VýSÇçÙt ç³ÇÑ$™èl$Ë¯]l$ Ñ«¨…^ól A«¨M>Æý‡… Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦ËMýS$ E…r$…¨.
➣ D ç³¯]l$²Ë¯]l$ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓË B§ólÔ¶æ… Ðól$Æý‡MóS Ñ«¨…^éÍ. CÑ Æð‡…yýl$ Æý‡M>Ë$.
G. C…sìæç³¯]l$²: C…sìæ ÑË$Ð]l¯]l$ ºsìæt C…sìæ §éÓÆ> Ð]l^óla A§ðlª¯]l$ ºsìæt Ñ«¨…^ól ç³¯]l$².
¼. M>sêÆý‡$çÜ$…: {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ç³Ç«¨ÌZ AÐ]l$ÃMýS…, Mö¯]l$VøË$ ^ólõÜ H E™èlµ†¢ Ò$§ýlO¯ðl¯é §é° ™èl*MýSç³#
ºÆý‡$Ð]l#, ç³ÇÐ]l*×æ…, çÜ…QÅ¯]l$ A¯]l$çÜÇ…_ D ç³¯]l$² Ñ«¨Ýë¢Æý‡$.
➣ AÐ]l$ÃMýS…§éÆý‡$ ¯]l$…_ «§é¯]lÅ…, ç³ç³#µ¨¯]l$çÜ$Ë$, ¯]l*¯ðl W…fË$, ÐólÆý‡$Ô¶æ¯]lVýS, ç³†¢, G…yýl$Möº¾Ç Ððl¬§ýlOÌñæ¯]l ÐésìæOò³
D Æý‡$çÜ$… Ñ«¨Ýë¢Æý‡$.
C^ée¯]l$ÝëÆý‡… Ñ«¨…^ól ç³¯]l$²Ë$

1. Ðéçßæ¯éËOò³
2. {ç³MýSr¯]lËOò³
3. Ä¶æ*{†MýS$ËOò³
4. Câ¶æòOÏ ³
5. ÌO æñ {ºÈ òÜÜç $Þ
om
6. sZÌŒæ sêÅMŠæÞ
➣ Ðéçßæ¯éËOò³ ç³¯]l$²: Ððl*sêÆý‡$ Ðéçßæ¯éË$ ™èlç³µ, JMýS {V>Ð]l$…ÌZ° Æý‡çßæ§éÆý‡$ËOò³ †ÇVóS Ðéçßæ¯éËOò³ Ñ«¨…^ól
.c
ç³¯]l$².
on
➣ sZÌŒæsêÅMŠæÞ: JMýS {V>Ð]l$… ¯]l$…_ çÜ…™èlMýS$ V>± ÐólÆöMýS {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ç³Ç«¨ÌZMìS Ð]l^óla Ðéçßæ¯éËOò³ Ñ«¨…^ól¨.
➣ Ä¶æ*{†MýS$ËOò³ ç³¯]l$²: E™èlÞÐéË$, çÜ…™èlËMýS$ JMýS {V>Ð]l$… ¯]l$…_ Ð]l$Æø {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ç³Ç«¨ÌZMìS
ti
{ç³ÐólÕ…_¯]lç³#µyýl$ ÐólõÜ ç³¯]l$².
➣
➣
ca
OÌñæ{ºÈ òÜçÜ$Þ: C…sìæOò³ Ñ«¨…_¯]l ç³¯]l$²¯]l$ ºsìæt §é°Oò³ çÜÆŠæ^éÈjV> Ñ«¨…^ól¨.
{ç³MýSr¯]lËOò³ ç³¯]l$²: JMýS {V>Ð]l$…ÌZ {ç³fË §ýl–íÙt° BMýSÇÛ…^èlyé°MìS {ç³§ýlÇØ…_¯]l {ç³MýSr¯]lËOò³ ÐólõÜ ç³¯]l$².
du
➣ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… Ñ«¨…_ º¨Î ^ólõÜ ç³¯]l$²Ë$:
Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… Mö°² ç³¯]l$²Ë¯]l$ Ñ«¨…_, Ð]lçÜ*Ë$ ^ólíÜ B Æ>ºyìl° ç³…^éÄ¶æ$¡MìS A…¨çÜ$¢…¨. AÑ...
ie
1. Ð]l–†¢ ³ç ¯]l$² 2. Ñ¯ø§ýl³ç # ³ç ¯]l$² 3. Ýët…³ç # yýl*ÅsîæòO ³ Ñ«¨…^ól Üç ÆŠæ^éÈj 4. ¿¶æ*Ñ$ ÕçÜ$¢òO ³ Ñ«¨…^ól òÜÜç $Þ
sh
Ððl¬§ýlOÌñæ¯]lÑ.
Ð]l–†¢ç³¯]l$²
ak
➣ 1987 Ð]lÆý‡MýS$ Ð]l–†¢ç³¯]l$² ™èlç³µ°çÜÇ ç³¯]l$²ÌZÏ JMýSsìæV> E…yól¨.

Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… A°² Æý‡M>Ë Ð]l–™èl$¢ËOò³ ç³¯]l$² Ñ«¨…_ Ð]lçÜ*Ë$ ^ólíÜ B Ððl¬™é¢°² hÌêÏ MýSÌñæMýStÆŠæMýS$ A…¨çÜ$¢…¨.
.s
B Æ>ºyìl° hÌêÏ ç³…^éÄ¶æ$¡ A«¨M>Ç çÜàÄ¶æ$…™ø MýSÌñæMýStÆŠæ A°² ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ ç³…í³×îæ ^ólÝë¢Æý‡$.
w
w
Ñ¯ø§ýlç³# ç³¯]l$²
w
➣ íÜ°Ð]l* àâ¶æ$Ï, BrçÜ¦ÌêË$ ™èl¨™èlÆ>ÌZÏ Ñ¯ø§é°² ´÷…§ól…§ýl$MýS$ ^ðlÍÏ…^ól {ç³ÐólÔ¶æ Æý‡$çÜ$Ð]l¬Oò³ Ñ«¨…^ól ç³¯]l$²¯]l$
Ñ¯ø§ýlç³# ç³¯]l$² A…sêÆý‡$.
➣ D ³ ç ¯]l$² §éÓÆ> ËÀ…^ól Æ>ºyìlÌZ 95 Ô>™é°² Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡ËMýS$ º¨Î ^ólÜí Ñ$VýS™é 5
Ô>™é°² ¡çÜ$MýS$…r$…¨.
Ýët…ç³# yýl*Åsîæ, çÜÆŠæ^éÈj

➣ Ýët…ç³# yýl*Åsîæ, ¿¶æ*Ñ$ÕçÜ$¢ D Æð‡…yýl$ ç³¯]l$²Ë §éÓÆ> Ð]l^óla B§éÄ¶æ$… Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ Rê™éÌZMìS ^ólÆý‡™éÆ‡¬.
➣ CÑ ç³¯]l$²ËOò³ Ñ«¨…^ól ç³¯]l$²Ë$ M>ºsìæt çÜÆŠæ^éÈj A…sêÆý‡$.

➣ çÜÆŠæ^éÈj §éÓÆ> Ð]l^óla B§éÄ¶æ*°² Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë$ ™èlÐ]l$ CçÙt… Ð]l_a¯]lr$Ï Ð]lÅÄ¶æ$… ^ólçÜ$MøÐö^èl$a.
➣ òÜçÜ$ÞË Ð]lËÏ Ð]l_a¯]l Æ>ºyìl° {ç³¿¶æ$™èlÓ… °Æó‡ªÕ…_¯]l AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l*ËMóS Ñ°Äñæ*W…^éÍ.
ç³¯ól²™èlÆý‡ B§éÄ¶æ$…
om
1. çÜàÄ¶æ$ °«§ýl$Ë$
2. Æý‡$çÜ$Ð]l¬Ë$
3. fÇÐ]l*¯éË$
.c
➣ çÜàÄ¶æ$MýS °«§ýl$Ë™ø Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë$ MìS…¨ Ñ«§ýl$Ë$ °Æý‡ÓíßæÝë¢Æ‡¬
on
1. Ýë¦°MýS íÜº¾…¨ Ðól™èl¯éË$, AËÐðl¯]l$ÞË ^ðlÍÏ…ç³#
2. Æý‡çßæ§éÆý‡$Ë$, {¼yìljË$, MýSËÓÆý‡$tË °Æ>Ã×æ…
ti
3. {ç³gêÆøVýSÅ…, OÐðl§ýlÅõÜÐ]l
ca
4. {´ë£ýlÑ$MýS, Ð]l*«§ýlÅÑ$MýS ´ëuý‡Ô>ËË HÆ>µr$, °Æý‡Óçßæ×æ
5. _¯]l² ±sìæ ´ëÆý‡$§ýlË ÝûMýSÆ>ÅË HÆ>µr$, °Æý‡Óçßæ×æ
du
6. çÜÐ]l*f çÜ…„óSÐ]l$ ç³£ýlM>Ë$, Ð]l*™é ÕÔ¶æ$ çÜ…„óSÐ]l$ °Æý‡Óçßæ×æ
7. WÇf¯]l AÀÐ]l–¨® ç³£ýlM>Ë$
ie
8. MóS…{§ýl {ç³¿¶æ$™èlÓ AÀÐ]l–¨® ç³£ýlM>Ë$

sh
➣ Æý‡$çÜ$Ð]l¬Ë$: OÌñæòÜ¯]l$ÞË$ ´÷…¨¯]l…§ýl$MýS$, Ðé×ìæfÅ…, ÐéÅ´ëÆ>Ë$ Mö¯]lÝëW…_¯]l…§ýl$MýS$ ´ûÆý‡$Ë$ {V>Ð]l$
ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ Æý‡$çÜ$Ð]l¬Ë$ ^ðlÍÏÝë¢Æý‡$.

ak
➣ fÇÐ]l*¯éË$: Ô>çÜ¯é°² «¨MýSPÇ…_¯]l…§ýl$MýS$ Ñ«¨Ýë¢Æý‡$.
{V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ Ð]lÅÄ¶æ*Ë$:

.s
1. ´ëË¯é Ð]lÅÄ¶æ*Ë$
w
2. {V>Ò$×æ A«¨M>Æý‡ Ð]lÅÐ]lçÜ¦MýS$ ^ðlÍÏ…^éÍÞ¯]l i™èl¿¶æ™éÅË$

w
3. »Z¯]l‹ÜË$
w
4. {ç³gêÆøVýSÅ íÜº¾…¨MìS CÐéÓÍÞ¯]l Ðól™èl¯éË$

5. AËÐðl¯]l$ÞË$ Ððl¬§ýlOÌñæ¯]lÑ.
{V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ {ç³gêÆøVýSÅ Ð]lÅÄ¶æ$…

➣ ´ëÇÔ¶æ$§ýl®Å °Æý‡Óçßæ×æ
➣ A…r$ÐéÅ«§ýl$Ë °ÐéÆý‡×æ
➣ BÆøVýSÅ Õ¼Æ>Ë HÆ>µr$ Ððl¬§ýlOÌñæ¯]lÑ.
{V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ™èlç³µ°çÜÇV> ¿¶æÇ…^ól Ð]lÅÄ¶æ*Ë$
➣ ÆøyýlÏ °Æ>Ã×æ…, °Æý‡Óçßæ×æ

➣ B¯]lMýSrtË$, MýSËÓÆý‡$tË °Æ>Ã×æ…
➣ {ç³gêçÜ¦ÌêÌZÏ Ñ§ýl$Å™Œæ ©´ëË HÆ>µr$
➣ Ð]l$…_±sìæ çÜÆý‡çœÆ> MøçÜ… KÐ]lÆŠæ òßæyŠæ sêÅ…MŠæË °Æ>Ã×æ…, Oò³‹³OÌñæ¯]lÏ ÑçÜ¢Æý‡×æ Ððl¬§ýlOÌñæ¯]lÑ. C…§ýl$MøçÜ…
ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ ™èlÐ]l$ Æ>ºyìlÌZ GMýS$PÐ]l ¿êVýS… QÆý‡$a ^ólÝë¢Æ‡¬.
^ðlÆý‡$Ð]l#Ë ™èlÐ]lÓMýS…, ^ólç³Ë ^ðlÆý‡$Ð]l#Ë °Æý‡Óçßæ×æ, Ð]l*Æð‡PsŒæÄ¶æ*Æý‡$z °Æ>Ã×æ…, ç³_aMýS ºÄ¶æ$â¶æÏ ò³…ç³MýS… Ð]l…sìæ
om
➣
Ìê¿¶æÝësìæ ç³¯]l$Ë MøçÜ… ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ ™èlÐ]l$ B§éÄ¶æ$…ÌZ Mö…™èl QÆý‡$a ^ólÝë¢Æ‡¬.
.c
{V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ G§ýl$ÆöP…r$¯]l² çÜÐ]l$çÜÅË$
on
➣ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜ…çÜ¦Ë$ E§øÅVýSÝëÓÐ]l$Å A«¨ç³™éÅ°Mì ÌZO¯ðl {ç³¿¶æ$™èlÓ ç³«£ýlM>Ë¯]l$ çÜ{MýSÐ]l$…V> AÐ]l$Ë$
^ólÄ¶æ$ÌôæMýS´ù™èl$¯é²Æ‡¬.
ti
➣ {ç³¿¶æ$™èlÓ… {ç³ÐólÔ¶æò³sôæt ÑÑ«§ýl Æý‡M>Ë çÜÒ$MýS–™èl ç³£ýlM>Ë$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ç³Ç«¨ÌZMìS Æ>Ð]lyýl…Ìôæ§ýl$.
ca
E§éçßæÆý‡×æMýS$: çÜÒ$MýS–™èl {V>Ò$×æ AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l$…, fÐ]lçßæÆŠæ ÆøgŒæV>ÆŠæ Äñæ*f¯]l, gê¡Ä¶æ$ E´ë«¨ àÒ$
ç³£ýlMýS….
du
➣ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜÐ]l*ÐólÔ>Ë$ ¯éÐ]l$Ð]l*{™èl…V> fÆý‡$VýS$™èl$¯é²Æ‡¬.
➣ Cç³µsìæMîS D çÜ…çÜ¦ÌZÏ ºËïßæ¯]l Ð]lÆ>YËMýS$ {´ë†°«§ýlÅ… ËÀ…^èlyýl… Ìôæ§ýl$. Mö°² ïÜr$Ï ÇfÆŠæÓ ^ólíÜ¯é Æ>fMîS Ä¶æ$…V>
ie
ºËÐ]l…™èl$Ë$ B«¨ç³™èlÅ… ^ðlÌêÆ‡¬çÜ$¢¯é²Æý‡$.

sh
➣ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë$, O^ðlÆý‡Ã¯]lÏç³rÏ Ô>çÜ¯]l çÜ¿¶æ$ÅË$, ´ëÆý‡ÏÐðl$…sŒæ çÜ¿¶æ$ÅË$ {ç³¿¶æ$™èlÓ ¿êÐé°² ^èl*ç³#™èl$ ¯é²Æý‡$.
Æ>fMîSÄ¶æ$…V> ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë$ ™èlÐ]l$MýS$ Ayýl$zV> °Ë$Ýë¢Ä¶æ$° ¿êÑ…_ Ô>çÜ¯]lçÜ¿¶æ$ÅË$ ¯éÐ]l$ Ð]l*{™èl…V>
ak
ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ¿¶æÌZÏ ´ëÌŸY…r$¯é²Æý‡$.

➣ ç³…^éÄ¶æ$¡ Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë$ G§ýl$ÆöP…r$¯]l² {ç³«§é¯]l çÜÐ]l$çÜÅ °«§ýl$Ë MöÆý‡™èl. ÒsìæMìS ç³¯]l$²Ë §éÓÆ> B§éÄ¶æ$…
.s
E¯é² {ç³«§é¯]l…V> MóS…{§ýl, Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓÍ^óla {V>…rÏOò³¯ól B§éÄ¶æ*°² çÜÐ]l$MýS*Æý‡$aMýS$…r$¯é²Æ‡¬.

w
w
➠ Ýë¦°MýS çÜÐ]l$çÜÅË çÜ™èlÓÆý‡ ç³ÇÚëPÆ>°MìS Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË$ Ð]l*Æý‡Y§ýlÆý‡ØMýS…V> °Ë$Ýë¢Æ‡¬. Ýë¦°MýS {ç³fÌZÏ Ñ§ýlÅ¯]l$,
ÑÐólM>°², Ñgêq¯é°² ò³…´÷…¨Ýë¢Æ‡¬.
w
➠ Ñ§ýlÅ, BÆøVýSÅ…, Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$…, MýS$sîæÆý‡ ç³Ç{ÔèæÐ]l$Ë$, ±sìæ ´ëÆý‡$§ýlË, VýS–çßæ °Æ>Ã×æ…, Ýë…íœ$MýS çÜ…„óSÐ]l$…
Ððl¬§ýlOÌñæ¯]l Æý‡…V>ÌZÏ {ç³VýS†° Ýë«¨…^èlyé°MìS MýSÐ]lÊÅ°sîæ yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ {´ù{V>ÐŒl$ (ïÜyîlï³)
ç³£ýlM>°² {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆý‡$.
➠ 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ^èlrt… §éÓÆ> Æ>gêÅ…VýS…ÌZ° 9Ð]l ¿êVýS…ÌZ 243, 243 (G) ¯]l$…_ 243(J) Ð]lÆý‡MýS$
Ððl¬™èl¢… 16 °º…«§ýl¯]lË™ø ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ õ³ÆöP¯é²Æý‡$.
➠ Ððl¬™èl¢… G°²OMðS¯]l çÜ¿¶æ$ÅÌZÏ 34Ô>™èl… Ððl¯]l$MýSºyìl¯]l Ð]lÆ>YË ÐéÇMìS, 1/3Ð]l Ð]l…™èl$ òÙyýl$ÅÌŒæ MýS$ÌêË$, ™ðlVýSËMýS$
çÜ…º…«¨…_¯]l ÐéÇMìS, Ððl¬™èl¢…Ò$§ýl 1/3Ð]l Ð]l…™èl$ Ð]l$íßæâ¶æËMýS$ ({V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZ 50 Ô>™èl…) MóSsêÆ‡¬Ýë¢Æý‡$.
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 243: °Æý‡Ó-^èl-¯éË$

D Ñ¿ê-V>-°MìS çÜ…º…-«¨…_ Ýë«§é-Æý‡×æ ç³Ç-íÜ¦-™èl$ÌZÏ Mö°² ç³§é-ËMýS$ AÆý‡¦… MìS…¨ Ñ«§ýl…V> E…r$…¨.
1. hÌêÏ: Æ>{çÙt…-ÌZ° hÌêÏ A° AÆý‡¦….
2. {V>-Ð]l$-çÜ¿¶æ: ç³…^é-Ä¶æ$¡ ç³Ç-«¨-ÌZ° JMýS {V>Ð]l$…ÌZ KrÆý‡Ï gê¼-™éÌZ l¯]lÐðl*O§ðl¯]l çÜ¿¶æ$ÅË çÜÐ]lÊçßæ….
3. Ð]l*-«§ýlÅ-Ñ$MýS Ýë¦Æ‡¬: hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬MìS, {V>Ð]l$ Ýë¦Æ‡¬MìS Ð]l$«§ýlÅ- E…yól Ýë¦Æ‡¬ C¨. D Ñ¿ê-V>-°MìS çÜ…º…-«¨…_ §ól°°
om
Ð]l*«§ýlÅ-Ñ$MýS Ýë¦Æ‡¬V> ç³ÇVýS×ìæÝë¢Æø ç³¼ÏMŠæ ¯øsìæ-íœ-MóS-çÙ¯Œæ §éÓÆ> VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ ¯øsìæOòœ ^ólÝë¢Æý‡$.
4. ç³…-^é-Ä¶æ$¡: {V>Ò$×æ {´ë…™éÌZÏ 24-3B A«¨-MýS-Æý‡×æ… MìS…§ýl HÆ>µOsñæ¯]l Ýë¦°MýS çÜÓç³-Ç-´ë-Ë¯é çÜ…çÜ¦.
.c
5. ç³…-^é-Ä¶æ$™Œæ HÇÄ¶æ*: JMýS ç³…^é-Ä¶æ$¡ çßæ§ýl$ªË Ð]l$«§ýlÅ E¯]l² {´ë…™èl….
6. f-¯é¿ê: ™égê ÌñæMýSPË {ç³M>Æý‡… gê¼-™éÌZ ¯]lÐðl*O§ðl¯]l f¯]l çÜ…QÅ.
on
7. {V>Ð]l$…: VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ {V>Ð]l$…V> ¯øsìæOòœ ^ólíÜ¯]l {´ë…™èl…. A¯ólMýS {V>Ð]l*Ë¯]l$ MýSÍí³ MýS*yé JMýS {V>Ð]l$…V> ¯øsìæOòœ
^ðlÄñæ¬Å^èl$a.
ti
A-«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&A: {V>Ð]l$-çÜ¿¶æ A«¨-M>-Æ>Ë$
ca
©° {ç³M>Æý‡… {V>-Ð]l$-Ýë¦-Æ‡¬ÌZ {V>Ð]l$-çÜ¿¶æ A«¨-M>Æ>Ë$, »ê«§ýlÅ-™èlË$ Ô>çÜ-¯]l çÜ¿¶æ °Æó‡ª-Õ…-_¯]l Ñ«§ýl…V> E…sêÆ‡¬.
du
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&B:
ie
1. ©° {ç³M>Æý‡… {ç³† Æ>[çÙt…ÌZ Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ HÆý‡µyéÍ.

2. 20 Ë„ýSË f¯é¿ê §ér° Æ>{çÙt…ÌZ Ð]l*«§ýlÅ-Ñ$MýS Ýë¦Æ‡¬ÌZ ç³…^é-Ä¶æ$-¡-Ë¯]l$ ™èlç³µ-°-çÜ-ÇV> HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ$-¯]l-Ð]l-
sh
çÜÆý‡… Ìôæ§ýl$.
ak
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&C : ç³…^éÄ¶æ$¡ °Æ>Ã×æ…

1. ©° {ç³M>Æý‡… ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë °Æ>Ã×æ… VýS$Ç…_ Ô>çÜ-¯]l-çÜ¿¶æ ™èlVýS$ °º…-«§ýl-¯]l-Ë¯]l$ Æý‡*´÷…-¨…-^éÍ. AÆ‡¬™ól ç³…^é-
.s
Ä¶æ$-¡ ç³Ç-«¨ÌZ f¯é¿ê, B ç³…^é-Ä¶æ$-¡ÌZ G°²MýS §éÓÆ> ¿¶æÈ¢ M>Ðé-ÍÞ¯]l ïÜrÏ Ð]l$«§ýlÅ °çÙµ†¢ ÒOÌñæ-¯]l…™èl Ð]lÆý‡MýS$
w
Æ>{çÙt-Ð]l$…™é JMóS-Ñ-«§ýl…V> E…yéÍ.

w
2. ç³…-^é-Ä¶æ$¡ Ýë¦¯éË ¯]l$…_ çÜ¿¶æ$ÅË G…í³MýS {ç³™èlÅ„ýS G°²MýS §éÓÆ> fÆý‡$-VýS$-™èl$…¨. D {ç³{MìSÄ¶æ$ MøçÜ… {ç³† ç³…^é-
w
Ä¶æ$¡° {´ë§ól-ÕMýS °Äñæ*-f-MýS-Ð]l-Æ>Y-Ë$V> Ñ¿¶æh…^éÍ. {ç³† °Äñæ*-f-MýS-Ð]l-Æý‡Y…-ÌZ° f¯é-¿êMýS$, ïÜrÏMýS$ Ð]l$«§ýlÅ-VýSË

°çÙµ†¢ MýS*yé ÒOÌñæ-¯]l…™èl Ð]lÆý‡MýS$ JMóS Ñ«§ýl…V> E…yéÍ.
3. ç³…-^é-Ä¶æ$-¡ÌZ {´ë†-°-«§éÅ-°MìS çÜ…º…-«¨…_ Ô>çÜ-¯]l çÜ¿¶æ ¨VýS$Ð]l çÜ*_…-_¯]l Ñ«§ýl…V> Ô>çÜ-¯éË$ ^ólÄñæ¬^èl$a.
G) {V>Ð]l$ ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë A«§ýlÅ-„ýS$-ËMýS$(O^ðl-ÆŠæ-ç³-Æý‡Þ-¯Œæ) Ð]l*«§ýlÅ-Ñ$MýS ç³…^é-Ä¶æ$-¡-ÌZÏ {´ë†-°«§ýlÅ… MýSÍµ…-^èlyýl…, Ð]l*«§ýlÅ-Ñ$MýS
ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë$ Ìôæ° Æ>{ÚëtË ÑçÙ-Ä¶æ$…ÌZ {V>Ð]l$ ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë A«§ýlÅ-„ýS$-ËMýS$ hÌêÏ ç³…^é-Ä¶æ$-¡ÌZÏ {´ë†-°«§ýlÅ…
MýSÍµ…-^èlyýl….
¼) Ð]l*«§ýlÅ-Ñ$MýS ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë A«§ýlÅ-„ýS$-ËMýS$ hÌêÏ ç³…^é-Ä¶æ$-¡ÌZÏ {´ë†-°«§ýlÅ… MýSÍµ…-^èlyýl….
íÜ) ÌZMŠæ-çÜ¿¶æ çÜ¿¶æ$ÅË$, Æ>{çÙt Ô>çÜ-¯]l-çÜ-¿¶æ$Å-ËMýS$ ™èlÐ]l$ °Äñæ*-f-MýS-Ð]l-Æ>YË ç³Ç-«¨ÌZ° Ð]l*«§ýlÅ-Ñ$MýS ç³…^é-Ä¶æ$¡, hÌêÏ
ç³…^é-Ä¶æ$-¡ÌZÏ {´ë†-°«§ýlÅ… MýSÍµ…-^èlyýl….
yìl) Æ>fÅ-çÜ¿¶æ çÜ¿¶æ$ÅË$, Æ>{çÙt Ô>çÜ¯]l Ð]l$…yýlÍ çÜ¿¶æ$ÅË ÑçÙ-Ä¶æ$…ÌZ ÐéÆý‡$ Kr-Æý‡$V> GMýSPyýl ¯]lÐðl*-§ýl-Ä¶æ*ÅÆý‡¯]l² A…Ô¶æ…
B«§é-Æý‡…V> Ð]l*«§ýlÅ-Ñ$MýS ç³…^é-Ä¶æ$-¡ÌZ V>± Ìôæ§é hÌêÏ ç³…^é-Ä¶æ$-¡-ÌZ V>± {´ë†-°«§ýlÅ… MýSÍµ…^éÍ.
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&D: ïÜrÏ Çf-Æó‡Ó-çÙ¯Œæ
om
1. ©° {ç³M>Æý‡… {ç³† ç³…^é-Ä¶æ$-¡-ÌZ f¯é¿ê §éÐ]l*Úë {ç³M>Æý‡… òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, òÙyýl*ÅÌŒæz ™ðlVýSË ÐéÇMìS ïÜr$Ï
ÇfÆŠæÓ ^ólÄ¶æ*Í. Çf-Æó‡Ó-çÙ¯Œæ Ýë¦¯éË MóSsê-Æ‡¬…ç³# Æösôæ-çÙ¯Œæ ç³§ýl®-†Oò³ fÆý‡$-VýS$-™èl$…¨.
.c
2. E-ç³- °-º…-«§ýl¯]l (1) MìS…§ýl ÇfÆŠæÓ AÆ‡¬¯]l ïÜrÏÌZ MýS±çÜ… 1/-3Ð]l Ð]l…™èl$ òÙyýl*ÌŒæz MýS$ÌêË$, ™ðlVýS-ËMýS$ ^ðl…¨¯]l {ïÜË¢ MýS$
ÇfÆŠæÓ ^ólÄ¶æ*Í.
on
3. {ç³-™èlÅ„ýS G°²MýS §éÓÆ> ¿¶æÈ¢ AÄôæ$Å ïÜrÏÌZ MýS±çÜ… 1/3Ð]l Ð]l…™èl$ (òÙ-yýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, ™ðlVýSË Ð]l$íßæ-â¶æ-ËMýS$ MóSsê-
ti
Æ‡¬…^ól ïÜrÏ™ø MýSÍ-í³) Ð]l$íßæ-â¶æ-ËMýS$ MóSsê-Æ‡¬…-^éÍ. B MóSsê-Æ‡¬…ç³# Æösôæ-çÙ¯Œæ ç³§ýl®-†ÌZ fÆý‡$-VýS$-™èl$…¨.
ca
4. {V>Ð]l$ ç³…^é-Ä¶æ$¡ (çÜ-Æý‡µ…-^Œæ), Ð]l*«§ýlÅ-Ñ$MýS ç³…^é-Ä¶æ$¡, hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ ç³…^é-Ä¶æ$¡ A«§ýlÅ„ýS ç³§ýl-Ð]l#ÌZÏ òÙyýl*ÅÌŒæz
MýS$ÌêË$, ™ðlVýSË$, Ð]l$íßæ-â¶æ-ËMýS$ MóSsê-Æ‡¬…-^é-ÍÞ¯]l ïÜrÏ¯]l$ Ô>çÜ-¯]l-çÜ¿¶æ °Æ>®-Ç…-^éÍ.
du
5. D A«¨-MýS-Æý‡-×æ…-ÌZ° M>ÏgŒæ (1), (2) MìS…§ýl fÇVóS Çf-Æó‡Ó-çÙ¯]l$Ï, M>ÏgŒæ (4) MìS…§ýl ÑÑ«§ýl ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë A«§ýlÅ-„ýS$-ËMýS$
E¯]l² Çf-Æó‡Ó-çÙ¯]l$Ï ({ïÜ¢Ë Çf-Æó‡Ó-çÙ¯]l$Ï Ñ$¯]l-à-Æ‡¬…_) MýS*yé 33-4Ð]l A«¨-MýS-Æý‡-×æ…ÌZ °Æó‡ª-Õ…-_-¯]l…™èl M>Ë… Mö¯]l-Ýë-VýS$-
ie
™éÆ‡¬.
sh
6. D Ñ¿ê-VýS…ÌZ... Ððl¯]l$-MýS-º-yìl¯]l ™èlÆý‡-VýS-™èl$Ë ÐéÇMìS ç³…^é-Ä¶æ$-¡-ÌZ¯]l*, {V>Ð]l$ ç³…^é-Ä¶æ$¡ A«§ýlÅ-„ýS$Ë Ð]l$…yýlË {ç³gê
ç³Ç-çÙ™Œæ, hÌêÏ {ç³gê ç³Ç-çÙ™Œæ A«§ýlÅ-„ýS$Ë ÑçÙ-Ä¶æ$…-ÌZ¯]l* Mö°² Ýë¦¯é-Ë¯]l$ Ô>çÜ-¯]l-çÜ¿¶æ ÇfÆŠæÓ ^ólÄ¶æ$-Ð]l^èl$a.
ak
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&E: ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë M>Ë ç³Ç-Ñ$†

.s
1. ©° {ç³M>Æý‡… {ç³-£ýlÐ]l$ çÜÐ]l*-ÐólÔ¶æ… {´ëÆý‡…-¿¶æ-OÐðl$¯]l ™ól© ¯]l$…_ ç³…^é-Ä¶æ$¡ M>Ë ç³Ç-Ñ$† 5 çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æ>Ë$. AÆ‡¬™ól
w
Ð]l$Æó‡-O§ðl¯é Ô>çÜ¯]l… MìS…§ýl M>Ë-ç³-Ç-Ñ$† Ð]l¬W-Ä¶æ$-MýS-Ð]l¬…§ól ç³…^é-Ä¶æ$¡ Æý‡§ýl$ª AÆ‡¬™ól D çÜ»Œæ Æý‡*Ë$ Ð]lÇ¢…-^èl§ýl$.
w
2. HO§ðl¯é ^èlrt çÜÐ]l-Æý‡×æ §éÓÆ> ç³…^é-Ä¶æ$¡ Æý‡§ýl$ªMýS$ AÐ]l-M>Ô¶æ… E¯]l²-ç³#µyýl$ 5 çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æ>Ë M>Ë ç³Ç-Ñ$† Ð]l¬WõÜ
Ð]lÆý‡MýS$ B çÜÐ]l-Æý‡×æ AÐ]l$-ÌZÏ-MìS Æ>§ýl$.
w
3. G) M>ÏgŒæ (1-)ÌZ E§ýl-çßæ-Ç…-_¯]l 5 çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æ>Ë M>Ë-ç³-Ç-Ñ$† Ð]l¬WÄ¶æ$MýS Ð]l¬…§ól G°²-MýSË$ fÇW ¯]l*™èl¯]l ç³…^é-
Ä¶æ$¡ ™èlç³µ-°-çÜ-ÇV> HÆý‡µyéÍ.
¼) JMýS-Ðólâ¶æ ç³…^é-Ä¶æ$¡ Æý‡§ýl$ª AÆ‡¬™ól, Æý‡§ýl$ª- AÆ‡¬¯]l BÆý‡$ ¯ðlËÌZÏ ¯]l*™èl¯]l ç³…^é-Ä¶æ$¡ G°²-MýSË$ ç³NÇ¢ M>ÐéÍ.
ç³…^é-Ä¶æ$¡ M>Ë-ç³-Ç-Ñ$† Ð]l¬W-õÜ…-§ýl$MýS$ BÆý‡$ ¯ðlËË MýS¯é² ™èlMýS$PÐ]l Ð]lÅÐ]l«¨ E¯]l²-ç³#µyýl$ JMýS ç³…^é-Ä¶æ$¡ Æý‡§ýl$ª
AÆ‡¬™ól, §é° MøçÜ… {ç³™ólÅ-MýS…V> G°²MýS fÆý‡´ëÍÞ¯]l AÐ]lçÜÆý‡… Ìôæ§ýl$.
4. I§ólâ¶æÏ M>Ë-ç³-Ç-Ñ$† Ð]l¬W-Ä¶æ$-yé-°MìS Ð]l¬…§ól JMýS ç³…^é-Ä¶æ$¡ Æý‡§ýlªÆ‡¬, ¯]l*™èl¯]l ç³…^é-Ä¶æ$¡ HÆý‡µ-yìl-¯]l-ç³#µyýl$, I§ýl$
çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æ>Ë M>Ë ç³Ç-Ñ$-†ÌZ Ñ$W-Í- E¯]l² Ð]lÅÐ]l«¨ Ð]lÆý‡MýS$ Ð]l*{™èlÐól$ B ¯]l*™èl¯]l ç³…^é-Ä¶æ$¡ Mö¯]l-Ýë-VýS$-™èl$…¨.
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&F: çÜ¿¶æÅ-™éÓ-°MìS A¯]l-Æý‡á™èl
1. D MìS…¨ A¯]l-Æý‡á-™èl-Ë$¯]l² Ð]lÅMìS¢MìS ç³…^é-Ä¶æ$¡ çÜ¿¶æ$Å-yìlV> ´ùsîæ ^ólõÜ çßæMýS$P, ç³…^é-Ä¶æ$¡ çÜ¿¶æ$Å-yìlV> Mö¯]l-ÝëVóS AÆý‡á™èl
E…yý Ð]l#.
G) HO§ðl¯é ^èlrt… MìS…§ýl Ô>çÜ-¯]l-çÜ¿¶æ G°²-MýS-ËMýS$ çÜ…º…-«¨…_ A¯]l-Æý‡$á-Ë$V> {ç³MýS-sìæ…-_¯]l Ð]lÅMýS$¢Ë$. AÆ‡¬™ól 25 Hâ¶æ$Ï
om
ç³NÇ¢ M>Ìôæ-§ýl¯ól M>Æý‡-×æ…Oò³ JMýS Ð]lÅMìS¢° A¯]l-Æý‡$á-yìlV> {ç³MýS-sìæ…-^èl- MýS*yýl§ýl$. B Ð]lÅMìS¢MìS 21 çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æ>Ë$ °…yìl E…sôæ
^éË$.
.c
2. Ô>-çÜ-¯]lçÜ¿¶æ Æý‡*´÷…-¨…^ól Ô>çÜ¯]l… MìS…§ýl ç³…^é-Ä¶æ$¡ G°²-MýS-ËMýS$ çÜ…º…-«¨…_ A¯]l-Æý‡$á-Ë$V> {ç³MýS-sìæ…_¯]l Ð]lÅMýS$¢Ë$.
3. JMýS ç³…^é-Ä¶æ$¡ çÜ¿¶æ$Åyýl$ Eç³ °º…-«§ýl¯]l (1) MìS…§ýl B ç³§ýl-ÑÌZ Mö¯]l-Ýë-VóS…-§ýl$MýS$ AÆý‡$áyé, M>§é A¯]l² A…Ô¶æ… ÑÐé-
on
§ýl-OÐðl$-¯]l-ç³#µyýl$, B A…Ô>°² Ô>çÜ-¯]l-çÜ¿¶æ HÆ>µr$ ^ólíÜ¯]l A£é-Çsîæ °Æý‡~-Ä¶æ*-°MìS ç³…´ëÍ.
ti
VýSÐ]l$°MýS: A«¨MýSÆý‡×æ… 243&V {ç³M>Æý‡… CÐól °º…«§ýl¯]lË$ Ð]l¬°Þ´ëÍsîæ çÜ¿¶æ$ÅyìlV> ´ùsîæ ^ólõÜ, Mö¯]lÝëVóS Ð]lÅMìS¢MîS Ð]lÇ¢Ýë¢Æ‡¬.
ca
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&G: ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë A«¨-M>-Æ>Ë$, çßæMýS$PË$, »ê«§ýlÅ-™èlË$
Æ>-gêÅ…V>°MìS ÌZºyìl ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë A«¨-M>-Æ>Ë$, çßæMýS$P-Ë ÑçÙÄ¶æ$…ÌZ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$-™éÓË$ {ç³™ólÅMýS Ô>çÜ-¯é-Ë¯]l$
du
Æý‡*´÷…-¨…-^éÍ. Ýë¦°MýS çÜÓç³-Ç-´ë-Ë¯é çÜ…çÜ¦-Ë$V> ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë$ Ð]l$¯]l$-VýSyýl ÝëW…-^ól…-§ýl$MýS$ AÐ]l-çÜ-Æý‡-OÐðl$¯]l A«¨-M>-Æ>-
Ë¯]l$ ÐésìæMìS Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$-™éÓË$ çÜ…{MýS-Ñ$…-ç³ gôæÄ¶æ*Í. AÆ‡¬™ól, B {MýSÐ]l$…ÌZ D MìS…¨ A…Ô>-ËMýS$ çÜ…º…-«¨…_ Mö°²
ie
çÙÆý‡-™èl$-Ë¯]l$ Ñ«¨…-^èl-Ð]l^èl$a. AÑ...

sh
1. B-Ç¦-M>-À-Ð]l–¨®, ÝëÐ]l*-hMýS ¯éÅÄ¶æ*-°MìS çÜ…º…-«¨…-_¯]l ç³£ýl-M>-Ë¯]l$ Æý‡*´÷…-¨…-^èlyýl….

ak
2. 1-1Ð]l òÙyýl*ÅË$ §éÓÆ> ç³…^é-Ä¶æ$-¡-ËMýS$ çÜ…{MýS-Ñ$…-ç³-gôæíÜ¯]l A…Ô>-Ë™ø çÜà ç³…^é-Ä¶æ$-¡-ËMýS$ Aç³µ-W…_¯]l BÇ¦-M>-
À-Ð]l–¨®, ÝëÐ]l*-hMýS ¯éÅÄ¶æ*-°MìS çÜ…º…-«¨…-_¯]l ç³£ýl-M>-Ë¯]l$ AÐ]l$Ë$ ^ólÄ¶æ$yýl….
.s
A«¨MýSÆý‡×æ… 243&H: ç³¯]l$²Ë$, Ñ«§ýl$Ë$

w
1. ©° {ç³M>Æý‡… Mö°² A…Ô>ËMýS$ çÜ…º…«¨…_ ç³¯]l$²Ë$ Ñ«¨…_ Ð]lçÜ*Ë$ ^ólõÜ A«¨M>Æ>°² ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$
w
Ô>çÜ¯]lçÜ¿¶æ çÜ…{MýSÑ$…ç³gôæÄ¶æ$Ð]l^èl$a.
w
2. Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… Ð]lçÜ*Ë$ ^ólíÜ¯]l Mö°² ç³¯]l$²Ë¯]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ fÐ]l$ ^ólÄ¶æ$Ð]l^èl$a.

3. Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ çÜ…_™èl °«¨ ¯]l$…_ Mö…™èl ¿êV>°² {V>…sŒæ C¯Œæ GÆ‡¬yŠæ Æý‡*ç³…ÌZ ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ CÐ]lÓÐ]l^èl$a.
4. ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ çÜ…º…«¨…_ °«§ýl$Ë¯]l$ fÐ]l$ ^ólÄ¶æ$yé°MìS, B Ý÷Ð]l¬Ã¯]l$ QÆý‡$a ^ólÄ¶æ$yé°MìS JMýS {ç³™ólÅMýS °«¨°
HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ$Ð]l^èl$a.
VýSÐ]l$°MýS: A«¨MýSÆý‡×æ… 243&x {ç³M>Æý‡… Ð]l¬°Þ´ëÍsîæËMýS* CÐól °º…«§ýl¯]lË$ Ð]lÇ¢Ýë¢Æ‡¬.
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&I : ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë BÇ¦MýS íÜ¦†Oò³ çÜÒ$-„ýS MøçÜ… BÇ¦MýS MýSÑ$-çÙ¯Œæ

Æ>{çÙt VýSÐ]l-Æý‡²Æý‡$Ï BÄ¶æ* Æ>{çÙt ç³…^é-Ä¶æ$-¡-ËMýS$ çÜ…º…-«¨…_ BÇ¦MýS çÜ…çœ*°² HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í. B çÜ…çœ$… MìS…¨
A…Ô>-ËOò³ VýSÐ]l-Æý‡²-ÆŠæMýS$ çÜË-à-Ë¯]l$ CÐéÓÍ. AÑ.
G)-
1. Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… Ð]lçÜ*Ë$ ^ólíÜ¯]l ç³¯]l$²Ë$, ïœkË$, C™èlÆý‡ çÜ$…M>Ë §éÓÆ> Ð]lçÜ*-OÌñæ¯]l °MýSÆý‡ Ððl¬™é¢°² Æ>{Úët-°MìS,
om
ç³…^é-Ä¶æ$-¡-ËMýS$ Ð]l$«§ýlÅ ç³…ç³MýS… ^ólÄ¶æ$yýl…ÌZ §ýl–íÙtÌZ ò³r$tMøÐéÍÞ¯]l çÜ*{™éË$.
2. ç³…^é-Ä¶æ$-¡Ë$ Ð]lçÜ*Ë$ ^ólçÜ$-Mö-¯ól…-§ýl$MýS$ A«¨-M>-Æý‡-… E¯]l² ç³¯]l$²Ë$, yýl*ÅsîæË$, çÜ$…M>Ë °Æ>®-Æý‡×æ.
.c
3. Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ çÜ…_™èl °«¨ ¯]l$…_ ç³…^é-Ä¶æ$-¡-ËMýS$ °«§ýl$-Ë$ Ñyýl$-§ýlË ^ólõÜ…-§ýl$MýS$ Ð]l*Æý‡Y-§ýl-Æý‡ØMýS çÜ*{™éË Æý‡*ç³
MýSËµ¯]l.
on
¼)-
ti
1. -ç³…-^é-Ä¶æ$¡ BÇ¦MýS ç³Ç-ç³#-íÙtMìS çÜ…º…-«¨…_ VýSÐ]l-Æý‡²-ÆŠæ çÜ*_…-_¯]l A…Ô>-ËOò³ ™èlW¯]l çÜË-à-Ë¯]l$ CÐ]lÓyýl…. B-Ç¦MýS
ca
çÜ…çœ$… °Æ>Ã×æ…, çÜ…çœ$ çÜ¿¶æ$ÅË °Ä¶æ*-Ð]l$MýS…, ÐéÇ AÆý‡á-™èlË$ Ððl¬§ýl-OÌñæ¯]l ÐésìæMìS çÜ…º…-«¨…_ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ
Ô>çÜ¯]l… ^ólÄ¶æ$-Ð]l-^èl$a.
du
2. ™èlÐ]l$ ç³° Ñ«§é-¯é-°MìS çÜ…º…-«¨…-_¯]l °Ä¶æ$-Ð]l*-Ë¯]l$ MýSÑ$-çÙ¯Œæ Æý‡*´÷…-¨…-^èl$-MýS$…-r$…¨. MýSÑ$-çÙ¯Œæ Ñ«§ýl$Ë °Æý‡Ó-çßæ-
×æMýS$ AÐ]l-çÜ-Æý‡-OÐðl$¯]l A«¨-M>-Æ>-Ë¯]l$ Ô>çÜ-¯]l-çÜ¿¶æ ^èlrt-ç³N-Æý‡Ó-MýS…V> çÜ…{MýS-Ñ$…-ç³-gôæ-çÜ$¢…¨.
ie
3. MýS-Ñ$-çÙ¯Œæ çÜ*^èl-¯]l-Ë¯]l$, ÐésìæOò³ {ç³¿¶æ$™èlÓ… ¡çÜ$-MýS$¯ól ^èlÆý‡Å-Ë™ø MýS*yìl¯]l Ç´ù-ÆŠæt¯]l$ VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ Ô>çÜ-¯]l-¿¶æMýS$ çÜÐ]l$-Çµ…-
sh
^éÍ.
ak
VýSÐ]l$°MýS: A«¨MýSÆý‡×æ… 243 OÐðl {ç³M>Æý‡… Ð]l¬°Þ´ëÍsîæ BÇ¦MýS íÜ¦†VýS™èl$ËOò³ MýSÑ$çÙ¯Œæ HÆ>µr$MýS$ MýS*yé CÐól °º…«§ýl¯]lË$ Ð]lÇ¢Ýë¢Æ‡¬.
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&J: Byìl-sìæ…VŠæ
.s
©° {ç³M>Æý‡… ç³…-^é-Ä¶æ$-¡Ë QÆý‡$a-Ë¯]l$ ÇM>Æý‡$z ^ólÄ¶æ$yýl…, Ðésìæ Byìl-sìæ…VŠæ çÜ…º…-«¨…_¯]l Ô>çÜ-¯é°² Ô>çÜ-¯]l-çÜ¿¶æ
w
Æý‡*´÷…¨…^éÍ.
w
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&K: ç³…^é-Ä¶æ$¡ G°²-MýSË °Æý‡Ó-çßæ×æ Æ>{çÙt G°²-MýSË çÜ…çœ$… »ê«§ýlÅ™èl

w
1. ç³…-^é-Ä¶æ$-¡-ËMýS$ ^ðl…¨¯]l KrÆý‡Ï gê¼-™é¯]l$ ™èlÄ¶æ*Æý‡$ ^ólÄ¶æ$yýl…, G°²-MýSË °Æý‡Ó-çßæ×æ, °Ä¶æ$…-{™èl×æ, ç³Æý‡Å-Ðól-„ýS×æ
Ððl¬§ýl-OÌñæ¯]l A«¨-M>-Æ>-Ë¯]l$ Æ>{çÙt G°²-MýSË çÜ…çœ$… MýSÍW E…r$…¨. B G°²-MýSË çÜ…çœ*-°MìS MýSÑ$-çÙ-¯]l-ÆŠæ¯]l$ VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ
°Ä¶æ$-Ñ$-Ýë¢Æý‡$.
2. Æ>{çÙt G°²-MýSË çÜ…çœ$ MýSÑ$-çÙ-¯]lÆŠæ M>Ë ç³Ç-Ñ$†, E§øÅVýS °º…-«§ýl-¯]l-Ë¯]l$ VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ °Æ>®-Ç-Ýë¢Æý‡$. Oòßæ-MøÆý‡$t ¯éÅÄ¶æ$-
Ð]lÊ-Æý‡$¢-Ë¯]l$ ™öË-W…-^ól…-§ýl$MýS$ Gr$-Ð]l…sìæ M>Æý‡-×ê-Ë$…-sêÄñæ*, H Ñ«§ýl…V> ™öË-WÝë¢Æø, AÐól M>Æý‡-×ê-ËOò³, A§ól
Ñ«§ýl…V> Æ>{çÙt G°²-MýSË MýSÑ$-çÙ-¯]l-ÆŠæ¯]l$ ™öË-W…-^èl-Ð]l^èl$a. Æ>{çÙt G°²-MýSË MýSÑ$-çÙ-¯]lÆŠæ E§øÅVýS °º…-«§ýl-¯]lË$ VýS™èl…ÌZ
BÄ¶æ$¯]l ç³° ^ólíÜ¯]l Ô>QÌZ° E§øÅVýS °º…-«§ýl-¯]lË MýS¯é² ™èlMýS$P-Ð]lV> E…yýlMýS*yýl§ýl$.

3. K-rÆý‡Ï gê¼-™é¯]l$ ™èlÄ¶æ*Æý‡$ ^ólõÜ…-§ýl$MýS$, G°²-MýSË °Æý‡Ó-çßæ×æ, ç³Æý‡Å-Ðól-„ýS-×æMýS$ AÐ]l-çÜ-Æý‡-OÐðl$¯]l E§øÅ-VýS$-Ë¯]l$ MýSÑ$-çÙ¯Œæ
MøÇ¯]l Ñ«§ýl…V> çÜÐ]l$-MýS*-Æý‡ayýl… VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ »ê«§ýlÅ™èl.
4. D Æ>gêÅ…VýS °º…-«§ýl-¯]l-ËMýS$ ÌZºyìl ç³…^é-Ä¶æ$¡ G°²-MýS-ËMýS$ çÜ…º…-«¨…_ Æ>{çÙt Ô>çÜ-¯]lçÜ¿¶æ ™èlW¯]l ^èlsêt-Ë¯]l$ ^ólÄ¶æ$-
Ð]l^èl$a.
om
VýSÐ]l$°MýS: A«¨MýSÆý‡×æ… 243 gôæ {ç³M>Æý‡… Ð]l¬°Þ´ëÍsîæË Byìlsìæ…VŠæ, A«¨MýSÆý‡×æ… 243 MóS {ç³M>Æý‡… Ð]l¬°Þ´ëÍsîæ G°²MýSËMýS$
çÜ…º…«¨…_ CÐól °º…«§ýl¯]lË$ Ð]lÇ¢Ýë¢Æ‡¬.
.c
on
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&M: ç³…^éÄ¶æ$¡ Ñ¿êVýS… Ð]lÇ¢…-^èl° {´ë…™éË$
1. 2-44 A«¨-MýS-Æý‡-×æ…-ÌZ° M>Ïk-(-1-)ÌZ E§ýl-çßæ-Ç…_¯]l òÙyýl$ÅÌŒæz {´ë…™éË$, B¨-ÐéïÜ {´ë…™é-ËMýS$ D Ñ¿êVýS… Ð]lÇ¢…-
ti
^èl§ýl$.
ca
2. G. ¯éV>-Ìê…yŠæ, Ñ$gZÆ>…, Ðól$çœ*-ËÄ¶æ$ Æ>{ÚëtË$
¼. Ð]l$×ìæ-ç³NÆŠæÌZ° Mö…yýl {´ë…™èl…. ÒsìæMìS {ç³™ólÅMýS hÌêÏ Mú°ÞÌŒæ E…¨.
du
3. G. ç³ÕaÐ]l$ »ñæ…V>ÌŒæ yéÇj-Í…VŠæ hÌêÏ-ÌZ° Mö…yýl {´ë…™é-ËMýS$ ç³…^éÄ¶æ$¡ °º…-«§ýl-¯]lË$ Ð]lÇ¢…-^èlÐ]l#. AMýSPyýl {ç³™ólÅMýS
yéÇj-Í…VŠæ VýS*Æ>U-íßæÌŒæ Mú°ÞÌŒæ A«¨-M>-Æ>-Ë¯]l$ V>±, Ñ«§ýl$-Ë¯]l$ V>± CÑ {ç³¿ê-Ñ™èl… ^ólÄ¶æ$Ð]l#.
ie
òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$Ìê-ËMýS$ ïÜrÏ Çf-Æó‡Ó-çÙ-¯ŒæMýS$ çÜ…º…-«¨…_ 243yìl A«¨-MýS-Æý‡-×æ…-ÌZ° °º…-«§ýl-¯]lË$ AÆý‡$-×ê-^èlÌŒæ{ç³§ólÔŒæMìS

sh
Ð]lÇ¢…-^èlÐ]l#. (7-3Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]l-Æý‡×æ §éÓÆ> D M>Ïk ^ólÆ>aÆý‡$)

¼. M>ÏgŒæ (1-)ÌZ E§ýl-çßæ-Ç…_¯]l òÙyýl*ÅÌŒæz {´ë…™éË$, B¨-ÐéïÜ {´ë…™é-ËMýS$ MýS*yé D Ñ¿ê-V>°² Ð]lÇ¢…ç³ ^ólõÜ A«¨-
ak
M>Æý‡… ´ëÆý‡Ï-Ððl$…-sŒæMýS$ E…¨.

.s
w
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&O: ¯éÅÄ¶æ$-Ýë¦-¯éË gZMýSÅ…Oò³ ç³Ç-Ñ$-™èl$Ë$

Æ>gêÅ…-VýS…ÌZ õ³ÆöP¯]lMýS´ùÆ‡¬¯é
w
G)- -2-4-3-&K A«¨-MýS-Æý‡×æ… MìS…§ýl °Äñæ*-f-MýS-Ð]l-Æ>YË HÆ>µr$, °Äñæ*-f-MýS-Ð]l-Æ>YÌZÏ ïÜrÏ MóSsê-Æ‡¬…-ç³#-¯]lMýS$ çÜ…º…-«¨…-_¯]l
w
Ô>çÜ-¯éË L_-™éÅ°² ¯éÅÄ¶æ$ Ýë¦¯]l…ÌZ {ç³Õ²…-^èl-MýS*yýl§ýl$.

¼)- -ç³…-^é-Ä¶æ$¡ G°²-MýS-Ë¯]l$ {ç³Õ²çÜ*¢ Gr$-Ð]l…sìæ §éÐé¯]l$ ¯éÅÄ¶æ$-Ýë¦-¯]l…ÌZ §éQË$ ^ólÄ¶æ$-MýS*yýl§ýl$. AÆ‡¬™ól, G°²-MýSË
ÑÐé-§éË Ñ^é-Æý‡×æ °Ñ$™èl¢… Ô>çÜ-¯]l-çÜ-¿¶æ {ç³™ólÅ-MýS…V> HÆ>µr$ ^ólõÜ A£é-Çsîæ Ð]l¬…§ýl$ í³sìæ-çÙ-¯Œæ¯]l$ §éQË$ ^ólçÜ$-
MøÐ]l^èl$a.
VýSÐ]l$°MýS: BÇtMýSÌŒæ 243 gñæyŠæ&h {ç³M>Æý … Ð]l¬°Þ´ëÍsîæË ÑçÙÄ¶æ$…ÌZ MýS*yé C§ól °º…«§ýl¯]l Ð]lÇ¢çÜ$¢…¨.
A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3&P : °-Æý‡Ó-^èl-¯éË$

D Ñ¿ê-V>-°MìS çÜ…º…-«¨…_ Ýë«§é-Æý‡×æ ç³Ç-íÜ¦-™èl$ÌZÏ Mö°² ç³§é-ËMýS$ AÆý‡¦… MìS…¨ Ñ«§ýl…V> E…r$…¨.
1. -MýS-Ñ$-sîæ A…sôæ, 24-3-&S A«¨-MýS-Æý‡×æ… MìS…§ýl HÆ>µOsñæ¯]l MýSÑ$sîæ.
2. "-Ððl$-{sZ-´ë-Í-r¯Œæ {´ë…™èl…' A…sôæ ç³¨ Ë„ýSË$, A…™èl-MýS¯é² GMýS$PÐ]l f¯é¿ê MýSÍ-W¯]l {´ë…™èl…. B {´ë…™èl… JMýSsìæ
Ìôæ§é A…™èl-MýS¯é² GMýS$PÐ]l hÌêÏ-ËMýS$ ÑçÜ¢-Ç…_ E…yýl-Ð]l^èl$a. JMýSsìæ Ìôæ§é A…™èl-MýS¯é² GMýS$PÐ]l Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË$ Ìôæ§é
om
ç³…^é-Ä¶æ$¡Ë$ Ìôæ§é Ð]l$Æó‡-O§ðl¯é {´ë…™é-Ë¯]l$ MýSËç³yýl… Ð]lËÏ HÆý‡µ-yýl-Ð]l^èl$a. HO§ðl¯é JMýS {´ë…™èl… Ððl${sZ-´ë-Í-r¯Œæ
{´ë…™èl…V> HÆý‡µ-yìl-¯]l-ç³#µyýl$ A…§ýl$MýS$ çÜ…º…-«¨…-_¯]l ¯øsìæ-íœ-MóS-çÙ-¯Œæ¯]l$ VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ gêÈ ^ólÄ¶æ*Í.
.c
4. "-Ð]l¬-°Þ-´ë-Ísîæ {´ë…™èl…' A…sôæ Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæV> VýSÐ]l-Æý‡²-ÆŠæ ¯øsìæOòœ ^ólíÜ¯]l JMýS {ç³§ólÔ¶æ….
on
5. Ð]l¬-°Þ-´ë-Ísîæ A…sôæ 24-3-&Q A«¨-MýS-Æý‡×æ… MìS…§ýl HÆ>µr$ ^ólíÜ¯]l Ýë¦°MýS çÜÓç³-Ç-´ë-Ë¯é Ä¶æÊ°sŒæ.
6. "-ç³…-^é-Ä¶æ$-¡' A…sôæ 24-3-&B A«¨-MýS-Æý‡×æ… MìS…§ýl ç³…^é-Ä¶æ$-¡V> VýS$Ç¢…_¯]l {´ë…™èl….
ti
ca
du
ie
sh
ak
.s
w
w
w
ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë$ & çÜçßæM>Æý‡ Ð]lÅÐ]lçÜ¦

çÜÐ]l*gêÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l$…, gê¡Ä¶æ$ ÑçÜ¢Æý‡×æ õÜÐ]lË ç³°¡Æý‡$¯]l$ çÜÒ$„ìS…_ BÄ¶æ* M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë çÜ{MýSÐ]l$ AÐ]l$Ë$MýS$ ™èlW¯]l
^èlÆý‡ÅË$ çÜ*_…^éÍÞ…¨V> gê¡Ä¶æ$ AÀÐ]l–¨® Ð]l$…yýlÍ (G¯ŒæyîlïÜ) f¯]lÐ]lÇ 1957¯]l "ºËÓ…™ŒæÆ>ÄŒæ$ Ððl*çßæ™é' MýSÑ$sîæ°
HÆ>µr$ ^ólíÜ…¨. D MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆý‡$ÞË¯]l$ f¯]lÐ]lÇ 1958¯]l gê¡Ä¶æ$ AÀÐ]l–¨® Ð]l$…yýlÍ BÐðl*¨…_…¨. ™èl§éÓÆ>
om
§ólÔ¶æÐéÅç³¢…V> ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë HÆ>µr$MýS$ Ð]l*Æý‡Y… çÜ$VýSÐ]l$OÐðl$…¨. {ç³gêÝëÓÐ]l$Å ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ¯]l$ D MýSÑ$sîæ
íÜ¸ëÆý‡$Þ ^ólíÜ…¨. {ç³çÜ$¢™èl… Ð]l$¯]l… ©°² ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæV> í³Ë$çÜ$¢¯é²….
.c
{V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡: Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ÌZ ¿êVýS…V> {V>Ð]l$Ýë¦Æ‡¬ÌZ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$, »êÏMŠæ
on
Ýë¦Æ‡¬ÌZ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜÑ$†, hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ hÌêÏ ç³ÇçÙ™ŒæË$ M>Æý‡ÅMýSÌê´ëË$ °Æý‡ÓíßæÝë¢Æ‡¬. 1950, 1960Ð]l
ti
§ýlÔ¶æM>ÌZÏ D Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓË$ {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆ‡¬. A¯ólMýS Æ>{ÚëtÌZÏ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë HÆ>µr$MýS$ ^èlsêtË$ ^ólÔ>Æý‡$.
¿êÆý‡™èl Æ>gêÅ…VýS…ÌZ 1992ÌZ Æ>gêÅ…VýS ^èlrt… (73Ð]l çÜÐ]lÆý‡×æ) §éÓÆ> BÇ¦M>ÀÐ]l–¨® {ç³×êãMýSË$, Ýë…íœ$MýS ¯éÅÄ¶æ$
ca
Ýë«§ýl¯]lMýS$ çÜ…º…«¨…_¯]l M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë Æý‡*ç³MýSËµ¯]lÌZ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë A«¨M>Æ>Ë$, »ê«§ýlÅ™èlË$ ´÷…§ýl$ç³Æ>aÆý‡$.
du
Æ>gêÅ…VýS…ÌZ° 11Ð]l òÙyýl*ÅÌŒæÌZ ´÷…§ýl$ç³Ça¯]l 29 A…Ô>Ë AÐ]l$Ë$¯]l$ MýS*yé D çÜÐ]lÆý‡×æÌZ õ³ÆöP¯é²Æý‡$.
ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ Ð]lÊyýl$ Ð]l*Æ>YË §éÓÆ> °«§ýl$Ë¯]l$ çÜÒ$MýSÇ…^èl$MýS$…sêÆ‡¬.
ie
G. MóS…{§ýl Oòœ¯é¯ŒæÞ MýSÑ$çÙ¯Œæ íÜ¸ëÆý‡$Þ Ðól$Æý‡MýS$ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦ËMýS$ {V>…r$Ï

¼. MóS…{§ýl {ç³¿¶æ$™èlÓ Ýëµ¯]lÞÆŠæz ç³£ýlM>Ë AÐ]l$Ë$MýS$ çÜ…º…«¨…_
sh
íÜ. Æ>{çÙt Oòœ¯é¯ŒæÞ MýSÑ$çÙ¯Œæ çÜ*^èl¯]l Ðól$Æý‡MýS$ °«§ýl$Ë$

ak
»êÏMŠæ ç³…^éÄ¶æ$¡: »êÏMŠæ ç³…^éÄ¶æ$¡ (ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜÑ$†).. ™èlçßæïÜÌŒæ, ™éË*M> Ýë¦Æ‡¬ÌZ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™èlÓ Ñ¿êVýS…V>
.s
M>Æý‡ÅMýSÌê´ëË$ °Æý‡ÓíßæçÜ$¢…¨. {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡, hÌêÏ ç³Ç´ëË¯]l (yìl{íÜtMŠæt AyìlÃ°{õÜtçÙ¯Œæ)MýS$ Ð]l$«§ýlÅ

A¯]l$çÜ…«§é¯]lMýSÆý‡¢V> »êÏMŠæ ç³…^éÄ¶æ$¡ Ð]lÅÐ]lçßæÇçÜ$¢…¨. A¯ólMýS Æ>{ÚëtÌZÏ »êÏMŠæ ç³…^éÄ¶æ$¡ HÆ>µr$ÌZ ™ólyéË$¯é²Æ‡¬.
w
©°² B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ Ð]l$…yýlË {ç³gêç³ÇçÙ™ŒæV>, VýS$fÆ>™ŒæÌZ ™éË*M> ç³…^éÄ¶æ$¡, MýSÆ>~rMýSÌZ Ð]l$…yýlÌŒæ ç³…^éÄ¶æ$¡,
w
Ð]l$àÆ>{çÙtÌZ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜÑ$†V> Ð]lÅÐ]lçßæÇÝë¢Æý‡$.

w
Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… ¯]l$…_ {V>…r$Ï, Æý‡$×êË$ ÒsìæMìS {ç³«§é¯]l B§éÄ¶æ$ Ð]l¯]lÆý‡$Ë$.

CÑ °Æý‡Óíßæ…^ól Ñ«§ýl$Ë$...
G. Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$Æý‡…VýS AÀÐ]l–¨®MìS ç³£ýlM>Ë AÐ]l$Ë$
¼. {´ë£ýlÑ$MýS BÆøVýSÅ MóS…{§éË$, {´ë£ýlÑ$MýS ´ëuý‡Ô>ËË HÆ>µr$
íÜ. ™éVýS$±Æý‡$ çÜç³ÏÄŒæ$, {Oyðl¯óli, ÆøyýlÏ °Æ>Ã×æ…
yìl. MýS$sîæÆý‡, _¯]l²™èlÆý‡à ç³Ç{ÔèæÐ]l$Ë AÀÐ]l–¨®, çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë HÆ>µr$
C. Ä¶æÊ™Œæ BÆý‡YO¯ðlgôæçÙ¯ŒæÞ HÆ>µr$
hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ: ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ÌZ hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ hÌêÏ ç³ÇçÙ™ŒæË$ M>Æý‡ÅMýSÌê´ëË$ °Æý‡ÓíßæÝë¢Æ‡¬. Òsìæ
Ñ«§ýl$Ë¯]l$ MìS…¨ Ñ«§ýl…V> õ³ÆöP¯]lÐ]l^èl$a.
G. {V>Ò$×æ {ç³fËMýS$ AÐ]lçÜÆý‡OÐðl$¯]l ÝûMýSÆ>ÅË$, A™èlÅÐ]lçÜÆý‡ õÜÐ]lË MýSËµ¯]l
¼. OÆð‡™èl$ËMýS$ Ðól$Ë$ Æý‡MýSOÐðl$¯]l Ñ™èl¢¯éË ç³…í³×îæ
íÜ. ¯]l*™èl¯]l Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ Ñ«§é¯éË ç³rÏ OÆð‡™èl$ÌZÏ AÐ]lV>çßæ¯]l ò³…ç³#
yìl. {V>Ò$×æ {´ë…™éÌZÏ ´ëuý‡Ô>ËË$, {VýS…£éËÄ¶æ*Ë HÆ>µr$
om
C. {V>Ò$×æ {´ë…™éÌZÏ {´ë£ýlÑ$MýS BÆøVýSÅ MóS…{§éË$, BçÜ$ç³{™èl$Ë HÆ>µr$
G‹œ. òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, ™ðlVýSË AÀÐ]l–¨®MìS {ç³×êãMýSË AÐ]l$Ë$
.c
h. _¯]l²™èlÆý‡à ç³Ç{ÔèæÐ]l$Ë HÆ>µr$ÌZ L™éÞíßæMýS$Ë¯]l$ {´ù™èlÞíßæ…^èlyýl…, {V>Ò$×æ E´ë«¨ ç³£ýlM>Ë AÐ]l$Ë$
on
òßæ^Œæ. Æøyýl$Ï, Ð]l…™ðl¯]lË$, C™èlÆý‡ ÝûMýSÆ>ÅË MýSËµ¯]l, Ðésìæ °Æý‡Óçßæ×æ.
¿¶æ*Ñ$ ÕçÜ$¢MýS$ A¯]l$´ë™èl…V> Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓË$ A…¨…^ól íœMŠæÞyŠæ {V>…r$Ï, ±sìæç³¯]l$², Ð]l*Æð‡PrÏOò³ ç³¯]l$², hÌêÏ
ti
ç³ÇçÙ™ŒæMýS$ MóSsêÆ‡¬…_¯]l ç³£ýlM>Ë °Æý‡Óçßæ×æMýS$ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… C^óla Ððl¬™èl¢… hÌêÏ ç³ÇçÙ™ŒæMýS$ {ç³«§é¯]l B§éÄ¶æ$
ca
Ð]l¯]lÆý‡$Ë$V> E…sêÆ‡¬.
du
ÑÑ«§ýl MýSÑ$sîæË$: 1977ÌZ A«¨M>Æý‡…ÌZMìS Ð]l_a¯]l f¯]l™é {ç³¿¶æ$™èlÓ… ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë ç³sìæÚët°MìS AÐ]lçÜÆý‡OÐðl$¯]l
^èlÆý‡ÅË$ çÜ*_…^éÍÞ…¨V> AÔZMŠæ Ððl*çßæ™é A«§ýlÅ„ýS™èl¯]l OòßæÌñæÐ]lÌŒæ MýSÑ$sîæ° HÆ>µr$ ^ólíÜ…¨. ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë
ie
AÀÐ]l–¨®MìS JMýS çÜÐ]l$Æý‡¦Ð]l…™èlOÐðl$¯]l ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ Ñ«§é¯]l… Æý‡*´÷…¨… ^éÍÞ¯]l BÐ]lÔ¶æÅMýS™èl¯]l$ VýS$Ç¢…_…¨.

sh
ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦ËMýS$ çÜ…º…«¨…_ A¯ólMýS A…Ô>Ë¯]l$ ç³ÇÖÍ…^èlyé°MìS 1985 iÒMóS Æ>Ð]l#æ MýSÑ$sîæ° {ç³¿¶æ$™èlÓ…
HÆ>µr$ ^ólíÜ…¨. {ç³gêçÜÐ]l$çÜÅË ç³ÇÚëPÆý‡…ÌZ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë$ MîSËMýS´ë{™èl ´ùíÙ…^éË° MýSÑ$sîæ
ak
AÀ{´ëÄ¶æ$ç³yìl…¨. 1986ÌZ HÆ>µOsñæ¯]l GÌŒæ.G…. íÜ…ïœ$Ó MýSÑ$sîæ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë ç³°¡Æý‡$¯]l$ çÜÒ$„ìS…_…¨.
{ç³gêÝëÓÐ]l$Å ÑMóS…{©MýSÆý‡×æMýS$ {V>Ð]l$çÜ ¿¶æË¯]l$ JMýS ç³#¯é¨(»ôæ‹Ü)V> MýSÑ$sîæ VýS$Ç¢…_…¨. Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓËMýS$
.s
Æ>gêÅ…VýSç³Æý‡OÐðl$¯]l VýS$Ç¢…ç³# ™èlç³µ° çÜÇV> E…yéË°, ç³…^éÄ¶æ$¡ G°²MýSÌZÏ Æ>fMîSÄ¶æ$ ´ëÈtË gZMýSÅ… E…yýlÆ>§ýl°
w
MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆý‡$Þ ^ólíÜ…¨.

w
çÜçßæM>Æý‡ Ð]lÅÐ]lçÜ¦
w
¿êÆý‡¡Ä¶æ$ çÜ…çÜP–†ÌZ çÜçßæM>Æý‡ Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ A…™èlÆ>Â VýS…V> õ³ÆöP¯]lÐ]l^èl$a. §ólÔ¶æ…ÌZ Ððl¬™èl¢… ç³…^èl§éÆý‡ E™èlµ†¢ÌZ
çÙ$VýSÆŠæ Mø&Bç³Æó‡sìæÐŒæÞ Ðésê 50 Ô>™èl…V> E…¨. 60 Ô>™èl…Oò³V> GÆý‡$Ð]l#Ë ç³…í³×îæ° çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë$
°Æý‡ÓíßæçÜ$¢¯é²Æ‡¬. çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë$ MìS…¨ A…Ô>ÌZÏ {ç³«§é¯]l ´ë{™èl Ð]líßæçÜ$¢¯é²Æ‡¬.
1. Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ ç³Æý‡ç³†
2. A{WMýSËaÆŠæ çÜç³ÏÄŒæ$Þ
3. Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ Ð]l*Æð‡Psìæ…VŠæ
4. Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ {´ëòÜíÜ…VŠæ
5. ´ëÇ{Ô>Ñ$MýS çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë$

6. Ñ°Äñæ*VýS§éÆý‡$Ë çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë$
7. ç³rt×æ ç³Æý‡ç³† çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë$
8. çßoíÜ…VŠæ Mø&Bç³Æó‡sìæÐŒæÞ
1919 Ð]l*…sñæVŠæ&bólÐŒl$ÞçœÆŠæz ^èlrt… §éÓÆ> çÜçßæM>Æý‡ Æý‡…V>°² Æ>{ÚëtËMýS$ º¨Î ^ólçÜ*¢ °Æý‡~Ä¶æ$… ¡çÜ$MýS$¯é²Æý‡$.
B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë Ð]lÅÐ]lïÜ¦MýSÆý‡×æ Ð]lÊyýl$ A…^ðlÌZÏ E…¨.
om
■ Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ ç³Æý‡ç³†MìS çÜ…º…«¨…_ {´ë£ýlÑ$MýS Ýë¦Æ‡¬ÌZ {´ë£ýlÑ$MýS Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ çÜçßæM>Æý‡ ç³Æý‡ç³† çÜ…çœ*Ë$,
hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ hÌêÏ MóS…{§ýl çÜçßæM>Æý‡ »êÅ…MýS$, Æ>{çÙtÝë¦Æ‡¬ÌZ Æ>{çÙt çÜçßæM>Æý‡ »êÅ…MýS$ E…r$…¨.
.c
■ Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ ç³Æý‡ç³†ÌZ {´ëÆý‡…¿¶æOÐðl$¯]l çÜçßæM>Æý‡ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ 1912 ™èlÆ>Ó™èl ç³Æý‡ç³™ól™èlÆý‡ çÜ…çœ*ËMýS$ ÑçÜ¢Ç…_…¨.
on
■ 1987ÌZ çÜçßæM>Æý‡ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ÌZ HMýSVýSÐé„ýS ç³§ýl®† {ç³ÐólÔ¶æò³sìæt¯]l ™èlÆ>Ó™èl {´ë£ýlÑ$MýS Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ ç³Æý‡ç³† çÜ…çœ*ÌZÏ
Üç ¿¶æ$ÅË Üç …QÅ ò³ÇW…¨.
ti
■ 2012&13ÌZ (2012 AMøtºÆŠæ Ð]lÆý‡MýS$) Æ>{çÙt çÜçßæM>Æý‡ »êÅ…MŠæ... {´ë£ýlÑ$MýS, hÌêÏ MóS…{§ýl çÜçßæM>Æý‡ »êÅ…MýS$Ë
ca
§éÓÆ> Æý‡*. 5523.76 MørÏ {´÷yýlMýSÛ¯Œæ {MðSyìlsŒæ (E™èlµ†¢ ç³Æý‡ç³†)° OÆð‡™èl$ËMýS$ A…¨…_…¨.
■ çÜçßæM>Æý‡ Ñ§ýlÅ, Õ„ýS×æ Æý‡…VýS…ÌZ ÕQÆ>{VýS çÜ…çÜ¦V> Hï³ õÜtsŒæ Mø&Bç³Æó‡sìæÐŒæ Ä¶æÊ°Ä¶æ$¯Œæ HÆ>µOsñæ…¨.
du
■ 2011&12ÌZ Ð]l*ÆŠæPòœyŠæ ÐéÅ´ëÆý‡ rÆø²Ð]lÆŠæ Æý‡*. 1374.66 Mør$ÏV> E…¨.
■ Ñ§ýl$Å™Œæ¯]l$ §ýlVýSYÆý‡ÌZ° yìlçÜPÐŒl$Ë ¯]l$…_ Mö¯]l$VøË$ ^ólíÜ, yöÐðl$íÜtMŠæ, ´ëÇ{Ô>Ñ$MýS, Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ Ñ°Äñæ*VýS§éÆý‡$ËMýS$
ie
çÜç³ÏÄŒæ$ ^ólÄ¶æ$yé°MìS "Æý‡*Æý‡ÌŒæ GË{MìStíÜsîæ çÜç³ÏÄŒæ$ Mø&Bç³Æó‡sìæÐŒæ Ý÷OòÜsîæ‹Ü' HÆ>µOsñæ…¨.

sh
Ð]l*¨Ç {ç³Ô¶æ²Ë$
ak
➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ hÌêÏ ç³ÇçÙ™èl$¢Ë$, Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™èl$¢ËMýS$ B§éÄ¶æ$… GMýS$PÐ]lV> §ól° §éÓÆ> ËÀçÜ$¢…¨? & {V>…r$Ï
➠ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™èl$¢Ë$ ™èlÐ]l$ {V>…rÏÌZ 15 Ô>™é°² GÐ]lÇMìS º§ýlÌêÆ‡¬…^éÍ? & Æ>{çÙt çßoíÜ…VŠæ M>ÆöµÆó‡çÙ¯Œæ
.s
➠ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ Ñ«¨…^ól ç³¯]l$²Ë$? & C…sìæ ç³¯]l$², Ðéçßæ¯éË ç³¯]l$², ¿¶æ*Ñ$ÕçÜ$¢, Ýët…‹³ yýl*ÅsîæOò³ çÜÆŠæbéÇj,
w
ïÜ¯]lÈ Æý‡$çÜ$…Oò³ çÜÆŠæbéÇj

ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë B§éÄ¶æ$…ÌZ Ý÷…™èl Ð]l¯]lÆý‡$Ë §éÓÆ> ËÀ…^ól B§éÄ¶æ$… Ððl¬™èl¢… B§éÄ¶æ$…ÌZ
w
G…™èlÔ>™èl… E…r$…¨? & 10 Ô>™èl…

w
➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ Ððl¬§ýlsìæ BÇ¦MýS çÜ…çœ$… A«§ýlÅ„ýS$yýl$?& G….Ñ.Ë„ýSÃ×æÝëÓÑ$

➠ hÌêÏ ç³ÇçÙ™èl$¢Ë$ Ððl¬™èl¢… °«§ýl$ÌZÏ G…™èl Ô>™èl… °«§ýl$Ë¯]l$ òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, òÙyýl*ÅÌŒæz ™ðlVýSË M>ÆöµÆó‡çÙ¯ŒæMýS$
™èlç³µ°çÜÇV> º¨Î ^ólÄ¶æ*Í? & 6 Ô>™èl…
➠ {V>Ð]l$çÜ¿¶æ çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…ÌZ G°²ÝëÆý‡$Ï çÜÐ]l*ÐólÔ¶æ Ð]l$ÐéÓÍ? & Æð‡…yýl$ ÝëÆý‡$Ï
➠ {V>Ð]l$çÜ¿¶æÌZ çÜ¿¶æ$ÅË$? & {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ ç³Ç«¨ÌZ° KrÆý‡Ï…§ýlÆý‡*
➠ {VýS*‹³&1 ç³Ç«¨ÌZMìS Ð]l^óla ç³…^éÄ¶æ$¡Ë ÐéÇÛM>§éÄ¶æ$… G…™èl E…yéÍ? & Æý‡*. 60,000ËMýS$Oò³V>
➠ {VýS*‹³&2 ç³Ç«¨ÌZMìS Ð]l^óla ç³…^éÄ¶æ$¡Ë ÐéÇÛM>§éÄ¶æ$… G…™èl E…yéÍ? & Æý‡*. 40,000 ¯]l$…_ Æý‡*. 60,000
➠ ¯øsìæOòœyŠæ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZÏ íÜº¾…¨MìS Ðól™èl¯éË$ GÐ]lÆý‡$ ^ðlÍÏÝë¢Æý‡$? & {ç³¿¶æ$™èlÓ…

➠ ¯é¯Œæ&¯øsìæOòœyŠæ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZÏ íÜº¾…¨MìS Ðól™èl¯éË$ GÐ]lÆý‡$ ^ðlÍÏÝë¢Æý‡$? & {ç³¿¶æ$™èlÓ…
➠ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ ´ëË¯é Ð]lÅÐ]làÆ>Ë¯]l$ GÐ]lÆý‡$ ç³Æý‡ÅÐól„ìSÝë¢Æý‡$? & `‹œ GWjMýS*ÅsìæÐŒæ BïœçÜÆŠæ
➠ ^èlrt {ç³M>Æý‡… hÌêÏ ç³ÇçÙ™èl$¢ÌZ G°² Ýët…yìl…VŠæ MýSÑ$sîæË$ E…sêÆ‡¬? & BÆý‡$
➠ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ ¯ólÆý‡$V> GÐ]lÇ ç³Æý‡ÅÐól„ýS×æÌZ E…sêÆ‡¬? & hÌêÏ ç³…^éÄ¶æ$¡ A«¨M>Ç
➠ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ GWjMýS*ÅsìæÐŒæ A«¨M>Ç GÐ]lÇ ¯ól™èl–™èlÓ…ÌZ ç³°^ólÝë¢Æý‡$? & yìlÑf¯]lÌŒæ ç³…^éÄ¶æ$¡ A«¨M>Ç,
om
hÌêÏ ç³…^éÄ¶æ$¡ A«¨M>Ç
➠ çÜ{MýSÐ]l$…V> Ñ«§ýl$Ë$ °Æý‡Óíßæ…^èl° hÌêÏ ç³ÇçÙ™èl$¢, Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™èl$¢ A«§ýlÅ„ýS$Ë¯]l$ çÜòÜµ…yŠæ ^ólõÜ A«¨M>Æý‡… GÐ]lÇMìS
.c
E…¨? & hÌêÏ MýSÌñæMýStÆŠæ
on
➠ H òÜMýSÛ¯Œææ {ç³M>Æý‡… G°²OMðS¯]l Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË¯]l$ çÜòÜµ…yŠæ ^ólõÜ A«¨M>Æý‡… hÌêÏ MýSÌñæMýStÆŠæMýS$ E…¨? & òÜMýSÛ¯Œæ 249
➠ AçÜÐ]l$Æý‡¦™èl, AÑ±† M>Æý‡×æ…V> {ç³gêÝëÓÐ]l$ÅÄ¶æ¬™èl…V> G°²OMðS¯]l Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË¯]l$ Æý‡§ýl$ª ^ólõÜ A«¨M>Æý‡…
ti
GÐ]lÇMìS E…¨? & Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ…
ca
➠ {ç³gêÝëÓÐ]l$ÅÄ¶æ¬™èl…V> G°²OMðS¯]l Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓÍ² Æ>[çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… H òÜMýSÛ¯Œæ {ç³M>Æý‡… Æý‡§ýl$ª^ólçÜ$¢…¨? & òÜMýSÛ¯Œæ
250
du
➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ f¯]lÃ¿¶æ*Ñ$ M>Æý‡Å{MýSÐ]l$… {´ëÆý‡…¿¶æOÐðl$¯]l çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…? & 1997 f¯]lÐ]lÇ
➠ f¯]lÃ¿¶æ*Ñ$ M>Æý‡Å{MýSÐ]l$… {ç³«§é¯]l Ë„ýSÅ…? & {ç³¿¶æ$™èlÓ ç³£ýlM>Ë AÐ]l$ÌZÏ M>…{sêMýStÆý‡Ï ´ë{™èl ™öËW…^èlyýl…
ie
➠ 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æMýS$ A¯]l$VýS$×æ…V> B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ Mö™èl¢ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ ^èlsêt°² H çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…ÌZ

sh
¡çÜ$MýS$Ð]l^éaÆý‡$? & 1994

➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ ^èlrt…&1994 {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ Ýë¦Æ‡¬ÌZ G°² Ýët…yìl…VŠæ MýSÑ$sîæË HÆ>µr$MýS$
ak
ÒË$ MýSÍµ…_…¨? & BÆý‡$

➠ Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œæ B¯Œæ yîlòÜ…{rOÌñægôæçÙ¯Œæ &1907 A«§ýlÅ„ýS$Ë$? & ïÜDïÜ. çßZ»Œæçßo‹Ü
.s
➠ {V>Ð]l$Ýë¦Æ‡¬ÌZ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë {´ë«§é¯]lÅ™èl¯]l$ VýS$Ç¢…_¯]l MýSÑ$sîæ? & Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œæ B¯Œæ yîl òÜ…{rOÌñægôæçÙ¯Œæ
w
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦ÌZÏ Ð]l$íßæâ¶æËMýS$ 50 Ô>™èl… ÇfÆó‡ÓçÙ¯]lÏ¯]l$ MóS…{§ýl {ç³¿¶æ$™èlÓ… Gç³#µyýl$ BÐðl*¨…_…¨? & 27
BVýS‹Üt 2009¯]l
w
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë$ ºËïßæ¯]lç³yýlyé°MìS M>Æý‡×æ…? & °«§ýl$Ë¯]l$ A¯ólMýS {ç³™ólÅMýS ç³£ýlM>ËMýS$ Ð]l$ãÏ…^èlyýl…
w
➠ hÌêÏ ç³ÇçÙ™èl$¢ÌZ çÜ¿¶æ$ÅË$
l 1. {´ë§ólÕMýS °Äñæ*fMýSÐ]lÆ>YË$ A…sôæ Ð]l$…yýlÌêË ¯]l$…_ G°²OMðS¯]lÐéÆý‡$

2. B hÌêÏMýS$ çÜ…º…«¨…_ G°²OMðS¯]l Ô>çÜ¯]lçÜ¿¶æ$ÅË$, ´ëÆý‡ÏÐðl$…sŒæ çÜ¿¶æ$ÅË$
3. B hÌêÏÌZ KrÆý‡$V> ¯]lÐðl*§ýl$ ^ólçÜ$MýS$¯]l² Æ>fÅçÜ¿¶æ çÜ¿¶æ$ÅË$
4. G°²OMðS¯]l hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ çÜ¿¶æ$ÅË™ø Mø&B‹³t ^ólçÜ$MýS$¯]l² C§ýlªÆý‡$ OÐðl$¯éÇsîæË$
➠ Hï³ÌZ çÜçßæM>Æý‡ ç³Æý‡ç³† Ð]lÅÐ]lçÜ¦MýS$ ÕQÆ>{VýS çÜ…çÜ¦? & Æ>{çÙt çÜçßæM>Æý‡ »êÅ…MŠæ
➠ AüË ¿êÆý‡™èl çÜçßæM>Æý‡ ÐéÆø™èlÞÐéË$ fÆý‡$ç³#Mö¯ól ÐéÆý‡…? & ¯]lÐ]l…ºÆŠæ 14 ¯]l$…_ 20 Ð]lÆý‡MýS$
➠ Æ>{çÙt…ÌZ íÜ…WÌŒæ Ñ…yø Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ çÜ*_…_¯]l MýSÑ$sîæ? & Ððl*çßæ¯ŒæMýS…§é

➠ {V>Ò$×æ ç³Æý‡ç³†MìS A¯]l$çÜ…«§é¯]l MýSÆý‡¢V> E…yól¨? & ¯é»êÆŠæz
➠ JMýS {V>Ð]l$…, JMýS Ü ç æM>Æý‡ Üç …çœ$… A¯ól °¯é§é°² C_a…¨? & Ð]l*M>ÏV>¯Œæ MýSÑ$sîæ
ç ß
➠ {ç³çÜ$¢™èl… B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ° {´ë£ýlÑ$MýS Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ çÜçßæM>Æý‡ ç³Æý‡ç³† çÜ…çœ*Ë çÜ…QÅ?l & 2949
➠ OÆð‡™èl$Ñ${™èl {VýS*‹³ÌZ çÜ¿¶æ$ÅË$V> E…yólÐéÆý‡$? & _¯]l²OÆð‡™èl$Ë$, E´ë…™èl OÆð‡™èl$Ë$, MúË$OÆð‡™èl$Ë$
➠ Æ>{çÙt…ÌZ íÜ…WÌŒæ Ñ…yø Ð]lÅÐ]lçÜ¦ (HMýSVýSÐé„ýS ç³§ýl®†) Gç³µsìæ ¯]l$…_ AÐ]l$ÌZÏMìS Ð]l_a…¨? & 1987ÌZ
om
➠ OÐðlMýS$…uý‡ÌêÌŒæ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆý‡$Þ Ðól$Æý‡MýS$ Ýë¦í³…_¯]l çÜ…çÜ¦?l & gê¡Ä¶æ$ çÜçßæM>Æý‡ AÀÐ]l–¨® çÜ…çÜ¦
➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ çÜçßæM>Æý‡ í³™éÐ]l$çßæ$Ë$? & ÐólÐ]l$Ð]lÆý‡ç³# Æ>Ð]l$§éçÜ$ ç³…™èl$Ë$
.c
➠ "çÜçßæM>Æý‡ Æý‡…VýS… ÑçœËOÐðl$™ól {V>Ò$×æ ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ Vöç³µ BÔ¶æÄ¶æ$… ÑçœËÐ]l$Ð]l#™èl$…¨' A° ÐéÅRêÅ°…_…¨?
on
l & Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œæ
➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë Ð]lÅÐ]lïÜ¦MýSÆý‡×æ G°² A…^ðlÌZÏ fÇW…¨? & Ð]lÊyýl$
ti
➠ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*ËMýS$ BÇ¦MýS çÜàÄ¶æ$… ^ólÄ¶æ$yé°MìS E§ólªÕ…_¯]l ^èlrt…? & 1964 B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ
ca
çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë ^èlrt…
➠ Ð]l${§é‹Ü çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë ^èlrt… Gç³#µyýl$ HÆ>µOsñæ…¨? & 1932ÌZ
du
➠ Oòßæ§ýlÆ>»ê§Šæ çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë ^èlrt… Gç³#µyýl$ AÐ]l$ÌZÏMìS Ð]l_a…¨? & 1952ÌZ
➠ Oòßæ§ýlÆ>»ê§Šæ çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë ^èlrt…&1932° Æý‡§ýl$ª ^ólíÜ §é° Ýë¦¯]l…ÌZ 1952ÌZ ¡çÜ$MýS$Ð]l_a¯]l ^èlrt… H
ie
{´ë…™é°MìS Ð]lÇ¢çÜ$¢…¨? & ™ðlË…V>×êMýS$

sh
➠ çÜçßæM>Æý‡ Æý‡…V>°² Æ>{ÚëtËMýS$ º¨Î ^ólÄ¶æ$ºyé°MìS E§ólªÕ…_¯]l ^èlrt…? & 1919 Ð]l*…sñæVŠæ&bólÐŒl$ÞçœÆŠæz ^èlrt…
➠ Oòßæ§ýlÆ>»ê§Šæ A{WMýSËaÆý‡ÌŒæ Mø&Bç³Æó‡sìæÐŒæ AÝùíÜÄôæ$çÙ¯Œæ ÍÑ$sñæyŠæ HÆ>µOsñæ¯]l çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…? & 1949

ak
➠ Ð]l${§éçÜ$ ¿¶æ*Ñ$ ™èl¯]lRê »êÅ…MýS$Ë ^èlrt… Gç³#µyýl$ AÐ]l$ÌZÏMìS Ð]l_a…¨? & 1934
➠ çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*ËMýS$ çÜÓÄ¶æ$… {ç³†ç³†¢ MýSÍµ…^éË° õ³ÆöP¯]l² MýSÑ$sîæ? & ^ú§ýlÇ {ºçßæÃ{ç³M>‹Ù MýSÑ$sîæ
.s
➠ çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë$ çÜÓÄ¶æ$… {ç³†ç³†¢° MøÌZµÄ¶æ*Ä¶æ$° ¿êÑ…_¯]l MýSÑ$sîæ? & OÐðl§ýlÅ¯é£ýl¯Œæ MýSÑ$sîæ
w
➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ WÇf¯]l çÜçßæM>Æý‡ ç³Æý‡ç³† çÜ…çÜ¦ HÆ>µOsñæ¯]ll çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…? & 1956
➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ çÜçßæM>Æý‡ Ñgêq¯]l çÜÑ$† ÍÑ$sñæyŠæ HÆ>µOsñæ¯]l çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…? & 1964

w
➠ çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çÜ¦Ë Ä¶æ*fÐ]l*¯éÅË™ø {ç³gêÝëÓÐ]l*Å°MìS, Ð]l–†¢ O¯ðlç³#×êÅ°MìS {´ë«§é¯]lÅ™èl°ÐéÓË° íÜ¸ëÆý‡$Þ ^ólíÜ¯]l

w
MýSÑ$sîæ? & AÆý‡®¯éÈÔ¶æÓÆý‡¯Œæ MýSÑ$sîæ

➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ AÐ]l™èlÆý‡×æ çÜÐ]l$Ä¶æ$…ÌZ çÜ…Ýë¦ç³Æý‡OÐðl$¯]l ç³Æý‡ç³†ÌZ GÐ]lÇ Ðésê GMýS$PÐ]l?& çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë$
➠ {ç³çÜ$¢™èl… Æ>{çÙt Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ ç³Æý‡ç³†ÌZ çÜçßæM>Æý‡ ç³Æý‡ç³† çÜ…çÜ¦Ë Ðésê? & VýS×æ±Ä¶æ$…V> ™èlWY…¨
➠ ºçßæ$â¶æ Æ>{çÙt çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë ^èlsêt°² Gç³#µyýl$ ¡çÜ$MýS$Ð]l^éaÆý‡$? & 1984ÌZ
➠ çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*ËOò³ gê¡Ä¶æ$ Ñ«§é¯é°² gê¡Ä¶æ$ AÀÐ]l–¨® Ð]l$…yýlÍ Gç³#µyýl$ íÜ¸ëÆý‡$Þ ^ólíÜ…¨? & 1958ÌZ
➠ BÌŒæ C…yìlÄ¶æ* Æý‡*Æý‡ÌŒæ {MðSyìlsŒæ çÜÆó‡Ó MýSÑ$sîæ A«§ýlÅ„ýS$yýl$? & VøÆ>ÓË
➠ ¯ólçÙ¯]lÌŒæ Mø&Bç³Æó‡sìæÐŒæ yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ M>ÆöµÆó‡çÙ¯Œæ¯]l$ HÆ>µr$ ^ólíÜ¯]l çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…?l& 1963
➠ çÜçßæM>Æý‡ çÜ…çœ*Ë {ç³VýS† A«¨MýS…V> E¯]l² Æ>{ÚëtË$? & Ð]l$àÆ>{çÙt, VýS$fÆ>™Œæ

➠ ¯ólçÙ¯]lÌŒæ Mø&Bç³Æó‡sìæÐŒæ yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ M>ÆöµÆó‡çÙ¯Œæ¯]l$ HÆ>µr$ ^ólíÜ…¨? & Ä¶æÊ°Ä¶æ$¯Œæ Ñ$°{ïÜt B‹œ íÜÑÌŒæ
çÜç³ÏÄŒæ$Þ A…yŠæ Mø&Bç³Æó‡çÙ¯Œæ
➠ §ólÔ¶æ…ÌZ çÜçßæM>Æý‡ E§ýlÅÐ]l$… ™öË$™èl H Æý‡…VýS…ÌZ {´ëÆý‡…¿¶æOÐðl$…¨? & Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ ç³Æý‡ç³†
➠ {ç³ç³…^èl çÜçßæM>Æý‡ í³™éÐ]l$çßæ$Ë$? & Æ>ºÆŠæt KÐðl¯Œæ
Æ>{çÙt çÜçßæM>Æý‡ »êÅ…MýS$ GMýSPyìl ¯]l$…_ Æý‡$×êË$ ´÷…§ýl$™èl$…¨? & ¯é»êÆŠæz
om
➠
➠ ¯é»êÆŠæz {ç³«§é¯]l M>Æ>ÅËÄ¶æ$… GMýSPyýl E…¨? & Ð]l¬…O»ñæ

➠ ¯é»êÆŠæz {ç³§« é¯]l Ñ«¨? & È Oòœ¯é°Þ…VŠæ ÝûMýSÆý‡Å…
.c
➠ ¿êÆý‡™èl çÜçßæM>Æý‡ í³™éÐ]l$çßæ$Ë$? & °MýSËÞ¯Œæ
on
➠ Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ E™éµ§ýlM>Ë$, Ð]l*Æð‡Psìæ…VŠæ, Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ «§ýlÆý‡ËMýS$ çÜ…º…«¨…_ OÆð‡™èl$ËMýS$ çÜçßæMýSÇ…^ól Ë„ýSÅ…™ø
Æ>{çÙt…ÌZ HÆ>µOsñæ¯]l çÜ…çÜ¦? & Hï³&Ð]l*ÆŠæPòœyŠæ
ti
➠ Hï³&Ð]l*ÆŠæPòœyŠæ HÆ>µr$ ^ólíÜ¯]l M>Ë…? & 1957
➠
➠
ca
MìSÝë¯Œæ {MðSyìlsŒæ ç³£ýlM>°² {ç³MýSsìæ…_¯]l BÇ¦MýSÐ]l$…{†? & Ä¶æ$Ô¶æÓ…™Œæ íÜ¯éá
Ððl*yýlÌŒæ MìSÝë¯Œæ {MðSyìlsŒæ M>ÆŠæz ç³£ýlM>°² ¯é»êÆŠæz GÐ]lÇ íÜ¸ëÆý‡$ÞOò³ Æý‡*´÷…¨…_…¨? & BÆŠæÒ VýS$´ë¢ MýSÑ$sîæ
du
➠ Æ>{çÙt…ÌZ çÜçßæM>Æý‡ Ñ§ýlÅ, Õ„ýS×æ Æý‡…VýS…ÌZ ÕQÆ>{VýS çÜ…çÜ¦? & Hï³ õÜtsŒæ Mø&Bç³Æó‡sìæÐŒæ Ä¶æÊ°Ä¶æ$¯Œæ
➠ Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ Æý‡…VýS…ÌZ »ZÆý‡$»êÐ]l#Ë ™èlÐ]lÓMýS…, Í‹œt CÇVóSçÙ¯Œæ ïÜPÐŒl$, ^ðlMŠæyéÅÐŒl$Ë °Æ>Ã×æ °Ñ$™èl¢… HÆ>µOsñæ¯]l
ie
Üç …çÜ?¦ & Hï³ õÜtsŒæ Mø&Bç³Æó‡sìæÐŒæ Æý‡*Æý‡ÌŒæ CÇVóSçÙ¯Œæ M>ÆöµÆó‡çÙ¯Œæ ÍÑ$sñæyŠæ

sh
➠ çÜçßæM>Æý‡ Ð]l*Æð‡Psìæ…VŠæ Ý÷OòÜsîæËMýS$ ÕQÆ>{VýS çÜ…çÜ¦? & Hï³ Ð]l*ÆŠæPòœyŠæ

➠ Æ>{çÙt…ÌZ° Ððl¬™èl¢… hÌêÏ çÜçßæM>Æý‡ Ð]l*Æð‡Psìæ…VŠæ Ý÷OòÜsîæË çÜ…QÅ? & 22
ak
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë çÜ…çÜPÆý‡×æË¯]l$ ´÷…§ýl$ç³ &Æó‡a…§ýl$MýS$ A§ýl¯]l…V> ^ólÇa¯]l òÙyýl*ÅÌŒæ? & 11

➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë çÜ…çÜPÆý‡×æËMýS$ çÜ…º…«¨…_¯]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ? & 73
.s
➠ {V>Ð]l$çÜ¿¶æË¯]l$ ™èlç³µ°çÜÇV> HÆ>µr$^ólÄ¶æ*Ë° çÜ*_…_¯]l Æ>gêÅ…VýS °º…«§ýl¯]l? & 243 G

w
➠ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë AÀÐ]l–¨® GÐ]lÇ ´ëË¯]lÌZ VýSyýl$z ç³ÇíÜ¦™èl$Ë¯]l$ G§ýl$ÆöP…¨? & B…VóSÏÄ¶æ¬Ë$
hÌêÏ ³ç ÇçÙ™ŒæÌZ ³ç §ýlÑÈ™éÅ Üç ¿¶æ$Åyýl$? & GÐðl$ÃÌôæÅ
w
➠ ¯]lVýSÆý‡ ´ëËMýS Üç …çÜ¦ {ç³£ýlÐ]l$ ´ûÆý‡$yýl$? & Ðól$Ä¶æ$ÆŠæ

w
➠ {ç³çÜ$¢™èl… Ð]l$¯]l Æ>{çÙt…ÌZ AÐ]l$ÌZÏ E¯]l² Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]l Ð]lÅÐ]lçÜ¦? & {V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡, Ð]l$…yýlË ç³…^éÄ¶æ$¡,
hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ñ«§é¯é°² B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæ H çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…ÌZ AÐ]l$Ë$^ólíÜ…¨? & 1959
➠ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë HÆ>µr$ BÐ]lÔ¶æÅMýS™èl¯]l$ ™ðlÍõ³ B§ólÔ¶æ çÜ*{™éÌZÏ° A«¨MýSÆý‡×æ? & 40Ð]l A«¨MýSÆý‡×æ
➠ AÆý‡¦Ô>{çÜ¢ {VýS…£ýlMýSÆý‡¢? & MúsìæË$Åyýl$/^é×æ$MýS$Åyýl$
➠ Ð]l$¯]l Æ>{çÙt…ÌZ Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯é Ð]lÅÐ]lçÜ¦ AÐ]l$ÌZÏMìS Ð]l_a¯]l çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…? & 1959
➠ {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡ Üç ¿¶æ$ÅË Üç …QÅ §ól°Oò³ B«§éÆý‡³ç yìl E…r$…¨? & {V>Ð]l$ f¯é¿ê
➠ _¯]l² ³ç rt×êÌZÏ ´ëË¯]l Üç …çÜË¦ $? & Ð]l¬°íÜ´ëÍsîæË$

➠ M>ÆöµÆó‡çÙ¯Œæ M>Æý‡ÅMýSÌê´ëË MøçÜ… G°² çÜ…çÜ¦Ë$…sêÆ‡¬? & 3
➠ {V>Ð]l$ çÜÓÆ>gêÅ°² HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Ë° ^ðlí³µ¯]l Ð]lÅMìS¢? & Ð]l$à™éÃV>…«©
➠ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ ^èlsêt°² Æý‡*´÷…¨…_¯]l çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…? & 1986
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦¯]l$ ™öË$™èl {ç³ÐólÔ¶æò³sìæt…¨? & Æ>fÝë¦¯Œæ
{V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZ çÜ¿¶æÅ™éÓ°MìS Ð]lÄñæ*@ç³ÇÑ$†? & 21 Hâ¶æ$Ï
om
➠
➠ {V>Ð]l$çÜ¿¶æ Hyé¨MìS G°² ÝëÆý‡$Ï çÜÐ]l*ÐólÔ¶æÐ]l$Ð]l#™èl$…¨? & 2

➠ {ç³çÜ$¢™èl… çÜÆý‡µ…^Œæ¯]l$ GÌê G¯]l$²MýS$…r$¯é²Æý‡$? & {ç³™èlÅ„ýS G°²MýSË §éÓÆ>
.c
➠ {ç³çÜ$¢™èl… Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ A«§ýlÅ„ýS$×ìæ² GÌê G¯]l$²MýS$…r$¯é²Æý‡$? & ç³ÇçÙ™Œæ çÜ¿¶æ$ÅË…§ýlÆý‡* MýSÍíÜ
on
➠ Ð]l$¯]l Æ>{çÙt…ÌZ ç³#Æ>™èl¯]l Ð]l¬°íÜ´ëÍsîæ? &Æ>fÐ]l$…{yìl
➠ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦ÌZÏ {ç³çÜ$¢™èl… Ð]l$íßæâê ÇfÆó‡ÓçÙ¯Œæ? & 50 Ô>™èl…
ti
➠ 74 Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ §éÓÆ> Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦ÌZÏ Ð]l$íßæâê ÇfÆó‡ÓçÙ¯Œæ? & 1/3 (33.3 Ô>™èl…)
➠
➠
ca
Æ>gêÅ…VýS…ÌZ° 244 °º…«§ýl¯]l Ð]lÇ¢…^èl° Æ>{ÚëtË$? & ¯éV>Ìê…yŠæ, Ðól$çœ*ËÄ¶æ$, Ñ$gZÆ>…
Ð]l$¯]l Æ>{çÙt…ÌZ Ððl¬™èl¢… fyîlµsîæïÜ Ððl$…ºÆý‡$Ï? & 1093
du
➠ C…yìlM> {VýS…£ýl…ÌZ H ¯]lVýSÆý‡ ´ëË¯]l¯]l$ õ³ÆöP¯é²Æý‡$? & ´ërÎç³#{™èl…
➠ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË Ð]lËÏ {ç³Äñæ*f¯]lÐól$…sìæ? & {ç³gêÝëÓÐ]l$Å…ÌZ Artyýl$VýS$ Ýë¦Æ‡¬ {ç³fÌZÏ O^ðl™èl¯]lÅ…
ie
➠ fyîlµsîæïÜ §ól°MìS A«§ýlÅ„ýS™èl Ð]líßæÝë¢Æý‡$? & hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ çÜÐ]l*ÐólÔ>ËMýS$

sh
➠ Æ>gêÅ…VýS…ÌZ° H ¿êVýS… {V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡Ë HÆ>µr$¯]l$ ™ðlÍÄ¶æ$gôæÝù¢…¨? & 4Ð]l ¿êVýS…

➠ {V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡Ë HÆ>µr$, Ðésìæ AÀÐ]l–¨®æ VýS$Ç…_ õ³ÆöP¯]l² §ólÔ¶æ ¯éÄ¶æ$MýS$yýl$? & V>…«©i
ak
➠ "»o§ýl®… ÑËíÜÍÏ¯]l ¯éyól Ð]l$¯]l §ólÔ¶æ…ÌZ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ ÐðlÍÔ>Æ‡¬' A° õ³ÆöP¯]l² gê¡Ä¶æ$ ¯éÄ¶æ$MýS$yýl$? &
yéMýStÆŠæ. ¼.BÆŠæ. A…»ôæ§ýlPÆŠæ
.s
➠ Ð]l$¯]l §ólÔ¶æ…ÌZ {V>Ð]l*Ë$ çÜ…Ð]l–¨®V> AÀÐ]l–¨® ^ðl…¨ E…yólÐ]l° õ³ÆöP¯]l²¨? & Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œæ
w
➠ {V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡MìS çÜM>Ë…ÌZ G°²MýSË$ °Æý‡Óíßæ…^éË° õ³ÆöP¯]l²¨? & Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œæ

73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ AÐ]l$ÌZÏMö_a¯]l ™èlÆ>Ó™èl ™öÍÝëÇ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦ËMýS$ A°² Ýë¦Æ‡¬ÌZÏ G°²MýSË¯]l$
w
°Æý‡Óíßæ…_¯]l Æ>{çÙ…t ? & Ð]l$àÆ>{çÙt

w
➠ Æ>gêÅ…VýS…ÌZ° H A«¨MýSÆý‡×æ {ç³M>Æý‡… Ððl¯]lMýSºyìl¯]l ™èlÆý‡VýS™èl$Ë MýSÑ$çÙ¯Œæ¯]l$ °Ä¶æ$Ñ$…^éÆý‡$? & 340

➠ Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ýë¦¯]l…ÌZ Æð‡…yýl…^ðlË Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ çÜ*_…_¯]l MýSÑ$sîæ? & AÔZMŠæ Ððl$çßæ™é
➠ Ððl¯]lMýSºyìl¯]l ™èlÆý‡VýS™èl$Ë MýSÑ$çÙ¯Œæ ™öÍ A«§ýlÅ„ýS$yýl$? & M>M> Ýëõßæ»Œæ M>ÌôæËPÆŠæ
➠ 1996ÌZ ÌZMŠæ´ëÌŒæ ¼Ë$ÏOò³ °Ä¶æ$Ñ$…_¯]l MýSÑ$sîæ? & ¯ö…´ëÌŒæ MýSÑ$sîæ
➠ AÔZMŠæ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ° HÆ>µr$ ^ólíÜ…¨? & f¯]l™é {ç³¿¶æ$™èlÓ…
➠ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦ÌZÏ ´ëÈt íœÆ>Æ‡¬…ç³#¯]l$ Æý‡§ýl$ª ^ólíÜ¯]l Æ>{çÙt…? & MóSÆý‡â¶æ
➠ ÌZM>Ä¶æ¬MýS¢ {ç³çÜ$¢™èl… G°² Æ>{ÚëtÌZÏ E…¨? & 15
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ Gç³#µyýl$ HÆ>µr$^ólÔ>Æý‡$? & 2 AMøtºÆŠæ 1959

➠ B…[«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ Gç³#µyýl$ HÆ>µr$^ólÔ>Æý‡$? & 1 ¯]lÐ]l…ºÆŠæ 1959
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦ËMýS$ ^èlrtº§ýl®™èl MýSÍµ…^éË° çÜ*_…_¯]l MýSÑ$sîæ? & GÌŒæ.G…. íÜ…ïœ$Ó MýSÑ$sîæ
➠ òÜ…{rÌŒæ ÑhÌñæ¯ŒæÞ MýSÑ$çÙ¯Œæ¯]l$ Gç³#µyýl$ HÆ>µr$^ólÔ>Æý‡$? & 1997
➠ 10 Ë„ýSË$ A…™èlMýS¯é² GMýS$PÐ]l f¯é¿ê VýSË {´ë…™é°² HÐ]l$° ³í Ë$Ýë¢Æ‡ý $? & Ððl${sZ´ëÍr¯Œæ íÜsîæ
A«¨M>Æý‡ ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ VýS$Ç…_ ÌêÆŠæz Ðól$Äñæ* ¡Æ>Ã¯]l… ^ólíÜ¯]l çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…? & 1870
om
➠
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ VýS$Ç…_ Æ>gêÅ…VýS…ÌZ GMýSPyýl õ³ÆöP¯é²Æý‡$? & B§ólÔ¶æ çÜ*{™éÌZÏ

➠ {V>Ð]l$çÜ¿¶æÌZ çÜ¿¶æ$ÅË$V> GÐ]lÆý‡$ E…sêÆý‡$? & {V>Ð]l$…ÌZ° KrÆý‡Ï…§ýlÆý‡*
.c
➠ Ð]l¬°Þ´ëÍsîæË A…Ô>°² Æ>gêÅ…VýS…ÌZ° H ¿êVýS…ÌZ ^ólÆ>aÆý‡$? & 9 G ¿êVýS…ÌZ
on
➠ Ð]l¬°Þç³ÌŒæ Üç …çÜ¦ ³ç §ýlÒ M>Ë…? & 5 çÜ…Ð]l™èlÞÆ>Ë$
➠ ç³rt×æ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë¯]l$ H òÙyýl*ÅÌŒæÌZ ^ólÆ>aÆý‡$? & 12Ð]l òÙyýl*ÅÌŒæ
ti
➠ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë í³™éÐ]l$çßæ$yýl$? & Çç³µ¯Œæ
➠
➠
ca
gê¡Ä¶æ$ ÑçÜ¢Æý‡×æ õÜÐé ç³£ýlM>°² Gç³#µyýl$ {ç³MýSsìæ…^éÆý‡$?& 1953 AMøtºÆŠæ 2
çÜÐ]l*gêÀÐ]l–¨® ç³£ýlM>°MìS çÜçßæM>Æý‡… A…¨…_¯]l çÜ…çÜ¦? & AÐðl$ÇM>ÌZ° ¸ùÆŠæz ¸û…yólçÙ¯Œæ
du
➠ ÝëÐ]l*gêÀÐ]l–¨® MøçÜ… §ólÔ>°² HÑ«§ýl…V> Ñ¿¶æh…^éÆý‡$? & »êÏMŠæË$V>
➠ çÜÐ]l*gêÀÐ]l–¨® ç³£ýlMýS… ÑçœË… M>Ð]lyé°² ç³ÇÖÍ…_ Mö™èl¢ íÜ¸ëÆý‡$ÞËOMðS °Ä¶æ$Ñ$…_¯]l MýSÑ$sîæ?& ºËÓ…™Œæ Æ>ÄŒæ$
ie
Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ
sh
➠ BÇtMýSÌŒæ 243 (yìl) §ól°² VýS$Ç…_ ™ðlË$ç³#™èl$…¨? & ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZÏ ÇfÆó‡ÓçÙ¯]l$Ï

➠ 1919 ¯ésìæMìS §ólÔ¶æ…ÌZ G°² ™éË*M> »ZÆý‡$zË¯]l$ HÆ>µr$^ólÔ>Æý‡$? & 584
ak
➠ {´ë`¯]l ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ…ÌZ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë¯]l$ HÐ]l$° í³Í^ólÐéÆý‡$? & {Ôóæ×æ$Ë°

➠ íœÆ>P AÀÐ]l–¨® ç³£ýlM>°² {´ëÆý‡…À…_¯]lÐéÆý‡$? & r…VýS$r*Ç {ç³M>Ô¶æ… ç³…™èl$Ë$
.s
➠ »êÏMŠæ Ýë¦Æ‡¬ÌZ M>Æý‡Å°Æ>Óçßæ×ê«¨M>Ç° HÐ]l$…sêÆý‡$? & ½yîlÐø (»êÏMŠæ yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ BïœçÜÆŠæ)

w
➠ ºËÓ…™ŒæÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ° GÐ]lÆý‡$ °Ä¶æ$Ñ$…^éÆý‡$? & gê¡Ä¶æ*ÀÐ]l–¨® Ð]l$…yýlÍ (G¯ŒæyîlïÜ)

MóSÐ]lË… {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ Ð]l*{™èlÐól$ AÐ]l$ÌZÏ E…yól Æ>{ÚëtË$ HÑ?& fÐ]lÊÃM>ÖÃÆŠæ, MóSÆý‡â¶æ, Ð]l$×ìæç³NÆŠæ, {†ç³#Æý‡,
w
íÜMìSP…
w
➠ hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ {V>Ò$×êÀÐ]l–¨® ç³£ýlM>Ë¯]l$ AÐ]l$Ë$ ^ólÄ¶æ$yé°MìS Ýë¦í³…_¯]l çÜ…çÜ¦?& yîlBÆŠæyîlH (yìl{íÜtMŠæt Æý‡*Æý‡ÌŒæ
yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ A£éÇsîæ)
➠ A…™øÅ§ýlÄ¶æ$ ç³£ýlMýS… Ð]l¬QÅ E§ólªÔ¶æ…? & °Æý‡$õ³§ýlË¯]l$ AÀÐ]l–¨® ^ólÄ¶æ$yýl…
➠ G…™èl f¯é¿êMýS$ JMýS Ð]l$…yýlË ç³…^éÄ¶æ$¡° AÔZMŠæÐðl$çßæ™é MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆŠæÞ ^ólíÜ…¨?& 15 ÐólË ¯]l$…_ 20 ÐólË
f¯é¿êMýS$
➠ ¯]lVýSÆý‡ M>ÆöµÆó‡çÙ¯Œæ A«¨ç³†? & Ðól$Ä¶æ$ÆŠæ
➠ Ð]l¬°Þ´ëÍsîæMìS G°²MýSË¯]l$ GÐ]lÆý‡$ °Æý‡ÓíßæÝë¢Æý‡$? & Æ>{çÙt G°²MýSË MýSÑ$çÙ¯Œæ
➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ E¯]l² Ððl¬™èl¢… Ð]l$…yýlÌêË çÜ…QÅ? & 1,128

➠ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ ¼Ë$Ï¯]l$ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ Gç³#µyýl$ BÐðl*¨…^éÆý‡$? & 1986 f¯]lÐ]lÇ 1
➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ ™öÍÝëÇV> 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ™èlÆ>Ó™èl G°²MýSË¯]l$ Gç³#µyýl$ °Æý‡Óíßæ…^éÆý‡$? & 1995
➠ ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ H gê¼™éÌZ E…¨? & Æ>{çÙt gê¼™é
➠ ¯]lVýSÆý‡ ç³…^éÄ¶æ$¡ A…sôæ HÑ$sìæ? & {V>Ò$×æ {´ë…™èl… ¯]l$…_ ç³rt×æ {´ë…™èl…V> ç³ÇÐ]lÆý‡¢¯]l ^ðl…§ýl$™èl$¯]l² {´ë…™èl….
ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ °º…«§ýl¯]lË¯]l$ EËÏ…íœ$…_¯]l Ððl¬§ýlsìæ Æ>{çÙt…? & JyìlÔ>
om
➠
➠ Æ>{çÙt Ýë¦Æ‡¬ G°²MýSË Üç …çœ*°² GÐ]lÆý‡$ HÆ>µr$ ^ólÝë¢Æ‡ý $? & VýSÐ]lÆý‡²ÆŠæ

➠ 11Ð]l òÙyýl*ÅÌŒæÌZ õ³ÆöP¯]l² 29 A…Ô>Ë¯]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦ËMýS$ Aç³µW…^éË…sôæ GÐ]lÇ A¯]l$Ð]l$†
.c
M>ÐéÍ? & Ô>çÜ¯]lçÜ¿¶æ
on
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZÏ {ç³çÜ$¢™èl… Ð]l$íßæâ¶æËMýS$ MýSÍµ…_¯]l ÇfÆó‡ÓçÙ¯Œæ? & 50 Ô>™èl…
➠ Ð]l¬°Þ´ëÍsîæËMýS$ BÇ¦MýS Ð]l¯]lÆý‡$Ë ç³…í³×îæMìS íÜ¸ëÆý‡$ÞË$ ^ólõÜ A«¨M>Æý‡… GÐ]lÇMìS E…r$…¨? & Æ>{çÙt BÇ¦MýS
ti
çÜ…çœ$…
➠
➠
ca
G…ï³sîæïÜÌZÏ OÐðl$¯éÇsîæ Ð]lÆ>Y°MìS ^ðl…¨¯]l G…™èl Ð]l$…¨° Mø&B‹³t ^ólçÜ$MýS$…sêÆý‡$? & JMýSÇ°
{ç³çÜ$¢™èl… B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ° Ððl¬™èl¢… {V>Ð]l*Ë çÜ…QÅ? & 28,123
du
➠ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ çÜÐ]l*ÐólÔ>ËMýS$ GÐ]lÆý‡$ A«§ýlÅ„ýS™èl Ð]líßæÝë¢Æý‡$? & fyîlµ O^ðlÆý‡Ã¯Œæ
➠ M>ÆöµÆó‡çÙ¯Œæ {ç³«§é¯]l M>Æý‡Å°Æý‡Óçßæ×ê«¨M>Ç? & MýSÑ$çÙ¯]lÆŠæ
ie
➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ G°² {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$¯é²Æ‡¬? & 21,914

sh
➠ hÌêÏ ³ç ÇçÙ™èl$¢ÌZÏ Ýë¦Æ‡Ê Üç …çœ*Ë Üç …QÅ? & Hyýl$

➠ Ýë¦Æ‡Ê çÜ…çœ*ËMýS$ GÐ]lÆý‡$ A«§ýlÅ„ýS™èl Ð]líßæÝë¢Æý‡$? & Ýë¦Æ‡Ê çÜ…çœ*Ë A«§ýlÅ„ýS$yýl$
ak
➠ hÌêÏ ³ç ÇçÙ™Œæ Üç Ð]l*ÐólÔ>Ë$ Hyé¨ÌZ G°² ÝëÆý‡$Ï fÆý‡V>Í? & ¯éË$VýS$

➠ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ MýS±çÜ… G°² ÆøkËMýS$ JMýSÝëÇ çÜÐ]l*ÐólÔ¶æ… AÐ]l#™èl$…¨? & 60 ÆøkËMýS$
.s
➠ {V>Ð]l*ÌZÏ Æ>fMîSÄ¶æ*«¨M>Ç° HÐ]l$…sêÆý‡$? & çÜÆý‡µ…^Œæ

w
➠ §ólÔ¶æ…ÌZ Ððl¬rtÐðl¬§ýlr HÆ>µr$ ^ólíÜ¯]l M>ÆöµÆó‡çÙ¯Œæ? & Ð]l${§é‹Ü

Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ M>Æý‡Å°Æý‡Óçßæ×ê«¨M>Ç? & G…ï³yîlÐø
w
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡ çÜÑ$† {ç³çÜ$¢™èl õ³Æý‡$? & Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ

w
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë Ýë¦°MýS {ç³×êãMýSMýS$ {´ë«§é¯]lÅ™èl°_a¯]l MýSÑ$sîæ? & iÒMóS Æ>Ð]l# MýSÑ$sîæ

➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ÌZ çÜ¿¶æ$ÅË ÇfÆó‡ÓçÙ¯ŒæË¯]l$ °Æý‡~Æ‡¬…_…¨? & ´ëÆý‡ÏÐðl$…sŒæ
➠ ´ùÆŠæt{r‹Üt H {´ë…™éÌZÏ E…r$…¨?& ïÜ ´ùÆŠæt ¯]lVýSÆ>Ë$
➠ Ð]l$íßæâ¶æËMýS$ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZÏ 50 Ô>™èl… ÇfÆó‡ÓçÙ¯Œæ C_a¯]l ™öÍ Æ>{çÙt…? & ½àÆŠæ
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë ç³#¯]lÆý‡$§ýl®Æý‡×æMýS$ AÔZMŠæ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ G°² çÜ*^èl¯]lË$ ^ólíÜ…¨? & 132
➠ ¯øsìæOòœyŠæ HÇÄ¶æ* MýSÑ$sîæ çÜ¿¶æ$ÅË$?& A…§ýlÆý‡* ¯éÑ$¯ólsŒæ AÆ‡¬¯]lÐéÆó‡
➠ MýSÆ>~rMýS, çßæÆ>Å¯é, ç³…gê»Œæ, ½àÆŠæ, JyìlÔ> Æ>{ÚëtÌZÏ GÌê…sìæ E§øÅVýS º–…§ýl… E…¨?& çÜÒ$MýS–™èl E§øÅVýS
º–…§ýl…
➠ BÍ…yìlÄ¶æ* ÌZMýSÌŒæ òÜÌŒæ¹ VýSÐ]lÆý‡²Ððl$…sŒæ Gç³#µyýl$ HÆ>µOsñæ…¨? & 1927
➠ ç³rt×îæMýSÆý‡×æ gê¡Ä¶æ$ MýSÑ$çÙ¯Œæ A«§ýlÅ„ýS$yýl$? & ïÜGÌŒæ MýSÈÄ¶æ*
➠ MýS…sZ¯ðlÃ…sŒæ ^èlsêt°² Gçç³#µyýl$ ^ólÔ>Æý‡$? & 1924.
➠ Æ>gêÅ…VýS…ÌZ° H °º…«§ýl¯]lÌZ E¯]l² WÇf¯]l, òÙyýl*ÅÌŒæ {´ë…™éËMýS$ 73, 74 çÜÐ]lÆý‡×æË$ Ð]lÇ¢…^èlÐ]l#? & 244
ç³…^éÄ¶æ$¡Ë AMú…rÏ Byìlsìæ…VŠæMýS$ çÜ…º…«¨…_¯]l {ç³†´ë§ýl¯]lË$ Æý‡*´÷…¨…^ól¨? & Ô>çÜ¯]l çÜ¿¶æ
om
➠
➠ {V>‹Ü Ñ™úsŒæ Æý‡*sŒæÞ A¯ól {ç³†´ë§ýl¯]l GÐ]lÇ¨? & iÒMóS Æ>Ð]l#

➠ so¯Œæ HÇÄ¶æ* MýSÑ$sîæË¯]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡ÌZÏ MýSË´ëË° çÜ*_…_…¨? & Hï³ Ogñæ¯Œæ
.c
➠ 1999° H çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…V> ¿êÑçÜ$¢¯é²Æý‡$? & {V>Ð]l$çÜ¿¶æ çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…V>
on
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ G°²MýSË¯]l$ çÜ*_…^ól MýSÑ$sîæ? & çÜ…™é¯]l…
➠ {V>Ð]l*ÌZÏ M>sê Æý‡$çÜ$Ð]l¬¯]l$ GÐ]lÇ ¯]l$…_ Ð]lçÜ*Ë$ ^ólÝë¢Æý‡$? & AÐ]l$ÃMýS…§éÆý‡$ ¯]l$…_
ti
➠ ™èlç³µ°çÜÇ ç³¯]l$²Ë¯]l$ Ñ«¨…^ól¨? & Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ…
➠
➠
ca
Ð]l$¯]l {V>Ð]l$ çÜ¿¶æ¯]l$ ´ùÍ¯]l¨ GMýSPyýl E…¨?& íÜÓrjÆ>Ï…yŠæÌZ Ìê…yŠæÞgñæ…yŠæ
{V>Ð]l$çÜ¿¶æ çÜÐ]l*ÐólÔ¶æ… M>Ð]lyé°MìS MýS±çÜ MøÆý‡…?& 1/10
du
➠ {ç³¿¶æ$™èlÓ ç³£ýlM>Ë Ë¼®§éÆý‡$Ë¯]l$ VýS$Ç¢…^ól¨? & {V>Ð]l$çÜ¿¶æ
➠ G…™èl f¯é¿ê E¯]l² MóS…{§ýl ´ëÍ™èl {´ë…™èl…ÌZ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ¯]l$ HÆ>µr$^ólÝë¢Æý‡$? & 20 Ë„ýSË$
ie
➠ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡° f¯]lç³©Ä¶æ$ ç³…^éÄ¶æ$¡ A° GMýSPyýl í³Ë$Ýë¢Æý‡$? & AÝ÷…ÌZ

sh
➠ B…[«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ¯]l$ HÆ>µr$^ólÔ>Æý‡$? & 1986

➠ H ^èlrt… §éÓÆ> {V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡° Æð‡…yýl$V> Ñ¿¶æh…^éÆý‡$? & 1964 {V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡ ^èlrt…
ak
➠ C…sìæ ç³¯]l$²¯]l$ ºsìæt §é°Oò³ çÜÆŠæ^éÈjV> Ñ«¨…^ól ç³¯]l$²?& OÌñæ{ºÈ ç³¯]l$²

➠ ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ ´ëË¯é {ç³×êãMýS Æý‡*ç³MýSËµ¯]l AÐ]l$ÌZÏ §ól°² Ä¶æÊ°sŒæV> ¡çÜ$MýS$…sêÆý‡$? & hÌêÏ
.s
➠ ï³.MðS. ™èl$…VýSÌŒæ A«§ýlÅ„ýS™èl¯]l ´ëÆý‡ÏÐðl$…rÈ MýSÑ$sîæ° °Ä¶æ$Ñ$…_…¨? & Æ>iÐŒæV>…«©

w
➠ ÒW´ùÆ‡¬¯]l 64Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ E§ólªÔ¶æ…?& Ýë¦°MýS ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ çÜÓ™èl…{™èl {ç³†ç³†¢

73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ¯]l$ ´ëÆý‡ÏÐðl$…sŒæ Gç³#µyýl$ BÐðl*¨…_…¨? & 1992 yìlòÜ…ºÆŠæ 22
w
➠ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦Ë G°²MýS ÑÐé§éË ç³ÇÚëPÆ>°MìS kÅyîlíÙÄ¶æ$ÌŒæ {sìæº$Å¯]lÌŒæ¯]l$ çÜ*_…_¯]l MýSÑ$sîæ? &
w
GÌŒæ.G…. íÜ…ïœ$Ó MýSÑ$sîæ

➠ Æð‡…yø ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ MýSÑ$sîæ? & AÔZMŠæ Ððl$çßæ™é
➠ ïÜòßæ^Œæ çßæ¯]l$Ð]l$…™èlÆ>Ð]l# MýSÑ$sîæ° Gç³#µyýl$ °Ä¶æ$Ñ$…^éÆý‡$? & 1984
➠ Üï yîl³ï A…sôæ? & MýSÐ]lÊÅ°sîæ yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ {´ù{V>ÐŒl$
➠ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓËMýS$ çÜÓÆý‡~Ä¶æ¬VýS…V> ¿êÑ…^ól M>Ë…?& ^øâ¶æ$Ë Ä¶æ¬VýS…
➠ 1906 {¼sìæ‹Ù {ç³¿¶æ$™èlÓ… Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓËOò³ °Ä¶æ$Ñ$…_¯]l MýSÑ$sîæ?& Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œæ
➠ 1919 ¯ésìæMìS §ólÔ¶æ…ÌZ ™éË*M> »ZÆý‡$zË$? & 584
➠ B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ¯]l$ {´ëÆý‡…À…_…¨? & ±Ë… çÜ…iÐ]lÆð‡yìlz

➠ ¯]l*™èl¯]l ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ ^èlsêt°² A¯]l$çÜÇ…_ çÜÆý‡µ…^Œæ G°²MýS Ñ«§é¯]l…? & {ç³™èlÅ„ýS…V> fÆý‡V>Í
➠ ™èlç³µ°çÜÇ ç³¯]l$²Ë gê¼™éÌZ Ð]l–†¢ ç³¯]l$² Gç³µsìæÐ]lÆý‡MýS$ E…¨? & 1987
➠ H ³ç ¯]l$² §éÓÆ> ËÀ…^ól Æ>ºyìlÌZ 95 Ô>™é°² Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡ËMýS$ º¨Î ^ólÜç $¢…¨?
& Ñ¯ø§ýlç³# ç³¯]l$²
Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… Ñ«¨…_ º¨Î ^ólõÜ ³ç ¯]l$²? & Ð]l–†¢
om
➠
➠ Ô>çÜ¯é°², ^èlsêt°² «¨MýSPÇ…_¯]l…§ýl$MýS$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ Ñ«¨…^ól¨? & fÇÐ]l*¯é

➠ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ ºyðljsŒæ¯]l$ GÐ]lÆý‡$ Æý‡*´÷…¨Ýë¢Æý‡$? & G…ï³yîlÐø
.c
➠ H BÇtMýSÌŒæ §éÓÆ> hÌêÏ {ç³×êãM> Ð]l$…yýlÍ° HÆ>µr$^ólÔ>Æý‡$? & 213 BÇtMýSÌŒæ
on
➠ {V>Ð]l$çÜ¿¶æ VýS$Ç…_ ™ðlÍõ³ BÇtMýSÌŒæ? & 243 (G)
➠ Æ>{çÙt G°²MýSË çÜ…çœ$… HÆ>µr$¯]l$ ™ðlÍõ³ BÇtMýSÌŒæ?& 243 (MðS)
ti
➠ §ólÔ¶æ…ÌZ G°² {V>Ð]l*Ë$ E¯é²Æ‡¬? & 6,38,596
ca
ÑÑ«§ýl ç³£ýlM>Ë MìS…§ýl MóS…{§ýl {ç³¿¶æ$™èlÓ… °«§ýl$Ë Ð]l$…þÆý‡$MýS$ çÜ…º…«¨…_ ¯ólçÙ¯]lÌŒæ ÆøyŠæÐ]l*Å‹³¯]l$
du
Æý‡*´÷…¨…_…¨.
ç³£ýlMýS… õ³Æý‡$ ÑÐ]lÆ>Ë$
ie
1. Ððl¯]l$MýSºyìl¯]l {´ë…™éË {V>…r$ °«¨ §ólÔ¶æ…ÌZ AÀÐ]l–¨® ÌZr$¯]l$ ™èlWY…^èlyé°MìS Ððl¯]l$MýSºyìl¯]l (½BÆŠæiG‹œ)
sh
{´ë…™éÌZÏ° ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ {V>…r$Ï Ð]l$…þÆý‡$ ^ólÝë¢Æý‡$. {V>Ð]l$çÜ¿¶æË

gZMýSÅ…™ø {V>…r$Ï GÌê Eç³Äñæ*W…^èl$MøÐéË¯ól ÑçÙÄ¶æ*°MìS
ak
çÜ…º…«¨…_ hÌêÏ {ç³×êãMýS Æý‡*´÷…¨…^èlyýl… AÐ]lçÜÆý‡….

2. Æ>{ïÙtÄ¶æ$ {V>ÐŒl$ çÜÓÆ>gŒæ Äñæ*f¯]l ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦ÌZÏ G¯]l$²MýS$¯]l² {ç³gê{ç³†°«§ýl$ËMýS$ Õ„ýS×æ ÐéÇ
.s
ÝëÐ]l$Æý‡¦Å… ò³…ç³#, Ððl¯]l$MýSºyìl¯]l {´ë…™éË {V>…r$ °«¨ ç³Ç«¨ÌZMìSÆ>°

w
{´ë…™éËMýS$ °«§ýl$Ë¯]l$ MóS…{§ýl….. Æ>{ÚëtËMýS$ Ð]l$…þÆý‡$ ^ólçÜ$¢…¨

3. Æý‡*Æý‡ÌŒæ ¼h¯ðl‹Ü çßæ»ŒæÞ (BÆŠæ½òßæ^Œæ) {V>Ò$×æ {Ô>Ñ$MýS E™éµ§ýlMýS™èl ò³…ç³#¯]lMýS$ ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ BÇ¦MýS
w
çÜàÄ¶æ$…. {ç³¿¶æ$™èlÓ&{Oò³Ðólr$ ¿êVýSÝëÓÐ]l$Å… §éÓÆ> Ýë…MóS†MýSç³Æý‡OÐðl$¯]l

w
çÜàÄ¶æ$… A…¨Ýë¢Æý‡$.
4. ç³…^éÄ¶æ$™Œæ Ð]l$íßæâê GÐ]lÐŒl$ Ð]l$íßæâê ç³…^éÄ¶æ$¡ÎyýlÆŠæ, Ä¶æ¬Ð]l ç³…^éÄ¶æ$¡ ¯éÄ¶æ$MýS$Ë$
Ä¶æ¬Ð]lÔ¶æMìS¢ AÀÄ¶æ*¯Œæ ™èlÐ]l$ çÜÐ]l$çÜÅË¯]l$ ç³ÇçÙPÇ…^èl$Mö¯ólÌê ÐéÇ° ¡Ça¨§ýlªyýl…,
5. D&ç³…^éÄ¶æ$¡ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë ´ëÆý‡§ýlÆý‡ØMýS™èl, fÐéº$§éÈ™èl¯]l…
ò³…´÷…¨…^èlyé°MìS BÄ¶æ* ç³…^éÄ¶æ$¡Ë AMú…sŒæÞ MýS…ç³NÅrÈMýSÆý‡×æ
6. ç³…^éÄ¶æ$¡ G…ç³Ð]lÆŠæÐðl$…sŒæ A…yŠæ ´ëÆý‡§ýlÆý‡ØMýS™èl, fÐéº$§éÈ™èl¯]l… ò³…´÷…¨…^èl$MýS$¯]l² ç³…^éÄ¶æ$¡Ë
AMú…r¼Ísîæ {´ù™éÞçßæMýS ç³£ýlMýS… ÝëÐ]l$Æ>¦Å°² VýS$Ç¢…_ BÄ¶æ* ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ {´ù™éÞçßæM>ÍÐ]lÓyýl…
ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦
{V>Ò$×æ {´ë…™é°² ºÌZõ³™èl… ^ólÄ¶æ$yýl… §éÓÆ>.. V>…«©i
"ÝëÓ™èl…{™èlÅ… Artyýl$VýS$¯]l {´ëÆý‡…¿¶æÐ]l$ÐéÓÍ. {ç³† {V>Ð]l$… MýSËË$ MýS¯]l² Æ>Ð]l$Æ>fÅ… VýS$Ç…_ Æ>gêÅ…VýS…ÌZ {ç³™ólÅMýS {ç³Ýë¢Ðl] ¯]l
HÒ$ Ìôæ§ýl$. 40Ð]l {ç³MýSÆý‡×æ (B§ólÔ¶æÜç *{™éË$).. "{V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$
ç³NÇ¢ A«¨M>Æ>Ë™ø JMýS VýS×æ™èl…{™èl Ð]lÅÐ]lçÜ¦ Ìôæ§é ç³…^é ¡Ë¯]l$ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ$yé°MìS Æ>fÅ… ^öÆý‡Ð]l ¡çÜ$Mö°.. AÑ Üç ÓÄ¶æ$…
Ä¶æ$™Œl M>ÐéÍ' {ç³†ç³†¢™ø Ð]lÅÐ]lß ç æÇ…^èlyé°MìS ™èlW¯]l A«¨M>Æ>Ë$' CÐéÓË° Ð]l*{™èl
&Ð]l$à™éÃV>…«© Ðól$ õ³ÆöP…¨. Ððl¬§ýlsìæ ³ç …^èlÐ]lÆý‡Û {ç³×êãMýS Ð]l¬ÝëÆ‡¬§éÌZ {V>Ò$×ê
ÀÐ]l–¨® BÐ]lÔ¶æÅMýS™èl¯]l$ {ç³Ýë¢Ñ…^éÆý‡$. B Ðól$Æý‡MýS$ MóS…{§ýl {ç³¿¶æ$™èlÓ
^öÆý‡Ð]l™ø {ç³Äñæ*V>™èlÃMýS {´ë†ç³¨MýSV>.. "çÜÐ]l*f ÑM>ÝëÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å
I
³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ…ÌZ A† {´ë`¯]lÐO lð $¯]l Ð]lÅÐ]lÜç .¦ {MýSÐ]l$…' 1952ÌZ {´ëÆý‡…¿¶æÐO lð $…¨. D M>Æý‡Å{MýSÐ]l$… §éÓÆ>¯ól §ólÔ¶æ…ÌZ
^èlÇ{™èl {´ëÆý‡…¿¶æÐO lð $¯]l³ç µsìæ ¯]l$…_ ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ…ÌZ° {V>Ð]l*ËMýS$ C¨ »êV> Ððl¯]l$MýSºyìl¯]l {V>Ò$×æ {´ë…™èl…ÌZ... 1. Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$…
H
Ððl¯ðl²Ð]l¬MýSV> ³ç ° ^ólÝù¢…¨. ¯ólsìæMîS 72 Ô>™èl… Ð]l$…¨ {ç³fË$ {V>Ò$×æ 2. Ñ§ýlÅ 3. BÆøVýSÅ… 4. MýS$sîæÆý‡ ³ç Ç{Ô¶æÐ]l$Ë$ 5. Æý‡Ðé×ê ÐéÆ>¢ ÝûMýS
{´ë…™èl…ÌZ¯ól °Ð]lÜí Üç $¢¯l] ² ¯ól³ç £ýlÅ…ÌZ.. ÐéÇ ¿¶æÑ™èl¯]l$ ¡Ça¨§ólª Æ>ÅË$.. A¯ól I§ýl$ Æý‡…V>ËMýS$ {´ë«§é¯]lÅ™èl C^éaÆý‡$. 1953ÌZ D
»ê«§lý Å™èl ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç òO¦ ³¯ól E…¨. 30 Ë„ýSË Ð]l$…¨ {ç³gê ³ç £ýlM>°² "gê¡Ä¶æ$ ÑçÜÆ¢ ‡ý ×æ õÜÐé ³ç £ýlMýS…'V> §ólÔ¶æÐ]l$…™èlsê AÐ]l$Ë$
{ç³†°«§lý $Ë™ø ¯]lyýl$çÜ$¢¯l] ² D Ð]lÅÐ]lÜç .¦ . {ç³³ç …^èl…ÌZ¯ól A†ò³§ýlª ^ólÔ>Æý‡$. D M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë {ç³¿êÐé°² A…^èl¯é ÐólÄ¶æ$yé°MìS {ç³×êãM>
6097 Ð]l$…yýlË ³ç …^éÄ¶æ$¡Ë$, 2,34,676 {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡Ë$ ³ç °

^ólÜç $¢¯é²Æ‡¬. hÌêÏ ³ç …^éÄ¶æ$¡(ç³ÇçÙ™Œl) Ýë¦Æ‡¬ÌZ 11,825 Ð]l$…¨
S
{ç³gêÝëÓÐ]l$Å {ç³Äñæ*VýSÔ>Ë. §ólÔ¶æÐéÅç³…¢ V> 537 hÌêÏ ³ç …^éÄ¶æ$¡Ë$, Üç …çœ$…... ºËÓ…™ŒlÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é A«§lý Å„ýS™èl¯]l "{ç³gêÝëÓÐ]l$Å
ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ' A¯ól °ç³#×æ$Ë MýSÑ$sîæ° 1956ÌZ °Ä¶æ$Ñ$…_…¨. D
MýSÑ$sîæ ™èl¯]l °Ðól¨MýS¯]l$ 1957ÌZ Üç Ð]l$Çµ…_…¨. D MýSÑ$sîæ Üí ¸ëÆý‡$ÞÌôæ
K
{ç³†°«§lý $Ë$.. Ð]l$…yýlË ³ç …^éÄ¶æ$¡ Ýë¦Æ‡¬ÌZ 1,10,070 Ð]l$…¨ ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ HÆ>µr$MýS$ Ð]lÊÌê«§éÆý‡….
{ç³†°«§lý $Ë$.. {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡ Ýë¦Æ‡¬ÌZ 20,73,715 Ð]l$…¨
{ç³†°«§lý $Ë$.. KrÆý‡Ï §éÓÆ> G°²MýSÄ¶æ*ÅÆý‡$. ÒÇÌZ hÌêÏ ³ç …^éÄ¶æ$¡ ºËÓ…™ŒlÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆý‡$ÞË$:
Ýë¦Æ‡¬ÌZ 41Ô>™èl… Ð]l$íßæâ¶æË$, 18 Ô>™èl… òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, 11Ô>™èl… 1. Üç Ð]l*f ÑM>ÝëÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l$ °Æý‡Óçßæ×æÌZ... {ç³fË ¿êVýS
A
òÙyýl*ÅÌŒæz ™ðlVýSË$; Ð]l$…yýlË ³ç …^éÄ¶æ$¡ Ýë¦Æ‡¬ÌZ 43Ô>™èl… ÝëÓÐ]l$Å… Ìôæ§ýl$ M>ºsìæ,t §é° Ýë¦¯l] …ÌZ Ð]lÊyýl…^ðlË ³ç …^éÄ¶æ$¡
Ð]l$íßæâ¶æË$, 22Ô>™èl… òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, 13 Ô>™èl… òÙyýl*ÅÌŒæz ™ðlVýSË$; Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.
{V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡ Ýë¦Æ‡¬ÌZ 40 Ô>™èl… Ð]l$íßæâ¶æË$, 16 Ô>™èl… òÙyýl*Å 2. Artylý $VýS$¯]l {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡, »êÏMSý $ (™éË$M>) Ýë¦Æ‡¬ÌZ
ÌŒæz MýS$ÌêË$, 11 Ô>™èl… òÙyýl*ÅÌŒæz ™ðlVýSË$ {´ë†°«§lý Å… Ð]lß í æçÜ$¢¯é²Æý‡$. ³ç …^éÄ¶æ$¡ Üç Ñ$†, hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ hÌêÏ ³ç ÇçÙ™Œl HÆ>µr$
S
{V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡ Ýë¦Æ‡¬ÌZ {ç³† 340 Ð]l$…¨MìS (70 MýS$r$…»êË$) ^ólÄ¶æ*Í. {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡ Ýë¦Æ‡¬ÌZ {ç³™èlÅ„ýS G°²MýSË$, Ñ$VýS™é
JMýS {ç³gê {ç³†°«¨ ^öç³š¯]l ³ç °^ólÜç *¢... {ç³³ç …^èl…ÌZ¯ól A†^èl$Æý‡$OMSð ¯]l Æð‡…yýl$ Ýë¦Æ‡¬ÌZÏ ³ç Æø„ýS G°²MýSË$ fÆý‡V>Í.
{ç³gêÝëÓÐ]l$Å Ð]lÅÐ]lÜç V¦ > ¿êÆý‡™Œl ³ç Ç×êÐ]l$… ^ðl…¨…¨. 3. AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë±² {ç³§« é¯]l…V> ³ç …^éÄ¶æ$¡ Üç Ñ$†
C…™èl Ô lð ™èl¯]lÅÐ]l…™èlÐO lð $¯]l Ð]lÅÐ]lÜç ¦ Ððl¯]l$MýS G…™ø ^èlÇ{™èl E…¨. Ýë¦Æ‡¬ÌZ fÇW™ól.. Òsìæ° ³ç Æý‡ÅÐól„ìS…^ól »ê«§lý Å™èl hÌêÏ ³ç ÇçÙ™ŒlË¨.
{´ë`¯]lM>Ë… ¯]l$…_ {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡Ë$ ³ç ° ^ólÜç $¢¯l] ²ç³µsìæMîS.. AÑ {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡ MóSÐ]lË… Ýë¦°MýS Ñ«§lý $ËMýS$ ³ç ÇÑ$™èl….
{ç³Üç $¢™lè {ç³gêÝëÓÐ]l$Å ¿êÐéË ¯ól³ç £ýlÅ…ÌZ ³ç ÇÖÍõÜ.¢ .. °fOÐlð $¯]l 4. G°²MýSË$ {ç³† I§ólâ¶æMÏ øÝëÇ ´ëÈt Æý‡ß í æ™èl Ñ«§é¯]l…ÌZ fÆý‡V>Í.
{ç³gê{ç³†°«¨ Üç …çÜË¦ $ M>Ð]l#. {V>Ò$×æ {´ë…™èl…ÌZ Aç³µsZÏ Mö¯]lÝë 5. Òsìæ Üç Ó™èl…{™èl {ç³†ç³†¢° M>´ëyól…§ýl$MýS$ AÐ]lÜç Æý‡ÐO lð $¯]l BÇ¦MSý
VýS$™èl$¯]l² I§ýl$ {ç³§« é¯]l Ð]l–™èl$¢Ë {ç³†°«§lý $Ë™ø MýS*yìl¯]l§ól ³ç …^éÄ¶æ$¡. Ð]l¯]lÆý‡$Ë º¨Î™ø´ër$ ´ëË¯éç³Æý‡ÐO lð $¯]l Ð]l$§ýl™ª lè $°ÐéÓÍ.
™èlÆý‡^èl$V> Ñ§ólÖ §ýl$Æ>{MýSÐ]l$×æMýS$ VýS$Æý‡Ð]l#™èl$¯]l² ³ç ÇíÜ™¦ lè $ËÌZ Üç ß ç æf… òO ³ Üç *^èl¯]lË¯]l$ gê¡Ä¶æ*ÀÐ]l–¨® Ð]l$…yýlÍ Üç Ò$„ìS…_, Ðésìæ
V>¯ól {ç³gêÝëÓÐ]l$Å º§ýlÐO® lð $¯]l Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ $ A×æ_Ðól™èlMýS$ VýS$Æý‡Äôæ$ÅÑ. AÐ]l$Ë$ MøçÜ… Æ>çÙ‰ {ç³¿¶æ$™éÓËMýS$ ³ç …í³…¨. "Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$
{¼sìæÙ‹ ´ëË¯]l {´ëÆý‡…¿¶æ M>Ë…ÌZ A…™èlV> B§ýlÆý‡×æMýS$ ¯ø^èl$MøMýS´ùÆ‡¬ ™éÓË$' Æ>çÙ‰ gê¼™éÌZ° A…Ô¶æ…. A…§ýl$Ð]lËÏ ÐésìæòO ³ °Æý‡Ä~ æ¶ $…
¯]l³ç µsìæMîS... 19Ð]l Ô¶æ™éºª… Æð‡…yø ¿êVýS…ÌZ VýSÐ]lÆý‡²ÆŠ‡ f¯]lÆý‡ÌŒæ Çç³µ¯Œl ¡çÜ$MýS$¯ól A«¨M>Æý‡… Æ>Ú‰ëËMýS$ Ð]l*{™èlÐól$ E…¨.
Ð]l…sìæ E§éÆý‡ ¿êÐéË$¯]l² ÐéÇ {´ù™éÞçßæ…™ø... Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ë 2.10.1959¯]l Æ>fÝë¦¯lŒ , ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ Ìê…bèl
Ë¯é Üç …çÜË¦ $ ³ç #¯l] Æý‡$ijÐl] ¯]l… ´÷…§éÆ‡¬. 1919, 1935 ¿êÆý‡™èl ¯]l…V> {´ëÆý‡…ÀõÜ.¢ .. 1.11.1959¯]l B…{«§lý {ç³§ólÔŒæ {´ëÆý‡…À…_…¨.
{ç³¿¶æ$™èlÓ ^èlsêtË$ Mö…™èlÐól$Æý‡MýS$ Òsìæ° ºÌZõ³™èl… ^ólÔ>Æ‡¬. {MýSÐól$×ê A°² Æ>Ú‰ëË$ Üç ÓËµ Ð]l*Æý‡$µË™ø ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]l
Üç ¯¦ l] $ {´ëÆý‡…À…^éÆ‡$$. D Ð]lÅÐ]lÜç ¦ {V>Ò$×æ {ç³fË¯]l$ Ô lð ™èl¯]lÅÐ]l…™èl$ fÆý‡´ëÍ.
Ë¯]l$ ^ólÄ¶æ$yýl…ÌZ.. ¨Ó¡Ä¶æ$ {Ôóæ×ìæ ¯éÄ¶æ$MýS™éÓ°² Ð]l–¨® ^ólÄ¶æ$yýl…ÌZ.. òO ³ Üí ¸ëÆý‡$ÞË¯]l$ gê¡Äýæ*ÀÐ]l–¨® Ð]l$…yýlÍ ³ç ÇÖÍ…_,
Ð]l˜ÍMýS Üç §ýl$´ëÄýæ*Ë MýSËµ¯]l™ø ´ër$, iÐ]l¯ø´ë«¨° MýSÍµ…^èl Æ>Ú‰ëËMýS$ ³ç …í³…¨. D Ð]l$«§lý ÅÌZ MóS…{§ýl…ÌZ Üç …¿ýæÑ…_¯]l Æ>fMîSÄ¶æ$
yýl…ÌZ... ÑfÄ¶æ$Ð]l…™èlÐO lð $…¨. AÆ‡¬™ól, {MýSÐól$×ê AËçÜ™èlÓç³# béÄ¶æ$ ³ç Ç×êÐ]l*Ë §ýl–ÚëtÅ... Òsìæ° AÐ]l$Ë$ ^ólÄ¶æ$yýl…Oò³ Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓË$
Ë$ Ððl¬§ýlËÄ¶æ*ÅÆ‡¬. Æ>çÙ,‰ gê¡Ä¶æ$ Ýë¦Æ‡$$ÌZ° Æ>fMîSÄ¶æ$ ¯éÄ¶æ$MýS$ ™èlW¯]l {Ô¶æ§ýl® ^èl*í³…^èlÌôæ§ýl$. B…{«§lý {ç³§ólÔŒæ, MýSÆ>~rMýS, ³ç ÕaÐ]l$ »ñæ…V>ÌŒæ,
ËMýS$.. Ýë¦°MýS ¯éÄ¶æ$MýS$Ë$ {ç³™èlÅÆý‡$¦Ë$V> ™èlÄýæ*Æý‡Ð]l#™èl$¯é²Æý‡¯ól ¿ýæÄ¶æ$… fÐ]lÊÃ M>ÖÃÆŠ‡ Ð]l…sìæ Æ>Ú‰ëË$ Ð]l*{™èlÐól$ D Üí ¸ëÆý‡$ÞË¯]l$ ´ë„ìSMýS…V>
³ç r$tMSý $…¨. E§øÅVýSÝëÓÐ]l$Å… Ððl$$§ýlsìæ ¯]l$…_ Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ ³ç rÏ ¯O lð ¯é AÐ]l$Ë$ ^ólÔ>Æ‡$$. Æ>fMîSÄ¶æ$ _™èlÔ¢ æ¶ $¨® ÌZí³…_¯]l³ç šyýl$, Üí ¸ë
E§éïÜ¯]l…V>¯ól Ð]lÅÐ]lß ç æÇ…^ól¨. ™èlÐ]l$ B«¨³ç ™éÅ°MìS ¿ýæ…VýS… MýSË$VýS$ Æý‡$ÞË$ G…™èl Üç Ð]l$Äñæ*_™èlÐO lð $¯]l³ç µsìæMîS.. {ç³Äñæ*f¯]l… HÐ]l¬…¨?
™èl$…§ýl¯ól ¿ýæÄ¶æ$… MýS*yé ÐéÇ °ÇÏ³ç ¢ ÐO lð QÇMìS M>Æý‡×æ…. AÔZMŠS Ððl$çßæ™é 1980ÌZ MóS…{§ýl {ç³¿ýæ$™èlÓ… A¯ólMýS °ç³#×æ$Ë MýSÑ$sîæË¯]l$ °Ä¶æ$Ñ$…
Ìê…sìæ Ðól$«§éÐ]l#Ë$ AÀ{´ëÄ¶æ$ç³yìl¯]lr$Ï... "ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]l _…¨. 1984ÌZ °Ä¶æ$Ñ$…_¯]l ß ç æ¯]l$Ð]l$…™ŒlÆ>ÐŒl MýSÑ$sîæ.. hÌêÏ
Üç Ë¦ $ {V>Ò$×æ {´ë…™èl…ÌZ° Üç …ç³¯]l² Ð]lÆ>YËMýS$ Æ>fMîSÄ¶æ$ B«¨³ç Ýë¦Æ‡$$ÌZ {ç³™ólÅMýS {ç³×êãM> MýSÑ$sîæ° HÆ>µr$ ^ólÄýæ*Ë°.. MýSÌñæMýSÆt ‡Š ÌôæMýS
I
™éÅ°² MýSrt»æñ rtyé°MìS §øçßæ§ýl… ^ólÔ>Æ‡$$'. {ç³fËÌZ MýS*yé {´ëÆý‡…¿ýæ JMýS Ð]l$…{† A«§lý Å„ýS™èl¯]l C¨ HÆý‡µyéË° Üç *_…_…¨. h.Ñ.MðS.Æ>ÐŒl
§ýlÔ¶æÌZ MýS°í³…_¯]l E™éÞçßæ… {MýSÐól$×ê ™èlVýSyY lý … Ððl$$§ýlÌO æñ …¨. Ððl$$™èl…¢ MýSÑ$sîæ(1985) {V>Ò$×êÀÐ]l–¨® {ç³×êãMýSË Æý‡*ç³MýSËµ¯]lÌZ... Ýë¦°MýS
H
Ò$§ýl 1970 ¯ésìæMýSÌêÏ D Ð]lÅÐ]lÜç ¦ „îS×æ§ýlÔ¶æ {´ëÆý‡…¿ýæÐO lð $…§ólÐðl*¯]l Üç Óç³Ç´ëË¯]l Üç …çÜË¦ MýS$ ^èl$Æý‡$OMSð ¯]l ´ë{™èl MýSÍµ…^éË°.. ³ç …^éÄ¶æ$¡
°í³…_…¨. òO ³V> M>…{VðSõÜ™èlÆý‡ Æ>fMîSÄ¶æ$ ´ëÈtË §ýl–íÙÌt Z... D Ð]lÅÐ]lÜç ¦ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ MýS$ {MýSÐ]l$…V> G°²MýS fÆý‡´ëË°.. Üï °Ä¶æ$ÆŠ‡ IHG‹Ü
MóSÐ]lË… A«¨M>Æý‡ ´ëÈt(M>…{VðSÜ‹ )MìS "Kr$ »êÅ…MýS$'V> Ð]l*Ç…¨. A«¨M>Ç° hÌêÏ AÀÐ]l–¨® A«¨M>ÇV> °Ä¶æ$Ñ$…^éË° Üí ¸ëÆý‡$Þ
A°²Ñ«§éÌê A¿êçÜ$´ëOÌæñ ¯]l D Ð]lÅÐ]lÜç M¦ Sý $ {ç³„>â¶æ¯]l AÐ]lÜç Æý‡ÐO lð $…¨. ^ólÜí …¨. GÌŒæ.G….íÜ…XÓ MýSÑ$sîæ (1986) ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ MýS$
AÔZMŠS Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆý‡$ÞË$:

S
f¯]l™é {ç³¿ýæ$™èlÓ… ^öÆý‡Ð]l™ø.. 1977ÌZ {ç³×êãM> Üç …çœ$….. ³ç …^é
Æ>gêÅ…VýS³ç Æý‡ ß ç Z§é¯]l$ MýSÍµ…^éË°.. {V>Ð]l$çÜ¿ýæË¯]l$ ³ç #¯]lÆý‡$ijÑ…ç³
gôæÄýæ*Ë°.. ¯éÅÄ¶æ$ ³ç …^éÄ¶æ$™ŒlË¯]l$ HÆ>µr$ ^ólÄýæ*Ë°.. Üí ¸ëÆý‡$Þ
^ólÜí …¨. òO ³¯]l ÑÐ]lÇ…_¯]l °ç³#×æ$Ë MýSÑ$sîæË Üç *^èl¯]lË¯]l$ §ýl–íÙÌt Z
K
Ä¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ ³ç °¡Æý‡$¯]l$ Üç Ò$„ìS…^èlyé°MìS Üç ${ç³Üí §ýl® BÇ¦MSý Ðól™èl,¢ ò³r$tMö°.. 1989ÌZ Æ>iÐŒlV>…«© {ç³¿ýæ$™èlÓ… 64Ð]l Æ>gêÅ…VýS Üç Ð]l
{ç³Ð]l¬Q ÝùçÙÍçÜ$t ¯éÄ¶æ$MýS$Oylð ¯]l yéMýSÆt ‡Š AÔZMŠS Ððl$çßæ™é A«§lý Å„ýS™èl¯]l Æý‡×æ ¼Ë$Ï¯l] $ ´ëÆý‡ÐÏ lð $…r$ÌZ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ…t ¨. ©°ÌZ° Mö°² A…Ô>Ë$
°ç³#×æ$Ë MýSÑ$sîæ° °Ä¶æ$Ñ$…_…¨. C¨ ™èl¯]l Üí ¸ëÆý‡$ÞË¯]l$ 1978ÌZ Æ>Ú‰ëË A«¨M>Æ>Ë¯]l$ §ðlº¾¡õÜÑV>.. Ýë¦°MýS Üç …çÜÌ¦ ZÏ MóS…{§ýl gZM>Å
Üç Ð]l$Çµ…_…¨. °MìS §éÇ¡õÜÑV> E…yýlr…™ø ´ëÆý‡ÐÏ lð $…r$ †Æý‡Üç PÇ…_…¨. AÐ]lÜç Æý‡
A
AÑ... ÐO lð $¯]l Ð]l*Æý‡$µË™ø ³í .Ñ.¯]lÆý‡Üí …çßæÆ>Ð]l# {ç³¿ýæ$™èlÓ… 1991ÌZ Mö™èl¢

1) {ç³Üç $¢™lè … Mö¯]lÝëVýS$™èl$¯]l² Ð]lÊyýl…^ðlË ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ ¼Ë$Ï¯l] $ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ…t ¨. ´ëÆý‡ÐÏ lð $…r$ BÐðl*§ýl… ™èlÆ>Ó™èl, Æ>çÙ‰ Ô>çÜ¯]l
Ýë¦¯l] …ÌZ... Ð]l$…yýlË ³ç …^éÄ¶æ$¡, hÌêÏ ³ç …^éÄ¶æ$¡ Ë™ø Æð‡…yýl…^ðlË Üç ¿ýæË (çÜV>°MìS òO ³V>) BÐðl*§ýl…™ø, Æ>çÙ³ç‰ † 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS Üç Ð]l
Ð]lÅÐ]lÜç ¦ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í. {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$¡ °Æý‡Óçßæ×æ BÇ¦MSý …V> Æý‡×æ ^èlrt…V> A¯]l$Ð]l$†°^éaÆý‡$. C¨ 24.4.1993 ¯]l$…_ AÐ]l$Ë$ÌZMìS
S
ò³¯]l$¿êÆý‡ÐO lð $¯]l…§ýl$¯]l §é°° Æý‡§ýl$ª^ló Ä¶æ$yýl… Ð]l$…_¨. Ð]l_a…¨!!

2) {ç³gêÝëÓÐ]l$Å ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ AÆý‡Ð¦ l] …™èl… M>ÐéË…sôæ... ´ëË¯]l¯]l$
{ç³fË Ð]l¬…WsìæMìS ¡çÜ$MðSâêÏÍ. Mö¯]lÝëVýS$™èl$¯]l² ³ç …^éÄ¶æ$¡ Üç Ñ$† 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS Üç Ð]lÆý‡×æ ^èlrt… (243 H ¯]l$…_ 243K {ç³MýSÆý‡×æË$)...
Ýë¦¯l] …ÌZ.. ÐO lð Ô>ËÅ…ÌZ, f¯é¿êÌZ _¯]l²O§lð ¯]l Ð]l$…yýlË ³ç …^éÄ¶æ$¡° ¿êÆý‡™èl Üç Ð]l*QÅ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $... Æð‡…yýl…^ðlË ¯]l$…_ Ð]lÊyýl…^ðlË(MóS…{§ýl,
HÆ>µr$ ^ólÄýæ*Í. AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë Æý‡*ç³MýSËµ¯]l, AÐ]l$Ë$ Æ>çÙ,‰ Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓË$)MýS$ Ð]l*Ça…¨. C¨ Ýë¦°MýS ³ç Ç´ëË¯]l
»ê«§lý Å™èl Ð]l$…yýlË, hÌêÏ ³ç …^éÄ¶æ$¡Ë Ð]l$«§lý Å Ñ¿ýæh…^éÍ. ^èlÇ{™èlÌZ JMýS Ð]l¬QÅ œç $rt…. {ç³³ç …^èl…ÌZ Ððl$$§ýlsìæÝëÇV> Ýë¦°MýS
3) G°²MýSÌZÏ Æ>fMîSÄ¶æ$ ³ç „>Ë¯]l$ A«¨M>Æý‡Ä¶æ¬™èl…V> ´ùsîæ Üç …çÜË¦ MýS$ Æ>gêÅ…VýS ß ç Z§é¯]l$ MýSÍµ…_, Ðésìæ° {ç³¿ýæ$™éÓË$V>
^ólÄ¶æ$°ÐéÓÍ. Aç³šyól ÐésìæÌZ fÐéº$§éÈ™èl¯é°² ò³…^èlyé°MìS, Ð]l*Ça¯]l œç $¯]l™èl Ð]l$¯]lMýS$ §ýlMýS$P™èl$…¨.
{ç³fÌZÏ Æ>fMîSÄ¶æ$ Ô lð ™èl¯]lÅ… MýSÍW…^èlyé°MìS ÒËÐ]l#™èl$…¨.
4) ³ç §ýlÒM>Ìê°² I§ólâ¶æÏ ¯]l$…_ ¯éË$VóSâ¶æMÏ Sý $ ™èlWY…^éÍ. ™èl§éÓÆ> D Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ^èlrt {ç³«§é¯]l Ë„ýS×êË$:
{ç³gê{ç³†°«§lý $ÌZÏ °ÇÏ³ç ™¢ é ¿êÐé°² ™öËW…^èlÐ]l^èl$a. 1) {V>Ò$×æ Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓËMýS$ Æ>gêÅ…VýS³ç Æý‡ÐO lð $¯]l ß ç Z§é¯]l$
5) ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ ¯]l$ Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓË$V> ºÌZõ³™èl… MýSÍµ…^èlr… Ð]lËÏ... Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓË$, Ýë¦°MýS Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ §O lð °MýS
^ólÄýæ*Ë…sôæ... ÐésìæMìS C™ø«¨MýS ´ëË¯]l, BÇ¦MSý ÝëÓ«©¯]l™èl MýSÍW…^éÍ. ´ëË¯é M>Æý‡ÅMýSÌê´ëËÌZ gZMýSÅ… ^ólÜç $MøÐ]lyé°MìS... H§ø JMýS
Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™èlÓ gZMýSÅ… ³ç ÇÑ$™èl…V> E…yéÍ. ¯ðl³ç …™ø Ðésìæ° Æý‡§ýl$ª ^ólÄ¶æ$sê°MìS ÒË$…yýl§ýl$.
6) ³ç §ýlÒM>Ë… Ð]l¬WíÜ¯é, ÌôæMýS Æý‡§ýlÆª ‡$$¯é BÆý‡$ ¯ðlËÌZÏ G°²MýSË$ 2) {V>Ð]l$çÜ¿ýæ¯]l$ ç³#¯]lÆý‡$ijÑ…ç³^ólÄ¶æ$r…™ø... Artyýl$VýS$ Ýë¦Æ‡$$ÌZ
{ç³™èlÅ„ýS {ç³gêÝëÓÐ]l*Å°² AÐ]l$Ë$ ^ólÄ¶æ$sê°MìS, fÐéº$§éÈ Ñ«¨…_, Ð]lÜç *Ë$ ^ólÄ¶æ$r… §éÓÆ> ËÀ…^ól B§éÄ¶æ$….
™èl¯é°² ò³…^èlsê°MìS ÒËÐ]l#™èl$…¨. 2) Æ>çÙ‰ BÇ¦MSý Üç …çœ$ Üí ¸ëÆý‡$ÞË Ðól$Æý‡MýS$.. Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™èlÓ B§é
3) §ólÔ¶æÐéÅç³…¢ V> Ð]lÊyýl…^ðlË Ýë¦Æ‡$$ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ ¯ðlËMöËµyýl… §éÓ Ä¶æ$…ÌZ Mö…™èl Ðésê.
Æ>... {V>Ò$×æ Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓËÌZ HMýSÆý‡*ç³™èl Ýë«¨…^èlsê°MìS 3) Æ>çÙ‰ Üç …çœ$sìæ™èl °«¨ ¯]l$…_ Æ>çÙ‰ BÇ¦MSý Üç …çœ$ Üí ¸ëÆý‡$ÞË Ðól$Æý‡MýS$
ÒËÐ]l#™èl$…¨. Mö…™èl §« lý ¯]l Üç àÄ¶æ$….
4) Üç Ó™èl…{™èl {ç³†ç³†¢ MýSÍW¯]l Æ>çÙ‰ G°²MýSË Üç …çœ$… §éÓÆ>.. 4) AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë AÐ]l$Ë$MýS$ MóS…{§ýl&Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓË$
°çÙµ„ýS´ë™èl…V> G°²MýSË$ fÆý‡³ç sê°MìS ÒËÐ]l#™èl$…¨. A…¨…^ól §« lý ¯]l Üç àÄ¶æ$….
5) Æ>çÙ‰ BÇ¦MSý Üç …çœ$ Üí ¸ëÆý‡$ÞË §éÓÆ>.. Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓËMýS$ 5) Üç Ó^èla…§ýl õÜÐéçÜ…çÜË¦ ¯]l$…_ ÑÆ>â¶æ….
Üç Çç³yýl Ð]l¯]lÆý‡$Ë$ º¨Î M>Ð]lsê°MìS ÒËÐ]l#™lè $…¨. ™èl§éÓÆ> Ðésìæ
ÝëÓ«©¯]l™èl ò³Æý‡$VýS$™èl$…¨. Ð]l$…yýlË ç³…^éÄ¶æ$™Œl:
6) 1/3 Ð]l…™èl$ Ýë¦¯éË$ Ð]l$íßæâ¶æËMýS$ ÇfÆý‡$Ó ^ólÄ¶æ$r….. Ð]l$íßæâê C¨ Ð]l$«§lý ÅçÜ¦ Ýë¦Æ‡$$. 20 Ë„ýSË f¯é¿ê MýS…sôæ ™èlMýS$PÐ]lV> E¯]l² Æ>Ú‰ë
I
Ýë«¨M>Æý‡™èlMýS$ §øçßæ§ýl… ^ólÜç $¢…¨. AÌêVóS òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêËMýS$, ËÌZ (E§éçßæÆý‡×æMýS$ VøÐé, Üí MìSP…)... D Ýë¦Æ‡$$ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl
òÙyýl*ÅÌŒæz ™ðlVýSËMýS$.. ÐéÇ f¯é¿ê {´ë†ç³¨MýS¯]l Mö°² Ýë¦¯éË$ HÆ>µrÐ]l§ýl$. Ð]l$…yýlË ³ç …^éÄ¶æ$™ŒlMýS$ {ç³†°«§lý $Ë$ {´ë§ólÕMýS
H
ÇfÆý‡$Ó ^ólÄ¶æ$r…... A×æV>Ç¯]l Ð]lÆ>YË Æ>fMîSÄ¶æ$ Ô lð ™èl¯éÅ°MìS °Äñæ*fMýS Ð]lÆ>YË ¯]l$…_ KrÆý‡Ï §éÓÆ> G°²MýSÐ]l#™éÆý‡$(MPTC).
™øyýlµyýl$™èl$…¨. Ýë«§éÆý‡×æ…V> 10&15 {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$™ŒlËMýS$ JMýS Ð]l$…yýlË ³ç ÇçÙ™Œl
HÆ>µrÐ]l#™èl$…¨. A«§lý Å„ýS$yìl° ³ç ÇçÙ™Œl Üç ¿ýæ$ÅË$ G¯]l$²MýS$…sêÆý‡$.
Ð]lÅÐ]lïÜ¦MýSÆý‡×æ.. {V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$™Œl: {ç³†°«§lý $Ë$, A«§lý Å„ýS$yìl G°²MýS ÑçÙÄ¶æ$…ÌZ ÇfÆó‡ÓçÙ¯Œl Üç *{™èl…
S
JMýSsìæ ÌôæMýS A…™èlMýS…sôæ GMýS$PÐ]l {V>Ð]l*ËMýS$ MýSÍí³ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl
HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ$Ð]l^èl$a. G°²MýSË MøçÜ… ³ç …^éÄ¶æ$™Œl¯]l$ Mö°² ÐéÆý‡$z
Ë$V> Ñ¿ýæh…_...JMöPMýSP ÐéÆý‡$z ¯]l$…_ JMöPMýSP {ç³†°«¨ I§ólâ¶æÏ
Ð]lÇ¢Üç $¢…¨. Ð]l$…yýlË ³ç ÇçÙ™ŒlÌZ {´ë§ólÕMýS {´ë†ç³¨MýS¯]l G°²OMSð ¯]l
{ç³†°«§lý $Ë™ø´ër$ B {´ë…™èl… ¯]l$…_ G°²OMSð ¯]l G…GÌŒæH,
G…GÌŒæÜí , G…í³(ÌZMŠSÜç ¿ýæ, Æ>fÅçÜ¿ýæ)ËMýS$ ³ç §ýlÒÈ™éÅ Üç ¿ýæÅ™èlÓ…
K
³ç §ýlÒ M>Ìê°MìS.. B ÐéÆý‡$zÌZ° KrÆý‡™Ï ø G°²MýSÐ]l#™éÆý‡$. Ð]l$íßæâ¶æË$, ËÀçÜ$¢…¨. M>° ÒÆý‡$ H§ø JMýS ³ç ÇçÙ™ŒlÌZ Ð]l*{™èlÐól$ Kr$çßæMýS$P
òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, òÙyýl*ÅÌŒæz ™ðlVýSËMýS$ Mö°² Ýë¦¯éË$ ÇfÆý‡$Ó ^ólÝë¢Æ‡ý $. MýSÍW E…sêÆý‡$. A«§lý Å„ýS$Ë$ ³ç Æø„ýS…V> G°²MýSÐ]l#™éÆý‡$. Ð]l$…yýlË
ÐéÆý‡$zË Üç …QÅ 5 ¯]l$…_ 14 Ð]lÆý‡MýS$ E…yö^èl$a. M>° Æ>çÙ‰ Ô>çÜ¯]lÜç ¿ýæ ³ç ÇçÙ™Œl A«¨M>Æ>Ë$, Ñ«§lý $Ë$ {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl¯]l$ ´ùÍ E…sêÆ‡$$.
^èlrt… §éÓÆ> ³ç ÇÑ$†° ò³…^èlÐ]l^èl$a. {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl A«§lý Å„ýS$yìl M>MýS´ù™ól M>çÜ¢ ò³§ýlÝª ë¦Æ‡$$ÌZ D Ñ«§lý $Ë$ °Æý‡ÓíßæÝë¢Æ‡ý $. B§éÄ¶æ$
A
(çÜÆý‡µ…^Œl)° {ç³™èlÅ„ýS…V>/ ³ç Æø„ýS…V> G¯]l$²MøÐ]l^èl$a. B…{«§lý {ç³§ólÔŒæ, Ð]l*Æ>YË$ {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl¯]l$ ´ùÍ E…sêÆ‡$$. AÆ‡$$™ól, Ð]l$…yýlË
E™èlÆ¢ ‡ý {ç³§ólÔŒæ Æ>Ú‰ëËÌZ {V>Ð]l$ Üç Æý‡µ…^Œl¯]l$ {ç³™èlÅ„ýS…V> G¯]l$²Mö… ³ç ÇçÙ™ŒlMýS$ {ç³™èlÅ„ýS…V> ³ç ¯]l$²Ë$ Ñ«¨…^ól A«¨M>Æý‡… Ìôæ§ýl$.
sêÆý‡$. {V>Ð]l$ ³ç …^é Ä¶æ$™ŒlÌZ° KrÆý‡…Ï ™é MýSÍíÜ {V>Ð]l$çÜ¿ýæV>
HÆý‡µyýl™éÆý‡$. MýS±çÜ… Üç …Ð]l™èlÞÆý‡…ÌZ Æð‡…yýl$ ÝëÆý‡ÆÏ ‡¬¯é {V>Ð]l$çÜ¿ýæ hÌêÏ ç³…^éÄ¶æ$™Œl (ç³ÇçÙ™Œl):
S
Üç Ð]l*ÐólÔ¶æ… M>ÐéÍ. ©°MìS {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl ³ç Ç«¨ÌZMìS Ð]l^óla A°² G°²MýSË MøçÜ… hÌêÏÌZ° {V>Ò$×æ {´ë…™é°² Mö°² {´ë§ólÕMýS
ÑçÙÄýæ*Ë¯]l$ ^èlÇa…^èlsê°MìS, ¡Æ>Ã¯éË$ ^ólÄ¶æ$yé°MìS A«¨M>Æý‡… °Äñæ*fMýS Ð]lÆ>YË$V> Ñ¿ýæhÝë¢Æ‡ý $. JMöPMýSP °Äñæ*fMýSÐ]lÆý‡…Y ¯]l$…_
E…r$…¨. {V>Ð]l$ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl Ýë¦Æ‡$$ÌZ.. {ç³¿ýæ$™èlÓ… AÐ]l$Ë$^ólõÜ JMöPMýSP {ç³†°«¨... B °Äñæ*fMýSÐ]lÆý‡…Y KrÆý‡™Ï ø I§ólâ¶æÏ ³ç §ýlÒ
Üç …„óSÐ]l$ M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë Ë¼®§éÆý‡$Ë¯]l$ G…í³MýS ^ólÜç $¢…¨. M>Ìê°MìS G°²MýSÐ]l#™éÆý‡$. A«§lý Å„ýS/O^lð Æý‡Ã¯Œl G°²MýS ³ç Æø„ýS ³ç §ýl†® ÌZ
fÆý‡$VýS$™èl$…¨. hÌêÏÌZ° {V>Ò$×æ {´ë…™éË ¯]l$…_ G°²OMSð ¯]l
{V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$™Œl {ç³«§é¯]l Ñ«§ýl$Ë$: G…GÌŒæH, G…GÌŒæÜí , G…í³Ë$.. ³ç ÇçÙ™Œl Üç Æý‡ÓÝë«§éÆý‡×æ Üç ¿ýæÌZ
1) BÇ¦MSý AÀÐ]l–¨®, ÝëÐ]l*hMýS ¯éÅÄýæ*°² §ýl–íÙÌt Z ò³r$tMö° ³ç §ýlÒÈ™éÅ Üç ¿ýæÅ™éÓ°² ´÷…§ýl$™éÆý‡$. B§éÄ¶æ$ Ð]l*Æ>YË$, Ñ«§lý $Ë$
{ç³×êãMýSË Æý‡*ç³MýSËµ¯]l. Ð]l$…yýlË ³ç ÇçÙ™Œl¯]l$ ´ùÍ E…sêÆ‡¬. M>MýS ´ù™ól, M>çÜ¢ GMýS$PÐ]lÝë¦Æ‡¬ÌZ
2) Ðésìæ° AÐ]l$Ë$ ^ólõÜrç³šyýl$ 11Ð]l òÙyýl*ÅË$ÌZ õ³ÆöP¯]l² 29 E…sêÆ‡¬. ³ç ÇçÙ™Œl Ô lð Æý‡Ã¯Œl ³ç Æø„ýS ³ç §ýl†® ÌZ G°²MýSÐ]l#™éÆý‡$.
A…Ô>ËMýS$ {´ë«§é¯]lÅ™èl°Ð]lÓyýl…. Ýë«§éÆý‡×æ…V> {V>Ð]l$ç³…^é B…{«§lý {ç³§ólÔŒæÌZ 1994 ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ ^èlrt… {ç³M>Æý‡…... {V>Ò$×æ
Ä¶æ$™Œl... ±sìæ Üç Æý‡œç Æ>, Ò«¨ ©´ëË$, ÆøyýlÏ °Æ>Ã×æ…, ´ëÇÔ¶æ$«§lý Å…, Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË$ ³ç °^ólÜç $¢¯é²Æ‡¬. Ð]l$…yýlË ³ç ÇçÙ™Œl A«§lý Å„ýS$yìl°,
{´ë£ýlÑ$MýS Ñ§ýlÅ.. Ððl$$§ýlÌO æñ ¯]l M>Æý‡ÅMýSÌê´ëË$ °Æý‡ÓíßæçÜ$¢…¨. hÌêÏ ³ç ÇçÙ™Œl Ô lð Æý‡Ã¯Œl¯]l$ AÑÔ>ÓçÜ ¡Æ>Ã¯]l… §éÓÆ> ™öËW…^èlÐ]l^èl$a.
AÆ‡¬™ól, ÒÇ ³ç §ýlÑ M>Ë…ÌZ JMýSsìæ MýS…sñæ GMýS$PÐ]lÝëÆý‡$Ï AÑÔ>ÓçÜ
{ç³«§é¯]l B§éÄ¶æ$ Ð]l*Æ>YË$: ¡Æ>Ã¯]l… {ç³ÐólÔ¶æò³rtMSý *yýl§ýl$. G°²OMSð ¯]l Æð‡…yó â¶æÌÏ Z AÑÔ>ÓçÜ ¡Æ>Ã¯]l…
1) Æ>çÙ‰ Ô>çÜ¯]lÜç ¿ýæ BÐðl*§ýl… Ðól$Æý‡MýS$ Mö°² A…Ô>Ë Ò$§ýl ³ç ¯]l$²Ë$ {ç³ÐólÔ¶æò³rtMSý *yýl§ýl$. ¿êÚë, Ð]l$™èl³ç Æý‡ÐO lð $¯]l AËµ Üç …RêÅMýS Ð]lÆ>YËMýS$ Mø
Bç³¯Û lŒ ³ç §ýl†® §éÓÆ>... Ð]l$…yýlË {ç³gê ³ç ÇçÙ™Œl, hÌêÏ {ç³gê B…º$yŠlÞÐðl$¯Œl ³ç ÇÖË¯]lMýS$ ³ç …´ëÍ.
³ç ÇçÙ™ŒlËÌZ {´ë†°«§lý Å… MýSÍµÝë¢Æ‡ý $. Æ>fMîSÄ¶æ$ ³ç „>Ë$ Ð]l$…yýlË, 10) MóS…{§ýl, Æ>çÙ‰ {ç³¿¶æ$™éÓË$ Ùç Æý‡™èl$Ë$ Ìôæ° {V>…r$Ï Ñyýl$§ýlË
hÌêÏ ³ç ÇçÙ™Œl Ýë¦Æ‡¬ÌZ... A«¨M>Æý‡Ä¶æ¬™èl…V> G°²MýSËÌZ ^ólÄ¶æ*Í. Aç³šyýl$ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË$, Ðésìæ AÐ]lÜç Æ>ËMýS$
´ëÌŸY¯]lÐ]l^èl$a. A¯]l$VýS$×æ…V> Ñ°Äñæ*W…^èl$MøÐ]lyé°MìS ÒËÐ]l#™èl$…¨.
11) hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ ™èl°T MýSÑ$sîæ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ$yýl… §éÓÆ>
73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ^èlrt…ÌZ° ç³ÇÑ$™èl$Ë$: ´ëÆý‡§ýlÆý‡ØMýS™èl¯]l$ ò³…´÷…¨…^èlÐ]l^èl$a!!
1. 11Ð]l òÙyýl*ÅË$ÌZ {ç³Ýë¢Ñ…_¯]l 29 A…Ô>Ë¯]l$.. Æ>çÙ{‰ ³ç ¿¶æ$™éÓË$
™èlÐ]l$ Ñ^èl„ýS×æ¯]l$ Eç³Äñæ*W…_ ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ MýS$ º¨Î
^ólÝë¢Æ‡¬. MóSÆý‡â¶æ, ³ç ÕaÐ]l$ »ñæ…V>ÌŒæ Ìê…sìæ Æ>Ú‰ëË$ Ñ$¯]là GMýS$PÐ]l ¯]lÐ]lÊ¯é {ç³Ô¶æ²Ë$:
Æ>Ú‰ëË$, B A…Ô>Ë¯]l$ ³ç NÇ¢V> º¨Î ^ólÄ¶æ$Ìôæ§ýl$. 1.Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË VýS$Ç…_ H gê¼™éÌZ {ç³Ýë¢Ñ…^éÆý‡$.?
2. 29 A…Ô>ËÌZ Òsìæ° {V>Ð]l$, Ð]l$…yýlË, hÌêÏ ³ç …^éÄ¶æ$™ŒlË Ð]l$«§« lý Å G) Ä¶æÊ°Ä¶æ$¯Œl ¼) Æ>çÙ…‰ Üí ) EÐ]l$Ãyìl yìl) AÐ]lÔóæÙç
I
³ç …^éË¯ól ÑçÙÄ¶æ$…ÌZ Üç µçÙ™t lè Ìôæ§ýl$. 2. §ólÔ¶æ…ÌZ Ð]lÊyýl…^ðlË ³ç …^éÄ¶æ$¡ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ¯t l] ™öÍ
3. G…GÌŒæH, G…ï³ËMýS$ Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ ÌZ Üç ¿¶æÅ™éÓ°² CÐ]lÓyýl… Ð]lËÏ Æð‡…yýl$ Æ>Ú‰ëË$?
H
G…ï³sîæÜï , fyŠl³ï sîæÜï Üç ¿¶æ$ÅË {´ë«§éÅ¯]l™èl ™èlWY…¨. G) Æ>fÝë¦¯lŒ , B…{«§lý {ç³§ólÔŒæ ¼) Æ>fÝë¦¯lŒ , JÇÝëÞ íÜ)
4. Ýë¦°MýS Üç Ð]l$çÜÅË¯]l$ ³ç ÇçÙPÇ…^èlyé°MìS ¯éÅÄ¶æ$ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl B…{«§lý {ç³§ólÔŒæ, VýS$fÆ>™Œl yìl) ³ç …gê»Œæ, ß ç æÆ>Å¯é
Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ MýS$.. D ^èlrt…ÌZ ^ør$ MýSÍµ…^èlMýS´ùÐ]lyýl… 3. {V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡ËMýS$ Æ>gêÅ…VýS³ç Æý‡ ß ç Z§é MýSÍµ…^éË°
§ýl$Æý‡§ýl–çÙMt Sý Æý‡…. VýS™èl ³ç ¨õßæ¯ólâ¶æ$ÏV> Òsìæ ³ç °¡Æý‡$ BÕ…_¯]l…™èlV> Üí ¸ëÆý‡$Þ ^ólÜí …¨?
S
Ìôæ§ýl$. Ð]l*¯]lÐ]l, BÇ¦MSý Ð]l¯]lÆý‡$Ë MöÆý‡™èl Òsìæ° Ðól¨« Ýù¢…¨.
Æ>çÙÝ‰ ë¦Æ‡¬ÌZ° E§øÅWÝëÓÐ]l$Å ¯]lM>Æ>™èlÃMýS ÐO lð QÇ Ð]l*Æý‡Ìôæ§ýl$.
Ð]l$íßæâ¶æË, A×æV>Ç¯]l Ð]lÆ>YË {ç³†°«§lý $Ë$ ™èlÐ]l$ »ê«§lý Å™èlË¯]l$
G) ºËÓ…™èlÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™éMýSÑ$sîæ
¼) AÔZMŠS Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ
Üí ) ß ç æ¯]l$Ð]l$…™èl Æ>Ð]l# MýSÑ$sîæ
K
{ç³¿êÐ]lÐ]l…™èl…V> °Æý‡Óíßæ…^èlÌôæMýS´ù™èl$¯é²Æý‡$. yìl) GÌŒæ.G….íÜ…XÓ MýSÑ$sîæ
4.Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™èlÓ G°²MýSÌZÏ Æ>fMîSÄ¶æ$ ´ëÈtË¯]l$ A«¨M>Æý‡ Ä¶æ¬™èl…V>
Æð‡…yø ´ëÌ ¯é çÜ…çÜPÆý‡×æË çÜ…çœ$… íÜ¸ëÆý‡$ÞË$: ´ëÌŸY¯l] °ÐéÓË° Üí ¸ëÆý‡$Þ ^ólÜí ¯]l MýSÑ$sîæ?
1) 234 h {ç³MýSÆý‡×æ¯]l$ Üç Ð]lÇ…_.. 11Ð]l òÙyýl*ÅÌŒæÌz Z A…Ô>Ë°²…sìæ± G) Üç ÓÆý‡Üí~ …VŠS MýSÑ$sîæ
A
³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ MýS$ º¨Î ^ólÄýæ*Í. ¼) Æý‡…VýSÆ>f¯Œl MýSÑ$sîæ

2) {ç³† Æ>Ú‰ë°MìS Ñ«§é¯]l ³ç ÇçÙ™Œl HÆ>µr$^ólÜí .. Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™èlÓ Üí ) iÒMóS Æ>Ð]l# MýSÑ$sîæ
Üç …çÜË¦ MýS$ ÐésìæÌZ {´ë†°«§lý ÅÑ$ÐéÓÍ. yìl) AÔZMŠS Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ
3) G…GÌŒæHËMýS$, G…ï³ËMýS$ Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™èlÓ Üç …çÜË¦ ÌZ 5.ÝëÐ]l*hMýS ÑM>ÝëÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l$… Ýë¦¯l] …ÌZ Ð]lÊyýl…^ðlË
S
{´ë†°«§ýlÅÑ$Ð]lÓMýS*yýl§ýl$. ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç °¦ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Ë° Üí ¸ëÆý‡$Þ ^ólÜí ¯]l

4) Ð]l¬QÅÐ]l$…{† A«§lý Å„ýS$yìlV>, Ñ«§é¯]l Üç ¿¶æ Üï µMýSÆŠ‡, {ç³†ç³„ýS ÐéÆý‡$?
¯éÄ¶æ$MýS$yýl$ Üç ¿¶æ$ÅË$V> E¯]l² MýSÑ$sîæ Üí ¸ëÆý‡$ÞË Ðól$Æý‡MýS$ Æ>çÙ‰ G) ™èl$…VýS¯Œl ¼) Æý‡×æ«§lý Ðól
G°²MýSË Mý Ñ$çÙ¯]lÆŠ‡ °Ä¶æ*Ð]l$MýS… fÆý‡V>Í. Üí ) ºËÓ…™ŒlÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é yìl) AÔZMŠS Ððl$çßæ™é
5) ÇfÆý‡$Ó^ólÜí ¯]l °Äñæ*fMýS Ð]lÆ>YË$... MýS±çÜ… ³ç §ólâ¶æ´Ï ëOsæñ ¯é 6.73Ð]l Æ>gêÅ…VýS Üç Ð]lÆý‡×æ {ç³M>Æý‡… D MìS…¨ Æ>çÙ…‰ ÌZ Æð‡…yýl…^ðlË
Mö¯]lÝëV>Í. {ç³Üç $¢™lè … AÐ]l$ÌZÏ E¯]l² HMýSÜç ¿¶æÅ °Äñæ*fMýS Ð]lÆý‡…Y ³ç …^éÄ¶æ$¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ Mö¯]lÝëVýS$™ø…¨?
Ýë¦¯l] …ÌZ.. ºçßæ$çÜ¿¶æÅ °Äñæ*fMýSÐ]lÆ>YË$ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í. G) ³ç …gê»Œæ ¼) Üí MîSP…
©°Ð]lËÏ BÐ]lÆý‡¯¢ l] ³ç §ýl†® AÐ]lÜç Æý‡… E…yýl§ýl$. Üí ) ß ç æÆ>Å¯é yìl) íßæÐ]l*^èlÌŒæ{ç³§ólÔŒæ
6) {V>Ð]l$, Ð]l$…yýlË, hÌêÏ ³ç ÇçÙ™ŒlË Ð]l$«§lý Å Üç µçÙÐOt lð $¯]l ³ç ° Ñ¿¶æf¯]l 7. Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓËMýS$ G°²OMSð ¯]l {ç³gê{ç³†°«§lý $Ë¯]l$ ³ç #¯]lÆ>Ä¶æ$¯]l…
fÆý‡V>Í. (recal) ^ólõÜ AÐ]lM>Ô¶æ… E¯]l² Æ>çÙ… ‰?
7) Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓËOò³ Ð]l_a¯]l œí Æ>Å§ýl$Ë¯]l$ ³ç ÇÖÍ…^ól…§ýl$MýS$ G) Ð]l$«§lý Å{ç³§ólÔŒæ ¼) bèl¡¢Ü‹ VýSÉŠl
{´ë…™éË ÐéÇV> B…º$yŠlÞÐðl$¯Œl Ð]lÅÐ]lÜç ¦ HÆ>µr$^ólÄ¶æ*Í. Üí ) gêÆý‡…U yŠl yìl) ¯éV>Ìê…yŠl
8) Ðól$fÆŠ‡ ³ç …^éÆ‡¬¡ÌZÏ ÐéÆý‡$z Üç ¿¶æ$ÅË¯]l$ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í. 8. H Æ>gêÅ…VýS {ç³MýSÆý‡×æ MìS…§ýl ³ç ¯]l$²Ë$ Ñ«¨…^ól A«¨M>Æý‡… Ýë¦°MýS
9) Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË$ ¡çÜ$MýS$¯]l² °Æý‡Ä~ æ¶ *Ë$ Æý‡§ýl$ª^ló õÜ A«¨M>Æ>°² {ç³¿ýæ$™éÓËMýS$ çÜ…{MýSÑ$…_…¨?
Æ>çÙ‰ {ç³¿¶æ$™éÓËMýS$ ™öËW…^éÍ. ÑÐé§éçÜµ§ýl °Æý‡Ä~ æ¶ *Ë¯]l$ G) 243 G ¼) 233 yìl
Üí ) 243 h yìl) 243 òßæ^Œl
9. Æ>çÙ‰ G°²MýSË MýSÑ$çÙ¯]lÆŠ‡¯]l$ ™öËW…^ól {ç³{MìSÄ¶æ$?
G) VýSÐ]lÆý‡²ÆŠ‡ °Æý‡Æ~ ‡$$Ýë¢Æ‡ý $
¼) Æ>çÙ³ç‰ † °Æý‡Æ~ ‡$$Ýë¢Æ‡ý $
Üí ) Üç ${ï³…MøÆý‡$t Üí ¸ëÆý‡$Þ Ðól$Æý‡MýS$ Æ>çÙ³ç‰ † °Æý‡Æ~ ‡$$Ýë¢Æ‡ý $
yìl) òO ßæMøÆý‡$t ¯éÅÄ¶æ$Ð]lÊÇ¢° ™öËW…^èlyé°MìS A¯]l$çÜÇ…^ól
{ç³{MìSÄ¶æ$¯]l$ ´ùÍ E…r$…¨.
Answers :
1) b 2) a 3) d 4) d 5) c 6) b 7) a 8) c 9) d
I
H
S
K
A
S
¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ….. Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]l çÜ…çÜ¦Ë$
yéMýStÆŠ‡ h. {ç³¿êMýSÆŠ‡ Æð‡yìlz Üç …çÜË¦ ¯]l$ A«§lý ÅÄ¶æ$¯]l… ^ólÜí Ðésìæ° ³ç sìæÙç ³çt Æý‡^èlyýl…Oò³ °Ðól¨MýS¯]l$
{VýS*‹³&1 ïÜ°Ä¶æ$ÆŠ‡ ¸ëÅMýSÎt, Oòßæ§ýlÆ>»ê§Šl Üç Ð]l$Çμ…_…¨. 1909 ^èlrt…ÌZ Ýë¦°MýS ´ëË¯]lòO ³ {ç³™ólÅMýS…V> GÌê…sìæ
Üí Æ¦ ‡ý {ç³†´ë§ýl¯]lË¯]l* ^ólÄ¶æ$Ìôæ§ýl$. ^éÆð‡Ü‹Ï à»Œæ ß ç ogŒæ ¯éÄ¶æ$MýS™èlÓ…
^éÆð‡Ü‹Ï Ððl$sŒæM>‹œ ¿êÆý‡™èl {V>Ò$×æ Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]l Üç …çÜË¦ ¯]l$ ÌZ° D MýSÑ$çÙ¯Œl ³ç Ë$ Ð]l¬QÅOÐlð $¯]l Üç *^èl¯]lË$ ^ólÜí …¨. AÑ...
z Ýë¦°MýS Ü ç …çÜË¦ ±²sìæ ³ç #¯]lÆý‡$§ýlÆ® ‡ý ×æ
ÍsìæÌŒæ Çç³¼ÏMSŠ ÞV> Ð]lÇ~…^éyýl$.
z ç³Ç´ëË¯]l ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ
{´ë`¯]l M>Ë… ¯]l$…^ól Ð]l$¯]l §ólÔ¶æ…ÌZ Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]l Üç …çÜË¦ $
z f¯é¿ê B«§éÆý‡…V> Ð]l¬°Þç³ÌŒæ Ü ç …çÜË¦ HÆ>μr$
³ç °^ólÜí ¯]lr$Ï Ððl$VýSÜç ±¦ Ü‹ ™èl¯]l "C…yìlM>' {VýS…£ýl…ÌZ õ³ÆöP¯é²yýl$.
{V>Ð]l$ç³Ç´ëË¯]l MøçÜ… {V>Ð]l$×ìæ A¯ól A«¨M>Ç E…yólÐéÆý‡° MúsìæË$Åyìl òO ³ A…Ô>Ë B^èlÆý‡×æÌZ {¼sìæÙ‹ {ç³¿ýæ$™èlÓ… GÌê…sìæ {´ë«§é¯éÅ°²
I
AÆý‡¦Ô>çÜˆ… ^ðlº$™ø…¨. CÐ]lÓÌôæ§ýl$.
Ô¶æ${M>^éÆý‡$Åyýl$ ™èl¯]l ±†Ô>çÜ…ˆ ÌZ {V>Ð]l*Ë M>Ð]l$¯ŒlÐðlÌŒæ¢ E¯]l²r$ÏV>
H
õ³ÆöP¯é²yýl$. Æ>Ð]l*Ä¶æ$×æ…ÌZ f¯]l³ç §ýl… A¯ól õ³Æý‡$¯]l$ A¯ólMýS {V>Ð]l*Ë 1918ÌZ {¼sìæÙ‹ {ç³¿ýæ$™èlÓ… {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ¯t l] ^èlrt… Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ MýS$
Üç Ð]l*QÅV> Ð]lÇ~…^éÆý‡$. {V>Ð]l$ Üç …çœ*Ë$ A¯ól õ³Æý‡$™ø ³ç Ç´ëË¯]l ³ç ¯]l$²Ë$ Ñ«¨…^ól A«¨M>Æ>°² MýSÍμ…^éË°, Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ A«¨³ç ™èl$
ÝëW…_¯]lr$Ï Ð]l$à¿êÆý‡™èl…ÌZ° Ô>…† ³ç Æý‡Ó… õ³ÆöP…¨. Ë¯]l$ {ç³fÌôæ G¯]l$²MøÐéË°, ÐéÇMìS ™èlW¯]l A«¨M>Æ>Ë¯]l$ MýSÍμ…^éË°
õ³ÆöP…¨. 1919ÌZ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ¯t l] Ð]l*…sôæVŠS & bólÐŒl$ÞçœÆŠ‡z Üç …çÜPÆý‡×æË
S
Ð]l$«§lý ÅÄ¶æ¬V>ÌZÏ Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]l °Æý‡„Ï >Å°MìS VýS$OÆ‡ð …¨. °Æ>Ã
×ê™èlÃMýS Üç …çÜË¦ ¯]l$ HÆ>μr$ ^ólÜí Ðésìæ§éÓÆ> Ýë¦°MýS {ç³fË AÐ]lÜç
Æ>Ë$ ¡Æý‡ayé°MìS GÌê…sìæ MýS–ïÙ ^ólÄ¶æ$Ìôæ§ýl$. Ððl$$VýSË$Ë M>Ë…ÌZ
HÆ>μr$ ^ólÜí ¯]l Mö™éÓÌŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ ÕçÜ$¢ Ð]lÜç *Ë$, Ô>…† ¿ýæ{§ýl™èlË
^èlrt… §ólÔ¶æ ³ç Ç´ëË¯]l A«¨M>Æ>Ë¯]l$ MóS…{§ýl, Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓË Ð]l$«§lý Å
Üç *¦Ë…V> Ñ¿¶æh…_…¨.
1919 Mú°ÞÌŒæ ^èlsêt°² A¯]l$çÜÇ…_ Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]l Æ>çÙ‰
K
³ç ÇÆý‡„ýS×æOò³ ™èl³ç μ AÀÐ]l–¨®òO ³ §ýl–íÙt MóS…{©MýSÇ…^èlÌôæ§ýl$. gê¼™éÌZ E…¨. A§ólÑ«§lý …V> Æ>çÙ‰ ´ëË¯é«¨M>Æ>Ë¯]l$ Æð‡…yýl$ gê¼
{ç³gêÝëÓÐ]l$Å… ÑfÄ¶æ$Ð]l…™èl… M>ÐéË…sôæ ³ç Ç´ëË¯]l ÑMóS…{© ™éË$V> Ñ¿¶æh…_ ¿êÆý‡¡Ä¶æ$ Ð]l$…{™èl$ËMýS$ A«¨M>Æ>°² MýSÍμ…_¯]l
MýSÆý‡×æ AÐ]lÜç Æý‡… A° õ³ÆöP¯ól {¼sìæÙ‹ ÐéÆý‡$ MýS*yé {´ëÆý‡…¿ýæ…ÌZ hÌêÏ {sê¯ŒlÞçœÆŠ‡z gê¼™éÌZ Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]l¯]l$ ^ólÆ>aÆý‡$. Ððl$$§ýlsìæÝëÇ
MýSÌñæMýSÆt ‡Š ³ç §ýlÑ° HÆ>μr$^ólÜí ÕçÜ$¢ Ð]lÜç *Ë$Oò³¯ól MóS…{©MýSÇ…^éÆý‡$. ¿êÆý‡¡Ä¶æ¬ËMýS$ ³ç Ç´ëË¯]lòO ³ A«¨M>Æý‡… MýSÍμ…^èlyýl…Ð]lËÏ ÐéÆý‡$ {ç³™ólÅMýS
A
Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ AÀÐ]l–¨®° H Ð]l*{™èl… ³ç sìæ…t ^èl$MøÌôæ§ýl$. 1870ÌZ ÌêÆŠ‡z §ýl–íÙ°t MóS…{©MýSÇ…^èlyýl…™ø Mö…™èl AÀÐ]l–¨® fÇW…§ýl° ^ðl´÷μ^èl$a.
Ðól$Äñæ* M>Ë…ÌZ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ¯t l] ¡Æ>Ã¯]l… {¼sìæÙ‹ ÐéÇ §ýl–MýSμ£ýl…ÌZ
Ð]l*Æý‡$μ¯]l$ ™ðlÍÄ¶æ$^ólçÜ$¢…¨. Æ>{ÚëtËMýS$ çÜÓÄ¶æ$… {ç³†ç³†¢
1935 ¿êÆý‡™èl {ç³¿ýæ$™èlÓ ^èlrt… Æ>Ú‰ëËMýS$ Üç ÓÄ¶æ$… {ç³†ç³†¢° MýSÍμ…
S
Ð]lÊyýl…^ðlË ç³…^éÄ¶æ$¡ Æ>gŒæ Ð]lÓÐ]lçÜ¦ _…¨. A…§ýl$Ð]lËÏ Ð]l$¯]lÐéâ¶æ$Ï Ýë¦°MýS ³ç Ç´ëË¯]l Üç …çÜË¦ ¯]l$ ³ç sìæÙç ³çt
1882ÌZ ÌêÆŠ‡z Çç³μ¯Œl Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ MøçÜ… {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ¯t l] ¡Æ>Ã¯]l… Æý‡^èlyé°MìS Mö…™èlÐól$Æý‡ MýS–íÙ ^ólÔ>Æý‡$. 1937ÌZ Æ>Ú‰ëËMýS$ Üç ÓÄ¶æ$…
Ð]l$¯]l §ólÔ¶æ…ÌZ Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]lMýS$ Ð]l*V>²M>Æ>t Ð]l…sìæ¨V> õ³ÆöP… Ô>çÜ¯]l Üç ¿ýæËMýS$ G°²MýSË$ fÇW {ç³¿ýæ$™éÓË$ HÆý‡μyézÆ‡¬. 1939ÌZ
sêÆý‡$. A…§ýl$Ð]lËÏ ÌêÆŠ‡Çz ³ç μ¯Œl¯]l$ ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]l Æð‡…yø {ç³³ç …^èl Ä¶æ¬§ýl…® {´ëÆý‡…¿ýæ…, Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓË$ Æ>i¯éÐ]l*
í³™éÐ]l$çßæ$yìlV> AÀÐ]lÇ~Ýë¢Æý‡$. Çç³μ¯Œl °Æ>Ã×ê™èlÃMýS, Ð]lÅÐ]lïÜ¦MýS–™èlOÐðl$¯]l ^ólÄ¶æ$yýl…™ø Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ ³ç ÇíÜ†¦ AVýSÐ]l$ÅVø^èlÆý‡…V> Ð]l*Ç…¨.
Ð]l*Æý‡$μËMýS$ }M>Æý‡… ^èl$sêtylý $. ÌêÆŠ‡z Çç³μ¯Œl ¯]lÐ]lÊ¯éÄôæ$ ™èl§ýl¯]l…™èlÆý‡ 1947ÌZ ÝëÓ™èl…{™éÅ¯]l…™èlÆý‡… §ólÔ¶æ ³ç Ç´ëË¯]lMýS$ AÐ]lÜç Æý‡ÐO lð $¯]l
M>Ë…ÌZ Ð]l$¯]l §ólÔ¶æ…ÌZ Ð]lÊyýl…^ðlË ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ °Æ>Ã Æ>gêÅ…VýS Æý‡^èl¯]l Üç …§ýlÆý‡Â…V> }Ð]l$¯é²Æ>Ä¶æ$×Šæ AVýSÆ>ÓÌŒæ Æ>gêÅ…VýS
×ê°MìS º*Ï{³í …sŒæV> ³ç ° ^ólÜí …¨. §ólÔ¶æÐ]l$…™èlsê Ýë¦°MýS »ZÆý‡$zË¯]l$ ³ç ÇçÙ™ŒlÌZ {V>Ð]l$Ýë¦Æ‡$$ Ððl$$§ýlË$Mö° §ólÔ¶æÝë¦Æ‡$$ Ð]lÆý‡MýS$ ³ç …^éÄ¶æ$¡
HÆ>μr$ ^ólÄýæ*Ë° õ³ÆöP¯]l² Çç³μ¯Œl Ýë¦°MýS Üç …çÜÌ¦ ZÏ A«¨M>Æý‡$Ë Ð]lÅÐ]lÜç ¦ HÆ>μr$ VýS$Ç…_ ™ðlÍõ³ V>…«© ´ëÏ¯lŒ ¯]l$ {ç³†´ë¨…^éÆý‡$.
MýS…sôæ A¯]l¨« M>Æý‡$Ë$ GMýS$PÐ]lV> E…yéË°, ÐéÆý‡…™é {ç³gê{ç³†° Æ>gêÅ…VýS… 4Ð]l ¿êVýS…ÌZ° B§ólÕMýS Üç *{™éËÌZ 40Ð]l A«¨MýSÆý‡×æ…
§« lý $Ë$V> E…yéË°, ÐéÇ° {ç³fÌôæ G¯]l$²MøÐéË° {ç³†´ë¨…^éyýl$. §éÓÆ> ³ç …^éÄ¶æ$¡ Æ>gŒæÐ]lÅÐ]lÜç ™¦ ø Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯é Üç …çÜË¦ ¯]l$
HÆ>μr$^ólõÜ »ê«§lý Å™èl¯]l$ Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓËMýS$ MýSÍμ…^éÆý‡$. 7Ð]l òÙyýl*Å
Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œl ÌŒæÌZ° {ç³¿ýæ$™èlÓ A«¨M>Æ>Ë gê¼™éÌZÏ Ýë¦°MýS ³ç Ç´ëË¯]l A¯ól A…Ô¶æ…
Æ>çÙ‰ gê¼™éÌZ E…¨. 9Ð]l ¿êVýS…ÌZ Ýë¦°MýS ´ëË¯]l A…Ô>Ë¯]l$
1907ÌZ {¼sìæÙ‹ {ç³¿ýæ$™èlÓ… °Ä¶æ$Ñ$…_¯]l Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œl Ýë¦°MýS
õ³ÆöP¯é²Æý‡$. Ýë¦°MýS ³ç Ç´ëË¯]l B§ólÕMýS Üç *{™éËÌZ E¯]l²…§ýl$Ð]lËÏ
Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓË CÚëtÆ‡$$ÚëtËòO ³ Ð]l*{™èlÐól$ D A…Ô¶æ… B«§éÆý‡³ç yìl…¨. G) 1948 ¼) 1959 Üí ) 1951 yìl) 1952
5. çÜÐ]l*f ÑM>çÜ M>Æý‡Å{MýSÐ]l$… {´ëÆý‡…À…_¯]l çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…?
ºËÓ…™èlÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ (ARO's 2008)
1951ÌZ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ¯t l] Ððl$$§ýlsìæ {ç³×êãMýS, 1952ÌZ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ¯t l] G) 1951 ¼) 1952 Üí ) 1953 yìl) 1954
ÝëÐ]l*hMýS AÀÐ]l–¨® ³ç £ýlMýS…, 1953ÌZ {´ëÆý‡…À…_¯]l gê¡Ä¶æ$ ÑçÜ¢ 6. {V>Ò$×æ {´ë…™éÌZÏ E´ë«¨àÒ$ AÐ]l$Ë$ ç³£ýlM>°² Ððl$$§ýlsìæÝëÇ
Æý‡×æ õÜÐéç³£ýlM>Ë AÐ]l$Ë$ ¡Æý‡$¯]l$ç³Æý‡Å Ðól„ìS…^èl$MøÐéÍÞ¯]l BÐ]lÔ¶æÅMýS GMýSPyýl {´ëÆý‡…À…^éÆý‡$? (íÜÑÌŒæÞ & 1993)
™èl¯]l$ gê¡Äýæ*ÀÐ]l–¨® Ð]l$…yýlÍ, {ç³×êãM> Üç …çœ$… VýS$Ç¢…^éÆ‡$$. G) ³ç ÕaÐ]l$ »ñæ…V>ÌŒæ ¼) ³ç …gê»Œæ
C…§ýl$MøçÜ… 1957ÌZ MóS…{§ýl {ç³¿ýæ$™èlÓ… ºËÓ…™ŒlÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é Üí ) MóSÆý‡â¶æ yìl) Ð]l$àÆ>çÙ‰
A«§lý Å„ýS™èl¯]l JMýS MýSÑ$sîæ° °Ä¶æ$Ñ$…_…¨. D MýSÑ$sîæ 1957 _Ð]lÇÌZ 7. ç³Ç´ëË¯]l ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ¯]l$ çÜ*_…_¯]lÐéÆý‡$?
™èl¯]l °Ðól¨MýS¯]l$ MóS…{§ýl {ç³¿ýæ$™éÓ°MìS Üç Ð]l$Çμ…_…¨. ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ G) ^éÆð‡Ü‹Ï Ððl$sŒæM>‹œ ¼) ^éÆð‡Ü‹Ï à»Œæ ß ç ogŒæ
Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ Ððl…r¯ól Ýë¦³í …^éË° 1954ÌZ MóS…{§ýl {ç³¿¶æ$™èlÓ… °Ä¶æ$Ñ$… Üí ) ÌêÆŠ‡z MýSÆý‡¯j lŒ yìl) ÌêÆŠ‡z »ñæ…sìæ…MŠS
I
_¯]l JMýS E¯]l²™èl Ýë¦Æ‡¬ MýSÑ$sîæ ^ólÜí ¯]l Üç *^èl¯]l¯ól ºËÓ…™èlÆ>ÄŒæ$ MýSÑ$sîæ 8. 1919 ^èlrt… §éÓÆ> Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]l¯]l$ H gê¼™éÌZ
MýS*yé {ç³†´ë¨…_…¨. ^ólÆ>aÆý‡$?
H
1952ÌZ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ¯t l] ³ç £ýlMýS…™ø Üç à {ç³¿ýæ$™èlÓ AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýS G) MóS…{§ýl ¼) EÐ]l$Ãyìl
Ð]l*Ë$ ÑfÄ¶æ$Ð]l…™èl… M>ÐéË…sôæ {ç³fË ¿êVýSÝëÓÐ]l$Å…™ø Ð]l*{™èlÐól$ Üí ) ÇfÆŠ‡ÓyŠl yìl) {sê¯ŒlÞçœÆŠ‡z
Ýë«§lý ÅÐ]l$Ð]l#™èl$…§ýl°, {ç³gêÝëÓÐ]l$Å ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ, ³ç Ç´ëË¯]l ÑMóS…{©MýS 9. Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]l¯]l$, V>…«© BÌZ^èl¯é Ñ«§é¯é°² MýSÍí³ V>…«©
Æý‡×æ fÆý‡V>Ë° C…§ýl$MýS$ ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ ¯ðlËMöËμyýlÐól$ ´ëÏ¯ŒlV> Æ>gêÅ…VýS ç³ÇçÙ™ŒlÌZ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæt…¨?
HOMSð MýS ³ç ÇÚëPÆý‡Ð]l$° Üç *_…_…¨. S
ºËÓ…™ŒlÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ Üç *^èl¯]lË¯]l$ MóS…{§ýl {ç³¿ýæ$™èlÓ…,
gê¡Äýæ*ÀÐ]l–¨® Ð]l$…yýlÍ BÐðl*¨…^èlyýl…™ø Ð]l$¯]l §ólÔ¶æ…ÌZ Ýë¦°MýS
G) B^éÆý‡Å Ñ¯ø¿ê¿êÐól
¼) ÌZMŠS¯éÄ¶æ$MŠS fÄ¶æ${ç³M>ÔŒæ ¯éÆ>Ä¶æ$×Šæ
Üí ) Ð]l$àÒÆŠ‡ ™éÅW yìl) }Ð]l$¯é²Æ>Ä¶æ$×æ AVýSÆ>ÓÌŒæ
K
Üç Óç³Ç´ëË¯]l Üç …çÜË¦ HÆ>μr$MýS$ Üç ÆO ‡ð ¯]l §ýl–MýSμ£ýl…™ø ³ç #¯é§ýl$Ë$ 10.{V>Ò$×æ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ AÀÐ]l–¨®MìS 1953ÌZ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæt¯]l ç³£ýlMýS…?
ÐólÔ>Æý‡$. 1959 AMøtºÆŠ‡ 2¯]l Æ>fÝë¦¯lŒ ÌZ° ¯éVøÆŠ‡ hÌêÏÌZ Aç³μsìæ G) ÝëÐ]l*hMýS AÀÐ]l–¨® ¼) gê¡Ä¶æ$ ÑçÜÆ¢ ‡ý ×æ õÜÐ]l
{ç³§« é° ³ç …yìlsŒæ fÐ]lß ç æÆŠ‡ÌêÌŒæ ¯ðl{çßæ* Ððl$$§ýlsìæÝëÇV> ³ç …^éÄ¶æ$¡ Üí ) gê¡Ä¶æ$ E´ë«¨ àÒ$ yìl) ³ç °MìS BàÆý‡…
Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ {´ëÆý‡…À…^éÆý‡$. ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ HÆ>μr$
A
^ólÜí ¯]l Æð‡…yø Æ>çÙ…‰ B…{«§lý {ç³§ólÔŒæ. 1959 ¯]lÐ]l…ºÆŠ‡ 1¯]l Æý‡…V>Æð‡yìlz hÌêÏ çÜÐ]l*«§é¯éË$
1 ¼ 2 G 3 yìl 4 ¼ 5 ¼
Ô¶æ…Úë»ê§ŠlÌZ B¯ésìæ Ð]l¬QÅÐ]l$…{† ±Ë… Üç …iÐ]lÆð‡yìlz Ð]l$¯]l Æ>çÙ…‰ ÌZ 6 ¼ 7 yìl 8 yìl 9 yìl 10 ¼
³ç …^éÄ¶æ$¡ Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ MýS$ }M>Æý‡… ^èl$sêtÆ‡ý $. D Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ AÐ]l$Ë$
^ólÜí ¯]l Æð‡…yø hÌêÏ }M>MýS$â¶æ….
S
VýS™èl ç³È„ýSÌZÏ Ð]l_a¯]lÑ, AyýlVýSºyól {ç³Ô¶æ²Ë$

1. {V>Ð]l$ç³…^éÆ‡$$¡Ë Ýë¦ç³¯]lMýS$ Æ>gêÅ…VýS… ^èlÆý‡ÅË$ ¡çÜ$MøÐéË°
¿êÆý‡™èl Æ>gêÅ…VýS…ÌZ H A«¨MýSÆý‡×æ… ™ðlË$ç³#™ø…¨?
({VýS*‹³&2, 2008)
G) 73 ¼) 40 Üí ) 74 yìl) 64
2. Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë í³™éÐ]l$çßæ$yýl° GÐ]lÇ° í³Ë$Ýë¢Æý‡$?
({VýS*‹³ & 2, 2008)
G) ÌêÆŠ‡z Çç³μ¯Œl ¼) ÌêÆŠ‡z M>°…VŠS
Üí ) ÌêÆŠ‡z Ñ$…sZ yìl) ÌêÆŠ‡t Ð]l˜…sŒæ »êsñæ¯Œl
3. H A«¨M>Ç° {V>Ð]l$×ìæ A…sêÆý‡$?
G) {MìSÑ$¯]lÌŒæ ¯éÅÄ¶æ$Ýë¦¯l] ¼) Üí ÑÌŒæ ¯éÅÄ¶æ$Ýë¦¯l]
Üí ) {V>Ò$×æ ¯éÅÄ¶æ$ ´ëË¯]l yìl) {V>Ò$×æ ³ç Ç´ëË¯]l
4. ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæt¯]l çÜ…Ð]l™èlÞÆý‡…?
(APRO's 2008)
ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒææ çÜ…çÜ¦ËMýS$ Æ>gêÅ…VýS {ç³†ç³†¢..
yéMýStÆŠ‡ h. {ç³¿êMýSÆŠ‡ Æð‡yìlz z hÌêÏ {ç³×êãM> »ZÆŠ‡z Ô lð Æý‡Ã¯ŒlV> Æ>çÙ‰ Ð]l$…{† Ìôæ§é MýSÌñæMýSÆt ‡Š Ð]lÅÐ]lß
ç æ
{VýS*‹³&1 ïÜ°Ä¶æ$ÆŠ‡ ¸ëÅMýSÎt, Oòßæ§ýlÆ>»ê§Šl ÇÝë¢Æý‡$.
z 1991ÌZ ³í .Ñ. ¯]lÆý‡Üí …àÆ>Ð]l# {ç³¿¶æ$™èlÓ… 73, 74Ð]l Æ>gêÅ…VýS
Üç Ð]lÆý‡×æË$ ^ólÜí …¨.
³ç Ç´ëË¯]l, {ç³gêÝëÓÐ]l$Å ÑMóS…{©MýSÆý‡×æMýS$ {´ë†ç³¨MýSË$ Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç z 74Ð]l Æ>gêÅ…VýS Üç Ð]lÆý‡×æ §éÓÆ> ³ç rt×æ, ¯]lVýSÆý‡ ´ëËMýS Üç …çÜË¦ MýS$
´ëË¯é Üç …çÜË¦ $. ¿êÆý‡™èl Æ>gêÅ…VýS…ÌZ B§ólÕMýS Üç *{™éÌZÏ° 40Ð]l Æ>gêÅ…VýS {ç³†ç³†¢° MýSÍμ…^éÆý‡$.
A«¨MýSÆý‡×æ §éÓÆ> ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ HÆ>μr$MýS$ Üç …º…«¨…_¯]l
ÑçÙÄýæ*Ë$ õ³ÆöP¯é²Æý‡$. Ýë¦°MýS³ç Ç´ëË¯]l A¯ól A…Ô¶æ… Æ>çÙ‰ gê¼ Üí …íœ$Ó MýSÑ$sìæ ^ólÜí ¯]l Üç *^èl¯]lËOò³ A«§lý ÅÄ¶æ$¯]l… ^ólÜí °Ðól¨MýS
™éÌZ E…yýlr…™ø Òsìæ HÆ>μr$ Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓËOò³¯ól B«§éÆý‡³ç yìl Üç Ð]l$Çμ…^èlyýl… MøçÜ… ¯ésìæ MóS…{§ýlÐ]l$…{† ³í .MðS.™èl$…VýS¯Œl ¯éÄ¶æ$MýS™èlÓ…
I
E…yól¨. ºËÓ…™ŒlÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ Üç *^èl¯]lË¯]l$ A¯]l$çÜÇ…_ ÌZ 1987ÌZ JMýS MýSÑ$sìæ °Ä¶æ$Ñ$…^éÆý‡$. D MýSÑ$sîæË Üç *^èl¯]lË
1959ÌZ ³ç …yìlsŒæ fÐ]lß ç æÆŠ‡ÌêÌŒæ ¯ðl{çßæ* Ð]l$¯]l §ólÔ¶æ…ÌZ ³ç …^éÄ¶æ$¡
H
{ç³M>Æý‡… Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯é Üç …çÜË¦ MýS$ Æ>gêÅ…VýS º§ýl™ª lè MýSÍμ…
Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ MýS$ }M>Æý‡… ^èl$sêtÆ‡ý $. 1959 ¯]l$…_ 1964 Ð]lÆý‡MýS$ ^èlyýl… MøçÜ… 64, 65 Æ>gêÅ…VýS Üç Ð]lÆý‡×æ ¼Ë$ÏË¯]l$ ´ëÆý‡ÐÏ lð $…sŒæÌZ
{´ëÆý‡…¿ýæ Üç *¹Ç¢™ø A¯ólMýS Æ>Ú‰ëË$ Òsìæ° HÆ>μr$ ^ólÜí ¯]l³ç μsìæMîS {MýSÐ]l$ {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆ‡ý $. ÌZMŠSÜç ¿ýæ 64Ð]l Üç Ð]lÆý‡×æ ¼Ë$Ï¯l] $ BÐðl*¨…^èlV> Æ>fÅ
º§ýl…ª V> G°²MýSË$ °Æý‡Óíßæ…^èlMýS´ùÐ]lyýl…™ø Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]l Üç ¿ýæ †Æý‡Üç PÇ…_…¨. 65Ð]l Üç Ð]lÆý‡×æ ¼Ë$Ï ÌZMŠSÜç ¿ýæÌZ ^èlÆý‡aMö^óla Üç Ð]l$
MýS$…r$ç³yìl…¨. f¯]l™é {ç³¿ýæ$™èlÓ M>Ë…ÌZ °Ä¶æ$Ñ$…_¯]l AÔZMŠS S
Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ Üç *^èl¯]lË AÐ]l$Ë$™ø Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]l ³ç #¯l] Æý‡$
ijÐl] ¯]l §ýlÔ¶æ {´ëÆý‡…¿ýæÐO lð $…¨. §ólÔ¶æÐéÅç³…¢ V> Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ °Æ>Ã×æ…
JMóSÑ«§lý …V> ÌôæMýS´ùÐ]lyýl…, °Ä¶æ$Ð]l$º§ýl…ª V> G°²MýSË$ °Æý‡Óíßæ…^èlMýS
Ä¶æ$…ÌZ¯ól B Üç ¿¶æ Æý‡§ýl$ª M>Ð]lyýl…™ø B ¼Ë$Ï MýS*yé Æý‡§ýlÆª ‡$$…¨.
1990ÌZ Ñ.í³.íÜ…VŠS {ç³¿ýæ$™èlÓ… 74Ð]l Æ>gêÅ…VýS Üç Ð]lÆý‡×æ ¼Ë$ÏV>
Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ MýS$ {´ë«§é¯]lÅ… CÐ]lÓyé°MìS {ç³Ä¶æ$†²…_¯]l³ç μsìæMîS B
{ç³¿ýæ$™èlÓ… Ð]l$«§lý ÅÌZ¯ól A«¨M>Æ>°² MøÌZμÐ]lyýl…™ø VýS™èl…ÌZ Ð]l*¨Ç
K
´ùÐ]lyýl…, °Æ>Ã×æ °Æý‡Óçßæ×æÌZ Ð]l*Æý‡$μË$, ^ólÆý‡$μË MøçÜ… ÑÑ«§lý V>¯ól ¼Ë$Ï B^èlÆý‡×æMýS$ ¯ø^èl$MøÌôæMýS´ù Æ‡$$…¨.
MýSÑ$çÙ¯ŒlË$ A¯ólMýS Üç *^èl¯]lË$ ^ólÔ>Æ‡$$. Üí .òßæ^Œl. ß ç æ¯]l$Ð]l$…™èlÆ>Ð]l# 1991ÌZ MóS…{§ýl…ÌZ A«¨M>Æý‡…ÌZMìS Ð]l_a¯]l ³í .Ñ.¯]lÇÞ…àÆ>Ð]l#
MýSÑ$sìæ hÌêÏ {ç³×êãMýS »ZÆý‡$zË HÆ>μr$Oò³ Üç *^èl¯]lË$ ^ólÜí …¨. {ç³¿ýæ$™èlÓ… Æ>iÐŒlV>…«¨ M>Ë…ÌZ {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ¯t l] ¼Ë$ÏÌZÏ A¯ólMýS Ð]l*Æý‡$μ
{ç³×êãMýS ÑMóS…{©MýSÆý‡×æÌZ hÌêÏ MîSËMýS ´ë{™èl ´ùíÙ…^éË° MýSÌñæMýSÆt ‡Š Ìôæ§é Ë¯]l$ ^ólÜç *¢ {V>Ò$×æ ³ç Ç´ëË¯]l Üç …çÜÌO¦ æñ ¯]l ³ç …^éÄ¶æ$¡ Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ MýS$
A
Æ>çÙÐ‰ l] $…{† Ô lð Æý‡Ã¯ŒlV> Ð]lÅÐ]lßç æÇ…^éË° Üç *_…_…¨. 73Ð]l Æ>gêÅ…VýSÜç Ð]lÆý‡×æ §éÓÆ> Æ>gêÅ…VýSº§ýl™ª lè ¯]l$ MýSÍμ…^éÆý‡$. 74Ð]l
AÀÐ]l–¨® ÑçÙÄ¶æ$…ÌZ MýSÌñæMýSÆt ‡Š MîSËMýS´ë{™èl ´ùíÙ…^éË° 1985ÌZ Æ>gêÅ…VýS Üç Ð]lÆý‡×æ §éÓÆ> ³ç rt×æ, ¯]lVýSÆý‡´ëËMýS Üç …çÜË¦ MýS$ Æ>gêÅ…VýS
{ç³×êãM> Üç …çœ$… HÆ>μr$ ^ólÜí ¯]l h.Ñ.MðS.Æ>Ð]l# MýSÑ$sìæ Üç *_… {ç³†ç³†¢° MýSÍμ…^éÆý‡$. 1992ÌZ ´ëÆý‡ÐÏ lð $…sŒæ D ¼Ë$ÏË¯]l$ BÐðl*¨…
S
_…¨. ¼.yìl.K. ´ùçÜ$tË¯]l$ Æý‡§ýl$ª ^ólÄýæ*Ë° MýSÌñæMýSÆt ‡Š A«¨M>Æ>ÌZÏ ^èlV> 17 Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓË$ D Üç Ð]lÆý‡×æËMýS$ ™èlÐ]l$ BÐðl*§é°²
Mö°²…sìæ° yìl{íÜMt SŠ t yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ A«¨M>ÇMìS º¨Î ^ólÄýæ*Ë° ™ðlÍ´ëÆ‡$$.
™ðlÍí³…¨. Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ MýS$ °Ä¶æ$Ð]l$º§ýl…ª V> G°²MýSË$ °Æý‡Óíßæ…^é 73Ð]l Üç Ð]lÆý‡×æ §éÓÆ> òÙyýl*ÅÌŒæ 11, 74Ð]l Üç Ð]lÆý‡×æ §éÓÆ> òÙyýl*ÅÌŒæ
Ë° Üç *_…_…¨. 1986ÌZ Æ>iÐŒlV>…«¨ {ç³¿ýæ$™èlÓ… °Ä¶æ$Ñ$…_¯]l 12¯]l$ Æ>gêÅ…VýS…ÌZ ^ólÆ>aÆý‡$. òÙyýl*ÅÌŒæ 11 §éÓÆ> ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ
GÌŒæ.G….íÜ…íœ$Ó MýSÑ$sìæ, {ç³gêÝëÓÐ]l*Å°² ÑfÄ¶æ$Ð]l…™èl… ^ólÄ¶æ$yé Üç …çÜË¦ MýS$ 29 A…Ô>ËOò³ A«¨M>Æ>Ë¯]l$ º¨Î ^ólõÜ¢ òÙyýl*ÅÌŒæ 12
°MìS {ç³×êãMýSË Ë„>ÅË Ýë«§lý ¯]lÌZ Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ {´ë«§é¯]lÅ™èl A¯ól §éÓÆ> ³ç rt×æ, ¯]lVýSÆý‡´ëËMýS Üç …çÜË¦ MýS$ 18 ÑçÙÄýæ*ËOò³ A«¨M>Æ>Ë
A…Ô¶æ…Oò³ A«§lý ÅÄ¶æ$¯]l… ^ólÜí 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS Üç Ð]lÆý‡×æMýS$ AÐ]lÜç Æý‡ÐO lð $¯]l º¨Î fÇW…¨. 1992ÌZ BÐðl*¨…_¯]l ^èlsêtË$ 1993 ¯]l$…_
A¯ólMýS Üç *^èl¯]lË$ A…¨…_…¨. AÐ]l$ÌZÏMìS Ð]l^éaÆ‡$$.
z Ýë¦°MýS Ü ç Óç³Ç´ëË¯é Üç …çÜË¦ MýS$ Æ>gêÅ…VýS º§ýl™ª lè MýSÍμ…^éÍ.
z {V>Ò$×æ ³ ç Ç´ëË¯]lÌZ {V>Ð]l$çÜ¿ýæËMýS$ {´ë«§é¯]lÅÑ$ÐéÓÍ. 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ Ð]l¬RêÅ…Ô>Ë$
z Ýë¦°MýS Ü ç …çÜË¦ MýS$ °Ä¶æ$Ð]l$º§ýl…ª V> G°²MýSË$ °Æý‡Óíßæ…^éÍ. 243Ð]l A«¨MýSÆý‡×æ °Æý‡Ó^èl¯éË¯]l$ ™ðlË$ç³#™lè $…¨. hÌêÏ, {V>Ð]l$…, {V>Ð]l$
¯éÅÄ¶æ$ç³…^éÄ¶æ$¡Ë¯]l$ HÆ>μr$^ólÜí Ýë«§éÆý‡×æ ³ç Ç´ëË¯]l ¯]l$…_ Üç ¿ýæ, ³ç …^éÄ¶æ$¡, f¯é¿ê, Ð]l*«§lý ÅÑ$MýS Ýë¦Æ‡$$ Ððl$$§ýlÌO æñ ¯]l A…Ô>ËMýS$
ÐólÆý‡$ ^ólÄýæ*Í. Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ G°²MýSËMýS$ Üç …º…«¨…_¯]l ÑÐé ^ðl…¨¯]l °Æý‡Ó^èl¯éË¯]l$ VýSÐ]lÆý‡²ÆŠ‡ ¯øsìæœí MóSÙç ¯Œl §éÓÆ> ™ðlË$ç³#™éÆý‡$.
§éË ³ç ÇÚëPÆý‡… MøçÜ… {sìæº$Å¯]lâ¶æ$Ï HÆ>μr$ ^ólÄýæ*Í.
z 1959ÌZ ³ ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ ¯]l$ Ð]l$¯]l§ólÔ¶æ…ÌZ HÆ>μr$ 243&G: {V>Ð]l$çÜ¿ýæ VýS$Ç…_ ™ðlË$ç³#™èl$…¨. Æ>çÙ‰ Ô>çÜ¯]lÜç ¿ýæ Ô>çÜ¯]l…
^ólÔ>Æý‡$.
§éÓÆ> °º…«§lý ¯]lË {ç³M>Æý‡… Ð]l_a¯]l A«¨M>Æ>Ë$, Ñ«§lý $Ë¯]l$ °Æý‡ÓÇ¢… ¼) ÉìlÎÏ, VøÐé, Ñ$gZÆ>…, Ðól$çœ*ËÄ¶æ$
^èlÐ]l^èl$a. {ç³™èlÅ„ýS {ç³gêÝëÓÐ]l*Å°MìS ¯]lÐ]lÊ¯éV> õ³ÆöP¯ól {V>Ð]l$çÜ¿ýæ Üí ) Ðól$çœ*ËÄ¶æ$, ÉìlÎÏ, ¯éV>Ìê…yŠl
{V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡MìS Ô>¯]lÜç Ô>Q Ð]l…sìæ¨V> õ³ÆöP¯]lÐ]l^èl$a. {V>Ð]l$ {ç³f yìl) Üí MìSP…, AÝëÞ…, Ñ$gZÆ>…
ÌO æñ ¯]l KrÆý‡$Ï A…§ýlÇMîS {´ë†°«§lý Å… Ð]lß
í æ…^ól Üç …çÜ.¦ {V>Ð]l$ ³ç Ç´ëË¯é 2. Æ>çÙ‰ BÇ¦MýS çÜ…çœ*°² GÐ]lÆý‡$ °Ä¶æ$Ñ$Ýë¢Æý‡$?
{´ë«§é¯éÅË¯]l$ °Æý‡~Æ‡$$…^èlyýl…ÌZ {V>Ð]l$çÜ¿ýæ MîSËMýSOÐðl$…¨. ({VýS*‹³&1, 1999)
G) MýS…[´ùtËÆŠ‡, ByìlrÆŠ‡ f¯]lÆý‡ÌŒæ ¼) {ç³§« é¯]lÐ]l$…{†
243&¼: Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ Ð]lÅÐ]lÝë¦³ç ¯]lÌZ Ð]lÊyýl…^ðlË Ñ«§é¯]l… E…yé Üí ) Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™èlÓ… yìl) ¿êÆý‡™èl BÇ¦MSý Üç …çœ$…
Ë° õ³ÆöP…r$…¨. 3. MìS…¨ ÐésìæÌZ 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ^èlrt…ÌZ° ç³…^éÄ¶æ$¡
G) {V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡ Æ>gŒæ Ë„ýS×æ… M>°¨? (íÜÑÌŒæÞ&1997)
¼) »êÏMSŠ / ³ç …^éÄ¶æ$¡ Üç Ñ$†/ Ð]l$…yýlËÐ]lÅÐ]lÜç ¦ (Ð]l*«§lý ÅÑ$MýS Ýë¦Æ‡$$ G) 20 Ë„ýSËMýS$ òO ³V> f¯é¿ê E¯]l² Æ>Ú‰ëËMýS$ Ð]lÊyýl…^ðlË Ð]lÅÐ]lÜç ¦
Ð]lÅÐ]lçÜ¦) ¼) GïÜÞ, GïÜ,t ½ïÜËMýS$ ÐéÇ f¯é¿êMýS$ Üç Ð]l*¯]l…V> ÇfÆó‡ÓçÙ¯]l$Ï
I
íÜ) hÌêÏ ³ç ÇçÙ™Œl íÜ)Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ MýS$ BÇ¦MSý Ð]l¯]lÆý‡$Ë¯]l$ JMýS MýSÑ$çÙ¯Œl MóSsêÆ‡$$
z òO ³¯]l õ³ÆöP¯]l² Ð]lÅÐ]lÜ ç Ì¦ ZÏ Ð]l˜ÍMýS Ð]lÅÐ]lÜç M¦ Sý $ ¿ýæ…VýS… MýSËVýSMýS$…yé çÜ$¢…¨.
H
Ð]l*Æý‡$μË$ ^ólÜç $MýS$¯ól A«¨M>Æý‡… Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓËMýS$ E…r$…¨. yìl)Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ MýS$ G°²MýSË¯]l$ JMýS MýSÑ$çÙ¯Œl °Æ>¦ÇÜç $¢…¨.
z 20 Ë„ýSË MýS…sôæ ™èlMýS$PÐ]l f¯é¿ê E¯]l² Æ>Ú‰ëÌZÏ Ð]l*«§lý ÅÑ$MýS 4. ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæMýS$ çÜ…º…«¨…_ MìS…¨ ÐésìæÌZ 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS
Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ HÆ>μr$ ÑçÙÄ¶æ$…ÌZ Ñ$¯]làÆ‡$$…ç³# E…¨. çÜÐ]lÆý‡×æ {ç³†´ë¨…^èl°¨ (íÜÑÌŒæÞ & 1997)
G) ÒsìæÌZ 30 Ô>™èl… Üï r$Ï Ð]l$íßæâê A¿ýæÅÆý‡$¦ËMýS$ MóSsêÆ‡$$…^éÍ
S
243&íÜ: ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ °Æ>Ã×æ… VýS$Ç…_ ™ðlË$ç³#™èl$…¨.
{V>Ð]l$ç³…^éÄ¶æ$¡ {ò³Üí yðl…r$, Üç ¿ýæ$ÅË$, Ð]l*«§lý ÅÑ$MýS Ýë¦Æ‡$$ A…sôæ
Ð]l$…yýlË ³ç ÇçÙ™Œl Üç ¿ýæ$ÅË$, hÌêÏ ³ç ÇçÙ™Œl Üç ¿ýæ$ÅË¯]l$ KrÆý‡$Ï {ç³™èlÅ„ýS
¼) ÒsìæMìS Ð]l¯]lÆý‡$Ë MøçÜ… Æ>Ú‰ëË$ BÇ¦MSý Üç …çœ*°² HÆ>μr$
^ólÝë¢Æ‡$$.
Üí ) D Üç …çÜË¦ MýS$ G°²OMSð ¯]lÐéÇMìS C§ýlÇª MýS¯é² GMýS$PÐ]l Ð]l$…¨ ³í ËÏ
K
³ç §ýl†® ÌZ G¯]l$²Mö…sêÆý‡$. hÌêÏ ³ç ÇçÙ™Œl Ô lð Æý‡Ã¯Œl, Ð]l*«§lý ÅÑ$MýS Ýë¦Æ‡$$ Ë$…sôæ ³ç §ýlÐ]l#Ë$ MøÌZμ™éÆý‡$.
Ô lð ÆŠ‡³ç Æý‡Þ¯ŒlË¯]l$ ³ç Æø„ýS ³ç §ýl†® §éÓÆ> G¯]l$²MýS$…sêÆý‡$. yìl) Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™èlÓ… ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Üç …çÜ¯¦ l] $ Æý‡§ýl$ª^ló õÜ¢ 6 ¯ðlË
z Ð]lÊyýl$ Ýë¦Æ‡$$ÌZÏ° Ü ç …çÜÌ¦ ZÏ GÐðl$ÃÌôæÅË$, G…ï³Ë$ Üç ¿ýæ$ÅË$V> ÌZÏV> G°²MýSË$ fÆý‡´ëÍ.
E…sêÆý‡$. 5. {ç³gêÝëÓÐ]l$Å…, AÀÐ]l–¨®Oò³ ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ çÜ…çÜ¦Ë ç³#¯]lÆý‡$ij
A
z òO ³ Ü ç …çÜÌ¦ ZÏ Ð]l*Æý‡$μË$ Æ>Ú‰ëË Ô>çÜ¯]lÜç ¿ýæË$ Ô>çÜ¯éË §éÓÆ> Ð]l¯é°MìS 1986ÌZ Æ>iÐŒlV>…«© {ç³¿ýæ$™èlÓ… °Ä¶æ$Ñ$…_¯]l çÜ…çœ*
^ólçÜ$MøÐ]l^èl$a. °MìS A«§ýlÅ„ýS$yýl$ GÐ]lÆý‡$? ({VýS*‹³&2&2008)
G) Üç Æ>PÇÄýæ* ¼) Æ>fÐ]l$¯é²ÆŠ‡
243&yìl: ³ç …^éÄ¶æ$¡Æ>gŒæ Üç …çÜÌ¦ ZÏ GïÜÞ, GïÜ,t Üï Ëˆ MýS$ MýSÍμ…_¯]l Üí ) h.Ñ.MðS.Æ>Ð]l# yìl) GÌŒæ.G….íÜ…íœ$Ó
S
ÇfÆó‡ÓçÙ¯ŒlË VýS$Ç…_ õ³ÆöP…r$…¨. BÄýæ* ³ç …^éÄ¶æ$¡Ë {´ë…™é 6. 1992ÌZ ^ólíÜ¯]l 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ^èlrt Ë„ýS×æ… M>°¨?
ÌZÏ° f¯é¿ê Ô>™èl… A¯]l$çÜÇ…_ ÇfÆó‡ÓçÙ¯]l$Ï MóSsêÆ‡¬…^éÍ. Ððl¯]lMýSº ({VýS*‹³&2, 2008)
yìl¯]l ™èlÆý‡VýS™èl$ËMýS$ ÇfÆó‡ÓçÙ¯]l$Ï MýSÍμ…^èlyýl… BÄýæ* Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓË G) {V>Ð]l$çÜ¿ýæ ¼) Æð‡…yýl…^ðlË Ð]lÅÐ]lÜç ¦
^èlsêtË¯]l$ B«§éÆý‡… ^ólÜç $Mö° E…r$…¨. Ð]l$¯]l Æ>çÙ…‰ ÌZ ½ïÜËMýS$ Üí ) Æ>çÙ‰ G°²MýSË Üç …çœ$…
Ððl$$™èl…¢ Ýë¦¯éÌZÏ 34% ÇfÆý‡$Ó ^ólÔ>Æý‡$. GïÜÞ, GïÜ,t ½ïÜËMýS$ ÇfÆŠ‡Ó yìl) Üï Ëˆ MýS$ Üï rÏ¯l] $ ÇfÆý‡$Ó ^ólÄ¶æ$yýl…
^ólÜí ¯]l Ýë¦¯éË™ø ´ër$ f¯]lÆý‡ÌŒæ Ýë¦¯éÌZÏ MýS*yé A…sôæ Ððl$$™èl…¢ 7. 73Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ^èlrt… AÐ]l$Ë$ÌZ E¯]l² Æ>çÙ‰…?
Ýë¦¯éÌZÏ 1/3 Ð]l…™èl$ Ýë¦¯éË¯]l$ Ð]l$íßæâ¶æËMýS$ ÇfÆŠ‡Ó ^ólÄýæ*Ë° D ({VýS*‹³&2, 2008)
A«¨MýSÆý‡×æ õ³ÆöP…r$…¨. G) ¯éV>Ìê…yŠl ¼) JÇÝëÞ
Üí ) Ðól$çœ*ËÄ¶æ$ yìl) Ñ$gZÆ>…
8. »êÏMŠSÝë¦Æ‡$$ AÀÐ]l–¨® A«¨M>Ç (BDO) ´ùçÜ$t¯]l$ Æý‡§ýl$ª ^ólÄýæ*Ë°
Ð]l*¨Ç {ç³Ô¶æ²Ë$ çÜ*_…_¯]l MýSÑ$sìæ?
1. Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯é çÜ…çÜ¦ËMýS$, ÐésìæMìS çÜ…º…«¨…_¯]l 73, 74 G) §ýl…™ŒlÐéÌê ¼) ß ç æ¯]l$Ð]l$…™èlÆ>Ð]l# æ
Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ^èlsêtË$ A¯]lÓÆ‡$$…^èl° Æ>Ú‰ëË$? Üí ) h.Ñ.MðS.Æ>Ð]l# yìl) GÌŒæ.G….íÜ…íœ$á
({VýS*‹³&1, 2004) 9. ç³…^éÄ¶æ$¡Æ>gŒ çÜ…çÜ¦ÌZÏ GïÜÞ, GïÜt, ïÜˆËMýS$ ÇfÆó‡ÓçÙ¯]l$Ï MýSÍμ…^ól
G) VøÐé, fÐ]lÊÃ&M>ÖÃÆŠ‡, ´ë…yìl^ólaÇ A«¨MýSÆý‡×æ?
G) 243 (d) ¼) 243 (e)
Üí ) 243 (a) yìl) 243 (f)
çÜÐ]l*«§é¯éË$
1 íÜ 2 íÜ 3 ¼ 4 íÜ 5 yìl
6 ¼ 7 ¼ 8 íÜ
I
H
S
K
A
S
Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]l çÜ…çÜ¦Ë$
yéMýStÆŠ‡ h. {ç³¿êMýSÆŠ‡ Æð‡yìlz z Ð]l$…yýlË ³ç ÇçÙ™ŒlË HÆ>μr$. ³ç …^éÆ‡$$¡ Üç Ñ$™èl$Ë$ Æý‡§ýl$ª^ló Üí ,
{VýS*‹³&1 ïÜ°Ä¶æ$ÆŠ‡ ¸ëÅMýSÎt, Oòßæ§ýlÆ>»ê§Šl Ðésìæ Ýë¦¯l] …ÌZ 15,000 ¯]l$…_ 20,000 f¯é¿ê E¯]l² {´ë…™é
Ë¯]l$ Ð]l$…yýlÌêË$V> HÆ>μr$.
{ç³gêÝëÓÐ]l$Å ÑMóS…{©MýSÆý‡×æÌZ ¿êVýS…V> HÆ>μr$ ^ólÜí ¯]l Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç z {V>Ð]l$ ³ ç …^éÆ‡$$¡ËMýS$ {´ë«§é¯]lÅ… ÌôæMýS$…yé Ðésìæ° Ð]l$…yýlË
´ëË¯]l Üç …çÜË¦ AÀÐ]l–¨® ³ç Ç×êÐ]l$ {MýSÐ]l$… °Æ>Ã×ê™èlÃMýS…V> fÆý‡VýS Ð]lÅÐ]lÜç Ì¦ Z Üç »Œæ Ä¶æÊ°sŒæV> ³ç ÇVýS×ìæ…^éÍ.
Ìôæ§ýl$. 1959ÌZ HÆ>μr$ ^ólÜí ¯]l ³ç …^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ {´ëÆý‡…¿¶æ z Ýë¦°MýS Ü ç …çÜË¦ ³ç §ýlÒM>Ìê°² 5 ¯]l$…_ 4 Hâ¶æMÏ Sý $ ™èlWY…³ç #.
Üç *¹Ç¢™ø A°² Æ>çÙ‰ {ç³¿¶æ$™éÓË$ Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ {´ëÐ]l¬RêÅ°² z AÀÐ]l–¨® ÑçÙÄ¶æ$…ÌZ hÌêÏ¯l] $ Ä¶æÊ°sŒæV> ³ ç ÇVýS×ìæ…_ {ç³×êãMýS
VýS$Ç¢…^éÄôæ$ M>± ™èlW¯]l°² °«§lý $Ë$ MóSsêÆ‡¬…^èlÌôæ§ýl$. A«¨M>Æ>Ë ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ ^ólÜç *¢ hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ {ç³×êãMýS¯]l$ °ÇÃ…^éÍ.
I
º¨Î fÆý‡VýS¯]l…§ýl$¯]l Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ $ MóSÐ]lË… AË…M>Æý‡{´ëÄ¶æ$…V> z Ýë¦°MýS Ü ç …çÜÌ¦ ZÏ fÇVóS G°²MýSË$ ´ëÈt {´ë†ç³¨MýSòO ³ A…sôæ Æ>f
Ð]l*Ç ³ç ™èl¯éÐ]lÜç M¦ Sý $ ^ólÆý‡$MýS$¯é²Æ‡¬. 1977ÌZ MóS…{§ýl…ÌZ A«¨M>Æý‡… MîSÄ¶æ$ ´ëÈtË ¿êVýSÝëÓÐ]l$Å…™ø fÆý‡V>Í. ´ëÈt VýS$Æý‡$¢ËòO ³¯ól G°²
H
ÌZMìS Ð]l_a¯]l f¯]l™é {ç³¿¶æ$™èlÓ… AÔZMŠS Ððl$çßæ™é A«§lý Å„ýS™èl¯]l K MýSÑ$sîæ° MýSË$ °Æý‡Óíßæ…^éÍ.
°Ä¶æ$Ñ$…_ ³ç …^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ AÀÐ]l–¨® MøçÜ… ™èlW¯]l Üç *^èl¯]l z ³ ç …^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ °Æý‡Óçßæ×æMýS$ M>ÐéÍÞ¯]l °«§lý $Ë$, Ð]l¯]lÆý‡$
Ë$ ^ólÄ¶æ*Ë° MøÇ…¨. D MýSÑ$sîæ 1978, BVýSÜç $tÌZ 132 Üç *^èl¯]lË™ø Ë Ë¿ýæÅ™èlMýS$ ÒË$V> ³ç ¯]l$²Ë$ Ñ«¨…^ól A«¨M>Æ>°² Ýë¦°MýS Üç …çÜ¦
Ð]lËÏ MýSÍW¯]l {ç³Äñæ*f¯éË¯]l$ MýS*yé D MýSÑ$sîæ ™ðlÍí³…¨.
Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯é çÜ…çÜ¦Ë$ & {ç³Äñæ*f¯éË$:

S
MýS*yìl¯]l °Ðól¨MýS¯]l$ {ç³¿¶æ$™éÓ°MìS Üç Ð]l$Çμ…_…¨. A…™ólM>MýS$…yé Òsìæ ËMýS$ CÐéÓÍ.
z ÝëÐ]l*hMýS, BÇ¦M>ÀÐ]l–¨® MøçÜ… MóSsêÆ‡¬…_¯]l °«§lý $Ë¯]l$ QÆý‡$a
^ólÜí ¯]l Ñ«§é¯]l…Oò³ ÝëÐ]l*hMýS ™èl°T fÆý‡V>Í. Ô>çÜ¯]lÜç ¿¶æ$ÅË™ø

MýS*yìl¯]l MýSÑ$sîæ MýS*yé ™èl°T ^ólÄ¶æ*Í.
K
z Æ>fMîSÄ¶æ$…V> ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ…ÌZ {ç³gêÝëÓÐ]l$Å ½gêË$ ºË…V> z ³ ç …^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ ³ç §ýlÒM>Ìê°² ™èlWY…^èlyýl… V>° Ìôæ§é
¯ér$MýS$¯ólÌê ^ólÔ>Æ‡¬. Ð]l$«§lý ÅÌZ¯ól Æý‡§ýl$ª ^ólÄ¶æ$yýl… M>± ^ólÄ¶æ$MýS*yýl§ýl$.
z ÝëÐ]l*hMýS…V>, Ýë…çÜP–†MýS…V> ¯]l*™èl¯]l ¯éÄ¶æ$MýS™éÓ°² A…¨…^èl z {V>Ò$×æ {´ë…™éÌZÏ HÆ>μr$^ólõÜ ¯éÅÄ¶æ$ç³…^éÆ‡¬¡Ë¯]l$, ³ ç Ç
yýl…ÌZ ÑfÄ¶æ$Ð]l… ™èlÐ]l$Äýæ*ÅÆ‡$$. ´ëË¯]l Üç …çÜË¦ AÀÐ]l–¨® Üç …çÜË¦ ¯]l$…_ ÐólÆý‡$V> HÆ>μr$
A
z ³ ç Ç´ëË¯é ³ç Æý‡…V> {ç³fËMýS$ ¿êVýSÝëÓÐ]l*Å°² MýSÍμ…^éÆ‡¬. A«¨ ^ólÄ¶æ*Í.

M>Æý‡$ËMýS$, {ç³fËMýS$ Ð]l$«§lý Å ÐéÆý‡¨« V> ³ç °^ólÔ>Æ‡¬. z A°²Æý‡M>Ë AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë$ hÌêÏ ³ ç ÇçÙ™ŒlË §éÓÆ>
z AÀÐ]l–¨®òO ³ {ç³fË §ýl–íÙ° t MóS…{©MýSÇ…^èlyé°MìS ™øyýlμyézÆ‡¬. °Æý‡Óíßæ…^éÍ.
S
z ³ ç Ç´ëË¯]l ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ, Æ>fMîSÄ¶æ$ Ô lð ™èl¯éÅ°² {ç³fÌZÏ MýSÍμ…^èl z °Ä¶æ$Ð]l$º§ýl… ® V> G°²MýSË$ fÇí³…^éÍ. {ç³gê{ç³†°«§lý $ËMýS$ ³ç Ç
yýl…ÌZ Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]l Üç …çÜË¦ $ ÑfÄ¶æ$… Ýë«¨…^éÆ‡$$. ´ëË¯]lÌZ Õ„ýS×æ CÐéÓÍ.
Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]l Üç …çÜË¦ $ Üç œç Ë…M>ÐéË…sôæ ÐésìæMìS ™èlW¯]l AÔZMŠS Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ Üç *^èl¯]lË¯]l$ A¯]l$çÜÇ…_ gê¡Ä¶æ$ Ýë¦Æ‡¬
A«¨M>Æ>Ë$, ™èlW¯]l°² °«§lý $Ë$ MóSsêÆ‡¬…^éË° AÔZMŠS Ððl$çßæ™é ÌZ JMýS Ñ«§é¯é°² Æý‡*´÷…¨…^èlÌôæMýS´ùÄ¶æ*Æý‡$. A…§ýl$MýS$ M>Æý‡×æ…
MýSÑ$sîæ õ³ÆöP…¨. 1969 ™èlÆ>Ó™èl ³ç ™èl¯éÐ]lÜç M¦ Sý $ ^ólÆý‡$MýS$¯]l² ³ç …^éÆ‡$$¡ f¯]l™é {ç³¿¶æ$™èlÓ… ³ç ™èl¯]l… M>Ð]lyýl…. MýSÆ>~rMýS, B…{«§lý {ç³§ólÔŒæ, ³ç ÕaÐ]l$
Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç ,¦ 1978ÌZ D MýSÑ$sîæ Üç *^èl¯]lË AÐ]l$Ë$MýS$ Æ>çÙ‰ {ç³¿¶æ$ Ð]l¬RêÅ…Ô>Ë$ Üç *^èl¯]lË AÐ]l$Ë$MýS$ Æ>çÙ‰ {ç³¿¶æ$
™éÓË$ ³ç N¯]l$MøÐ]lyýl…™ø Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ ³ç #¯]lÆý‡$ijÐl] ¯]l… {´ëÆý‡…¿¶æÐO lð $… ™éÓË$ ³ç N¯]l$MøÐ]lyýl…™ø Ýë¦°MýS
z 1959ÌZ ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Üç …çÜ¦
§ýl° ^ðl³ç μÐ]l^èl$a. Ýë¦°MýS Üç …çÜÌ¦ ZÏ A¯ólMýS Ð]lÅÐ]lÝë¦VSý ™èl Ð]l*Æý‡$μËMýS$ D Ë¯]l$ HÆ>μr$ ^ólÔ>Æý‡$. çÜ…çÜ¦Ë ç³#¯]lÆý‡$ijÐ]l¯]l… {´ëÆý‡…¿¶æOÐðl$…
MýSÑ$sîæ {ÖM>Æý‡… ^èl$sìæ…t ¨. §ýl° ^ðl³ç μÐ]l^èl$a.
z ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ AÀÐ]l–¨®
MøçÜ… ™èlW¯]l Üç *^èl¯]lË$ ^ólÄ¶æ$yé°MìS z 1985ÌZ HÆ>μr$^ólÜí ¯]l iÒMóS Æ>Ð]l#
1977ÌZ AÔZMŠS Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ MýSÑ$sîæ hÌêÏ AÀÐ]l–¨®ÌZ MýSÌñæMýSÆt ‡Š
AÔZMŠS Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ çÜ*^èl¯]lË$: MîSËMýS ´ë{™èl ´ùíÙ…^éË° Üç *_…
z ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ì¦ Z Ð]lÊyýl…^ðlËMýS$ º§ýl$Ë$V> Æð‡…yýl…^ðlË HÆý‡μyìl…¨.
_…¨.
Ð]lÅÐ]lÜç ¦ HÆ>μr$ z ³ç …^éÆ‡¬¡ Æ>gŒæ Üç …çÜË¦ Ð]lË¯]l J¯]l z fËVýS… Ððl…VýSâ¶æÆ>Ð]l# MýSÑ$sîæ hÌêÏ
VýS*yìl¯]l {ç³Äñæ*f¯éË¯]l$ AÔZMŠS Ýë¦Æ‡¬ÌZ ÝëÐ]l*hMýS ¯éÅÄ¶æ$ MýSÑ$sîæ
z hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬ÌZ HÆ>μr$ ^ólõÜ hÌêÏ ³ç ÇçÙ™Œl Ððl¬§ýlsìæ Ä¶æÊ°sŒæV> Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ ÑÐ]lÇ…_…¨.
ç³°^ólçÜ$¢…¨. Ë¯]l$ HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ*Ë° Üç *_…
z 1978ÌZ AÔZMŠS Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ _…¨.
»ñæ…V>ÌŒæ Ð]l…sìæ Æ>Ú‰ëË$ Ð]l*{™èl… D MýSÑ$sîæ Üç *^èl¯]lË ¯ól³ç £ýlÅ…ÌZ Üí ) ºËÓ…™ŒlÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é yìl) ½ï³BÆŠ‡ Ñuý‡ÌŒæ
³ç …^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ì¦ Z Ð]l*Æý‡$μËMýS$ }M>Æý‡… ^èl$sêtÆ‡¬. 3. B§ólÔ¶æ çÜ*{™éÌZÏ ç³…^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ VýS$Ç…_ ™ðlÍõ³ °º…
1978ÌZ HÆ>μr$ ^ólÜí ¯]l §ýl…™ŒlÐéÌê MýSÑ$sîæ »êÏMSŠ Ýë¦Æ‡¬ «§ýl¯]l? ({VýS*‹³&2,1987)
{ç³×êãMýSË AÀÐ]l–¨®òO ³ °Ðól¨MýS Üç Ð]l$ÇμçÜ*¢, {ç³×êãMýS ÑMóS…{©MýSÆý‡×æ G) 40 ¼) 42 Üí ) 44 yìl) 45
fÆý‡V>Ë° »êÏMSŠ Ýë¦Æ‡¬ÌZ {ç³×êãM> Æý‡^èl¯]l, AÐ]l$Ë$, ³ç #¯l] @çÜÒ$„ýS ^ólõÜ 4. hÌêÏ ç³ÇçÙ™ŒlÌZ ÝëÐ]l*hMýS ¯éÅÄ¶æ$ MýSÑ$sîæË$ HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ*Ë°
Ä¶æ$…{™é…V>°² HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ*Ë° Üç *_…_…¨. ¿¶æ* Üç …çÜPÆý‡×æË çÜ*_…_¯]l MýSÑ$sîæ?
AÐ]l$Ë$MýS$ Üç Ð]l*f ÑM>çÜ Hgñæ±ÞË$, ³ç …^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ G) Ððl…VýSâ¶æÆ>Ð]l# ¼) ¯]lÆý‡Üí …çßæ…
A«§lý ÅÄ¶æ$¯]l MýSÑ$sîæ, ³ç …^éÆ‡¬¡Æ>gŒæ ³ç …^èlÐ]lÆý‡Û {ç³×êãMýS Ð]lÇP…VŠS Üí ) ½ï³BÆŠ‡ Ñuý‡ÌŒæ yìl) yîlMóS Üç Ð]l$Æý‡Üí …àÆð‡yìlz
{VýS*‹³ MýSÑ$sîæË$ Üç *^èl¯]lË$ ^ólÔ>Æ‡$$. D Üç *^èl¯]lÌôæ ™èlÆ>Ó™èl 1984ÌZ 5. AÔZMŠS Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë ç³§ýlÒM>Ìê°² G°² Hâ¶æ$ÏV>
Üï òßæ^Œl ß ç æ¯]l$Ð]l$…™èlÆ>Ð]l# MýSÑ$sîæ HÆ>μr$MýS$ M>Æý‡×æÐ]l$Äýæ*ÅÆ‡$$. D E…yéË° õ³ÆöP…¨?
MýSÑ$sîæ {ç³¿¶æ$™èlÓ ³ç £ýlM>Ë Æý‡^èl¯]lÌZ hÌêÏ {ç³×êãM> »ZÆŠ‡z HÆ>μr$ ^ólÜí G) 5 ¼) 4 Üí ) 3 yìl) 6
I
§é°MìS MýSÌñæMýSÆt ‡Š Ìôæ§é Æ>çÙ‰ Ð]l$…{†° Ô lð Æý‡Ã¯ŒlV> °Ä¶æ$Ñ$…^éË° 6. Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë G°²MýSË$ ´ëÈt {´ë†ç³¨MýSOò³ °Æý‡Óíßæ…^éË°
Üç *_…_…¨. {ç³×êãM> Æý‡^èl¯]lÌZ hÌêÏ Ýë¦Æ‡¬° Ä¶æÊ°sŒæV> çÜ*_…_¯]l MýSÑ$sîæ?
H
ÑMóS…{©MýSÇ…^éË° ^ólÜí ¯]l Üç *^èl¯]l Ð]l$¯]l Æ>çÙ…‰ ÌZ hÌêÏ ÇÐ]lNÅ MýSÑ$ G) ºËÓ…™ŒlÆ>ÄŒæ$ Ððl$çßæ™é ¼) AÔZMŠS Ððl$çßæ™é
sîæË HÆ>μr$MýS$ §éÇ¡íÜ…§ýl° õ³ÆöP¯]lÐ]l^èl$a. Üí ) iÒMóS Æ>Ð]l# yìl) GÌŒæG… Üí …íœ$Ó
1985ÌZ {ç³×êãM> Üç …çœ$… HÆ>μr$ ^ólÜí ¯]l iÒMóS Æ>Ð]l# MýSÑ$sîæ 7. JMýS M>Ìôæi Ñ§éÅÇ¦ Ð]l¬°Þç³ÌŒæ Mú°ÞÌŒæMýS$ ´ùsîæ ^ólÄýæ*Ë…sôæ H¨
hÌêÏ AÀÐ]l–¨®ÌZ MýSÌñæMýSÆt ‡Š MîSËMýS´ë{™èl ´ùíÙ…^éË° Üç *_…_…¨. »êÏMSŠ A™èlÅ…™èl BÐ]lÔ¶æÅMýSO Ððl$¯]l AÆý‡á™èl? (íÜÑÌŒæÞ {í³ÍÐŒl$Þ, 2000)
S
Ð]lÅÐ]lÜç Ì¦ Z ½yîlK (»êÏMSŠ yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ BïœÜç ÆŠ‡) ´ùçÜ$tË$ Æý‡§ýl$ª
^ólÄ¶æ*Ë°, MýSÌñæMýSÆt ‡Š A«¨M>Æ>ÌZÏ Mö°²…sìæ° hÌêÏ AÀÐ]l–¨® A«¨M>ÇMìS
º¨Î ^ólÄ¶æ*Ë° Üí ¸ëÆý‡$Þ ^ólÜí …¨. Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ MýS$ °Ä¶æ$Ð]l$º§ýl…® V>
G) MýSâêÔ>Ë {í³°Þç³ÌŒæ ¯]l$…_ A¯]l$Ð]l$†
¼) Æ>fMîSÄ¶æ$ ´ëÈtÌZ Üç ¿ýæ$ÅOylð E…yéÍ
Üí ) A™èl° õ³Æý‡$ KrÆý‡Ï gê¼™éÌZ ™èl³ç μ°çÜÇ
K
G°²MýSË$ °Æý‡Óíßæ…^éË° õ³ÆöP…¨. fËVýS… Ððl…VýSâ¶æÆ>Ð]l# MýSÑ$sîæ yìl) Æ>gêÅ…VýS… ³ç rÏ VúÆý‡Ð]l…™øE…sê¯]l° {ç³Ð]l*×æ… ^ólÄ¶æ*Í
hÌêÏ ³ç ÇçÙ™ŒlÌZÏ ÝëÐ]l*hMýS ¯éÅÄ¶æ$ MýSÑ$sîæË¯]l$ HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ*Ë° 8. AÔZMŠS Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ íÜ¸ëÆý‡$ÞÌZÏ Ð]l¬QÅOÐðl$¯]lÑ?
Üí ¸ëÆý‡$Þ ^ólÜí …¨. Ñ«§é¯]l °Æý‡Ä~ æ¶ *ÌZÏ ¿êVýSÝëÓÐ]l$Å…, ³ç Ç´ëË¯]lÌZ G)¯éÅÄ¶æ$ ³ç …^éÆ‡$$¡Ë¯]l$ AÀÐ]l–¨® Üç …çÜË¦ ¯]l$…_ ÐólÆý‡$
¿êVýSÝëÓÐ]l$Å… ò³…´÷…¨…^éË¯ól E§ólÔª æ¶ …™ø HÆ>μr$ ^ólÜí ¯]l Ýë¦°MýS ^ólÄ¶æ*Í
A
Üç …çÜË¦ $ Ð]l$¯]l §ólÔ¶æ…ÌZ G¯ø² ÑfÄ¶æ*Ë¯]l$ Ýë«¨…^éÆ‡¬. 1978 ¼){V>Ð]l$ ³ç …^éÆ‡$$¡Ë¯]l$ AÀÐ]l–¨®ÌZ {´ë†ç³¨MýSV> ¡çÜ$
¯]l$…_ Ð]l$¯]l §ólÔ¶æ…ÌZ Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ MýS$ °Ä¶æ$Ð]l$º§ýl…® V> G°²MýSË$ MøÐéÍ
°Æý‡ÓíßæçÜ$¢¯l] ² Æ>çÙ…‰ ³ç ÕaÐ]l$»ñæ…V>ÌŒæ. Ýë¦°MýS Üç …çÜÌ¦ ZÏ ³ç °^ólõÜ Üí ) GïÜÞ, GïÜËt MýS$ Mö°² Üï r$Ï ÇfÆŠ‡Ó ^ólÄýæ*Í
{ç³†°«§lý $Ë$ ™èlÐ]l$ Ñ«§lý $Ë¯]l$ Üç {MýSÐ]l$…V> °Æý‡Óíßæ…^èl° Üç …§ýlÆý‡Â…ÌZ yìl) {ç³×êãMýSÌZÏ {V>Ð]l$ ³ç …^éÆ‡$$¡ËMýS$ Ýë¦¯l] … MýSÍμ…^éÍ
S
ÐéÇ° ÈM>ÌŒæ A…sôæ Ð]l$«§lý ÅÌZ¯ól ³ç §ýlÑ ¯]l$…_ ™öËW…^ól ³ç §ýl†® ° 9. ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ…ÌZ {V>Ð]l$ ç³Ç´ëË¯]l ÑçÙÄ¶æ$…ÌZ çÜÇM>°¨?
{ç³ÐólÔ¶æò³sêtË° Ð]l$à™éÃV>…«© Üç *_…^éÆý‡$. Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ MýS$ (íÜÑÌŒæÞ&1995)
Æ>gêÅ…VýS {ç³†ç³†¢° CõÜ¯¢ ló Ðésìæ °Æý‡Óçßæ×æ Üç {MýSÐ]l$…V> E…r$…§ýl° G) ¿êÆý‡™èl Æ>gêÅ…VýS… {ç³M>Æý‡… Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ $ A¯ólÑ Ð]l$¯]l
Ðól$«§éÐ]l#Ë ¿êÐ]l¯]l. Üç Ð]l*QÅ Ð]lÅÐ]lÜç Ì¦ Z Üç Ó™èl…{™èlÐO lð $¯]lÑ M>Ð]l#
¼) Ýë¦°MýS Üç …çÜÌ¦ ZÏ 30 Ô>™èl… Ýë¦¯éË$ Üï Ëˆ MýS$ MóSsêÆ‡¬…^éÆý‡$
Üí ) Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ MýS$ °«§lý $Ë¯]l$ JMýS MýSÑ$çÙ¯Œl A…¨çÜ$¢…¨
Ð]l*¨Ç {ç³Ô¶æ²Ë$ yìl) Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ G°²MýSË¯]l$ MýSÑ$çÙ¯Œl °Æý‡Æ~ ‡¬çÜ$¢…¨
1. ç³…^éÆ‡¬¡Æ>gŒæOò³ AÔZMŠS Ððl$çßæ™é MýSÑ$sîæ° °Ä¶æ$Ñ$…_¯]lç³#yýl$
¿êÆý‡™èl {ç³«§é¯]lÐ]l$…{† GÐ]lÆý‡$? ({VýS*‹³&2, 2008) çÜÐ]l*«§é¯éË$
1 ¼ 2 íÜ 3 G 4 G 5 ¼
G) C…¨Æ>V>…«© ¼) Ððl¬Æ>Èj §ólÔ>ÄŒæ$ 6 ¼ 7 íÜ 8 G 9 ¼
Üí ) ^èlÆý‡×ŠæÜí …VŠS yìl) Òï³ Üí …VŠS
2. B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]l çÜ…çÜ¦Ë$ H MýSÑ$sîæ çÜ*^èl¯]l
Ë¯]l$ A¯]l$çÜÇ…_ HÆ>μr$ ^ólÔ>Æý‡$?
({VýS*‹³&2, 1991)
G) AÔZMŠS Ððl$çßæ™é ¼) ¯]lÆý‡Üí …çßæ…
ç³rt×æ Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯é {ç³¿ýæ$™èlÓ…
ÌŒæz MýS$ÌêË$, ™ðlVýSËMýS$ f¯é¿ê {´ë†ç³¨MýS¯]l ÇfÆó‡ÓçÙ¯Œl MýSÍµÝë¢Æ‡ý $.
B«§ýl$°MîSMýSÆý‡×æ, ´ëÇ{Ô>Ò$MîSMýSÆý‡×æË$ ¿êÆý‡™èl§ólÔ>°² ç³NÇ¢Ýë¦Æ‡¬ÌZ ^èlrt… Æý‡*´÷…¨…_¯]lrÏÆ‡¬™ól Ððl¯]l$MýSºyìl¯]l ™èlÆý‡VýS™èl$ËMýS$ MýS*yé Mö°²
ç³rt×îæMýSÆý‡×æ ¨Ô¶æV> ¡çÜ$MðSâ¶æÏÌôæ§ýl$. 19Ð]l Ô¶æ™éºª… {´ëÆý‡…¿ýæ…ÌZ Ýë¦¯éË$ MóSsêÆ‡¬Ýë¢Æ‡ý $.
MóSÐ]lË… Ð]lÊyýl$ Ô>™èl… {ç³fÌôæ ç³rt×æ ÐéçÜ$Ë$. A¨ 20Ð]l Ô¶æ™éºª…
{´ëÆý‡…¿ê°MìS 10% ^ólÆý‡$MýS$…¨. 2001 f¯é¿ê ÌñæMýSPË {ç³M>Æý‡… ¯]lVýSÆý‡ ç³…^éÄ¶æ$™Œl {ç³«§é¯]l B§éÄ¶æ$ Ð]l*Æ>YË$
27.78% (285.4 Ñ$ÍÄ¶æ$¯]l$Ï) Ð]l*{™èlÐól$ ç³rt×êÌZÏ °Ð]líÜçÜ$¢ • ^èlrt³
ç Ç«¨ÌZ Ñ«¨…_, Ð]lÜç *Ë$ ^ólõÜ ³ç ¯]l$²Ë$
¯é²Æý‡$. §ólÔ¶æÐéÅç³¢…V> 4 ÐólËMýS$ Oò³V> ¯]lVýSÆ>Ë$, ç³rt×êËÌZ {ç³fË$ • Ðé×ìæfÅ M>Æý‡ÅMýSÌê´ëË §éÓÆ> ËÀ…^ól B§éÄ¶æ$…
I
°Ð]líÜçÜ$¢¯é²Æý‡$. M>ÆöµÆó‡çÙ¯]l$Ï, Ð]l¬°Þ´ëÍsîæË$, ¯]lVýSÆý‡ ç³…^é • Æ>çÙ‰ BÇ¦MSý Ü
ç …çœ$ Üí ¸ëÆý‡$Þ Ðól$Æý‡MýS$ Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™èlÓ… Ð]lÜç *Ë$ ^ólÜí ¯]l
³ç ¯]l$²ÌZ Ðésê
H
Ä¶æ$™ŒlË$, MýS…sZ¯ðlÃ…sŒæ »ZÆý‡$zË$, ´ëÇ{Ô>Ñ$MýS ç³rt×êË$
(Townships) ç³rt×æ ÐéçÜ$Ë Ýë¦°M>Ð]lçÜÆ>Ë¯]l$ ¡Æý‡$çÜ$¢¯é²Æ‡$$. • Æ>çÙ‰ BÇ¦MSý Ü
ç …çœ$ Üí ¸ëÆý‡$Þ Ðól$Æý‡MýS$ Æ>çÙ‰ Üç …çœ$sìæ™èl °«¨ ¯]l$…_
{V>…sŒæÞ&C¯Œl&GÆ‡$$yŠl
B«§ýl$°MýS ç³rt×æ Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ $ {¼sìæÙç Æý‡Ï Üç –íÙt A° ^ðl³ç µÐ]l^èl$a. • C™èlÆý‡ B§éÄ¶æ$ Ð]l*Æ>YË$
^èlÇ{™èlÌZ Ððl$$§ýlsìæÝëÇV> M>ÆöµÆó‡Ùç ¯Œl ß

¿êÆý‡… ¿ýæÄ¶æ$…™ø Ýë¦°MýS$Ë$ Ð]lÅ†Æó‡MìS…^èlyýl…™ø "B ß
S
1687ÌZ DíÜ…t yìlÄýæ* MýS…ò³± Ð]l${§éçÜ$ ³ç rt×ê°MìS ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ
ç Z§é MýSÍµ…_…¨. ³ç ¯]l$²Ë
ç Z§é'¯]l$ Æý‡§ýl$ª
^ólÔ>Æý‡$. 1793 ^éÆý‡Æt ‡ý $ ^èlrt… ³ç #Æ‡ý ´ëË¯]lMýS$ ^èlrtº§ýl™® lè MýSÍµ…_…¨.
Ð]l¬QÅ Ñ«§ýl$Ë$
• BÇ¦MSý {ç³VýS†, ÝëÐ]l*hMýS ¯éÅÄýæ*°² §ýl–íÙÌt Z ò³r$tMö° {ç³×êãMýS
Æý‡*ç³MýSËµ¯]l
K
1870 Ðól$Äñæ* ¡Æ>Ã¯]l…, 1882 Çç³µ¯Œl ¡Æ>Ã¯]l…, 1909 Æ>Ä¶æ$ÌŒæ • 12Ð]l òÙyýl*ÅË$ÌZ ´÷…§ýl$ç³Æý‡_¯]l 18 A…Ô>Ë¯]l$ §ýl–íÙÌt Z ò³r$t
MýSÑ$çÙ¯Œl, 1919, 1935 ¿êÆý‡™èl {ç³¿ýæ$™èlÓ ^èlsêtË$ Ýë¦°MýS Üç Óç³Ç´ëË¯]l Mö° {ç³×êãMýSË AÐ]l$Ë$.
³ç #ÆøÀÐ]l–¨®MSì §øçßæ§ýl… ^ólÔ>Æ‡¬. ÝëÓ™èl…{™éÅ¯]l…™èlÆý‡… MìS…§ýl Ýë«§éÆý‡×æ…V> ¯]lVýSÆý‡ ³ç …^éÄ¶æ$™ŒlË$ & ´ëÇÔ¶æ$«§lý Å…, ±sìæ Üç Æý‡œç Æ>,
õ³ÆöP¯]l² °ç³#×æ$Ë MýSÑ$sîæË¯]l$ MóS…{§ýl {ç³¿ýæ$™èlÓ… °Ä¶æ$Ñ$…_…¨. f¯]l¯]l, Ð]l$Æý‡×êË ÌñæMýSPË °Æý‡Óçßæ×æ, Ð]l*Æð‡PrÏ °Æý‡Óçßæ×æ, {´ë£ýlÑ$MýS
A
• ÌZMýSÌŒæ òO œ¯é¯ŒlÞ G…OMSð ÓÈ MýSÑ$sîæ (1951) Ñ§ýlÅ, Ô¶æÃÔ>¯]l ÐésìæMýSË °Æý‡Óçßæ×æ, Æøyýl$Ï, Ò«¨ ©´ëË HÆ>µr$
• sêMóSÞçÙ¯Œl G…OMSð ÓÈ MýSÑ$çÙ¯Œl (1954) Ððl$$§ýlOÌñæ¯]l Ñ«§ýl$Ë¯]l$ °Æý‡ÓíßæÝë¢Æ‡$$.
• Æý‡*Æý‡ÌŒæ&AÆý‡¾¯Œl ÇÌôæÙ
ç ¯ŒlÙí ³‹ MýSÑ$sîæ (1966)
S
• ¯ólÙ
ç ¯]lÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œl B¯Œl AÆý‡¾O¯lð gôæÙç ¯Œl (1985) Ð]l¬°Þç³ÌŒæ Mú°ÞÌŒæ
20,001&3,00,000 f¯é¿ê MýSÍW¯]l {´ë…™éËÌZ Ð]l¬°Þç³ÌŒæ Mú°ÞÌŒæ
74Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ^èlrt… HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ$Ð]l^èl$a. ÑÑ«§lý ÐéÆý‡$zË ¯]l$…_ G°²OMSð ¯]l Üç ¿ýæ$ÅË™ø
D ^èlrt… 1&6&1993 ¯]l$…_ AÐ]l$ÌZÏMSì Ð]l_a…¨. ÑÑ«§lý Æ>Ú‰ëË$, ´ër$, B {´ë…™èl… ¯]l$…_ G°²OMSð ¯]l Ìôæ§é KrÆý‡$ÏV> ¯]lÐðl*O§lð ¯]l
MóS…{§ýl´ëÍ™èl {´ë…™éË$ D Æ>gêÅ…VýS Üç Ð]lÆý‡×æ ^èlsêt°MýS¯]l$VýS$×æ…V> G…GÌŒæH, G…GÌŒæÜí , G…ï³Ë$ ³ç §ýlÒÈ™éÅ Üç ¿ýæÅ™éÓ°² ´÷…§ýl$™éÆý‡$.
^èlsêtË¯]l$ Æý‡*´÷…¨…^èl$MýS$¯é²Æ‡$$. 243í³ ¯]l$…_ 243fyŠlh Ð]lÆý‡MýS$ ¯]lVýSÆý‡ ´ëË¯]lÌZ A¯]l$¿ýæÐ]lÐ]l¬¯]l²ÐéÇ° (BËzÆ‡Š Ð]l$¯Œl) Mø&B‹³t
E¯]l² {ç³MýSÆý‡×æË$ ³ç rt×æ Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓËMýS$ Üç …º…«¨…_¯]lÑ. ^ólÜç $MøÐ]l^èl$a. Ð]l$íßæâ¶æËMýS$, òÙyýl*ÅÌŒæz MýS$ÌêË$, ™ðlVýSËMýS$ ÇfÆó‡ÓçÙ¯Œl
§éÓÆ> {´ë†°«§lý Å… ËÀçÜ$¢…¨. Ððl¯]l$MýSºyìl¯]l ™èlÆý‡VýS™èl$Ë MøçÜ…
¯]lVýSÆý‡ ç³…^éÄ¶æ$™Œl ^èlsêt°² Æý‡*´÷…¨õÜ.¢ . ÐéÇMìS MýS*yé ÇfÆó‡ÓçÙ¯Œl ËÀçÜ$¢…¨. A«§lý Å„ýS$°
§ólÔ¶æÐéÅç³…¢ V> 5,000&20,000 f¯é¿ê MýSÍW¯]l {´ë…™éËÌZ ¯]lVýSÆý‡ G°²MýS Üç …º…«¨…™èl Æ>çÙ‰ Ìôæ§é MóS…{§ýl´ëÍ™èl Ô>çÜ¯]lÜç ¿ýæ ^ólÜí ¯]l ^èlrt…
³ç …^éÄ¶æ$™Œl HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ$Ð]l^èl$a. G°²MýSË MøçÜ… ¯]lVýSÆý‡ ³ç …^éÄ¶æ$ Ðól$Æý‡MýS$ fÆý‡$VýS$™èl$…¨. ©° B§éÄ¶æ$ Ð]l*Æ>YË$, Ñ«§lý $Ë$ ¯]lVýSÆý‡ ³ç …^é
™Œl¯]l$ Mö°² ÐéÆý‡$zË$V> Ñ¿ýæh…_, JMöPMýSP ÐéÆý‡$z ¯]l$…_ JMýS A¿ýæÅ Ä¶æ$™Œl¯]l$ ´ùÍ E…sêÆ‡$$. AÆ‡¬™ól f¯é¿ê¯]l$ ºsìæt B§éÄ¶æ$… MýS*yé
Ç¦° B ÐéÆý‡$zÌZ °Ð]lÜí …^ól KrÆý‡$Ï I§ólâ¶æÏ ³ç §ýlÒ M>Ìê°MìS G¯]l$²MýS$… ò³Æý‡$VýS$™èl$…¨. A…§ýl$Ð]lËÏ ¿êÈ G™èl$¢¯l] QÆý‡$a, Ñ«§lý $Ë °Æý‡Óçßæ×æ
sêÆý‡$. A«§lý Å„ýS$° G°²MýS Üç …º…«¨™èl Æ>çÙ/‰ MóS…{§ýl´ëÍ™èl Ô>çÜ¯]lÜç ¿ýæ fÆý‡$VýS$™èl$…¨.
^èlrt… §éÓÆ> fÆý‡$VýS$™èl$…¨. 33 Ô>™èl… Ýë¦¯éË$ Ð]l$íßæâ¶æËMýS$, òÙyýl*Å
Ð]l¬°Þç³ÌŒæ M>ÆöµÆó‡çÙ¯Œl §« lý ¯]l Üç àÄ¶æ$Ð]l¬…yýl§ýl$. ´ëË¯éç³Æý‡…V> Æý‡„ýS×æÔ>Q °Ä¶æ$…{™èl×æÌZ
3,00,000 ËMýS$ òO ³V> f¯é¿ê E¯]l² ¯]lVýSÆý‡ {´ë…™éËMýS$ M>ÆöµÆó‡Ùç ¯Œl ç³°^ólÝë¢Æ‡¬.
ß ç Z§é ËÀçÜ$¢…¨. C…§ýl$MýS$ MóS…{§ýl {ç³¿ýæ$™èlÓ A¯]l$Ð]l$† AÐ]lÜç Æý‡….
G°²MýSË MøçÜ….. ¯]lVýSÆ>°² Mö°² ÐéÆý‡$zË$V> Ñ¿ýæh…_, JMöPMýSP Æð‡…yýlÐ]l ´ëË¯é çÜ…çÜPÆý‡×æË çÜ…çœ$… íÜ¸ëÆý‡$ÞË$
ÐéÆý‡$z ¯]l$…_ JMýS M>ÆöµÆó‡rÆŠ‡¯]l$ BÄ¶æ* ÐéÆý‡$zÌZÏ° KrÆý‡$Ï G¯]l$²MýS$… 1) 234 yýlº$ÏÅ {ç³MýSÆý‡×æ¯]l¯]l$ A¯]l$çÜÇ…_ 12Ð]l òÙyýl*ÅË$ÌZ {ç³Ýë¢Ñ…
sêÆý‡$. ÇfÆó‡ÓçÙ¯Œl Üç *{™èl… Ð]lÇ¢Üç $¢…¨. G°²OMSð ¯]l ÐéÇ™ø ´ër$, B _¯]l 18 A…Ô>Ë¯]l$ ³ç rt×æ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓËMýS$ º¨Î ^ólÄ¶æ*Í.
{´ë…™èl… ¯]l$…_ G°²OMSð ¯]l Ìôæ§é KrÆý‡$ÏV> ¯]lÐðl*O§lð ¯]l G…GÌŒæH, G… 2) {ç³† Æ>Ú‰ë°MìS Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË {ç³†°«§lý $Ë™ø MýS*yìl¯]l Ñ«§é¯]l
GÌŒæÜí , G…ï³Ë$ ³ç §ýlÒÈ™éÅ Üç ¿ýæÅ™éÓ°² ´÷…§ýl$™éÆý‡$. ¯]lVýSÆý‡´ëË ³ç ÇçÙ™Œl HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.
¯]lÌZ A¯]l$¿ýæÐ]l Ð]l¬¯]l²ÐéÇ° Mø&B‹³t ^ólÜç $MøÐ]l^èl$a. Ðól$Ä¶æ$ÆŠ‡ G°²MýS 3) G…GÌŒæH, G…GÌŒæÜï , G…ï³ËMýS$ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓËÌZ Üç ¿¶æÅ™èlÓ…
Ô>çÜ¯]lÜç ¿ýæ Æý‡*´÷…¨…_¯]l ^èlrt… Ðól$Æý‡MýS$ fÆý‡$VýS$™èl$…¨. Ð]lÊyýl$ Ë„ýSË Æý‡§ýl$ª^ólÄ¶æ*Í.
MýS…sôæ GMýS$PÐ]l f¯é¿ê E¯]l² ¯]lVýSÆ>ËÌZ ÐéÆŠ‡z MýSÑ$sîæË$ HÆ>µr$ 4) Æ>çÙ‰ Ð]l¬QÅÐ]l$…{† A«§lý Å„ýS$yýl$V>, Ñ«§é¯]lÜç ¿¶æ Üï µMýSÆŠ‡, {ç³†ç³„ýS
I
^ólÄ¶æ$Ð]l^èl$a. JMýSsìæ ÌôæMýS A…™èlMýS…sôæ GMýS$PÐ]l ÐéÆý‡$zËMýS$ MýSÍí³ D MýSÑ$sîæ ¯éÄ¶æ$MýS$yýl$ Üç ¿¶æ$ÅË$V> E¯]l² MýSÑ$sîæ Üí ¸ëÆý‡$ÞË Ðól$Æý‡MýS$ G°²MýSË
HÆ>µrÐ]l#™lè $…¨. ÐéÆý‡$zË M>ÆöµÆó‡rÆý‡$Ï Ìôæ§é {ç³†°«§lý $Ë$ ©°ÌZ MýSÑ$çÙ¯]lÆŠ‡¯]l$ °Ä¶æ$Ñ$…^éÍ.
H
Üç ¿ýæ$ÅË$. ÒÇÌZ JMýSÆý‡$ A«§lý Å„ýS$Ë$V> Ð]lÅÐ]lß ç æÇÝë¢Æ‡ý $. D MýSÑ$sîæË$
HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ$yýl…ÌZ Ð]l¬QÅ E§ólÔª æ¶ … ¯]lVýSÆý‡ ´ëË¯]l¯]l$ ÑMóS…{¨MýSÇ… 5) ÇfÆó‡ÓçÙ¯Œl ç³§ýl®† §éÓÆ> BÕ…_¯]l çœÍ™éË$ ^ólMýS*Æ>Ë…sôæ:
^èlyýlÐól$. G) HMýSÜç ¿¶æÅ °Äñæ*fMýS Ð]lÆ>YË¯]l$ MýS±çÜ…
M>ÆöµÆó‡Ùç ¯Œl B§éÄ¶æ$ Ð]l*Æ>YË$, Ñ«§lý $Ë$ Ð]l¬°Þç³ÌŒæ Mú°Þâ¶æ¯Ï l] $ Æð‡…yýl$ ³ç Æ>ÅÄ¶æ*Ë$ ÇfÆó‡ÓçÙ¯Œl Mö¯]lÝëW…^éÍ. Ìôæ§é ºçßæ$çÜ¿¶æÅ
S
´ùÍ E…sêÆ‡$$. AÆ‡$$™ól CÑ ¿êÈ G™èl$¢¯l] E…sêÆ‡¬. Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$
™èlÓ…™ø ´ër$, MóS…{§ýl {ç³¿ýæ$™èlÓ ³ç rt×æ Ð]l$…{†™èlÓ Ô>Q MýS*yé Ð]l¯]lÆý‡$
Ë¯]l$ Üç Ð]l$MýS*Æý‡$çÜ$¢…¨. Ððl${sZ´ëÍr¯Œl ³ç rt×êOÌæñ ¯]l Ð]l¬…ºÆ‡$$, ÉìlÎÏ,
°Äñæ*fMýS Ð]lÆ>YË$ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í. ÒsìæÌZ Mö°²sìæ° ÇfÆý‡$Ó
^ólÄ¶æ*Í.
6) 12Ð]l òÙyýl*ÅË$ÌZ:
K
MøÌŒæMýS™é, ^ðl¯O lð ² Ìê…sìæ ÐésìæMìS A…™èlÆ>j¡Ä¶æ$ Üç …çÜË¦ ¯]l$…_ MýS*yé G) ´ëuý‡Ô>Ë Ýë¦Æ‡¬ Ñ§ýlÅ
°«§lý $Ë$ ËÀÝë¢Æ‡$$. ³ç rt×æ Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓË G°²MýSË »ê«§lý Å™èl Æ>çÙ‰ ¼) {ç³gêÆøVýSÅ…
G°²MýSË MýSÑ$çÙ¯]lÆŠ‡¨. BÇ¦MSý Ð]l¯]lÆý‡$Ë º§ýlÌêÆ‡$$…ç³# Æ>çÙ‰ BÇ¦MSý Üí ) {sêíœMŠS, Ô>…† ¿¶æ{§ýl™èlË °Æý‡Óçßæ×æ
Üç …çœ$… Üí ¸ëÆý‡$ÞË Ðól$Æý‡MýS$ fÆý‡$VýS$™èl$…¨. yìl) ³ç rt×æ ³ç ÇçÜÆ>Ë Ä¶æ*fÐ]l*¯]lÅ…
A
B…{«§lý {ç³§ólÔŒæÌZ AÆ‡¬§ýl$ ¯]lVýSÆý‡ ³ç …^éÄ¶æ$™ŒlË$, 117 Ð]l¬°Þ´ë C) ¿¶æ*Ñ$, §é° Çh{õÜÙçt ¯Œl A¯ól I§ýl$ A…Ô>Ë$ ^ólÆ>aÍ.
ÎtË$, 14 Ð]l¬°Þç³ÌŒæ M>ÆöµÆó‡Ùç ¯ŒlË$¯é²Æ‡¬. 2007ÌZ {VóSrÆŠ‡ òO ßæ§ýlÆ> 7) ´ëÆý‡§ýlÆý‡ØMýS™èl MøçÜ… hÌêÏÝë¦Æ‡¬ÌZ ™èl°T MýSÑ$sîæË$
»ê§Šl Üç …çÜ¦ HÆ>µOsæñ …¨. 1994 B…{«§lý {ç³§ólÔŒæ Ð]l¬°Þ´ëÎtË ^èlrt… HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.
Æ>çÙÐ‰ éÅç³…¢ V> ³ç rt×æ Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓËMýS$ Ð]lÇ¢Üç $¢…¨. {VóSrÆŠ‡ 8) Æ>çÙ‰ Ô>çÜ¯]lÜç ¿¶æÌZ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË ÑçÙÄ¶æ*Ë$ ³ç ÇÖÍ…^èlyé
S
òO ßæ§ýlÆ>»ê§ŠlMýS$ D ^èlrt… Ð]lÇ¢…^èl§ýl$. °MìS {ç³™ólÅMýS Ýë¦Æ‡Ê Üç …çœ$… HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.

9) Mö°² hÌêÏË¯]l$ MýSÍí³ B…º$yŠlÞÐðl$¯Œl Ð]lÅÐ]lÜç ¦ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í.
MýS…sZ¯ðlÃ…sŒæ »ZÆý‡$zË$ Ððl${sZ´ëÍr¯Œl ³ç rt×êËMýS$ {ç³™ólÅMýS B…º$yŠlÞ Ððl$¯Œl¯]l$ °Ä¶æ$Ñ$…
gê¡Ä¶æ$ ¿ýæ{§ýl™èl §ýl–ÚëtÅ òO Ü°MýS ºËV>Ë¯]l$ §ólÔ¶æ…ÌZ ÑÑ«§lý {´ë…™é ^éÍ.
ËÌZ E…^èl$™éÆý‡$. ÒsìæMìS Ð]l¬°Þç³ÌŒæ õÜÐ]lË¯]l…¨…^èlyé°MìS HÆ>µOsæñ ¯]l 10)Æ>çÙ‰ {ç³¿¶æ$™éÓËMýS$ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË$ ¡çÜ$MýS$¯]l² °Æý‡Ä~ æ¶ *Ë¯]l$
Ð]lÅÐ]lÜç ¦ MýS…sZ¯ðlÃ…sŒæ »ZÆý‡$z. 1924 MýS…sZ¯ðlÃ…sŒæ »ZÆý‡$z ^èlrt… {ç³M>Æý‡… Æý‡§ýl$ª^ló õÜ A«¨M>Æý‡… E…yýlMýS*yýl§ýl$. AÌêVóS Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™èlÓ {ç³†°
CÑ HÆý‡µyézÆ‡¬. {ç³Üç $¢™lè … 61 MýS…sZ¯ðlÃ…sŒæ »ZÆý‡$zË$ ³ç °^ólÜç $¢¯é²Æ‡$$. §« lý $Ë Ò$§ýl ^èlÆý‡Å¡çÜ$MýS$¯ól A«¨M>Æ>°² Æý‡§ýl$ª ^ólÄ¶æ*Í. Ýë¦°MýS
B…{«§lý {ç³§ólÔŒæÌZ Üí MìS…{§é»ê§ŠlÌZ "H' ™èlÆý‡VýS† ß ç Z§é MýSÍW¯]l MýS…sZ B…º$yŠlÞÐðl$¯ŒlMýS$ œí Æ>Å§ýl$ ^ólõÜ,¢ §é°° ÌZM>Ä¶æ¬MýS¢ §éÓÆ>
¯ðlÃ…sŒæ »ZÆý‡$z E…¨. C…§ýl$ÌZ Üç ¿ýæ$ÅÌZÏ Üç VýS…Ð]l$…¨° B {´ë…™èl VýSÐ]lÆý‡²ÆŠ‡MýS$ °Ðól¨…^éÍ.
KrÆý‡$Ï G¯]l$²MýS$…sêÆý‡$. Ñ$WÍ¯]l ÐéÇ° B òO Ü°MýS Ýë¦Ðl] Æý‡ {ç³§« é¯é«¨ 11) MóS…{§ýl, Æ>çÙ‰ {ç³¿¶æ$™éÓË$ C^óla {V>…r$ËMýS$ GÌê…sìæ Ùç Æý‡™èl$Ë$
M>Ç ¯éÑ$¯ólsŒæ ^ólÝë¢Æ‡ý $. B A«¨M>Ç ³ç §ýlÒÈ™éÅ A«§lý Å„ýS$yìlV> Ð]lÅÐ]lß ç æ Ñ«¨…^èlMýS*yýl§ýl$.
ÇÝë¢Æ‡ý $. G°²OMSð ¯]l {ç³†°«§lý $Ë ¯]l$…_ E´ë«§lý Å„ýS$Ë¯]l$ G¯]l$²MýS$…sêÆý‡$. 12) Ð]l¬°Þç³ÌŒæ, Mú°ÞÌŒæ, Ð]l¬°Þç³ÌŒæ M>ÆöµÆó‡Ùç ¯Œl Ýë¦Æ‡¬ÌZ.. Mú°ÞÌŒæ
Æý‡„ýS×æÔ>QMýS$ ^ðl…¨¯]l A«¨M>Ç MýSÑ$çÙ¯]lÆŠ‡V> Ð]lÅÐ]lß ç æÇÝë¢Æ‡ý $. ³ç ¯]l$²Ë Ìôæ§é M>ÆöµÆó‡Ùç ¯Œl, ÐéÆý‡$z MýSÑ$sîæ, {´ë…¡Ä¶æ$ MýSÑ$sîæ A¯ól Ð]lÊyýl…
Æý‡*ç³…ÌZ Ð]l^óla B§éÄ¶æ$…™ø ´ër$, sZÌŒæ sêMŠSÞ, Æý‡„ýS×æÔ>Q A…¨… ^ðlË ³ç §ýl†® ° {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÍ.
^ól §« lý ¯]l Üç àÄ¶æ$… C™èlÆý‡ B§éÄ¶æ$ Ð]l*Æ>YË$. Æ>çÙ‰ {ç³¿¶æ$™èlÓ… ¯]l$…_ 13) Ðól$Ä¶æ$ÆŠ‡ Ìôæ§é bO lð Æý‡Ã¯Œl¯]l$ {ç³™èlÅ„ýS…V> G¯]l$²MøÐéÍ.
14)¯]lVýSÆ>ËÌZ Ððl${sZ´ëÍr¯Œl ´ùÎ‹Ü A£éÇsîæ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ*Í. 6. 74Ð]l Æ>gêÅ…VýS çÜÐ]lÆý‡×æ ^èlrt… H {ç³MýSÆý‡×æ {ç³M>Æý‡… MóS…{§ýl´ëÍ™èl
{´ë…™éËMýS$ Ð]lÇ¢çÜ$¢…¨?
G) 243fyŠl¼ ¼) 243fyŠlÜí
¯]lÐ]lÊ¯é {ç³Ô¶æ²Ë$ Üí ) 243fyŠlyìl yìl) 243fyŠlC
1. ¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ…ÌZ B«§ýl$°MýS M>Ë…ÌZ Ððl¬§ýlsìæÝëÇV> M>ÆöµÆó‡çÙ¯Œl 7. B…{«§ýl{ç³§ólÔŒæÌZ Ððl¬rtÐðl¬§ýlsìæ Ð]l¬°Þ´ëÍsîæ?
çßZ§é ´÷…¨¯]l ç³rt×æ… G) ÁÐ]l¬°ç³r²… ¼) Üç *Æý‡™Œl
G) Ð]l${§éçÜ$ ¼) MýSËMýS™é¢ Üí ) ÑÔ>Qç³rt×æ… yìl) MýSyýl³ç
Üí ) Ð]l¬…ºÆ‡¬ yìl) ÉìlÎÏ 8. Oòßæ§ýlÆ>»ê§Šl ç³rt×æ… Gç³šyýl$ HÆ>µOsñæ…¨?
2. 1906&1909 ÑMóS…{©MýSÆý‡×æMýS$ çÜ…º…«¨…_ HÆ>µr$ ^ólíÜ¯]l Æ>Ä¶æ$ G) 1920 ¼) 1942 Üí ) 1934 yìl) 1589
ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œl íÜ¸ëÆý‡$ÞËÌZ JMýSsìæ 9. Ð]l¬°Þç³ÌŒæ ´ëË¯]lMýS$ Ððl¬§ýlsìæ ÝëÇV> ^èlrtç³Æý‡OÐðl$¯]l çßZ§é Gç³šyýl$
G) ³ç rt×æ MýSÑ$sîæË HÆ>µr$ MýSÍµ…^éÆý‡$.
I
¼) Ð]l¬°Þ´ëÍsîæËMýS$ ³ç ¯]l$²Ë$ Ñ«¨…^ól A«¨M>Æý‡… G) 1687 ¼) 1793 Üí ) 1870 yìl) 1882
Üí ) MýSËMýS™é¢ ³ç rt×ê°MìS M>ÆöµÆó‡Ùç ¯Œl ß ç Z§é 10.¿êÆý‡™èl§ólÔ¶æ…ÌZÐðl¬rtÐðl¬§ýlsìæ ç³rt×æ AÀÐ]l–¨® çÜ…çÜ¦ (Urban
H
yìl) hÌêÏ »ZÆý‡$zË HÆ>µr$ Development Authority)
3. ¯ólçÙ¯]lÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œl B¯Œl AÆý‡¾O¯ðlgôæçÙ¯Œl A«§ýlÅ„ýS$Ë$ G) Ð]l¬…ºÆ‡¬ ¼) ^ðl¯O lð ²

G) G.í³.Ogæñ ¯Œl ¼) ³í .MðS.ÐérÌŒæ Üí ) ÉìlÎÏ yìl) MøÌŒæMýS™é¢
Üí ) gê¯ŒlÐ]l$O™lð yìl) ^éÆð‡Þ‹Ü MöÇÄ¶æ*
HÆ>µOsñæ…¨?
G) 163 ¼) 164
S
4. H Æ>gêÅ…VýS {ç³MýSÆý‡×æ Ðól$Æý‡MýS$ Ýë¦°MýS {ç³¿¶æ$™éÓË MóS…{§ýlÐ]l$…yýlÍ
Üí ) 263 yìl) 264

çÜÐ]l*«§é¯éË$
1) G
7) G
2) ¼ 3) yìl 4) Üí 5) yìl 6) G
8) yìl 9) ¼ 10) Üí
K
5. ÐéÆý‡$z MýSÑ$sîæË¯]l$ H Æ>gêÅ…VýS {ç³MýSÆý‡×æ Ðól$Æý‡MýS$ HÆ>µr$ ^ólÄ¶æ$
Ð]l^èl$a?
G) 243í³ ¼) 243MýS*Å
Üí ) 243BÆŠ‡ yìl) 243G‹Ü
A
S
çÜÐ]l*f ÑM>‹Ü {ç³Äñæ*VýS…
Çç³μ¯Œl íÜ¸ëÆý‡$ÞË$..
ÌêÆŠ‡z Çç³μ¯Œl 1882, Ðól$ 18¯]l Üç Óç³Ç´ëË¯]l¯]l$ AÀÐ]l–¨® ^ólÄ¶æ$-yé-°M- Sì
Mö°² Üí ¸- ë-Æ‡ý $Þ-Ë$ ^ólÔ>-ylý $.
● Ýë¦°MýS »ZÆý‡$zË¯]l$ §ólÔ¶æÐ]l$…™èlsê ÑçÜÇ ¢ …^éÍ. »ZÆý‡$zË ³ç Ç«¨ _¯]l²
¨V> E…yéÍ.
Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓË$ Æð‡…yýl$ Ñ«§éË$ & 1. {V>Ò$×æ Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™èlÓ…, ● A¯]l¨ « M>Æý‡$Ë Üç …QÅ GMýS$PÐ]lV> E…yéÍ. A«¨M>Æý‡$Ë$ 1/3 Ð]l…™èl$
2. ³ç rt×æ Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™èlÓ…. {V>Ò$×æ Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓ°² Æð‡…yýl$ MýS…sôæ GMýS$PÐ]lV> E…yýlÆ>§ýl$.
¿êV>Ë$V> Ñ¿¶æh…^èlÐ]l^èl$a. 1. ÝëÓ™èl…{™èlÅ ³ç NÆý‡Óç³# Ýë¦°MýS ● Ýë¦°MýS »ZÆý‡$z Ü ç ¿ýæ$ÅËMýS$ G°²MýSË$ fÆý‡´ëÍ.
I
{ç³¿ýæ$™èlÓ…, 2. ÝëÓ™èl…{™èlÅ… ™èlÆ>Ó™èl Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™èlÓ…. ÝëÓ™èl…{™èlÅ ● »ZÆý‡$zËMýS$ Ð]l¯]lÆý‡$Ë °Æý‡Óçßæ×æÌZ {´ë«§é¯]lÅ… MýSÍμ…^éÍ.
³ç NÆý‡Ó… Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓ°² Ð]lÊyýl$ Ñ«§éË$V> ^ðl´÷μ^èl$a & 1. ● Ýë¦°MýS ³ ç ¯]l$Ë¯]l$ ³ç Æý‡ÅÐól„ìS…^èlyé°MìS, ¼Íz…VŠSË¯]l$ °ÇÃ…^èlyé°MìS,
H
{´ë`¯]l Ä¶æ¬VýS…, 2. Ð]l$«§lý Å Ä¶æ¬VýS…, 3. B«§lý $°MýS Ä¶æ¬VýS…. °Æý‡Óíßæ…^èlyé°MìS hÌêÏ C…h±ÆŠ‡ E…yéÍ.
{´ë`¯]l Ä¶æ¬VýS…ÌZ {V>Ð]l$Ð]lÅÐ]lÜç ¦ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl™ø AÀÐ]l–¨® ● Ô lð Æý‡Ã¯Œl A«§lý Å„ýS$yìlV> E…yéÍ.
^ðl…¨…¨. ³ç …^éÄ¶æ$™Œl A¯ól¨ ´ë…^Œl, BÄ¶æ$™Œl A¯ól Æð‡…yýl$ ³ç §éË ● A¯]l«¨M>Æý‡$ËMýS$ ç³{™éË$…yéÍ.
MýSËÆ‡$$MýS. ´ë…^Œl A…sôæ I§ýl$VýS$Æý‡$ BÄ¶æ$™Œl A…sôæ {ç³fË$. I§ýl$VýS$Ç™ø ● Ýë¦°MýS Ü ç …çÜË¦ òO ³ ³ç Æý‡ÅÐól„ýS×æ, °Ä¶æ$…{™èl×æ E…yéÍ.
S
´ëÍ…^èlyýl… A° AÆý‡…¦ . Ðól§ýlM>Ë…ÌZ {V>Ð]l$Ð]lÅÐ]lÜç ¦ Æð‡…yýl$ ¿êV>Ë$V>
E…yól¨. AÑ òœ*çÙ, {V>Ð]l$. {V>Ð]l$… MýS…sôæ _¯]l² Ð]lÅÐ]lÜç ¦ òœ*çÙ.
A«¨M>Æý‡$Ë$, ³ç …^éÄ¶æ$™Œl Üç ¿ýæ$ÅË §éÓÆ> ´ëË¯]l fÇVóS¨. {V>Ò$×ìæ
● Ýë¦°MýS Ü ç …çÜË¦ ÌZ G°²MýS Ñ«§é¯]l… E…yé-Í.
Ýë¦°MýS Ð]lÅÐ]lÜç Ë¦ $ 1882&1905 Ð]l$«§lý ÅM>Ë…ÌZ ò³§ýlVª > AÀÐ]l–¨®MSì
¯ø^èl$MøÌôæ§ýl$. Ýë¦°MýS »ZÆý‡$zË$ hÌêÏ A«¨M>Æý‡$Ë °Ä¶æ$…{™èl×æÌZ
K
(MýSÆý‡×æ…) A¯ól A«¨M>Ç° Æ>k °Ä¶æ$Ñ$…^ólÐéyýl$. Ð]l˜Æý‡$ÅË M>Ë…ÌZ E…yýlr…, A¯]l¨« M>Æý‡$Ë {´ù™éÞçßæ… A…™èlV> ÌôæMýS´ùÐ]lr…, BÇ¦MSý
{V>Ð]l$ Ð]l–§ýl¯ª l] $ Æ>k °Ä¶æ$Ñ$…^ólÐéyýl$. Üç Ð]l$çÜÅË¯]l$ G§ýl$ÆøPÐ]lr…ÌZ Üç Ð]l$çÜÅË$ HÆý‡μyýlr… Ððl$$§ýlÌO æñ ¯]l
Ð]l$«§lý ÅÄ¶æ¬VýS… M>Ë…ÌZ ¿êÆý‡™èl§ólÔ>°² Ð]l¬íÜ…Ï Æ>kË$, Ð]l$àÆ> M>Æý‡×êË Ð]lËÏ AÀÐ]l–¨® ^ðl…§ýlÌôæ§ýl$.
Ùç $‰Ë$ ´ëÍ…^éÆý‡$. Ð]l¬íÜ…Ï M>Ë…ÌZ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl Ð]lÅÐ]lÜç ¦ AÀÐ]l–¨®
A
^ðl…§ýlÌôæ§ýl$. Ð]l$àÆ>çÙ$‰Ë M>Ë…ÌZ ÕÐéi ³ç …^éÄ¶æ$™Œl Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ A«¨-M>-Æý‡ ÑMóS…{©-MýS-Æý‡-×æ..

³ç #¯]lÆý‡$§ýlÇª …^éÆý‡$. B«§lý $°MýS M>Ë…ÌZ Mö…™èlÐól$Æý‡ {V>Ð]l$…ÌZ ³ç …^é 1907ÌZ {¼sìæÙ‹- {ç³¿ýæ$™èlÓ… ÌêÆŠ‡z àÇz…VŠS M>Ë…ÌZ {V>Ð]l$ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $
Æ‡$$™Œl Ð]lÅÐ]lÜç ¦ Ððl$Æý‡$VýS$ç³yìl…¨. 1870 Üç …Ð]l™èlÞÆý‡…ÌZ ÌêÆŠ‡z Ðól$Äñæ* AÀÐ]l–¨®³ç Æý‡^èlsê°MìS Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œl¯]l$ °Ä¶æ$Ñ$…_…¨. D
Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™éÓ°² HÆ>μr$ ^ólÔ>yýl$. A…§ýl$Ð]lËÏ¯ló BÄ¶æ$-¯l] Ýë¦°MýS MýSÑ$çÙ¯ŒlMýS$ A«§lý Å„ýS$yýl$ ^éÆð‡Ü‹Ï à»Œæ ß ç ogŒæ. D MýSÑ$çÙ¯Œl 1909ÌZ ™èl¯]l
S
{ç³¿ýæ$™èlÓ í³™éÐ]l$çßæ$yýl$V> õ³Æö…§éyýl$. °Ðól¨MýS¯]l$ Üç Ð]l$Çμ…_…¨. f¯é-¿ê-¯l] $ ºsìæt Ð]l¬°Þ-´ë-Ís- æî Ë- HÆ>μ-r$,

A«¨M- >-Æ‡ý ÑMóS…{©-MSý Æ- ‡ý ×- æ C…§ýl$-ÌZ-° {ç³§« é-¯l] A…Ô>-Ë$. D M>Ë…ÌZ¯]l*
Ðól$Äñæ* íÜ¸ëÆý‡$ÞË$ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl Üç …çÜË¦ $ A…™èlV> Ððl$Æý‡$VýS$ç³yýlÌôæ§ýl$. 1915ÌZ ¿êÆý‡™- lè
● BÆøVýSÅ…, Ñ§ýlÅ, gO æñ Ë$, Çh[õÜÙçt ¯Œl, ´ùÎ‹Ü, Æøyýl$Ï Ððl$$§ýlÌO æñ ¯]lÑ {ç³¿¶æ$-™lè Ó ¡Æ>Ã-¯l] … BÇ¦MSý ³ç ÇíÜ™¦ lè $Ë¯]l$ Ððl$Æý‡$VýS$ç³Æý‡^èlsê°MìS Üí ¸ë
MóS…{§ýl {ç³¿ýæ$™éÓ°MìS º¨Î ^ólÄýæ*Í. Æý‡$ÞË$ ^ólÜí …¨. M>± ÐésìæÐ]lËÏ MýS*yé A…™èlV> œç Í™èl… ÌôæMýS´ùÆ‡$$…¨.
● Æ>Ú‰ëËMýS$ {V>…sŒæÞ&C¯Œl&GÆ‡$$yŠl CÐéÓÍ. 1918ÌZ {V>Ð]l*ÀÐ]l–¨® MøçÜ… Ð]l$ÆöMýS ¡Æ>Ã¯é°² {ç³ÐólÔ¶æò³sìæ…t ¨. B
● A«¨M>Æý‡$Ë$&Æ>çÙ‰ {ç³¿ýæ$™éÓË Ð]l$«§lý Å Ü ç Ð]l$¯]lÓÄ¶æ$… E…yéÍ. ¡Æ>Ã¯]l… íÜ¸ëÆý‡$ÞË$...
´ëË¯]lÌZ Ð]l$…_ AÀÐ]l–¨®° ò³…´÷…¨…^éÍ. ● ³ ç …^éÆ‡$$¡Ë¯]l$ ³ç #¯]lÆý‡$§ýlÇ® …^éÍ.
● Ýë¦°MýS$Ë {´ù™éÞçßæ…, ³ ç Æý‡ÅÐól„ýS×æ, gêVýSÆý‡*MýS™èl E…yéÍ. ● Ýë¦°MýS Ü ç …çÜË¦ ÌZ G°²OMSð ¯]l A¯]l¨« M>Æý‡$ËMýS$ {´ë«§é¯]lÅ… CÐéÓÍ.
● Ñ§ýlÅ, BÆøVýSÅ… Ýë¦°MýS ³ ç ¯]l$Ë¯]l$ °Æý‡Óíßæ…^èlr…ÌZ °«§lý $Ë$ ● Ýë¦° - M- Sý Üç …çÜË-¦ M- Sý $ G°²MýSË¯]l$ °- Æ- ‡ý Ó-ß
í æ…^é-Í.
AÐ]lÜç Æý‡…. ● {ò³Ü í yðl…sŒæ¯]l$ {ç³fÌôæ G¯]l$²MøÐéÍ.
D ¡Æ>Ã¯]l… Ð]lËÏ òÜ…{rÌŒæ {´ëÑ¯ŒlÞÌZ¯]l$, ¯éÆŠ‡¢ ÐðlÜ‹ t {¸ë…sîæÈ ● Ýë¦°MýS Ü ç …çÜË¦ MýS$ ³ç ¯]l$²Ë¯]l$ Ñ«¨…^ól A«¨M>Æý‡Ð- l] ¬…yé-Í.
Ä¶æ$¯Œl {´ëÑ¯ŒlÞÌZ¯]l$ G°²MýSË$ fÇV>Æ‡$$. ³ç ¯]l$²Ë¯]l$ Ñ«¨« …^èlr…, ● Æ>fMîSÄ¶æ$ Ñ§éÅ Ñ«§é¯éË¯]l$ AÀÐ]l–¨® ^ólÄ¶æ*Í
Ð]lÜç *Ë$ ^ólÄ¶æ$r… MýSÙç ™t lè Æý‡ÐO lð $…¨. »Ÿ…»êÆ‡$$ÌZ ÌZMýSÌŒæ œç …yŠl ^èlrt… ● {ç³f-ÌZÏ {V>Ð]l$Ð]lÅÐ]lÜ ç ¦ ³ç rÏ E™éÞà-°² °…´ë-Í
HÆ>μOsñæ…¨. ● Ð]l¬QÅ M>Æý‡Å°Æý‡Óçßæ×ê«¨M>Ç M>Æ>ÅËÄýæ*°² °Ä¶æ$…{†…^éÍ.
1919 ^èlrt… {ç³M>Æý‡… Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ $ º¨Î A…Ô¶æ…V> HÆ>μ §ýl*Æý‡…V> E…yýlr… C…§ýl$MýS$ {ç³§« é¯]l M>Æý‡×êË$.
sO æñ …¨. 1935 ^èlrt… Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ ¯]l$ Mö…™èlÐ]lÆý‡MýS$ AÀÐ]l–¨® ^ólÜí …¨. 1953ÌZ {V>Ð]l$ Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ AÀÐ]l–¨® ³ç Æý‡^éË¯ól E§ólÔª æ¶ …™ø
Æð‡…yø {ç³³ç …^èl Ä¶æ¬§ýl…ª Ð]lËÏ Ýë¦°MýS Üç …çÜË¦ $ AÀÐ]l–¨®MSì ¯ø^èl$MøÌôæ§ýl$. gê¡Ä¶æ$ ÑçÜÆ¢ ‡ý ×æ ³ç £ýlM>°² {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆ‡ý $.
{¼sìæÙ‹ , ÇOsæñ ÆŠ‡z B…VýSÏ A«¨M>Æý‡$OÌæñ ¯]l òßæ{± Ððl$sŒæM>‹œ, òßæ{± ÐO lð $¯Œl Ð]l…sìæ
ÐéÆý‡$ {V>Ð]l$ Ð]lÅÐ]lÜç ¦ HÆ>μr$MýS$ MýS–íÙ^ólÔ>Æý‡$. 1946ÌZ r…VýS$r*Ç {´ëMîSt‹Ü {ç³Ô¶æ²Ë$...
{ç³M>Ô¶æ… ³ç ÕaÐ]l$ Vø§éÐ]lÇ hÌêÏ HË*Æý‡$ §ýlVýSÆY ‡ý ÌZ° Vøç³¯]l²´ëÌñæ…ÌZ 1. {V>Ò$×ìæ A…sôæ?
œí Æ>P AÀÐ]l–¨® ³ç £ýlM>°² {ç³ÐólÔ¶æò³sêtÆ‡ý $. G) G{Æý‡ ºçÜ$Þ ¼) ³ç ^èla ºçÜ$Þ
ÝëÓ™èl…{™éÅ¯]l…™èlÆý‡… Æ>gêÅ…VýS…ÌZ-° 40Ð]l {ç³MýSÆ- ‡ý ×- æ-ÌZ.. {ç³† Üí ) A«¨M>Ç yìl) A¯]l¨« M>Ç
{V>Ð]l$…ÌZ ³ç …^éÄ¶æ$™Œl Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ HÆ>μr$^ólÄýæ*Ë° ´÷…§ýl$ç³Ç 2. H M>Ë…ÌZ {V>Ð]l$ Ð]lÅÐ]lçÜ¦ Ð]l$Ç…™èlV> AÀÐ]l–¨® ^ðl…¨…¨?
^éÆý‡$. 246 {- ³ç M- Sý Æ- ‡ý ×- æ {ç³M>Æý‡… Æ>çÙ‰ Ô>çÜ¯]lÜç ¿ýæËMýS$ ÒsìæòO ³ ^èlsêt°² G) B«§lý $°MýS Ä¶æ¬VýS… ¼) Ð]l$«§lý ÅÄ¶æ¬VýS…
™èlÄýæ*Æý‡$^ólõÜ A«¨M>Æý‡Ñ$^éaÆý‡$. ¸ùÆŠ‡z ¸û…yólÙç ¯Œl (1948), Üç Ð]l*f Üí ) {´ë`¯]l Ä¶æ¬VýS… yìl) ^ólÆý‡ M>Ë…
I
ÑM>‹Ü {ç³Äñæ*VýS… (1952), gê¡Ä¶æ$ ÑçÜÆ¢ ‡ý ×æ Üç ÈÓçÜ$ (1953)Ð]l…sìæ 3. Ð]l$«§ýlÅÄ¶æ¬VýS…ÌZ GÐ]lÇ M>Ë…ÌZ ç³…^éÄ¶æ$™Œl Ð]lÅÐ]lçÜ¦¯]l$ ç³#¯]lÆý‡$§ýlª
ÑÑ-§« lý MýSÑ$sîæË §éÓÆ> {V>Ð]l*ÀÐ]l–¨®MSì M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë¯]l$ ^ól³ç sêtÆ‡ý $. Ç…^éÆý‡$?
H
G) Ððl$$VýSË$Ë M>Ë… ¼) Ð]l¬íÜ…Ï M>Ë…
çÜÐ]l*gŒæ ÑM>‹Ü {ç³Äñæ*VýS… (1952): Üí ) ^øâ¶æ$Ë M>Ë… yìl) Ð]l$àÆ>çÙ$‰Ë M>Ë…
BÇ¦MSý Ð]lÅÐ]lÜç ¯¦ l] $ Ððl$Æý‡$VýS$ç³Æý‡^èlsê°MìS, õ³§ýlÇM>°² °Æý‡*ÃÍ…^èlsê°MìS, 4. Ýë¦°MýS {ç³¿ýæ$™èlÓ í³™éÐ]l$çßæ$yýl$?
ÝëÐ]l*hMýS ³ç ÇíÜ™¦ lè $Ë¯]l$ Ððl$Æý‡$VýS$ç³Æý‡^èlsê°MìS, ¿êÆý‡™èl {ç³¿ýæ$™èlÓ…
S G) ÌêÆŠ‡z MýSÆý‡¯j lŒ ¼) ÌêÆŠ‡z Ðól$Äñæ*
Ððl$$§ýlsìæ ³ç …^èlÐ]lÆý‡Û {ç³×êãMýSÌZ A…™èlÆ>ÂVýS…V> Üç Ð]l*gŒæ ÑM>‹Ü {ç³Äñæ* Üí ) ÌêÆŠ‡z Çç³μ¯Œl yìl) ÌêÆŠ‡z M>°…VŠS
V>°² AMøtºÆŠ‡ 2, 1952¯]l HÆ>μr$ ^ólÜí …¨. {V>Ð]l*Ë¯]l$ A°² 5. Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]l í³™éÐ]l$çßæ$yýl$V> õ³Æö…¨¯]l Ð]lÅMìS¢?
Æý‡…V>ÌZÏ AÀÐ]l–¨® ^ólÄ¶æ$-r… ©° Ð]l¬RZÅ§ólÔª æ¶ …. G) ÌêÆŠ‡z Ðól$Äñæ* ¼) ÌêÆŠ‡z Çç³μ¯Œl
K
°Æ>Ã×æ…: D {ç³Äñæ*VýS…ÌZ Ð]l*¯]lÐ]l Ð]l¯]lÆý‡$Ë ³ç Æý‡Üç μÆý‡ Üç ß ç æM>Æý‡… Üí ) ÌêÆŠ‡z MýSÆý‡¯j lŒ yìl) ÌêÆŠ‡z M>°…VŠS
§éÓÆ> AÀÐ]l–¨®° Ýë«¨…^èlsê°MìS {V>Ð]l*°² {´ë†ç³¨MýSV> ¡çÜ$MýS$ 6. Æ>Ä¶æ$ÌŒæ MýSÑ$çÙ¯Œl A«§ýlÅ„ýS$yýl$?
¯é²Æý‡$. Mö°² {V>Ð]l*Ë¯]l$ MýSÍí³ »êÏMSý $Ë$V> Ñ¿ýæh…^éÆý‡$. ©°° ºsìæt G) òßæ{± ÐO lð $± ¼) òßæ{± Ððl$sŒæM>‹œ
Ð]lÊyýl$ Ýë¦Æ‡$$ÌZÏ&{V>Ð]l$, »êÏMSý $, hÌêÏË$V> AÀÐ]l–¨® M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë Üí ) òßæ{± ^éÆð‡Ü‹Ï yìl) ^éÆð‡Ü‹Ï à»Œæ ß ç ogŒæ
A
MøçÜ… Ä¶æ$…{™é…VýSÐól$ Æý‡μyìl…¨. §ólÔ¶æ…ÌZ Ððl¬™èl…¢ 5011 Üç Ð]l*gŒæ 7. H ^èlrt… {ç³M>Æý‡… "Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë$' º¨Î A…Ô¶æ…V> HÆ>μOsñæ…¨?
ÑM>‹Ü »êÏMSý $Ë¯]l$ HÆý‡μÆý‡^éÆý‡$. {ç³† »êÏMSý $ÌZ¯]l$ Üç Ð]l*gŒæ ÑM>‹Ü G) 1909 ^èlrt… ¼) 1919 ^èlrt…
{´ëgñæMýS$t¯]l$ ^ólç³sêtÆý‡$. Üí ) 1935 ^èlrt… yìl) 1892 ^èlrt…
»êÏMSŠ °Ä¶æ$…{™èl×æMýS$ »êÏMSý $ yðlÐ]lË‹³Ððl$…sŒæ A«¨M>Ç° °Ä¶æ$Ñ$… 8. çÜÐ]l*gŒæ ÑM>‹Ü {ç³Äñæ*VýS… Gç³š-yýl$ {´ëÆý‡…¿¶æ-OÐðl$…¨?
S
^éÆý‡$. D A«¨M>ÇMìS ÝëÄ¶æ$ç³yýlsê°MìS Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$…, ³ç Ô¶æ$VýS×êÀÐ]l–¨®, G) 1953 ¼) 1952

³ç Ç{Ô¶æÐ]l$Ë$, ÝëÐ]l*hMýS Ñ§ýlÅ, Üç ß ç æM>Æý‡…, {ç³¿ýæ$™èlÓ ³ç ¯]l$ËMýS$ ÑçÜÆ¢ ‡ý Üí ) 1948 yìl) 1954
×ê«¨M>Æý‡$Ë$…sêÆý‡$. 9. ÑMóS…{©-MýS-Æý‡-×æ í³™éÐ]l$çßæ$-yýl$?
G-) ^éÆð‡Ü‹-Ï à»Œæ ß ç ogŒæ ¼- )- ^éÆð‡Ü‹-Ï Ððl$MŠS M>‹œ
Ñ«§ýl$Ë$ : Üí- )- ^éÆð‡Ü‹-Ï gê¯Œl y- lì )- ^éÆð‡Ü‹-Ï gôæÐŒl$Þ
● {V>Ð]l*ÌZÏ »êÐ]l#Ë¯]l$ ™èlÑÓ…^èlr…
1 2 3 4 5 6 7 8 9
● {V>Ð]l*ÌZÏ _¯]l² _¯]l² ³ ç Ç{Ô¶æÐ]l$Ë¯]l$ HÆ>μr$ ^ólÄ¶æ$r… fÐéº$Ë$ C C D B B D B B A
● {´ë£ýlÑ$MýS ´ëuý‡Ô>ËË¯]l$ °ÇÃ…^èlr…, °Æý‡Óíßæ…^èlr…
● ¿ýæ*ÝëÆý‡ ³ ç ÇÆý‡„ýS×æ¯]l$ ò³…´÷…¨…^èlr…

● MýS$r$…º Ü ç …„óSÐ]l$ M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë¯]l$ AÀÐ]l–¨® ^ólÄ¶æ$-r…
● {V>Ð]l$…ÌZ {Ô¶æÐ]l$§é¯é°² HÆ>μr$^ólÜ í A…§ýlÇ° ¿êVýSÝëÓÐ]l¬
Ë$V> ^ólÄ¶æ$r…
D {ç³Äñæ*VýS… Üí sìæf¯Œl&´ëË¯]l MýSËÆ‡$$MýS Ð]lËÏ AÀÐ]l–¨®MSì ¯ø^èl$Mø
Ìôæ§ýl$. {V>Ð]l$Ýë¦Æ‡$$ÌZ AÑ±† ò³Æý‡VýSr…, A«¨M>Æý‡ §ýl$ÇÓ°Äñæ*VýS…,
Æ>fMîSÄ¶æ$ ´ëÈtË gZMýSÅ… ò³Æý‡VýSr…, {ç³fË$ M>Æý‡Å{MýSÐ]l*Ë AÐ]l$Ë$MýS$
SmartPrep.in
పంచాయతీ రాజ్ వ్యవ్స్థపై కమిటీలు
బలవంతరాయ్ మెహతా కమిటీ

RAMAKRISHNA
n
» జాతీమాభివిద్ధధ భండలి 1957, జనవరి, 16న ఫల్వంతర఺య్ గోను఺ల్ మెహతా అధయక్షతన
.i
ఒక కమిటీని ఏర఺఩టు చేస఻ంద్ధ. ఈ కమిటీ 1952, అక్టోఫయు 2న ఩రవేశ఩ెటో న
ట సభాజ అభివిద్ధధ
క్఺యకరభం (CDP - Community Development Programme), 1953, అక్టోఫయు, 2న
఩రవేశ఩ెటో న
ట జాతీమ విసత యణ సేవ఺ క్఺యయకరభం (NESS - National Extension Service
ep
Scheme) ఩థక్఺ల్ు ఎంతవయకు విజమవంతభమాయయో సమీక్షిసత ఽంద్ధ. అంతేక్఺కుండా
గ఺రభ ఩రిను఺ల్నల్ో ఩రజల్కు భాగస్఺వభయం కలి఩ంచడానిక్ి అవసయభయయయ సంస్఺థగత

Pr
ఏర఺఩టునఽ సాచిసఽతంద్ధ.
» ఫల్వంతర఺య్ మెహతా కమిటీ ఩రజాస్఺వభయ విక్ైంద్రరకయణ - ఩రజల్ భాగస్఺వభయం అనే

t
అంశ఺ల్తో 3 అంచెల్ ఩ంచామతీర఺జ్ వయవసథ నఽ స఻నూ఺యసఽ చేసత ా, తన నివేద్ధకనఽ 1957,

ar
నవంఫయు 24న జాతీమాభివిద్ధధ భండలిక్ి సభరి఩ంచింద్ధ.

Sm
» కమిటీ నివేద్ధకనఽ జాతీమాభివిద్ధధ భండలి 1958, జనవరిల్ో ఆమోద్ధంచింద్ధ. ఈ
నివేద్ధకల్ోని అంశ఺ల్ అభల్ు క్టసం వివిధ ర఺ష్ట఺ోాల్ు ఩ంచామతీర఺జ్ సంసథ ల్ ఏర఺఩టుకు
఩రమత్నంచాయ.
» భనద్ేశంల్ో 1959, అక్టోఫయు 2న భూడు అంచెల్ ఩ంచామతీర఺జ్ విధానానిన ఩రవేశ఩ెటో న

ట
ముదటట ర఺షో ంా - ర఺జస్఺థన్.
For more information log on to http://SmartPrep.in

SmartPrep.in
» ర఺జస్఺థన్ల్ోని, నాగోర్ జిల్ాాల్ోని, స఻క్఺ర్ అనే ను఺రంతంల్ో ఈ విధానానిన జవహర్ ల్ాల్
నెహూ ర ను఺రయంభిసా
త , క్ింద్ధ విధంగ఺ ఩ేరకొనానయు.
» ''నేడు ను఺రయంబభవుతునన స్఺థనిక సవ఩రిను఺ల్నా సంసథ ల్ు భాయత ఩రజాస్఺వభాయనిక్ి
ను఺రత్఩ద్ధకగ఺ ఩నిచేసత ా జాత్ నిర఺ాణంల్ో క్ీల్క ను఺తర నుో ష఻సత ా, బవిషయత నామకతావనిక్ి
ను఺ఠశ఺ల్ల్ుగ఺ తోడ఩డతాయ".
n
» భూడు అంచెల్ విధానానిన ను఺రయంభించిన రండో ర఺షో ంా - ఆంధర఩రద్ేశ్. 1959, నవంఫయు 1న
.i
ఆంధర఩రద్ేశ్ల్ోని యంగ఺రడిి జల్ాాల్ోని శంష్ట఺ఫాద్ వదద నీల్ం సంజీవరడిి భుఖ్యభంత్రగ఺
ఉనన఩ు఩డు నెహూ ర ను఺రయంభించాయు.
ముఖ్యమెైన సిఫారసులు ep
Pr
» ద్ేశంల్ో 3 అంచెల్ ఩ంచామతీర఺జ్ విధానం ఏర఺఩టు చేమాలి.
1) జిల్ాా స్఺థయల్ో - జిల్ాా ఩రిషత

t
2) ఫాాకు స్఺థయల్ో - ఩ంచామతీ సమిత్

ar
3) గ఺రభ స్఺థయల్ో - గ఺రభ ఩ంచామతీ

Sm
» ఩రబుతవ అభివిద్ధధ ఩థక్఺ల్నఽ సభయథంగ఺ అభల్ు చేమాల్ంటే అభివిద్ధధల్ో ఩రజల్కు
భాగస్఺వభయం కలి఩ంచాలి.
» ఩రజల్కు భాగస్఺వభయం కలి఩ంచడానిక్ి ఩ంచామతీర఺జ్ వయవసథ నఽ నెల్క్ొల్ా఩లి.
» గ఺రభ ఩ంచామతీ వయవసథ కు ఩రతయక్ష ఎనినకల్నఽ నియవహంచాలి.

SmartPrep.in
» ఈ ఎనినకల్ు ను఺రటో ను఺రత్఩ద్ధకన క్఺కుండా, సవతంతర ను఺రత్఩ద్ధక఩ెై జయను఺లి.
» స్఺థనిక సంసథ ల్కు ఩రత్ 5 సంవతసర఺ల్కు ఒకస్఺రి నిమభఫదధ ంగ఺ ఎనినకల్ు జయను఺లి.
» స్఺థనిక సంసథ ల్కు తగిన అధధక్఺ర఺ల్నఽ, ఆరిథక వనయుల్నఽ సభకూర఺ాలి.
» ఩ంచామతీ సమిత్క్ి క్఺యయనిర఺వహక అధధక్఺ర఺ల్నఽ, జిల్ాా ఩రిషతకు సల్హా ఩యయవేక్షణ
n
అధధక్఺ర఺ల్నఽ కలి఩ంచాలి.
.i
» బవిషయతు
త ల్ో చే఩టో ఫో యయ అభివిద్ధధ ఩థక్఺ల్నీన స్఺థనిక సంసథ ల్ ద్ావర఺నే నియవహంచాలి.
» స్఺థనిక సవ఩రిను఺ల్నల్ో జిల్ాా కల్ెకోయు క్ీల్కను఺తర నుో ష఻ంచాలి.
ep
» క్ింద్ధ స్఺థయల్ో మినహాయంచి, భాధయమిక, ఉననత స్఺థముల్ోా ఩రోక్ష ఎనినకల్ు
నియవహంచాలి.
t Pr
అశోక్ మెహతా కమిటీ

ar
క్ైందరంల్ో క్఺ంగరస్ ను఺రటో 1977ల్ో అధధక్఺యం క్టల్ో఩యంద్ధ. క్ొతత గ఺ ముర఺రటీ ద్ేశ఺య్
నామకతవంల్ో జనతా ఩రబుతవం ను఺ల్నా అధధక్఺ర఺ల్ు చే఩టటోంద్ధ. ఈ ఩రబుతవం ఩రజాస్఺వభయ

Sm
విక్ైంద్రరకయణల్ో భాగంగ఺ 1977, డిసెంఫయుల్ో 18 భంద్ధ సబుయల్తో అశోక్ మెహతా కమిటీని
ఏర఺఩టు చేస఻ంద్ధ. ఈ కమిటీ 132 స఻నూ఺యుసల్తో ఉనన తన నివేద్ధకనఽ 1978, ఆగసఽోల్ో క్ైందర
఩రబుతావనిక్ి సభరి఩ంచింద్ధ.

SmartPrep.in
ముఖ్యమెైన సిఫారసులు
» ఩ంచామతీర఺జ్ వయవసథ ల్ో భూడంచెల్ విధానానిక్ి ఫదఽల్ుగ఺ రండంచెల్ విధానానిన
఩రవేశ఩ెటో ాలి.
అవి: 1) క్ింద్ధ స్఺థయల్ో - భండల్ ఩రిషత
n
2) ఉననత స్఺థయల్ో - జిల్ాా ఩రిషత
.i
఩ెైన ఩ేరకొనన రండు అంచెల్ా ో అత్ ఩రధానమెంద్ధ - భండల్ ఩రిషత
» అయుుడెైన నాయమాధధక్఺రి అధయక్షతన నాయమ ఩ంచామతీ సంసథ నఽ ఩రతేయక వయవసథ గ఺ ఏర఺఩టు
చేమాలి. ep
» ఩ంచామతీర఺జ్ సంసథ ల్ వయవహార఺ల్ ఩యయవేక్షణ క్టసం ఩ంచామతీర఺జ్ భంత్రని
Pr
నిమమించాలి.
t
» ఎస఼స, ఎస఼ో వర఺ాల్ వ఺రిక్ి వ఺రి జనాభా ను఺రత్఩ద్ధకన రిజరైవషనఽ

ా కలి఩ంచాలి.
ar
» ఩ంచామతీర఺జ్ సంసథ ల్ోని అనిన ఩దవుల్కు క్఺ల్ వయవధధని 4 సంవతసర఺ల్ుగ఺
నియణయంచాలి.
Sm
» ఩ంచమతీర఺జ్ సంసథ ల్ు ఩రబుతవ నిధఽల్఩ెై ఆధాయ఩డకుండా ఩నఽనల్ు విధధంచి
సవతంతరంగ఺ నిధఽల్ు సభకూయుాక్టవ఺లి.
» 15000 - 20,000 జనాభా ఉండే గ఺రభాల్నఽ ఒక భండల్ంగ఺ ఏర఺఩టు చేమాలి.

SmartPrep.in
» స్఺భాజిక, ఆరిథక్఺భివిద్ధధ క్టసం క్ైటాయంచిన నిధఽల్నఽ ఖ్యుా చేసే విధానం఩ెై స్఺భాజిక
తనిఖీ జయగ఺లి.
» స్఺థనిక సంసథ ల్కు సవతంతర ను఺రత్఩ద్ధక఩ెై క్఺కుండా ను఺రటో ను఺రత్఩ద్ధక఩ెై ఎనినకల్ు జయను఺లి.
» ఩ంచామతీల్నఽ ర఺షో ా ఩రబుతవం యదఽద చేమర఺దఽ. ఒకవేళ యదఽద చేసేత 6 నెల్ల్ోాగ఺
n
ఎనినకల్నఽ నియవహంచాలి.
.i
» జిల్ాా ఩రిషత అధయక్షుడు ఩రోక్షంగ఺ ఎనినక క్఺వ఺లి. ఩ంచామతీ సమిత్/ భండల్ ఩రిషత
అధయక్షుడిని ఩రతయక్షంగ఺/఩రోక్షంగ఺ ఎనఽనక్టవచఽా.
ep
» స్఺థనిక సంసథ ల్కు తగిన అధధక్఺ర఺ల్నఽ ఫద్ధలీ చేమాలి.
» అశోక్ మెహతా కమిటీ స఻నూ఺యుసల్నఽ 1979ల్ో జరిగిన ర఺ష్ట఺ోాల్ భుఖ్యభంతురల్

Pr
సభావేశంల్ో చరిాంచి, క్ొనిన భాయు఩ల్తో ఆమోద్ధంచాయు.
» అశోక్ మెహతా కమిటీ సాచించిన భండల్ ఩రిషత వయవసథ నఽ ఩రవేశ఩ెటో న

ట తొలి ర఺షో ంా -
t
కర఺ణటక
ar
» 1985, అక్టోఫయు 2న ర఺భకిషణ హెగి ై కర఺ణటకల్ో భండల్ ఩రిషతనఽ ఩రవేశ఩ెటో ాయు.

Sm
» భండల్ ఩రిషత వయవసథ నఽ ఩రవేశ఩ెటో న

ట రండో ర఺షో ంా - ఆంధర఩రద్ేశ్. 1986, జనవరి 13న
ఎన్.టట. ర఺భార఺వు ఆంధర఩రద్ేశ్ల్ో భండల్ ఩రిషత వయవసథ నఽ ఩రవేశ఩ెటో ాయు. అయతే రవెనాయ
భండల్ాల్నఽ భాతరం 1985ల్ోనే ఆమన ఩రవేశ఩ెటో ాయు.
» ఫల్వంతర఺య్ మెహతా కమిటీ సాచనల్ ద్ావర఺ ఏర఺఩టైన ఩ంచామతీ వయవసథ ల్నఽ
ముదటటతయం ఩ంచామతీల్ని ఩ేరకొంటాయు.

SmartPrep.in
» అశోక్ మెహతా కమిటీ స఻నూ఺యుసల్ ఆధాయంగ఺ ఏర఺఩టైన ఩ంచామతీ వయవసథ ల్నఽ రండో తయం
఩ంచామతీల్ని ఩ేరకొంటాయు.
దంతవాలా కమిటీ (1978)
n
» ఫాాకు స్఺థయీ ఩రణాలుక్ీకయణ఩ెై అధయమనం చేమడానిక్ి దంతవ఺ల్ా కమిటీని ఏర఺఩టు
.i
చేశ఺యు.
ముఖ్యమెైన - సిఫారసులు
ep
» ఫాాకుస్఺థయ (భధయసథ వయవసథ )క్ి ను఺రధానాయనిన ఇవ఺వలి.
Pr
» గ఺రభ ఩ంచామతీ సయ఩ంచల్నఽ ఩రతయక్ష ఩దధ త్ల్ో ఎనఽనక్టవ఺లి.
» ఫాాకునఽ ఒక మూనిటగ఺ తీసఽకుని ఩రణాలుకల్ు యూను ంద్ధంచాలి.

t
» జిల్ాా ఩రణాలుకల్ో కల్ెకోయు క్ీల్క ను఺తరనఽ నుో ష఻ంచాలి.

ar
సి.హెచ్. హనుమంతరావ్ు కమిటీ (1984)

Sm
» జిల్ాా ఩రణాలుక్఺ ఫో యుిల్నఽ ఏర఺఩టు చేమాలి.
» జిల్ాా ఩రిషత అభివిద్ధధల్ో కల్ెకోయు క్ీల్కను఺తరనఽ నుో ష఻ంచాలి.
» ఫాాకు అభివిద్ధధ అధధక్఺రి నుో స్టనఽ యదఽదచేమాలి.

SmartPrep.in
జి.వి.కె. రావ్ు కమిటీ
» గ఺రమీణాభివిద్ధధ , ఩ేదరిక నియూాల్నా ఩రిను఺ల్నా ఏర఺఩టు

ా అనే అంశ఺నిన ఩రిశీలించడానిక్ి
జి.వి.క్. ర఺వు అధయక్షతన ఩రణాలుక్఺ సంఘం 1985ల్ో ఒక కమిటీని నిమమించింద్ధ.
n
» భాయతల్ో ఩రిను఺ల్నాసాపరిత కరభంగ఺ ఫల్హీన఩డి ఉద్ో యగస్఺వభయంగ఺ భారిందని, ఇద్ధ
.i
఩ంచామతీర఺జ్ వయవసథ నఽ ఫల్హీన ఩యుసఽతందని, ద్రని పలితంగ఺ ఩రజాస్఺వభయం వేయా ుల్ేని
వయవసథ గ఺ భారిందని విభరిశంచింద్ధ.
» జిల్ాా ఩రిషతల్నఽ ఩టటషో఩యచాలి.

ep
Pr
» ఫాాకు వయవసథ నఽ యదఽద చేమాలి.
t
» జిల్ాా ఩రిషతకు కల్ెకోర్ ఛెైయాన్గ఺ వయవహరించాలి.

ar
» కరభం త఩఩కుండా ఩ంచామతీర఺జ్ సంసథ ల్కు ఎనినకల్నఽ నియవహంచాలి.
» జిల్ాాస్఺థయీ మూనిటల్కు ఩రణాలుక్఺ విధఽల్నఽ ఫదల్ాయంచాలి.

Sm
» జిల్ాా అభివిద్ధధ అధధక్఺రి ఩ేయుతో ఒక ఩దవిని ఏర఺఩టు చేస,఻ అతడిక్ి జిల్ాా ఩రిషతకు
సంఫంధధంచిన అత్భుఖ్య క్఺యయనిర఺వహక ఫాధయతల్నఽ అ఩఩గించాలి.
» కల్ెకోర్కు ఩నిభాయం ఎకుొవెైతే CEO (Chief Executive Officer), DDO (District
Development Officer)నఽ అదనంగ఺ నిమమించాలి.

SmartPrep.in
ఎల్.ఎం. సింఘ్వవ కమిటీ (1986)
» ఩రజాస్఺వభయం, ఆరిథక్఺భివిద్ధధల్ో ఩ంచామతీర఺జ్ సంసథ ల్ ను఺తర అనే అంశం఩ెై అధయమనానిక్ి
ర఺జీవగ఺ంధర ఩రబుతవం 1986ల్ో ఎల్.ఎం. స఻ంఘ్వ కమిటీని నిమమించింద్ధ
n
.i
» స్఺థనిక సవ఩రిను఺ల్నా సంసథ ల్కు ర఺జాయంగ ఫదధ తనఽ కలి఩ంచాలి.
» స్఺థనిక సంసథ ల్కు కరభం త఩఩కుండా ఎనినకల్నఽ నియవహంచాలి.
» గ఺రమీణ నాయమ ఩ంచామతీల్నఽ ఏర఺఩టు చేమాలి.

ep
Pr
» గ఺రమీణ ను఺ల్నల్ో గ఺రభసబల్ ను఺రధానాయనిన ఩ెంను ంద్ధంచాలి.
» స్఺థనిక సంసథ ల్ ఎనినకల్ సందయభంగ఺ తల్ెతేత వివ఺ద్ాల్నఽ ఩రిషొరించడానిక్ి ఩రతేయక

t
టటరఫుయనల్స్నఽ ఏర఺఩టు చేమాలి.

ar
» ర఺షో ా ఎనినకల్ సంఘానిన, ర఺షో ా ఆరిథక సంఘానిన ఏర఺఩టు చేమాలి.
» ర఺జాయంగఫదధ ంగ఺ స్఺థనిక సంసథ ల్కు అధధక్఺ర఺ల్నఽ ఫద్ధలీ చేమాలి.

Sm

SmartPrep.in
రంజితసింగ్ స్రాారియా కమిషన్ - సిఫారసులు (1988)
» ఩ంచామతీర఺జ్కు సంఫంధధంచిన అధధక్఺ర఺ల్నఽ ర఺ష్ట఺ోాల్కు అ఩఩గించాలి.
» ద్ేశభంతటటక్ీ అవసయభయయయ ఩ంచామతీర఺జ్ చటాోనిన యూను ంద్ధంచాలి
» స్఺థనిక సంసథ ల్నఽ ఆరిథకంగ఺, విధఽల్ ఩యంగ఺ ఩టటషో఩యచాలి.
n
» స్఺థనిక సంసథ ల్నఽ యదఽదచేమడానక్ి సంఫంధధంచి, అనిన ర఺ష్ట఺ోాల్ోానా ఒక్ై యకమెన చటాోనిన
.i
అభల్ు చేమాలి.
఩఻.క్. తుంగన్ కమిటీ (1988)
ep
Pr
» 1988ల్ో ర఺జీవగ఺ంధర ఩రబుతవం క్ైందర గ఺రమీణాభివిద్ధధ శ఺ఖ్ాభంత్ర ఩఻.క్. తుంగన్
నామకతవంల్ో క్ైనృనెట సబ్ కమిటీని ఏర఺఩టు చేస఻ంద్ధ.

t
ముఖ్యమెైన - సిఫారసులు
ar
» స్఺థనిక సంసథ ల్కు ర఺జాయంగఫదధ తనఽ కలి఩ంచాలి.
» జిల్ాాస్఺థయల్ో జిల్ాా ఩రిషత ఩రణాలుకనఽ అభివిద్ధధ ఏజనీసగ఺ ఩రిగణంచాలి.

Sm

SmartPrep.in
www.eenadupratibha.net
-Éç-úÕ-ßª’-Ø˛ -§ƒ-L-öÃ
RAMAKRISHNA
73-´, 74-´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ω-ù©’
°æçî√ßª’-B-®√ñ¸ ú´-Æænèπ◊ 73´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù îªôdç 1992 ü∆y®√ ®√ñ«uçí∫ £æ«Ùü∆ ©Gµç-*çC. °æôdù v§ƒçûª ≤ƒnEéπ
v°æ¶µº’-û√y-©†’ 74´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù îªôdç, 1992 ü∆y®√ ®√ñ«uçí∫ç í∫’Jhç-*çC.
≤ƒyûªç-vû√u-†ç-ûª®Ωç Ææ´÷ï Né¬Ææ v°æßÁ÷-í¬©’
n
≤ƒyûªç-vû√u-†ç-ûª®Ωç üË¨¡ ≤ƒ´÷->éπ, ÇJnéπ ÅGµ-´%Cl¥ éÓÆæç ´·êuçí¬ ví¬O’ù Ææ´÷ï Né¬Ææç éÓÆæç éÌEo °æü∑¿-é¬-©†’
Å´’©’îË-¨»®Ω’. Åçü¿’™ ´·êuçí¬ Ê°®Ì\-†-ü¿-T-†N: 1) Ææ´÷ï ÅGµ-´%Cl¥ °æü∑¿éπç 2) ñ«Bßª’ NÆæh-®Ωù ÊÆ¢√ é¬®Ωu-véπ´’ç.
.i
Ææ´÷ï ÅGµ-´%Cl¥ °æü∑¿éπç (Community Development Programme) - 1952: Ñ °æü∑¿-é¬Eo öÀ.öÀ. éπ%≠æg-´÷-î√J éπN’öÃ
Æœ§∂ƒ-®Ω-Ææ’© ¢Ë’®Ωèπ◊ üË¨¡-¢√u-°æhçí¬ áç°œéπ îËÆœ† 55 ÆæN’ûª’™x (Blocks) 1952 ÅéÓd•®Ω’ 2† v§ƒ®Ωç-Gµç-î√®Ω’. Ñ °æü∑¿-é¬-EéÀ
Å¢Á’Jé¬èπ◊ îÁçC† §∂Ú®˝f §∂˘çúË-≠æØ˛ Ææ£æ«-é¬®Ωç ÅçCç-*çC. üË¨¡ Ææ®Ωy-ûÓ´·ë«Gµ-´%-Cl¥™ ví¬O’ù v°æï-©ç-ü¿-JF ¶µ«í∫-≤ƒy-´·©’
îËßª’úøç Ñ °æü∑¿éπç ´·êu ÖüËl¨¡ç. ep
ñ«Bßª’ NÆæh-®Ωù ÊÆ¢√ é¬®Ωu-véπ´’ç (National Extension Services) 1953: Ææ´÷-ñ«-Gµ-´%Cl¥ é¬®Ωuvéπ-´÷-EéÀ éÌ†-≤ƒ-Tç-°æ¤í¬
üË¨¡ç™E N’í∫û√ v§ƒçû√™x 1953 ÅéÓd-•®Ω’ 2† Ñ °æü∑¿-é¬Eo v§ƒ®Ωç-Gµç-î√®Ω’. Ñ È®çúø’ °æü∑¿-é¬© ©éπ~uç äéπ\õ‰.
''Ææ’P-éÀ~-ûª’-úÁj† ûÓô-´÷L E®Ωy-£œ«çîË îªéπ\E Öü∆u-†-´†ç—— Ñ °æü∑¿éπ´’E áÆˇ.Èé. úË Ê°®Ì\-Ø√o®Ω’. ï´-£æ«-®˝-™«™¸ ØÁv£æfi Ñ °æü∑¿é¬Eo
Pr
''E¨¡z•l N°æx´ç——í¬ ÅGµ-´-Jgç-î√®Ω’.
°æ-J-ù«-´’ -véπ-´’ç
®√ñ«uçí∫ç™E IV A ¶µ«í∫ç™E 40´ ÇJd-éπ™¸ 73´, 74´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ω-ù -G-©’x-©èπ◊ vÊ°®Ωù. 1989™ ®√@-¢˛-í¬çDµ
t
v°æ¶µº’ûªyç 64´, 65´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù G©’x-©†’ ™é˙-Ææ-¶µº™ v°æ¢Ë-¨¡-Â°-öÀdçC. 1989 Çí∫-Ææ’d™ ™é˙-Ææ¶µº -O-öÀéÀ Ç¢Á÷ü¿ç ûÁL-°œçC.
é¬F ®√ïuÆæ¶µº úA-Í®-éÀç-*çC. 1990™ N.°œ. Æœçí˚ ØËûª%-ûªyç-™E ØË≠æ-†™¸ v°∂æçö¸ v°æ¶µº’ûªyç -†÷-ûª-† ®√-ñ«uçí∫ Ææ-´®Ω-ù -G-©’x-†’
ar
™é˙Ææ¶µº™ v°æ¢Ë-¨¡-Â°-öÀdçC. Å®·ûË v°æ¶µº’ûªyç °æúÕ-§Ú-®·-†ç-ü¿’-´©x G©’x ®Ωü¿l-®·uçC.

★ 1991™ °œ.-N. †®Ω-Æœç-£æ…-®√´¤ v°æ¶µº’ûªyç †÷ûª† ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù G©’x†’ ™é˙-Ææ-¶µº™  v°æ¢Ë-¨¡-Â°-öÀdçC. 1992 úÕÂÆç-•®Ω’
22† ™é˙-Ææ¶µº-™  È®ç-úø’ -G-©’x-©’ Ç¢Á÷ü¿ -´·-vü¿ -§Òç-ü∆®·. úÕÂÆç-•®Ω’ 23† ®√ïu-Ææ¶µº èπÿú≈ ÅçU-é¬®Ω ´·vü¿ ¢ËÆœçC.
1993 àv°œ™ ¸ 20† ®√≠æZ-°æA ¨¡çéπ-®˝-ü¿-ßª÷∞¸ ¨¡®Ωt G©’x-©Â°j Ææçûªéπç îË¨»®Ω’.
Sm

SmartPrep.in
°æçî√-ßª’-B-®√ñ¸ ú´-ÆænÂ°j éπN’-öÃ©’ – Æœ§∂ƒ-®Ω-Ææ’©’
éπN’öÃ Ê°®Ω’ °æJ-Q-©-Ø√ç¨¡ç ´·êu Æœ§∂ƒ-®Ω-Ææ’©’
1. •©yç-û˝-®√ß˝’ íÓ§ƒ™¸ ¢Á’£æ«û√ Ææ´÷-ñ«-Gµ-´%Cl¥, ñ«Bßª’ NÆæh-®Ωù« 1) ´‚úøç-îÁ© °æçî√-ßª’-B-®√ñ¸ ú´Ææn 2) v°æA 5
é¬®Ωu-véπ-´÷© Å´’©’Â°j - Ææç´-ûªq-®√-©èπ◊ áEo-éπ©’ 3) §ƒKd© v§ƒA-°æ-C-éπ†
Eßª’N’çî√®Ω’. 1957 ï†-´J- - é¬èπ◊çú≈ Ææyûªçvûª v§ƒA-°æ-Céπ† áEo-éπ©’ 4) ví¬´’
16† -à®√p-õ„iç-C. 1957 °æçî√-ßª’-B-©èπ◊ v°æûªuéπ~ áEo-éπ©’ 5) °æçî√-ßª’B
†´ç•®Ω’- 24† -E-¢Ë-Céπ ÆæN’A, >™«x °æJ-≠æû˝ Åüµ¿u-èπ~◊© °æ®Óéπ~ áEoéπ
Ææ-´’Jpç*ç-C. 6) °æçî√-ßª’B ÆæN’A é¬®Ωu-E-®Ωy-£æ«ù 7) >™«x °æJ-≠æû˝
Ææ©£æ… Ææ´’-†yßª’ç, °æ®Ωu-¢Ë-éπ~ù 8) >™«x éπ™„-éπd®˝, >™«x
°æJ-≠æû˝ îµÁj®ΩtØ˛
2. Å¨é˙ ¢Á’£æ«û√ éπN’-öÃ °æçî√-ßª’-B-®√ñ¸ ú´-Ææn© 1) È®çúøç-îÁ© °æçî√-ßª’-B-®√ñ¸ (´’çúø© °æJ-≠æû˝,
(-Å°æp-öÀ v°æüµ∆E ¢Á·®√Kb üË¨»ß˝’) °æ ö À ≠d û
æ ª Â °j 1977 úÕ Â Æç•®Ω ’-™ - >™«x °æJ-≠æû˝) 2) ´’çúø© °æçî√-ßª’B (1500 †’ç*
n
à®√p-ô’ -îË-¨»®Ω’. 1978 Çí∫Ææ’d-™ 2000 ïØ√¶µ« Ö†o ví¬´÷© Ææ´·-ü∆ßª’ç) 3) >™«x
-E-¢Ë-Céπ -É-*aç-C. v°æüµ∆† NÍéç-vD-éπ-®Ωù Íéçvü¿ç 4) áEoéπ™x ®√ï-éÃßª’
§ƒKd© v°æûªuéπ~ §ÚöÃ 5) >™«x ≤ƒn®· ÆæçÆæn ü∆y®√
.i
≤ƒ´÷->éπ ûªE& 6) ®Ωü¿l-®·† 6 ´÷≤ƒ-™x°æ¤ áEoéπ©’
7) Ø√ußª’ °æçî√-ßª’-B© à®√pô’ 8) >™«x °æJ-≠æ-û˝èπ◊
ÅGµ-´%Cl¥ Eüµ¿’©’ 9) ®√≠æZ-´’ç-vA-´®Ω_ç™ °æçî√-ßª’-B-®√-
ñ¸èπ◊ äéπ ´’çvA 10) áÆ‘q, áÆ‘d-©èπ◊ ïØ√¶µ« E≠æpAh
ep v°æé¬®Ωç Æ‘ô’x 11) °æçî√-ßª’-B-®√ñ¸ ú´-Ææn-©èπ◊
®√ñ«uçí∫ í∫’Jhç°æ¤ (¢Á·ûªhç Æœ§∂ƒ-®Ω-Ææ’©’ 132).
3. ü¿çû˝-¢√™« éπ-N’-öÃ ¶«xé˙- ≤ƒn®· v°æù«-R-éÃ-éπ-®Ω-ùÂ°j 1) v°æûªuéπ~ °æü¿l¥-A™ Ææ®Ωpçî˝ áEoéπ 2) ¶«xé˙†’
Pr
(-Å°æp-öÀ v°æüµ∆E ¢Á·®√Kb üË¨»ß˝’) Åüµ¿ußª’†ç éÓÆæç - ßª‚Eö¸í¬ BÆæ’-èπ◊E v°æù«-R-éπ©’
Eßª’N’çî√®Ω’. 1978™ -
à®√põ„iç-C. -E-¢Ë-Céπ èπÿ-ú≈
1978 -™ -ØË Ææ-´’-Jpç-*ç-C.
4. Æ‘Â£«î˝. £æ«†’-´’ç-ûª-®√´¤ éπN’öÃ >™«x ≤ƒn®· v°æù«-R-éπÂ°j -¢ËÆœ-† 1) ´’çvA ™‰ü∆ éπ™„-éπd®˝ Åüµ¿u-éπ~-ûª† °æE îËÊÆ >™«x
t
(X´’A ÉçC-®√-í¬çDµ) éπN’-öÃ -É-C.- D-Eo 1983-™ - v°æù«-Ré¬ Ææç°∂æ’ç.

à®√p-ô’ -îË-¨»®Ω’. 1984 ¢Ë’-™ -
ar
E¢Ë-Céπ -Å-ç-Cç-*ç-C.
5. >.N.Èé. ®√¢˛ ví¬O’-ù«-Gµ-´%Cl¥, Ê°ü¿-Jéπ 1) >™«x °æJ-≠æ-û˝èπ◊ v°æñ«-≤ƒy´’u NÍéç-vD-éπ-®Ω-ù™
(Å°æpöÀ v°æüµ∆E ®√@¢˛ í¬çDµ) E®Ω÷t©Ø√ °æü∑¿-é¬© §ƒ©Ø√ ´·êu-≤ƒn†ç 2) >™«x ÅGµ-´%Cl¥ éπN’-≠æØ˛ °æü¿N
à®√pôxÂ°j -E-ßª’-N’-ç-î√®Ω’. 1985 à®√pô’ 3) véπ´’-•-ü¿l¥çí¬ áEoéπ©’ 4) >™«x °æJ-≠æ-û˝èπ◊
´÷Ja-™  -à®√p-õ„iç-C. 1985 îµÁj®ΩtØ˛í¬ éπ™„-éπd®˝ 5) ¶«xé˙ ú´Ææn ®Ωü¿’l
Sm
ÂÆÂ°dç-•®Ω’-™ -E-¢Ë-Céπ -É-*aç-C. 6) v°æù«-R-é¬-Gµ-´%-Cl¥éÀ >™«x ßª‚Eö¸
6. á™¸.áç. Æœç°∂‘’y éπN’öÃ v°æñ«-≤ƒy´’uç ÅGµ-´%Cl¥, 1) ≤ƒnEéπ ÆæçÆæn-©èπ◊ ®√ñ«uçí∫ £æ«Ùü∆, ®√ñ«uç-í∫ç™
(-v°æüµ∆E ®√@¢˛ í¬çDµ) °æ ç î√ßª ’ B®√ñ¸ ú´Ææn äéπ éÌûªh Å-üµ∆u-ßª÷-Eo ïûª-îË-ßª÷L 2) éÌEo ví¬´÷©
°æ¤†®Ω’ûËhïç éÓÆæç -à®√p-õ„iç-C. Ææ´·-ü∆-ßª÷-EéÀ Ø√ußª’ °æçî√-ßª’B 3) ví¬´’-Ææ-¶µº©’
1986™ -E-ßª’-N’ç-î √®Ω’. v°æûªuéπ~ v°æñ«-≤ƒy-´÷u-EéÀ °æ¤Ø√-ü¿’©’ 4) véπ´’ç
†´ç•®Ω’-™ -E-¢Ë-Céπ -É-*aç-C. ûª°æpèπ◊çú≈ áEo-éπ©’ 5) áEo-éπ© N¢√-ü∆-©†’
°æJ≠æ \Jçîªú≈-EéÀ VuúŒ-≠œ-ßª’™¸ wõ„j•’u-†™¸
7. °œ.Èé. ûª’çí∫Ø˛ °æçî√-ßª’-B-®√ñ¸ ÆæçÆæn-©èπ◊ 1) ≤ƒnEéπ ÆæçÆæn-©èπ◊ ®√ñ«uçí∫•ü¿l¥ûª
(v°æüµ∆E – ®√@¢˛ í¬çDµ) ®√ñ«uçí∫ £æ«Ùü∆ éπLpçîË
Åç¨¡çÂ°j 1988™ -à®√p-ô’ -
îË¨»®Ω’.
8. N.áØ˛. í¬úÕ_™¸ Nüµ∆†ç, °æü∑¿-é¬©Â°j (Policy 1) ´‚úøçî- ©Á °æçî√-ß’ª B- ®- √ñ¸ ú´Ææn à®√pô’ 2) 5
(v°æüµ∆E – ®√@¢˛ í¬çDµ) and Programmes) 1989™ - Ææç´-ûqª ®- √-©èπ◊ äéπ≤ - ƒJ áEo-éπ©’ 3) áÆ‘q, áÆ‘,d ´’£œ«∞¡©èπ◊
Ñ éπ-N’-öÃ-E -E-ßª’-N’-ç-î√®Ω’. Jï- Í®y-
≠ †
æ ’x 4) ®√≠æZ ÇJnéπ Ææç°∂÷æ E- éÀ ®√ñ«uçí∫ £æ«Ùü∆
SmartPrep.in
★ •©yç-û˝-®√ß˝’ ¢Á’£æ«û√ Æœ§∂ƒ-®Ω-Ææ’-©èπ◊ Å†’-í∫’-ùçí¬ ®√ï-≤ƒnØ˛ ®√≠æçZ -™E Ø√íı®˝ >™«x™ 1959 ÅéÓd•®Ω’ 2†
°æçî√ßª’B®√ñ¸ ú´Ææn†’ à®√pô’ îË¨»®Ω’. ûª®√yûª 1959 ÅéÓd•®Ω’ 11† ´’£æ«-•÷-¶¸-†-í∫®˝ >™«x ≥ƒü˛-†-í∫-®˝™ ØÁv£æfi
Ö´’túÕ Ççvüµ¿v°æüË¨¸™ DEo v§ƒ®Ωç-Gµç-î√®Ω’. Å°æpöÀ ´·êu-´’çvA F©ç Ææç@-´-È®úÕf. Å¨é˙ ¢Á’£æ«û√ Æœ§∂ƒ-®Ω-Ææ’-©†’ ü¿%≠œd™
Öçîª’-èπ◊E éπ®√g-ôéπ, °æPa¢˛’ •çí∫, Ö´’túÕ Ççvüµ¿-v°æ-üË¨¸ ®√≥ƒZ©’ éÌEo îª®Ωu©’ BÆæ’-èπ◊-Ø√o®·. •©yç-û˝-®√ß˝’ ¢Á’£æ«û√ Ææ÷îª†©
Çüµ∆-®Ωçí¬ à®Ωp-úÕ† °æçî√-ßª’-B-©†’ ¢Á·ü¿-öÀ-ûª®Ωç °æçî√-ßª’B©’, Å¨é˙ ¢Á’£æ«û√ Ææ÷îª-†© Çüµ∆-®Ωçí¬ à®Ωp-úÕ†
°æçî√ßª’B©†’ È®çúÓ-ûª®Ωç °æçî√-ßª’B©’ ÅE Åçö«®Ω’.
n
.i
73´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù
1993 àv°œ™ ¸ 24† 73´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù îªôdç (-C °æç-î√-ßª’-û˝q) Å´’-™xéÀ ´*açC. Ö´’túÕ Ççvüµ¿-v°æ-üË-¨¸™ 1994 ¢Ë’
30† Ñ îªôdç Å´’©’ v§ƒ®Ωç-¶µº-¢Á’içC.
★ 73´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ω-ù†’ ®√ñ«uç-í∫ç-™ E 11´ Â≠úø÷u-™ ¸™ îË®√a®Ω’. DE éÀçü¿ 29 Nüµ¿’-©†’Ê°®Ì\Ø√o®Ω’. (DE
ep
Nüµ¿’-©èπ◊ Ææç•ç-Cµç-* 243 †’ç* 243 O ´®Ωèπ◊ ¢Á·ûªhç 16 v°æéπ-®Ω-ù-©†’ îË®√a®Ω’.)
74´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù
1993 WØ˛ 1 †’ç* 74´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù îªôdç (-C -´·-Eq-§ƒ-L-öÃÆˇ) Å´’-™xéÀ ´*açC. DEo ®√ñ«uç-í∫ç-™E 12´
Pr
Â≠úø÷u-™¸™ îË®√a®Ω’. DE éÀçü¿ Ê°®Ì\†o Nüµ¿’© Ææçêu 18. DEéÀ Ææç•ç-Cµç-*† v°æ¢Ë-Péπ 243 W. Éçü¿’™ ¢Á·ûªhç 19 v°æéπ-®Ω-ù©’
(243 P †’ç* 243 ZG ´®Ωèπ◊) îË®√a®Ω’. ÉC Ö´’túÕ Ççvüµ¿-v°æ-üË-¨ ¸™ 1994 ¢Ë’ 30 †’ç* Å´’-™ xéÀ ´*açC.
t
ar
Sm

SmartPrep.in
73´-, 74´- ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù îªö«d© N´-®Ωù

73´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù îªôdç – N´-®Ωù 74´- Ææ´-®Ωù – N´-®Ωù
1. E®Ωy-îª-Ø√©’: 243 – °æçî√-ßª’B Åçõ‰ ví¬O’ù v§ƒçûª Ææyv°æ-¶µº’ûªyç. ví¬´’ç 243P éπN’öÃ Åçõ‰ 243S v°æéπ-®Ωù
Åçõ‰ ví¬´’-Ææ¶µº Ç¢Á÷-ü¿çûÓ v°æéπ-öÀç-*† v°æüË¨¡ç. Éçü¿’™ v°æûËu-éÀç-*† ÅEo éÀçü¿ à®Ωp-úÕçC. ´·Eq-§ƒ-LöÃ Åçõ‰
ví¬´÷© Ææ´·-ü∆ßª’ç ÖçúÌîª’a. ´÷üµ¿u-N’-éπ-≤ƒn®· Åçõ‰ ví¬´’ç, >™«x-≤ƒn-ßª·© 243Q éÀçü¿ à®ΩpúÕ† ≤ƒnEéπ
´’üµ¿u í∫´-®Ωo®˝ ØÓöÀÂ°∂j îËÆœ† ú´Ææn. >™«x Åçõ‰ äéπ ®√≠æZç-™E >™«x ÅE Å®Ωnç. Ææy°æJ§ƒ-©Ø√ ÆæçÆæn.
2. ví¬´’Ææ¶µº: 243A – °æçî√-ßª’-B-®√ñ¸ ú´-Æænèπ◊ ví¬´’-Ææ¶µº °æ¤Ø√-C®√®· -ÅE Ñ ví¬´’-Ææ¶µº Öçúøü¿’.
n
îªôdç Ê°®Ì\çC. äéπ ví¬´’ ¶µ˜íÓ-Réπ °æJ-Cµ™ áEo-éπ© ñ«G-û√™ Ê°®Ω’ †¢Á÷ü¿’
îËÆæ’-èπ◊-†o ¢Á·ûªhç ïØ√-¶µ«ûÓ èπÿúø’-èπ◊E Öçô’çC. ví¬´’-Ææ¶µº ÅØËC Ææç•ç-Cµûª
.i
ví¬´’ v°æï-©ûÓ èπÿúø’-èπ◊†o Ææ¶µº ´÷vûª¢Ë’. ®√≠æZ ¨»Ææ-†-Ææ¶µº EÍ®l-Pç*† Nüµ¿’-©†’
ví¬´’-Ææ¶µº E®Ωy-£œ«-Ææ’hçC.
3. à®√pô’: ´‚úøç-îÁ© °æçî√-ßª’-B-®√ñ¸ ú´Ææn 243B ví¬´’-≤ƒn-®·™ 3 ®Ωé¬© ´·Eq-§ƒ-Lö- ©Ã ’ – 243Q

ví¬´’°æçî√ßª’B, ´’üµ¿u-≤ƒn-®·™ ´÷üµ¿u-N’éπ °æçî√-ßª’B, >™«x-≤ƒn-®·™ >™«x ví¬O’ù Ææy®Ω÷°æç †’ç* °æôùd
ep
°æJ≠æû˝ Öçö«®·. üË¨¡-¢√u-°æhçí¬ àéπ-®Ω÷-°æûª ûÁî√a®Ω’. é¬F ®√≠æZ ïØ√¶µ« 20
©éπ~© éπçõ‰ ûªèπ◊\´ Ö†o-°æ¤púø’ Ç ®√≥ƒZ©’ ´’üµ¿u-≤ƒn®· (´’çúø©ç/ ¶«xé˙)
°æçî√ßª’B ú´-Ææn†’ à®√pô’ îËßª÷-Lq† Å´-Ææ®Ωç ™‰ü¿’.
Ææy®Ω÷°- çæ í¬ °æJ´- ®- Ωh† îÁçü¿’ûª’†o
v§ƒçûªç – †í∫®Ω °æçî√-ßª’B,
*†o °æôùd v§ƒçûªç – äéπ
´·Eq-°™æ ¸ éıEq™¸, Â°ü¿l †í∫®- √-EéÀ
Pr
– ´·Eq-°™æ ¸ é¬®ÌpÍ®≠æØ˛.
4. E®√tùç-: °æçî√-ßª’-B© E®√tùç 243C ví¬´’, ´’çúø©, >™«x-≤ƒn®· úèπ◊h© ´·Eq-§ƒ-L-öÃ© E®√tùç 243R
v°æûªuéπ~ áEoéπ. ´÷üµ¿u-N’éπ, >™«x °æçî√-ßª’B Åüµ¿u-èπ~◊©’ Çßª÷ °æçî√-ßª’-B-©èπ◊ ´·Eq-§ƒ-LöÃ Ææ¶µº’u© v°æûªuéπ~ áEoéπ:
áEoÈéj† Ææ¶µº’u© †’ç* °æ®Óéπ~ °æ-ü¿l¥-A-™ áEoéπ-´¤-û√®Ω’. ví¬´’-°æçî√ßª’B Åüµ¿u-èπ~◊úÕ v°æA ´·Eq-§ƒ-LöÃE ¢√®Ω’f-©’í¬
áEo-éπèπ◊ ¨»Ææ-†-Ææ¶µº E•ç-üµ¿-†-©†’ ®Ω÷§Òç-C-Ææ’hçC. N¶µº>ç-î√L. ´·Eq-°æ™ ¸ îµÁj®ΩtØ˛
t
áEoéπ Nüµ∆-Ø√Eo ®√≠æZ ¨»Ææ-†-Ææ¶µº

E®Ωg-®·-Ææ’hçC.
ar
5. Æ‘ôx Jï-Í®y-≠æØ˛: °æçî√ßª’B-©èπ◊ Æ‘ôx Jï-Í®y-≠æ†’x 243D − v°æA-≤ƒn®· ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊ Æ‘ôx Jï-Í®y-≠æ†’x
°æçî√ßª’B™x Ç v§ƒçûª ïØ√¶µ« E≠æpAh v°æé¬®Ωç áÆ‘q, áÆ‘d-©èπ◊ éÌEo ≤ƒnØ√-©†’ 243T
Íéö«-®·ç-î√L (®Ìõ‰-≠æØ˛). Jï®˝y îËÆœ† ≤ƒnØ√™x éπFÆæç 1/3 ´ ´çûª’ áÆ‘q, áÆ‘d 73-´ ®√-ñ«uçí∫ Ææ-´®Ω-ù-™ -E -
´®√_© Æ‘Y©èπ◊ Íéö«-®·ç-î√L. v°æûªuéπ~ áEoéπ ü∆y®√ ¶µºKh ÅßË’u Æ‘ôx™ éπFÆæç Åç-¨»-©-†’ ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊ èπÿ-ú≈
1/3´ ´çûª’ ´’£œ«-∞¡-©èπ◊ Íéö«-®·ç-î √L (áÆ‘q, áÆ‘d ´’£œ«-∞¡-©èπ◊ Íéö«-®·ç-*†
Sm
Å†y®·ç-îª’-éÓ-¢√L.
Æ‘ôxûÓ éπ©’°æ¤èπ◊E). ´‚úø’ ≤ƒnßª·© °æçî√ßª’B Åüµ¿u-èπ~◊© °æü¿´¤™x áÆ‘q, áÆ‘d
´’£œ«-∞¡-©èπ◊ Íéö«-®·ç-*† ≤ƒnØ√-©†’ ¨»Ææ-†-Ææ¶µº E®√l¥-Jç-î √L. ¢Á·ûªhç
ÅEo≤ƒnßª·© Åüµ¿uéπ~ ≤ƒnØ√™x ´’£œ«-∞¡-©èπ◊ 1/3´ ´çûª’ ûª°æp-E-Ææ-Jí¬
Íéö«®·çî√L. Ñ îªôdç ®√≠æZ ¨»Ææ-†-Ææ-¶µºèπ◊ ¢Á†’-éπ-•-úÕ† ´®√_© ¢√JéÀ
°æçî√ßª’B®√ñ¸ ú´-Ææn™ Jï-Í®y-≠æ†’x éπLpçîË ÅCµ-é¬®Ωç É*açC.
6. é¬©-°æ-J-N’A: °æçî√-ßª’-B© é¬©-°æ-J-N’A 243E − v°æA-≤ƒn®· °æü¿-O-é¬©ç ´·Eq-§ƒ-L-öÃ© é¬©-°æ-J-N’A –

5 Ææç´ûªq-®√©’. °æü¿-O-é¬©ç ´·T-ßª’-éπ´·çüË ®Ωü¿’l èπÿú≈ îËßÁ·îª’a. 243U
5 Ææç´-ûªq-®√© é¬©-°æ-J-N’A ´·T-ßª’-éπ-´·çüË áEo-éπ©’ ï®Ω-§ƒL. °æçî√-®·B 73-´ ®√-ñ«uçí∫ Ææ-´®Ω-ù-™ -E -
é¬©°æ-J-N’A ´·Tßª’ú≈-EéÀ 6 ´÷≤ƒ© éπçõ‰ ûªèπ◊\´ úĆµ Ö†o-°æ¤púø’ ®Ωü¿l-®·ûË Åç-¨»-©-†’ ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊ èπÿ-ú≈
Ç °æçî√ßª’B-©èπ◊ v°æûËu-éπçí¬ áEoéπ©’ E®Ωy-£œ«ç-î√-Lq† °æE-™‰ü¿’. 5 Ææç´-ûªq®√© Å†y®·ç-îª’-éÓ-¢√L.
é¬©-°æ-J-N’A ´·Tßª’ú≈-EéÀ ´·çüË äéπ °æçî√ßª’B ®Ωü¿l®·, †÷ûª† °æçî√ßª’B
à®Ωp-úÕ-†-°æ¤púø’, 5 Ææç´-ûªq-®√© é¬©-°æ-J-N’-A™ N’TL Ö†o úĆµ ´®Ωèπ◊ ´÷vûª¢Ë’
†÷ûª† °æçî√ßª’B éÌ†-≤ƒ-í∫’-ûª’çC.
SmartPrep.in
73´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù îªôdç – N´-®Ωù 74´ Ææ´-®Ωù – N´-®Ωù
7. Ææ¶µº’u© Å†-®Ω|-ûª©’: °æçî√-ßª’-B Ææ-¶µº’u-© -Å-†®Ω|-ûª-©’ 243F - Ææç•ç-Cµûª ®√≠æZ 243V - ´·Eq-§ƒ-LöÃ Ææ¶µº’u©
¨»Ææ-†-Ææ¶µº áEo-éπ©†’üËl-Pç* Ç é¬©ç™ Å´’™x Ö†o îªôdç, Ææç•ç-Cµûª ®√≠æZ Å†-®Ω|-ûª©’.
¨»Ææ-†-Ææ¶µº àüÁjØ√ îªôdç ü∆y®√ Å†-®Ω’|-úÕí¬ E®Ωg-®·ç-*-†-°æ¤púø’ °æçî√ßª’B áEo-éπ™x 73´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ω-ù-™ E
§ÚöÃ-îËÊÆ ¢√JéÀ Ç Å†-®Ω|ûª ´Jh-Ææ’hçC. é¬F 25 Ææç´ûªq®√™x°æ¤ ´ßª’Ææ’ éπLT Åç¨»©’ ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊ èπÿú≈
ÖØ√o-úøØË é¬®Ω-ùçûÓ Å†-®Ω’|-úÕí¬ v°æéπ-öÀçîªèπÿúøü¿’. 21 Ææç´ûªq-®√©’ EçúÕ† v°æA ´Jh-≤ƒh®·.
úéÀh °æçî√ßª’B áEoéπ™x §ÚöÃ îËÊÆç-ü¿’èπ◊ Å®Ω’|úË.
★ ¨»Ææ-†-Ææ-¶µºèπ◊ §ÚöÃ îËßª’ú≈-EéÀ ´ßÁ÷-°æ-J-N’A 25 Ææç´-ûªq-®√©’. °æçî√ßª’B-©èπ◊
21 Ææç´-ûªq-®√©’. °æçî√-ßª’B Ææ¶µº’u© Å†-®Ω|-ûª†’ Nî√JçîË ÅCµ-é¬®Ωç ´·Eq°∂ˇ
éÓ®Ω’d-©èπ◊ ÖçC.
★ 1995 ûª®√yûª Éü¿l®Ω’ éπçõ‰ áèπ◊\´ Ææçû√†ç éπLT Öçõ‰ §ÚöÃéÀ Å†-®Ω’|-©’í¬
n
E®Ωg-®·ç-î√®Ω’.
.i
8. ÅCµ-é¬-®√©’ – ¶«üµ¿u-ûª©’: °æç-î√-ßª’-B-© -Å-Cµé¬®√-©’, -¶«-üµ¿u-ûª-©’ 243G − ®√≠æZ 243W - ´·Eq-§ƒ-L-öÃ©
¨»Ææ-†-Ææ¶µº °æçî√-ßª’-B-©èπ◊ é¬¢√Lq† ÅCµ-é¬-®√-©†’, Nüµ¿’-©†’ éπLpç-îª-´îª’a. ÅN ÅCµé¬®√©’, ¶«üµ¿u-ûª©’.
(á) ÇJn-é¬-Gµ-´%Cl¥, ≤ƒ´÷->éπ Ø√ußª÷-EéÀ Å´-Ææ-®Ω-¢Á’i† v°æù«-R-éπ-©†’ ûªßª÷®Ω’ 73´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´®- ùΩ- ™- E Åç¨»©’
ep
îËßª’úøç. (G) ÇJn-é¬-Gµ-´%Cl¥, ≤ƒ´÷->éπ Ø√ußª÷-EéÀ Ææç•ç-Cµç-*† °æü∑¿-é¬© ´Jh≤- ƒh®·. Å®·ûË Ééπ\úø 12´
Å´’©’. OöÀ™ 11´ Â≠úø÷u-™¸™ §Òçü¿’-°æ-J-*† 29 Åç¨»©’ èπÿú≈ Öçö«®·. Â≠úø÷u™¸™E18 Åç¨»©’ Öçö«®·.
Pr
9. Çü∆ßª’ ´†-®Ω’©’ (°æ†’o©’, Eüµ¿’©’): °æç-î√-ßª’-B-© -Ç-ü∆-ßª’ -´-†®Ω’©’ 243X - ´·Eq-§ƒ-L-öÃ© Çü∆ßª’
243H - ®√≠æZ ¨»Ææ-†-Ææ¶µº °æçî√-ßª’-B-©èπ◊ °æ†’o©’, úø÷uöÃ©’, °∂‘V-©†’ NCµç*, ´†-®Ω’©’
´Ææ÷©’ îËÆæ’èπ◊ØË ÅCµ-é¬®Ωç éπLpç-îª-´îª’a. ®√≠æZ v°æ¶µº’-ûªy¢Ë’ NCµç*, ´Ææ÷©’ îËÆœ 73-´ ®√-ñ«uçí∫ Ææ-´®Ω-ù-™ -E -
°æçî√ßª’B-©èπ◊ Å°æp-ñ„-°æp-´îª’a. ®√≠æZ Ææç°∂æ’-öÀûª ECµ †’ç* Eüµ¿’-©†’ Åç¨»©†’ ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊ èπÿ-ú≈
t
°æçî√ßª’B©èπ◊ îËèπÿ-®Ωa-´îª’a. °æçî√ßª’B-©èπ◊ Ææ´’èπÿÍ® Eüµ¿’-©†’ ï´’ Å†y-®·ç-îª’-éÓ-¢√L.

îËßª’ú≈EéÀ äéπ ECµE à®√pô’ îËßÁ·îª’a.
ar
10. ®√≠æZ ÇJnéπ Ææç°∂æ’ç: 243I − ®√≠æZç™ °æçî√ßª’B®√ñ¸ ÆæçÆæn© ÇJnéπ °æJ-Æœn-AE 243Y - ®√≠æZ ÇJnéπ Ææç°∂æ’ç
ÆæO’éÀ~çîªú≈-EéÀ í∫´-®Ωo®˝ v°æA 5 Ææç´ûªq®√©èπ◊ äéπ-≤ƒJ äéπ ÇJnéπ Ææç°∂æ÷Eo °æçî√-ßª’-B-©èπ◊, ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊
Eßª’N’≤ƒh®Ω’. éÌEo Åç¨»-©Â°j í∫´®Ωo®˝èπ◊ Ææ©£æ… ÉÆæ’hçC. DE E®√tùç,
Sm
äÍé ÇJnéπ Ææç°∂æ’ç Öçô’çC.

ûªCûª®Ω Åç¨»-©†’ ®√≠æZ ¨»Ææ-†-Ææ¶µº E®√l¥-J-Ææ’hçC. E¢Ë-C-éπ†’ í∫´®Ωo®˝èπ◊ 73-´ ®√-ñ«uçí∫ Ææ-´®Ω-ù-™ -E -
Ææ´’JpÆæ’hçC. ÇJnéπ Ææç°∂æ’ç Ê°®Ì\†o Æœ§∂ƒ-®Ω-Ææ’©’, ¢√öÀÂ°j ®√≠æZ v°æ¶µº’ûªyç Åç¨»©†’ ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊ èπÿ-ú≈
BÆæ’èπ◊†o îª®Ωu© N´-®√-©†’ í∫´-®Ωo®˝ ¨»Ææ-†-Ææ-¶µºèπ◊ Ææ´’-Jp-≤ƒh®Ω’. Å†y-®·ç-îª’-éÓ-¢√L.
í∫´’-Eéπ: Ö´’túÕ Ççvüµ¿-v°æ-üË-¨¸™ ®√≠æZ ÇJnéπ Ææç°∂æ’ç 1994™ à®Ωp-úÕçC.
¢Á·ü¿öÀ ÇJnéπ Ææç°∂æ’ç îµÁj®ΩtØ˛ v§ÒÂ°∂-Ææ®˝ ©éπ~ t-ù-≤ƒyN’. (v°æÆæ’hûª îµÁj®ΩtØ˛
áç.á™¸. é¬çû√-®√´¤)
11. ë«û√© ÇúÕö¸: °æçî√ßª’B© ë«û√© ÇúÕö¸ 243J - ë«û√© E®Ωy-£æ«ù, - 243Z - ´·Eq-§ƒ-L-öÃ© ë«û√©
ÇúÕö¸èπ◊ Ææç•ç-Cµç* ®√≠æZ ¨»Ææ-†-Ææ¶µº Eßª’´’ E•ç-üµ¿-†-©†’ ®Ω÷§Òç-C-Ææ’hçC. ÇúÕö¸. 73´ ®√-ñ«uçí∫ Ææ-´®Ω-ù-™-E
Ö´’túÕ Ççvüµ¿-v°æ-üË-¨¸™ ë«û√© ÇúÕ-ö¸†’ ®√≠æZ ÇúÕö¸ Ææçî√-©-èπ◊©’ (Director -Åç-¨»-©-†’ ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊ èπÿú≈
of State Audit) E®Ωy£œ«çîË¢√®Ω’. Å†y-®·ç-îª’-éÓ-¢√L.

SmartPrep.in
73´ ®√ñ«uçí∫ Ææ´-®Ωù îªôdç – N´-®Ωù 74´ Ææ´-®Ωù – N´-®Ωù

12. áEo-é©π ’: °æçî- √-ßª’B- ©- èπ◊ á- E- oéπ©- Ææç°∂æ’ç 243K - °æçî√ßª’B-®√ñ¸ ú´Ææ©n 243ZA - ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-© áEo-éπ©
áEo-éπ© E®Ωy£- «æ ù éÓÆæç ®√≠æZ áEo-éπ© Ææç°∂æ÷Eo à®√pô’ îËßª÷L. áEo-éπ© Ææç°∂æ’ç
Ææç°∂æ’ç éπN’-≠†æ ®˝†’ ®√≠æZ í∫´®Ωo®˝ Eßª’N- ’-≤ƒh®Ω’. °æü¿O- é- ¬©ç, @ûª¶ºµ û√u©’ °æçî√-ßª’B, ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊ äÍé
¢Á·ü¿™†j„ Åç¨»-©†’ ®√≠æZ í∫´®- Ωo®˝ E®√lJ-¥ ≤- ƒh®Ω’. ®√≠æZ Â£j«éÓ®˝d Ø√ußª’´- ‚-JhE áEo-éπ© Ææç°∂æ’ç Öçô’çC.
°æü¿N †’ç* ûÌ©Tçîªú≈-EéÀ §ƒöÀçîË Eßª’´’ E•ç-ü¿µ†- ©’ éπN’≠æ†®˝E °æü¿N
†’ç* ûÌ©-TçîË N≠æß - ª’ç-™†÷ ´Jh≤- ƒh®·. (Â£j«éÓ®˝d Ø√ußª’´‚-JhE §ƒ®Ω¢-x Á’çö¸ 73´ ®√-ñ«uçí∫ Ææ-´®Ω-ù-™ -E -
®√≠æ°-Z Aæ Å†’-´’A §ÒçC† ûª®√yûª °æü¿N †’ç* ûÌ©-Tç-î´-ª îª’a. Åçõ‰ ®√≠æZ Åç¨»©†’ ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊ èπÿ-ú≈
áEo-éπ© éπN’-≠†-æ ®˝ í∫´®- Ωo®˝ ü∆y®√ Eßª’N’ûª’úÁ†j °æpöÀéÃ Åûªú- EÕ °æü¿N †’ç* Å†y-®·ç-îª’-éÓ-¢√L.
ûÌ©TçîË ÅCµé- ¬®Ωç í∫´®Ωo®˝èπ◊ ™‰ü¿’.)
★ °æçî√-ßª ’B áEo-éπ© éÓÆæç Eßª ’´’ E•ç-üµ¿-†-©†’ ®√≠æZ ¨»Ææ-†-Ææ¶µº
n
®Ω÷§ÒçCÆæ’hçC.
★ í∫´’-Eéπ: Ö´’túÕ Ççvüµ¿-v°æ-üË-¨ ¸™ ®√≠æZ áEo-éπ© Ææç°∂æ÷Eo 1994 ÂÆÂ°dç•®Ω’™
.i
à®√pô’ îË¨»®Ω’. áEo-éπ© éπN’-≠æ-†®˝ °æü¿-O-é¬©ç 5 Ææç´-ûªq-®√©’. ¢Á·ü¿öÀ
áEoéπ© éπN’-≠æ-†®˝ é¬Q-§ƒç-úøuØ˛. v°æÆæ’hûªç Ççvüµ¿-v°æ-üË¨¸ áEo-éπ© éπN’-≠æ-†®˝ ú≈éπd®˝
áØ˛. ®Ω¢Ë’-≠ˇ-èπ◊-´÷®˝, ûÁ©ç-í¬-ù éπ-N’-≠æ-†®˝ N. Ø√T-È®úÕf.
13. Íéçvü¿-§ƒ-Lûª
ep
v§ƒçû√-© π◊ Å†y-®·ç°æ¤: 243L - Íéçvü¿§ƒLûª v§ƒçû√©èπ◊ ™‰ü∆ 243ZB - Íéçvü§¿- ƒ-Lûª v§ƒçû√-©èπ◊
Ç v§ƒçûªç™ éÌçûª ¶µ«í¬-EéÀ Ñ Ææ´-®Ωù îªö«dEo ´Jhç-°æ-ñ‰-ßª÷-©E ®√≠æZ-°æA Å†y-®·ç°æ¤. 73 ´- ®√-ñ«uçí∫ Ææ´®Ωù-
ÇüË-Pç-îª-´îª’a. ü∆EéÀ Å´-Ææ-®Ω-¢Á’i† ´÷®Ω’p©’, îË®Ω’p©’ èπÿú≈ îËßÁ·îª’a. ™-E Å- ç-¨»-©†- ’ ´·Eq§ƒLöÃ©èπ◊
Pr
èπÿú≈ Å†y-®·ç-îª’é- Ó-¢√L.
14. éÌEo v§ƒçû√-© π◊ N’†-£æ…-®·ç°æ¤: 243M - v°æéπ-®Ωùç 244™ Ê°®Ì\†o 243ZC - éÌEo v§ƒçû√©èπ◊
Â≠úø÷u™¸f v§ƒçû√©’, ÇC-¢√Æœ v§ƒçû√-©èπ◊ Ñ ¶µ«í∫ç ´Jhç-îªü¿’. °æPa¢˛’ N’†£æ…-®·ç°æ¤
t
•çí∫™E ú≈Jb-Lçí˚ >™«x í∫÷®√^ £œ«™¸ éıEq-∞¡xèπ◊ ´Jhç-îªü¿’. ´’ùÀ-°æ‹-®˝-™E Â≠úø÷u™¸f v§ƒçû√©’, ÇC-¢√Æœ
éÌçúø v§ƒçû√-©èπ◊, ï´‚t éπQt®˝, Ø√í¬-™«çú˛, N’ñ®Ωç ®√≥ƒZ-©èπ◊ ´Jhç-îªü¿’. v§ƒçû√-©èπ◊ Ñ ¶µ«í∫ç ´Jhç-îªü¿’.
ar
Å®·ûË §ƒ®Ωx¢Á’çö¸ Ñ îªôdç™ ûª†’ ¶µ«Nç-*† ´÷®Ω’p©’, îË®Ω’p-©ûÓ °æPa¢˛’ •çí∫-™E ú≈Jb-Lçí˚ >™«x
E•çüµ¿†©†’ Â≠úø÷u™¸f v§ƒçû√-©èπ◊ NÆæh-Jç-°æ-ñ‰-ßÁ·îª’a. Ñ E•ç-üµ¿-†èπ◊ í∫÷®√^ £œ«™¸ éıEq-∞¡xèπ◊ ´Jhç-îªü¿’.
Å†’í∫’ùçí¬ §ƒ®Ωx¢Á’çö¸ °æçî√-ßª’B E•ç-üµ¿-†© îªôdç (Â≠úø÷u™¸f v§ƒçû√-©èπ◊
NÆæh-®Ωù) 1996†’ (PESA - Panchayats Extension to Scheduled
Areas) †’ ®Ω÷§Òç-Cç-*çC.
Sm
15. Å´’™x Ö†o îªö«d© éÌ†-≤ƒ-Tç°æ¤: 243N - 73´ Ææ´-®Ωù îªôdç Å´’™xéÀ 243ZF Å´’™x Ö†o -îª-ö«d-©
´*a† ûËD †’ç* ÆæJí¬_ äéπ\ Ææç´-ûªq®Ωç ´®Ωèπ◊ Åçûªèπ◊ ´·çü¿’†o ®√≠æZ éÌ†≤ƒ-Tç°æ¤.
°æçî√-ßª’-B-®√ñ¸ îªö«d©’ éÌ†-≤ƒ-í∫’-û√®·. é¬F Ñ îªôdç Å´’™xéÀ ®√éπ °æ‹®Ωyç 73-´ ®√-ñ«uçí∫ Ææ-´®Ω-ù-™ -E -
à®√põ„j† ÆæçÆæn©’ ¢√öÀ °æü¿-O-é¬©ç °æ‹®Ωh-ßË’u-´-®Ωèπ◊ éÌ†-≤ƒ-í∫’-û√®·. ®√≠æZ Åç¨»©†’ ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊ èπÿ-ú≈
v°æ¶µº’ûªyç ®Ωü¿’l îËßª÷-©-†’-èπ◊çõ‰ ûª°æp ®Ωü¿’l é¬´¤. Å†y-®·ç-îª’-éÓ-¢√L
243ZG -
áEo-éπ© ú´-£…æ ®√™x
16. áEo-é©
π ú´-£…æ ®√™x Ø√ußª’≤- ƒnØ- √© ñéπuç E¢√-®ùΩ : 243 O - °æçî√ßª’B®√ñ¸ Ø√ußª’-≤ƒn-Ø√© ñéπuç E¢√-®Ωù.
áEo-éπ© ú´-£æ…-®√™x éÓ®Ω’d ñé¬u-Eo EÊ≠-CµÆæ’hç-C. Å®·ûË áEo-éπ© N¢√-ü∆© 73´ ®√-ñ«uçí∫ Ææ-´®Ω-ù-™ -E -
GRK
EN’ûªhç ®√≠æZ ¨»Ææ-†-Ææ¶µº v°æûËu-éπçí¬ à®√pô’ îËÆœ† Åü∑∆-JöÃ ´·çü¿’ °œöÀ-≠æ-Ø˛†’ Åç¨»©†’ ´·Eq-§ƒ-L-öÃ-©èπ◊
ü∆ê©’ îËßÁ·îª’a. Å†y®·ç-îª’é- Ó-¢√L.
పంచాయతీ రాజ్ వయ్వస
థ్

థ్ ను అధయ్యనం చేయడం

అంటే గా
ర్ మీణ పా ౖ
ర్ ంతాలపె అవగాహన
ఏరప్రుచుకోవడమే.
1984లో నియమించిన హనుమంతరా కమిటీ

జిలా
ల్ థ్ యిలో ప
ర్ తేయ్క ప
ర్ ణాళికా కమిటీని ఏరాప్టు
చేయాలని, కలెకట్ ర్ లేదా ఒక మంతి
ర్ అధయ్కష్తన ఇది
ఏరప్డాలని చించింది. జి. .కె. రా కమిటీ
(1985) గా
ర్ మీణాభివృది
ధ్ ప
ర్ ణాళికల రూపకలప్నలో
థ్ నిక స పరిపాలనా సంస ౖ న పాత
థ్ లకు చురుకె ర్
కలిప్ంచాలని, పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ కు సకర్మంగా
ఎనిన్కలు జరపాలని, నియర్ ఐఎఎ అధికారిని
జిలా
ల్ అభివృది
ధ్ అధికారిగా నియమించాలని
ఫార చే ంది. ఎల్.ఎమ్. ంఘీ కమిటీ(1986)

పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ కు రాజాయ్ంగ దా
కలిప్ంచాలని, నాయ్య పంచాయతీలను ఏరాప్టు
చేయాలని ఫార చే ంది.
భారతదేశంలోని అతి పా
ర్ చీన వయ్వస
థ్
పంచాయతీరాజ్. చరిత

ర్ పా
ర్ రంభం అయినపప్టి
నుంచి భారత్లోని గా
ర్ మాలకు ఇది నెన్ముకగా
పనిచేత్ ంది. 2011 జనాభా లెకక్ల ప
ర్ కారం నేటికీ
మారు 72 తం మంది ప
ర్ జలు గా
ర్ మీణ
పా ల్ నే నివ త్ నాన్రు.
ర్ ంతాలో త్ ను
రి భ షయ్తు
తీరిచ్దిదే థ్ ౖ పె నే ఉంది.
ద్ బాధయ్త పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
30 లకష్ల మంది ప
ర్ జాప
ర్ తినిధులతో నడుత్ నన్ ఈ
వయ్వస
థ్ ప
ర్ పంచంలోనే అతిపెద
ద్ ప
ర్ జా మయ్
ప
ర్ యోగ ల. త్ ంగా
దేశ య్ప 537 జిలా
ల్
పంచాయతీలు, 6,097 మండల పంచాయతీలు,
11,825 మంది ప
ర్ తినిధులు, మండల థ్ యిలో
1,10,070 మంది ప
ర్ తినిధులు, గా
ర్ మ పంచాయతీ
థ్ యిలో 20,73,715 మంది ప
ర్ తినిధులు ఓటర
ల్
దా రా ఎనిన్కయాయ్రు.

రిలో జిలా
ల్ పంచాయతీ
థ్ యిలో 41 తం మంది మ ళలు, 18 తం
ఎ ట్ లు, 11 తం ఎ ట్ లు, మండల థ్ యిలో 43
తం మంది మ ళలు, 22 తం ఎ ట్ లు, 13
తం ఎ లు, గా
ర్ మ పంచాయతీ థ్ యిలో ప
ర్ తి
340 మందికి (70 కుటుంబాలకు) ఒక ప
ర్ జాప
ర్ తినిధి
చొపుప్న పనిచేత్ , ప ౖ న
ర్ పంచంలోనే అతి చురుకె
ప
ర్ జా
మయ్ వయ్వస
థ్ గా భారత్ పరిణామం చెందింది.

ఇంత ౖచె తనయ్వంతమె
ౖ న వయ్వస
థ్ నుక ఎంతో చరిత
ర్
ఉంది. పా
ర్ చీన కాలం నుంచి గా
ర్ మపంచాయతీలు
ర్ త్ త ప
పనిచేత్ నన్పప్టికీ, ప ర్ జా మయ్ భా ల
నేపథయ్ంలో పరి లిత్ అ నిజమె
ౖ న ప
ర్ జాప
ర్ తినిధి
సంస
థ్ లు కా . గా
ర్ మీణపా
ర్ ంతాలో
ల్ అపప్టో
ల్
కొన గుతునన్ ఐదు ప త్ ల ప
ర్ ధాన వృతు ర్ తినిధులతో
కూడినదే పంచాయతీ. దేశం తరచుగా దే
దురాకర్మణలకు గుర తునన్ అపప్టి పరి థ్ తులో
ల్
సహజంగానే ప
ర్ జా మయ్బద
ధ్ వయ్వస
థ్ లు అణచి తకు
గురయేయ్ . బి
ర్ టి పాలన పా
ర్ రంభ కాలంలో అంతగా
ఆదరణకు నోచుకోనపప్టికీ, 19వ శతాబ
ద్ ం రెండో

భాగంలో గవరన్ర్ జనరల్ రిపప్న్ వంటి ఉదార

భా లునన్ రి పో
ర్ తా హంతో థ్ నిక స పరిపాలన
సంస
థ్ లు పునరుజీ
జ్ వనం పొందాయి. 1919, 1935
భారత ప
ర్ భుత చటా
ట్ లు టిని కొంతమేరకు
బలోపేతం చే యి.

గా
ర్ మీణ పా
ర్ ంతాలను బలోపేతం చేయడం దా రా
గాంధీజీ కలలు కనన్ రామరాజయ్ం గురించి
రాజాయ్ంగంలో ప
ర్ త్ వన లేదు. 40వ
ప
ర్ కరణ(ఆదే క తా
ర్ లు) - గా
ర్ మపంచాయతీలను
ఏరాప్టు చేయడానికి రాజయ్ం(ప
ర్ భుతా లు) చొరవ
తీ కుని, అ స యం ప త్ తో వయ్వహరించడానికి
ర్ తిపతి
తగిన అధికారాలు ఇ లని మాత
ర్ మే పేరొక్ంది.
మొదటి పంచవర ప
ర్ ణాళిక ము యిదాలో
గా
ధ్ ఆవశయ్కతను ప
ర్ త్ ంచారు.

ఆ మేరకు కేంద
ర్ ప
ర్ భుత చొరవతో ప
ర్ యోగాతమ్క
పా
ర్ తిపదికగా, సమాజ కా భివృది
ధ్
కారయ్కర్మం(కమూయ్నిటీ

డెవలప్మెంట్ పో
ర్ గా
ర్ మ్)
1952లో పా
ర్ రంభమె
ౖ ంది. ఈ కారయ్కర్మం దా రా
దేశంలో బాగా నుకబడిన గా
ర్ ంతాలో
ల్
వయ్వ యం, దయ్, ఆరోగయ్ం, ర ణా కరాయ్లు,
కుటీర పరిశ
ర్ మలు అనే ఐదు రంగాలకు పా
ర్ ధానయ్ం
ఇచాచ్రు. 1953లో ఈ పథకానేన్ జాతీయ త్ స రణ
పథకం (నేషనల్ ఎ॓ టెన న్ సరీ క్మ్) గా
దేశమంతటా అమలు చే రు. ఈ కారయ్కర్మాల

ప
ర్ భా నిన్ అంచనా యడానికి బల ంతరాయ్
మెహతా అధయ్కష్తన నిపుణుల కమిటీని 1956లో
నియమించారు. ఈ కమిటీ తన ని దికను
1957లో సమరిప్ంచింది. ఈ కమిటీ ఫార లే
థ్ (ప
ర్ జా మయ్ కేందీ
ర్ కరణ)
ఏరాప్టుకు మూలాధారం అయాయ్యి.
బల ంత్రాయ్ మెహతా కమిటీ ఫార లు

1. సమాజ కా భివృది
ధ్ కారయ్కర్మ నిర హణలో
ప
ర్ జల భాగ మయ్ం లేదు కాబటి
ట్ దాని థ్ నంలో
మూడంచెల పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ ను ఏరాప్టు
చేయాలి.

2. అట
ట్ డుగున గా
ర్ మ థ్ యిలో గా
ర్ మ పంచాయతీ,
ల్బా కు(తాలూకా) థ్ యిలో పంచాయతీ సమితి, జిలా
ల్
థ్ యిలో జిలా
ల్ పరిషత్ ఏరాప్టు చేయాలి. గా
ర్ మ
పంచాయతీ థ్ యిలో ప
ర్ తయ్కష్ ఎనిన్కలు, మిగతా
రెండు థ్ యులో
ల్ పరోకష్ ఎనిన్కలు నిర ంచాలి.
3. అభివృది
ధ్ కారయ్కర్మాలనీన్ ప
ర్ ధానంగా పంచాయతీ
సమితి థ్ యిలో జరిగితే, టి పరయ్ కష్ణ బాదయ్త

జిలా
ల్ పరిషత్లది. గా
ర్ మ పంచాయతీలు కేవలం
థ్ నిక ధులకు పరిమితం.
4. ఎనిన్కలు ప
ర్ తి ఐదేళ
ల్ కు ఒక రి పారీ
ట్ ర త
ధానంలో జరగాలి.
5. టి స తంత
ర్ ప త్ ని కాపాడేందుకు
ర్ తిపతి
అవసరమె
ౖ న ఆరి
థ్ క వనరుల బదిలీతోపాటు
పాలనపరమె
ౖ న మద
ద్ తును ఇ లి.

ౖ పె చనలను జాతీయాభివృది
ధ్ మండలి సమీకిష్ంచి
టి అమలు కోసం రాష
ట్ ప
ర్ భుతా లకు పంపింది.
‘‘ థ్ నిక ప
ర్ భుతా లు’’ రాష
ట్ జాబితాలోని అంశం.
అందువల
ల్ ౖ నిర
టిపె ణ్ యం తీ కునే అధికారం

రా ట్ లకు మాత
ర్ మే ఉంటుంది.
1959 అకో
ట్ బరు 2న రాజ థ్ న్లోని నాగూర్ జిలా
ల్ లో
థ్ ను లాంచనంగా
పా
ర్ రంభించారు. అదే సంవత రం నవంబరు 1న
ఆంధ
ర్ ప
ర్ దే

కూడా పా
ర్ రంభించింది. కర్మంగా
అనిన్రా ట్ లు స లప్ మారుప్లతో ఈ వయ్వస
థ్ ను
పా
ర్ రంభించాయి. గా ర్ జలను ౖచె తనయ్ వంతం
ర్ మీణ ప
చేయడంలో, ది తీయ ర్ ణి నాయకత ం వృది
ధ్
చేయడంలో, మౌలిక సదుపాయాల కలప్నతోపాటు
జీవనోపాధిని కలిప్ంచడంలో ఈ వయ్వస
థ్
జయవంతమె
ౖ ంది. అయితే కర్మేణా అలసత పు
ఛాయలు మొదలయాయ్యి. రాష
ట్ , జాతీయ
థ్ యిలోని రాజకీయ నాయకులకు థ్ నిక
నాయకులు ప
ర్ తయ్రు
థ్ లుగా తయార తునాన్రనే
భయం పటు
ట్ కుంది.

ఉదోయ్గ మయ్ం మొదటి నుంచి థ్ నిక సంస
థ్ ల పట
ల్

ఉదా నంగా వయ్వహరించేది. తమ ఆధిపతాయ్నికి

భంగం కలుగుతుందనే భయం కూడా ల్ త్ ప
రి నిరి
ౖ ఖరికి కారణం. అ ॓ మెహతా వంటి మేధా లు
అభిపా
ర్ యపడినటు
ల్ .. ‘‘పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ లు
గా
ర్ ంతంలోని సంపనన్ వరా
గ్ లకు రాజకీయ
ఆధిపతాయ్నికి కట
ట్ బెట
ట్ డానికి దోహదం చే యి.’’
ప
ర్ జలో
ల్ పా
ర్ రంభంలో కనిపించిన ఉతా హం కర్మేణా

తగ ౖ ంది.
గ్ డం మొదలె

త్ మీమ్ద 1970 నాటికి ఈ వయ్వస
మొత థ్ కీష్ణదశ
పా
ౖ నటు
ల్ అనిపించింది. ౖ పె గా కాంగె
ర్ తర
రాజకీయ పారీ
ట్ ల్లో ఈ వయ్వస
థ్ ఆధికార పారీ
ట్ ఓటు
బాయ్ంకుగా మారిందనే భావన నెలకొంది. అనిన్
ౖ న ఈ వయ్వస
ధాలుగా అభా పాలె థ్ కు ప
ర్ కాష్ళన
అవసరమె
ౖ ంది.
జనతా ప
ర్ భుత ం చొరవతో 1977లో ప
ర్ ణాళికా
సంఘం పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ పనితీరును
సమీకిష్ంచడానికి ప
ర్ ద
ధ్ థ్ క త్ త ,
ఆరి ప
ర్ ముఖ
షలి ట్
ౖ న డాకట్ ర్ అ
నాయకుడె ॓ మెహతా
అధయ్కష్తన నిపుణుల కమిటీని నియమించింది. అది
తన ఫార లను 1978లో సమరిప్ంచింది.

అ ॓ మెహతా కమిటీ ఫార లు

ర్ త్ తం కొన గుతునన్ మూడంచెల

1. ప
థ్ థ్ నంలో మండల
పంచాయతీ, జిలా
ల్ పంచాయతీ అనే రెండంచెల
వయ్వస
థ్ ఏరాప్టు చేయాలి. గా
నిర హణ ఆరి
థ్ కంగా పెనుభారం అయినందున దానిన్
రదు
ద్ చేయడం మంచిది.
2. ప
ర్ కరణ అర
థ్ వంతం కా లంటే
పాలనను ప
ర్ జల ముంగిటికి తీ కు ల్ళా లి.
కొన గుతునన్ పంచాయతీ సమితి థ్ నంలో,
ౖ ౖ న మండల
లయ్ం, జనాభాలో చినన్దె
పంచాయతీని ఏరాప్టు చేయాలి. అభివృది
ధ్
కారయ్కర్మాల రూపకలప్న, అమలు బాధయ్త మండల,
జిలా
ల్ పంచాయతీల మధయ్ భజించాలి.
3. ఎనిన్కలో
ల్ రాజకీయ పకాష్లను అధికారికంగా పోటీ

చేయని లి. అపుప్డే టిలో జ బుదారీతనానిన్

పెంచడానికి, ప ల్ రాజకీయ ౖచె తనయ్ం
ర్ జలో
కలిగించడానికి ల తుంది.
4. పద కాలానిన్ ఐదేళ
ల్ నుంచి నాలుగేళ
ల్ కు
తగి
గ్ ంచాలి. తదా రా ప
ర్ జాప
ర్ తినిధులో ల్ త్ ప భా నిన్
ల్ నిరి
తొలగించవచుచ్.

5. పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ లను థ్ నిక
ప
ర్ భుతా లుగా బలోపేతం చేయాలంటే టికి
ఇతోధిక పాలన, ఆరి
థ్ క ధీనత కలిప్ంచాలి. రాష
ట్
ప
ర్ భుత జోకయ్ం పరిమితంగా ఉండాలి.
6. పద కాలం ముగి న లేక రద
ద్ యినా ఆరు నెలలో
ల్
ఎనిన్కలు నిర ంచాలి.

ౖ పె ఫార లను జాతీయాభివృది
ధ్ మండలి పరి లించి
రా ట్ లకు పంపించింది. అయితే ఆ మధయ్ కాలంలో
కేంద
ర్ ంలో సంభ ంచిన రాజకీయ పరిణామాల
దృ ట్ య్ ౖ
టి అమలుపె రా ట్ లు తగినంత శ
ర్ ద
ధ్
చూపించలేదు. ఆంధ
ర్ ప
ర్ దే , కరా
ణ్ టక, ప చ్మ

బెంగాల్, జముమ్ కా మ్ర్ వంటి రా ట్ లు మాత

ర్ మే ఈ
ౖ నా అమలు చే యి.
ఫార లను పాకిష్కంగానె
త్
రాజకీయ చిత ది
ధ్ లోపించినపుప్డు ఫార లు
ఎంత సముచితమె
ౖ నపప్టికీ ప
ర్ యోజనం ఏముంది.

1980లో కేంద
ర్ ప
ర్ భుత ం అనేక నిపుణులు
కమిటీలను నియమించింది. 1984లో
నియమించిన హనుమంతరా కమిటీ జిలా
ల్
థ్ యిలో ప
ర్ ణాళికా కమిటీని ఏరాప్టు
చేయాలని, కలెకట్ ర్ లేదా ఒక మంతి
ర్ అధయ్కష్తన ఇది
ఏరప్డాలని చించింది. జి. .కె. రా కమిటీ
(1985) గా
ధ్ ప
ర్ ణాళికల రూపకలప్నలో
థ్ నిక స పరిపాలన సంస ౖ న పాత
థ్ లకు చురుకె ర్
కలిప్ంచాలని, పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ కు సకర్మంగా
ఎనిన్కలు జరపాలని, నియర్ ఐఎఎ అధికారిని
జిలా
ల్ అభివృది
ధ్ అధికారిగా నియమించాలని
ఫార చే ంది. ఎల్.ఎమ్. ంఘీ కమిటీ(1986)
థ్ కు రాజాయ్ంగ దా

కలిప్ంచాలని, నాయ్యపంచాయతీలను ఏరాప్టు

చేయాలని ఫార చే ంది.

ౖ పె న వరించిన నిపుణుల కమిటీల ఫార లను
దృ ట్ లో పెటు
ట్ కొని 1989లో రాజీ గాంధీ ప
ర్ భుత ం
64వరాజాయ్ంగ సవరణ బిలు
ల్ గా పార
ల్ మెంట్లో
ప
ర్ శపెటి
ట్ ంది. దీనిలోని కొనిన్ అం లు రా ట్ ల

అధికారాలను దెబబ్తీ గా, థ్ నిక సంస

థ్ ల్లో కేంద
ర్ ం
జోకాయ్నికి దారితీ గా ఉండటంతో పార
ల్ మెంట్
తిరసక్రించింది. ఆ తరా త అధికారంలోకి వచిచ్న
పి. . నర ం రా ప
ర్ భుత ం ఈ బిలు
ల్ లో
అవసరమె త్ బిలు
ౖ న మారుప్లు చే 1991లో కొత ల్ ను
ప
ట్ ంది. పార
ల్ మెంట్ ఆమోదం తరా త రాష ట్
సనసభలు(సగానికి ౖ పె గా) ఆమోదంతో రాష
ట్ పతి
73వ రాజాయ్ం సవరణ చట
ట్ ంగా అనుమతినిచాచ్రు.
ఇది 1993 ఏపి
ర్ ల్ 24 నుంచి అమలులోకి వచిచ్ంది.

విద్యా-విజ్ఞ
ా న సమాచారం గ్ర
ూ ప్స్
॓ (పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ )
పరిచయం
భారత దేశంలోని కేష్త
ర్ థ్ యి థ్ నిక ప
ర్ భుత
భాగాలను బలోపేతం చేయడానికి 73, 74
రాజాయ్ంగ సవరణ చటా
ట్ లు (1992) ఎంతో దోహద
పడుతునాన్యి. 73వ రాజాయ్ంగ సవరణ చట
ట్ ం
గా
ర్ మీణ థ్ నిక ప
ర్ భుతా ల గురించి (అంటే
పంచాయతీ రాజ్ సంస
థ్ ల గురించి) వరిత్ ంది.
74వ రాజాయ్ంగ సవరణ చట
ట్ ం పట
ట్ ణ థ్ నిక
ప
ర్ భుతా ల గురించి (అంటే పురపాలక, నగర పాలక
సంస
థ్ ల గురించి) వరిత్ ంది. ఈ రెండు సవరణ
చటా
ట్ లు 1993లో అమలులోకి వచాచ్యి.
ప
ర్ జా మాయ్నిన్ బలోపేతం చేయడంలో ఈ రెండు
ట్ లను ౖ మె లురాళళ్ని
చెపప్వచుచ్.
చారిత
ర్ క నేపథయ్ం : చకక్ని పరిపాలనా కేందీ
ర్ కరణ,
గా
ర్ మ స రాజయ్ం భారతదే నికి ఎంతో అవసరమని
ూ ప్స్
గాంధీజీ ఏనాడో ఉదోభ్దించారు. మ తామ్గాంధీ

గా
ర్ మ స రాజయ్ ఆశయానిన్ భారత రాజాయ్ంగంలోని
ఆదేశక తా
ర్ లలో 40వ ప
ర్ కరణలో రు పొందు
పరిచారు. ఈ ప
ర్ కరణ ప
ర్ కారం రాజయ్ం పంచాయతీ
రాజ్ సంస
థ్ లను నిర ంచి, అది స యం పాలనా
సంస
థ్ లుగా ఏరప్డటానికి తగిన అధికారాలు ఇ లి.
మానయ్ ప
ర్ జానీకానికి పరిపాలనలో భాగ మయ్ం,
పా
ర్ తినిధయ్ం కలిప్ంచడానికి థ్ నిక ప
ర్ భుతా లు ఎంతో
అవసరం. ఈ సంస
థ్ లు ప
ర్ జా మయ్ వయ్వస
థ్ కు
పునాదులా
ల్ ంటి .
భారత రాజాయ్ంగం అమలులోకి వచిచ్న తరా త

1952లో సమాజాభివృది
ధ్ పథకం (Community
Develo pment Programme) అమలు కోసం తగిన
చరయ్లు తీ కుంది.
ూ ప్స్
1953లో కేంద
ర్ ప
ర్ భుత ం(National extention
service scheme - NESS) జాతీయ త్ స రణ
కారయ్కర్మానిన్ ఏరాప్టు చే ంది.
1957లో బల ంత్ రారుమెహతా ఆధ రయ్ంలో ఒక

పరి లన సంఘానిన్ నియమించింది. సమాజాభివృది
ధ్
పథకాల ౖ ఫలాయ్నికి దారి తీ న పరి థ్ తుల గురించి
చారణ చేపటా
ట్ లి ందిగా ఈ సంఘానిన్ ప
కోరింది.
బల ంత్రారు కమిటీ అనేక ఫారు లు చే ంది

టిలో ప
ర్ ధానమె
ౖ న గా
ర్ మ పంచాయతీ,
పంచాయతీ సమితి, జిలా
ల్ పరిషత్ వంటి మూడు
అంచెల పా
ర్ తినిధయ్ సంస
థ్ లను ప
ట్ ంది.
ూ ప్స్
అ ॓ మెహతా కమిటీ – 1978
జి. .కె.రా కమిటీ – 1985
ౖ ంది
ఎల్.ఎం. ంఘీ కమిటీ - 1986లో మొదలె
ఈ కమిటీలు అనేక రకాల చనలు ఇచాచ్యి. ఈ

చనలు త్ స నికి 73, 74 రాజాయ్ంగ సవరణలకు
మార
గ్ దర కత ం వ ంచాయి. టిలో ఎల్.ఎం. ంఘీ
కమిటీ ఎంతో ప
ౖ నది. పంచాయతీ సంస
థ్ లకు
రాజాయ్ంగ పరమె త్ ంపుకు ఇచిచ్ టి ఔనన్తాయ్నిన్
ౖ న గురి
సమగ
ర్ తని కాపాడాలని, ంఘీ కమిటీ చించింది.
గా
ర్ మీణ, పంచాయతీరాజ్ సంస
థ్ లు 73వ రాజాయ్ంగ
సవరణ చట
ట్ ం అంటే ఏంటి?
ూ ప్స్
పరిచయం : రాజాయ్ంగం (73వ సవరణ) చట

ట్ ం
1992 (The Constitution(73rd
amendmeny) act 1992) ఏపి
ర్ ల్ 24 1993న
అమలులోకి వచిచ్ంది. పంచాయతీలు The Panchaya
అనే ఒక ప
ర్ ధాన రి కతో (243, 243-ఎ నుంచి
243-0 అనే ప
ర్ కరణలతో) ఈ రాజాయ్ంగ సవరణ
చట
ట్ ం భారత రాజాయ్ంగంలో 9వ భాగానిన్ చేరిచ్ంది.
రాజాయ్ంగం (73వ సవరణ) చట

ట్ ం 1992
ప
ర్ ధానాం లు
భారత ప
ర్ జా మయ్ వయ్వస
థ్ లో 73వ రాజాయ్ంగ సవరణ
చట
ట్ ం ఎంతో ముఖయ్మె
ౖ ంది. గా
ర్ మ థ్ యిలో, మాధయ్
మిక థ్ యిలో, జిలా
ల్ థ్ యిలో ఉనన్ మూడంచెల
పాలనగల పంచాయతీరాజ్ సంస
థ్ లను ఈ చట
ట్ ం
వయ్వ థ్ కరించింది.
చట
ట్ ం ప
ూ ప్స్
నిర చనాలు (243వ ప

ర్ కరణ)
గా
ర్ మసభ పంచాయతీలో జిలా
ల్ ౖ న అనేక
మొదలె
పదాలను ఈ చట
ట్ ంలో ధ సందరాభ్లో
ల్ డారు.
ఈ పదాల నిర చనాలు 243వ ప
ర్ కరణలో ఉనాన్యి.
- గా
ర్ మసభ (243 - ఎ) : ఈ చట
ట్ ం ప
ర్ కారం గా
ర్ మ
థ్ యిలో ఒక గా
ర్ మసభ ఉంటుంది. ఇది తన
అధికారా లను సనసభ నిరే
ధ్ ంచిన ధంగా
చలాయిత్ ంది.
- పంచాయతీ వయ్వస
థ్ (243 - బి) : ఈ చట
ట్ ం మూడు
అంచెల ఏకరూప వయ్వస
థ్ ను నిరే
ద్ ంచింది. అ
1.గా
ర్ మ థ్ యి, 2.(మాధయ్మిక) మండల థ్ యి
3.జిలా
ల్ థ్ యి
- పంచాయతీ నిరామ్ణం (243 - ) : పంచాయతీల

ూ ప్స్
నిరామ్ణం గురించి సనసభ తగు నిబంధ నలు

రూపొందించాలని ఈ చట
ట్ ం పేరొక్ంది. పా
ర్ దే క
నియోజక వరా
గ్ ల పా ౖ పంచాయతీలకు ప
ర్ తిపదికపె ర్ తయ్కష్
ఎనిన్కలు ఉండాలని ఈ చట
ట్ ం పేరొక్ంది.
- ల్ట రిజరే షను
ల్ (243 - డి) : డూయ్ల్
డ్ కులాలు,
డూయ్ల్
డ్ తెగల ప
ర్ జాప
ర్ తినిధులకు పంచాయతీలలో
రి జనాభాను బటి
ట్ ల్ట రిజరే షను
ల్ ఉండాలని ఈ
చట
ట్ ం పేరొక్ంటోంది. అలాగే 1/3 వంతుకు
మించకుండా మ ళలకు రిజరే షను
ల్
కేటాయించాలని చట
ట్ ం పేరొక్ంటోంది.
- పంచాయతీల కాలపరిమితి (243 - ఇ) : ఈ
చట
ట్ ం ప
ర్ కారం పంచాయతీలకు కాలపరిమితి
ఐదేండు
ల్ . కాలపరిమితికి ముందే ఒక ళ అ
రద
ద్ యితే టికి ఎనిన్కలు నిర ంచాలి ఉంటుంది.
- అరతలు, అనరతలు (243 - ఎఫ్) : 11వ డూయ్ల్
దా రా 29 అం లతో పంచాయతీలో కారయ్కలా
పాలను ఈ చట
ట్ ం నిరా
ద్ రించింది.
ూ ప్స్
- ఆదాయ వనరులు (243 - చ్) : పంచాయతీ

సంస
థ్ లకు గల ధ ఆదాయ వనరుల గురించిమ
ఈ చట
ట్ ం పేరొక్ంది. కేంద
ర్ , రాష
ట్ ప
ర్ భుతా ల గా
ర్ ంటు
ల్ ,
పనున్ల దా రా ఆదాయం, భవనాల అదె ౖ న
ద్ మొదలె
టి దా రా ఈ సంస
థ్ లు ఆదాయ వనరులను
పొందుతాయి.
- ఆరి
థ్ క సంఘం (243 - ఐ) : పంచాయతీల ఆరి
థ్ క
థ్ తి సమీకష్కు ఒక ఆరి
థ్ క సంఘానిన్ చట
ట్ ం ఏరప్రిచి,
తగిన ధి ధానాలను పేరొక్ంటోంది.
- లెకక్ల తనిఖీ ఖాతాలు (243 - జె) : పంచాయతీల
పదు ౖ ఆడిటింగ్ చేయడానికి రాష
ద్ లు, వయ్యాలపె ట్
ప
ర్ భు తా నికి తగిన అధికారం ఉంటుందని చట
ట్ ం
పేరొక్ంటోంది.
- రాష
ట్ ఎనిన్కల సంఘం(243 - కె) : పంచాయతీ
సంస
థ్ ల ఎనిన్కల నిర హణ, నియంత
ర్ ణ, పరయ్ కష్ణ
ౖ న అధికారాలను రాష
మొదలె ట్ ఎనిన్కల సంఘం కలిగి
ఉంటుందని ఈ చట
ట్ ం పేరొక్ంటోంది.
ూ ప్స్
- కేంద
ర్ పాలిత పా
ర్ ంతాలలో పంచాయతీలు ( 243 -
ఎల్) :
ఈ చట
ట్ ం ప
ర్ కారం కేంద
ర్ పాలిత పా
ర్ ంతాలలో పంచా
యతీల ఏరాప్టు రదు
ద్ లకు సంబంధించిన
ౖ న రాష
వయ్వ రాలు మొదలె ట్ పతి ఆదే ల ప
ర్ కారం
ఉంటాయి.
- కొనిన్ పా
ర్ ంతాల మిన యింపు (243 - ఎం) :
డూయ్ ల్ పా
ర్ ంతాల పరిపాలక మండళుళ్ ఉనన్
రా ట్ లలో పంచా యతీ రాజ్ సంస
థ్ ల ఏరాప్టుకు
కొనిన్ మిన యింపులు ఉంటాయని ఈ చట
ట్ ంలో
పొరొక్నాన్రు.
- కొనిన్ చటా
ట్ ల కొన గింపు (243 - ఎన్) : ఈ
చట
ట్ ం ప
ర్ కారం అమలులోకి రాకముందు డుకలో
ఉనన్ చటా
ట్ లనీన్ సనసభ ప
ర్ తేయ్కంగా రదు
ద్ చేయక
పోతే అ కొన గుతాయని ఇందులో పేరొక్నాన్రు.
- నాయ్య థ్ నాల జోకయ్ం లేదు (243 - ఒ) :
పంచాయ తీకి సం బంధించిన సనాల ఔచితయ్ం
ూ ప్స్
ఎనిన్కల వయ్వ ౖ న
రాలు మొదలె ర్ న్త్
ప ఎలాంటి
దా లను కూడా నాయ్య థ్ నంలో దాఖలు
చేయవద
ద్ ని చట
ట్ ం పేరొక్ంది.
పంచాయతీల అధికారాలు, హకుక్లు, బాధయ్తలు

73వ రాజాయ్ంగ సవరణ చట
ట్ ం, 1992
రాజాయ్ంగంలో 243-జి ప
ర్ కరణ దా రా 11వ
డూయ్ల్ను చేరిచ్ంది. ఇందులో పంచాయతీ సంస
థ్ ల
ప
ర్ ధాన ధులు, హకుక్లు, అధికారాలు 29
ఉనాన్యి. అ ..
- వయ్వ యం, వయ్వ య త్ స రణ

- భూ రానిన్ పెంపొందించడానికి చరయ్లు తీ కోవ
డం, భూ సంసక్రణలు అమలు
- చినన్నీటి పారుదల, నీటి నిర హణ
- జంతు ల సంరకష్ణ, కోళుళ్ పెంపకం, ప
సంరకష్ణ
ూ ప్స్
- ఉపాధి కోసం చేపల పెంపకం

- మాజిక అడ ల నిర హణ
త్ లు
- అట ఉతప్తు
- చినన్ తర పరిశ
ర్ మలు
- ఖాదీ, గా
ర్ మీణ, కుటీర పరిశ
ర్ మలు
- గా
ర్ మీణ ఇండ
ల్ నిరామ్ణం
- గా
ర్ మీణ ప
ర్ జలకు చకక్టి తాగునీటి సరఫరా
- ఇంధనం, ప గా
ర్ సం
- రోడ
ల్ వంతెనలు, ఇతర ప
ర్ ర మారా
గ్ లు
- గా
ర్ మీణ దుయ్త్, దుయ్త్ పంపిణీ
- ంప త్
ర్ దాయేతర ఇంధన ఉతప్తి
- పేదరిక నిరూమ్లన పథకం
- పా
ర్ థమిక కండరీ థ్ యి దయ్
- త్
ంకేతిక కష్ణ, వృతి దయ్
- అనియత దయ్
-గ
ర్ ంధాలయాలు
- ంసక్ృతిక కారయ్కర్మాలు
ూ ప్స్
- మారెక్ట్ సంఘాల నిర హణ

- ఆరోగయ్ం, పారి ధయ్ం,ౖ దయ్ లలు, పా
ర్ థమిక
ఆరోగయ్ కేం దా
ర్ ల నిర హణాబాధయ్త
- కుటుంబ సంకేష్మం త సంకేష్మం
- ంఘీక సంకేష్మం, కలాంగుల సంకేష్మం
- బల న వరా
గ్ ల సంకేష్మం, అందులోనే ముఖయ్ంగా
డూయ్ల్
డ్ కులాలు, తెగల రి సంకేష్మం
-ప
ర్ జాపంపిణీ వయ్వస
థ్ నిర హణ
- మాజిక ఆత్ ల నిర హణ
- ధంగా 73వ రాజాయ్ంగ చట
ట్ ం చకక్ని పరిపాలనా
కేందీ
ర్ కరణకు ఆదర పరమె
ౖ న ౖ మె లురాయి అని
చెపప్వచుచ్. అయితే ఈ వయ్వస
థ్ ఏ ధంగా
ఆచరణలో ఉనన్ది లేనిది పరి లించడం అవసరం.
గా
ర్ మీణ, పంచాయతీ రాజ్ సంస
థ్ లు, ఒక పరి లన
73వ రాజాయ్ంగ సవరణ ప

ర్ కారం ఏరప్డిన
ూ ప్స్
పంచాయతీరాజ్ సంస
థ్ లలో మూడు అంచెలు
ఉంటాయి. టి నిరామ్ణా నికి, నిర హణకు కా లి న
సనాలను రాష
ట్ సనసభ చేత్ ంది. 73వ
ట్ నిన్ అనుసరించి రా ట్ లలో
మూడంచెల ప
ర్ భుతా లు ఉంటాయి.
అ .. 1. గా
2. మండల పరిషత్ (మాధయ్మిక థ్ యి వయ్వస
థ్ )
3. జిలా
ల్ పరిషత్
గా
ర్ మ పంచాయతీ : పంచాయతీ రాజ్ సంస
థ్ లలో
గా
ర్ మ పంచాయతీ మూల స
థ్ ంభం వంటిది.
ధారణంగా ఒక గా
ర్ మం లేదా కొనిన్ చినన్ గా
ర్ మాలు
కలి గా
ర్ మ పంచాయతీగా ఏరప్డతాయి. ప
ర్ ధానంగా
గా
ర్ మ పంచాయతీలో నాలుగు ప
ఉంటాయి. అ .. 1. పంచాయతీ 2. సరప్ంచ్
3. గా
ర్ మసభ 4. కర్టరీ
పంచాయతీ అనేది గా
ర్ మ థ్ యిలో గా
ర్ మ అనుబంధ
ూ ప్స్
ౖ చరాచ్ దికగా వయ్వహరిత్ ంది.

షయాలపె
సరప్ంచ్, రు
డ్ సభుయ్లు, దీనిలో ఉంటారు. రిని
గా
ర్ మంలోని రిజిస
ట్ ర్ ఓటరు
ల్ ప
ర్ తి ఐదేండ
ల్ కొక రి
ఎనున్కుంటారు. సరప్ంచ్ గా
ర్ మపంచాయతీ
రాజకీయ కారయ్నిరా హక అధిపతి. ఇతను
పంచాయతీ ఆమోదించిన తీరామ్నా లను
పరయ్ కిష్త్ డు. గా
ర్ మ పంచాయతీలోని గా
ర్ మ సభలో
గా
ర్ మంలోని రిజిస
ట్ ర్ ఓటరు
ల్ సభుయ్లుగా ఉం టారు.
రు గా
ర్ మానికి సంబంధించిన ని దికనలను
పరి లిత్ రు.
ర్ ధాన ధులు : తాగునీరు, వయ్వ య త్ స రణ,
ప
నీటి పారుదల, పారి ధయ్ం వంటి ప
ర్ జాప
ర్ యోజన
వయ్వ రాలను నిర ంచే బాధయ్త గా
ర్ మపంచాయ
తీలకు ఉంది. రాజాయ్ంగంలోని 11వ డూయ్ల్లో
గా
ర్ మ పంచాయతీలకు గల అధికారాలు, ధులు
ప
ర్ త్ వనలో ఉనాన్యి. ధా రణంగా ప
ర్ జలకు
అవసరమె
ౖ న అభివృది
ధ్ , సంకేష్మ ధులను
ూ ప్స్
నిర ంచే బాధయ్త గా

ర్ మ పంచాయతీలకు
ఉంటుంది.
మండల పరిషత్ (మాధయ్మిక థ్ యి వయ్వస
థ్ )
థ్ లో రెండవది మండల
పరిషత్. దీనికి ధ రా ట్ లలో ధ రకాల పేరు
ల్
నాన్యి. కొనిన్ పంచాయతీలను కలిపి మండల
పరిషత్ ని ఏరాప్టు చేత్ రు. ఈ వయ్వస
థ్ చినన్
రా ట్ లలో ఉండక పోవచుచ్. ఈ వయ్వస
థ్ లోని
ప
ర్ ధానాం లు మూడు..
1. మండల పరిషత్ (ఇది సన బద
ద్ ౖ మె న సంస
థ్ )
2. మండల పరిషత్ అధయ్కుష్డు (ఇతడు పరిషత్కు
రాజకీయ అధిపతి)
3. మండల పరిషత్ అభివృది
ధ్ అధికారి (ఇతడు
పరిషత్ కు పరిపాలనా అధిపతి)
గా
ర్ మ పంచాయతీ నిర ంచే ధ
కారయ్కలాపాలను సమన యం చే ప
ౖ న
అధికారాలు మండల పరిషత్కు ఉంటాయి.
థ్ - ముని పాలిటీలు
♦ భారతదేశంలో పంచాయతీరాజ్ అనే మాట గా

ర్ ంతాలలో
థ్ నిక స పరిపాలనకు సంబంధించినది.
♦ ఆధునిక కాలంలో బి
ర్ టీ రు భారతదే నికి వచిచ్న తరు త
జిలా
ల్ ను ఒక పరిపాలనా యూనిట్గా తీ కుని 1772ల కలెకట్ ర్ అనే
పద ని ప
ర్ శపెటా
ట్ రు.
♦ 1726లో బొంబాయి, కలకతా
త్ నగరాలలో మేయర్ బోరు
డ్ లను
ఏరాప్టు చే రు.
♦ 1793లో మదా
ర్ , బొంబాయి, కలకతా
త్ నగరాలలో రే రుగా
ము పల్ పరిపాలనను పా
ర్ రంభించారు.
♦ 1870లో లార్
డ్ మేయో ఆరి
థ్ క కేందీ
ర్ కరణ తీరామ్నం
ప
ర్ శపెటా
ట్ డు.
♦ 1882లో లార్
డ్ రిపప్న్ కాలంలో పనిచే న తీరామ్నాలను థ్ నిక
స పరిపాలన సంస
థ్ లపట
ల్ ‘మాగాన్కారా
ట్ ’గా అభివరి
ణ్ త్ రు. లార్
డ్
రిపప్న్ను ‘థ్ నిక సంస
థ్ ల పితామ డు’గా పేరొక్ంటుంటారు.
♦ రాజాయ్ంగంలోని 7వ డూయ్ల్లోని రాష
ట్ జాబితాలో ఐదవ అంశం
థ్ నిక స పరిపాలన.
♦ థ్ నిక ప
ర్ భుతా లు అనే అం నిన్ రాజాయ్ంగంలోని 4వ భాగంలో
40వ నిబంధనలో చేరాచ్రు.
♦ 1952లో కేంద
ర్ ప
ర్ భుత ం మాజికాభివృది
ధ్ కారయ్కర్మం,
1953లో జాతీయ త్ స రణ పథకం పా
ర్ రంభించింది.
♦ ఈ పథకాల అమలును పరయ్ కిష్ంచి చనలు చేయడం కోసం
కేంద
ర్ ప
ర్ భుత ం బల ంతరారు మెహతా అధయ్కష్తన ఒక కమిటీని
ఏరాప్టు చే ంది.
♦ బల ంతరారు మెహతా కమిటీని ప
ర్ భుత ం 1957, జనవరిలో
నియమించింది. ఈ కమిటీ తన ని దికను 1957 నవంబర్లో
సమరిప్ంచింది.
♦ బల ంతరారు మెహతా కమిటీ ‘ప
ర్ కరణ’ను
లేదా పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ ను ఫారు చే ంది.
♦ మూడంచెల ధానంలో ఉనన్త థ్ యిలో జిలా
ల్ థ్ యిలో జిలా
ల్
పరిషత్, మధయ్థ్ యిలో పంచాయతీ సమితి, గా
ర్ మ థ్ యిలో
పంచాయతీరాజ్ ఉంటాయి.
♦ 1802లో రూపొందించిన రెగుయ్లేషన్ చట
ట్ ం నెం.29 ప
ర్ శంతో
పంచాయతీ ధానం పా
ౖ ంది.
♦ 1884లో థ్ నిక బోరు
డ్ ల చట
ట్ ంలోని అం లను తగి
గ్ ంచేందుకు
మొదటి రిగా 1915లో మదా
ర్ ప
ర్ భుత ం నిర
ణ్ యించింది.
♦ 1920లో మదా
ర్ ట్ ం రూపొందించింది.
పంచాయతీల చట
♦ 1930లో అమలులోకి వచిచ్న మదా
ర్ థ్ నికల బోరు
డ్ చట
ట్ ం వల
ల్
1920లో ఏరప్డ
డ్ మదా
ర్ పంచాయతీ చట
ట్ ం రద
ద్ యింది.
♦ 1935లో జిలా
ల్ పంచాయతీ అధికారులు, అ ట్ ంట్ పంచాయతీ
అధికారులు నియమితులయాయ్రు.
♦ 1946 మదా
ర్ పంచాయతీ చట
ట్ ం రూపొందించిన ంటనే
కాంగె
ర్ అధికారంలోకి వచిచ్ంది.
♦ రాజాయ్ంగం అమలులోకి వచాచ్క రాజాయ్ంగంలో నిరే
ద్ క
నియమాలలో నిబంధన 40లో గా
ర్ మ పంచాయతీల గురించి
పేరొక్నాన్రు.
బల ంతరారు మెహతా కమిటీ ఫారు లు
♦ 1952లో ప
ట్ న సమాజ అభివృది
ధ్ పథకం, 1953లో
ప ట్ న సమాజ త్ స రణ పథకాల అమలు తీరును
పరి లించేందుకు బల ంతరారు మెహతా కమిటీని ఏరాప్టు
చే రు.
♦ 1958లో జాతీయ అభివృది
ధ్ మండలి ని దికను ఆమోదించింది.
♦ దేశంలో మూడంచెల పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ ను ఏరాప్టు
చేయాలి.
♦ పంచాయతీరాజ్ సంస
థ్ లకు, ప
ర్ ణాళిక, అభివృది
ధ్ కి సంబంధించిన
అనిన్ కారయ్కలాపాలు అపప్గించాలి.
♦ ఈ ఫారు లకు అనుగుణంగా పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ ను
ఏరాప్టు చే న మొదటి రాష
ట్ ం రాజథ్ న్.
♦ రాజథ్ న్లోని నాగౌర్ జిలా
ల్ లో 1959 అకో
ట్ బర్ 2న ప
ర్ ధాని
జవహర్లాల్ నెర్ పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ ను పా
ర్ రంభించారు.
♦ 1959 నవంబర్ 1న అపప్టి ఉమమ్డి ఆంధ
ర్ ప
ర్ దే ప
థ్ ను పా
ర్ రంభించింది.
♦ పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ ను పునర్ వయ్వథ్ కరించి బలోపేతం
చేయడానికి జనతా ప
ర్ భుత ం 1977లో మరో కమిటీని అ ॓
మెహతా అధయ్కష్తన ఏరాప్టు చే ంది.
అ ॓ మెహతా కమిటీ ఫారు లు
♦ 1977 డి ంబర్లో అ ॓మెహతా అధయ్కష్తన 14 మంది
సభుయ్లతో కమిటీ నియమితమె
ౖ ంది.
♦ థ్ నిక సంస త్ ంచి,
థ్ ల పనితీరును పరి లించి, లోపాలను గురి
సంసక్రించేందుకు చనలు చేయాలని ప
ర్ భుత ం ఆదే ంచింది.
♦ 1978లో అ ॓మెహతా కమిటీ తన ని దికను ప
ర్ భుతా నికి
సమరిప్ంచింది.
♦అ త్ ం 132 ఫారు లు
॓మెహతా కమిటీ తన ని దికలో మొత
చే ంది.
♦ మూడంచెల పంచాయతీరాజ్ వయ్వస
థ్ థ్ నంలో రెండంచెల
థ్ ను ఫారు చే ంది.
♦ జిలా
ల్ థ్ యిలో అధికార కేందీ
ర్ కరణ జరగాలని ఫారు చే ంది.
♦ పంచాయతీ ఎనిన్కలల రాజకీయ పారీ
ట్ లను పోటీచేయడానికి
అనుమతించాలని ఫారు చే ంది.
థ్ లకు తనకు కా లి న నిధుల కోసం
పనున్లను ,వ లు చే కునే అధికారం ఉండాలి.
♦ ఎ , ఎట్ లకు రి జనాభా మేరకు రిజరే షను
ల్ కలిప్ంచాలి.
♦అ ॓ మెహతా చనల అనంతరం దేశంలో అనేక రాట్ లు
థ్ నిక సంస
థ్ లను పటిష
ట్ పరిచేందుకు చరయ్లు చేపటా
ట్ యి.
అందువల
ల్ 1978 తరు త దశను పునరుజీ
జ్ వ దశ లేదా రెండవ
తరం పంచాయతీలని పేరొక్ంటారు.
♦ 1959-78ని పా
ర్ రంభ లేదా మొదటితరం పంచాయతీ వయ్వస
థ్
అని పేరొక్ంటారు.
జి. .కె.రా కమిటీ – ఫారు లు
♦ప
ర్ ణాళికా సంఘం 1985లో జి. .కె.రా అధయ్కష్తన
పంచాయతీ పరిపాలనాభివృది
ధ్ కి, దారిదయ్ ని రణకు చనలు
చేయడానికి ఒక కమిటీని నియమించింది. రాష
ట్ థ్ యిలో కొనిన్
ప
ర్ ణాళిక బాధయ్తలను జిలా
ల్ ప
ర్ ణాళికా బోరు
డ్ కు అపప్గించాలి.
♦ కర్మం తపప్క గడు కాలం లోపల పంచాయతీరాజ్ సంస
థ్ లకు
ఎనిన్కలు నిర ంచాలి.
♦ ఈ కమిటీ అభివృది
ధ్ కారయ్కలాపాలలో కర్మంగా కలెకట్ ర్ పాత
ర్ ను
తగి
గ్ ంచాలని ఫారు చే ంది.
ఎల్.ఎం. ంఘి కమిటీ ఫారు లు
♦ 1986లో రాజీ గాంధీ ప
ర్ భుత ం పంచాయతీరాజ్ సంస
థ్ ల
సంసక్రణలకు ఎల్.ఎం. ంఘి అధయ్కష్తన ఒక కమిటీని
నియమించింది.
థ్ లకు రాజాయ్ంగబద
ధ్ దా కలిప్ంచాలని
ఫారు చే ంది. దీనికోసం రాజాయ్ంగానికి సవరణ చేయాలని
చించింది.
థ్ లు ఎనిన్కలు, రదు ౖ న మొదలె
ద్ మొదలె ౖ న
తీరుప్నిచేచ్ందుకు జుయ్డీ యల్ టి
ర్ బుయ్నల్ ఏరాప్టు చేయాలని
చించింది.
♦ రాజాయ్ంగ బిలు
ల్ ను 1991, పె
ట్ ంబర్లో లో॓సభలో
ప
ట్ ంది.
♦ పంచాయతీలపె
ౖ రాజాయ్ంగ సవరణ బిలు
ల్ ను లో॓సభ 1992
డి ంబర్ 22న, రాజయ్సభ 1992 డి ంబర్ 23న ఆమోదించాయి.
♦ 17 రాట్ లు ఈ బిలు
ల్ ను ఆమోదించడంతో రాష
ట్ పతి 1993
ఏపి ల్ ౖ పె సంతకం చే రు.
ర్ ల్ 20న బిలు
9 9
=∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
ãÖHõÅ#O, ~°∂Ñ¨HõÅÊ#
Z.ZO.P~ü. – Jáê~ü¤ =∞iÜ«Ú „Ñ≤Ü«∞, Z.Ñ≤.
9 9
1
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9N ã≤. L=∂=∞¿ÇÏâ◊fi~°~å=Ù, S.Z.Zãπ.,
Z.Ü«∞O.P~ü.–PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò JHÍ_»g∞ PÑ¶π
~°∂~°Öò _≥=ÅÑπ"≥∞O\ò
9
Hõq∂+¨#~ü (QÆ=~°fl"≥∞O\ò PÑ¶π PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò)
~å*ËO„^Œ#QÆ~ü, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500 030, Z.Ñ≤.
á¶È<£ : (040) – 24014027, 24015959, 24015337
á¶êºH±û : (040) – 24018656
=ÚO^Œ∞=∂@
„QÍ=∂Å∞ ÉÏQÆ∞ Ñ¨_®e, „QÍg∞} =º=ã¨÷ |Å Ñ¨_®e, ã¨fiÜ«∞O ã¨=∞$kÌ HÍî"åe. 73= ~å*ÏºOQÆ
ã¨=~°} ã¨∂ÊùiÎ`À ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å∞ D ÅH∆Íºxfl ™êkèOKåe. JO^Œ∞HÀãÖ „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞Å∞, „Ñ¨[Å∞ ™ê÷xHõ
ã¨fiÑïáêÅ#Ö’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ HÍ"åîe. Ñ„ *¨ Ï ™êfi=∂ºxfl, Ñ
„ *¨ Ï ãÖã¨Å÷ #∞ ~°HO∆˜ K«∞HÀ=Åã≤<å~°∞, ãÖ~°HO∆˜ K«∞HÀ=Åã≤#
"å~°∞ JOu=∞OQÍ „Ñ¨[Å∞, „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞ÖË.
D ÉÏ^èŒº`« <≥~°"Õ~åÅO>Ë „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞Å‰õΩ, „Ñ¨[Å‰õΩ ÑÖKå~Úf ~å*ò =º=ã¨÷ Ñ¨@¡ J=QÍÇ¨Ï# Hõey
=ÙO_»@O J=ã¨~°O J<Õ L^ÕÌâ◊ºO`À ÑÖKå~Úf~å*ò =º=ã¨÷Ö’x „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf, =∞O_»Å Ñï+¨`ü, lÖÏ¡
Ñï+¨`üÅ‰õΩ q_çq_çQÍ ã¨=∂Kå~° =∂~°æ^Œi≈#∞Å#∞ ~°∂á⁄OkOK«_»O [iyOk.
ÑÖKå~Úf ~å*ò =º=ã¨÷#∞ ÑïÑ¨Ù+¨ìO KÕÜ«∞_»O HÀãÖ x~°O`«~°O Hõ$+≤ KÕã¨∞Î#fl „Ñ≤Ü«∞ – PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò
âßY `À Hõeã≤ Z.Ü«∞O.P~ü. PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò „QÍg∞}Ïaè=$kú JHÍ_»g∞ (Jáê~°∞¤) D ãÖHõÅ<åÅ#∞ ~°∂á⁄OkOzOk.
ÑÖKå~Úf ~å*ò =º=ã¨÷#∞ Ñ¨\˜+¨ìO KÕÜ«∞_®xH˜, „Ñ¨[ÅÖ’ J=QÍ¨Ç¨Ï# ÃÑOK«_®xH˜ „Ñ≤Ü«∂ ÖÏO\˜ ã¨fiK«ÛùO^Œ ¿ã"å
ãÖã¨÷Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À 'Jáê~°∞¤— WÖÏO\˜ „Ñ¨Ü«∞`åflÅ#∞ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ‰õÄ_® H˘#™êyOK«∞`«∞Ok.
D ãÖHõÅ<åÅ ~°∂Ñ¨HõÅÊ<å „áê*ˇ‰õΩì ã¨=∞#fiÜ«∞ Hõ~°Î N ÔH. "≥OHõ@Hõ$+¨‚, á¶êºHõbì "≥∞O|~ü, Jáê~°∞¤
=∞iÜ«Ú ãÖHõÅ# Hõ~°ÎÅ∞ N "≥·. ~å=∂~å=Ù, J_ç+¨#Öò Hõq∂+¨#~ü, ã≤Ñ≤P~üP~üW (i>ˇÿ~ü¤), N Z. QÆ=„~åA, á¶êºHõbì
"≥∞O|~ü, W.\˜.ã≤., ~å*ËO„^Œ#QÆ~ü QÍ~°¡‰õΩ Jaè#O^Œ#Å∞. JÖÏˆQ D ãÖHõÅ<åÅ#∞ ~°∂á⁄OkOK«_»OÖ’ `«QÆ∞
ã¨∂K«#Å#∞, ã¨ÅÇ¨Å#∞ JOkOz# „Ñ≤Ü«∂ ã≤|ƒOk =∞iÜ«Ú W`«~° xÑ¨Ù}∞Å‰õΩ Hõ$`«[˝`«Å∞.
ÑÖKå~Úf ~å*ò =º=ã¨÷Ö’x qq^èŒ ãÖã¨÷Å, „Ñ¨*Ï „Ñüx^èŒ∞Å, JkèHÍ~°∞Å q^èŒ∞Å∞ ÉÏ^èŒº`«Å#∞ D
'ãÖHõÅ#O—Ö’ ã¨=∞„QÆOQÍ á⁄O^Œ∞Ñ¨~°K«_»O [iyOk. „Ñ¨Éèí∞`«fi âßã¨<åÅ∞, L`«Î~°∞fiÅ∞, =∂~°æ^Œ~°≈HÍÅ∞, ãÖ|Okè`«
âßYÅ∞ ~°∂á⁄OkOz# qkè q^è•<åÅ P^è•~°OQÍ 'ãÖHõÅ#O— #∞ ~°∂á⁄OkOK«_»O [iyOk.
ÑÖKå~Úf ~å*ò =º=ã¨÷‰õΩ ãÖ|OkèOz# ã¨=∞„QÆ ã¨=∂Kå~åxfl XHõ KÀ@‰õΩ KÕiÛ ~°∂á⁄OkOK«|_ç#
~¸ 'ãÖHõÅ#O— „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞Å‰õΩ, „Ñ¨[Å‰õΩ K«Hõ¯QÍ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_®Åx, `«^•fi~å ÑÖKå~Úf~å*ò =º=ã¨÷
|ÅÑ¨_®Å#flk =∂ PHÍOHõ∆.. D ãÖHõÅ<åÅÃÑ· g∞ ã¨ÅÇ¨Å#∞, ã¨∂K«#Å#∞ `≥eÜ«∞*Ë¿ãÎ `«^Œ∞Ñï „Ñ¨K«∞~°}Ö’ `«QÆ∞
=∂~°∞ÊÅ∞ KÕÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
Jaè#O^Œ#Å`À.....
9 g∞
(ã≤. L=∂=∞¿ÇÏâ◊fi~°~å=Ù) S.Z.Zãπ.
Hõq∂+¨#~ü.
9
3
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 9
~°HõH$õ `«[˝`«Å∞[˝`«Å∞
„Ñ¨*ÏãÖã¨Å÷ ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« _®xH˜ Jq KÕÜ∂« eû# q^è∞Œ Å∞, ÉÏ^èºŒ `«Å g∞^Œ ã¨Ê+¨`ì « J=ã¨~O° .
ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å q^èŒ∞Å∞, ÉÏ^èŒº`«Å∞ ÑÖKå~Úf ~å*ò K«@ìO 1994Ö’ á⁄O^Œ∞ Ñ¨~°K«|_ç#q. P
K«@ìO P^è•~°OQÍ J<ÕHõ „Ñ¨Éèí∞`«fi P^ÕâßÅ∞, =∂~°æ^Œ~°≈HÍÅ∞, Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å J=∞Å∞Ö’ D ãÖã¨÷Å‰õΩ
áê„`« HõeÊã¨∞Î qq^èŒ âßYÅ∞ *Ïs KÕã≤# L`«Î~°∞fiÅ P^è•~°OQÍ D 'ãÖHõÅ<åxfl— ~°∂á⁄OkOK«_»O [iyOk.
áœ~° ã¨=∂[ ãÖã¨Å÷ #∞, „Ñ¨[Å#∞ K≥`· #« ºO KÕÜ∞« _»O ^•fi~å ÑÖKå~Úf ~å*ò =º=ã¨#÷ ∞ ÑïÑ¨Ù+ì̈O
KÕÜ«∞_»O HÀãÖ x~°O`«~°O Hõ$+≤ KÕã¨∞Î#fl '„Ñ≤Ü«∞ – PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò âßY— =∞iÜ«Ú 'Jáê~°∞¤— ãÖÜ«ÚHõÎOQÍ D
ãÖHõÅ<åÅ#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞_»O [iyOk.
=ÚYºOQÍ D ãÖHõÅ<åÅ ~°∂Ñ¨HõÅÊ#Ö’ Ñ¨ÓiÎ ã¨Ç¨Ü«∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ∞ JOkOz „áÈ`«ûÇ≤ÏOz#
Jáê~°∞¤ Hõg∞+¨#~ü N ã≤. L=∂=∞¿ÇÏâ◊fi~°~å=Ù S.Z.Zãπ, N HÔ . u~°∞Ñ¨`Ü
« ∞« º, S.ZÑ¶.π Zãπ. QÍ~°‰¡ Ωõ Hõ$`«[`˝ Å« ∞.
D ãÖHõÅ<åÅ#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« _»OÖ’ Jxfl q^è•Å∞QÍ ã¨ÇÏ¨ HõiOz# „Ñ≤Ü∞« ãÖã¨÷ HÀ–Pi¤<@
Õ ~üû
N=∞u *ˇ. ÅH˜∆ ‡, N ÔH. Ñ¨=<£‰õΩ=∂~ü, N N~å"£∞QÍ~°¡‰õΩ Hõ$`«[˝`«Å∞.
J^Õ q^èOŒ QÍ D ãÖHõÅ<åÅÃÑ· `«=∞ J=¸Åº"≥∞#ÿ ã¨∂K«#Å#∞ KÕã#≤ „á⁄ÃÑã¶ ~¨ ü ZÖò.Zãπ.Ü«∞<£.
=¸iÎ, N âıëê Kå~°∞ºÅ∞, N ã¨Ü∞« º^£ JÇ¨Ï‡^£, N =∞Ç¨Ï‡^£ `«Hfi˜ nÌ<,£ ã≤.Z.F., ã≤.Ñ≤.P~ü. QÍ~°‰¡ Ωõ Hõ$`«[`˝ Å« ∞.
D ãÖHõÅ<åÅ#∞ ÑïjeOz `«=∞ ã¨∂K«#Å#∞ JO^ŒKÕã≤# Jáê~°∞¤ ã¨Éèí∞ºÅ∞ N ã≤. â◊OHõ~ü Ô~_ç¤
*Ï~ÚO\ò _≥·Ô~Hõì~°∞, N ÔH. g~åÔ~_ç¤ *Ï~ÚO\ò _≥·Ô~Hõì~°∞, N q.Ü«∞ãπ. P~ü. PKåi, _çÑ¨Ùº\© _≥·Ô~Hõì~°∞,
N "≥OHõ>Ëâ◊fi~° ~å=Ù, Hõ#ûÖˇìO\ò QÍ~°¡‰õΩ Hõ$`«[˝`«Å∞.
D ãÖHõÅ<åÅ#∞ ~°∂á⁄OkOK«@OÖ’ JÇ¨ÏŸ~å„`«∞Å∞ „â◊q∞Oz# N ~å=∂~å=Ù, N QÆ=„~åA
QÍ~°¡‰õΩ Hõ$`«[˝`«Å∞.
D ãÖHõÅ#O ~°∂Ñ¨HõÅÊ#Ö’ ã¨Ç¨ÏHõiOz# qq^èŒ âßYÅ JkèHÍ~°∞ÅO^ŒiH˜ ^èŒ#º"å^•Å∞.
`Õk : 01–02–2005
ÔH. "≥OHõ@Hõ$+¨‚
9 „áê*ˇ‰õΩì ã¨=∞#fiÜ«∞ Hõ~°Î
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 4
9 q+¨Ü∞« ã¨∂zHõ 9
„Hõ.ãÖ. ¿Ñl. <≥O.
1. „Ñ¨*Ï™êfi=∞º qˆHO„nHõ~°} – ÑÖKåÜ«∞f~å*ò =º=ã¨÷ 7
2. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î x~å‡}=Ú 20
3. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î q^èŒ∞Å∞ – JkèHÍ~åÅ∞ 23
4. Ü«∞O.Ñ≤.Ñ≤. JkèHÍ~åÅ∞ – ÉÏ^èŒº`«Å∞ 25
5. Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞ºÅ q^èŒ∞Å∞ – JkèHÍ~åÅ∞ 27
6. Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. JkèHÍ~åÅ∞ – ÉÏ^èŒº`«Å∞ 29
7. W.F.Ñ≤.P~ü.P~ü._ç. q^èŒ∞Å∞ – ÉÏ^èŒº`«Å∞ 32
8. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨∂ÑïO>ˇO_≥O@∞ ÉÏ^èŒº`«Å∞ 35
9. =∞O_»Å q^•ºâßMÏkèHÍi q^èŒ∞Å∞ – ÉÏ^èŒº`«Å∞ 37
10. =∞O_»Å WO[hiOQÆ∞ JkèHÍi q^èŒ∞Å∞ – ÉÏ^èŒº`«Å∞ 41
11. =~°∞¯ W<≥û ÊHõì~ü q^èŒ∞Å∞ – ÉÏ^èŒº`«Å∞ 43
12. QÍºOQ∑"Õ∞<£ ÉÏ^èŒº`«Å∞ 44
13. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î HÍ~åºÅÜ«∞ x~°fiÇ¨Ï} Ñ¨^Œú`«∞Å∞ 45
14. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂"Õâ◊=ÚÅ∞ 49
15. =∞O_»ÅÑï+¨`«∞Î J^èŒº‰õ∆Ω_»∞/Láê^èŒº‰õ∆Ω_çÃÑ· JqâßfiãÖ–~år<å=∞ f~å‡#O 55
16. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î P^•Ü«∞ =#~°∞Å∞ 56
17. =∞O_»Å Ñï+¨`ü =ºÜ«∂Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# xÜ«∞=∂Å∞ 59
18. ÃÑ¶·<åx¬Ü«∞Öò ¿ãì\ò"≥∞O\ò 63
19. il+¨ì~°¡ x~°fiÇ¨Ï} 65
20. =∞O_»Å Ñï+¨`ü |_≥˚@∞ì 68
21. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î P_ç\ò 69
22. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î "åi¬Hõ ÑïáêÅ# x"ÕkHõ 70
23. áÈ~Ú# iHÍ~°∞¤Å#∞ Ñ¨Ù#óx~å‡}O KÕÜ«Ú@ 71
9
24. =∞O_»Å „Ñ¨}ÏoHõ 73 9
5
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 25.
26.
J#∞ÉO^èŒO–1 (73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°})
J#∞|O^èŒO–2 (yi[# „áêO`åÅÖ’ ÑÖKå~Úf qã¨Î~°} K«@ìO–1998) 84
75 9
27. J#∞ÉO^èŒO–3 (=∞O_»Å Ñï+¨`ü x~°fiÇ≤ÏOK«=Åã≤# il+¨ì~°∞¡) 87
28. J#∞ÉO^èŒO–4 (ãÖÑ¨Ó~°‚ „QÍq∂} ~À*òQÍ~ü Ü≥∂[#) 94
29. J#∞ÉO^èŒO–5 (`åQÆ∞ h~°∞, áêiâ◊√^ŒúºO – ÑÖ.~å*ò ãÖã¨÷Å áê„`«) 97
30. J#∞ÉO^èŒO–6 (PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò h~°∞, Éèí∂q∞ =∞iÜ«Ú =$Hõ∆=ÚÅ K«@ìO) 103
31. J#∞ÉO^èŒO–7 (ÑÖ.~å*ò ãÖã¨÷Å „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞Å‰õΩ tHõ∆}) 106
32. J#∞|O^èŒO–8 („Ñ¨*Ï JOK«<åÅ∞) 108
33. J#∞|O^èŒO–9 (i[ˆ~fi+¨#∞¡) 110
34. J#∞ÉO^èOŒ –9 (PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò J=∞Å=Ù`∞« #fl „QÍq∂}Ïaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞) 115
35. J#∞ÉO^èŒO–10 (l.F.Å∞) 128
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 6
9 1. „Ñ¨*Ï™êfi=∞º qˆHO„nHõ~°} – ÑÖKå~Úf~å*ò =º=ã¨÷ 9
LáÈ^•…`«O
„Ñ¨*Ï™êfi=∞º ÑïáêÅ# JO>Ë, JkèHÍ~°OÖ’ „Ñ¨[ÅO^Œ~°∂ áêÅ∞ ÑÖK«∞HÀ=_»"Õ∞. *Ïu
x~å‡}=ÚÖ’ „Ñ¨[ÅO^Œ~°∂ `«=∞ Jaè„áêÜ«∂Å‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞H˘x ÑïáêÅ#Ö’
ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞QÍ LO_Õ r=# q^è•#O. ^Õâ◊OÖ’ „Ñ¨[ÅO^Œ~°∂ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ HÍ=_»O JO>Ë H˘O`«=∞Ok
„Ñüx^è∞Œ Å#∞ Z#∞flH˘x K«\ÏìÅ∞ KÕã∞¨ H˘x, P K«\ÏìÅ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ =º=ã¨Å÷ #∞ U~åÊ@∞ KÕã∞¨ H˘x ÑïáêÅ#
KÕã¨∞HÀ=_»"Õ∞.
JO^Œ∞=Å#<Õ ÑïáêÅ<å ™œÅÉèíºO HÀãÖ, Z‰õΩ¯= ãÖYºÖ’ „Ñ¨[Å∞ áêÖÁæ<ÕO^Œ∞‰õΩ gÅ∞QÍ
=∞# ~å*ÏºOQÆO Hˆ O„^ŒOÖ’ áê~°"¡ ∞≥ O@∞, ~åR ™ê÷~ÚÖ’ âßã¨# ã¨ÉÅíè ∞, lÖÏ¡Å ™ê÷~ÚÖ’ ™ê÷xHõ ÑïáêÅ##∞
U~°Ê~°zOk. =∞# ~å*ÏºOQÆO P^Õâ◊ ã¨∂„`åÅÖ’x 40= PiìHÖõ òÖ’ ™ê÷xHõ ã¨fiÑïáêÅ# Ü≥ÚHõ¯ „áê=ÚYº`«#∞
QÆ∞iOz K≥Ñ¨Ê|_çOk.
™ê÷xHõ ãÖã¨÷Å#∞ |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ«∞_®xH˜ |ÅfiO`«~åÜü∞ "≥∞Ç¨Ï`å P^èŒfi~°ºOÖ’ Hõq∞\©x "Õã≤Ok.
P Hõq∞\© ã≤á¶ê~°∞ûÅ P^è•~°=ÚQÍ 1959= ãÖIIÖ’ ÑÖKå~Úf~å*ò =º=ã¨÷#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞_»O [iyOk.
=∞#~åRO, =∞iÜ«Ú ~å[™ê÷<£ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ@QÍ ÑÖKå~Úf~å*ò =º=ã¨÷#∞ U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú.
JO^Œ∞HÀãÖ 1959ãÖII ÑÖKå~Úf ã¨q∞`«∞Å∞, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü K«\ÏìÅ∞ U~åÊ@∞`À =¸_»OK≥Å =º=ã¨÷‰õΩ
NHÍ~°O [iyOk.
JÑ¨Ê\˜ #∞O_ç ™ê÷xHõ ÑïáêÅ# HÀãÖ
„QÍ=∞™ê÷~ÚÖ’ – ÑÖKå~ÚfÅ∞
=∞^èŒº™ê÷~ÚÖ’ – ÑÖKå~Úf ã¨q∞`«∞Å∞
lÖÏ¡™ê÷~ÚÖ’ – lÖÏ¡ Ñï+¨`üÅ∞ U~åÊ@~Ú<å~Ú.
`«~°∞"å`« HÍÅOÖ’ =∞#~åROÖ’ ÑÖKå~ÚfÅ áêÅ#HÀãÖ, PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ~åR J=`«~°}
=Å#, PO„^èŒ, `≥ÅOQÍ} „áêO`åÅÖ’ J=∞Å=Ù`«∞#fl Ô~O_»∞ K«\ÏìÅ#∞ (=∞„^•ã¨∞ ÑÖKå~ÚfÅ K«@ìO –
1950, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ K«@ìO – 1956)Å#∞ ~°^Œ∞Ì Ñ¨~°z 1964Ö’ PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò „QÍ=∞
ÑÖKå~ÚfÅ K«@ìO U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl=Ú.
ÑïáêÅ#Ö’ =ã¨∞Î#fl =∂~°∞ÊÅ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ Jâ’H± "≥∞Ç¨Ï`å Hõq∞\© 1978 ã≤á¶ê~°∞ûÅ
P^è•~°=ÚQÍ 330 ÑÖKå~Úf ã¨q∞`«∞Å ™ê÷#OÖ’ 1096 =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞@O,
JO^Œ∞HÀãÖ 1986Ö’ =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü K«\ÏìÅ#∞ KÕÜ«∞_»O [iyOk. ZxflK«\ÏìÅ∞ KÕã≤<å qq^èŒ
HÍ~°}ÏÅ =Å# ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å∞ J#∞‰õΩ#flO`«QÍ „QÍ=∂aè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK« ÖËHõ
9
áÈÜ«∂~Ú. PHÍ~°}ÏÖËq∞\’ „HÕ^Œ K«∂^•ÌO. 9
7
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å∞ |ÅÇ‘Ï# Ñ¨_»\ÏxH˜ HÍ~°}ÏÅ∞ :
1.
9
Zxfl ãÖã¨¯~°}Å∞ KÕã<≤ å, D ãÖã¨Å÷ ‰õΩ WO`«HÍÅO ~å*ÏºOQÆ „ÑüÑüÎ ÖËHáõ È=@O =Å¡ x~°H¡ Í∆ ºxH˜
QÆ∞Ô~·<å~Ú.
2. ^Õâ◊ [<åÉèÏÖ’x J`«ºkèHõ ãÖMÏº‰õΩÖˇ#· Ã+_»∂ºÅ∞ ‰õΩÖÏÅ∞, Ã+_»∂ºÅ∞ `≥QÅÆ ∞, "≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å∞
=∞iÜ«Ú „ã‘ÎÅ‰õΩ D ãÖã¨÷ÅÖ’ ãïÜ≥ÿ∞# „áêux^èŒºO ÖËHõáÈ=@O
3. D ãÖã¨÷Å‰õΩ ã¨„Hõ=∞OQÍ ZxflHõÅ∞ [iÑ≤OK«HõáÈ=@O.
4. D ãÖã¨÷Å∞ KÕÜ«∂eû# q^èŒ∞ÖËq∞\’ ã¨Ê+¨ìOQÍ xˆ~ÌtOK«Hõ áÈ=@O.
5. ÉÏ^èŒº`«efl x~°fiiÎOK«\ÏxH˜ HÍ"åeû# x^èŒ∞efl, JkèHÍ~åefl ~Ú=fiHõáÈ=@O.
6. D ãÖã¨÷Å Ñ¨@¡ „Ñ¨[Å‰õΩ ã¨Ô~·# K≥·`«<åºxfl, ã¨Ê $Ç¨Ï#∞ HõeÊOK«Hõ áÈ=@O.
7. ÃÑ· ™ê÷~ÚÖ’x „Ñ¨*Ï „Ñüx^è∞Œ Å∞, JkèHÍ~°∞Å∞ `«=∞ PkèÑ`¨ åºxH˜ ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨Å÷ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ
QÆO_ç H˘_»∞`«∞O^Œx ÉèÏqOK«@O.
8. D ãÖã¨÷efl ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ #_çÑ≤OKÕO^Œ∞‰õΩ ™ê÷xHõ <åÜ«∞Hõ`åfixH˜ ã¨Ô~·# tHõ∆} ÖËHõáÈ=@O.
~åR™ê÷~ÚÖ’ ZxflK«\ÏìÅ∞ KÕã<≤ å‰õÄ_®, ~å*ÏºOQÆ „ÑüÑüÎ ÖËHáõ È=_»O =Å# ã¨~Ô #· ã¨=∞Ü«∞OÖ’
ZxflHõÅ∞ [~°ÑH¨ áõ È=_»O, ~å„ëêìÅ∞ ™ê÷xHõ ãÖã¨Å÷ #∞, „Ñüx^è∞Œ Å#∞ z#flK«∂Ñ¨Ù K«∂_»@O`À Hˆ O„^Œ „Ñ¨É∞íè `«fiO
ÑÖKå~Úf~å*ò =º=ã¨÷#∞ Jaè=$kú Ñ¨~°z, ^Õâ◊=∞O`å XˆH~°Hõ"≥∞ÿ# =º=ã¨÷ U~åÊ@∞HÀãÖ 1992= ãÖIIÖ’
73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} áê~°¡"≥∞O\ò P"≥∂^ŒO á⁄OkOk. nx„Ñ¨HÍ~°O ~å„ëêìÅ∞, JHõ¯_ç Ñïã≤÷`«∞Å‰õΩ
J#∞‰õÄÅOQÍ z#fl z#fl =∂~°∞ÊÅ`À K«\ÏìÅ∞ KÕâß~Ú. (73= ~å*ÏºOQÆ ã¨~°=} K«@ìO x[ „Ñüx
J#∞|O^èŒO–9 Ö’ K«∂Ñ¨|_çOk.)
qq^èŒ ~å„ëêìÅÖ’ ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å∞ – "å\˜ f~°∞ `≥#∞flÅ∞
73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} `«~åfi`« Jxfl ~å„+¨ì „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∂ `«Ñ¨ÊxãïQÍ KÕÜ«∂eû# JOâßÅ#∞ `«=∞
ÑÖKå~Úf ~å*ò K«\ÏìÅÖ’ á⁄O^Œ∞ Ñ¨~°z J=∞Å∞ KÕâß~Ú. J~Ú`Õ ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å∞ ™ê÷xHõ
ã¨fiÑïáêÅ<å =º=ã¨÷Å∞QÍ ™êkèHÍ~°`« ™êkèOKåÅO>Ë „HÕk JOâßÅÖ’ ã¨fiÜ«∞O x~°‚Ü«∂kèHÍ~°O KåÖÏ
J=ã¨~°O.
u qq^èŒ ™ê÷~ÚÖ’ KÕÑ¨\Ïìeû 'q^èŒ∞Å∞— xi÷+¨ìOQÍ ¿Ñ~˘¯x |kb KÕÜ«∞@O.
u q^èŒ∞Å#∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ HÍ=Åã≤# 'x^èŒ∞Å#∞— ã¨=∞‰õÄ~°∞Û‰õΩ<Õ "å`å=~°}O
HõÅQÆ*ËÜ«∞@O.
u q^èŒ∞Å x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# 'JkèHÍ~° Ü«∞O„`åOQÍxfl— D ãÖã¨÷Å‰õΩ Jnè#O KÕÜ«∞@O.
u ã¨fiÜ«∞O x~°‚Ü«∂efl KÕã¨∞H˘x J=∞Å∞KÕ¿ã '¿ãfiK«Ûù#∞— D ãÖã¨÷Å‰õΩ ~Ú=fi@O.
9 ÃÑ· q+¨Ü«∂ÅÖ’ H˘xfl ~å„+¨ì „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ KåÖÏ K˘~°= fã¨∞‰õΩx =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ`«∞<åfl~Ú. H˘xfl
~å„+¨ì „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ WOHÍ K«~°ºÅ∞ KÕÑ¨\Ïìeû LOk.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 8
9 =∞# ^Õâ◊OÖ’ ÉÏQÍ K˘~°= fã¨∞H˘x ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å#∞ |Ö’¿Ñ`«O KÕã≤# H˘xfl ~å„ëêìÅ#∞
WÑ¨ÙÊ_»∞ Ñïje^•ÌO.
9
ˆH~°à◊ :
ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å#∞ |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ«∞@OÖ’ D ~å„+¨ìO KåÖÏ =ÚO^Œ∞Ok.
1. ÅaÌ^•~°∞Å ZOÑ≤Hõ „QÍ=∞ ã¨ÉèíÖ’<Õ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. xÜ«∞=∞ x|O^èŒ#Å „Ñ¨HÍ~°O Åaú^•~°∞Å#∞
ZOÑ≤Hõ KÕã≤, K«~°Û ^•fi~å „QÍ=∞ ã¨ÉèíÖ’ ZOÑ≤Hõ KÕã≤# ÅaÌ^•~°∞Å *Ïa`å#∞ =∂ˆ~Û JkèHÍ~°O
Z=iH© ÖË^∞Œ . „Ñ¨*Ï=ã¨~åÅ#∞ „QÍ=∞ ã¨ÉÖíè ’ K«iÛOz `«Ü∂« ~°∞ KÕã#≤ „Ñ¨}ÏoHõ#∞ `«∂Kå `«ÑÊ¨ ‰õΩO_®
J=∞Å∞ KÕ™êÎ~°∞.
2. ~å„+¨ì „Ñ¨}ÏoHÍ |_≥˚\òÖ’ ÑÖKå~Úf ãÖã¨÷Å‰õΩ 35% #∞O_ç 40% x^èŒ∞Å∞ ˆH\Ï~ÚOz "å\˜x
ZÖÏ Y~°∞Û ÃÑ\ÏìÖ’ P ãÖã¨÷Å ã¨fiÜ«∞O x~°‚Ü«∂xˆH =^Œe ÃÑ@ì@O [iyOk.
3. ÑÖKå~Úf ~å*ò „Ñ¨*Ï „Ñüx^èŒ∞Å g∞^Œ=zÛ# JaèÜ≥∂QÍÅÃÑ· ''JO|∞_£û "≥∞<£—— J<Õ ã¨fi`«O„`«
ãÖã¨÷ qKå~°} [iÑ≤ f~°∞Ê xã¨∞ÎOk. D q+¨Ü«∞OÖ’ ~å„+¨ì „Ñ¨Éèí∞`«fi *’HõºO LO_»^Œ∞.
4. ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨Ü«∞Hõ ãÖÑ¶¨∂Åhfl ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å Jnè#OÖ’ LOz, P Hõq∞\©Å‰õΩ D
ãÖã¨÷Å ^•fi~å<Õ x^èŒ∞Å∞ q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞|_»`å~Ú.
5. =º=™êÜ«∞O, Ñ¨â◊√QÆ}Ïaè=$kú, P~ÀQÆºO, KÕÑ¨Å∞, z#fl `«~°Ç¨ Ñï„â◊=∞Å∞ W`«~° ãÖˆH∆=∞ âßYÅ
JkèHÍ~°∞ÅO^Œih ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ |kb KÕã≤ "å\˜ Jnè#OÖ’ LOKå~°∞.
6. „Ñ¨[Å∞ D ãÖã¨÷Å HÍ~åºÅÜ«∞Ñ¨Ù il+¨ì~°∞¡ ÑïjeOK«=K«∞Û#∞, #HõÅ∞#∂ á⁄O^Œ=K«∞Û#∞.
=∞^èŒº„Ñ¨^Õâò :
1. „QÍ=∞ ã¨Éèí‰õΩ ã¨Éèí∞ºÅÖ’ 1/5 =O`«∞ =∞Ok 'HÀ~°OQÍ— x~°‚~ÚOKå~°∞. Ç¨[Ô~·# "åiÖ’ HõhãÖ 1/
3 =∞Ok ^Œo`«, =∞Ç≤Ïà◊ =~åæÅ∞O_®e. 'HÀ~°O— ÖËx „QÍ=∞ ã¨Éèí x~°‚Ü«∂Å‰õΩ qÅ∞= ÖË^Œ∞.
2. „QÍ=∞ ã¨Éèí K«~°ÛÖ’¡ ÉèË^•aè„áêÜ«∂Å∞ =¿ãÎ ~°Ç¨Ïã¨º ÉÏºÖˇ\ò ^•fi~å x~°‚~ÚOKåe.
3. ÅaÌ^•~°∞Å ãÖÑ¶¨∂Åhfl „QÍ=∞ã¨ÉèíÖ’<Õ Z#∞flHÀ|_®e. D ãÖÑ¶¨∂Å∞ ÑÖKå~ÚfÅ Ñ¨~°º"ÕHõ∆}Ö’
Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú.
4. „QÍ=∞ ™ê÷~ÚÖ’x áê~î°âßÅ Éèí=<åÅ∞, KÕu ÑÖÑ¨ÙÅ∞, W`«~° „Ñ¨Éèí∞`«fi Pã¨∞Îefl „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ
Ñ¨~°O KÕÜ«∞|_®¤~Ú.
5. HõhãÖ 20 #∞O_ç 25 =∞Ok q^•º~°∞÷Å∞#fl KÀ@ „Ñ¨[Å∞ Z@∞=O\˜ =ÚO^Œã¨∞Î J#∞=∞u ÖË‰õΩO_®
U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl áê~î°âßÅ‰õΩ „Ñ¨Éèí∞`«fiO `«#=O`«∞ ™êÜ«∞O KÕã¨∞ÎOk.
9
6.
7.
lÖÏ¡ „QÍg∞}Ïaè=$kú ãÖã¨÷Å∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞ÎÖ’ qb#O KÕÜ«∞|_ç<å~Ú.
~å„+¨ì Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O KÕ¿ã ã≤á¶ê~°∞ûÅ#∞ `«Ñ¨ÊxãïQÍ P"≥∂kOKåe.
9
9
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9Hõ~å‚@Hõ : 9
1. ÑïáêÅ<å ™œÅÉèíºO HÀãÖ „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ#∞ ‰õΩkOKå~°∞.
2. „QÍ=∞ ™ê÷~ÚÖ’ L`«ÊuÎ Hõq∞\©, ™êOÑ¶≤∞Hõ <åºÜ«∞O Hõq∞\©, ™œHõ~åºÅ HõÅÊ# Hõq∞\© J<Õ =¸_»∞
™ê÷~¸ ãÖÑ¶¨∂Å#∞ U~åÊ@∞ KÕâß~°∞.
3. ~å*ÏºOQÆO 11= Ã+_»∂ºÅ∞Ö’ K≥Ñ≤Ê# 29 JOâßÅ#∞ ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ |kb KÕâß~°∞.
4. „QÍ=∞ ™ê÷~ÚÖ’ [Å xkèx U~åÊ@∞ KÕã≤ „QÍg∞} h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å =∞iÜ«Ú áêiâ◊√^Œúº HÍ~°º„Hõ=∂xfl
„QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ ~Ú=fi@O [iyOk.
5. lÖÏ¡ „QÍg∞}Ïaè=$kú ãÖã¨#÷ ∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`∞« ÖÎ ’ Ñ¨ÓiÎQÍ qb#O KÕã,≤ „QÍg∞}Ïaè=$kú JkèHÍ~°∞ÅO^Œih
D ãÖã¨÷Å ÑïkèÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩ~å=@O [iyOk.
6. Ô~"≥#∂º âßYÖ’ '[=∂|Ok— x~°fiÇ≤ÏOz#@∞¡ QÍ<Õ ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷ÅÖ’ ‰õÄ_® =ã¨∂à◊√§,
ÖˇH¯õ Å∞ W`«~° JOâßÅ g∞^Œ '[=∂|Ok— x~°fiÇ≤ÏOKåe. D HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ „Ñ¨[ÅO^Œ~∂° áêÖÁæ#\ÏxH˜
J=HÍâ◊O HõeÊOK«|_çOk.
Ñ¨tÛ=∞ ÉˇOQÍÖò :
1978 #∞O_ô ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ x~å@OHõOQÍ ZxflHõÅ∞ [~°∞Ñ¨Ù`«∞#fl UÔH·Hõ ~å„+¨ìO
Ñ¨tÛ=∞ ÉˇOQÍÖò.
1. „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ 'Éèí∂ãÖã¨¯~°}Å J=∞Å∞— ÉÏ^èŒº`«#∞ JÑ¨Ê*ˇÑ≤Ê q[Ü«∞O ™êkèOzOk.
2. „QÍg∞} áêiâ◊√^•úºxfl „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ JÑ¨Ê*ˇÑÊ≤ #∂~°∞ âß`«O q[Ü«∞O ™êkèOzOk. (L^•:
q∞_®flÑ¨Ó~ü „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf)
3. ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷ÅÖ’ ZxflÔH·# „Ñ¨*Ï „Ñüx^èŒ∞Å‰õΩ `«~°K«∂ tHõ∆}Ï HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∂Î
"åi ™ê=∞~å÷ºxfl ÃÑOKÕ Hõ$+≤ KÕÜ«∞@O [~°∞QÆ∞`«∞#flk.
4. lÖÏ¡ „QÍg∞}Ïaè=$kú ãÖã¨÷Å#∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`üÖ’ qb#O KÕÜ«∞@O [iyOk.
=∞Ç¨~å„+¨ì :
1. lÖÏ¡ ™ê÷~ÚÖ’ Jaè=$kú âßYÅ#∞, Ô~"≥#∂º âßYÅ#∞ "Õ~°∞ KÕã≤ Ô~"≥#∂º áêÅ#‰õΩ JkèÑüQÍ
HõÖHˇ ~ìõ ∞° , Jaè=$kú âßYÅ‰õΩ JkèÑu¨ QÍ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü =ÚYº HÍ~°º x~°fiÇ¨Ï}ÏkèHÍi ™ê~°^ºŒè O =Ç≤Ï™êÎ~∞° .
W^ŒÌ~°∂ ã¨=∂# Ç¨ÏŸ^• HõÅ S.Z.Zãπ. JkèHÍ~°∞Å∞.
2. =º=™êÜ«∞O, Ñ¨â◊√ãÖ=~°÷‰õ âßY, P~ÀQÆºO, ‰õΩ@∞O| ãÖˆH∆=∞O, q^Œº, z#fl `«~°Ç¨ Ñï„â◊=∞Å∞,
QÆ$Ç¨Ï x~å‡}O, lÖÏ¡ „QÍg∞}Ïaè=$kú ãÖã¨÷ "≥Ú^ŒÅ~Ú# âßYÅhfl lÖÏ¡ Ñï+¨`ü Pnè#OÖ’
9 3.
Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú.
„QÍ=∞ ÑÖKå~Úf ™ê÷~ÚÖ’ ''„QÍ=∞ Jaè=$kú Hõq∞\©——Å‰õΩ U~åÊ@∞ KÕã≤ qq^èŒ âßYÅ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 10
9
4.
ã¨=∞#fiÜ«∞ Ñ¨~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞. 9
„QÍ=∞ ã¨ÉèíÅÖ’ =∞Ç≤ÏàÏ „áê^è•<åºxfl, „Ñ¨ÉèÏ"åxfl K«∂¿ÑO^Œ∞‰õΩ =ÚO^Œ∞ =∞Ç≤ÏàÏ „QÍ=∞ã¨Éèí, `«~åfi`«
™ê^è•~°} „QÍ=∞ ã¨Éèí x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.
5. ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å ã¨fiÜ«∞O „ÑüÑüÎx HÍáê_»\ÏxH˜ âßã¨# ã¨Éèí∞ºÅ∞, áê~°¡"≥∞O@∞ ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ
D ãÖã¨÷ÅÖ’ Ñ¨^Œqs`åº ã¨Éèí∞ºÅ∞QÍ KÕ~°ÛÖË^Œ∞. D ãÖã¨÷Å ™ê^è•~°} ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ g~°∞ Ç¨[~°∞
HÍ~°∞.
PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ÑÖKå~Úf~å*ò K«@ìO 1994
D K«@ìOÖ’ "≥Ú`«ÎO 278 qÉèÏQÍÅ∞<åfl~Ú.
D K«@ìO "≥Ú`åÎxfl 8 J^è•ºÜ«∂Å∞QÍ qÉèílOKå~°∞. 278 ÃãHõ∆#∞¡ L<åfl~Ú.
‰ 1 =∞iÜ«Ú 2 ÃãHõ∆#∞¡, K«@ìO QÆ∞iOz q=~°}, Ñïkèx K≥|∞`å~Ú.
‰ 3 #∞O_ç 147, =∞iÜ«Ú 263 ÃãHõ∆#∞¡ „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ =iÎ™ê÷~Ú.
‰ 147 #∞O_ç 199 ÃãHõ∆#∞¡ =∞iÜ«Ú 243, 244 ÃãHõ∆#∞¡ =∞O_»Å Ñï+¨`ü, lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞ÎÅ‰õΩ
=iÎ™êÎ~Ú.
‰ 200 #∞O_ç 242–1 ÃãHõ#∆ ∞¡ Ã+_»∂ºÅ∞ UiÜ«∂Ö’x ÑÖKå~ÚfÅ∞, =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`Åü ‰õΩ
=iÎ™êÎ~Ú.
‰ 245 #∞O_ç 262, 264 #∞O_ç 278 ÃãHõ∆#¡ =~°‰õΩ ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷ÅxflO\˜H˜ =iÎ™ê÷~Ú.
‰ 268= ÃãHõ#∆ ∞ ~åR „Ñ¨É∞íè `åfixH˜ D K«\ÏìxH˜ ãÖ|OkèOz# q+¨Ü∞« OÖ’ xÜ«∞=∂Å∞ KÕÜ∞« _®xH˜
J=HÍâ◊O HõeÊ™ÈÎOk.
PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ÑÖKå~Úf ~å*ò K«@ìO 1994 Ö’x =ÚYºOâßÅ∞
u =¸_»OK≥Å Ñ¨^Œúu U~åÊ@∞
1) „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf (Ãã. 4)
2) =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î (Ãã. 148)
3) lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î (Ãã. 177)
u „QÍ=∞ ã¨Éèí‰õΩ „áê^è•#º`« (Ãã. 6)
u ~å„+¨ì ZxflHõÅ ãÖÑ¶¨∞O U~åÊ@∞ (Ãã. 200)
u ~å„+¨ì Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O U~åÊ@∞ (Ãã. 235)
Ã+_»∂ºÅ∞ ‰õΩÖÏÅ∞, `≥QÆÅ∞ "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å∞, „ã‘ÎÅ‰õΩ i[ˆ~fi+¨#∞¡ (Ãã. 9)
9
u
u Ã+_»∂ºÅ∞ „áêO`åÅ ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨Å÷ HÔ · „Ñ¨`ºÕ Hõ x|O^è#Œ Å∞ – (Ãã.242 Z #∞O_ç Ãã.242S) 9
11
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 u =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞ÎÅÖ’ „áê^ÕtHõ xÜ≥∂[Hõ =~åæÅ U~åÊ@∞ (Ãã. 150 =∞iÜ«Ú Ãã. 178)
(Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. [_£.Ñ≤.\˜.ã≤)
9
u K«@ì „Ñ¨Ü≥∂[#O H˘~°‰õΩ xÜ«∞=∂Å∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ JkèHÍ~°=ÚÅ∞ (Ãã. 268)
ÃÑ· U~åÊ@∞ „Ñ¨HÍ~°O „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf, =∞O_»Å Ñï+¨`ü =∞iÜ«Ú lÖÏ¡ Ñï+¨`ü J<Õ 3 JOK≥Å
q^è•#O „Ñ¨ã¨∞Î`«O J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛOk.
=¸_»OK≥Å =∞^èŒº ãÖ|O^èŒO :–
1. Jxfl JOK≥ÅÖ’x „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞Å#∞ <Õ~°∞QÍ Z#∞fl‰õΩO\Ï~°∞.
2. =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞ =∂„`«O Ñ¨~ÀHõ∆OQÍ Z#∞flHÀ|_»`å~°∞.
3. ÑÖKå~Úf ã¨~°ÊOK«∞Å∞, =∞O_»Å Ñï+¨`üÖ’#∞, =∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`üÖ’#∞
âßâ◊fi`« PÇ¨fi#O Hõeæ LO\Ï~°∞.
4. =∞O_»Å „áê^ÕtHõ ã¨É∞íè ºÅ∞, lÖÏ¡ „áê^ÕtHõ ã¨É∞íè ºÅ∞ „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ áêÖÁæ#=K«∞Û.
D ~°HõOQÍ „Ñü JOK≥ÅÖ’#∂, Z#∞fl‰õΩ#fl „Ñ¨*Ï „Ñüx^èŒ∞Å∞, „Ñ¨[Å ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ Jxfl
JOK≥ÅÖ’#∞ ÖË=<≥uÎ Ñï+¨¯iOK«‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O HõeÊOK«|_çOk.
ZxflHõÅ∞ – q^è•#=Ú, xÜ«∞=∞=ÚÅ∞ (J#∞|O^èŒO–9Ö’ K«∂Ñ¨|_çOk)
~å„+¨ì Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞=Ú
~å*ÏºOQÆ 73= ã¨=~°}Ö’x =ÚYº"≥∞#ÿ JOâ◊=ÚÅÖ’ „Ñü ~å„+Öì Ö’#∞ ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨Å÷ ‰õΩ
Pi÷Hõ ÑïÑ¨Ù+≤ìHõeyOK«∞@‰õΩ Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞=Ú U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_ç#k. ZxflHõÅ ãÖÑ¶¨∞O ZxflHõÅ∞ [iÑ≤Oz,
U~°Ê~°z# ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å∞ ZÖÏ =∞#∞QÆ_» ™êyOKåÖ’, `«=∞ q^èŒ∞Å x~°fiÇ¨Ï}Ö’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ#
x^èŒ∞Å#∞ „Ñ¨Éèí∞`«fiO #∞O_ç U"Õ∞~°‰õΩ á⁄O^Œ=K«∞Û<À ~å„+¨ì Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O ã¨∂zã¨∞ÎOk. J#QÍ ÑÖKå~Úf
~å*ò ãÖã¨÷Å#∞ Pi÷HõOQÍ |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ«∞_®xH˜ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_ç#k ~å„+¨ì Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O
1. Pi÷Hõ ãÖÑ¶∞¨ =ÚÖ’ K≥~· ‡° #∞, "≥∞O|~°∞, Ãã„Hõ@s =∞iÜ«Ú xs‚`« ã¨É∞íè ºÅ∞ LO\Ï~°∞. "åi HÍÅÑïq∞u
5 ãÖ=`«û~åÅ∞O@∞Ok. „Ñü 5 ãÖ=`«û~åÅH˘Hõ Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∂xfl =∞~°ÖÏ U~åÊ@∞KÕ™êÎ~°∞.
2. Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O KÕÜ«Ú Ñ¨#∞Å∞ :
J) ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å Pi÷Hõ Ñïã≤÷`«∞Å#∞ J^èŒºÜ«∞#O KÕÜ«Ú@.
P) ~å„+¨ì „Ñ¨Éèí∞`«fiO qkèOK«∞ Ñ¨#∞flÅ∞, ã¨∞OHõ=ÚÅ∞, ~°∞ã¨∞=ÚÅ ^•fi~å =K«∞Û „Ñ¨Éèí∞`«fi „Ñ¨Éèí∞`«fi
xHõ~å^•Ü«∞=Ú#∞ ~å„+¨ì „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú, ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å =∞^èŒº ÑÖÑ≤}© =∞iÜ«Ú
ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙÅ∞ KÕÜ«Ú q^è•<åxfl ~°∂á⁄OkOz „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ x"ÕkOK«∞@.
9 W) ~å„+¨ì ãÖz`« xkè #∞O_ç ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ „QÍO@∞ =∞OEi KÕÜ«Ú@, "å\˜
qxÜ≥∂QÆ=Ú H˘~°‰õΩ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ=ÚÅ∞ ã¨∂zOK«∞@.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 12
9 D) ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨Å÷ ã¨fiO`« Pi÷Hõ Ñïã≤u÷ x "≥∞~°∞QÆ∞ Ñ¨~K° ∞« @‰õΩ =∂~°=æ ÚÅ∞ ã¨∂zOK«∞@.
L) ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å ã¨∞ã≤÷~°`«‰õΩ, Pi÷Hõ ÑïÑ¨Ù+≤ªH˜ ãÖÑ¶¨∞ ÑïjÅ#‰õΩ ÑÖÑ≤# W`«~°
9
q+¨Ü«∂Å∞ ÑïjeOK«∞@.
~å„+¨ìOÖ’ =Öˇ<Õ ˆHO„^ŒOÖ’ ‰õÄ_® XHõ Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok. P ãÖÑ¶¨∞O KÕã≤#
ã≤á¶ê~°∞ûÅ#∞ ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fiO Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ P"≥∂kã¨∂Î =ã¨∞ÎOk. ~å„+¨ìOÖ’#∂ J^Õ ~°HõOQÍ [~°∞QÆ∞@ÔH·
U~°Ê~°z# "≥Ú^Œ\ ˜ ~å„+¨ì Pi÷Hõ ãÖÑ¶∞¨ O KÕã#≤ ã≤áê¶ ~°∞ûÅÖ’ H˘xfl\˜x =∂„`«"∞Õ P"≥∂kOz, H˘xfl ã≤áê¶ ~°∞ûÅ#∞
H˘kÌ =∂~°∞ÊÅ`À „Ñ¨Éèí∞`«fiO P"≥∂kOzOk.
Ô~O_»= Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O ã≤á¶ê~°∞û KÕã≤# 82 ã≤á¶ê~°∞ûÖ’¡ KåÅ =~°‰õΩ J=∞Å∞KÕÜ«∞|_»ÖË^Œ∞. =¸_»=
Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O x"ÕkHõ W=fi=Åã≤ L#flk.
=∞# ~åROÖ’ Pi÷Hõ ãÖÑ¶∞¨ O KÕã#≤ ã≤áê¶ ~°∞ûÅ∞, ÃÑ#· K≥ÑÊ≤ # q^èOŒ QÍ „Ñ¨É∞íè `«fiO P ãÖÑ¶∞¨ ã≤áê¶ ~°∞ûÅ#∞
P=∞Å∞ KÕã≤# f~°∞, Ñïje¿ãÎ, ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ Pi÷Hõ ÑïÑ¨Ù+≤ªxHõeyOz Jq ™ê÷xHõOQÍ L#fl
„Ñ¨[Å‰õΩ WOHÍ U"≥∞ÿ<å ¿ã=Å∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ ~åR „Ñ¨Éèí∞`«fiO WOHÍ L^•~°OQÍ =º=Ç¨ÏiOK«=Åã≤# J=ã¨~°O
ZO`À LO^Œx `ÕeHõQÍ<Õ J=QÆ`«=∞=Ù`«∞Ok.
~å*ÏºOQÆ „ÑüÑüÎQÆÅ ~åR, Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ Pi÷Hõ ÑïÑ¨Ù+≤ì HõeæOz Jq
ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ Ñ¨x KÕã≤ „Ñ¨[Å‰õΩ W`ÀkèHõ ¿ã=Å∞ JOkOKÕ UÔH·Hõ ÅHõ∆ ºO`À U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_ç#k HÍ=Ù#
P ãÖÑ¶∞¨ O ã¨=∞iÊOz# ã≤áê¶ ~°∞ûÅ`À ‰õÄ_ç# x"ÕkHõ#∞, „Ñ¨É∞íè `«fi=Ú âßã¨# ã¨ÉÖíè ’ ‰õÄÅO‰õ+O¨ QÍ K«iÛOz,
™ê^èŒº"≥∞ÿ#O`«Ö’ "å\˜x Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ P"≥∂kOz, J=∞Å∞ KÕ¿ãÎ<Õ Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∂xfl U~åÊ@∞ KÕã≤# ÅHõ∆ ºO
<≥~°"Õ~°∞`«∞Ok. ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å#∞ |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ«∂Åx J<ÕHõ ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ qq^èŒ „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞
KÕã≤# „Ñ¨Ü«∞`åflÅ∞ ™êÑ¶¨ÅºO J=Ù`å~Ú. J@∞¡ KÕÜ«∞xKÀ 73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°}‰õΩ ™ê~°÷Hõ`« KÕ‰õÄi#@∞¡
ÉèÏqOK«ÖË=Ú.
ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨Å÷ ‰õΩ PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò „Ñ¨É∞íè `«fiO W\©=Å |^ŒÖÏ~ÚOz# JkèHÍ~åÅ∞
(73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} K«\Ïì#fl#∞ãïOz )
1. =º=™êÜ«∞O, =º=™êÜ«∞ qã¨Î~°} : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.127, =º=™êÜ«∞O, ã¨Ç¨ÏHÍ~° (ZÑ¶π.ã≤.
–2) âßY, `Õk : 01.05.1999 =∞iÜ«Ú l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.399 `Õk : 27.9.2002)
(Z) ãäû_ôÃÑ· „ã≤ÊOHõ¡~°¡ ã¨~°Ñ¶¨~å, =º=™êÜ«∞ Ñ¨x=Ú@∞¡ ã¨~°Ñ¶¨~å "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ÔH· ÅaÌ^•~°∞Å
ZOÑ≤Hõ.
(a) *ÏfÜ«∞ qÑ¨`«∞Î ãÖÉèíqOz#Ñ¨ÙÊ_»∞ [iy# #ëêìxfl JOK«<å "ÕÜ«Ú@.
(ã≤) YsÑ¶π, ~°c HÍ~åºK«~°} „Ñ¨}ÏoHõÅ#∞ ~°∂á⁄OkOK«∞@.
9 (_ç) =∞O_»Å lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ =º=™êÜ«∂kèHÍ~°∞Å∞ Ç¨[~°=Ù@. 9
13
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 (W) Ô~·`«∞ tHõ∆}Ï ˆHO„^•ÅÖ’ tHõ∆}‰õΩ =º=™êÜ«∞ ^•~°∞Å#∞ ZOÑ≤Hõ KÕÜ«Ú@ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q.
(ZÑ¶)π =º=™êÜ«∞ âßY KÕÑ@¨ ∞ì Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨Å÷ ∞ J=∞Å∞ KÕ™êÎ~Ú.
9
nxH˜ ãÖ|OkèOz# x^èŒ∞Å∞ ‰õÄ_® D ãÖã¨÷Å‰õΩ q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞|_»`å~Ú.
2. Éèí∂q∞ Jaè=$kú, Éèí∂™ê~° ~°Hõ∆} : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 508, ÑÖ.~å. `Õn, 22.10.1999)
(Z) J#∞`åÊ^ŒHõ Éèí∂=ÚÅ Ü«∞[=∂#∞Å JÉèíº~°÷#Å#∞ Pi÷Hõ ã¨Ç¨Ü«∞O H˘~°‰õΩ „QÍ=∞
ÑÖKå~ÚfÅ∞ ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕÜ«Ú@.
(a) x~°∞Ñ¨Ü≥∂QÆOQÍ L#fl „Ñ¨Éèí∞`«fi Éèí∂=ÚÅ#∞ W`«~° Éèí∂=ÚÅ#∞ Jaè=$kú Ñ¨~°K«∞ Hõ$+≤Ö’
„QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ∞ áêÖÁæ<åe.
(ã≤) „QÍ=∞=ÚÖ’x „Ñ¨Éèí∞`«fi Éèí∂=ÚÅ#∞ LÑ¨Ü≥∂yOK«∞H˘x Ñ¨K«Û^Œ#O, Ñïâ◊√„Éèí`« HÍ~°º„Hõ=∞O
„HÕ^Œ „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf =#~°∞Å#∞ Jaè=$kú KÕã¨∞H˘#=K«∞Û#∞. (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.
265 Ô~"≥#∂º `Õk:30.3.1999)
(_ç) „QÍ=∞=ÚÖ’x „Ñ¨Éèí∞`«fi áÈ~°OÉ’‰õΩ Éèí∂=ÚÅ∞ ^Œ∞~å„Hõ=∞} HÍ‰õΩO_® „QÍ=∞ ÑÖKåÜ«∞f
K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ=_»O. (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 266 Ô~"≥#∂º `Õk:30.3.1999)
3. z#fl `«~°Ç¨ h\˜ áê~°∞^ŒÅ, h\˜ x~°fiÇ¨Ï}, h\˜ "åÅ∞ Jaè=$kú :
(Z) z#fl `« ~ ° Ç ¨  K≥ ~ ° ∞ =ÙÅ x~° fi Ç¨ Ï } =∞O_» Å Ñ¨ i +¨ ` « ∞ Î Å ‰õ Ω |kb KÕ Ü « ∞ |_ç O k
(l.F.Ü«∞Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 341 áÈ„QÍO –1 ÑÖKå~Úf~å*ò `Õk : 13.8.1996)
(a) "å@~ü Ã+_£ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`üÖ’ ã¨g∞H˜∆OK«=K«∞Û#∞. (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.
421 ÑÖKå~Úf~å*ò `Õk : 21.11.2002)
4. Ñ¨â◊√ ãÖ=~°÷#, áê_ç Ñï„â◊=∞, HÀà◊§ Ñï„â◊=∞ : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 10 Z.ÃÇÏKü `Õk :
27.2.2004)
(Z) lÖÏ¡ ™ê÷~ÚÖ’ LO_Õ Ñ¨â√◊ ãÖ=~°H÷ õ âßMÏkèHÍ~°∞Å∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü =ÚYº HÍ~°ºx~°fiÇ¨Ï}ÏkèHÍiH˜
ÉÏ^èŒº`« =Ç≤ÏOKåe. "åà◊§ PO`«~°OyHõ x"ÕkHõÅ∞ ã≤.W.F. „"å™êÎ~°∞.
(a) lÖÏ¡ =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ P âßY JkèHÍ~°∞Å∞ Ç¨[~°∞ HÍ"åe.
5. =∞`«ûº Ñï„â◊=∞ : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 10 Z.ÃÇÏKü `Õk : 27.2.2004)
(Z) ãÖ|Okè`« lÖÏ¡ JkèHÍ~åÅ∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ã≤.W.F. QÍi¯ ÉÏ^èŒº`« =Ç≤ÏOKåe.
(a) lÖÏ¡, =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ Ç¨[~°∞ HÍ"åe.
(ã≤) KÕ≥Ñ¨Å ÃÑOÑ¨HõOÖ’ „QÍ=∞OÖ’ LO_Õ K≥~°∞=ÙÅÃÑ· „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfH˜ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ =ÙO\Ï~Ú.
9 6. ™ê=∂lHõ J_»=ÙÅ ÃÑOÑ¨HõO : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.81, (ZÑ¶πFP~ü –ii)âßY `Õn 30.3.1999

=∞iÜ«Ú l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.266 Ô~"≥#∂º (ZZãπZãπ–1), `Õk 30.3.1999.) 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 14
9 (Z)x~°∞Ñ¨Ü≥∂QÆ Éèí∂=ÚÅ∞, ÑÖKå~Úf Éèí∂=ÚÅ∞, „QÍ=∞ ™ê=Ú^•Ü«∞Hõ Éèí∂=ÚÅ∞, ~À_»¡
„Ñ¨Hõ¯#, HÍÅ∞= QÆ@¡ÃÑ·, Ô~·ÖËfiÖˇ·#¡ „Ñ¨Hõ¯#QÆÅ Éèí∂=ÚÅÖ’ =º=™êÜ«∞Hõ J_»=ÙÅ ÃÑOÑ¨HõO,
9
#~°ûsÅ =∞iÜ«Ú áê¡O>Ë+¨#¡ ÃÑOÑ¨HõO WHõ #∞O_ç ÑÖKåÜ«∞f ~å*ò ãÖã¨÷Å∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~Ú.
(a) =O@ K≥~°∞‰õΩ, Ñ¨â◊√„QÍ™êxH˜ ãÖ|OkèOz# áê¡<£>Ë+¨#¡#∞ <À\˜ÃÑ¶·_»∞ J_»=ÙÅ "≥Å∞Ñ¨Å
WHõ#∞O_ç ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å∞ KÕÑ¨_»`å~Ú.
(ã≤) ÃÑ· HÍ~°º„Hõ=∂ÅÃÑ#· |_≥@˚ ∞ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨ÙÅ#∞ ZãπlP~ü"·≥ „HÕ^Œ lÖÏ¡ HõÖHˇ ~ìõ ∞° lÖÏ¡ Ñï+¨`‰ü Ωõ
<Õ~°∞QÍ q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
(_ç) ÃÑ· HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ã≤|ƒOkÃÑ· x~°‚Ü«∞O fã¨∞H˘<ÕO`« =~°‰õΩ, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü
J@gâßY ã≤|ƒOk ã¨Ç¨Ü«∂xfl fã¨∞HÀ=K«∞Û.
(W) <À\˜ÃÑ¶·_£ J_»=ÙÅ "≥Å∞Ñ¨Å QÆÅ =O@ K≥~°‰õΩ, Ñ¨â◊√„QÍ™êxH˜ ãÖ|OkèOz# Pã¨∞ÎÅ#∞ lÖÏ¡
Ñï+¨`ü, =∞O_»Å Ñï+¨`ü, „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ ™êfinè#O KÕÜ«∞|_»`å~Ú.
7. z#fl `«~°Ç¨ Ñï„â◊=∞Å∞ : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.362 I&C (Text) Dept. Dt.20.12.2003)
– z#fl `«~°Ç¨ Ñï„â◊=∞Å QÆ∞iOz lÖÏ¡ áêi„âßq∞Hõ ˆHO„^ŒO _çÑ¨Óº\© _≥·Ô~Hõì~ü, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü
ã≤.W.F. QÍiH˜ x"ÕkHõ ã¨=∞iÊOK«=Öˇ#∞.
8. MÏn, „QÍ=∞, ‰õΩ\©~° Ñï„â◊=∞Å∞ : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.97, Ñï„â◊=∞Å∞, "å}˜[ºO (>ˇH±û âßY),
`Õk : 31.31999)
(Z) MÏn, „QÍg∞} Ñï„â◊=∞Å É’~°∞¤ Ñ¨^äŒHõO „HÕ^Œ ÅaÌ^•~°∞Å#∞ „QÍ=∞ã¨Éèí ZOÑ≤Hõ KÕÜ«∂e.
(a) Ñ¨^äŒHõO Ü≥ÚHõ¯ ã¨„Hõ=∞ J=∞Å∞#∞ QÆ∞iOz „QÍ=∞ ã¨~°ÊOKü ^èŒ$gHõiOz# `«~°∞"å`«<Õ ãäû_ô
/ =∂i˚<£ ™⁄=Ú‡ q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
(ã≤) D É’~°∞¤ Ü≥ÚHõ¯ lÖÏ¡ ™ê÷~Ú Hõq∞\©H˜ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü Kè≥·~°‡<£ J^èŒº‰õ∆Ω_»=Ù`å_»∞.
(_ç) HÔ .q.S.a. _≥=ÅÑπ"∞≥ O\ò PÑ¶ã‘ ~¨ ∞° ¡ =∞iÜ«Ú Jã≤ÃãOì \ò _≥~Ô· Hõ~ì ü Ç¨ºO_£Å∂=Úû >ˇHû± >ÿ̌Öòû
ã≤.W.F. lÖÏ¡ Ñï+¨`ü‰õΩ x"ÕkHõ ã¨=∞iÊOK«=Öˇ#∞.
9. „`åQÆ∞ h~°∞ : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ <≥O.421, Ñ≤.P~ü.P~ü._ç. (RWS I)`Õk : 21.11.2002)
– Ñ≤._»|∞¡ º.Ü«∞ãπ ã‘¯=Úû =∞iÜ«Ú Ç¨ºO_£ ÑÖÑ¨ÙÅ∞ JxflÜ«Ú „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf Pnè#=ÚÖ’
LO_»∞#∞. (D L`«Î~°∞fiÅ∞ ã¨=iOK«|_®¤~Ú)
– P~ü._»|∞¡ º.Ü«∞ãπ. ã‘¯=ÚÅ „Ñ¨}ÏoHõÅ∞ JxflÜ«Ú lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ™ê÷~ÚÖ’ [~°∞QÆ∞#∞.
10. WO^èŒ#O, Ñ¨â◊√„QÍãÖ : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ<≥O.51, Ñ¨~åº=~°} âßY `Õk : 30–3–1999)
1. „Ñ¨`ÕºHÕK«|_ç# „áêO`«=Ú HÍ‰õΩO_® W`«~° J@g „áêO`«=∞O^Œ∞, QÆ_ç¤ =∞iÜ«Ú =O@
9 K≥é‰õΩ ÃÑOÑ¨Hõ=Ú =∞iÜ«Ú Ü«∂[=∂#º=Ú. 9
15
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 11.
2. QÆ_ç¤ "≥ÚHõ¯Å∞ =∞iÜ«Ú =O@ K≥é‰õΩ, "≥ÚHõ¯Å#∞ <å@_»=Ú.
~À_»∞¡, HõÅfi~°∞ìÅ∞, =O`≥#Å∞, ÃÑ¶„iÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.174, ~°"å}Ï, ~À_»∞¡
9
Éèí=<åÅ (P~ü–7) âßY `Õ n 21.10.1998 =∞iÜ« Ú l.F.Ü« ∞ O.Ü« ∞ ãπ . <≥ O . 235
`Õk:9.12.2003)
1. ~å„+¨ìOÖ’ QÆÅ 18 ˆ~=ÙÅ#∞ ~À_»∞¡ Éèí=<åÅ âßY Pnè#O #∞O_ç ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ
|kb KÕâß~°∞.
2. ~À_»∞¡, Éèí=<åÅ Ñ¨~°º"ÕHõ∆} WO[h~°∞ "åi âßY Ü≥ÚHõ¯ „Ñ¨QÆu QÆ∞iOz lÖÏ¡ Ñï+¨`ü
ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ q=i™êÎ~°∞.
12. ™êO„Ñ¨^•ÜÕ∞`«~° WO^Œ#=#~°∞Å∞ : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 80 Z#s˚ (P~ü.S.Zãπ) âßY, `Õn
04.09.1990 =∞iÜ«Ú l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 112 `Õk : 17.9.2002)
– ™êO„Ñ¨^•ÜÕ∞`«~° =#~°∞Öˇ·# |Ü≥∂QÍºãπ, á⁄QÆ~åx á⁄~ÚºÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å\˜ „Ñ¨}ÏoHÍ
~°K«# J=∞Å∞, Ñ¨~°º"ÕHõ∆} q^èŒ∞Å#∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`üÅ‰õΩ |kb KÕÜ«∞_»O [iyOk.
13. ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å<å HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 398 Ñ≤.P~ü P~ü._ç. (RDIII)
_çáê~°∞ì"≥∞O@∞ `Õk:11–12–2003 =∞iÜ«Ú l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.412 `Õk :12.11.2002,
"≥∞"≥∂ 32166/P~ü_çIII `Õk:10.12.2002)
– _ç.P~ü._ç.Z. áêÅHõ =∞O_»eH˜ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü K≥·~°‡<£, K≥·~°‡<£QÍ =º=Ç¨Ïi™êÎ~°∞.
– lÖÏ¡ Ñï+¨`ü K≥·~°‡<£ lÖÏ¡ ZOáê¡~Ú"≥∞O\ò [#ˆ~+¨<£ =∞iÜ«Ú áê=sì Z~å_çˆH+¨<£ q∞+¨<£‰õΩ
K≥·~°‡<£QÍ =º=Ç¨Ïi™êÎ~°∞.
– "å@~ü Ã+_£ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ã¨g∞H˜∆OK«∞#∞.
14. q^Œº : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 120 q^•º âßY `Õk : 31.3.1999)
– „áê^äqŒ ∞Hõ q^Œº =∞O_»Å Ñï+¨`∞« Î Pnè#OÖ’#∞, „áê^èqŒ ∞HÀ#fl`« q^Œº lÖÏ¡ Ñï+¨`∞« Î Pnè#OÖ’
L<åfl~Ú.
– ã¨~Ê° OKü J^èºŒ Hõ`∆ #« QÆÅ ÑÖKå~Úf q^•º Hõq∞\©Å∞ „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅÖ’ QÆÅ áê~îâ° ßÅÅ∞
ã¨=∞~°=÷ O`«OQÍ Ñ¨x KÕ¿ã@@∞¡ K«∂_»=Åã≤ =ÙOk. HÍ|\˜ì D q+¨Ü∞« OÖ’ „Ñ¨`ºÕ Hõ L`«~Î ∞° fiÅ∞
*Ïs KÕÜ«∞#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
15. ™êOˆHuHõ q^Œº, =$uÎ q^Œº : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.57, LET & F Department Dt.:11.12.2003)
– _ç„ã≤ì‰õΩì áÈã¨∞ìÅ∞ J~Ú#@∞=O\˜ Öˇ·„|ˆ~Ü«∞<£, á¶ê~å‡ã≤ã¨∞ì II , „_»ã¨û~ü, ExÜ«∞~ü Jã≤ÃãìO\ò
[_£.Ñ≤. Pnè#=ÚÖ’xH˜ `≥KåÛ~°∞.
9 – 9
lÖÏ¡ Ñï+¨`ü „Ñ¨*Ï „Ñüx^è∞Œ Å∞ S.\˜.S.Å#∞ ãÖ^Œi≈Oz ãÖã¨Å÷ Jaè=$kúH˜ `«Q∞Æ ã¨∂K«#Å∞,
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 16

9 –
ã¨ÅÇ¨Å∞ W=fi=K«∞Û#∞.
áê~î°âßÅÖ’x =$uÎ q^•º HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# 1998 PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò áê~î°âßÅ
9
q^•º K«@ìO „HÕ^Œ áê~î°âßÅÅ Hõq∞\©Å‰õΩ JkèHÍ~åÅ#∞ WO`«‰õΩ=ÚO^Õ JÑ¨ÊyOK«_»O
[iyOk.
16. =Ü≥∂[#, JxÜ«∞`« q^Œº : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ. <≥O. 120 q^•ºâßY `Õn 31.31999) =∞iÜ«Ú
17. „QÆO^è•ÅÜ«∂Å∞
– „Ñ¨}ÏoHÍ ~°K«#, J=∞Å∞ [~°∞Ñ¨Ù@, =∂x@iOQ∑ H˘~°‰õΩ D „HÕk Ñ¨^äŒHÍÅ#∞ „QÍ=∞
ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ |kb KÕâß~°∞.
– =Ü≥∂[# q^Œº, JxÜ«∞`« q^Œº, „QÆO^è•ÅÜ«∂Å∞.
D JOâßÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz x^è∞Œ Å∞, HÍ~°ºq^è•#O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ "å\˜H˜ ãÖ|OkèOz#
L`«Î~°∞fiÅ∞ „Ñ¨`ÕºHõOQÍ *Ïs KÕÜ«∞|_»`å~Ú.
18. ™êOã¨¯ $uHõ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, P@Å∞ : (l.F.<≥O. 26 YAT C `Õk: 30.3.1999, l.F.<≥O. 161
YAT & C (CA II) Dept Dt.1.12.2003, l.F.Psì. <≥O.1593 YAT & C (Sports) Dt.1.12.2003.)
– lÖÏ¡ ™êOã¨¯ $uHõ H“xûÖòÖ’x ~°∂.25000/–Å∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü Pnè#=ÚÖ’ LO_»∞#∞.

– lÖÏ¡ ™ÈÊ~°∞ì û J^ä•i\˜H˜ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü K≥·~°‡<£, K≥·~°‡<£QÍ =º=Ç¨ÏiOK«∞#∞.
– =∞O_»Å ™ÈÊ~°∞ì û J^ä•i\© HÍ~°º„Hõ=∂Åhfl =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∞#fi~ÚOK«∞#∞.–
=∞O_»Å ™ÈÊ~°∞ì û J^ä•i\˜H˜ =∞O_»Å J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞, „ÃÑã≤_≥O\òQÍ LO\Ï~°∞.
19. =∂Ô~¯@∞¡, ãÖ`«Å∞ : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.394 A&C (Mktg. -III), Dept. Dt.15.12.2003)
- =∂Ô~¯\ÕQ∑ âßY Ü≥ÚHõ¯ PÑ¶‘ã¨~°∞¡, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ã≤.W.F. QÍiH˜ ÉÏ^èŒº`« =Ç≤ÏOK«=Åã≤
Ü«ÚO@∞Ok..
20. P~ÀQÆºO, áêiâ◊√^ŒúºO, P~ÀQÆº ˆHO„^•Å x~°fiÇ¨Ï} : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ<≥O.445, P~ÀQÆº, "≥·^Œº
‰õΩ@∞O| ãÖˆH∆=∞ âßY, (ZÑ¶π–1) `Õk: 23–11–2000)
(Z) =∞O_»Å lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞ÎÅ∞ *ÏfÜ«∞ P~ÀQÆº HÍ~°º„Hõ=∂Å J=∞Å∞#∞ ã¨g∞H˜∆OKåe.
(a) "≥·^Œº ãÖã¨÷Å x~°fiÇ¨Ï}#∞, Ñïã¨~åÅ Ñïâ◊√„Éèí`«#∞ ã¨g∞H˜∆OKåe.
(ã≤) "≥·^Œº, P~ÀQÆº ãÖã¨÷Å x~å‡}Ïxfl, x~°fiÇ¨Ï}#∞ ã¨g∞H˜∆OKåe.
21. ™êOÑ¶‘∞Hõ ãÖˆH∆=∞O, qHõÖÏOQÆ∞Å ãÖˆH∆=∞O : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 26 =∞Ç≤ÏàÏÉèí∞º^ŒÜ«∞O
(l._»|∞¡ º) `Õk : 17.04.1999 =∞iÜ«Ú l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.2 =∞Ç≤ÏàÏÉèí∞º^ŒÜ«∞O `Õk :
9 20.1.2004 =∞iÜ«Ú l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.25 ™êOÑ¶≤∞Hõ ãÖˆH∆=∞O (F_ç–Z1) âßY, `Õk:
31.3.1999)
9
17
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 (Z) 1995 qHõÖÏOQÆ∞Å K«@ìÑ¨Ù x|O^èŒ#Å J=∞Å∞#∞ Ñ¨~°º"ÕH˜∆OK«_»O.
(a) ~å„+¨ìOÖ’ QÆÅ qHõÖÏOQÆ∞Å ã¨ˆ~fi#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞@.
9
(ã≤) qHõÖÏOQÆ∞Å ÃÑ#¬<£ =∞OE~°∞
(_ç) qHõÖÏOQÆ∞Å x~°∞^èÀºQÆ Éèí$u =∞OE~°∞
(W) qHõÖÏOQÆ∞Å Hõ^ŒeHõÅ‰õΩ J#∞=ÙQÍ =ÙO_Õ ÑïHõ~åÅ#∞ ã¨~°Ñ¶¨~å KÕÜ«∞_»O.
™êOÑ¶≤∞Hõ ãÖˆH∆=∞O :
‰õΩ@∞ìÑ¨x tHõ∆}Ï ˆHO„^•Å∞, QÍÔ~‡O@∞ L`«ÊuÎ ˆHO„^•Å∞, „QÆO^è•ÅÜ«∂Å∞, Hõ=¸ºx\© Ç¨à◊§
x~å‡}O, ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ JÑ¨ÊyOK«_»O [iyOk. HÍh ã¨÷ÖÏÅ ZOÑ≤Hõ, =∞OE~°∞,
x^èŒ∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# JkèHÍ~åÅ∞ „Ñ¨Éèí∞`«fiO =^ŒÌ<Õ L<åfl~Ú.
22. |ÅÇ‘Ï# =~åæÅ ãÖˆH∆=∞O : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ<≥O.11, a.ã≤. "≥ÖˇÊù~ü _çáê~°∞ì"≥∞O@∞, `Õk: )
– a.ã≤. ãÖˆH∆=∞ Ç¨ã¨ìà◊§Ö’, Ô~ã≤_≥x¬Ü«∞Öò ã¨∂¯ÖòûÖ’ Ç¨ã¨ìÖò É’~°¤~°∞û ZOÑ≤Hõ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü
Pnè#=ÚÖ’ LO_»∞#∞.
23. „Ñ¨*Ï ÑÖÑ≤}© =º=ã¨÷ : (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ <≥O.77, PÇ¨~°O `Õk : 6–8–98)
lÖÏ¡ Ñï+¨`ü
(Z) lÖÏ¡Ö’x „Ñ¨*Ï ÑÖÑ≤}© =º=ã¨÷ Ñ¨x f~°∞#∞ ã¨~°fi ã¨Éèíº ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ ã¨g∞H˜∆OK«∞@.
(a) lÖÏ¡ PÇ¨~° ã¨ÅÇ¨ Hõq∞\© ã¨Éèí∞º_≥·# lÖÏ¡ Ñï+¨`ü Kè≥·~üÑ¨~°û<£ „Ñ¨*Ï ÑÖÑ≤}© =º=ã¨÷Ö’x
Ö’@∞ áê@¡#∞ lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞ ^Œ$+≤ìH˜ `≥zÛ "å\˜x ãïk^Œ∞Ì@‰õΩ `«QÆ∞ ã¨∂K«#Å∞ KÕÜ«Ú@.
(ã≤) =∞O_»Å PÇ¨~° Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÖˇ·# lÖÏ¡ Ñï+¨`ü „áê^ÕtHõ xÜ≥∂[Hõ=~°æ ã¨Éèí∞ºÅ∞ „Ñ¨*Ï
ÑÖÑ≤}© =º=ã¨÷Ö’x Ö’@∞ áê@¡#∞ =∞O_»Å PÇ¨~° ã¨ÅÇ¨ Hõq∞\© ^Œ$+≤ìH˜ `≥zÛ, "å\˜x
ãïk^Œ∞Ì@‰õΩ `«QÆ∞ ã¨∂K«#Å∞ KÕÜ«Ú@.
=∞O_»Å Ñï+¨`ü :
(Z) =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ áœ~°ã¨~°Ñ¶¨~å‰õΩ ãÖ|OkèOz# JOâßÅ∞ ã¨g∞H˜∆OK«∞@.
(a) =∞O_»Å PÇ¨~° ã¨ÅÇ¨ Hõq∞\© ã¨Éèí∞º_≥·# =∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ =º=ã¨÷Ö’ U"≥·#
Ö’@∞áê@∞¡ LO>Ë "å\˜x Hõq∞\© Kè≥·~°‡<£ ^Œ$+≤ìH˜ `≥zÛ, =º=ã¨÷#∞ "≥∞~°∞QÆ∞ ÑïKÕO^Œ∞‰õΩ
ã¨∂K«#Å∞ *ÏsKÕÜ«Ú@.
(ã≤) KÒHõ _çáÈ ™ê÷~Ú PÇ¨~° ã¨ÅÇ¨ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºxQÍ =∞O_»Å Ñï+¨`ü „áê^ÕtHõ xÜ≥∂[Hõ=~°æ
ã¨Éèí∞ºÅ∞ ÑÖÑ≤}© =º=ã¨÷Ö’ U"≥·<å Ö’@∞áê@∞¡ LO>Ë "å\˜x "≥Å¡_çOz, =º=ã¨÷#∞
9 "≥∞~°∞QÆ∞ÑïKÕO^Œ∞‰õΩ ã¨∂K«#Å∞ KÕÜ«Ú@.

9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 18
9„QÍ=∞ ÑÖKå~Úf :
(Z)
9
KÒHõ _çáÈ PÇ¨~° ã¨ÅÇ¨ Hõq∞\© Kè≥·~°‡<£ J~Ú# ã¨~°ÊOKü, PÜ«∂ Hõq∞\© ã¨=∂"ÕâßÅ#∞
„Ñü<≥Å "≥Ú^Œ\ ˜ `Õn# U~åÊ@∞ KÕã≤, x~°fiÇ≤ÏOK«∞@. U^≥·<å „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÖ’ =¸_»∞
Hõ#fl Z‰õΩ¯= KÒHõ _çáÈÅ∞ L#fl ãÖ^Œ~°ƒù=ÚÖ’, ã¨QÆO KÒHõ _çáÈÅ ã¨=∂"ÕâßÅ#∞ <≥ÅÖ’x
"≥Ú^Œ\ ˜ `Õn#, q∞ye# KÒHõ _çáÈÅ ã¨=∂"ÕâßÅ#∞ <≥ÅÖ’x Ô~O_»= ~ÀA# x~°fiÇ≤ÏOz,
ã¨=∂"ÕâßÅ q=~åÅ#∞ =∞O_»Å Ô~"≥#∂º JkèHÍiH˜ ÑÖÑ≤OKåe.
(a) KÒHõ _çáÈÅ MÏmÅ∞, KÒHõ _çáÈÅ‰õΩ Hˆ \Ï~ÚOz# J`«º=ã¨~° =ã¨∞=Î ÙÅ ^è~Œ Å° ∞, KÒHõ _çáÈÅ‰õΩ
ãÖ|OkèOz# HÍ~°∞¤Å∞, ^èŒ~°Å q=~åÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜H˜ ãÖ|OkèOz# <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨#¡#∞,
L`«Î~°∞fiÅ#∞ „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf <À\©ãπ É’~°∞¤ÅÃÑ· „Ñ¨^Œi≈OK«∞@.
™ê^è•~°} q+¨Ü«∂Å∞ :
(Z) „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf ÑïkèÖ’x „Ñ¨*Ï ÑÖÑ≤}© =º=ã¨÷‰õΩ „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf xÑ¶¨∂ ãÖã¨÷QÍ
=º=Ç¨Ïiã¨∞ÎOk.
(a) HõÖˇHõì~°∞¡, qq^èŒ =∞O_»ÖÏÅ‰õΩ J`«º=ã¨~° =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ˆH\Ï~Úã¨∂Î *Ïs KÕã≤# L`«Î~°∞fiÅ#∞
lÖÏ¡ Ñï+¨`ü Kè≥·~°‡#¡‰õΩ, =∞O_»Å J^èŒº‰õ∆ΩÅ‰õΩ ÑÖÑ≤OKåe.
(ã≤) =∞O_»Å Ô~"≥#∂º JkèHÍ~°∞Å∞ KÒHõ _çáÈÅ‰õΩ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ˆH\Ï~Úã¨∂Î *Ïs KÕã≤# L`«Î~°∞fiÅ
Ü≥ÚHõ¯ Ô~O_»∞ „Ñ¨`«∞Å#∞ „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf ã¨~°ÊOK«∞Å‰õΩ ÑÖÑ≤OKåe.
(_ç) „Ñü _çáÈ‰õΩ J#∞|OkèOz# HÍ~°∞¤Å *Ïa`å#∞ =∞O_»Å Ô~"≥#∂º JkèHÍi ã¨~°ÊOKü‰õΩ
ÑÖÑ≤OKåe.
(W) ^èŒ~°Å q=~åÅ∞, „Ñü HÍ~°∞¤‰õΩ *Ïs KÕÜ«Ú J`«º=ã¨~° =ã¨∞Î=ÙÅ q=~åÅ∞ =∞O_»Å Ô~"≥#∂º
JkèHÍi ã¨~°ÊOKü‰õΩ ÑÖÑ≤OKåe.
(ZÑ¶)π „Ñü _çáÈ‰õΩ J#∞|OkèOz# HÍ~°∞¤Å *Ïa`å q=~åÅ#∞ „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf „Ñ¨Kå~°O
KÕÜ«∂e.
9 9
19
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 2. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î x~å‡}=Ú 9
„Ñ¨É∞íè `«fi=Ú <À\˜ÑHˆ≤¶ +¨#∞ ^•fi~å, XHõ xs‚`« `Õn #∞O_ç „Ñü =∞O_»Å=Ú#‰õΩ XHõ =∞O_»Å Ñï+¨`∞« #Î ∞
U~åÊ@∞ KÕã¨∞ÎOk. U `Õn #∞O_ç P =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î J=∞Å∞Ö’xH˜ =K«∞Û<À P q=~°=ÚÅ∞, `«~°∞"å`«
ÑÖKå~ÚfÅ∞ Z"≥<· å =Úxã≤áêe\©ÅÖ’ qb#=Ú KÕÜÚ« @ =Å# =K«∞Û =∂~°∞ÊÅ∞ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q ZÑ¨Ê\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞
P „Ñ¨Éèí∞`«fi <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨#∞Ö’ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞|_»∞#∞.
1974 ãÖ=`«û~°ÑÙ¨ PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò lÖÏ¡Å =º=™ê÷Ñ#¨ K«@=ì ÚÖ’x 3= ÃãHõ#∆ ∞ „Ñ¨HÍ~°O XHõ =∞O_»ÖÏxfl
qÉèílOz<å ÖË^• H˘`«Î« =∞O_»ÖÏxfl U~åÊ@∞ KÕã≤<å ÖË^• W`«~°„`å KÕã≤# =∂~°∞ÊÅ QÆ∂iÛ „Ñ¨Éèí∞`«fiO `«#
H˘`«Î <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£Ö’ q=iã¨∞ÎOk. H˘`«Î <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨#∞ q=~åÅ∞ J=∞Ö’¡H˜ ~åQÍ<Õ JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞#fl
áê`«q ~°^Œ∞ÌJ=Ù`å~Ú.
„Ñü =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î D „HÕk „Ñ¨`ÕºHõ`«Å#∞ Hõey =ÙO_»∞#∞
1. „Ñ¨`ÕºHõ, <åºÜ«∞|^Œú"≥∞ÿ# ãÖã¨÷QÍ (HÍ~˘Êˆ~\ò ÉÏ_ô) "å~°ã¨`«fiÑ¨Ù Ç¨Ï‰õΩ¯ Hõey ™ê=∂#º =Ú„^Œ Hõey
=ÙO@∞Ok.
2. `«# ¿Ñ~°∞`À Pã¨∞ÎÅ∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛH˘#∞@‰õΩ#∂, J=Ú‡H˘#∞@‰õΩ#∂ JkèHÍ~°O QÆÅ HÍ~˘Êˆ~\ò
ãÖã¨÷QÍ LO@∞Ok.
3. =∞O_»Å Ñï+¨`ü ¿Ñ~°∞# HÍO„\Ï‰õΩìÅ∞ ‰õΩ^Œ∞~°∞ÛH˘#=K«∞Û#∞. HÀ~°∞ìÖ’ "åº[º=Ú "ÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
|Ü«∞\˜ "å~°∞ P=∞O_»Å Ñï+¨`üÃÑ· HÀ~°∞ìÖ’ "åº[º=Ú "ÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
4. `«#‰õΩ ãÖ„Hõq∞Oz# JkèHÍ~åÅ`À `å#∞ x~°fiiÎOK«=Åã≤# HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ
'Éˇ·ÖÏ#∞— `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞H˘#∞ JkèHÍ~°O Hõey LO@∞Ok. (ÃãHõ∆<£ 259 =∞iÜ«Ú l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.
<≥O. 434 Ñ≤.P~ü. `Õk:15/7/95)
„Ñ¨Éèí∞`«fiO "å~°∞ =∞O_»Å=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ñïkè, q^èŒ∞Å∞ JkèHÍ~åÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞QÍ QÆÅ JOâ◊=ÚÅÖ’
=∂~°∞ÊÅ∞ KÕ~°∞ÊÅ∞, ã¨=~°}Å∞ KÕã¨∂Î <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£ WKÕÛ JkèHÍ~°O „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ =ÙO@∞Ok.
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨Éèí∞ºÅ∞ : ÃãHõ∆<£ :149
=¸_»OK≥Å ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷ÅÖ’, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î =∞^èŒº ™ê÷~ÚÖ’ =ÙO@∞Ok. =∞O_»Å
™ê÷~ÚÖ’ x~°fiÇ≤ÏOK«=Åã≤# Jaè=$kú Ñ¨#∞Å∞ QÆ∂iÛ ãïÜ≥ÿ∞# x~°‚Ü«∂Å∞ fã≤H˘#∞@‰õΩ, „Ñüx^èŒ∞Å#∞
PÜ«∂ xÜ≥∂[Hõ =~°=æ ÚÅ#∞O_ç Z#∞flH˘O^Œ∞~°∞. =∞O_»Å Ñï+¨`∞« ÖÎ ’ D „HÕk "å~°∞ ã¨É∞íè ºÅ∞QÍ LO^Œ∞~°∞.
1. D K«@ì=ÚÖ’x, ÃãHõ∆#∞ 151 „Ñ¨HÍ~°O, „áêOfÜ«∞ xÜ≥∂[Hõ =~°æ=ÚÅ #∞O_ç Z#∞flHÀ|_ç#
Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞ºÅ∞ :
9 2. Ñ¨ÓiÎQÍ, ÖË^• áêH˜∆HõOQÍ =∞O_»ÖÏxH˜ K≥Ok#\˜ì xÜ≥∂[Hõ =~°æO #∞O_ç ~å„+¨ì JÃãOc¡H˜ ZxflÔH·
„áêux^èŒºO =Ç≤ÏOK«∞K«∞#fl ZO.ZÖò.Z.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 20
9 3. 9
Ñ¨ÓiÎQÍ, ÖË^• áêH˜H∆ Oõ QÍ, =∞O_»ÖÏxH˜ K≥Ok# xÜ≥∂[Hõ =~°=æ Ú#∞O_ç ZxflÔH,· Ö’H± ã¨É‰íè Ωõ „áêux^èºŒ =Ú
=Ç≤ÏOK«∞K«∞#fl ã¨Éèí∞º_»∞.
4. =∞O_»ÖÏxH˜ ãÖ|OkèOz# F@~°¡ *Ïa`åÖ’ il+¨~ì ∞° ¤ F@Ô~,· ~å[ºã¨É‰íè Ωõ , „áêux^èºŒ =Ú =Ç≤ÏOK«∞K«∞#fl
ã¨Éèí∞º_»∞.
5. =∞O_»ÖÏxH˜ ãÖ|OkèOz# F@~°¡ *Ïa`åÖ’ il+¨ì~°∞¤ F@~°∞ J~Ú=ÙO_ç, 21 ãÖ=`«û~åÅ‰õΩ
`«‰õΩ¯= HÍx =Ü«∞ã¨∞ûO_ç, ã¨Éèí∞ºÅKÕ HÀ PÑπì KÕã¨∞HÀ|_ç#, "≥∞ÿ<åi\© =~°æ=Ú#‰õΩ K≥Ok# XHõ
ã¨Éèí∞º_»∞.
ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯x# ZO.ZÖò.U., Ö’H±ã¨Éèí ã¨Éèí∞º_»∞, ~å[º ã¨Éèí ã¨Éèí∞º_»∞ ‰õÄ_® "å~°∞ PÜ«∂
ã¨ÉÅíè Ö’ „áêux^èºŒ O =Ç≤ÏOK«∞#O`«HÍÅ=Ú =∂„`«"∞Õ , =∞O_»Å Ñï+¨`∞« ‰Î Ωõ ZH±û PÑ¶+≤ Ü
≤ ∂≥ ã¨É∞íè ºÅ∞QÍ
LO\Ï~°∞. D ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ (ZO.ZÖò.U., ZO.Ñ‘.Å∞) Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ LO_»∞ JkèHÍ~åÅxfl
LO\Ï~Ú. HÍx =∞O_»Å Ñï+¨`∞« Î J^èºŒ ‰õΩ∆ x, Láê^èºŒ ‰õΩ∆ x ZxflHõÖ’#∞ =∞iÜ«Ú Jqâßfiã¨ f~å‡#OÃÑ#·
F@∞ KÕÜ«Ú JkèHÍ~°O ÖË^Œ∞.
JÅÊ ãÖMÏºHõ =~°æ=ÚÅ "åi #∞O_ç ZOÑ≤Hõ KÕã¨∞H˘#fl ã¨Éèí∞º_»∞ 5 ãÖ=`«û~åÅ∞ Ñ¨^ŒqÖ’
=ÙO\Ï_»∞. W\˜ì ã¨Éèí∞ºxH˜ Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ QÆÅ Jxfl Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞, JkèHÍ~åÅ∞ LO\Ï~Ú.
=∞O.Ñ¨. J^èŒº‰õ∆Ωx, Láê^èŒº‰õ∆Ωxfl ZxflHõÖ’#∂, Jqâßfiã¨ f~å‡#OÃÑ·# F@∞ KÕÜ«Ú JkèHÍ~°OÖË^Œ∞.
=∞O_»ÖÏxfl „áê^ÕtHõ xÜ≥∂[Hõ =~°æ=ÚÅ∞QÍ qÉèílOK«∞@ (ÃãHõ∆<£ : 149, 150)

ã¨Éèí∞ºÅ ZxflHõ xq∞`«ÎO KÕÜ«∞|_ç# ~°∂Å∞û „Ñ¨HÍ~°O, ÑÖKå~Úf ~å*ò Hõg∞+¨#~°∞ <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£
^•fi~å ÃãHõ<∆ £ 149 ##∞ãïOz =∞O_»Å Ñï+¨`∞« Î UiÜ«∂#∞ xs‚`« [<åÉèÏ „áêuÑ¨kHõ# xÜ≥∂[Hõ =~°=æ ÚÅ∞QÍ
qÉèíl™êÎ~°∞. XH˘¯Hõ¯ „áêOfÜ«∞ xÜ≥∂[Hõ =~°æ=Ú Ü≥ÚHõ¯ [<åÉèÏ WOK«∞q∞OK«∞ 3,4 "ÕÅ =∞^èŒº LO_»∞#@∞¡
K«∂™êÎ~°∞. J@∞¡ qÉèílOK«∞@Ö’, "≥Ú`«ÎO =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÖ’x Jxfl xÜ≥∂[Hõ =~°æ=ÚÅÖ’x [<åÉèÏ
ãÖYº WOK«∞ q∞OK«∞ ã¨=∞OQÍ LO_»∞#@∞¡ K«∂™êÎ~°∞.
xÜ≥∂[Hõ =~Ææ ã‘@¡‰õΩ i[ˆ~fi+¨#∞¡

73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°}##∞ãïOz, =∞O_»ÅOÖ’x "≥Ú`«ÎO ã‘@¡ ãÖYºÖ’ "åi [<åÉèÏ âß`«Ñ¨Ù
^•=∂ëê x+¨ÊuÎ „Ñ¨HÍ~°O Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ "åiH˜, Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÅÆ "åiH˜ =∞iÜ«Ú 34 âß`«O `«Q‰æÆ Ωõ O_®
"≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å "åiH˜ i[ˆ~fi+¨#∞¡ HõeÊOKåe. PÜ«∂ Hˆ @ysÅ‰õΩ i[~°∞fi KÕÜ∞« |_»∞ "≥Ú`«OÎ ™ê÷<åÖ’¡,
1/3= =O`«∞, P ˆH@ysˆH K≥Ok# =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ˆH\Ï~ÚOKåe.
i[ˆ~fi+¨#¡Ö’ ~˘>Ë+¨#∞ :
XHõ ™êi i[~°∞fi KÕÜ«∞|_ç# Jxfl ˆH@ysÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# ™ê÷<åÅ#∞ `«^Œ∞Ñï ZxflHõÖ’¡ ~˘>Ë+¨<£
Ñ¨^ŒúuÖ’ i[~°∞fiKÕÜ«∂e.
9i[~°∞fi_»∞ ™ê÷<åÖ’¡ "Õˆ~ "å~°∞ áÈ\© KÕÜ«∞~å^Œ∞ :
=∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ QÍx, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ∞, Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ∞, "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å‰õΩ QÍx i[~°∞fi
9
21
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 KÕÜ«∞|_ç# ™ê÷<åÅÖ’ PÜ«∂ ˆH@yiH˜ K≥Ok# "åˆ~ áÈ\© KÕÜ«∂e. i[~°∞fi KÕÜ«∞|_»x [#~°Öò ˆH@ys
™ê÷<åÅ‰õΩ Z=Ô~·##∂ áÈ\© KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
9
=∞O_»Å „áê^ÕtHõ xÜ≥∂[Hõ=~°æ ã¨Éèí∞ºÅ (ZOÑ≤\ ˜ã≤) ZxflHõ‰õΩ J~°›`«Å∞
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨Éèí∞ºÅ∞QÍ áÈ\© KÕÜ«Ú@‰õΩ K«@ì „Ñ¨HÍ~°=Ú D „HÕk J~°›`«Å∞ LO_®e.
1. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î F@~°¡ *Ïa`åÖ’ `«# ¿Ñ~°∞ #"≥∂^Œ∞ J~Ú=ÙO_®e. (ÃãHõ∆<£ 155)
2. JÉèíºi÷H˜ 21 ãÖ=`«û~åÅ∞ =Ü«∞ã¨∞û Ñ¨ÓiÎ J~Ú =ÙO_®e. (ÃãHõ∆<£ 155)
J#~°›`«Å∞ :
D „HÕk "å~°∞ ZxflHõ‰õΩ J#~°∞›Å∞.
u ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Öˇ·# „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞ÎÅ‰õΩ |HÍ~Ú
Ñ¨_ç#"å~°∞.
u HÍO„\Ï‰õΩì =º=Ç¨~åÅ∞ : ÑÖKå~Úf ãÖã¨÷ÅÖ’ „Ñ¨ã¨∞Î`«=Ú [~°∞QÆ∞`«∞#fl HÍO„\Ï‰õΩì Ñ¨#∞Å`À
ãÖ|O^èŒO L#fl"å~°∞.
D „HÕ^Œ #∞^ŒÇ¨ÏiOz#"å~°∞ J#~°∞›Å∞ HÍ~°∞ :
u U^≥·<å HõOÃÑhH˜ _≥·Ô~Hõì~°∞QÍ HÍ‰õΩO_® ¿+~°∞ Ç¨ÏŸÅ¤ˆ~ J~Ú`Õ.
u U"≥·<å ã≤÷~åã≤Î =º=Ç¨~åÖ’¡ JÉèíºi÷ H“Å∞^•~°∞_»∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú`Õ, Pã≤Î „HõÜ«∞O á⁄Ok`Õ ÖËHõ
q„Hõ~Ú¿ãÎ.
u JÑ¨ÙÊfã≤ H˘#fl "åiH˜, J„y"≥∞O@∞ „"åã≤# "åiH˜ Ç¨q∞QÍ =∂„`«"Õ∞ LO>Ë.
u lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î q+¨Ü«∞"≥∞ÿ „Ñ¨Hõ@#Å∞ ~ÚzÛ# Ñ¨„uHõÅ`À ãÖ|O^èŒO LO>Ë
u ÑÖKå~Úf ~å*ò K«@ì=Ú 1994 Ö’x ÃãHõ∆#∞¡ 18,19,20,21 =∞iÜ«Ú 22ÅÖ’ q=iOz#
J#~°›`«Å∞O>Ë.
J#~°›`«Å#∞ Z=~°∞ x~°‚~Ú™êÎ~°∞:
ã¨É∞íè ºÅ J#~°›`Å« ‰õΩ ãÖ|OkèOz# q"å^•Å#∞ ãÖ|Okè`« lÖÏ¡ =ÚxûÑ¶π ÑïjeOz, ã¨É∞íè ºÅ J#~°›`Å« #∞
x~°‚~Ú™êÎ~°∞. lÖÏ¡ =ÚxûÑ¶π x~°‚~ÚOKÕ=~°‰õΩ q"å^Œã¨Ê^Œ ã¨Éèí∞º_»∞, J~°∞›_≥·# ã¨Éèí∞ºÅ∞QÍ<Õ H˘#™êQÆ∞`å~°∞.
Ãã.20(a) ^•fi~å J#~°∞›Öˇ·# ã¨Éèí∞ºÅ∞, J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞ QÍx, Láê^èŒº‰õ∆ΩÅ∞ QÍx J~Ú`Õ "å~°∞ J\˜ì
Ñ¨^Œqx ‰õÄ_® HÀÖ’Ê`å~°∞. HÍx uiy "å~°∞ ã¨Éèíº`«fi=Ú#∞ á⁄Ok# "≥O@<Õ "åi J^èŒºHõ∆ / Láê^èŒºHõ∆
Ñ¨^Œ=ÙÅ#∞ ‰õÄ_® á⁄Ok#>Ë¡.
~år<å=∂Å∞ :
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ / Láê^èŒº‰õ∆Ω_»∞ / ã¨Éèí∞ºÅ∞ / HÀ –PÃÑì_£ ã¨Éèí∞ºÅ ~år<å=∂Å∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü
=ÚYº HÍ~°º x~åfiÇ¨Ï} JkèHÍiH˜ „"å`«Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ <À\©ã¨∞ WzÛ ~år<å=∂ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. ~år<å=∂
KÕ¿ã ã¨Éèí∞º_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ <À\©ã¨∞ ã¨=∞iÊOK«Hõ áÈ`Õ, =ÚYº HÍ~°ºx~åfiÇ¨Ï}ÏkèHÍi ãÖ|Okè`« JÉèíºi÷
9 #∞Oz ~år<å=∂ Ü«∞^•~°÷`«#∞ ~°∂_èç Ñ¨~°K«∞HÀ"åe. <À\©ã¨∞ JOk# ~ÀA #∞O_ç ~år<å=∂ J=∞Å∞Ö’H˜
=ã¨∞ÎOk. 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 22
9 3. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î q^èŒ∞Å∞ – JkèHÍ~åÅ∞ 9
„Ñ¨[Ö’¡ ã¨fiâ◊H˜Î`À ã¨fiÜ«∞OQÍ `«=∞ HÍà◊§ g∞^Œ xÅ|_»∞@‰õΩ, JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’QÆÅ =#~°∞Å#∞
ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∂, Pi÷HõOQÍ ÉÖ’¿Ñ`«"≥∞ÿ, r=# „Ñ¨=∂}ÏÅ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~°∞K«∞H˘x,
Ñ≤Å¡Å#∞ K«kqOK«∞H˘O@∂, ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞OHÀãÖ Ñ¨Ü«∞xOKÕ â◊H˜Îx, Pã¨H˜Îx ÃÑOá⁄OkOK«_»O =∞O_»Å
Ñï+¨`ü „Ñ¨^è•# Hõ~°Î=ºO. WO^Œ∞HÀãÖ ÑÖKå~Úf ~å*ò K«@ìO ^•fi~å =∞O_»Å Ñï+¨`ü‰õΩ ãÖ„Hõq∞Oz#
qq^èŒ HÍ~°º„Hõ=∂Å J=∞Å∞‰õΩ Hõ$+≤ ãëÊ, P =∞O_»ÅOÖ’x „Ñ¨[Å r=# „Ñ¨=∂}ÏÅ∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ñ¨~°∞Û@‰õΩ,
"åiÖ’ x~°∞^ÀºQÆ`«#∞ `«yæOz ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨Ü«∞Hõ „Ñ¨=$uÎx ÃÑOá⁄OkOK«∞@‰õΩ, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î K«~°ºÅ∞
fã¨∞HÀ"åe. P kâ◊QÍ Ñ¨xKÕÜ«Ú@‰õΩ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î D „HÕk JkèHÍ~åÅ∞ Hõey =ÙO@∞Ok.
1. áêÅ<åãÖ|Okè`« JkèHÍ~åÅ∞ :
u Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. ÃÑ#· =∞iÜ«Ú ã≤|ƒOkÃÑ<· å, `«=∞ Pnè#OÖ’ Ñ¨xKÕÜÚ« q^•ºãÖã¨Å÷ ÃÑ<· å ÑïáêÅ<å
xÜ«∞O„`«}ÏkèHÍ~°O Hõey=ÙO_»∞@.
u K«@ì „Ñ¨HÍ~°O =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ xˆ~ÌtOK«|_ç# U HÍ~°º„Hõ=∞"≥∞ÿ##∂ KÕÜ«∞=∞x Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.#∞
P^ÕtOK«∞ JkèHÍ~°O Hõey LO_»∞@.
u Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.#∞ J`«x Pnè#OÖ’ QÆÅ U iHÍ~°∞¤<≥·##∂, `«=∞‰õΩ JO^Œ*ËÜ«∞=∞x HÀˆ~ JkèHÍ~°O
Hõey LO_»∞@.
u =∞O_»Å Ñï+¨`ü KÕã≤# f~å‡<åÅ J=∞Å∞f~°∞#∞ ã¨q∂H˜∆OK«∞ JkèHÍ~°O Hõey LO_»∞@.
2. Pi÷Hõ =#~°∞Å ã¨g∞Hõ~°} :
u K«@ì„Ñ¨HÍ~°O „Ñ¨Éèí∞`«fiO #∞O_ç =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ ~å=Åã≤# „QÍO@¡#∞, W`«~° ~å|_»∞Å#∞
~å|@∞ìH˘#∞ JkèHÍ~°OQÆÅ^Œ∞.
u lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ Ñ¨Ó~°fi J#∞=∞u`À, =∞O_»Å=ÚÖ’x „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ #∞O_ç H˘O`« xkèx
=ã¨∂Å∞ KÕÜ«Ú JkèHÍ~°O QÆÅ^Œ∞.
u „Ñ¨Éèí∞`«fi J#∞=∞u á⁄Ok, x~°‚~ÚOz# "Õ∞~°‰õΩ ÑÖKå~ÚfÅ∞ qkèOz# Ñ¨#∞flÅÃÑ· ã¨~åÛùi˚
qkèOK«=K«∞Û#∞. – (ÃãHõ∆<£ 161)
u „Ñ¨É∞íè `«fiO =ÚO^Œ∞ J#∞=∞u`À xs‚`« +¨~`° ∞« Å‰õΩ Ö’|_ç, K«@Ñì ~¨ "° ∞≥ #ÿ q^è∞Œ Å x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ
™⁄=Ú‡#∞ JÑ¨ÙÊQÍ á⁄O^Œ=K«∞Û#∞.
3. Pi÷Hõ =º=Ç¨~åÅ x~°fiÇ¨Ï} :
u "åi¬Hõ |_≥\˚ ò P"≥∂kOK«∞@, Y~°∞ÛÅ#∞ xÜ«∞O„uOK«∞@, H˘#∞QÀà◊§‰õΩ ãÖ|OkèOz ¿ã+ì #¨ s, Ñ¶s¨ flK«~ü
9 "≥Ú^ŒÅQÆ∞ H˘#∞QÀà◊√§ ~°∂. 5000/– q∞Oz Ys^Œ∞ KÕÜ«∞=Åã≤#Ñ¨Ù_»∞ ãÖ|Okè`« >ˇO_»~°¡#∞ 9
23
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 u
P"≥∂kOK«∞ JkèHÍ~°O =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ QÆÅ^Œ∞.
„QÍq∂} „Ñ¨[ÅÖ’, ã¨fiÜ«∞O ã¨ÇÏ¨ Ü«∞Hõ „Ñ¨=$uÎx áê^Œ∞H˘eÊ, ™ê÷xHõOQÍ ÅÉèºí =∞ÜÕ∞º ã¨ÇÏ¨ [=#~°∞Å#∞
9
ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ qxÜ≥∂yOK«∞H˘x, "åi r=# „Ñ¨=∂}ÏÅ#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘#∞#@∞¡ =∞O_»Å
Ñï+¨`«∞Î Hõ$+≤ KÕÜ«∂e.
u Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. `«Ü«∂~°∞ KÕã≤# "åi¬Hõ ÖˇHõ¯Å#∞ ã¨g∞H˜∆Oz P"≥∂kã¨∞ÎOk.
u P_ç@~°∞ P_ç\ò KÕã#≤ `«~∞° "å`« ã¨=∞iÊOz# P_ç\ò iáÈ~°∞#ì ∞ ã¨g∞H˜ã∆ ∞¨ OÎ k. JÉèºí O`«~åÅÃÑ· `«Ü∂« ~°∞
KÕã≤# ã¨=∂^è•<åÅ∞ P"≥∂kã¨∞ÎOk.
4. Éˇ·ÖÏÅ∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«Ú JkèHÍ~°O :
„Ñ¨Éèí∞`«fi x|O^èŒ#Å‰õΩ Ö’|_ç lÖÏ¡ Ñï+¨`ü P"≥∂^Œ=Ú`À =∞O_»Å Ñï+¨`ü Éˇ·ÖÏÅ∞ `«Ü«∂~°∞
KÕã¨∞H˘#=K«∞Û#∞. (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 434 `Õk : 15.7.1994)
5. *Ï~ÚO@∞ Hõq∞\©Å#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«Ú JkèHÍ~°O (ÃãHõ∆<£ 175):
„Ñ¨É∞íè `«fi ã¨∂K«#"Õ∞~°‰Ωõ XHõ\H˜ Oõ >ˇ Z‰õΩ¯= ™ê÷xHõ ãÖã¨Å÷ Ö’ L=∞‡_ç „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ ™ê^è#Œ ‰õΩ *Ï~ÚO@∞
Hõq∞\©x U~åÊ@∞ KÕã∞¨ H˘#=K«∞Û#∞. LII XHõ „QÍ=∞ÑÖKå~Úf HõO>Ë Z‰õΩ¯= „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅÖ’x
„Ñ¨[Å#∞ ÅaÌK‰Õ Äõ ~ˆ „`åQÆ∞h\˜ Ñ¨^HŒä ÍÅ∞, =O`≥#Å x~å‡}O KÕÜÚ« @, K≥~∞° =ÙÅ x~°fiÇ¨Ï} "≥Ú^ŒÅQÆ∞
Ñ¨^äŒHÍÅ J=∞Å∞, x~°fiÇ¨Ï} H˘~°‰õΩ *Ï~ÚO\ò Hõq∞\©Å#∞ U~åÊ@∞ KÕã¨∞H˘#=K«∞Û#∞.
6. „QÍg∞}Ïaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å ã¨g∞Hõ∆ :
ÑÖKå~Úf ~å*ò K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 161, Ã+_»∂ºÅ∞ 2 „Ñ¨HÍ~°O D „HÕk JOâ◊=ÚÅ Ñ¨~°º"ÕHõ∆}
=∞iÜ«Ú ã¨g∞Hõ∆KÕÜ«Ú JkèHÍ~°O QÆÅ^Œ∞.
u ã¨=∂*Ïaè=$kú
u =º=™êÜ«∞O
u Ñ¨â◊√ãÖ=~°÷# –=∞`«ûº Ñï„â◊=∞
u P~ÀQÆº=Ú – „QÍg∞} áêiâ◊√^Œúº=Ú
u q^Œº – ™êOÑ¶≤∞Hõ q^Œº
u Hõ=¸ºxˆH+¨#∞¡
u ‰õΩ\©~° Ñï„â◊=∞Å∞
u =∞Ç≤ÏàÏ ãÖˆH∆=∞=Ú
u ™êOÑ¶≤∞Hõ ãÖˆH∆=∞=Ú
u J`«º=ã¨~° ã¨Ç¨Ü«∞=Ú
u QÆ}ÏOHÍÅ ¿ãHõ~°}
9 u
u
ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨Ü«∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
„@ã¨∞ìÅ x~°fiÇ¨Ï}
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 24
9 4. =∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆Ωx (ZOÑ≤Ñ≤) q^èŒ∞Å∞ – ÉÏ^èŒº`«Å∞ (Ãã. 165) 9
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î x~°fiÇ≤ÏOK«=Åã≤# Jxfl HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ x~°fiiÎOK«_®xH˜ =∞O_»Å
Ñï+¨`∞« Î J^èºŒ ‰õΩ∆ _»∞ <åÜ«∞Hõ`fi« O =Ç≤ÏOz „Ñ¨[Å‰õΩ ["å|∞ ^•sQÍ LO\Ï_»∞. P ÉÏ^èºŒ `«Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_®xH˜
PÜ«∞# D „HÕk JkèHÍ~åÅ#∞ Hõey =ÙO\Ï_»∞.
áêÅ#‰õΩ ãÖ|OkèOz# JkèHÍ~åÅ∞ :
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î P"≥∂kOz# f~å‡<åÅ#∞ J=∞Å∞ KÕÜ«Ú@H˘~°‰õΩ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.ÃÑ· ÑïáêÅ<å
xÜ«∞O„`«}ÏkèHÍ~°O.
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÖ’ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ Jxfl iHÍ~°∞¤Å#∞ ÑïjeOK«∞ JkèHÍ~°O.
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î Ü«∂=`«∞Î ã≤|ƒOkÃÑ· „Ñ¨Éèí∞`«fi x|O^èŒ#Å "Õ∞~°‰õΩ xÜ«∞O„`«}ÏkèHÍ~°O.
u Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. HÍºA=Öò â◊Å=Ù =∞OE~°∞ KÕÜ«Ú JkèHÍ~°O.
u lÖÏ¡ ™ê÷~Ú, ~å„+¨ì™ê÷~Ú HÍ~åºÅÜ«∂Å‰õΩ ÑÖÑ¨Ù =ÚYº"≥∞ÿ# „Ñüáê^Œ#Å∞ P"≥∂kOK«∞ JkèHÍ~°O
(l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.40 `Õk :23.1.90)
J`«º=ã¨~° Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’ x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞H˘#∞ JkèHÍ~°O :
J`«º=ã¨~° Ñïã≤÷`«∞Ö’¡ Ü«∞O.Ñ≤.Ñ≤. QÍ~°∞, Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.#∞ ãÖ„Ñ¨kOz „Ñ¨[Å‰õΩ ~°Hõ∆} =∞iÜ«Ú
Éèí„^Œ`« HõeÊOK«∞@‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# U x~å‡} Ñ¨x<≥·<å "≥O@<Õ KÕÜ«∞=Åã≤#kQÍ P^ÕtOK«=K«∞Û#∞. J~Ú`Õ,
`«^Œ∞Ñï [~°∞QÆ∞ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂"Õâ◊=ÚÖ’ P Ñ¨xx KÕÑ¨@∞ì@‰õΩ QÆÅ HÍ~°}=ÚÅ#∞ `≥eÜ«∞Ñ¨~åÛe.
L^• : =∞Ozh\˜ ÃÑ·Ñ¨ÙÅ∞ Ñÿe h~°∞ =$^è• J~Ú#Ñ¨Ù_»∞ ^•xx "≥O@<Õ i¿Ñ~°∞ KÕÜ«Ú@.
„Ñ¨Éèí∞`«fi L`«Î~°∞fiÅ‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ# U Ñ¨x<≥·<å KÕÜ«∞=∞x Ü«∞O.Ñ≤.Ñ≤. P^ÕtOK«~å^Œ∞.
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î g∞\ÕQÆ∞Å U~åÊ@∞ x~°fiÇ¨Ï} Ü«∞O.Ñ≤.Ñ≤. JkèHÍ~åÅ∞ :
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ `Õnx, ã¨=∞Ü«∂xfl x~°‚~ÚOK«∞ JkèHÍ~°O, J*ˇO_® JOâ◊=ÚÅ#∞
J"≥∂kOK«∞ JkèHÍ~°O.
u =∞O_»Å ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ U^Õx =ÚYº"≥∞ÿ# JOâ◊O q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨ÅÇ¨ ãÖ„Ñ¨kOÑ¨ÙÅ H˘~°‰õΩ q+¨Ü«∞
Ñï*Ï˝#O QÆÅ =ºH˜Îx PÇ¨fixOK«=K«∞Û#∞. P=ºH˜Î U ~å[H©Ü«∞ áêsìH˜ K≥Ok# "å_»∞ HÍ~å^Œ∞.
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î x~°fiÇ≤ÏOK«∞ Jxfl ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ J^èŒºHõ∆`« =Ç≤ÏOK«∞#∞.
u =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∂"ÕâßÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ ÉÏ^èŒº`«QÆÅ =ºH˜ÎQÍ, „Hõ=∞ tHõ∆} áê\ÕK«x
ã¨Éèí∞ºx `«^Œ∞Ñï [~°∞QÆ∞ 4 ã¨=∂"ÕâßÖ’¡ áêÖÁæ#‰õΩO_® ã¨ÃãÊO_»∞ KÕÜ«Ú JkèHÍ~°O Hõey Ü«ÚO_»∞#∞.
9q^•ºJaè=$kúÖ’ áê„`« : 9
25
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 u 9
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞, =∞O_»Å q^•º Hõq∞\© Kè≥·~°‡<£ Ç¨ÏŸ^•Ö’ áê~î°âßÅ q^•º Hõq∞\©Å
Ñ¨xf~°∞#∞ ã¨g∞H˜∆Oz `«QÆ∞ ã¨∂K«#eK«∞Û@.
u =∞O_»Å ™ê÷~Ú Láê^è•ºÜ«ÚÅ |kbÅ H“xûeOQ∑ Hõq∞\©H˜ J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞QÍ =º=Ç¨ÏiOK«∞@.
u =∞O_»Å Ñï+¨`ü áê~î°âßÅÅ#∞ ãÖ^Œi≈Oz, q^•º„Ñ¨=∂}ÏÅ∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ñ¨~°∞Û@‰õΩ, =ã¨`«∞Å HõÅÊ#‰õΩ
Hõ$+≤ KÕÜ«Ú@.
Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ áê„`« :
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ x^èŒ∞Å`À#∂, „Ñ¨Éèí∞`«fi x^èŒ∞Å`À#∂ KÕÜ«Ú Jaè=$kú Ñ¨#∞Å#∞ Ñ¨~°º"ÕH˜∆Oz
"å\˜ J=∞Å∞#∞, <å}º`«#∞ ã¨g∞H˜∆OK«∞@, Ö’áêÅ∞O>Ë ãÖ|Okè`« WO[hiOQÆ∞ JkèHÍi ^Œ$+≤ìH˜
`≥K«∞Û@.
u „áê^äŒq∞Hõ P~ÀQÆº ˆHO„^Œ ã¨ÅÇ¨ Hõq∞\© K≥·~°‡<£QÍ =∞O_»ÅOÖ’ P~ÀQÆº HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ ãïQÍ
J=∞Å∞ [~°∞QÆ∞@‰õΩ Hõ$+≤ KÕÜ«Ú@.
u =∞O_»Å ™ê÷~Ú ÉÏºOHõ~°∞û Hõ#ûÖËì\ ˜"£ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºxQÍ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ =∞iO`« |∞∞} ã¨^Œ∞áêÜ«∞O
HõeÊOz ã¨Ç¨ÏHõiOK«∞@.
u lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ã¨~°fi ã¨Éèíº ã¨=∂"ÕâßÖ’¡ âßâ◊fi`« PÇ¨fix`«∞_»∞QÍ áêÖÁæx =∞O_»ÅOÖ’ J=ã¨~°"≥∞ÿ#
Jxfl HÍ~°º„Hõ=∂Å QÆ∂iÛ K«iÛOK«∞@.
u Éèí∂q∞ JÃã·<£"≥∞O@∞ Hõq∞\© "≥∞O|~°∞QÍ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Éèí∂q∞ ÑÖÑ≤}© ãïQÍ [~°∞QÆ∞@‰õΩ `À_»Ê_»∞@.
u ™êOÑ¶≤∞Hõ ãÖˆH∆=∞ Ç¨ã¨ìà◊√§, JOQÆ<£"å_ô ˆHO„^•Å#∞, =∞Ç≤ÏàÏ =∞O_»à◊§#∞ ãÖ^Œi≈Oz "≥∞~°∞ÔQ·#
=ã¨`«∞Å HõÅÊ#‰õΩ `«^•fi~å ¿Ñ^Œ q^•º~°∞÷Ö’¡ q^•ºaè=$kúH˜ Hõ$+≤ KÕÜ«Ú@.
u Láêkè HõÅÊ# Ñ¨#∞ÅÖ’ Ñ¨xKÕÜ«Ú "åiH˜ Hõhã¨ "Õ`«<åÅ K≥e¡OÑ¨Ù J=∞Å∞#∞ ã¨g∞H˜∆OK«∞@.
u =∞O_»ÅOÖ’ QÆÅ z#fl h\˜ =#~°∞Å∞ Jaè=$kú Ñ¨~°K«∞@‰õΩ Hõ$+≤KÕã≤, `«^•fi~å ™êQÆ∞, „`åQÆ∞ h\˜
ã¨„Hõ=∞ qxÜ≥∂QÍxH˜ ã¨Ç¨ÏHõiOK«∞@.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 26
9 5. =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨Éèí∞ºÅ (ZOÑ≤\©ã≤) q^èŒ∞Å∞ – ÉÏ^èŒº`«Å∞ 9
ÑÖKå~Úf~å*ò =º=ã¨÷Ö’, =∞^èŒº™ê÷~ÚÖ’#∞#fl =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î, `«#‰õΩ ÑÖKå~Úf~å*ò K«@ìO
^•fi~å ãÖ„Hõq∞Oz# ÉÏ^èŒº`«Å x~°fiÇ¨Ï}Ö’#∂, Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å Ñ¶ë`åÅ#∞, „Ñ¨[Å‰õΩ
JOkOK«∞@Ö’#∂, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨Éèí∞ºÅ∞ „Ñ¨=ÚY áê„`« =Ç≤Ï™êÎ~°∞. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î KÕ¿ã „Ñü
HÍ~°º„Hõ=∞O ã¨É∞íè ºÅ ã¨q∞+≤ì x~°Ü
‚ ∞« O "Õ∞~°̂H [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Hõ#∞Hõ =∞O_»Å Ñï+¨`ü =º=Ç¨~°=ÚÅÖ’ =∞O_»e
ã¨Éèí∞ºÅ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO Ju =ÚYºO.
1. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂"ÕâßÖ’¡ áêÖÁæ#∞ JkèHÍ~°O :
‰ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î x~°fiÇ≤ÏOK«∞ ã¨=∂"ÕâßÅxflO\˜Ö’¡#∂ áêÖÁæx ã¨=∞ã¨ºÅÃÑ· K«iÛOK«∞@‰õΩ
JkèHÍ~°O HõÅ^Œ∞.
‰ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î qq^èŒ JOâßÅÃÑ· fã¨∞H˘#∞ q^è•# x~°‚Ü«∂Å#∞ „Ñ¨ÉèÏq`«O KÕÜ«Ú JkèHÍ~°O
HõÅ^Œ∞.
‰ =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∂"ÕâßÅ J*ˇO_®Ö’ =ÚYº"≥∞ÿ# ã¨=∞ã¨ºÅÃÑ· K«iÛOK«∞@‰õΩ „Ñüáê^Œ#Å#∞
ÑÖÑ≤ J*ˇO_®Ö’ KÕiÊOKÕ JkèHÍ~°O HõÅ^Œ∞.
‰ ã¨=∂"Õâ◊=Ú#‰õΩ 15 ~ÀAÅ =ÚO^Œ∞ <À\©ã¨∞`À „Ñ¨â◊fl#∞ ÑÖÑ≤, ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ K«iÛOK«∞@
^•fi~å ãÖã¨÷Ö’ ["å|∞ ^•s `«<åxfl fã¨∞H˘x=K«∞Û JkèHÍ~°O HõÅ^Œ∞.
‰ 8 ~ÀAÅ =º=kè`À f~å‡<åÅ#∞ „ÑüáêkOK«∞ JkèHÍ~°O HõÅ^Œ∞.
‰ =ÚO^Œ∞QÆ <À\©ã¨∞ ~ÚzÛ =∞O_»Å iHÍ~°∞¤Å#∞ ÑïjeOK«∞ JkèHÍ~°O HõÅ^Œ∞.
‰ =∞O_»Å Ñï+¨`ü, P^•Ü«∞ =ºÜ«∂Å#∞ =∞kOÑ¨ÙKÕã≤, "å\˜`À Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ fã¨∞H˘#∞
x~°‚Ü«∂ÅÖ’ ÉèÏQÆ™êfiq∞QÍ LO_»∞ JkèHÍ~°O.
‰ =∞O_»Å Ñï+¨`ü |_≥˚\ò P"≥∂kOK«∞ JkèHÍ~°O HõeyLO_»∞#∞.
‰ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ P^•Ü«∞ =ºÜ«∂Å#∞ P_ç@∞ì KÕã≤ Ö’HõÅ∞ Ñ¶Ö_»∞ P_ç@~°∞ ã¨=∞iÊOz#
x"ÕkHõ#∞ ÑïjeOz Ö’áêÅ#∞, JÉèíºO`«~åÅ#∞ QÆ∞iÎOz, J@∞=O\˜q uiy Ñ¨Ù#~å=$`«O
HÍ‰õΩO_® `«QÆ∞ *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î fã¨∞H˘<ÕÖÏ K«∂K«∞ JkèHÍ~°O HõÅ^Œ∞.
=∞O_»Å ÑïkèÖ’x „Ñ¨[Å‰õΩ ¿ãflÇ¨Ïáê„`«∞xQÍ LO@∂ Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂ÅÃÑ· J=QÍÇ¨Ï#
HõeyOz, K≥`· #« º=O`«∞Å∞QÍ KÕã,≤ Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖÖ’ "åi ÉèÏQÆ™êfi=∂ºxfl „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∂Î
`«#`À JOkih HõÅ∞Ñ¨ÙH˘x áÈ"åe.
9
2. qq^èŒ Hõq∞\©ÅÖ’ "≥∞O|~°∞QÍ q^èŒ∞Å∞ :
9
27
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 qˆHO„nHõ~°}Ö’ ÉèÏQÆOQÍ „Ñ¨Éèí∞`«fiO J<ÕHõ „Ñ¨`ÕºHõ q+¨Ü«∂Å#∞ Ö’`«∞QÍ ÑïjeOK«∞@‰õΩ
HÍ~åºK«~°} Hõq∞\©Å#∞, Jaè=$kú Hõq∞\©Å#∞ "Õã≤ JO^Œ∞ Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤.Å∞ áêÖÁæ#∞ J=HÍâ◊O HõeÊã¨∞ÎOk.
9
‰ „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ HÍ~åºK«~°} Hõq∞\©ÅÖ’ ã¨Éèí∞º_»∞QÍ, Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å „QÍ=∞
ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ, =∞O_»ÖÏxH˜ =∞^èŒº ã¨=∞#fiÜ«∂xfl ™êkèOK«∞@. (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 174
ÑÖ.~å. `Õk : 3.7.2002)
‰ =∞O_»Å h\˜ qxÜ≥∂QÆ Ñï~°Hõ∆} Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºxQÍ h\˜ Ñï~°Hõ∆}‰õΩ Hõ$+≤ KÕÜ«Ú@.
(l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 311 ÑÖ.~å. `Õk : 16.08.2002)
‰ Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞º_»∞ `«# xÜ≥∂[Hõ =~°æ ÑïkèÖ’x „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ ã¨=∂"ÕâßÅÖ’
âßâ◊fi`« PÇ¨fix`«∞x Ç¨ÏŸ^•Ö’ áêÖÁæx PÜ«∂ „QÍ=∂Å ã¨=∞ã¨ºÅ#∞, J=ã¨~åÅ#∞ f~°∞Û@‰õΩ
Hõ$+≤ KÕÜ«Ú@ =Ú#flQÆ∞ q^èŒ∞Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞#∞.
3. Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂ÖÖ’ áê„`« :
‰ =∞O_»Å ÑïkèÖ’ [~°∞QÆ∞ Jxfl Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ Ñ¨~°º"ÕH˜∆Oz, Jq ã¨„Hõ=∞OQÍ#∞,
Ñ¨\ ˜+¨ìOQÍ#∞ [~°∞QÆ∞#@∞¡ K«∂_»=K«∞Û#∞. J„Hõ=∂Å∞, ^Œ∞ÉÏ~å [~°∞QÆ∞`«∞#fl@∞¡ QÆ=∞x¿ãÎ Jk
ãÖ|OkèO`« JkèHÍ~°∞Å ^Œ$+≤ìH˜ fã¨∞ÔHo§, `«QÆ∞ q^èŒOQÍ JiHõ@∞ì@‰õΩ Hõ$+≤ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
(ÃãHõ∆<£ 166)
‰ |_»∞QÆ∞, |ÅÇ‘Ï# =~°æ=ÚÅ "åiH˘~°‰õΩ, =$^Œ∞úÅ∞, q`«O`«∞=ÙÅ∞, Ü«Ú=‰õΩÅ∞, =∞Ç≤Ïà◊Å∞,
tâ◊√=ÙÅ∞, tâ◊√ ãÖˆH∆=∞O H˘~°‰õΩ J=∞Å∞ KÕÜ«∞|_»∞ „Ñ¨Éèí∞`«fi HÍ~°º„Hõ=∂Å Ñ¶¨ÖÏÅ∞ ãïÜ≥ÿ∞#
Åaú^•~°∞Å‰õΩ ÅaèOKÕ q^èŒOQÍ Hõ$+≤ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
4. =∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒºHõ∆, Láê^èŒº‰õ∆ΩÅ Z#∞flH˘#∞ JkèHÍ~°O :
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î J^èŒº‰õ∆Ωx, Láê^èŒº‰õ∆Ωx `«# F@∞ ^•fi~å Ü≥∂QÆ∞ºÖˇ·# "åix Z#∞flH˘#∞
ÉÏ^èºŒ `åÜ«Ú`« JkèHÍ~°=Ú Hõey LO_»∞#∞. JÖÏˆQ `«#∞ Z#∞flH˘x# J^èºŒ Hõ,∆ Láê^èºŒ ‰õΩ∆ Å∞ =∞O_»Å ÑïáêÅ#
ã¨„Hõ=∞OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«∞@ ÖË^Œx ÉèÏqOz#Ñ¨Ù_»∞, ã¨Éèí qâßfi™êxfl HÀÖ’Ê~Ú#@∞¡QÍ, QÆ=∞x¿ãÎ Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤.
ã¨Éèí∞ºÅ∞, xÉO^èŒ#Å "Õ∞~°‰õΩ Jqâßfiã¨ f~å‡#O „Ñ¨"Õâ◊ ÃÑ\˜ì, Jã¨=∞~°∞÷Å#∞ `˘ÅyOz ã¨=∞~°∞÷Å#∞ ZOÑ≤Hõ
KÕã¨∞H˘#∞ JkèHÍ~°O Hõey Ü«ÚO_»∞#∞.
5. =∞O_»Å Ñï+¨`ü JÉèíº~°÷# ã¨=∂"Õâ◊O U~åÊ@∞ KÕÜ«Ú@ :
XHõ „Ñ¨`ÕºHõ JOâ◊OÃÑ· K«iÛOz, f~å‡#O KÕÜ«∂Åx ÉèÏq¿ãÎ 1/3 =O`«∞ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î
ã¨Éèí∞ºÖ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O á⁄Ok, JÉèíº~°÷# ã¨=∂"Õâßxfl U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=∞x, J^èŒº‰õ∆ΩxH˜ <À\©ã¨∞ ~ÚzÛ, J@∞¡
9 PÜ«∞# ã¨=∂"Õâ◊O U~åÊ@∞ KÕÜ«∞x Ü≥∞_»Å, ã¨Éèí∞ºÖË xs‚`« Ñ¨^Œúu „Ñ¨HÍ~°O ã¨=∂"Õâ◊O U~åÊ@∞ KÕã¨∞H˘x,
x~°‚Ü«∞O KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. P x~°‚Ü«∂xH˜ K«@ì|^Œú`« LO@∞Ok. 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 28
9 6. Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. JkèHÍ~åÅ∞ – ÉÏ^èŒº`«Å∞ 9
„Ñü =∞O_»Å Ñï+¨`ü‰õΩ „Ñ¨Éèí∞`«fiOKÕ xÜ«∞q∞OÑ¨|_ç# XHõ HÍ~°ºx~°fiÇ¨Ï} JkèHÍi LO\Ï~°∞.
PÜ«∞# x~°fiiÎOK«=Åã≤# q^èŒ∞Å∞ ÉÏ^èŒº`«Å∞ „Ñ¨Éèí∞`«fiO xˆ~Ìtã¨∞ÎOk. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ^≥·#Ok#
=º=Ç¨~åÅxflO\˜x PÜ«∞# K«@ì|^ŒúOQÍ x~°fiÇ≤ÏOKåe. K«@ì=Ú #O^Œe ÃãHõ∆<£ 167 „Ñ¨HÍ~°O D „HÕk
JkèHÍ~åÅ∞, =∞iÜ«Ú ÉÏ^èŒº`«Å∞ Hõey LO\Ï~°∞.
1. K«@ìÑ¨~°"≥∞ÿ# JkèHÍ~åÅ∞ :
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ KÕã≤# f~å‡<åÅ#∞ J=∞Å∞ Ñ¨~°K«∞@ PÜ«∞# „Ñ¨^è•# ÉÏ^èŒº`«.
=∞O_»Å Ñï+¨`∞« Î KÕã#≤ f~å‡<åÅ∞ Ñ¨ûúŒ „Ñ¨HÍ~°O HÍ~°º~°∂ÑÖ^•Å∞Û#@∞¡, "å\˜ Ñ¶e¨ `åÅ∞ „Ñ¨[Å‰õΩ
KÕ‰õÄ~°∞#@∞¡ K«∂_®e.
u J^èŒº‰õ∆Ωx J#∞=∞u`À, <≥ÅH˘Hõ =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∂"Õâ◊O [iÑ≤OK«∞ U~åÊ@∞¡ KÕÜ«∂e.
J@∞¡QÍ‰õΩ#fl#∞, QÆ`« ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù `Õn #∞O_ç 90 ~ÀAÖ’¡ XHõ ã¨=∂"Õâßxfl U~åÊ@∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ
J^èŒº‰õ∆Ωx J#∞=∞uÖË‰õΩO>Ë, `å<Õ ã¨=∂"Õâ◊O U~åÊ@∞ KÕã≤ J^èŒº‰õ∆ΩxH˜ `≥eÜ«∞*ËÜ«∂e.
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂"Õâ◊OÖ’#∞ "å\˜ K«~°ÛÖ’¡#∞ áêÖÁæ#=K«∞Û. f~å‡#O „ÑüáêkOK«∞@‰õΩ,
F@∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ JkèHÍ~°OÖË^Œ∞.
u QÆ`« ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù f~å‡<åÅÃÑ· fã¨∞H˘#fl K«~°ºÅ x"ÕkHõ#∞ „Ñü ã¨=∂"Õâ◊OÖ’#∞ „"å`« Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ
ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ JOkOKåe.
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î |_≥˚@∞ì#∞ „Ñü ãÖ=`«û~°O #=O|~°∞ 30= `ÕnÖ’Ñ¨Ù `«Ü«∂~°∞ KÕã≤ ã¨Éèí P"≥∂^ŒO
á⁄O^•e. [#=i 15Ö’Ñ¨Ù# lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î P"≥∂^ŒO H˘~°‰õΩ ÑÖáêe . (ÃãHõ∆<£ 174, ÑÖKå~Úf
~å*ò K«@ìO 1994 =∞iÜ«Ú l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ<≥O. 15 Ñ≤.P~ü. P~ü._ç. `Õk : 10.1.1995)
u =∞O_»Å Ñï+¨`ü Ü≥ÚHõ¯ ™êO=`«ûiHõ ÖˇHõ¯Å∞ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î P"≥∂^ŒO`À U„Ñ≤Öò
30= `ÕnÖ’Ñ¨Ù Ö’HõÖòÑ¶Ö_»∞ P_ç@‰õΩ =∞iÜ«Ú lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î‰õÄ ÑÖÑ≤OKåe.
u =∞O_»Å Ñï+¨`ü ÑïáêÅ<å x"ÕkHõ#∞ "Õ∞ <≥Å 30= `ÕnÖ’QÍ lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î‰õΩ ÑÖáêe. (ÃãHõ∆<£
253 ÑÖKå~Úf ~å*ò K«@Oì =∞iÜ«Ú l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ<O≥ . 28 ÑÖKå~Úf~å*ò `Õk : 16.1.98)
2. ÑïáêÅ<å ãÖ|Okè`« JkèHÍ~åÅ∞ :
u =∞O_»Å Ñï+¨`∞« Î #O^Œ∞ Ñ¨xKÕÜÚ« ã≤|ƒOk JO^Œ~∞° #∂ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. JkèHÍ~° ÑïkèÖ’<Õ LO\Ï~°∞
=∞iÜ«Ú „Ñ¨Éèí∞`«fiOKÕ =∞O_»ÖÏxH˜ |kb KÕÜ«∞|_ç# ã‘¯=ÚÅ, ãÖã¨÷ÅÖ’ Ñ¨xKÕÜ«Ú "å~°O^Œ~°∂
PÜ«∞# Ñ¨~°º"ÕHõ∆}, xÜ«∞O„`«}Ö’<Õ =ÙO_®e.
9
u =∞O_»ÅOÖ’x Jxfl „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf Ãã„Hõ@sÅ∞ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. xÜ«∞O„`«}Ö’ LO\Ï~°∞.
9
29
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 u Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. `«# q^èŒ∞Å x~°fiÇ¨Ï}Ö’ ÉèÏQÆOQÍ <≥ÅÖ’ 16 ~ÀAÅ∞ Ñ¨~°º@#, Ô~O_»∞ ~å„`«∞Å∞ 9
„QÍ=∂Ö’¡ |ã¨ `«ÑÊ¨ Hõ KÕÜ∂« e. ~å„u |ã¨ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ JHõ¯_ç „QÍ=∞ ÃÑ^ŒÅÌ `À "åiH˜ QÆÅ =ã¨`∞« Å∞,
W|ƒO^Œ∞Å∞ QÆ∂iÛ K«iÛOKåe. q^•º q+¨Ü«∞"≥∞ÿ K«iÛOz „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe.
u Ç¨ã¨ìà◊§ `«xv : `«# Ñ¨~°º@#Ö’ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. Zãπ.\˜., Ü«∞ãπ.ã≤., a.ã≤. Ç¨ã¨ìà◊§#∞ `«xv KÕã≤
Ö’áêÅ#∞ ãÖ|Okè`« =∞O_»Å, lÖÏ¡ ™ê÷~Ú JkèHÍ~°¡‰õΩ x"ÕkOz, Ñï+¨¯iOK«∞@‰õΩ Hõ$+≤ KÕÜ«∂e.
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î x~°fiÇ≤ÏOK«∞ iHÍ~°∞¤Åxfl\˜H˜ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. Hõ™Èì_çÜ«∞<£QÍ LO_®e.
u „Ñ¨É∞íè `«fi xÜ«∞=∞x|O^è#Œ Å‰õΩ QÍx ÑÖKå~Úf ~å*ò K«@ì x|O^è#Œ Å‰õΩQÍx =ºuˆ~Hõ"∞≥ #ÿ f~å‡<åÅ#∞
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î P"≥∂kOz#KÀ, "å\˜x lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞ / „Ñ¨Éèí∞`«fi ^Œ$+≤ìH˜ fã¨∞‰õΩ"≥àÏ§e. J\˜ì
f~å‡<åÅ∞ J=∞Å∞ KÕÜ«Ú@=Å¡ ã¨=∂*ÏxH˜ #+¨ìO HõÅ∞QÆ‰õΩO_», L„kHõÎ`«Å∞ KÀ@∞ KÕã¨∞HÀ‰õΩO_®
~°^Œ∞ÌKÕÜ«∞=∞x HÀ~åe (ÃãHõ∆<£ 243)
3. q^Œº‰õΩ ãÖ|OkèOz# JkèHÍ~åÅ∞ :
u Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. =∞O_»Å Pnè#OÖ’x áê~îâ° ßÅÅ‰õΩ Ãã„Hõ@s =∞iÜ«Ú Hõ~Ô ™êÊO_≥O@∞QÍ =º=Ç¨Ïi™êÎ~∞° .
u =∞O_»Å q^•º Hõq∞\©H˜ "≥·ãπ Kè≥·~°‡<£QÍ LO\Ï~°∞.
u Láê^è•ºÜ«ÚÅ |kbÅ H“xûeOQ∑ Hõq∞\© "≥∞O|~°∞QÍ =º=Ç¨Ïi™êÎ~°∞.
u =∞O_»Å ÑïkèÖ’x U áê~îâ° ßÅ<≥#· #∞ ãÖ^Œi≈Oz, q^•º „Ñ¨=∂}ÏÅ∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ñ¨~∞° K«∞@‰õΩ, q^•º~°∞Å÷ ,
Láê^è•ºÜ«ÚÅ W|ƒO^Œ∞Å#∞ Ñï+¨¯iOK«∞@‰õΩ `À_»Ê_»`å~°∞.
4. Pi÷Hõ Ñ¨~°"≥∞ÿ# JkèHÍ~åÅ∞ :
u J^èŒº‰õ∆Ωx ãÖ„Ñ¨kOz ~°∂. 500/– =~°‰õΩ Y~°∞ÛÅ∞ =∞OE~°∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞, ~°∂.500/– =~°‰õΩ
=∞O_»ÅOÖ’x ÑïHõ~°=ÚÅ#∞ q„Hõ~ÚOK«∞ JkèHÍ~°O Hõey LO\Ï~°∞.
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î f~å‡#O KÕã≤# „ÑüÑ¨xH˜ `«# ÑïkèÖ’x x|O^èŒ#Å‰õΩ Ö’|_ç ÑïáêÅ<å"≥∂^ŒO
=∞OE~°∞KÕ¿ã JkèHÍ~°O Hõey LO\Ï~°∞.
5. „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ `«xv JkèHÍ~°=Ú :
u Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ Jxfl iHÍ~°∞Å¤ #∞ _®‰õΩº"≥∞O@¡#∞ `«xv KÕÜ∞« =K«∞Û#∞.
u ÑÖKå~Úf x^èŒ∞Å`À#∂ „Ñ¨Éèí∞`«fi x^èŒ∞Å∞, „QÍO@¡`À#∞ KÕÑ¨\ ˜ì# Ñ¨#∞Å#∞ `«xv KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
Ö’Ñ¨=ÚÅ∞#flKÀ =∞O_»Å WO[h~°∞, „QÍ=∞ ã¨~°ÊOK«∞Å ^Œ$+≤ìH˜ `≥zÛ ãïKÕ~ÚOK«∞@‰õΩ K«~°ºÅ∞
fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
u Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. „Ñü <≥Å =∞O_»ÅOÖ’x 3 „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ#∞ `«xv KÕã≤, `«xv x"ÕkHõÅ#∞
9 lÖÏ¡ ÑÖKå~Úf JkèHÍiH˜ ã¨=∞iÊOKåe. (ã¨~°∞¯ ºÅ~ü <≥O. 15/ã≤.Ñ≤P~ü/`Õk:15.10.2001)

9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 30
96.
u
Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å J=∞Å∞ ÉÏ^èŒº`« : 9
=∞O_»Å ÑïkèÖ’ Ü«∞ãπ.l.P~ü."≥·. x^èŒ∞Å`À [~°∞QÆ∞K«∞#fl Ñ¨#∞ÅÃÑ· Ñ¨ÓiÎ xÜ«∞O„`«} Hõey Ü«ÚO_ç
<≥Åãï „áÈ„ÔQãπ iáÈ~°∞ìÅ∞, P_ç\ò x"ÕkHõÅ∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü‰õΩ ÑÖáêe. Ñ¨^äŒHõOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ ibA
HÍ|_ç# PÇ¨~° ^è•<åºÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ "å~°=Ú#H˘Hõ™êi ‰õÄbÅ‰õΩ JO^Œ∞#@∞¡ K«∂_®e.
u =∞O_»Å ÑïkèÖ’ _®fi„HÍ, ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨Ü«∞Hõ ãÖÑ¶¨∂Å∞, Ü«Ú= â◊H˜Î ãÖÑ¶¨∂Å∞, ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å#‰õΩ
[~°∞QÆ∞ ãÖˆH∆=∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. Ñ¨~°º"ÕH˜∆OKåe. Ö’áêÅ∞ ^Œ$+≤ìH˜ =¿ãÎ ãÖ|Okè`«
JkèHÍ~°¡‰õΩ x"ÕkOKåe.
u =∞O_»ÅOÖ’ qq^èŒ Ñ¨^äŒHÍÅ‰õΩ Åaú^•~°∞Å ZOÑ≤Hõ‰õΩ ÉÏºOHõ~°¡`À Hõeã≤ KÕÜ«Ú ZOÑ≤Hõ Hõq∞\©H˜
Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. Hõhfi#~°∞QÍ LO\Ï~°∞.
u ÑÖKå~Úf ~å*ò K«@ì „Ñ¨HÍ~°O =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ ~å=Åã≤# ™⁄=Ú‡#∞ |HÍ~Ú ^•~°∞#‰õΩ <À\©ã¨∞
WzÛ, Pã≤Î [Ñ¨ÙÎ KÕã,≤ "ÕÅO "Õã≤ =ã¨∂Å∞ KÕÜ∞« ^ŒQ∞Æ eã¨∞ì `«Ü∂« ~°∞ KÕã≤ HõÖHˇ ~ìõ ∞° ‰õΩ x"ÕkOK«=K«∞Û#∞.
Jq Éèí∂q∞ tã¨∞Î |HÍ~Ú=Öˇ =ã¨∂Å∞ KÕÜ«∞=Öˇ#∞. (ÃãHõ∆#∞ 254)
u „Ñü „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÖ’ ã¨~°ÊOK«∞Å∞ „QÍ=∞ã¨Éèí [~°Ñ¨_®xH˜ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe. D „QÍ=∞ ã¨ÉèíÅÖ’
=∞Ç≤Ïà◊Å∞, ^Œo`«∞Å∞, "≥#∞Hõ|_ç# ‰õΩÖÏÅ"åi ÉèÏQÆ™êfi=∂ºxfl HõeÊOz ã¨~Ê° OK«∞Å∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKÕÖÏQÍ
K«∂_®e.
9 9
31
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 7. ÑÖKå~Úf~å*ò „QÍq∂}Ïaè=$kú qã¨Î~°}ÏkèHÍi (W.F.Ñ≤.P~ü.P~ü._ç) 9
„Ñü =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÖ’#∂ „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ Ü≥ÚHõ¯ ÑïáêÅ##∂, =∞iÜ«Ú
„QÍq∂}Ïaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å x~°fiÇ¨Ï}#∂ K«∂K«∞@‰õΩ W.F.Ñ≤.P~ü.P~ü._ç.x xÜ«∞q∞OK«@O [iyOk.
PÜ«∞# „HÕk q^èŒ∞Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe
Z) ÑïáêÅ<å ãÖ|O^èŒ"≥∞ÿ#q :
1. =∞O_»Å ÑïkèÖ’QÆÅ Jxfl „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ Ãã„Hõ@sÅ _≥·sx ÑïjeOK«∞#∞.
2. =∞O_»Å Ñï+¨`ü ÑïkèÖ’ <≥Å‰õΩ 20 ~ÀAÅ Ñ¨~°º\ÕKåe. `«# Ñ¨~°º@# _≥·sx Ü«∞O.Ñ≤._ç."À.
Ü≥ÚHõ¯ ÑïjÅ#‰õΩ ã¨=∞iÊOKåe.
3. Ü«∞O.Ñ≤._ç."À. ÖËx ã¨=∞Ü«∞OÖ’ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ã≤.W.F. QÍi L`«Î~°∞fiÅ "Õ∞~°‰õΩ WOKåi˚
Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.QÍ ÉÏ^èŒº`«Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
4. ÑÖKå~Úf Ãã„Hõ@sÅ Ñ¨x ™ê=∞~°÷ºO JOK«<å"Õã≤, Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.‰õΩ x"ÕkHõÅ∞ ã¨=∞iÊOKåe.
5. `«# UiÜ«∂Ö’x „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅxflO\˜ÃÑ· Ñ¨~°º"ÕHõ∆}ÏkèHÍ~°O Hõey, "åiH˜ HÍ=Åã≤#
ã¨∂K«#Å#∞, ã¨ÅÇ¨Å#∞ JOkOKåe.
6. Jxfl J„Ñ¨Hõ\ ˜`« „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ#∞ 6 <≥ÅÅH˘Hõ™êi `«xv KÕÜ«∂e. `«xvÖ’#∂, W`«~°
`«xv JkèHÍ~°∞Å∞ Ö’áêÅ#∞ ÖË=<≥uÎ# ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’#∂ PÜ«∂ ÑÖKå~ÚfÅ∞ Ô~O_»∞ <≥ÅÅ
=º=kèÖ’ ãïk^Œ∞ÌH˘#∞#@∞¡ K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åe.
7. Jxfl „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ#∞ 3 <≥ÅÅH˘Hõ™êi ^Œi≈OK«∞#∞. XHõ™êi ÑÖKå~Úfx `«xv
KÕÜ«Ú@‰õΩ, =∞iÜ≥ÚHõ™êi Ö’áêÅ ã¨=~°}H˘~°‰õΩ ‰õÄ_® ql@∞ KÕÜ«Ú#∞.
8. J„Ñ¨H\õ `˜ « ÑÖKå~ÚfÅÃÑ· =K«∞Û Ñ¶~≤ åº^Œ∞Å#∞ qKå~°} KÕã,≤ qKå~°} x"ÕkHõ#∞ ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å‰õΩ
ã¨=∞iÊOK«∞#∞.
9. „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ Ñ¨#∞Å Ñ¨Ù~ÀQÆux, Láêkè HõÅÊ# Ñ¨^äŒHõ Ñ¨#∞Å∞, Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞ x^èŒ∞Å
Ñ¨#∞Å Ñ¨Ù~ÀQÆux ã¨q∂H˜∆OK«∞#∞. "å\˜H˜ ãÖ|OkèOz x~°fiÇ≤ÏOK«∞ iHÍ~°∞¤Å#∞, ÖˇHõ¯Å#∞
ÑïjeOK«∞#∞.
10. „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ áêÅ#‰õΩ ãÖ|OkèOz ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å #∞O_ç *ÏsKÕÜ«∞|_»∞ L`«Î~°∞fiÅ#∞,
=∂~°æ^Œ~°≈Hõ=ÚÅ#∞ J=∞Å∞ KÕÜ«Ú ÉÏ^èŒº`« Hõey Ü«ÚO_»∞#∞.
11. `«# JkèHÍ~° ÑïkèÖ’ Ñ¨^=Œ ÙÅ∞ HÀÖ’Ê~Ú# ã¨~Ê° OK«∞Å∞, ã¨É∞íè ºÅ q~°=ÚÅQÆ∂iÛ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.‰õΩ
`≥eÜ«∞KÕÜ«Ú#∞.
9 12. 9
„QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅÖ’ U~°Ê_»∞ Hˆ A=Öò MÏmÅ *Ïa`å#∞ „QÍ=∞ ã¨~Ê° OK«∞Å‰õΩ, ã¨É∞íè ºÅ‰õΩ "Õ~∞° QÍ
`«Ü«∂~°∞KÕã≤, Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.‰õΩ ã¨=∞iÊOKåe.
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 32
9
13.
14.
9
„Ñü<≥ÖÏ, ~°∂Å∞û „Ñ¨HÍ~°O „Ñ¨H\õ `˜ « „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅÖ’ Hõ~û° s `«xv KÕã,≤ x"ÕkHõÅ∞ WK«∞Û#∞.
„QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ Ãã„Hõ@sÅ‰õΩ HÍA=Öò ÃãÅ=Ù =∞OE~°∞KÕÜ«Ú JkèHÍ~°O Hõey LO_»∞#∞.
a) Pi÷Hõ Ñ¨~°"≥∞ÿ# JkèHÍ~åÅ∞ :
1. ÑÖKå~Úf Ãã„Hõ@sÅ∞ ÑÖÑ≤#, qq^èŒ „Ñüáê^Œ#Å#∞, xt`«OQÍ ÑïjeOz# `«~åfi`«,
Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.‰õΩ ÑÖÑ≤OK«∞#∞.
2. ÑÖKå~Úf Ãã„Hõ@s ÑÖÑ≤Oz# „Ñü „Ñüáê^Œ##∂ WFÑ≤P~üP~ü_ç ãïìÃÑ¶· KÕã≤,
P"≥∂kOK«∞@‰õΩ ÖË^• u~°ã¨¯iOK«∞@‰õΩ ã≤á¶ê~°∞ûKÕÜ«Ú#∞.
3. Jaè=$kÌ Ñ¨^äŒHõ=ÚÅ#∞ „áê~°OaèOK«∞@‰õΩ xˆ~ÌtOz# x^èŒ∞Å#∞ ÉÏºO‰õΩÖ’¡ #∞O_ç fÜ«Ú@‰õΩ
Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.`À Hõeã≤ K≥‰õΩ¯ÃÑ· *Ï~ÚO\ò ãÖ`«Hõ=ÚKÕÜ«Ú JkèHÍ~°=Ú Hõey Ü«∞O_»∞#∞.
4. JÑ¨CÅ#∞ =ã¨∂Å∞ KÕÜÚ« Ñ¨xÖ’, ÉÏºO‰õΩ JkèHÍ~°‰¡ Ωõ ã¨ÇÏ¨ HõiOK«∞#∞. =∞O_»Å ™ê÷~Ú ÉÏºOHõ~¡°
ãÖÜ«ÚHõÎ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ áêÖÁæ#=K«Û#∞.
5. =∞O_»Å Ñï+¨`ü ^•fi~å J=∞Å∞KÕÜ«Ú, U Ñ¨^äŒHõ=ÚÜ≥ÚHõ¯ x^èŒ∞Öˇ·<å ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆ"≥∞ÿ#KÀ Jk
Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. ^Œ$+≤ìH˜ fã¨∞H˘x ~å=Åã≤# ÉÏ^èŒº`« W.F.Ñ≤.P~ü. P~ü._ç.ÃÑ· HõÅ^Œ∞.
6. „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ ™êÅ∞ãï É_≥˚@∞¡ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«Ú@Ö’#∞, ÑïáêÅ<å x"ÕkHõÅ∞, Ñ‘iÜ«∂
_çHõÖòQÍ iHõ=s iáÈ~°∞ìÅ∞, „áÈ„ÔQãπ iáÈ~°∞ìÅ∞ ã¨=∞iÊOK«∞@‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiOK«∞#∞. =∞iÜ«Ú P_ç\ò
JÉèºí O`«~åÅ‰õΩ ã¨=∂^è•#=ÚÅ∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜÚ« @Ö’, Ñ¨#∞Å x~°fiÇ¨Ï}Ö’#∂ „QÍ=∞ÑÖKå~Úf
ã¨~°ÊOK«∞Å‰õΩ, JkèHÍ~°¡‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiOKåe.
7. „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ∞, Ñ¨#∞flÅ∞, Ñ¶‘AÅ∞ =∞iÜ«Ú W`«~° ÉÏH©Å∞ =ã¨∂Å∞ KÕÜ«Ú@Ö’#∂
J=ã¨~°"≥∞ÿ#KÀ "åiH˜ ã¨Ç¨Ü«∞O JOkOKåe.
8. ÑÖKå~ÚfÅ∞ "å\˜Ü≥ÚHõ¯ ãÖ`«Å∞, K≥@¡ Ñ¶¨Å™êÜ«∂Å∞, K≥~°∞=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q "ÕÅO
"ÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞, Ç¨[Ô~· Ñ¨^Œúu„Ñ¨HÍ~°O "ÕÅO"Õã≤, "ÕÅO ™⁄=Ú‡#∞ ^èŒ$gHõiOKåe.
9. „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ∞ "å\˜ P^•Ü«∞ =#~°∞Å#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘#∞@‰õΩ#∂, Pi÷Hõ ÑïÑ¨Ù+≤ìx
ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛH˘#∞@‰õΩ#∂ =∂~°æ=ÚÅ#∞ K«∂áêe.
10. ã¨~°ÊOK«∞Å „Ñ¨Ü«∂} Éèí`«º aÅ∞¡ÅÃÑ·<å, ÑÖKå~Úf Ãã„Hõ@sÅ∞ =∞iÜ«Ú ÑÖKå~Úf ã≤|ƒOk
„Ñ¨Ü«∂} Éèí`«º aÅ∞¡ÅÃÑ·<å H“O@~°∞ ãÖ`«HõO KÕÜ«∂e.
ã≤) tHõ∆} :
1. lÖÏ¡™ê÷~ÚÖ’ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ Jxfl tHõ∆}Ï HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ, Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.`À Hõeã≤ Ç¨[~°∞HÍ"åe.
9
2. =∞O_»Å ÑïkèÖ’QÆÅ Jxfl „QÍ=∂ÅÖ’#∂, ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å#ÔH· J=∞Å∞KÕÜ«Ú Ñ¨^äŒHÍÅ QÆ∂iÛ,
Åaú^•~°∞Å‰õΩ ‰õÅ∞QÆ∞ ÖÏÉèÏÅ QÆ∂iÛ „Ñ¨Kå~°=Ú KÕÜ«Ú ÉÏ^èŒº`«Å∞ fã¨∞HÀ"åe. =∞iÜ«Ú 9
33
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 3.
"å\˜H˘~°‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# tHõ∆}Ï `«~°QÆ`«∞Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
„Ñ¨É∞íè `«fiO J=∞Å∞KÕÜÚ« ã‘¯=ÚÅ#∞ QÆ∂iÛ# ãïH˘`«Î q+¨Ü∂« Å#∞, ™êOˆHuHõ q*Ï˝<åxfl JO^Œ~∞°
9
ã¨~°ÊOK«∞Å‰õΩ, Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ `≥eÜ«∞Ñ¨~åÛe. "å\˜ÃÑ· ã¨~°ÊOK«∞Å Jaè„áêÜ«∂Å#∞,
ã¨ÅÇ¨Å#∞ fã¨∞H˘x Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.‰õΩ `≥eÜ«∞*ËÜ«∂e.
4. =∞O_»Å ˆHO„^•Ö’¡, Ô~O_»∞ <≥ÅÅ H˘Hõ™êi, ã¨~°ÊOK«∞Å‰õΩ tHõ∆}Ï HÍ~°º„Hõ=∞O U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
^•xH˜ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À lÖÏ¡ „QÍq∂}Ïaè=$kú ãÖã¨÷, Ü«∞ãπ.ã≤., a.ã≤., Ü«∞ãπ.\˜.
HÍ~˘Êˆ~+¨#∞, QÆ$Ç¨Ïx~å‡} ãÖã¨÷Å JkèHÍ~°¡#∞ Ñ≤eÑ≤Oz, "åiKÕ JÜ«∂ ã‘¯=ÚÅ J=∞Å∞ QÆ∂iÛ
K≥Ñ≤ÊOKåe.
5. lÖÏ¡ =∞iÜ«Ú _çq[<£ ™ê÷~ÚÖ’¡ U~åÊ@∞ KÕÜÚ« tHõ}∆ Ï HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ ÑÖKå~Úf Ãã„Hõ@sÅ#∞
ÑÖÑ≤OKåe.
6. „Ñ¨Éèí∞`«fi HÍ~°º„Hõ=∂ÅxflO\˜H˜ ã¨ˆ~fiÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOz áê¡#∞Å∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e.
7. „QÍq∂} =∞Ç≤Ïà◊Å#∞ „¿Ñˆ~Ñ≤Oz "åix ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨Ü«∞Hõ |$O^•Å∞QÍ U~°Ê_»∞#@∞¡ KÕÜ«∂e.
8. „QÍq∂} =∞Ç≤Ïà◊Å∞, Ñ≤ÅÅ¡ ∞ q"ÕH=õ O`«∞Å∞ JQÆ∞@‰õΩ `«Q∞Æ Ñ¨^HŒä ÍÅ∞ J<Õfi+≤Oz, JK«Û@ ÅaèOK«∞
qq^èŒ ã¨~°‰õΩÅ‰õΩ =∂Ô~¯@¡#∞ HõeÊOKåe.
_ç) ã¨=∞#fiÜ«∞O :
1. qq^èŒ „Ñ¨Éèí∞`«fi ã‘¯=ÚÅ#∞, q[Ü«∞=O`«OQÍ KÕÜ«Ú@‰õΩ, Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.`À#∂ W`«~° âßYÅ
„Ñ¨Éèí∞`åfikèHÍ~°∞Å`À#∂ Ç¨i÷Hõ ãÖ|O^è•Å#∞ J=∞Å∞ Hõey LO_®e.
2. =∞O_»Å UiÜ«∂Ö’ #∞O_»∞ ÉÏºOHõ~°¡`À x~°O`«~°O HõÅ∞ã¨∂Î, ã¨`«ûO|O^è•Å#∞ Hõey LO_®e.
3. W@∞ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F J@∞ ã¨~Ê° OK«∞Å =∞^èºŒ W.F.Ñ≤.P~ü.P~ü._ç. ãÖ^è•#Hõ~QÎ° Í =º=Ç¨ÏiOKåe.
W) [#~°Öò :
=∞O_»Å Ñï+¨`ü ^•fi~å J=∞Å∞ KÕÜ«∞|_»∞ Jxfl „Ñ¨Éèí∞`«fi ãÖˆH∆=∞ Ñ¨^äŒHÍÅ‰õΩ, =∞O_»Å Ñï+¨`ü
HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ qâı+¨ „Ñ¨Kå~°O HõeÊOK«_O» Ö’#∞, "å\˜x q[Ü«∞=O`«OQÍ J=∞Å∞ KÕÜÚ« @Ö’#∂
„Ñ¨=ÚY áê„`« x~°fiÇ≤Ïã¨∂,Î „Ñ¨É∞íè `åfikèHÍ~°∞Å‰õΩ, ZxflÔH#· „Ñ¨*Ï„Ñüx^è∞Œ Å‰õΩ =∞^Œº HÀ Pi¤<@Õ ~üQÍ
W.F.Ñ≤.P~ü.P~ü._ç. |Ç¨ï=ÚY áê„`« x~°fiÇ≤ÏOKåe.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 34
9 8. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨∂ÑïO>ˇO_≥O@∞ q^èŒ∞Å∞ 9
„Ñü =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’#∞ XHõ ã¨∂ÑïO>ˇO_≥O@∞ áÈã¨∞ìHõÅ^Œ∞. PÜ«∞# D
„HÕk HÍ~°º„HõÖÏáêÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe. (ã¨~°∞¯ ºÅ~ü "≥∞"≥Ú<≥O. 34109/ã≤Ñ≤P~ü W2/99 ã≤Ñ≤P~üP~üW
`Õk: 7.3.2000)
1. #QÆ^∞Œ ‰õΩ ãÖ|OkèOz# JH“O@∞¡ K«∂_®e, x~°fiÇ≤ÏOKåe. ã≤|ƒOk r`åÅ#∞ |\Ïfi_® KÕÜ∂« e.
2. Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. P"≥∂^ŒO H˘~°‰õΩ ÑÖÑ≤OK«∞ aÅ∞¡ÅxflO\˜x ‰õ∆Ω}‚OQÍ ÑïjeOKåe.
3. =∞O_»Å Ñï+¨`∞« Î ÑïkèÖ’ Ñ¨xKÕÜÚ« Láê^è•ºÜ«ÚÅ aÅ∞¡Å#∞ =∞O.Ñ¨. q^•ºâßMÏkèHÍi `«Ü∂« ~°∞
KÕ™êÎ~°∞. P aÅ∞¡Å#∞ ‰õ∆Ω}‚OQÍ ÑïjeOz, Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. P"≥∂^•xH˜ ÑÖáêe.
4. „Ñ¨Éèí∞`«fiO#∞O_ç lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î ÖË^• W`«~° Z*ˇhûÅ #∞O_ç =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ=K«∞Û Jxfl
„QÍO@∞¡ ã¨„Hõ=∞OQÍ [=∞HÍ|_»∞#@∞¡ K«∂_®e. =∞iÜ«Ú PÜ«∂ ãÖã¨÷Å‰õΩ, ™⁄=Ú‡‰õΩ [=∞
Y~°∞ÛÅ∞ ÑÖÑ≤OK«∞@‰õΩ ã¨∂Ñï>ˇO_≥O@∞ ÉÏ^èŒº`« =Ç≤ÏOKåe.
5. =∞O_»Å Ñï+¨`∞« Ü Î Ú≥ Hõ¯ ''ÑïáêÅ<å x"ÕkHõ#∞—— =∞iÜ«Ú ''™êO=`«ûiHõ ÖˇH¯õ Å——#∞, ''|_≥@
˚ ∞ì——#∞
`«Ü«∂~°∞KÕÜ«∂e.
6. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î x~°fiÇ≤ÏOK«=Åã≤# Jxfl xs‚`« il+¨ì~°∞¡ x|O^èŒ#Å „Ñ¨HÍ~°O x~°fiÇ≤ÏOKåe.
lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î, Hõq∂+¨#~°∞, „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú "åi#∞O_ç =K«∞Û L`«Î~° „Ñ¨`«∞º`«Î~åÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ
[~°∞QÆ∞K«∞#fln, ÖËxn QÆ=∞xOK«∞@‰õΩ, „Ñ¨`ÕºHõ ilã¨ì~°∞#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
7. ~˘\©#∞QÍ ÃÑ· HÍ~åºÅÜ«∂Å‰õΩ ÑÖÑ¨=Åã≤# xÜ«∞`«HÍeHõ=ÚÅ∞ (Ñ≤iÜ«∂_çHõÖòû) ã¨HÍÅ=ÚÖ’
ÑÖÑ≤OK«∞@‰õΩ K«~°º fã¨∞HÀ"åe.
8. HÍ~åºÅÜ«∞ L`«Î~°∞fiÅ∞ (PÑ¶‘ãπ P~°¤~ü) ilã¨ì~°∞, Ñ‘iÜ«∂_çHõÖò ilã¨ì~°∞¡, ã≤|ƒOk Ç¨[~°∞
x~°fiÇ≤ÏOKåe.
9. „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜, JH“O>ˇO@∞ [#~°ÖòH˜, „Ñ¨Éèí∞`«fi qÉèÏQÍkèHÍ~°∞Å‰õΩ, lÖÏ¡ JkèHÍ~°¡‰õΩ ÑÖÑ¨Ù â◊√^Œú
„Ñ¨`«∞ÅÃÑ· `«Ñ¨Ê, q∞ye# â◊√^Œú „Ñ¨`«∞Åxfl\˜ÃÑ· ãÖ`«HõO KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
10. Ñ¨„`åÅ„á⁄Ããã≤OQ∑Ö’ PÅ™êºxfl `«yæOK«_®xH˜ Jã≤ÃãìO@∞¡ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ =ºH˜ÎQÆ`« il+¨ì~°∞,¡
Ñ‘iÜ«∂_çHõÖò il+¨ì~°∞¡ =∞iÜ«Ú W`«~° il+¨ì~°∞¡ `«~°∞K«∞ `«xv KÕÜ«∂e.
11. PÑ¶‘ã¨∞Ö’ „Hõ=∞tHõ∆} J=∞Å∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ, JO^Œ∞<å Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. ˆHO„^Œ ™ê÷#OÖ’ ÖË#Ñ¨Ù_»∞
J=ã¨~°"≥∞ÿ# Jxfl K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åe.
12. =¸_»∞ <≥ÅÅH˘Hõ™êi, HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ QÆÅ ¿ã+ì #¨ s, qq^èŒ á¶ê~°=ÚÅ∞ =∞iÜ«Ú W`«~° qÅ∞"≥#·
9
13.
HÍ~åºÅÜ«∞ ÑïHõ~åÅ#∞ `«xv KÕã≤ ™êì‰õΩ ZO„\©`À ãïK«∂K«∞HÀ"åe.
ÃãHõ∆#∞Ö’ JO^Œ~°∂ „Hõ=∞tHõ∆} áê\ÕK«∞#@∞¡ K«∂ã¨∂Î, ÃãHõ∆#∞ ã≤|ƒOkH© ÃÑ· JkèHÍ~°∞¡‰õΩ =∞^èŒº
9
35
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 14.
"å~°kèQÍ =º=Ç¨ÏiOKåe.
HÍ~åºÅÜ«∞O ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ Ñ¨xKÕÜ«Ú@Ö’ L#fl`åkèHÍ~°∞Å‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∂Î, `«QÆ∞ ã¨∂K«#Å∞,
9
ã¨ÅÇ¨e=fi_»O, „HÕk L^ÀºQÆ∞Å‰õΩ =∂~°æ ^Œ~°≈‰õΩxQÍ LO_ç ã¨Ç¨ÏHÍ~åxfl JOkOK«∞@‰õΩ
ã¨∂ÑïO>ˇO_≥O\ò Hõ$+≤ KÕÜ«∂e.
15. =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∂"ÕâßÅ <À\©ã¨∞Å#∞ Ü«∞OÑ≤\ ˜ã≤ ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ, ãÖ|Okè`« JkèHÍ~°¡‰õΩ,
ã≤|ƒOkH˜ ã¨`«fi~°O ÑÖÑ≤OK«∞ ÉÏ^èŒº`« QÆÅ^Œ∞.
16. Ñï‡<≥O@∞ J_®fi#∞û|∞‰õΩ¯ ''ÃÑ\©ìHÍº+¨µ Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú—— x~°fiÇ≤ÏOz ÖˇHõ¯Å∞ ãïK«∂ã¨∞ÎO_®e.
17. Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. ÖË#Ñ¨Ù_»∞ PÜ«∞# `«~°Ñ¨Ù# #QÆ^Œ∞ JO^Œ∞H˘x JkèHÍiHõ ~°j^Œ∞Å∞ DÜ«∞=K«∞Û#∞.
18. Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. ¿Ñ~°∞# ilã¨ì~°∞¤ áÈã¨∞ìÖ’ =K«∞Û ÖËYÅ#∞, Ü«∞OÑ≤_çF `«~°∞Ñ¨Ù# fã¨∞HÀ=K«∞Û.
J~Ú`Õ „Ñ¨Éèí∞`«fiO #∞O_ç Ü«∞OÑ≤_çF ¿Ñ~°∞# =K«∞Û =ºH˜ÎQÆ`« (_ç.F.) Öˇ@~°¡#∞ JO^Œ∞H˘x ^•xx
`≥~°=‰õΩO_® JÖÏˆQ PÜ«∞#‰õΩ JOkOKåe.
19. Ö’HõÖò Ñ¶Ö_£ "åiH˜ Z.l. P_ç\ò "åiH˜, iHÍ~°∞¤Å∞ ã¨~°Ñ¶¨~å KÕã≤ P_ç\ò KÕ~ÚOKåe.
20. P_ç\ò JÉèíºO`«~åÅ ilã¨ì~°∞#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe. JÉèíºO`«~åÅ‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ „"åã≤ ãïKÕã≤#
x"ÕkHõ#∞ (Ô~H˜ìÑ¶≤ˆH+¨<£) `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∂e.
21. lÖÏ¡ Ñï+¨`ü JH“O\òû JkèHÍi, =ÚYº HÍ~°ºx~åfiÇ¨Ï}ÏkèHÍi =∞O_»Å Ñï+¨`ü `«xvÖ’
ÖË=<≥uÎ# Ö’áêÅ‰õΩ, ã¨=∂^è•<åÅ∞ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∂e.
22. Ü«∞OÑ≤_Fç =∞iÜ«Ú „Ñ¨É∞íè `«fi ã≤|ƒOkQÍ =∂~°∞Ê KÕÜ∞« |_ç# ã≤|ƒOk Ü≥ÚHõ¯ r`åÅ‰õΩ ã¨|OkèOz#
<≥O|~°∞ ¿ãì\ò"≥∞O@∞¡, |_≥˚\ò Zã≤ì"Õ∞@∞¡ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e.
23. <≥Åãï Y~°∞ÛÅ∞ =∞iÜ«Ú „>ˇ[s #∞O_ç fã¨∞‰õΩ#fl r`åÅ, Y~°∞ÛÅ ¿ã\ì ò"∞≥ O@∞¡ `«Ü∂« ~°∞KÕÜ∂« e.
ÉÏºO‰õΩ, „>ˇ[sÅÖ’x Ñ¨^Œ∞ÌÅ#∞ áêãπ|∞‰õΩ¯Ö’ ãïK«∂_®e.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 36
9 9. =∞O_»Å q^•º(âßMÏ)kèHÍi (ZOWF) q^èŒ∞Å∞ – ÉÏ^èŒº`«Å∞ 9
„Ñü =∞O_»Å Ñï+¨`üÖ’#∞ XHõ =∞O_»Å q^•ºkèHÍi LO\Ï~°∞. JO^Œ∞# Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.
ÑïáêÅ<å xÜ«∞O„`«}ÏkèHÍ~°OÖ’ LO\Ï~°∞. =∞O_»Å Ñï+¨`ü ÑïkèÖ’ QÆÅ q^è•º ãÖã¨÷Åxfl PÜ«∞#
Ñ¨~°º"ÕHõ∆}Ö’ Ñ¨x KÕÜ«∂e.
ã¨∂¯Å∞ Z_»∞ºˆH+¨#∞ _≥·Ô~Hõì~°∞, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ "å~°∞ *ÏsKÕã≤# ã¨~°∞¯ ºÅ~ü P~ü.ã≤.<≥O. 19981/
ã≤/ `Õk 23.7.96Ö’ xˆ~tú Oz# L`«~Î ∞° fiÅ „Ñ¨HÍ~°=Ú, =∞O_»Å q^•ºkèHÍi D „HÕk q^è∞Œ Å#∞, ÉÏ^èºŒ `«Å#∞,
x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.
‰ „Ñük#O, @∂~°∞ "≥o`Õ `«Ñ¨Ê, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î x~°fiÇ≤ÏOK«∞ Ç¨[~°∞ Ñ¨\ ©ìÖ’ Ü«∞O.D.F.
ãÖ`«HOõ KÕÜ∂« e. =∂=¸Å∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞O_»Å HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’<Õ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_®e.
`«xvÅ∞, ãÖ^Œ~°≈#Å∞ :
‰ „Ñü q^•º ãÖ=`«û~åxH˜, `«# ÑïkèÖ’#∞#fl, „áê^äŒq∞Hõ, „áê^äŒq∞HÀ#fl`« áê~î°âßÅÅ `«xv
=∞iÜ«Ú ãÖ^Œ~°≈# KÕÜ«Ú „áÈ„QÍ=Ú#∞ =ÚO^Œ∞ ãÖ=`«û~°O U„Ñ≤Öò 30Ö’QÍ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤,
_ç.W.F. QÍi J#∞=∞u á⁄O^•e.
‰ „Ñü „áê^äŒq∞Hõ áê~î°âßÅ#∞, „áê^äŒq∞HÀ#fl`« áê~î°âßÅ#∂, `«xv KÕÜ«Ú@H˘Hõ™êi, `«xvÖ’
Hõ#∞Q˘#fl Ö’áêÅ ã¨=~°} [~°∞QÆ∞K«∞#fln ÖËx^Õ ÑïjeOK«∞@‰õΩ WOH˘Hõ™êi "≥àÏ§e. XHõ
PHõã≤‡Hõ `«xv KÕÜ«∂e.
‰ „Ñü <≥ÖÏ =∞O_»ÅOÖ’ QÆÅ "≥Ú`«ÎO <å<£ á¶ê~°‡Öò q^•º ˆHO„^•Ö’¡, 50 âß`«O ˆHO„^•Å#∞
Ü«∞O.D.F. ãÖ^Œi≈OKåe.
‰ „Ñü <≥ÖÏ, HõhãÖ Ô~O_»∞ =Ü≥∂[# q^•º ˆHO„^•Å#∞ ãÖ^Œi≈OKåe.
‰ „Ñü <≥ÖÏ 5= `ÕnH˜, Ü«∞O.D.F. `å#∞KÕã≤# `«xvÅ∞ =∞iÜ«Ú ãÖ^Œ~°≈#Å∞ x"ÕkHõÅ#∞ LÑ¨
q^•ºâßMÏkèHÍiH˜ ã¨=∞iÊOKåe.
‰ Ü«∞O.D.F. `«xv KÕÜ«Ú@‰õΩ Kå~°∞ìÅ#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e.
‰ Ç¨ã¨ìà◊§#∞ `«xvÅ∞ KÕÜ«∂e, ãÖ^Œ~°≈#Å∞ ‰õÄ_® KÕÜ«∂e.
ã¨=∂"ÕâßÅ∞, Ããq∞<å~°∞¡, =~°∞¯ ëêÑ¨ÙÅ∞ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O :
‰ _ç.D.F. _çÑ¨Óº\© _ç.W.F. =∞iÜ«Ú W`«~° q^•º ãÖ|Okè`« U*ˇhûÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ q^•º
ãÖ|Okè`« ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ, Ããq∞<å~°¡‰õΩ, =~°∞¯ëêÑ¨ÙÅ‰õΩ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O JOkOKåe.
9 ‰
‰
„Ñü<≥Å ã¨∂¯Å∞ HÍOÃÑ¡‰õΩûÅ „áÈ„QÍ=ÚÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
„Ñü<≥ÖÏ Ü«∞O.D.F. Láê^è•ºÜ«∞ ãÖÑ¶∂¨ Å ã¨=∂"ÕâßÅ∞ U~åÊ@∞ KÕã,≤ q^Œº =∞iÜ«Ú ÑïáêÅ<å
9
37
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 ãÖÉOkè`« q+¨Ü«∂ÅÖ’ "åi J=QÍÇ¨Ï# ÃÑOá⁄OkOK«∞@‰õΩ Hõ$+≤ KÕÜ«∂e. 9
3. q^•ºaè=$kúH˜ ÑïjÅ<å`«‡Hõ Ñ¨^äŒHõ=ÚÅ∞ :
‰ q^•ºÉ’^èŒ#, „H˘`«Î „H˘`«Î q^è•<åÅ∞, Ñ¨^Œú`«∞Å ^•fi~å KÕÜ«Ú@‰õΩ, ã¨=∞~°∞÷Å∞, J#∞Éèí=A˝Öˇ·#
Láê^è•ºÜ«ÚÅ`À „Ñ¨Ü≥∂QÍ`«‡HõOQÍ K≥Ñ≤Ê K«∂Ñ≤OKåe.
‰ H˘xfl 'ã≤— Hˆ @ys áê~îâ° ßÅÅ#∞ Ü«∞O.D.F. ^Œ``Î« « KÕãH≤ ˘x, "å\˜x `«~K° ∞« `«xvÅ∞, ãÖ^Œ~≈° #Å∞
KÕã¨∂Î "≥∂_»Öò áê~î°âßÅÅ∞QÍ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e.
‰ áê~î°âßÅÅ#∞, "å\˜ Ñ¨x q^è•<åxfl, Jq KÕÑ¨@∞ì HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ |\˜ì JOK«<åÅ∞ "Õã≤,
ˆH@ysÅ∞QÍ qÉèílOKåe.
‰ Ñïâ’^èŒ<å „áê*ˇ‰õΩìÅ ^•fi~å, q^Œº#Éèíºã≤OK«∞@Ö’ „H˘`«Î q^è•<åÅ∞ J#∞ãïOz „áÈ„QÍ=ÚÅ∞
KÕÑ¨@∞ì Láê^è•ºÜ«ÚÅ#∞, Ü«∞O.D.F. „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe.
4. ÑïáêÅ<å ãÖ|Okè`« q^èŒ∞Å∞ :
‰ áê~îâ° ßÅ ÖËx UiÜ«∂Ö’¡, „H˘`«Î „áê^äqŒ ∞Hõ áê~îâ° ßÅÅ∞ <≥ÅH˘Å∞Ê@‰õΩ, _ç.D.F.‰õΩ „Ñüáê^Œ#Å∞
ÑÖÑ¨Ù@, L#fl „áê^äŒq∞Hõ áê~î°âßÅÅ∞ ™ê÷~Ú ÃÑOK«∞@‰õΩ „Ñüáê^Œ#Å∞ ÑÖÑ¨Ù@ Ü«∞O.W.F.
ÉÏ^èŒº`«.
‰ „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ Pi÷Hõ ÉèÏ~°"Õ∞ `«Ñ¨Ê, „Ñ¨[Å‰õΩ LÑ¨Ü≥∂QÆHõ~°=Ú HÍ#\˜ì áê~î°âßÅÅ#∞, =¸ã≤
"ÕÜ«Ú@‰õΩ ÖË^• "Õ~ÀKÀ@‰õΩ =∂~°∞Û@‰õΩ ã≤á¶ê~°∞û KÕÜ«Ú@ Ü«∞O.W.F. qkè.
‰ „áê^äŒq∞Hõ, „áê^äŒq∞HÀ#fl`« áê~î°âßÅÅ‰õΩ `å`å¯eHõ QÆ∞iÎOÑ¨Ù#∞ âßâ◊fi`« QÆ∞iÎOÑ¨Ù#∞ WK«∞Û@‰õΩ
_ç.W.F.‰õΩ „Ñüáê^Œ#Å∞ ÑÖÑ¨Ù@†
‰ „Ñ¨Éèí∞`Õfi`«~° áê~î°âßÅÅ‰õΩ, QÆ∞iÎOÑ¨Ù xK«∞Û@‰õΩ, „QÍO\ò W<£.Z~Ú_£ ÖË^• J_£Ç¨H± „QÍO@∞¡
=∞OEiH˜, =K«∞Û ^Œ~°MÏã¨∞ÎÅ#∞ ÑïjeOz ÑÖÑ¨Ù@.
5. q^•º~°∞÷Å#∞ ã¨∂¯à◊¡Ö’ KÕiÊOK«∞@ :
‰ |_ç D_»∞ =zÛ# "åiH˜ 0–11 =∞iÜ«Ú 11–13 =Ü«∞ã¨∞ „QÆ∂Ñ¨ÙÅ∞QÍ KÕã,≤ |_çÖ’ KÕiÊOK«∞@,
|_ç =∂x "Õã≤# q^•º~°∞÷Å#∞ ÖˇH˜¯Oz |_çÖ’ KÕiÊOK«∞@‰õΩ K«~°ºÅ∞ KÕÑ¨@∞ì@.
‰ „ÃÑ·=∞i, JÑ¨Ê~ü „ÃÑ·=∞i áê~î°âßÅÅ#∞ Z, a, ã≤ Å∞QÍ q^•º~°∞÷Å ãÖYº#∞ |\˜ì qÉèílOK«∞@,
JkèHõOQÍ q^•º~°∞÷Å#∞ KÕ~°∞ÛH˘#∞@‰õΩ Láê^è•ºÜ«ÚÅ‰õΩ ÖHõ∆ º=ÚÅ∞ (\ÏÔ~æ\ò) x~°‚~ÚOK«∞@.
‰ „áê^äqŒ ∞Hõ áê~îâ° ßÅÖ’¡ Z‰õΩ¯= =∞Okx KÕiÊOK«∞@‰õΩ Ç¨[~°∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ñ¨~∞° K«∞@‰õΩ Hõ$+≤ KÕã#≤ "åiH˜
„áÈ`åûÇ¨Ï HÍÅ#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«Ú@.
9 ‰ |_çÖ’ KÕiÊOz# q^•º~°∞÷Å, *Ïa`åÅ∞ „Ñü <≥Å ÑÖÑ≤OK«∞@. q^•º ãÖ|Okè`« QÆ}ÏOHÍÅ#∞ 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 38
9 ‰
`≥Ñ≤ÊOK«∞H˘x qâı¡+≤OK«∞@.
Láê^è•ºÜ«ÚÅ r`«Éèí`åºÅ‰õΩ YzÛ`«"≥∞ÿ# <≥O|~°∞ ¿ãì\ò"≥∞O@∞¡, |_≥˚\ò Zã≤ì"Õ∞@∞¡, i"≥·A_»∞
9
Zã≤ì"Õ∞@∞¡, _ç.D.F.‰õΩ ÑÖÑ¨Ù@. <≥Åãï Y~°∞ÛÅ#∞ (áê¡<£ ã‘¯=ÚÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz) „Ñü<≥Å
5= `ÕnH˜ ÑÖÑ≤OK«∞@.
‰ =∞O_»Å ÑïkèÖ’ Ñ¨xKÕÜÚ« „áê^äqŒ ∞Hõ, „áê^äqŒ ∞HÀ#fl`« áê~îâ° ßÅÖ’ Ñ¨xKÕÜÚ« Láê^è•ºÜ«ÚÅ‰õΩ,
(l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 474 Ñ≤.P~ü. JO_£ P~ü._ç. `Õk 11.11.98) D „HÕk q^èŒOQÍ.
1. Jxfl ~°HÍÅ â◊Å=Ù, (Jâ◊HõÎ`« â◊Å=Ù`«Ñ¨Ê)
2. WO„H˜"≥∞O@∞¡†
3. ¿Ñ Ñ¶≤ˆHû+¨#∞, =∞OEi KÕÜ«Ú#∞, =∞iÜ«Ú
4. ã¨sfiã¨∞ ilã¨ì~°∞¡ x~°fiÇ≤ÏOK«∞#∞.
‰ P_ç\ò JkèHÍi ÑÖ¿Ñ ''Öˇ@~ü PÑ¶π P^ä•i\©—— „Ñ¨HÍ~°O Láê^è•ºÜ«ÚÅ r`åÅ aÅ∞¡Å#∞ 20=
`ÕnH˜ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤ K≥e¡OK«∞@.
‰ Láê^è•ºÜ«ÚÅ „Ñ¨Ü«∂} Éèí`åºÅ aÅ∞¡Å#∞ =∞OEi KÕÜ«Ú#∞.
‰ „áê^äqŒ ∞Hõ q^•ºâßY‰õΩ ãÖ|OkèOz# P_ç\ò JÉèºí O`«~åÅ‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ „"åã≤, Ñï+¨¯iOK«∞#∞,
HõO\Õ*ˇO@∞¡, „QÍO@∞¡ ÑÖÑ≤}© KÕÜÚ« @, Ü«Ú.ã‘.Å∞ ÑÖÑ≤OK«∞@, <≥Åãï ÖˇH¯õ Å#∞ ãïK«∂K«∞@†
Y~°∞Û KÕÜ«∞QÍ q∞ye# x^èŒ∞Å#∞ uiy K≥e¡OK«∞@ ‰õÄ_», Ü«∞O.D.F. KÕÜ«Ú#∞.
6. <À@∞ Ñ¨Ùã¨ÎHõ=ÚÅ∞, >ˇ‰õΩì û Ñ¨Ùã¨ÎHõ=ÚÅ ÑÖÑ≤}© :
q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Ü«¸xá¶ê~°=ÚÅ∞, <À@∞|∞‰õΩ¯Å∞, >ˇ‰Ωõ ì û |∞‰õΩ¯Å∞ =ÚO^Œ∞QÍ JOK«<å
"Õã≤ ~°Ñ≤ÊOz `«# UiÜ«∂Ö’x q^•º~°∞÷Å‰õΩ ã¨~°Ñ¶¨~å KÕÜ«Ú@† ™È+¨Öò "≥Öò¿Ñ¶~ü "åiH˜ iáÈ~°∞ì ÑÖÑ¨Ù@.
7. `«# ÑïkèÖ’x áê~î°âßÅÅ‰õΩ HÍ=Åã≤# Láê^è•ºÜ«ÚÅ MÏmÅ#∞, |kbÅ#∞, "åi ÃÑ#¬#∞¡
ÑÖ_»∞#∂ JOK«<å "Õã≤, „Ñüáê^Œ#Å∞ lÖÏ¡ q^•ºâßMÏkèHÍiH˜ ÑÖÑ¨Ù@ :
8. =∞^è•ºÇ¨Ïfl Éè’[# Ñ¨^äŒHÍxH˜ ãÖ|OkèOz# U~åÊ@∞¡, ãÖ|OkèOz# il+¨ì~°∞¡, ÖˇHõ¯Å∞
K«∂K«∞@, <≥Åãï x"ÕkHõÅ#∞ S.ã≤._ç.Ü«∞.ãπ JkèHÍ~°¡‰õΩ, lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î‰õΩ ÑÖÑ¨Ù@.
‰ Jxfl áê~î°âßÅÅ‰õΩ PÜ«∂ Láê^è•ºÜ«ÚÅ∞ ãÖ™ê÷QÆ`« áê¡#∞Å∞, É’^èŒ# Ñ¨^Œú`«∞Å (ã≤Å|ãπ)
áê¡#∞Å∞ q^•º ãÖ=`«û~° „áê~°OÉèÏxH˜ =ÚO^Œ∞QÍ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ H˘#∞#@∞¡QÍ x~åú~}° KÕã∞¨ HÀ"åe.
‰ lÖÏ¡ q^•ºâßMÏkèHÍiH˜, „ÑüãÖ=`«û~°O Ñ¨sHõ∆Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞@Ö’#∂, Ãã·#∞û¿Ñ¶~°∞¡, P@Å
áÈ\©Å∞, ™œ¯\òû, q^•º~°∞÷ÅKÕ ~åºbÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiOKåe.
9 ‰ *ÏfÜ«∞ ÑÖ_»∞QÆÅ∞, Láê^è•ºÜ«∞ k<À`«û"åÅ∞, q^•º"åi¬HÀ`«û"åÅ∞ [~°∞Ñ¨Ù@Ö’#∂, `À_»Ê_®e. 9
39
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 ‰
‰
Láê^è•ºÜ«ÚÅÃÑ· =K«∞Û P~ÀÑ¨}ÅÃÑ· qKå~°} [iÑ≤ iáÈ~°∞ì W"åfie. 9
áê~îâ° ßÅÅ x~°fiÇ¨Ï}, É’^è<Œ å ™ê=∂„y, Ñ¶i¨ flK«~∞° , ã¨∞^Œ=Ì Ú‰õ¯Å∞, ¿ã+ì #¨ s ã¨~Ñ° ~¨¶ å "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q
Ü«∞O.W.F. K«∂_®e.
‰ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ™êìO_çOQ∑ Hõq∞\©, =∞iÜ«Ú =∞O_»Å Ñï+¨`ü [#~°Öò ÉÏ_ô ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ, i=Óº
ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ Ç¨[Ô~·, `«y# ã¨=∂Kå~°O W"åfie.
‰ Ü«∞O.D.F. Zxfl ~ÀAÅ∞ @∂~°∞ KÕã≤#k, ~å„u =∞HÍOÅ∞ KÕã≤#n, Zxfl ã¨∂¯à◊√§ `«xv
KÕã#≤ n, =∞iÜ«Ú "å\˜x ãÖ^Œi≈Oz# q=~åÅ∞, ã¨∂¯Å∞ Éè=í <åÅ Ñïã≤u÷ , É’^è<Œ å ÑïHÍ~åÅ∞
L#fl"å, Láê^è•ºÜ«ÚÅ∞ Ñ¨xKÕÜ«ÚKÀ@ =∞HÍO LO@∞<åfl~å? "≥Ú^ŒÅQÆ∞ q=~åÅ∞
Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.‰õΩ xs‚`« á¶ê~°OÖ’ „Ñü<≥ÖÏ ã¨=∞iÊOKåe.
‰ Láê^è•ºÜ«ÚÅ |kbÅ∞, H“xûeOQÆ∞‰õΩ HÍ=Åã≤# q=~åÅ∞ =∂~°^æ ~Œ ≈° HÍÅ „Ñ¨HÍ~°O Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.
=∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆ΩÅ ã¨=∞Hõ∆OÖ’<Õ Ü«∞O.W.F. `«Ü«∂~°∞ KÕã≤ ã¨=∞iÊOKåe.
‰ Láê^è•ºÜ«ÚÅO^Œ~°∞ Öˇã¨<£ áê¡#∞Å∞ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤, ~åR Z_»∞ºˆH+¨<£ H“xûÅ∞ iÃãsÛ "å~°∞
WzÛ# ã≤Å|ãπ „Ñ¨HÍ~°O É’^èŒ# KÕã¨∞Î#fln ÖËxn, Ü«∞O.D.F. K«∂_®e.
‰ q^•ºâßM #∞O_ç =K«∞Û JkèHÍ~°‰¡ Ωõ HÍ=Åã≤#, ãÖ|Okè`« iHÍ~°∞Å¤ #∞, Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. J#∞=∞u`À
"åi ÑïjÅ#‰õΩ K«∂Ñ≤OKåe.
‰ Ü«∞O.W.F. QÍ~°∞ ãÖ|Okè`« „áê^äŒq∞Hõ P~ÀQÆº ˆHO„^Œ _®Hõì~°∞ QÍi`À ãÖ„Ñ¨kã¨∂Î, JO^Œi
q^•º~°∞÷Å‰õΩ 'ÃÇÏÖòÎ K≥H±— KÕÜ«Ú#@∞¡, ÃÇÏÖòÎ HÍ~°∞¤Å∞ *Ïs KÕÜ«Ú#@∞¡ K«∂_®e. Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.
<≥Åãï i=ÓºÖ’#∞, ™êìÑ¶π g∞\ÕQÆ∞Ö’¡#∂ JqK«∂áêe.
‰ J~°∞›Öˇ·# Ü«∞ãπ.ã≤., Ü«∞ãπ.\˜. q^•º~°∞÷ÅO^ŒiH˜ ™ê¯Å~ü+≤Ñ¨CÅ∞ =∞OE~°∞ JQÆ∞#@∞¡ K«∂_®e.
‰ ã¨∂¯Å∞ Z_»∞ºˆH+¨<£ Hõq∞\©Å#∞ U~åÊ@∞ KÕ~ÚOz, ÃÇÏ_®‡ã¨ì~°∞, ã¨Éèí∞ºÅO^ŒiH© <À\©ã¨∞ezÛ,
g∞\ÕQÆ∞Å∞ [~°∞Ñ¨Ù#@∞¡ K«∂_®e.
‰ Ü«∞O.W.F. =∞O_»Å Z_»∞ºˆH+¨<£ Hõq∞\© Ü≥ÚHõ¯ Hõhfi#~°∞QÍ "≥Ú^Œ\ ˜ q∂\ÕQÆ∞#∞ U~åÊ@∞
KÕã≤, ÃãHõ∆<£ 9, Z.Ñ≤.Zãπ.S. 1998 „Ñ¨HÍ~°O Kè≥·~°‡<£#∂, HÀPÃÑì_£ ã¨Éèí∞ºÅ ZxflHõ [iÑ≤OKåe.
‰ `«# =∞O_»Å ÑïkèÖ’x Jxfl ã¨∂¯à◊§Ö’ QÆÅ Ñ¶¨sflK«~°∞, É’^èŒ<å ÑïHõ~åÅ∞, Éèí=# q=~åÅ∞,
HõÔ~O@∞ =ãü =Ú#flQÆ∞ q=~åÅ∞ iHÍ~°∞¤ KÕã≤ Éèí„^ŒOQÍ LOKåe.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 40
9 10. =∞O_»Å WO[hiOQÆ∞ JkèHÍi q^èŒ∞Å∞–ÉÏ^èŒº`«Å∞ 9
„Ñü =∞O_»ÅOÖ’#∞ KÕÑ¨@∞ì Ñ¨#∞Å‰õΩ JOK«<åÅ∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ Ñ¨~°º"ÕH˜∆Oz
Ñ¨ÓiÎKÕÜ«Ú@‰õΩ WO[hiOQÆ∞ JkèHÍix „Ñ¨Éèí∞`«fiO xÜ«∞q∞ã¨∞ÎOk.
‰ =∞O_»Å WO[hiOQÆ∞ JkèHÍi, (ZO.W.W.) Ü«∞O._ç.F. Ü≥ÚHõ¯ áêÅ<å xÜ«∞O„`«}Ö’#∞,
(J_ç‡x„¿ã\ì "© £ HõO„\’Öò) LÑ¨HÍ~°ºx~åfiÇ¨ÏHõ WO[h~°∞ (_ç.W.) Ü≥ÚHõ¯ ™êOˆHuHõ xÜ«∞O„`«}Ö’#∞
Ñ¨xKÕÜ∂« e.
‰ =~°∞¯ W<£ÃãÊHõì~°∞¡, QÍºOQ∑ =∞*ò^Œ∂~°∞Å∞ Z.W.W., J[=∂~Ú+≤Ö’ LO\Ï~°∞.
‰ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î f~å‡#O ^•fi~å x~°‚~ÚOz, =∞OE~°∞KÕã≤# Jxfl Ñ¨#∞Å‰õΩ JOK«<åÅ∞
`«Ü∂« ~°∞KÕã,≤ „Hõ=∞Ñ¨ûúŒ Ö’ Ñ¨#∞Å∞KÕÑ\¨ ,ì˜ <å}º`«Ö’ Ö’áêÅ∞ ÖË‰Ωõ O_® Ñ¨~º° "ÕHO∆˜ Kåe. ã¨HÍÅOÖ’
Ñ¨ÓiÎKÕ~ÚOK«∞ ÉÏ^èŒº`« =Ç≤ÏOKåe.
Ü«∞O.W.F. D„HÕk q^èŒ=ÚÅ Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ«∂e
Z) „Ñ¨ÑÖK«ÉÏºO‰õΩ, <åÉÏ~°∞¤ ã¨Ç¨Ü«∞O`À KÕÜ«Ú Ñ¨#∞Å#∞ „Ñ¨`ÕºHõ P~ü.P~ü.ZO.(~°∂~°Öò ~À_»∞¤
"≥∞~Ú<£ >ˇ<≥<£û Ñ¨#∞Å∞) "å\˜ x~°fiÇ¨Ï}.
a) LáêkèHõÅÊ# Ñ¨^äŒHõ=ÚÅ Ñ¨#∞Å∞, J#QÍ Ü«∞ãπ.l.P~ü."≥·. =O\˜ Ñ¨^äŒHõ Ñ¨#∞Å∞.
ã≤) z#fl h\˜ =#~°∞Å∞ (Ü«∞O.W.F. ™ÈÔ~ûãπ) U~åÊ@∞, x~°fiÇ¨Ï} Ñ¨#∞Å∞ "å\~üÃ+_£ Ñ¨#∞Å∞,
„áê^äŒq∞Hõ P~ÀQÆº ˆHO„^Œ=ÚÅ∞, =∞O_»Å Ñï+¨`ü HÍ~åºÅÜ«∞ Éèí=#=ÚÅ∞, =∞Ç≤ÏàÏ =∞O_»e
Éèí=<åÅ∞, „QÍ=∞ÑÖKå~Úf Éèí=#=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞"å\˜ x~å‡} Ñ¨#∞Å∞, x~°fiÇ≤ÏOK«∞@.
_ç) „QÍg∞} áêiâ◊√^Œúº=Ú#‰õΩ ãÖ|OkèOz#, =Ú~°∞QÆ∞ HÍÅfiÅ∞, HõÅfi~°∞ìÅ∞ xi‡OK«∞@, =ºH˜ÎQÆ`«
=∞~°∞QÆ∞ ^˘_»¡ x~å‡}=ÚÖ’ ÅaÌ^•~°∞Å‰õΩ ™êOˆHuHõ ã¨ÅÇ¨Å∞, ã¨Ç¨ÏHÍ~°O JOkOK«∞@.
ã¨=∂Kå~° ¿ãHõ~°} : Ñ¨~°º"ÕHõ∆Hõ WO[h~°∞ (Ü«∞ãπ.D.) HÍ~°ºx~åfiÇ¨ÏHõ WO[h~°∞ (W.W.) LÑ¨HÍ~°ºx~åfiÇ¨ÏHõ
WO[h~°∞ (_ç.W.) HÀi# ã¨=∂Kå~°=Ú#∞ ¿ãHõiOz, ã¨q∂HõiOz x"ÕkOK«∞@.
‰ Ñ¨xx J„y"≥∞O@∞ +¨~°`«∞Å „Ñ¨HÍ~°O [iÑ≤OK«=Åã≤# ÉÏ^èŒº`« Z.W.W.ÃÑ· #∞O_»∞#∞.
‰ KÕã≤# Ñ¨x qÅ∞= ZO`«=Ù#fln, =∞iÜ«Ú Ñ¨x „áê=∂}˜Hõ`« <å}º`« Z@∞¡#fln x~åúiOz,
"≥∞[~°∞"≥∞O@∞, K≥‰õΩ¯ "≥∞[~°∞"≥∞O@∞ KÕã≤, KÕã≤# Ñ¨xH˜ qÅ∞= Hõ\ ˜ì, P ™⁄=Ú‡ K≥e¡OK«∞@‰õΩ
Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.‰õΩ ã≤á¶ê~°∞û KÕÜ«∂e.
‰ Ñ¨xH˜ ãÖ|OkèOz# iHÍ~°∞¤Å∞, =∞iÜ«Ú FK«~°∞¡ Éèí„^ŒOQÍ =ÙOz Ö’HõÖò Ñ¶Ö_»∞ "åi KÕ`« J_ç\ò
KÕ~ÚOK«∞ ÉÏ^èŒº`«, JH“O>ˇO@∞ [#~°Å∞ "åi P_ç\ò‰õΩ iHÍ~°∞¤Å∞ ã¨=∞iÊOK«∞@ JH“O>ˇO@∞
9 [#~°Öò "åi JÉèíºO`«~åÅ‰õΩ, Ñä¡H± JH“O@∞û Hõq∞\© "åi ¿Ñ~åÅ‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ WK«∞Û 9
41
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 ‰
ÉÏ^èŒº`« Z.W.W. =Ç≤ÏOKåe.
Ñ¨#∞Å∞ [~°∞QÆ∞ q^è•<åxfl ÑïjeOz, Ñ¨xÖ’ ã¨=∞Ü«∞áêÅ# áê\ÕK«∞#@∞¡, JO^Œ∞‰õΩ HÍ=Åã≤#
9
K«~º° Å∞ fã¨∞HÀ"åe. Ñ¨^HŒä õ Ñ¨#∞ÅÖ’ `å`åû~°O KÕÜÚ« @ QÍx, J„y"≥∞O@∞ „Ñ¨HÍ~°O [~°∞QÆ∞@ÖË^xŒ
QÍx `«#∞ QÆ=∞x¿ãÎ, P q+¨Ü«∂xfl Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.‰õΩ =∞iÜ«Ú LÑ¨HÍ~°ºx~åfiÇ¨ÏHõ WO[h~°¡
^Œ$+≤ìH˜ fã¨∞‰õΩ~å"åe.
‰ Ñ¨#∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# „áÈ„ÔQãπ iáÈ~°∞Åì #∞ =∞iÜ«Ú ÃÑ· JkèHÍ~°∞¡ HÀ~°∞ W`«~° ã¨=∂Kå~°=Ú#∞
ã¨~°Ñ¶¨~åKÕÜ«Ú ÉÏ^èŒº`« HõÅ^Œ∞.
‰ „Ñ¨Éèí∞`«fi x|O^èŒ#Å"Õ∞~°‰õΩ Láêkè, HõÅÊ# Ñ¨^äŒHõ Ñ¨#∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOz#, =∞ã¨ì~ü ~ÀÅ∞û
`«Ü«∂~°∞KÕÜ«Ú ÉÏ^èŒº`« =Ç≤ÏOKåe. H˘Å`«Å |∞‰õΩ¯Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞, Éèí„^ŒÑ¨~°K«∞ ÉÏ^èŒº`« Z.W.‰õΩ
HõÅ^Œ∞.
‰ @∂Öòû JO_£ áê¡O@∞ ilã¨ì~°∞Ö’ Ñ¨#∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# Jxfl ÑïHõ~åÅ#∞ #"≥∂^Œ∞KÕã≤, P
Ñ¨x=Ú@∞¡ "å_»HõO‰õΩ ãÖ|OkèOz# Jxfl „áê^äŒq∞Hõ iHÍ~°∞¤Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ ÉÏ^èŒº`« HõÅ^Œ∞.
‰ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î, =∞iÜ«Ú „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ JkèHÍ~°∞Å‰õΩ, ã¨~°ÊOK«∞Å‰õΩ `«y# ã¨Ç¨Ü«∞
ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ#∞ JOkOKåe.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 42
9 11. =~°∞¯ W<£ÃãÊHõì~ü q^èŒ∞Å∞ 9
ÑÖKå~Úf~å*ò WO[hiOQÆ∞ qÉèÏQÆ=ÚÖ’ KÕÜ«Ú Ñ¨#∞Å#∞, ^ŒQÆæ~° LO_ç KÕ~ÚOK«∞@‰õΩ QÍ#∞
<å}º`«#∞ K«∂K«∞@‰õΩ, "≥∞\©iÜ«∞Öòû HÍáê_»∞@‰õΩ =~°∞¯ W<£ÃãÊHõì~°∞¡ LO\Ï~°∞. =~°∞¯ W<£ÃãÊHõì~°∞ Jã≤ÃãìO@∞
HÍ~°ºx~åfiÇ¨ÏHõ WO[h~°∞ (Z.W.W.) P^èfiŒ ~°ºOÖ’ Ñ¨xKÕÜÚ« K«∂ Ñ¨xH˜ ãÖ|OkèOz PÜ«∞# WK«∞Û P^Õâ=◊ ÚÅ#∞
`«Ñ¨ÊxãïQÍ áê\˜™êÎ_»∞.
D„HÕ^Œ ¿Ñ~˘¯#|_ç#q =~°∞¯W<£ÃãÊHõì~°∞ Ü≥ÚHõ¯ =ÚYº q^èŒ∞Å∞ :
1. PÜ«∞# ÑïkèÖ’ Ñ¨xKÕÜ«Ú, QÍºOQ∑ "≥∞<£Å∞ KÕÜ«∞=Åã≤# Ñ¨#∞Å#∞ xˆ~útOKÕ, Kå~°∞ìÅ#∞
`«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e. „Ñü"å~°=ÚÖ’ QÍºOQ∑=∞<£Å∞ KÕÜ«∞=Åã≤# Ñ¨xx Kå~°∞ìÖ’ ~°∂á⁄OkOz
P"≥∂kOK«∞@ÔH· Z.W.W.H˜ ã¨=∞iÊ™êÎ~°∞.
2. Ñ¨xKÕã≤# "Õ∞~°ˆH iHÍ~°∞¤ KÕã≤ P "Õ∞~°ˆH QÍºOQ∑=∞<£ r`«=Ú K≥e¡OK«∞@‰õΩ ã≤á¶ê~°∞û KÕ™êÎ~°∞.
`«^•fi~å „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ #+¨ì=Ú "å\˜Å¡‰õΩO_® LO_»∞@‰õΩ ÉÏ^èŒº`« =Ç≤Ï™êÎ~°∞.
3. Jã≤ÃãìO@∞¡ ZH˜û‰õÄº\˜"£ WO[h~°∞ Ü≥ÚHõ¯ P^Õâ◊=ÚÅ "Õ∞~°‰õΩ xˆ~ÌtOz# „Ñ¨=∂}ÏHõ=ÚÅ
„Ñ¨HÍ~°O Ñ¨#∞Å∞ [iˆQÖÏ `«QÆ∞ *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ fã¨∞H˘#∞#∞. =ÚYºOQÍ Ñ¨#∞ÅÖ’ <å}º`« Ö’áêÅ∞
ÖË‰õΩO_® K«∂K«∞ ÉÏ^èŒº`« =Ç≤ÏOK«∞#∞.
4. =~°∞¯ W<£ÃãÊHõì~°∞ Ü≥ÚHõ¯ "å~åO`«Ñ¨Ù @∂~°∞ _≥·sx, qÑ¨ÙÅOQÍ „"åã≤, Z.W.W. QÍi i=Óº‰õΩ
ã¨=∞iÊOKåe. Z.W.W. P^ÕâßÅ „Ñ¨HÍ~°"Õ∞ @∂~°∞ KÕÜ«∂e. `«#‰õΩ xˆ~ÌtOz# Ñ¨#∞Å#∞ KÕã¨∂Î,
Z.W.W.H˜ HÍ~åºÅÜ«∞ q^èŒ∞Å x~°fiÇ¨Ï}Ö’ ‰õÄ_® ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_®e.
5. =~°∞¯W<£ÃãÊHõì~°∞, "≥∞[~°∞"≥∞O@∞ |∞Hõ¯ÅÖ’, H˘Å`«Å∞ iHÍ~°∞¤KÕÜ«Ú@ x¿+kèOK«|_»∞#∞.
6. `«# ÑïkèÖ’ [~°∞QÆ∞K«∞#fl Ñ¨#∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOz#, Ñ¨x ã¨Å÷ =ÚÖ’ "Õã#≤ =ã¨∞=Î ÙÅ∞, "≥∞\©iÜ«∞Öòû
HÍáê_®e. U q^èŒ"≥∞ÿ# `«~°∞QÆ∞ ÖË^• #+¨ì=Ú [iy`Õ "≥O@<Õ Jk Z.W.W. QÍi ^Œ$+≤ìH˜
fã¨∞‰õΩ~å"åe.
7. ÑÖKå~Úf~å*ò ~À_»∞¤ =∂i˚#∞Ö’ P„Hõ=∞}Å∞ [~°∞QÆ‰õΩO_® x~ÀkèOKåe. U"≥·<å J\Ï¡O\˜q
[iy`Õ Z.W. QÍi ^Œ$+≤ìH˜ fã¨∞ÔHàÏ§e.
9 9
43
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 12. QÍºOQ∑=∞<£ q^èŒ∞Å∞ 9
1. QÍºOQ∑=∞<£ Jã≤ÃãìO@∞ ZH˜û‰õÄº\˜"£ WO[h~°∞ Ü≥ÚHõ¯ „Ñ¨`«ºHõ∆ Ñ¨~°º"ÕHõ∆}Ö’ `«# q^èŒ∞Å#∞
x~°fiÇ≤Ï™êÎ_»∞. „Ñü~ÀA x~°fiÇ≤ÏOK«∞ q^èŒ∞Å#∞ =~°∞¯ W<£ÃãÊHõì~°∞ Ñ¨Ù~°=∂~Ú™êÎ_»∞.
2. QÍºOQ∑=∞<£ `«#‰õΩ Hˆ \Ï~ÚOz# ~À_»#¡ ∞ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ z#flz#fl i¿Ñ~°#¡ ∞ KÕã≤ "å\˜ÃÑ· ~åHõáÈHõÅ‰õΩ
W|ƒOk ÖËxq^èŒOQÍ K«∂™êÎ_»∞.
3. „Ñü~ÀA `å#∞ KÕÜ«∞=Åã≤# Ñ¨#∞Å#∞ =~°∞¯ W<£ÃãÊHõì~°∞ #∞O_ç `≥Åã¨∞H˘x, ^•xH˜ Ñ¨ÓiÎQÍ
Hõ@∞ìÑ¨_»`å_»∞. PÜ«∂ Ñ¨#∞Å iHÍ~°∞¤#∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ_»∞.
4. XHõ<≥ÅÖ’ `å#∞ KÕã≤# "≥Ú`«ÎO Ñ¨xx, P Ñ¨x Ü≥ÚHõ¯ qÅ∞=#∞ |\˜ì QÍºOQ∑"≥∞<£ Ü≥ÚHõ¯
Ñ¨x`«<åxfl JOK«<å "ÕÜ«∞|_»∞#∞.
5. `«#‰õΩ JÑ¨ÊyOz# Ñ¨x=Ú@¡ Éèí„^Œ`«‰õΩ, ã¨kfixÜ≥∂QÆ=Ú#‰õΩ PÜ«∞<Õ ÉÏ^èŒº`« =Ç≤ÏOKåe.
„Ñüx`«º=Ú Ñ¨x=Ú@¡#∞ ÖˇH˜¯OK«∞H˘x Éèí„^ŒÑ¨~°Kåe.
6. ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷ Pã¨∞÷Å‰õΩ, ~À_»¡‰õΩ U qÑ¶¨∂`«=Ú U~°Ê_ç##∂, "≥O@<Õ Jã≤ÃãìO@∞
ZH˜û‰õÄº\©"£ WO[h~°∞ "åiH˜ `≥ÖÏÊe.
7. Ñ¨#∞ÅÖ’ LÑ¨Ü≥∂yOK«∞ ÑïHõ~åÅ#∞ "≥∞\©iÜ«∞Öòû‰õΩ HÍÑ¨ÖÏ^•~°∞QÍ LO_®e.
8. ÑÖKå~Úf~å*ò ~À_»¡ =∂i˚#∞Ö’ QÆÅ K≥@∞¡ =ÔQ·~åÅ‰õΩ <≥O|~°∞¡ "ÕÜ«∂e. "å\˜x Ñï~°H˜∆OK«∞
ÉÏ^èŒº`« fã¨∞HÀ"åe.
9. ÑÖKå~Úf~å*ò ~À_»¡ =∂i˚#∞ÅÖ’ P„Hõ=∞}Å∞ [iy`Õ Jã≤ÃãìO@∞ ZH˜û‰õÄº\˜"£ WO[h~°∞‰õΩ
`≥ÅÊ=Åã≤# ÉÏ^èŒº`« QÍºOQ∑=∞<£^Õ J~Ú=Ù#flk.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 44
9 13. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î HÍ~åºÅÜ«∞ x~°fiÇ¨Ï} Ñ¨^Œú`«∞Å∞ 9
1. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î HÍ~åºÅÜ«∞ L^ÀºQÆ∞Å‰õΩ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. JkèÑüQÍ =º=Ç¨Ïi™êÎ~°∞. =∞O_»Å
WO[hiOQÆ∞ JkèHÍi =∞O_»Å q^•ºkèHÍi, ÑÖKå~Úf qã¨Î~°} =∞iÜ«Ú „QÍq∂}aè=$kú
JkèHÍi "≥Ú^ŒÅ~Ú# JkèHÍ~°∞Å∞ =∞O_»ÅOÖ’ qã¨Î~°} HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.
2. HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ D „HÕk L^ÀºQÆ∞Å∞ Ñ¨xKÕÜ«Ú^Œ∞~°∞.
1. ã¨∂ÑïO>ˇO_≥O@∞¡
2. XHõ ã‘xÜ«∞~ü Jã≤ÃãìO@∞
3. W^ŒÌ~°∞ ExÜ«∞~ü Jã≤ÃãììO@∞¡
4. >ˇÿÑ≤ã¨∞ì, =∞iÜ«Ú
5. #Å∞QÆ∞~°∞ J>ˇO_»~°∞¡
ÃÑ·# `≥eÑ≤# L^ÀºQÆ∞ÅO^Œ~°∞ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. Ü≥ÚHõ¯ ÑïáêÅ<å xÜ«∞O„`«}ÏkèHÍ~°OÖ’
Ñ¨xKÕÜ«Ú^Œ∞~°∞. L^ÀºQÆ∞Å‰õΩ ã¨|OkèOz# D„HÕk i[ã¨ì~°∞¡ x~°fiÇ≤ÏOK«|_®e.
3. 1. L^ÀºQÆ∞Å Ç¨[~°∞ ilã¨ì~°∞ : =zÛ# ã¨=∞Ü«∞O"Õã≤ ãÖ`«HÍÅ∞ KÕÜ«∂e.
2. ÖË@∞ J>ˇO_≥#∞û ilã¨ì~°∞ : PÅã¨ºOQÍ =¿ãÎ ÖË@∞ =∂~°∞¯ÃÑ· >ˇÿ=Ú "≥Ü«∂ºe.
3. HÍºA=Öò â◊Å=Ù ilã¨ì~°∞ : â◊Å=Ù ^Œ~°MÏã¨∞ÎÅ∞ K«∂ã≤ Ç¨[~°∞Ö’ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e.
4. Hõ^ŒeHõ ilã¨ì~°∞ : HÍ~åºÅÜ«∂xH˜ =zÛ, |Ü«∞@‰õΩ Ñ¨xq∂^Œ "≥o`Õ q=~åÅ∞ „"åÜ«∂e.
5. Ç¨[~°∞q∂^Œ ~°<£ P<£ <À@∞ ilã¨ì~°∞ : ZO^Œ~°∞ â◊Å=Ù, ZO^Œ~°∞ Ç¨[Ô~·<å~°∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#
q=~åÅ∞ „"åÜ«∂e.
ÃÑ· 5 ilã¨~ì ∞° ,¡ L^ÀºQÆ∞Å Z™êìa+¡ "π ∞≥ O@∞ =º=Ç¨~åÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ Jã≤ÃãOì @∞ PÜ«∂ ilã¨~ì Ö¡° ’
U~ÀAHÍ~ÀA q=~åÅ∞ #"≥∂^Œ∞ KÕã≤ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.‰õΩ ã¨=∞iÊ™êÎ~°∞.
‰ XHõ L^Àºy XHõ <≥ÅÖ’ 3 ™ê~°∞¡ PÅã¨ºOQÍ HÍ~åºÅÜ«∂xH˜ Ç¨[Ô~·`Õ, XHõ PHõã≤‡Hõ â◊Å=Ù
J`«x MÏ`å #∞O_ç `«yæOKåe.
‰ U L^Àºy ‰õÄ_® =ÚO^Œ∞QÍ J#∞=∞u fã¨∞HÀ‰õΩO_® QÔ ~· å›[~°∞ HÍ~å^Œ∞. HÍºA=Öò b=Ù ÃÑ@ì~å^Œ∞.
‰ Z™êìa¡+π"≥∞O@∞ Jã≤ÃãìO@∞, D „HÕk ilã¨ì~°∞¡ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
1. ¿Ñ aÅ∞¡ ilã¨ì~°∞
2. „Ñ¨Ü«∂} Éèí`åºÅ ilã¨ì~°∞
9 3. WO„H˜"≥∞O@¡ =∞OE~°∞ ilã¨ì~°∞

4. PY~°∞ r`«Ñ¨Ù ãïìÑ¶≤ˆH\ò ilã¨ì~°∞ 9
45
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 5. J_®fi#∞ûÅ iHõ=s ilã¨ì~°∞
6. „á⁄q_≥O\ò Ñ¶Ö_»∞ K≥e¡OÑ¨Ù, rq`«cè=∂, Z.Ñ≤.l.ZÖò.S. iHõ=s K≥e¡OÑ¨ÙÅ∞
9
7. Z™êìa¡+π"≥∞O@∞ P_ç\ò ilã¨ì~°∞
1. J#∞=∞u ÖË‰õΩO_® ÔQ·~å›[Ô~·# "åiH˜ r`«=ÚÅ∞ K≥e¡OK«~å^Œ∞.
2. Z™ê¡a¡+π"≥∞O@∞ K«∂K«∞ Jã≤ÃãìO@∞ r`«Ñ¨Ù aÅ∞¡Å#∞ xs‚`«á¶ê~°OÖ’ `«Ü«∂~°∞KÕã≤, „Ñ¨Éèí∞`«fiO
x~°‚~ÚOK«∞ `ÕnH˜ „>ˇ[sH˜ ã¨=∞iÊOKåe.
3. „Ñ¨Ü«∂}Éèí`«º aÅ∞¡ÅÃÑ· H“O@~ü ãÖ`«HõO KÕÜ«Ú JkèHÍ~°O QÆÅ JkèHÍi ãÖ`«HõO`À<Õ
(xs‚`« á¶ê~°OÖ’) áêãπ K≥Ü«∂ºe.
4. „Ñ¨Ü«∂}Ñ¨Ù PY~°∞ `Õk #∞O_ç 3 <≥ÅÅÖ’Ñ¨ÙÖ’<Õ „Ñ¨Ü«∂}Éèí`«ºÑ¨Ù K≥e¡OÑ¨Ù H˘~°‰õΩ aÅ∞¡Å∞
ã¨=∞iÊOKåe.
5. JiÜ«∞~ü r`«Ñ¨Ù aÅ∞¡Å#∞ ‰õÄ_® ™ê^è•~°} r`åÅ aÅ∞¡Å =∂kiQÍ<Õ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤
„>ˇ[sH˜ ã¨=∞iÊOKåe.
6. =∞O_»Å Ñï+¨`ü áê~î°âßÅÖ’ Ñ¨xKÕÜ«Ú É’^èŒ# =∞iÜ«Ú É’^èŒ<Õ`«~° ã≤|ƒOk Ü≥ÚHõ¯ r`«Ñ¨Ù
aÅ∞¡Å∞, "≥Ú^ŒÖˇ·#q PÜ«∂ áê~î°âßÅÖ „Ñ¨^è•<Àáê^è•ºÜ«ÚÅ #∞O_ç ~°Ñ≤ÊOz ã¨Éò „>ˇ[sH˜
ÑÖÑ≤OKåe.
JH“O\òû ÃãHõ∆#∞ :
JH“O\òû qÉèÏQÆ=ÚÖ’ Ñ¨xKÕÜÚ« ã‘xÜ«∞~ü Jã≤ÃãOì @∞ D„HÕk iHÍ~°∞Å¤ #∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ ÉÏ^èºŒ `«
=Ç≤ÏOKåe.
1. #QÆ^Œ∞ (ˆH+π) Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú
2. áÈã≤ìOQ∑û ilã¨ì~°∞
3. „QÍO@∞¡ ~å|_»∞Å ilã¨ì~°∞
4. K«@ìs`åº =K«∞Û Ô~"≥#∂º [=∞Å ilã¨ì~°∞
5. ÃÑ\©ì #QÆ^Œ∞ ilã¨ì~°∞
6. Z™êìa¡+π"≥∞O\ò P_ç\ò ilã¨ì~°∞
7. Ñï‡<≥O@∞ J_®fi#∞ûÅ ilã¨ì~°∞
8. K≥e¡OÑ¨ÙÅÔH· áêãπ KÕÜ«Ú aÅ∞û ilã¨ì~°∞
9. _çáêl@∞ìÅ ilã¨ì~°∞
9 10. JH˜fi>ˇ#∞û ilã¨ì~°∞ 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 46
9
11.
12.
¿Ñ aÅ∞û ilã¨ì~°∞
K≥‰õΩ¯Å∞, ÉÏOº‰õΩ „_®Ñ¨ÙìÅ∞ WK«∞Û ilã¨ì~°∞, „>ˇ[s áêãπ Ñ¨Ùã¨ÎHõO
9
13. q~åà◊=ÚÅ ilã¨ì~°∞
14. JQÆO`«Hõ ~å|_»∞Å ilã¨ì~°∞
15. HõO\Õ*ˇO@∞ Kås˚Å ilã¨ì~°∞
16. JÑ¨CÅ ilã¨ì~°∞
@áê `≥~°∞K«∞@ – ÑÖÑ≤}© KÕÜ«Ú q^è•#=Ú :
‰ =∞O_»ÅÑï+¨`ü HÍ~åºÅÜ«∂xH˜ =zÛ# Ñ¨„`«=ÚÅ∞ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. ã¨=∞Hõ∆OÖ’ `≥~°"åe.
‰ „Ñ¨Éèí∞`«fi âßMÏkèÑ¨`«∞Å #∞O_ç, lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î #∞O_ç =K«∞Û (¿ÑÑ¨~°∞¡) L`«Î~° „Ñ¨`«∞º`«Î~åÅ∞
q+¨Ü∞« "≥∞ÿ l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.43 Ñ≤.P~ü.P~ü._ç. `Õk 13.1.90 ^•fi~å WzÛ# L`«~Î ∞° fiÅ#∞
áê\ÕKåe.
‰ =∞O_»ÖÏ^èŒº‰õ∆Ω_»∞ =ÚYº™ê÷#OÖ’ ÖË#Ñ¨Ù_»∞, =∞O_»Å ã≤|ƒOk @áêÅ∞û fã≤ ã¨=∂^è•<åÅ
„"åÜ«Ú@ =ÔQ·~å Ñ¨#∞Å∞ Ñ¨ÓiÎ KÕã≤, J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ =zÛ# `«~åfi`« PÜ«∞# ^Œ$+≤ìH˜ `Õ"åe.
‰ HÍ~åºÅÜ«∂xH˜ =zÛ# Jxfl Ñ¨„`«=ÚÅ‰õΩ "≥∞+‘#∞`À <≥O|~°∞¡ "Õã,≤ ÑÖÑ≤}© ilã¨~ì ∞° Ö’ #"≥∂^Œ∞KÕã≤
ãÖ|Okè`« Jã≤ÃãìO@¡‰õΩ ÑÖÑ≤}©KÕã≤ ãÖ`«HÍÅ∞ fã¨∞HÀ"åe. WO^Œ∞‰õΩ PÑ¶‘ã¨∞ =∂#∞º=ÖòÖ’x
„á⁄ã‘[~°∞ áê\ÕKåe.
‰ „Ñü Jã≤ÃãìO@∞, `«#‰õΩ =zÛ# Ñ¨„`åÅ#xflO\˜x, =ºH˜Î QÆ`« ilã¨ì~°∞Ö’ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e.
‰ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. HÍ~åºÅÜ«∞ Jã≤ÃãìO@∞‰õΩ Ñ¨xx ˆH\Ï~ÚOKåe. P Ñ¨xx "å~°∞ ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ
KÕÜ«Ú@‰õΩ `«y# tHõ∆}#∞ ‰õÄ_® WÑ≤ÊOKåe.
=∞O_»ÅÑï+¨`ü ã¨=∂"ÕâßÅ∞ : =∞O_»ÅÑï+¨`∞« Î x~°fiÇ¨Ï}Ö’ ã¨=∂"ÕâßÅ∞ KåÅ „Ñ¨=ÚY"≥∞#ÿ q. Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.
=∞iÜ«Ú ã¨=∂"ÕâßÅ Ñ¨x ˆH\Ï~ÚOK«|_ç# Jã≤ÃãìO@∞, ã¨=∂"ÕâßÅ U~åÊ@∞‰õΩ ãÖ|OkèOz#
Jxfl q+¨Ü«∞=ÚÅ QÆ∂iÛ, áê\ÕK«=Åã≤# Ñ¨^Œú`«∞Å#∞ QÆ∂iÛ ‰õ∆Ω}‚OQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. JÑ¨C_Õ
"å~°∞ =∞O_»ÅÑï+¨`ü J^èŒº‰õ∆ΩxH˜, Ü«∞OÑ≤\ ˜ã≤ ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ ã¨=∞Ü«∂#∞‰õÄÅOQÍ ãïÜ«∞QÆ∞
ã¨∂K«#Å#∞, ã¨ÅÇ¨Å#∞ W=fiQÆÅ~°∞.
ã¨=∂"ÕâßÅ∞ K«∂K«∞ Jã≤ÃãìO@∞ D „HÕk ilã¨ì~°∞¡ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
Z) J*ˇO_® ilã¨ì~°∞
a) "≥∞O|~°¡ Ç¨[~°∞ ilã¨ì~°∞
9
ã≤)
_ç)
"≥∞O|~°¡ qq^èŒ ~°HÍÅ J#~°›`«Å#∞ QÆ∂iÛ# ilã¨ì~°∞¡
"≥∞O|~°∞¡ KÕã≤# f~å‡<åÅ#∞ J=∞Å∞ Ñ¨~°∞Û ilã¨ì~°∞¡. 9
47
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 W)
‰
q∞x\òû Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú
=∞O_»ÅÑï+¨`«∞Î ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ Ô~O_»∞ q∞x\òû Ñ¨ã¨ÎHÍÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
9
‰ ã¨=∂"ÕâßxH˜ J^èºŒ Hõ`∆ « =Ç≤ÏOz# =ºH˜=Î ∂„`«"∞Õ q∞x\òû |∞‰õΩ¯Ö’ ãÖ`«HOõ KÕÜ∂« e. ã¨=∂"Õâßxfl
„áê~°OaèOz#, =ÚyOz# ã¨=∞Ü«∂Å#∞ q∞x\òû Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e.
‰ XHõ ã¨Éèí∞º_»∞ PÅã¨ºOQÍ =zÛ<å, ÖË^• ã¨=∂"Õâ◊O #∞O_ç ã¨=∂"Õâ◊O =ÚyÜ«∞Hõ=ÚO^Õ
"≥o§áÈ~Ú<å, P q=~åÅ∞ q∞x\òû |∞‰õΩ¯Ö’ iHÍ~°∞¤ KÕÜ«∂e.
‰ f~å‡<åxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ QÍx, J#∞‰õÄÅOQÍ#∞ F@∞"Õã≤# ã¨Éèí∞ºÅ¿Ñ~°∞¡ q∞x\òû Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’
iHÍ~°∞¤ KÕÜ«∂e.
=∞O_»ÅÑï+¨`«∞ÎÖ’ Pi÷Hõ ãÖ|O^èŒ"≥∞ÿ# ilã¨ì~°∞¡ „"åÜ«Ú ÉÏ^èŒº`« J#∞Éèí=A˝_≥·# ã‘xÜ«∞~ü
Jã≤ÃãìO@∞‰õΩ JÑ¨ÊyOKåe. ¿Ñ"≥∞O\ò K≥‰õΩ¯Å#∞ *Ïs KÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞ H˘xfl W`«~° q=~åÅ∞ á⁄O^Œ∞Ñ¨~°∞K«∞
ilã¨ì~°∞¡ ‰õÄ_® x~°fiÇ≤ÏOKåe. Pi÷HõÑ¨~°"≥∞ÿ# iHÍ~°∞¤Å x~°fiÇ¨Ï}Ö’ U"≥·<å W|ƒO^Œ∞Å∞ Z^Œ∞Ô~·#KÀ "≥O@<Õ
lÖÏ¡Ñï+¨`«∞ÎÖ’ QÆÅ JH“O@∞û JkèHÍix ÖË^• Ö’HõÖò Ñ¶Ö_»∞ Jã≤ÃãìO@∞ P_ç\ò PÑ¶‘ã¨~°∞#∞ ãÖ„Ñ¨kOKåe.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 48
9 14. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂"Õâ◊=ÚÅ∞ 9
(l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 218 ÑÖKå~Úf~å*ò ibÑ¶π `Õk : 31.3.1995)
=∞O_»Å Ñï+¨`,ü `«# q^è∞Œ Å x~°fiÇ¨Ï}Ö’ Ñ¨Å∞ ã¨=∞ã¨ºÅÃÑ· x~°Ü
‚ ∂« Å∞ fã¨∞H˘#∞@‰õΩ, „Ñ¨*’Ñ¨Ü∂≥ QÆ
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ¨@∞ì@‰õΩ, `«QÆ∞ „áê^è•<åºÅ ÑïQÆ}#‰õΩ, ã¨=∂"ÕâßÅ∞ U~åÊ@∞ KÕã≤ K«iÛã¨∞ÎOk. "≥∞*Ïi\©
ã¨É∞íè ºÅ P"≥∂^ŒO`À, f~å‡<åÅ∞ KÕã∞¨ OÎ k. P f~å‡<åÅ J=∞Å∞ ^•fi~å<Õ, „Ñ¨*Ï ã¨=∞ã¨ºÅ∞ Ñïëê¯~°=∞=Ù`å~Ú.
JO`«\ ˜ „áê=ÚYº`«QÆÅ x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞H˘#∞@‰õΩ QÍ#∂, ã¨=∂"ÕâßÅ#∞ D „HÕk Ñ¨^Œú`«∞Å∞ áê\˜ã¨∂Î
U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e. =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∂"ÕâßÅhfl =∞O_»Å HÍ~åºÅÜ«∞ „áêOQÆ}OÖ’<Õ [~°áêe.
1. =∞O_»Å Ñï+¨`ü x~°fiÇ≤ÏOK«∞ „Ñü ã¨=∂"ÕâßxH˜ `«# ã¨Éèí∞ºÅ#∞, âßâ◊fi`« PÇ¨fix`«∞Å#∞
J=ã¨~°"≥∞ÿ# ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’ „Ñ¨`ÕºHõ PÇ¨fix`«∞Å#∞ PÇ¨fixOKåe.
2. =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨Éèí∞ºÅ∞ :
u ÃãHõ∆<£ 151 „Ñ¨HÍ~°O ZxflHõ HÍ|_ç# Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞ºÅ∞
u P =∞O_»Å ÑïkèÖ’x âßã¨# ã¨Éèí∞ºÅ∞.
u P =∞O_»Å ÑïkèÖ’x Ö’H± ã¨Éèí ã¨Éèí∞º_»∞.
u P =∞O_»Å ÑïkèÖ’ F@~°∞QÍ #"≥∂^≥·# ~å*ºã¨Éèí ã¨Éèí∞º_»∞
u P =∞O_»ÅOÖ’x F@~°¡ *Ïa`åÖ’ ¿Ñ~°∞O_ç, HÀ–PÑπì KÕã¨∞HÀ|_ç# ã¨Éèí∞º_»∞
3. âßâ◊fi`« PÇ¨fix`«∞Å∞ (ÃãHõ∆#∞ 158):
u lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞.
u =∞O_»Å ÑïkèÖ’x Jxfl „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ ã¨~°ÊOK«∞Å∞,
u [_£.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞º_»∞.
u lÖÏ¡ Ñï+¨`ü Kè≥·~°‡<£,
u =º=™êÜ«∞ =∂Ô~¯\ò Hõq∞\© Kè≥·~°‡<£
âßâ◊fi`« PÇ¨fix`«∞Å‰õΩ ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù K«~°ÛÖ’¡ áêÖÁæ#∞ Ç¨ÏˆH¯QÍx F@∞ Ç¨Ï‰õΩ¯ LO_»^Œ∞.
4. „Ñ¨`ÕºHõ PÇ¨fix`«∞Å∞ : (ÃãHõ∆<£ 159)
=∞O_»Å Ñï+¨`∞« ,Î ã¨=∂"ÕâO◊ Ö’ U^≥<· å „Ñ¨`ºÕ Hõ q+¨Ü∞« "≥∞ÿ K«iÛOK«∞ ãÖ^Œ~ƒ° =ù ÚÅÖ’, P q+¨Ü∞« =ÚÃÑ·
„Ñ¨`ºÕ Hõ J#∞Éè=í =Ú, q+¨Ü∞« Ñï*Ï˝#=Ú QÆÅ XHõ =ºH˜xÎ ã¨ÅÇ¨ ãÖ„Ñ¨kOÑ¨ÙÅ‰õΩ ã¨=∂"ÕâÑ◊ Ù¨ J^èºŒ ‰õΩ∆ _»∞
PÇ¨fixOK«=K«∞Û#∞, l.F. <≥O. 161, `Õk : 18.03.1995Ö’ x~°‚~ÚOz# q^èŒOQÍ JÅ"≥#∞ûÅ∞
9 K≥e¡OÑ¨=K«∞Û#∞. P „Ñ¨`ÕºHõ PÇ¨fix`«∞_≥·# =ºH˜Î, U QÆ∞iÎOÑ¨Ù á⁄Ok# ~å[H©Ü«∞ áêsìH˜ K≥Ok# "å_»∞
HÍ‰õÄ_»^Œ∞.
9
49
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
95. Z)
ã¨=∂"Õâ◊=Ú#‰õΩ =ÚO^Œ∞ KÕÜ«∞=Åã≤# Ñ¨#∞Å∞ – U~åÊ@∞¡ : 9
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î J^èŒº‰õ∆Ωx`À ãÖ„Ñ¨kOz, Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. J*ˇO_®#∞ ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ ÑÖÑ¨Ù ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù
<À\©ã¨∞#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e. J*ˇO_®#∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’<Õ „"åÜ«∂e. „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú#∞O_ç, ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å
#∞O_ç f~å‡#=Ú KÕã≤ ÑÖÑ≤OK«=∞x HÀi# JOâßÅ#∞ „Ñ¨Éèí∞`«fiO #∞O_ç W`«~°∞Å ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å
#∞O_ç =∞O_»Å f~å‡#O HÀ~°=∞x# JOâ◊=ÚÅ#∞ J*ˇO_®Ö’ KÕ~°Û=K«∞Û#∞. ã¨Éèí∞ºÖˇ=Ô~·# HÀi#
JOâ◊=ÚÅ#∞ J^èŒº‰õ∆Ωx ^Œ$+≤ìH˜ `≥zÛ J*ˇO_®Ö’ KÕ~°Û=K«∞Û#∞. J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ J*ˇO_®Ö’ KÕ~°Û=∞x
P^ÕtOz# JOâßÅ#∞ J*ˇO_®Ö’ KÕ~°Û=K«∞Û#∞.
a) ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù `Õnx, ã¨=∞Ü«∂xfl J^èŒº‰õ∆Ωx ãÖ„Ñ¨kOz, x~°‚~ÚOKåe.
ã≤) QÆ`« ã¨=∂"ÕâO◊ #∞O_ç 90 ~ÀAÅ∞ q∞OzáÈ=Ù ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’ `«ÑÊ¨ , JÃãOc¡, áê~°"¡ ∞≥ O@∞ ã¨=∂"ÕâßÅ∞
[~°∞QÆ∞ `ÕnÖ’¡ =∞O_»Å ã¨=∂"Õâ◊O x~°fiÇ≤ÏOK«~å^Œ∞. 90 ~ÀAÅ∞ q∞Oz áÈ=Ù#Ñ¨Ù_»∞, K«@ì ã¨ÉèíÅ∞
[~°∞QÆ∞K«∞#fl#∂, â◊Å=Ù k<åÖ’¡ ã¨=∂"Õâ◊O x~°fiÇ≤ÏOK«∞HÀ=K«∞Û.
_ç) ã¨ÉèíºÅO^ŒiH˜, âßâ◊fi`« PÇ¨fix`«∞Å‰õΩ, <À\©ã¨∞Å∞ =∞iÜ«Ú J*ˇO_®#∞ ã¨HÍÅOÖ’ ÑÖÑ≤OKåe.
6. ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù <À\©ã¨∞ WK«∞Û q^è•#=Ú (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 506 `Õk : 6/8/94)
u =∞O_»Å=Ú =ÚYº ™ê÷#OÖ’ x=ã≤OK«∞ ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ, ™ê^è•~°} ã¨=∂"ÕâßxH˜ =ÚO^Œ∞ 6 ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#
k#=ÚÅO_»∞#@∞¡#∞, J`«º=ã¨~° ã¨=∂"ÕâßxH˜ 2 ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# k#=ÚÅO_»∞#@∞¡ JOkOKåe.
u ã¨Éèí∞ºÅ∞ WO\˜Ö’ ÖËx Ü≥∞_»Å, ‰õΩ@∞O|=ÚÖ’x ÃÑ^ŒÌÅ‰õΩ, "å~°∞ ‰õÄ_® ÖËx Ü≥∞_»Å ¿ã=‰õΩÅ‰õΩ
W=fi=K«∞Û#∞. WO\˜Ö’ Z=~°∂ ÖËxKÀ, WO\˜ P=~°}Ö’ ãïQÍ HõxÊOK«∞#@∞¡ JuHÕz, W~°∞=Ùi
™êH˜∆ ãÖ`«HÍÅ∞ fã¨∞HÀ"åe.
u =∞O_»Å =ÚYº ™ê÷#OÖ’ x"åã¨=ÚO_»x ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ, ™ê^è•~°} ã¨=∂"ÕâßxH˜ =∞iÜ«Ú „Ñ¨`ÕºHõ
=∞iÜ«Ú JÉèíº~°÷# ã¨=∂"ÕâßxH˜ HõhãÖ 10 ~ÀAÅ =ÚO^Œ∞, J`«º=ã¨~° ã¨=∂"ÕâßxH˜ HõhãÖ 6
~ÀAÅ =ÚO^Œ∞, ã¨Éèí∞ºÅ J„_»ã¨∞‰õΩ, ãïìÑ¶≤ˆH\ò PÑ¶π áÈã≤ìOQ∑ ^•fi~å ÑÖÑ≤OKåe.
7. ã¨=∂"Õâ◊=ÚÅ∞ =¸_»∞ ~°Hõ=ÚÅ∞ :
J) ™ê^è•~°} ã¨=∂"ÕâßÅ∞ :
u ™ê^è•~°} ã¨=∂"Õâ◊O <≥Å‰õΩ XHõ\ ˜ [~°QÍe. U Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’<≥·<å <≥ÅH˘Hõ ã¨=∂"Õâ◊=Ú [~°QÆxKÀ
QÆ`« ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù `Õn #∞O_ç 90 ~ÀAÅ∞ q∞OK«‰õΩO_»∞#\ì̃ =º=kèÖ’ =∞~°∞ã¨\ ˜ ã¨=∂"Õâ◊O [~°QÍe.
u xÜ«∞=∞ |^ŒúOQÍ U~åÊ@∞ KÕã≤# ã¨=∂"Õâ◊=Ú#∞ HõhãÖ ã¨QÆO =∞Ok ã¨Éèí∞ºÅ∞ „"å`« Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ
HÀi`Õ `«Ñ¨Ê "å~Ú^• "ÕÜ«∞~å^Œ∞.
P) J`«º=ã¨~° ã¨=∂"ÕâßÅ∞ : U"≥·<å J`«º=ã¨~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å#∞ ã¨Éèí∞ºÅ ^Œ$+≤ìH˜ `≥zÛ J`«º=ã¨~°OQÍ
9 x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞HÀ"åÅx J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ ÉèÏqOz#Ñ¨Ù_»∞ `«‰õΩ¯= =º=kè <À\©ã¨∞`À J#QÍ 2 ~ÀAÅ 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 50
9W) =º=kèÖ’ J`«º=ã¨~° ã¨=∂"ÕâßÅ∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
„Ñ¨`ÕºHõ =∞iÜ«Ú JÉèíº~°÷# ã¨=∂"Õâ◊=ÚÅ∞:
9
u JÉèíº~°÷# ã¨=∂"Õâßxfl U~åÊ@∞ KÕÜ«∞QÀ~°∞ ã¨Éèí∞ºÅ∞ JÑ¨Ê\˜H˜ =∞O_»ÅOÖ’ QÆÅ "≥Ú`«ÎO ã¨Éèí∞ºÖ’¡,
HõhãÖ =¸_»= =O`«∞ ã¨É∞íè ºÅ∞, ed`« Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ, `å=Ú „ÑüáêkOK«∞ f~å‡#O „Ñüx [`«Ñ~¨ z° ,
J^èŒº‰õ∆Ωxfl ã¨=∂"Õâ◊=Ú U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=∞x JÉèíº~°÷# <À\©ã¨∞ JOkOKåe. J@∞¡ <À\©ã¨∞ WzÛ# 3
~ÀAÖ’¡, J^èºŒ ‰õΩ∆ _»∞ ã¨=∂"Õâßxfl U~åÊ@∞ KÕÜ∞« x Z_»Å, HõhãÖ 7 ~ÀAÅ =º=kè`À ã¨É∞íè ºÅO^ŒiH˜
JOkOz, ã¨=∂"Õâßxfl ã¨Éèí∞ºÖË U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. P ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù <À\©ã¨∞Å#∞, Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.
^èŒ$gHõiOKåe. P ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ KÕã≤# f~å‡<åxH˜ K«@ì|^Œú`« LO@∞Ok.
8. ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ J^èŒºHõ∆`« :
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î U~åÊ@∞ KÕÜ«Ú „Ñü ã¨=∂"ÕâßxH˜, J^èŒº‰õ∆Ω_Õ J^èŒºHõ∆`« =Ç≤Ï™êÎ~°∞. J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ ÖËx
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Láê^èŒº‰õ∆Ω_»∞, Láê^èŒº‰õ∆Ω_»∞ ‰õÄ_® Ç¨[~°∞ HÍ‰õΩO>Ë, Ç¨[Ô~·# ã¨Éèí∞ºÅ #∞O_ç XHõix
ã¨ÉèÏ^èŒº‰õ∆ΩxQÍ ã¨Éèí∞ºÖË Z#∞flHÀ=K«∞Û#∞.
u J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ ã¨Éèí [~°∞QÆ∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ `å`å¯eHõOQÍ ã¨Éèí #∞Oz "≥à◊§ =Åã≤ =zÛ##∂, Láê^èŒº‰õ∆Ωx
QÍx, "Õ~˘Hõ ã¨Éèí∞ºx QÍx, ã¨Éèí‰õΩ J^èŒºHõ∆`« =Ç≤ÏOK«=∞x HÀ~åe.
9. HÀ~°O : (Quorum)
HÀ~°O, J#QÍ ã¨=∂"Õâ◊ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ „áê~°OaèOK«∞@‰õΩ HÍ=Åã≤# Hõhã¨ ã¨Éèí∞ºÅ Ç¨[~°∞ ãÖYº.
HÀ~°O H˘~°‰õΩ âßâ◊fi`« PÇ¨fix`«∞Å#∞ ÖˇH˜¯OK«~å^Œ∞.
u HÀ~°O ÖË‰õΩO_® ã¨ÉèíÖ’ U HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ¨@ì‰õÄ_»^Œ∞.
u JÑ¨Ê\˜H˜ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÖ’ QÆÅ ã¨Éèí∞ºÖ’¡ 1/3 =O`«∞ Ç¨[~°∞`À HÀ~°O J=Ù`«∞Ok.
u ã¨=∂"ÕâßxH˜ x~°‚~ÚOz# ã¨=∞Ü«∞O `«~°∞"å`« 30 xq∞+¨=ÚÅÖ’ HÀ~°O HÍ"åe.
10. ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ ã¨Éèí∞ºÅ∞ áê\ÕK«=Åã≤# xÜ«∞=∂Å∞ :
ã¨=∂"ÕâßÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ [~°∞QÆ∞@‰õΩ ã¨Éèí∞ºÅ∞ D „HÕk Ñ¨^Œú`«∞Å∞ áê\ÕKåe.
u J^èŒº‰õ∆Ωx =ÚO^Œã¨∞Î J#∞=∞u`À<Õ =∂\Ï¡_®e. "åi ™êú<åÅ #∞O_Õ =∂\Ï¡_®e.
u Z=iÃÑ·<å, =ºH˜ÎQÆ`« q=∞~°≈Å∞ KÕÜ«∞~å^Œ∞. Ñ¨~°∞=Ù#+¨ìO HõeyOK«∞ Ñ¨^Œ*ÏÅO LÑ¨Ü≥∂yOK«~å^Œ∞.
u HÀ~°∞ìÅÖ’ Ñïëê¯~°=Ú H˘~°‰õΩ xez=Ù#fl q+¨Ü«∂ÅÃÑ· =∂\Ï¡_»~å^Œ∞.
u JÃãOc¡ ÖË^• áê~°¡"≥∞O@∞ KÕã≤# x~°‚Ü«∂Å#∞ HÕK«Ñ¨~°∞ã¨∂Î =∂\Ï¡_»~å^Œ∞.
u lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î ÖË^• =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ , =º=Ç¨~åÅ‰õΩ ÉèíOQÆO HõeyOK«∞ ÖË^• P@OHõÑ¨~°K«∞
9 q^èŒOQÍ =∂\Ï¡_»~å^Œ∞. 9
51
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 u XHõ ã¨Éèí∞º_»∞ 5 xq∞ëêÅ∞ q∞Oz =∂\Ï¡_»~å^Œ∞. J~Ú`Õ f~å‡<åxfl „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ@∞ì#Ñ¨Ù_»∞, P
JOâ◊OÃÑ· Ñ¨k xq∞ëêÅ∞ ã¨Éèí∞º_»∞ =∂\Ï¡_»=K«∞Û#∞.
9
u XHõ ã¨Éèí∞ºxH˜ PiúHõ ÖÏÉèíO KÕ‰õÄ~°∞ U q+¨Ü«∞"≥∞ÿ<å ã¨ÉèíÖ’ K«iÛOK«∞#Ñ¨Ù_»∞, P ã¨Éèí∞ºx ã¨Éèí #∞O_ç
"≥à◊§=∞x J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ HÀ~°=K«∞Û#∞.
u ã¨Éèí#∞ P~°¤~°∞Ö’ ÃÑ@∞ì@‰õΩ ã¨ÉèÏ^èŒº‰õ∆Ω_»∞ ÖËz xÅ|_ç`Õ ã¨Éèí∞ºÅO`å `«=∞ `«=∞ ã‘@¡Ö’ ‰õÄ~ÀÛ"åe.
11. q∞x\òû (ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù „á⁄ã‘_çOQÆ∞û) „"åÜ«Ú q^è•#=Ú.
u q∞x@∞û (ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù „á⁄ã‘_çOQÆ∞û)#∞ „¿Ñ`ÕºHõ=ÚQÍ `≥~°z# XHõ Éˇ·O_»∞ Ñ¨Ùã¨ÎHõ=ÚÖ’ „"åÜ«∂e.
u f~å‡<åxfl UHõ„w=OQÍ P"≥∂k¿ãÎ `«Ñ¨Ê, W`«~° f~å‡<åÅ‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ#∞ „Ñü‰õÄÅOQÍ#∂
F@∞¡ "Õã≤#, ã¨Éèí∞ºÅ ¿Ñ~°∞¡, q_çq_çQÍ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e.
u ã¨=∂"ÕâßxH˜ PÅã¨ºOQÍ =zÛ# ã¨Éèí∞ºÅ ¿Ñ~°∞¡, P ã¨=∞Ü«∂xH˜ ã¨ÉèíÖ’ K«~°Û [~°∞QÆ∞`«∂ L#fl
JOâ◊=Ú #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e.
u XHõ JOâ◊=ÚÃÑ· K«~°Û [~°∞QÆ∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ |Ü«∞@‰õΩ "≥o§áÈ~Ú# ã¨Éèí∞ºÅ ¿Ñ~°∞¡, "åiHÀiHõ "Õ∞~°‰õΩ
#"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e.
u U JOâ◊=Ú ÃÑ·# J~Ú<å ã¨Éèí∞ºÅ _çÃãûO@∞ (Jã¨=∞‡u) `≥eÑ≤`Õ P ã¨Éèí∞ºÅ ¿Ñ~°∞¡ „"åÜ«∂e.
u XHõ JOâ◊=Ú#∞ QÆ∂iÛ K«~°Û `«~åfi`« F\ÕQÆ∞‰õΩ ÃÑ\˜ì#Ñ¨Ù_»∞ P JOâ◊=Ú#‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ#∞,
=ºuˆ~HõOQÍ#∞ F@∞¡ ãïã¨=∂#OQÍ =zÛ „Ñü+¨ìOÉèí# U~°Ê_ç`Õ J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ q^è•# x~å‚Ü«∞Hõ F@∞
"Õ¿ãÎ, P q=~åÅ∞ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e.
u ã¨=∂"Õâ◊=Ú =Úyã≤# 7 ~ÀAÖ’¡QÍ, ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù „á⁄ã‘_çOQ∑û#∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü =ÚYºHÍ~°ºx~°fi
Ç¨Ï}ÏkèHÍiH˜, =∞iÜ«Ú ÑÖKå~Úf~å*ò Hõg∞+¨#~ü‰õΩ ÑÖáêe.
u ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# iHÍ~°∞¤Åhfl Ü«∞O.Ñ≤._ç.F Jnè#OÖ’ =ÙO_®e.
ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ „Hõ=∞=Ú :
HÀ~°O J~Ú# "≥O@<Õ D „HÕk JOâ◊=ÚÅ#∞ XHõ\ ˜ `«~åfi`« XHõ\ ˜ =~°∞ã¨QÍ KÕÑ¨\Ïìe.
Z) „Ñ¨â◊flÅ∞, ã¨=∂^è•<åÅ∞,
a) "≥Ú^Œ\ ˜™êi =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î =ÚO^Œ∞ LOK«=Åã≤# JkèHÍiHõ Ñ¨„`åÅ∞
ã≤) J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ „ÑüáêkOKÕ J`«º=ã¨~° JkèHÍiHõ q+¨Ü«∂Å∞.
_ç) ã¨=∂"Õâ◊ x~°fiÇ¨Ï}„Hõ=∞OÖ’ =∂~°∞Ê‰õΩ ãÖ|OkèOz# „Ñüáê^Œ#.
W) f~å‡#=ÚÅ∞.
9 ZÑ¶)π W`«~° JkèHÍiHõ q+¨Ü«∂Å∞. 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 52
9Z. „Ñ¨â◊flÅ∞ : 9
u „Ñ¨ â ◊ fl Å∞– ã¨ = ∂^è • <åÅ H˘~° ‰ õ Ω ™ê^è • ~° } ã¨ = ∂"Õ â ◊ O Ö’#∂ "≥ Ú ^Œ \ ˜ 30 xq∞ëêÅ∞
ˆH\Ï~ÚOK«|_»∞`«∞Ok.
u =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ ãÖ|OkèOz# U^Õx ã¨=∂Kå~åxfl ed`« Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ á⁄O^Œ∞ L^ÕÌâ◊ºO`À<Õ
„Ñ¨â◊flÅ∞ J_»∞QÆ∞`å~°∞.
u „Ñ¨â◊fl#∞ J_»∞QÆ∞ ã¨Éèí∞º_»∞ „Ñ¨â◊fl Ü≥ÚHõ¯ „Ñüx [`«ÑïÛ ã¨=∂"ÕâßxH˜ 15~ÀAÅ∞ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ
<À\©ã¨∞ ~Ú"åfie.
u „Ñ¨â◊fl ã¨∂\˜QÍ#∞ ‰õΩ¡Ñ¨ÎOQÍ#∞ LO_®e. ã¨∞n~°…"≥∞ÿ#kQÍ LO_»~å^Œ∞.
u „Ñ¨â◊fl =ºH˜ÎQÆ`« =º=Ç¨~åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz J_»∞QÆ‰õÄ_»^Œ∞.
u ã¨Éèí∞ºÅ#∞ QÍx, JkèHÍ~°∞Å#∞ QÍx HÕK«ÑïKÕq^èŒOQÍ „Ñ¨â◊fl LO_»~å^Œ∞.
u ˆHO„^Œ, ~åR „Ñ¨Éèífi`«fi x~°‚Ü«∂Å#∞ „Ñ¨tflOKÕ q^èŒOQÍ „Ñ¨â◊flÅ∞ LO_»~å^Œ∞.
u XHõ™êi Ñ¨ÓiÎ ã¨=∂^è•#O WzÛ# „Ñ¨â◊fl#∞ =∞~°ÖÏ J_»QÆ~å^Œ∞.
u „Ñ¨â◊flÅÃÑ· ‰õÄ_® F\ÕQÆ∞KÕÑ¨@ì=K«∞Û#∞. „Ñ¨â◊fl J_çy# ã¨Éèí∞º_»∞ ã¨ÉèíÖ’ ÖË‰õΩO>Ë ã¨=∂^è•#O
W=fi#Hõ¯~°ÖË^Œ∞.
u ~°∂Å∞û‰õΩ q~°∞^Œú=∞x J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞ ÉèÏqOKÕ „Ñ¨â◊fl#∞ u~°ã¨¯iOK«=K«∞Û#∞.
u „Ñ¨â◊fl "Õã≤# ã¨Éèí∞º_»∞ Ç¨[~°∞ HÍ‰õΩO>Ë ^•xx `˘ÅyOKåe.
a) "≥Ú^Œ\ ˜™êi =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î=ÚO^Œ∞OK«=Åã≤# Ñ¨„`åÅ∞ :
u ã¨=∂"Õâ◊O `«~åfi`« „Ñ¨ã¨∞Î`«O [~°∞QÆ∞ã¨=∂"ÕâßxH˜ =∞^èŒºHÍÅOÖ’ „Ñ¨Éèí∞`«fiO #∞O_ç JkèHÍiHõ "≥∞ÿ#
ã¨Éèí∞ºÅ ^Œ$+≤ìH˜ fã¨∞‰õΩ~å=Åã≤Ü«Ú#fl, ¿ÑÑ¨~°¡hfl ã¨Éèí =ÚO^Œ∞OKåe. ã¨Éèí∞ºÅ∞ "åi xÜ≥∂[Hõ=~°æ
ÑïkèÖ’ KÕÜ«Ú HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ gÅ∞#flKÀ "å~°∞ qxÜ≥∂yOK«∞H˘#=K«∞Û.
u J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ „ÑüáêkOK«∞ J`«º=ã¨~° JkèHÍiHõ q+¨Ü«∂Å∞:
u J`«º=ã¨~°OQÍ ã¨Éèí∞ºÅ ^Œ$+≤ìH˜ fã¨∞H˘x =zÛ "åi P"≥∂^ŒO `«Hõ∆}"Õ∞ á⁄O^•e. J#∞ J`«º=ã¨~°
q+¨Ü«∂Å#∞ J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ JÑ¨Ê\˜HõÑ¨ÙÊ_»∞ „ÑüáêkOz, P"≥∂^Œ=Ú á⁄Ok, ^•xÃÑ· `«QÆ∞K«~°º
fã¨∞H˘#=K«∞Û#∞.
u J*ˇO_® JOâ◊=ÚÅ#∞ „áê^è•#º`å „Hõ=∞OÖ’ #∞OK«∞@ (P~°¤~ü PÑ¶π k _Õ) Z<Àfl J*ˇO_® JOâ◊=Ú
P ã¨=∂"Õâ◊=ÚÖ’ K«~°Û‰õΩ ÃÑ\ÏìÖ’ eã¨∞ì `«Ü«∂~°∞KÕã≤#Ñ¨Ù_»∞, Jxfl\˜ÃÑ·<å, K«iÛOz x~°‚Ü«∂Å∞
KÕÜ«Ú@‰õΩ =º=kè KåÅHõ, H˘xfl q∞yeáÈ=K«∞Û#∞. JO^Œ∞KÕ`« =ÚYº"≥∞ÿ# "å\˜x H˘xflO\˜x
9 =ÚO^Œ∞QÍ =~°∞ã¨QÍ U~åÊ@∞ KÕã≤ K«iÛOz "å\˜ÃÑ· f~å‡<åÅ∞ KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞.
9
53
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9ã≤)u
f~å‡<åÅ∞ : 9
„Ñ¨[ÅHõ=ã¨~°=∞QÆ∞ Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ«Ú@ÔH· PÜ«∂ q+¨Ü«∂ÅÃÑ· ã¨Éèí∞ºÅ∞ K«iÛOz fã¨∞H˘#∞ x~°‚Ü«∂ÖË
f~å‡#=ÚÅ∞ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨Éèí∞ºÖˇ=Ô~·<å, f~å‡<åxfl „ÑüáêkOK«=K«∞Û#∞.
u f~å‡#=Ú K«@ì|^Œú=ÚQÍ #∞O_®e. ãÖH˜∆Ñ¨Î=ÚQÍ#∞, ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ#∞ =ÙO_®e.
u `å#∞ „ÑüáêkOK«É’=Ù f~å‡#O „Ñüx [`«KÕã≤, 8 ~ÀAÅ =º=kè LO_»∞#@∞¡ Pã¨Éèí∞º_»∞ <À\©ã¨∞
W"åfie. `«‰õΩ¯= =º=kè`À =zÛ# „Ñüáê^Œ#Å#∞, J^èŒº‰õ∆Ω_»∞ J#∞=∞uOK«=K«∞Û.
u f~å‡#Ñ¨Ù <À\©ã¨∞ „"å`«Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ „ÑüáêkOK«∞ ã¨Éèí∞ºx ãÖ`«HõO`À LO_®e.
u XHõ ã¨Éèí∞º_»∞ „ÑüáêkOz# f~å‡<åxfl WOH˘Hõ ã¨Éèí∞º_»∞ |ÅÑ¨~°Kåe. ÖËxKÀ Jk K«iÛOK«|_»^Œ∞.
u f~å‡<åxfl „ÑüáêkOz# ã¨Éèí∞º_»∞, ã¨=∞Ü«∂xH˜ ã¨ÉèíÖ’ ÖË‰õΩO>Ë ^•xx "≥#∞Hõ‰õΩ fã¨∞‰õΩ#fl@∞¡
ÉèÏqOKåe.
u XHõ™êi P"≥∂kOz# f~å‡<åxfl 3 <≥ÅÅÖ’Ñ¨Ù =∂~°∞ÊQÍx ~°^Œ∞ÌQÍx KÕÜ«∞~å^Œ∞.
11. ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# il+¨ì~°∞¡:
ã¨=∂"Õâ◊=ÚÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# D „HÕk il+¨ì~°¡#∞ áÈ+≤OKåe.
u J*ˇO_® il+¨ì~°∞ : ã¨=∂"Õâ◊=ÚÖ’ K«iÛOK«=Åã≤# JOâ◊=ÚÅ#∞ ã¨=∂"Õâ◊Ñ¨Ù `Õnx, ã¨=∞Ü«∂xfl
#"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e.
u ã¨Éèí∞ºÅ Ç¨[~°∞ : D il+¨ì~°∞Ö’ „Ñü ã¨=∂"Õâ◊=Ú#‰õΩ Ç¨[Ô~·# ã¨Éèí∞ºÅ ¿Ñ~°∞¡ „"åÜ«∂e. Ç¨[~°∞
HÍx ã¨Éèí∞ºÅ q=~åÅ∞ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e. ã¨Éèí∞ºÅ J#~°›`«#∞ nxx |\˜ì QÆ∞iÎOK«=K«∞Û#∞.
u q∞x\òû il+¨ì~°∞ : =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨ÉèÏ HÍ~°º„Hõ=∂Åhfl „áê~°OÉèíO#∞O_ç D il+¨ì~°∞Ö’
q=~°OQÍ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 54
9 15. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î J^Œº‰õ∆Ω_»∞/Láê^èŒº‰õ∆ΩÅÃÑ· Jqâßfiã¨=Ú–~år<å=∂Å∞ 9
=∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨É∞íè ºÅ∞ `å=Ú Z#∞flH˘#fl J^èºŒ ‰õΩ∆ _»∞, Láê^èºŒ ‰õΩ∆ ÅÃÑ· #=∞‡HÍxfl HÀÖ’Ê`Õ PÜ«∞##∞
Ñ¨^Œq #∞O_ç Jqâßfiã¨ f~å‡#O ^•fi~å D „HÕk q^èŒ=ÚQÍ `˘ÅyOK«=K«∞Û#∞. (l.F.Ü«∞O Zãπ. <≥O.
200 Ñ≤.P~ü =∞iÜ«Ú P~ü _ç (=∞O_»Öò–1) `Õk 28–4–1998)
1. Jqâßfiã¨=Ú ¢ÑüáêkOK«∞@‰õΩ, JÑ¨Ê\˜H˜ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÖ’ L#fl F@∞Ç¨Ï‰õΩ¯ Hõey#
ã¨QÆO =∞Ok (50%) ã¨Éèí∞ºÅ∞ ¢Ñüáê^Œ# ÃÑ· ãÖ`«HÍÅ∞ K≥Ü«∂ºe.
2. ¢Ñüáê^Œ#Ö’ ãÖ`«HõO KÕã≤# W^ŒÌ~°∞ ã¨Éèí∞ºÅ∞ J\˜ì ¢Ñüáê^Œ##∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ JO^Œ*ËÜ«∂e.
Jk xs‚`« á¶ê~°O –1Ö’<Õ JOkOKåe. ZxflÔH· Ñ¨^gŒ ÉÏ^èºŒ `«Å∞ fã≤H˘#fl ~Ô O_»∞ ãÖ=`«û~åÅ
Ö’Ñ¨Ù QÆÅ Jqâßfiã¨=Ú ¢ÑüáêkOK«~å^Œ∞.
3. J\˜ì ¢Ñüáê^Œ# JO^Œ∞H˘#fl 15~ÀAÖ’¡ lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞ XHõ ã¨=∂"Õâßxfl U~åÊ@∞ KÕã≤,
J^ŒºHõ∆ Láê^èºŒ ‰õΩ∆ Å#∞ Z#∞flH˘#∞@‰õΩ F@∞Ç¨Ï‰õΩ¯ QÆÅ ã¨É∞íè ºÅO^ŒiH˜, ã¨ÃãÊ#¬#∞Ö’L#fl"åi`À
HõeÑ≤ <À\©ã¨∞Å∞ JO^Œ*ËÜ«∂e. P <À\©ã¨∞`À ã¨Éèí∞ºÅ∞ ¢ÑüáêkOz# "≥∂+¨#∞ ¢Ñüx
‰õÄ_® [`«Ñïz ÑÖáêe.
4. HõÖˇHõì~°∞ U~åÊ@∞ KÕã≤# P ã¨=∂"Õâ◊=ÚÖ’ 2/3= =O`«∞ ã¨Éèí∞ºÅ∞ „Ñüáê^Œ##∞ ã¨=∞i÷Oz#
Ü≥∞_»Å f~å‡#=Ú <≥QÆ∞æ#∞. HõÖˇHõì~°∞ P q+¨Ü«∂xfl „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú "åiH˜ `≥eÜ«∞ÑïÛ# `«~åfi`«
<À\˜Ñ¶≤ˆH+¨#∞ *Ïs KÕÜ«Ú@ ^•fi~å J^èŒº‰õ∆Ωx ÖË^• Láê^èŒº‰õ∆Ωx Ñ¨^Œq#∞O_ç `˘ÅyOK«∞#∞.
5. P MÏmx ˆHA=Öò MÏmQÍ ÉèÏqOz Ñ¨ÓiOÑ¨|_»∞#∞.
6. J^èºŒ Hõ∆ – Láê^èºŒ ‰õΩ∆ Å "≥Ú`«OÎ Ñ¨^gŒ HÍÅO 5 ãÖ=`«û~åÅÖ’ XHõ™êi =∂¢`"« ∞Õ Jqâßfiã¨=Ú#∞
¢ÑüáêkOKåe.
(ÃãHõ∆<£ – 245)
~år<å=∂Å∞ – Z=~°∞ Z=iH˜ ã¨=∞iÊOKåe
`«# Ñ¨^qŒ H˜ ~år<å=∂ KÕÜ∞« ^ŒÅz# =ºH˜Î D„HÕk q^èOŒ QÍ xˆ~tú Oz# JkèHÍiH˜ „"å`« Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ
ÖËY#∞ JO^Œ*ËÜ«∂e. P JkèHÍi, P ÖËY Ü≥ÚHõ¯ x*Ï x*ÏÅ#∞ x~åú~°} KÕã¨∞H˘x, qKå~°} KÕã≤, `«#
„á⁄ã‘_çOQ∑û ^•fi~å P"≥∂k™êÎ~°∞. P „á⁄Ñ‘_çOQ∑û `Õk #∞O_ç P ~år<å=∂ J=∞Å∞Ö’H˜ =ã¨∞ÎOk.
~år<å=∂ KÕÜ«Ú"å~°∞ P"≥∂kOK«∞ JkèHÍ~°O QÆÅ"å~°∞
„QÍ=∞ÑÖKå~Úf "å~°∞¤"≥∞O|~°∞, LÑ¨ã¨~°ÊOz Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.
ã¨~°ÊOKü „QÍ=∞ÑÖKå~Úf / l.Ñ¨. JkèHÍi
Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞ºÅ∞, "≥·ãπ „ÃÑã≤_≥O@∞
9 =∞iÜ«Ú „ÃÑã≤_≥O@∞, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î
*ˇ_£Ñ≤\ ˜ã≤ "≥∞O|~°∞, "≥·ãπ K≥·~°‡<£ K≥·~°‡<£ l.Ñ¨.
l.Ñ¨.=Ú.HÍ.x. JkèHÍi
lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞
9
55
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 16. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î P^•Ü«∞=#~°∞Å∞ 9
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ÑïkèÖ’ x=ã≤OK«∞ „Ñ¨[Å‰õΩ =ã¨`«∞Å HõÅÊ#‰õΩ, K«@ì „Ñ¨HÍ~°=Ú x~°fiiÎOK«=Åã≤#
HÍ~°º„Hõ=∂Å J=∞Å∞‰õΩ x^èŒ∞Å∞ J=ã¨~°=∞ø`å~Ú. JO^Œ∞‰õΩ D „HÕk ~°HÍÅ x^èŒ∞Å∞ =ÚYº"≥∞ÿ#q. Jq
K«@ì=ÚÖ’x ÃãHõ∆<£ 172 „Ñ¨HÍ~°=Ú =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î xkèH˜ [=∞HÍ|_»∞#∞.
u JÃã·<£ KÕÜ«∞|_»∞x^èŒ∞Å∞: „Ñ¨`ÕºHõ ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙÅ∞)
u ã¨fiO`«OQÍ ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛH˘#fl x^èŒ∞Å∞
u „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú"åi#∞O_ç =KÕÛ x^èŒ∞Å∞ („QÍO@∞Å∞)
u W`«~° q^èŒ=ÚÅ ~å|_»∞ x^èŒ∞Å∞.
il„¿ãì+¨<£ âßY #∞O_ç
Z) JÃã·<£ KÕÜ«∞|_ç# x^èŒ∞Å∞, ÑÖKå~Ú`ü ~å*ò K«@ì=ÚÖ’x 69= ÃãHõ∆#∞ „Ñ¨HÍ~°O, il„¿ãì+¨#∞
âßY"åi#∞O_ç =K«∞Û#∞. Pã≤Î =∂iÊ_ç ã¨=∞Ü«∞OÖ’, P âßY =ã¨∂Å∞ KÕÜ«Ú ã¨∞OHõ=Ú ÃÑ·
5%=ã¨∂Å∞ KÕÜ«Ú ã¨~üKåi˚ #∞O_ç =K«∞Û "≥Ú`åÎxfl „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf, =∞O_»Å Ñï+¨`ü, lÖÏ¡
Ñï+¨`üÅ‰õΩ 3:1:1 x+¨ÊuÎÖ’ ÑÖÑ≤}© KÕÜ«Ú^Œ∞~°∞. D ã¨~åÛùi˚x PÜ«∂ ã¨Éò il„™êì~üÅ∞
=¸_»∞<≥ÅÅH˘Hõ™êi |kb KÕ™êÎ~°∞.
ã‘#ˆ~l ~°∞ã¨∞=Ú: 1.PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò q∞#~°Öò Hõ<≥û+¨<£ ~°∂Å∞û 1966,##∞ãïOz, „Ñ¨Éèí∞`«fiO"å~°∞,
ÅÑ¶¨Ú Yx*ÏÅ qxÜ≥∂QÆ=ÚÃÑ·, Ñ¨#∞fl =ã¨∂Å∞ KÕ™êÎ~°∞. J@∞¡ =ã¨∂Å∞ KÕã≤# ^•xx „QÍ=∞
Ñ¨ O Kå~Úf, =∞O_» Å Ñ¨ i +¨ ` ü lÖÏ¡ Ñ¨ i +¨ ` ü Å ‰õ Ω 25:50:25 x+¨ Ê uÎ Ö ’ ˆ H \Ï~Ú™êÎ ~ ° ∞
(r."À.Ü«∞O.Ü«∞ãπ. 255 ÑÖKå~Úf ~å*ò âßY `Õn. 2/8/2001) U =∞O_»Å Ñï+¨`ü UiÜ«∂Ö’
=K«∞Û ~°∞ã¨∞=ÚÖ’ ÉèÏQÆO, P =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ [=∞ JQÆ∞#∞.
2. Wã¨∞Hõ "ÕÅO ^•fi~å‰õÄ_® P =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î UiÜ«∂Ö’ =K«∞Û ã‘#ˆ~l ‰õÄ_® ÃÑ· x+¨ÊuÎ
„Ñ¨HÍ~°O =∞O_»ÖÏxH˜ =ã¨∞ÎOk.
q<À^ŒÑ¨Ù Ñ¨#∞fl:– PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò q<À^ŒÑ¨#∞fl K«@ì=Ú, 1939 „Ñ¨HÍ~°=Ú "å}˜[º Ñ¨#∞flÅ âßY"å~°∞,
ã≤x=∂Å∞, W`«~° q<À^Œ=ÚÅ „Ñ¨^Œ~°≈#Å#∞O_ç =ã¨∂Å∞ KÕÜ«Ú q<À^ŒO Ñ¨#∞fl#∞ 60:40 x+¨ÊuÎÖ’
„QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfH˜, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ „Ñü =¸_»∞<≥ÅÅH˘Hõ™êi ÑÖÑ≤}© KÕ™êÎ~°∞.
a) =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨fiO`« =#~°∞Å∞ :
1.=∂Ô~¯@¡ #∞O_ç:– =∞O_»Å Ñï+¨`ü P^èŒfi~°ºOÖ’ ãÖ`«Å∞ x~°fiÇ≤Ï¿ãÎ ^Œ∞HÍ}^•~°∞Å#∞O_ç
=ã¨∂Å∞KÕÜ«∞|_»∞ P jà◊§ #∞O_ç =K«∞Û ~å|_ç.
9 2. "å}˜[º ã¨=Ú^•Ü«∞=ÚÅ∞:– =∞O_»Å Ñï+¨`∞« Î ^Œ∞HÍ} ã¨=Ú^•Ü«∂Å #∞O_ç =K«∞Û P^•Ü«∞=Ú.
3. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ K≥Ok# áê~î°âßÅÅ P=~°}Å∞, ãÖ`«Å∞ W`«~° ã¨úÅ=ÚÅÖ’ #∞#fl Ñ¶¨Å
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 56
9 =$Hõ∆=ÚÅÃÑ· =K«∞Û Ñ¶¨Å=ÚÅ∞, HÍÜ«∞Å∞, P‰õΩÅ J=∞‡HõO ^•fi~å =K«∞Û P^•Ü«∞O.
4. HÍÅ∞=Å∞, #^Œ∞Å∞ LO_Õ =∞O_»ÖÏÅ‰õΩ =∞#∞+¨µÅ, ã¨~°‰õΩÅ ~°"å}ÏH˘~°‰õΩ "ÕÅO "ÕÜ«Ú ˆ~=ÙÅ
9
#∞O_ç =K«∞Û P^•Ü«∞O.
5. ã≤|ƒOk HÍfi~°ì~°¡ J^≥Ì #∞O_ç =K«∞Û P^•Ü«∞O.
6. HÍÅO K≥e¡# ^èŒ~å=`«∞ÎÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q.
7. x~°∞Ñ¨Ü≥∂QÆ"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÅ J=∞‡HõO ^•fi~å =K«∞Û P^•Ü«∞O.
ã≤. „Ñ¨Éèí∞`«fiO #∞O_ç =K«∞Û x^èŒ∞Å∞ :
1. ÑÖKå~Úf~å*ò K«@ì=ÚÖ’x ÃãHõ∆<£ 172 ##∞ãïOz =K«∞Û ~°∂. 8/–`«Åãï „QÍO@∞. D
„QÍO@∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’QÆÅ [<åÉèÏÖˇHõ¯Å „Ñ¨HÍ~°O, =∞O_»Å [<åÉèÏÖ’x XH˘¯Hõ¯iH˜ ~°∞. 8/–
K˘Ñ¨ÙÊ# „Ñ¨Éèí∞`«fiO"å~°∞ W™êÎ~°∞.
2. HÍ~åºÅÜ«∞ ã≤|ƒOk, =∞iÜ«Ú Láê^è•ºÜ«ÚÅ ã≤|ƒOk Ü≥ÚHõ¯ r`åÅ „QÍO@∞.
3. „Ñ¨*Ï „Ñüx^è∞Œ Å, JkèHÍ~°¡ ~°"å}Ï Éè`í åºÅ „QÍO@∞¡, Q“~°="Õ`#« O „QÍO@∞ =∞iÜ«Ú HõO\Õ*ˇO@∞
„QÍO@∞.
4. =∞O_»ÅOÖ’x áê~î°âßÅÖ’ Ñ¨xKÕÜ«Ú HõO\Õ*ˇO@∞ ã≤|ƒOk r`åÅ‰õΩ =∞iÜ«Ú JQÆO`«Hõ
Y~°∞ÛÅ‰õΩ, ¿ãì+¨#s H˘#∞QÀÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜H˘~°‰õΩ „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú#∞O_ç lÖÏ¡ q^•ºâßMÏkèHÍi
^•fi~å =K«∞Û „QÍO@∞.
_ç. W`«~° q^èŒ=ÚÅ ~å|_»∞Å∞ :
1. =∞O_»Å ÑïkèÖ’ „Ñ¨`ÕºHõ Ñ¨^èŒHÍÅ J=∞Å∞ H˘~°‰õΩ, HÍ~°º„Hõ=∂Å x~°fiÇ¨Ï}H˘~°‰õΩ _ç.P~ü._ç.Z,
Zãπ.ã≤. HÍ~ÀÊˆ~+¨<£, a.ã≤. HÍ~ÀÊˆ~+¨<£ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ãÖã¨úÅ #∞O_ç =K«∞Û „QÍO@∞¡.
2. Ñ¨#∞Å HÍO„\ÏHõì~°¡ #∞O_ç =K«∞Û ^èŒ~å=`«∞ÎÅ∞ (W.Z"£∞._ç)
3. „Ñ¨Éèí∞`«fi=ÚO^Œã¨∞Î J#∞=∞u`À „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ∞ qkèOK«∞ Ñ¨#∞flÅÃÑ· =ã¨∂Å∞ KÕÜ«Ú ã¨~üKèåi˚
(Wk ™ê^è•~°}OQÍ KÕÜ«Ú@ÖË^Œ∞)
4. x|O^èŒ#Å „Ñ¨HÍ~°O „Ñ¨`ÕºHõ"≥∞ÿ# HÍ~°º„Hõ=∂Å x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ fã¨∞H˘#∞ JÑ¨ÙÊÅ∞.
5. q~åàÏÅ∞ : =ÚO^Œã¨∞Î „Ñ¨Éèí∞`«fi J#∞=∞u`À ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ =K«∞Û „QÍO@∞Å#∞O_ç =∞O_»Å
Ñï+¨`ü q~åàÏÅ∞ á⁄O^Œ=K«∞Û#∞. (r."À.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 479 Ñ≤.P~ü. `Õ.23–7–1990)
6. ^èŒ~å‡^•Ü«∞=Ú: ^èŒ~°‡ãÖã¨úÅ #∞O_ç =∞O_»Å Ñï+¨`ü‰õΩ |kbKÕÜ«∞|_»∞ P^•Ü«∞O. P^•Ü«∂xfl
PÜ«∂ ^èŒ~°‡ãÖã¨úÅ #∞O_ç =∞O_»Å Ñï+¨`ü‰õΩ |kb KÕÜ«∞|_»∞ P^•Ü«∞O. P P^•Ü«∂xfl PÜ«∂
9=∞O_»Å Ñï+¨`ü ™ê^è•~°} xkè: (ZOÑ‘ [#~°Öò Ñ¶Ö_£)

^èŒ~°‡ ãÖã¨úÅ HÍ~°ºHõÖÏáêÅˆH qxÜ≥∂yOKåe.
9
57
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 9
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiO`« x^èŒ∞Å∞ „Ñ¨`ÕºHõ ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙÅ∞ (™êìOÑ¨Ù _»∂º\©ÃÑ· ã¨~åÛi˚, ã‘#ˆ~A,
q<À^ŒÑÙ¨ Ñ¨#∞fl) =∞iÜ«Ú `«Åãï „QÍO@∞ ~°∂II 8/– Jhfl HõeÑ≤ =∞O_»Å Ñï+¨`ü ™ê^è•~°} xkè J#|_»∞#∞.
=∞O_»Å Ñï+¨`ü x^èŒ∞Å#∞ „>ˇ[s HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’, Ü«∞O.Ñ≤._ç."À. JkèHÍ~° Ç¨ÏŸ^• ¿Ñ~°∞# QÆÅ
MÏ`åÖ’ [=∞K≥Ü«∂ºe. ™ê^è•~°}xkè MÏ`å`À áê@∞ „Ñü =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î, =∞Ç≤ÏàÏ tâ◊√ãÖˆH∆=∞xkè,
q^•ºxkè MÏ`åÅ∞ ‰õÄ_® q_çQÍ `≥~°"åe.
=∞O_»Å Ñï+¨`ü #∞O_ç, =∞Ç≤ÏàÏ ãÖˆH∆=∂xH˜ ˆH\Ï~ÚOz# 15 âß`«O x^èŒ∞Å#∞, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü
#∞O_ç =zÛ# D âßY x^èŒ∞Å#∞ WO^Œ∞ [=∞KÕã≤, P x^èŒ∞Å`À =∞Ç≤Ïà◊ÅÔH· HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂á⁄OkOz xs‚`«
x|O^èŒ#Å"Õ∞~°‰õΩ Y~°∞Û KÕÜ«∂e.
q^•ºxkèÖ’ =∞O_»Å „áê^èŒq∞Hõ áê~î°âßÅÖ’¡ Ñ¨xKÕÜ«Ú Láê^•ºÜ«ÚÅ r`« Éèí`åºÅ „QÍO@∞¡,
HõO\Õ[O@∞ x^èŒ∞Å∞ [=∞KÕã≤ PÜ«∂ xˆ~ÌtOz# HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ Y~°∞Û KÕÜ«∂e. ˆH+π |∞‰õΩ¯Å∞ q_çq_çQÍ
`≥iz [=∂ Y~°∞ÛÅ∞ „"åã≤ P_ç\ò KÕ~ÚOKåe.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 58
9 17. =∞O_»Å Ñï+¨`ü =ºÜ«∂Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# xÜ«∞=∂Å∞ 9
LáÈ^•…`«=Ú :
=∞O_»Å Ñï+¨`∞« ‰Î Ωõ =zÛ# x^è∞Œ Å∞ U q^èOŒ QÍ Y~°∞Û ÃÑ_»∞`«∞<åfl~À ZO^Œ∞‰õΩ Y~°∞Û ÃÑ_»∞`«∞<åfl~À
`≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# ÉÏ^èŒº`« Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ L#flk. PÜ«∂ Ñ¨^Œ∞ÌÅ „HÕ^Œ =zÛ# x^èŒ∞Å∞
=∞O_»Å Ñï+¨`ü P"≥∂^Œ=Ú`À xˆ~ÌtOÑ¨|_ç#"å\˜ˆH, xÜ«∞=∂Å"Õ∞~°ˆH Y~°∞Û ÃÑ_»∞`«∞<åfl~å ÖË^•
`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ =∞O_»Å Ñï+¨`ü Pi÷Hõ =º=Ç¨~åÅ x~°fiÇ¨Ï}ÃÑ· Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤Å‰õΩ J=QÍÇ¨Ï# J=ã¨~=° Ú.
=∞O_»Å Ñï+¨`ü ™ê^è•~°} x^èŒ∞Å#∞ D „HÕk q^èŒOQÍ ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙÅ∞ [iÑ≤ Y~°∞Û KÕÜ«∞=Åã≤
Ü«ÚO@∞Ok.
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ™ê^è•~°} x^èŒ∞Å`À KÕÑ¨@ì=Åã≤# Ñ¨#∞Å∞ :
(l."À.ZO.Zãπ. <≥O. 447, ÑÖKå~Úf~å*ò „QÍg∞}Ïaè=$kú („áÈQ∑ –III), âßY
`Õk : 29/10/98)
1. =∞O_»Å Ñï+¨`ü‰õΩ ãÖ|OkèOz# Pã¨∞ÎÅ x~°fiÇ¨Ï} "å\˜ ™ê÷~Úx
ÃÑOK«_»O, "å\˜ Ñ¨Ù#~°∞^ŒÌ~°}, z#fl `«~°Ç¨ K≥~°∞=ÙÅ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ 35%
2. ãÖˆH∆=∞=Ú
Z) Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ ãÖˆH∆=∞=Ú 15%
a) Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ ãÖˆH∆=∞=Ú 6%
ã≤) =∞Ç≤ÏàÏtâ◊√ ãÖˆH∆=∞=Ú 15%
3. J`«º=ã¨~° Ñïã≤÷`«∞Ö’¡ „`åQÆ∞h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å 9%
4. HÍ~åºÅÜ«∞ x~°fiÇ¨Ï}, HÍ~åºÅÜ«∞ LÑ¨Hõ~°}ÏÅ ã≤|ƒOk Y~°∞ÛÅ∞ 16%
5. PQÆO`«Hõ Y~°∞ÛÅ∞ (L^•: ¢H©_À`«û"åÅ∞, ™êOã¨¯$uHõ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, 4%
„Ñ¨*Ï ãÖˆH∆=∞ q~åà◊=Ú)
"≥Ú`«Î=Ú 100 %
ÃÑ· ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz ~°OQÍÅ‰õΩ Y~°∞Û KÕÜ«Ú#Ñ¨ÙÊ_»∞ D „HÕk q^è•<åÅ∞

áê\ÕK«=Öˇ#∞.
Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ ãÖˆH∆=∞=Ú :
i. 15% âß`«O „Ñ¨`ºÕ HÕz# x^è∞Œ Ö’¡ #∞Oz, 1/3 =O`«∞ "≥Ú`åÎxfl PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò ~å„+¨ì Ã+_»∂ºÅ∞¤
‰õΩÖÏÅ ã¨ÇÏ¨ HÍ~° Pi÷Hõ ãÖã¨÷ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ "åiH˜, PÜ«∂ =∞O_»Å Ñï+¨`Ö ü ’x Ã+_»∂ºÅ∞¤
‰õΩÖÏÅ Pi÷HÀ#fl`« Ñ¨^HŒä ÍÅÃÑ· Y~°∞Û KÕÜÚ « @‰õΩ gÅ∞QÍ ÑÖÑ¨=Öˇ#∞ (l."À.ZO.Zãπ.<≥O.
9 457, Ñ≤.P~ü. P~ü._ç. („áÈQ∑û – III) âßY `Õk : 17/9/1986) 9
59
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 ii. q∞ye# 2/3 =O`«∞ xkèx PÜ«∂ =∞O_»Å Ñï+¨`ü ÑïkèÖ’x Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ "åiH˜
ÅaÌ KÕ‰õÄ~°∞Û@‰õΩ QÍ#∂ „Ñ¨Éèí∞`«fi xÜ«∞=∂=o "Õ∞~°‰õΩ Y~°∞Û ÃÑ@ì=Öˇ#∞.
9
iii. XHõ "Õà◊ Pi÷Hõ ãÖ=`«û~°O =ÚyOÑ¨Ù <å\˜H˜ ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl@∞¡QÍ Y~°∞Û KÕÜ«∞x Z_»Å, P
"≥Ú`åÎxfl ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’x PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ~å„+¨ì Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~° Pi÷Hõ ãÖã¨÷
"åiH˜ ÑÖÑ¨=Öˇ#∞.
iv. =∞O_»ÅOÖ’ Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ "åiHÀãÖ KÕÜ«∞^Œy# Ñ¨#∞Å∞ :(2/3 =O`«∞ x^èŒ∞Å`À)
(l."À.Ü«∞O.Zãπ.<≥O.457, ÑÖKå~Úf~å*ò „QÍg∞}aè=$kú âßY, `Õk:17/9/86)
Z) Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ =ãüQÆ$Ç¨Å∞, ™ê=∂lHõ Éèí=<åÅ∞, Ü«Ú=[# ˆHO„^•Å∞, "åi
„áêO`«OÖ’x W`«~° „Ñ¨Éèí∞`«fi ãÖã¨÷Å∞, Éèí=<åÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞@, JHõ¯_ç áê~î°âßÅÖ’
™œHõ~åºÅ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~°K«∞@.
a) Éèí∂q∞x K«^Œ∞#∞ KÕã≤, QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O H˘~°‰õΩ áê¡@∞¡QÍ Jaè=$kú KÕÜ«Ú@, JO`«~°æ`«
~°Ç¨Ï^•~°∞Å∞, HÍeÉÏ@Å∞, =Ú~°∞QÆ∞ h\˜ HÍÅ∞=Å x~å‡}O KÕÑ¨@∞ì@
ã≤) =∞~°∞QÆ∞^˘_»∞¡ xi‡OK«∞@
_ç) „QÍ=∞OÖ’x „Ñ¨^è•# ~°Ç¨Ï^•~°∞Å#∞ Hõe¿Ñ eO‰õΩ~À_»¡ x~å‡}O KÕÑ¨@∞ì@.
W) ã¨á¶ê~Ú Hõ~°‡Kå~°∞Å‰õΩ Ñ¨Ù#~å"åãÖ HõeÊOK«∞@.
v. Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ ãÖˆH∆=∞O : (6%)
i. 6% „Ñ¨`ÕºHÕz# x^èŒ∞ÅÖ’ 1/3= =O`«∞ "≥Ú`åÎxfl PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ~å„+¨ì Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ
ã¨Ç¨ÏHÍ~° ãÖã¨÷, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ "åiH˜, PÜ«∂ =∞O_»Å Ñï+¨`üÖ’x Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ
"åiH˜ Pi÷HÀ#fl`« Ñ¨^äŒHÍÅÃÑ· Y~°∞Û KÕÜ«Ú xq∞`«Î"≥∞ÿ ÑÖÑ¨=Öˇ#∞.
ii. q∞ye# 2/3= =O`«∞ xkèx PÜ«∂=∞O_»Å Ñï+¨`ü ÑïkèÖ’x Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ "åiH˜
„Ñ¨Ü≥∂[#O KÕ‰õÄ~°∞Û@‰õΩ QÍ#∞, „Ñ¨Éèí∞`«fi xÜ«∞=∂=o "Õ∞~°‰õΩ Y~°∞Û ÃÑ@ì=Öˇ#∞.
iii. XHõ "Õà◊, Pi÷Hõ ãÖ=`«û~åO`«=Ú <å\˜H˜, ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#|_ç#@∞¡QÍ Y~°∞Û KÕÜ«∞x Z_»Å,
P "≥Ú`åÎxfl, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’x PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ~å„+¨ì Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~° Pi÷Hõ ãÖã¨÷
"åiH˜ ÑÖÑ¨=Öˇ#∞.
iv. PÜ«∂ HÍ~˘Êˆ~+¨#¡‰õΩ x^èŒ∞Å∞ ÑÖÑ≤# `«~åfi`«, Jq ZÖÏ Y~°ÛÜ«∂º~Ú, ZHõ¯_»
Y~°ÛÜ«∂º~Ú Jx `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅQÍe.
v. Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ ãÖˆH∆=∞O HÀãÖ KÕÜ«∞^Œy# Ñ¨#∞Å∞.
(l"À.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.3351 ÑÖKå~Úf~å*ò „QÍg∞}Ïaè=$kú `Õk: 6.4.78)
Z) ™ê=∂lHõ h\˜ áê~°∞^ŒÅ Ñ¨#∞Å∞
a) áê~î°âßÅÅ∞/P„â◊=∞ áê~î°âßÅÅ x~å‡}=Ú =∞iÜ«Ú =∞~°=∞‡`«∞ÎÅ∞
9 ã≤) n~°… HÍeHõ ~ÀQÆ Ñ‘_ç`«∞Å‰õΩ "≥·^Œº ã¨Ç¨Ü«∞=Ú 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 60
9 _ç) =~°^ŒÅ, Hõ~°∞=Ù ÉÏkè`«∞Å‰õΩ Pi÷Hõ ã¨Ç¨Ü«∞=Ú
W) Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ HÍÅhÅ x~å‡}=Ú =∞iÜ«Ú =∞~°=∞‡`«∞Î.
9
ZÑ¶π) yi[# HÍÅhH˜ HÍeÉÏ@Å x~å‡}=Ú
l) „`åQÆ∞ h\˜ ÉÏ=ÙÅ x~å‡}=Ú =∞iÜ«Ú =∞~°=∞‡`«∞Î
ÃÇÏKü) yi[#∞Å x"åã¨ „áêO`åÅ‰õΩ q^Œ∞ºnHõ~°}
S) yi[#∞Å WO_»¡ x~å‡}=Ú =∞iÜ«Ú =∞~°=∞‡`«∞Î
VI =∞Ç≤ÏàÏ ãÖˆH∆=∞=Ú (15 âß`«O „Ñ¨`ÕºHõ ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙÅ∞)
W\©=Å ÃÑ· L`«~Î ∞° fiÅ#∞ (l.F.ZO.Zãπ. <≥O. 38, =∞Ç≤ÏàÏaè=$kú, tâ◊√ ãÖHˆ =∆ ∞ =∞iÜ«Ú qHõÖÏOQÆ
ãÖˆH∆=∞ âßY, `Õk: 29–05–1998 ‰õΩ ã¨=~°}Å∞) ã¨=iã¨∂Î l.F.ZO.Zãπ. <≥O. 27, =∞Ç≤ÏàÏaè=$kú,
tâ◊√ ãÖHˆ =∆ ∞ =∞iÜ«Ú qHõÖÏOQÆ ãÖHˆ =∆ ∞ âßY, `Õk: 20–06–2003 ^•fi~å D „HÕk Ñ¨#∞Å#∞ KÕÜÚ « @‰õΩ
gÅ∞ HõeÊOK«|_çOk.
(Z.) lÖÏ¡ Ñï+¨`ü KÕÜ«∞`«QÆ∞ Ñ¨#∞Å∞:
1) lÖÏ¡Ö’ =Ù#fl =∞Ç≤ÏàÏ tâ◊√ ãÖHˆ =∆ ∂xH˜ ãÖ|OkèOz# ãÖã¨Å ÷ x~°fiÇ¨Ï} =∞iÜ«Ú =∞~°=∞‡`«∞Å Î `À
áê@∞, q^Œ∞º`«∞Î =∞~°=∞‡`«∞ÎÅ, É’~°∞ ÉÏ=ÙÅ =∞Es =∞iÜ«Ú h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å.
2) =∞Ç≤ÏàÏ tâ◊√ ãÖHˆ =∆ ∂xH˜ K≥Ok# ãÖã¨Å ÷ Ö’ J^Œ#Ñ¨Ù QÆ^∞Œ Å x~å‡}O, „Ñ¨ÇÏ¨ s QÀ_» x~å‡}=Ú,
h\˜ \ÏºO‰õΩ x~å‡}ÏÅ∞, =∞iÜ«Ú QÍºã¨∞ Hõ<≥Hõ∆#∞¡, q<À^Œ ™œHõ~åºÅ HõÅÊ#.
3) =∞Ç≤ÏàÏ tâ◊√ ãÖˆH∆=∂xH˜ ãÖ|OkèOz# ã¨^Œ<åÅÖ’ (Homes) tHõ∆}Ï ã¨^Œ∞áêÜ«∞=ÚÅ HõÅÊ#.
4) z„Å¤<û£ Ç¨ÏŸ"£∞ =∞iÜ«Ú HÍÖË*ò Ç¨ÏŸ"£∞ Ö’x „ÑüÉèÏ=O`«∞Öˇ#· q^•ºiú#∞Å‰õΩ, Láê^è•ºÜ«ÚÅ‰õΩ
„áÈ`åûÇ¨ÏHõ J"å~°∞¤Å „Ñ¨^•#O.
5) J=ã¨~åxfl |\˜ì H˘`«Î ã¨^<Œ åÅ ™ê÷Ñ#¨ (ÉÏÅ ã¨^<Œ åÅ∞, ¿ã"å ã¨^<Œ åÅ∞, =$^•ú„â◊=∂Å∞, L^Àºy#∞Å
=ãü QÆ$Ç¨Å∞, ~å„+¨ì ã¨^Œ<åÅ∞).
6) âßMÏÑ¨~°"≥∞ÿ# x^èŒ∞Å H˘~°`« =Ù#flKÀ, ÉÏeHÍ–tâ◊√ ãÖ~°Hõ∆}Ï Ñ¨^èŒHÍxH˜ ã¨Ç¨Ü«∞O.
7) J#∞|O^èŒ áÈ+¨HÍÇ¨~° ã¨~°Ñ¶¨~åÖ’ J"åO`«~åÅ∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ ã¨Ñ≤¡"≥∞O@s #∂º„\˜+¨<£ „áÈ„QÍ"£∞‰õΩ
ã¨ÇÏ¨ HÍ~°O.
(a.) =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÅ∞ KÕÜ«∞`«QÆ∞ Ñ¨#∞Å∞:
1) JOQÆ<£"å_ô ˆHO„^•Å Éèí=# x~å‡}=Ú.
2) Zs¡ K≥·Öò¤ Ç¨ï_£ Z_»∞ºˆH+¨<£ ÃãO@~°∞¡QÍ ™ê÷~Ú ÃÑOK«|_ç# JOQÆ<£"å_ô ˆHO„^•Å‰õΩ, J^Œ#Ñ¨Ù
QÆ^Œ∞Å x~å‡}O.
3) JOQÆ<£"å_ô ˆHO„^•ÅÖ’ É’~°∞ ÉÏ=ÙÅ =∞OEs.
4) J`åºKå~° ÉÏkè`«∞Å‰õΩ ã¨`«fi~° PiúHõ ã¨Ç¨Ü«∞=ÚQÍ <≥Å‰õΩ ~°∂. 1000/– q∞OK«‰õΩO_®
9 ã¨Ç¨ Ü«∞=Ú.
9
61
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 5) Zs¡ K≥·Öò¤ Ç¨ï_£ Z_»∞ºˆH+¨<£ ÃãO@~°∞¡QÍ ™ê÷~Ú ÃÑOK«|_ç# JOQÆ<£"å_ô ˆHO„^•Å JOQÆ<£"å_ô
=~°¯~°¡‰õΩ =∞iÜ«Ú ã¨Ç¨Ü«∞‰õΩÅ‰õΩ J^Œ#Ñ¨Ù Q“~°= "Õ`«#=Ú.
9
6) =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ J=QÍÇ¨Ï<å ã¨^Œã¨∞ûÅ∞ =∞iÜ«Ú „QÍg∞} B`åûÇ≤ÏHõ =∞Ç≤ÏàÏ áêi„âßq∞Hõ"Õ`«ÎÅ
Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞.
7) ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨Ü«∞ ãÖÑ¶¨∂Å∞ KÕÑ¨@∞ì ã¨$[<å`«‡Hõ HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ x^èŒ∞Å ã¨Ç¨Ü«∞=Ú.
8) JOQÆ<£"å_ô ˆHO„^•Å‰õΩ QÍºã¨∞ Hõ<≥Hõ∆#¡ =∞OEs.
9) JOQÆ<£"å_ô ˆHO„^•Å‰õΩ „H©_® ™ê=∂„y =∞OEs.
=∞O_»ÅÑï+¨`ü x~°fiÇ≤ÏOK«∞ „>ˇ[s JH“O@∞¡
=∞O_»ÅÑï+¨`«∞Î#‰õΩ =K«∞Û qq^èŒ ~å|_»∞Å#∞ qq^èŒ Ñ¨^Œú`«∞ÅÖ’ „>ˇ[s HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’<Õ [=∞
KÕÜ«∂e. D„HÕk Ñ≤._ç. JH“O@¡#∞ "Õ∞[~üÃÇÏ_£ 109 ÑÖKå~Úf Ñ¶Ö_»∞, Ü«∞ãπ.ÃÇÏKü.ã≤.02 =∞O_»Å
Ñï+¨`ü Ñ¶Ö_»∞û, 8448 ~å|_»∞Å∞ HÕ^Œ "ÕÜ«∂e.
001 – ™ê^è•~°} xkè
002 – q^•ºxkè
003 – =∞Ç≤ÏàÏ, tâ◊√ ãÖˆH∆=∞ xkè
004 – „áê^äŒq∞Hõ "≥·^ŒºˆH ˆHO„^•Å xkè
005 – „Ñ¨`ÕºHõ Jaè=$kú xkè (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.1, Ñ≤.P~ü. `Õk 2.1.87)
006 – „Ñ¨`ÕºHõ Jaè=$kú Ñ¨^äŒHõO xkè
007 – ÃãÊ+¨Öò ~°∂~°Öò ~À_£ "≥∞~Ú<£>ˇ<≥<£û
008 – ~°∂~°Öò "å@~ü ã¨ÃÑ·¡
009 – ~°∂~°Öò ™êx>Ë+¨<£ (áêiâ◊√^ŒúºO)
010 – "≥∞ÿ#~ü WiˆQ+¨<£ (z#fl h\˜ =#~°∞Å∞)
011 – ~°∂~°Öò "å@~ü ã¨ÃÑ·¡ (Ñ¨^Œ= Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞ x^èŒ∞Å∞)
(l.F.<≥O. 125 Pi÷Hõ „Ñ¨}ÏoHõ `Õk 7.8.97)
ÃÑ· Ñ¨^`úŒ ∞« Å x^è∞Œ ÅxflO\˜H˜ Hˆ +π |∞‰õΩ¯Å#∞ "Õ~∞° "Õ~∞° QÍ x~°fiÇ≤ÏOKåe. XHõ^•xÖ’ WOH˘Hõ\ ˜ HõÅÑ¨~å^Œ∞.
=∂~°∞ÊKÕÜ«∞~å^Œ∞.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 62
9 18. Pi÷Hõ q=~°}Ñ¨\˜ìHõ (ÃÑ¶·<åxûÜ«∞Öò ¿ãì\ò"≥∞O\ò) 9
(l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O.870, áê¡xOQ∑ `Õk. 26.12.1967)
„Ñü =¸_»∞ <≥ÅÅ‰õΩ =∞O_»Å Ñï+¨`ü Jaè=$kú JkèHÍi, =∞O_»Å Ñï+¨`ü ™ê^è•~°} ã¨=∂"ÕâO◊
[~°∞QÆ∞@‰õΩ =ÚO^Œ∞ Pi÷Hõ q=~°} Ñ¨\ ˜ìHõ `«Ü«∂~°∞KÕã≤ =∞O_»Å Ñï+¨`ü‰õΩ ã¨=∞iÊOK«=Öˇ#∞. JO^Œ∞ D
„HÕk q=~åÅ∞ á⁄O^Œ∞Ñ¨~°Û=Öˇ#∞.
Z) „Ñü MÏ`å„HÕ^Œ L#fl xÅfi
a) „Ñü MÏ`å „HÕ^Œ K≥e¡OK«=Åã≤#Ü«Ú#fl aÅ∞¡Å∞, K≥e¡Oz# aÅ∞¡Å "≥Ú`«ÎO.
ã≤) =ã¨∂Å∞ KÕÜ«∞|_»x „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ# Ñ¨#∞flÅ |HÍ~ÚÅ∞ =∞iÜ«Ú W`«~° P^•Ü«∞ =#~°∞Å∞.
_ç) „Ñü MÏ`å „HÕ^Œ, P ãÖ=`«û~°OÖ’ q∞yeÜ«Ú#fl <≥ÅÅ‰õΩ Y~°∞Û KÕÜ«Ú@‰õΩ q∞ye# JOK«<å
=ºÜ«∞OÖ’x "≥Ú`«Î=Ú.
W) ãÖ=`«û~åO`«=ÚÖ’ „Ñü MÏ`å „HÕ^Œ q∞ye=Ù#fl JOu=∞ qÅ∞=.
2. ÃÑ· 'a—, 'ã≤—, 'W—ÅÃÑ· „Ñ¨`ÕºHõ Ñ¨\ ˜ìHõÅ∞ `«Ü«∂~°∞KÕã≤, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ =∞iÜ«Ú ã≤.D.F.‰õΩ
Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. ã¨=∞iÊOKåe.
3. lÖÏ¡ Ñï+¨`ü =ÚYº HÍ~°ºx~åfiÇ¨Ï}ÏkèHÍi, lÖÏ¡Ö’x Jxfl =∞O_»ÖÏÅ Pi÷Hõ q=~°} Ñ¨\ Hì˜ Åõ #∞
„HÀ_ôHõiOz, U„Ñ≤Öò, EÖˇ·, JHÀì|~ü =∞iÜ«Ú [#=i <≥ÅÖ’ 25= `Õn <å\˜H˜ „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜
ã¨=∞iÊOKåe.
4. „Ñ¨Éèí∞`«fi "≥∞"≥Ú <≥O. 45643/JH“O@∞û–1 _ç/91–1. ÑÖ.~å. `Õk 25/7/91 „Ñ¨HÍ~°O Pi÷Hõ
q=~°} Ñ¨\ ˜ìHõ D „HÕk q^èŒOQÍ =ÙO_®e.
„Hõ.ãÖ. x^èŒ∞Å „áê~°OÉèí P <≥ÅÖ’ "≥Ú`«ÎO =ÚO^Œ∞<≥Å P <≥ÅÖ’ "≥Ú`«ÎO xÅfi qâıëêO
qII xÅfi JOk# ~°∂II =~°‰õΩ KÕã≤# KÕã≤# Y~°∞Û â◊=ÚÅ∞
[=∞Å∞ Y~°∞Û Y~°∞Û (i=∂~°∞¯Å∞)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
5. ÃÑ· Ñ¨\ ˜ìHõÖ’x Ô~O_»= QÆ_ç q=~åÅ∞

Z) ™ê^è•~°} x^èŒ∞Å∞, `«Åãï „QÍO@∞ q∞#Ç¨
9 a) ~°∂II 8/– `«Åãï „QÍO@∞
ã≤) =∞O.Ñ¨. ã≤|ƒOk r`« Éèí`åºÅ xkè
9
63
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 _ç) =∞O.Ñ¨. ã≤|ƒOk r`«Éèí`åºÅ∞ =∞iÜ«Ú JQÆO`«Hõ xkè
W) ZxflÔH·# „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞Å ~°"å}ÏÉèí`«º=ÚÅ∞ =∞iÜ«Ú k#ãï Éèí`«º=ÚÅ∞.
9
ZÑ¶π) Ã+_»∂ºÅ∞, ‰õΩÅ=ÚÅ‰õΩ ˆH\Ï~ÚOK«|_ç# 15% „Ñ¨`ÕºHõ x^èŒ∞Å∞.
l) Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ H˘~°‰õΩ ˆH\Ï~ÚOz# „Ñ¨`ÕºHõ x^èŒ∞Å∞ 6%
ÃÇÏKü) =∞Ç≤ÏàÏ tâ◊√ ãÖˆH∆=∂xH˜ ˆH\Ï~ÚOz# 15% „Ñ¨`ÕºHõ x^èŒ∞Å∞.
S) „áê^äŒq∞Hõ áê~î°âßÅÅ x~å‡}ÏxH˜ [=∞HÍ|_ç# x^èŒ∞Å∞.
*ˇ) Ö’HõÖò Ñ¶Ö_»∞ "å~°∞ q_»∞^ŒÅ KÕã≤# Láê^è•ºÜ«ÚÅ r`«O „QÍO@∞¡.
HÔ ) lÖÏ¡ q^•ºâßMÏkèHÍi q_»∞^ŒÅ KÕã≤# Láê^è•ºÜ«ÚÅ r`åÅ „QÍO@∞.
ZÖò) áê~î°âßÅÅ Éèí=# x~å‡}OH˘~°‰õΩ q_»∞^ŒÖˇ·# Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞ „QÍO@∞.
Z"£∞) 2% q^•º JQÆO`«Hõ xkè.
Z<£) W`«~° „QÍO@∞
‰ Zãπ.l.P~ü."≥·. „QÍO@∞
‰ =ºH˜ÎQÆ`« =∞~°∞QÆ∞^˘_»¡ H˘~°‰õΩ „QÍO@∞
‰ „Ñ¨ã¨∂u ã¨Ç¨Ü«∞ Ñ¨^äŒHõO
‰ *ÏfÜ«∞ =$^•úÑ¨º Ñ≤OKè«#∞ Ñ¨^äŒHõO
‰ W`«~° Ñ¨^äŒHõ=ÚÅ∞
‰ ^èŒ~å=`«∞ÎÅ∞
‰ J_®fi#∞ûÅ∞
‰ W`«~° =#~°∞Å∞
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 64
9 19. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÖ’ il+¨ì~°¡ x~°fiÇ¨Ï} 9
(l.F.ZO.Zãπ.<≥O. 559, Ñ≤.P~ü. P~ü._ç, `Õk 5/9/94)
LáÈ^•…`«=Ú :
=∞O_»Å Ñï+¨`üÖ’ [iˆQ Pi÷Hõ =º=Ç¨~åÅxfl ãÖ|Okè`« il+¨ì~°¡Ö’ #"≥∂^Œ∞ J=Ù`«∞O\Ï~Ú.
=∞O_»Å Ñï+¨`ü P"≥∂^•Å "Õ∞~°‰õΩ [iy# Y~°∞ÛÅ#∞, KÕã≤# K≥e¡OÑ¨ÙÅ#∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q PÜ«∂
il+¨~ì Ö¡° ’ ã¨„Hõ=∞OQÍ, ã¨HÍÅOÖ’ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ∂« eû =ÙO@∞Ok. =∞O_»Å Ñï+¨`ü U"≥<· å iHÍ~°∞Å¤ #∞,
il+¨ì~°¡#∞ `«xv KÕÜ«∂Å#∞‰õΩ#flÑ¨ÙÊ_»∞, "å\˜x JO^Œ*ËÜ«∞=Åã≤#kQÍ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F#∞ HÀi
á⁄O^Œ=K«∞Û#∞. (ÃãHõ∆<£ 163, PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ÑÖKå~Úf~å*ò K«@ìO 1994).
1. PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ÑÖKå~Úf~å*ò K«@ì=Ú, 1994Ö’x ÃãHõ∆<£ 208 LÑ¨ ÃãHõ∆<£ (1) =∞iÜ«Ú ÃãHõ∆<£
266 „Ñ¨HÍ~°O =∞O_»ÅÑï+¨`«∞ÎÖ’ il+¨ì~°¡#∞ ã¨„Hõ=∞=ÚQÍ, ZÑ¨Ê\˜HõÑ¨ÙÊ_»∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
2. JH“O@¡ x~°fiÇ¨Ï}, il+¨~ì ¡° x~°fiÇ¨Ï} ÉÏ^èºŒ `« JO`å ã≤|ƒOk^Õ J~Ú#Ñ¨Ê\˜H,© "å\˜x ZÑ¨Ê\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞
ã¨„Hõ=∞=ÚQÍ, YzÛ`«=ÚQÍ „"åã¨∞Î<åfl~å ÖË^•, ÖÏ"å^ÕgÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ #"≥∂^Œ∞ JÜ«∂ºÜ«∂ ÖË^•
Jx K«∂ã¨∞HÀ=_®xÔH· ZO.Ñ‘._ô."À JH“¯O@¡#∞, il+¨ì~°¡#∞ `«xv KÕã¨∂Î =ÙO_®e.
3. JH“¯O@∞¡ =∞iÜ«Ú il+¨ì~°¡hfl `≥Å∞QÆ∞Ö’<Õ „"åÜ«∂e
4. JH“¯O@¡Ö’ U"≥∞ÿ<å `«Ñ¨ÙÊÅ#∞ ãïkkÌ#Ñ¨ÙÊ_»∞, ÖË^• =∂~°∞ÊÅ∞ KÕ~°∞ÊÅ∞ KÕã≤#Ñ¨ÙÊ_»∞, "å\˜x
ZO.Ñ≤._ç."À. Z„~°ã≤~å`À<Õ KÕã≤, ãÖ`«HõO KÕÜ«∂e.
5. K«@ì=Ú ^•fi~å, „Ñ¨Éèí∞`«fi L`«Î~°∞fiÅ ^•fi~å xˆ~ÌtOÑ¨|_ç# #=¸<åÅÖ’<Õ JH“¯O@¡ x~°fiÇ¨Ï},
il+¨ì~°¡ x~°fiÇ¨Ï} KÕÜ«∂e.
=∞O_»ÅÑï+¨`«∞Î x~°fiÇ≤ÏOKåeû# ilã¨ì~°∞¡ :
~å|_»∞Å∞ :
1. „QÍO@∞¡ ilã¨ì~°∞
2. q∞ãπ ÖËx Ü«∞ãπ _ç=∂O_»∞ ilã¨ì~°∞
3. K«O^•Å =ã¨∂à◊§ ilã¨ì~°∞
4. =ã¨∂à◊§ ilã¨ì~°∞
5. =∞xÜ«∂~°¤~°¡ ilã¨ì~°∞
6. K≥‰õΩ¯Å – ÉÏºOH± „_®Ñ¨ÙìÅ ilã¨ì~°∞ „>ˇ[s áêãπ |∞‰õΩ¯
Y~°∞ÛÅ∞ :
9
7. #QÆ^Œ∞ Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú 9
65
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 8.
9.
ÃÑ\©ì #QÆ^Œ∞ Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú
Z™êìa¡+π"≥∞O\ò P_ç\ò ilã¨ì~°∞
9
10. Ñï‡<≥O@∞ J_®fi#∞ûÅ ilã¨ì~°∞
11. „\Ï#ûÊù~ü ZO„\© ilã¨ì~°∞
12. aÖòû áêãπ _ô Ñ¶¨~ü ¿Ñ"≥∞O@∞
13. _çáêl@¡ ilã¨ì~°∞
14. J_®fi#∞ûÅ iHõ=s ilã¨ì~°∞
15. JH˜fi>ˇ<£û (r`«Éèí`åºÅ |\Ïfi_®) ilã¨ì~°∞
16. HõO\Õ*ˇO\ò Kås˚Å ilã¨ì~°∞
17. „Ñ¨Ü«∂} Éèí`åºÅ (\˜.Z.) K≥e¡OÑ¨Ù ilã¨ì~°∞
18. „QÍO@∞Å J„áê„Ñ≤ÜÕ∞+¨<£ ilã¨ì~°∞
W`«~° zÅ¡~° ilã¨ì~°∞¡ :
19. `«áêÖÏ aà◊§Å JH“O@∞ ilã¨ì~°∞
20. ™Èì~°∞û, ¿ãì+¨#s, Ñ¶¨sflK«~°∞, =Ú„^«} á¶ê~°=ÚÅ∞, |∞‰õΩ¯Å ™êì‰õΩ ilã¨ì~°∞¡
21. @∂Öòû JO_£ áê¡O\ò (Ñ¨x=Ú@¡) ilã¨ì~°∞
22. Ãã‰õÄºi\©Å ilã¨ì~°∞
23. ã≤|ƒOk ã¨sfiã¨∞ ilã¨ì~°¡ ilã¨ì~°∞
24. ÖÏQ∑ |∞‰õΩ¯Å ilã¨ì~°∞
25. ZÖò.Ñ≤.ã≤. ilã¨ì~°∞
26. WO„H˜"≥∞O@¡ =∞OEi ilã¨ì~°∞
27. ã¨Éèí∞ºÅ Ç¨[~°∞ ilã¨ì~°∞
28. ~å "≥∞\©iÜ«∞Öòû ™êì‰õΩ ilã¨ì~°∞
29. Ñ¨ÓiÎ KÕÜ«∞|_ç# =ã¨∞Î=ÙÅ ilã¨ì~°∞
30. ã¨∂@¡ ilã¨ì~°∞
31. ÃÑ@∞ì|_»∞Å ilã¨ì~°∞
WzÛ# JÑ¨CÅ H˘~°‰õΩ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ ilã¨ì~°∞ D„HÕ^Œ ¿Ñ~˘¯#|_ç#q
9 32. JÑ¨CÅ ilã¨ì~°∞

9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 66
9
33. JÑ¨CÅ ÖˇHõ¯Å∞
Ñ¨#∞Å x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ ãÖ|OkèOz# D„HÕk ilã¨ì~°¡#∞ =∞O_»Å Ñï+¨`ü HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ Jã≤ÃãìO@∞
9
WO[h~°∞ / =~°∞¯ W<£ÃãÊHõì~°∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
34. H˘Å`«Å ilã¨ì~°∞¡ (Ü«∞O. |∞H±û)
35. Ñ¨#∞Å ilã¨ì~°∞
36. Zã≤ì"≥∞O@∞¡, JÖÏ\ò"≥∞O@¡ ilã¨ì~°∞
37. Ü«∞O. |∞‰õΩ¯Å ™êì‰õΩ ilã¨ì~°∞
38. ã≤÷~åã¨∞÷Å, Éèí=<åÅ ilã¨ì~°∞
39. HÍO„\ÏHõì~°¡ Öˇ_»˚~°∞
40. P_ç\ò JÉèíºO`«~åÅ ilã¨ì~°∞
41. HÍO„\ÏHõì~°¡ ilã¨ì~°∞
42. >ˇO_»~°¡ ilã¨ì~°∞
9 9
67
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 20. =∞O_»Å Ñï+¨`ü |_≥˚@∞ì 9
QÆ`« ãÖ=`«û~°Ñ¨Ù P^•Ü«∞, =ºÜ«∂Å#∞ |\©ì ~åÉ’=Ù PiúHõ ãÖ=`«û~åxH˜ |_≥˚\ò `«Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~°∞.
=∞O_»Å Ñï+¨`ü‰õΩ P ãÖ=`«û~°OÖ’ qq^èŒ Ñ¨^Œ∞ÌÅ ^•fi~å [=∞ HÍ|_ç# P^•Ü«∞=Ú#∞, =∞iÜ«Ú J^Õ
ãÖ=`«û~°OÖ’ qq^èŒ Ñ¨^∞Œ ÅÌ „HÕ^Œ J~Ú# Y~°∞Û#∂, ÑïQÆ}#Ö’xH˜ fã¨∞H˘x, ~åÉ’=Ù PiúHõ ãÖ=`«û~åxH˜
[=∞ HÍÉ’=Ù P^•Ü«∂hfl, ^•x Hõ#∞QÆ∞}OQÍ KÕÜ«∞É’=Ù Y~°∞Û#∂, JOK«<å "Õã≤ `«Ü«∂~°∞ KÕ¿ã^Õ |_≥˚\ò.
|_≥\˚ òÖ’ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨ÙÖËx JOâ◊OÃÑ· Y~°∞Û KÕÜ∞« ~å^Œ∞. „Ñ¨É∞íè `«fiO KÕã#≤ ã¨∂K«#Å∞#∂, xÜ«∞=∞x|O^è#Œ Å#∂
YzÛ`«OQÍ |_≥˚\ò `«Ü«∂sÖ’ áê\ÕKåe.
|_≥˚\ò `«Ü«∂~°∞KÕÜ«Ú@Ö’ áê\ÕK«=Åã≤# xÜ«∞=∂Å∞
PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ÑÖKå~Úf~å*ò K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 174#∞ =∞iÜ«Ú l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ. <≥O. 15
ÑÖKå~Úf~å*ò =∞iÜ«Ú „QÍ=∞ Jaè=$kú âßY `Õ. 10–1–1995 Ö’ xˆ~tÌ OK«|_ç# D „HÕk xÜ«∞=∂Å#∞
|_≥˚\ò `«Ü«∂sÖ’ áê\ÕKåe.
1. =∞O_»Å Ñï+¨`ü Jaè=$kú JkèHÍi, „Ñü ãÖ=`«û~°O, #=O|~°∞ <≥Å 30= `ÕnÖ’Ñ¨Ù =KÕÛ PiúHõ
ãÖ=`«û~åxH˜, =∞O_»Å Ñï+¨`ü‰õΩ [=∞HÍ|_»∞ P^•Ü«∂xfl =∞iÜ«Ú Y~°∞ÛÅ#∞ `≥e¿Ñ |_≥˚\ò#∞
`«Ü«∂~°∞KÕã≤ =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∂"Õâ◊O =ÚO^Œ∞OKåe. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨Éèí∞ºÅ∞, ^•xx
ÑïjeOz, J=ã¨~°"≥∞ÿ# ã¨=~°}Å∞ KÕã≤ P"≥∂kOKåe.
2. Y~°∞ÛÅ∞, JOK«<å ~å|_»∞ÅHõO>Ë 2.5% `«‰õΩ¯= HÍ‰õΩO_® =ÙO_ÕÖÏ K«∂K«∞HÀ"åe.
3. =∞OE~°∞ HÍx Ñ¨^èŒHÍÅ‰õΩ =ºÜ«∞O K«∂Ñ¨‰õÄ_»^Œ∞.
4. =∞O_»Å ™ê^è•~°} x^èŒ∞Å#∞ D „HÕk q^èŒOQÍ |_≥˚\òÖ’ ˆH\Ï~ÚOKåe.
u Pã¨∞ÎÅ∞ x~°fiÇ¨Ï}, Ñ¨Ù#~°∞^Œú~°}, =∞iÜ«Ú "å\˜ ™êú~Ú ÃÑOÑ¨Ù H˘~°‰õΩ ...........35%
u Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ ãÖˆH∆=∂xH˜ ..........15%
u Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ ãÖˆH∆=∂xH˜ ........... 6%
u =∞Ç≤ÏàÏ tâ◊√ ãÖˆH∆=∂xH˜ ...........15%
u J`«º=ã¨~°"≥∞ÿ#Ñ¨Ù_»∞ „`åQÆ∞h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å‰õΩ ..............9%
u JQÆO`«Hõ Y~°∞ÛÅ‰õΩ ............ 4%
u HÍ~åºÅÜ«∞ x~°fiÇ¨Ï} =∞iÜ«Ú LÑ¨Hõ~°}ÏÅ Y~°∞ÛÅ‰õΩ ...........16%
6. |_≥˚\ò#∞ =∞O_»Å Ñï+¨`ü P"≥∂^ŒO`À, [#=i 15= `ÕnÖ’Ñ¨Ù# lÖÏ¡ Ñï+¨`ü‰õΩ ã¨=∞iÊOKåe.
7. |_≥˚\ò „Ñüx Ü«∞O.Ñ≤._ç.F Ö’HõÖò Ñ¶Ö_£ P_ç@~ü‰õΩ ÑÖÑ≤OKåe. ÃãHõ∆<£ 174 „HÕ^Œ J=ã¨~å~°úO
9 U"≥∞ÿ<å =∂~°∞ÊÅ∞, KÕ~°∞ÊÅ∞ KÕ¿ãÎ Jq ‰õÄ_® P_ç@~ü‰õΩ `≥eÜ«∞KÕÜ«∂e. 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 68
9 21. =∞O_»Å Ñï+¨`ü – P_ç\ò 9
„Ñü „Ñ¨Éèí∞`«fi HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’#∞ [~°∞Ñ¨Ù HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, PiúHõ ÖÏ"å^ÕgÅ, QÆ∂iÛ JO`«~°æ`« `«xvÅ∞
PÜ«∂ JkèHÍ~°∞¡ KÕ™êÎ~°∞. =∞iÜ«Ú ã¨fi`«O„`« „ÑüÑüÎ HõÅ "Õ~˘Hõ ãÖã¨÷ KÕ`« ‰õÄ_® `«xv KÕ~Ú™êÎ~°∞.
=∞iÜ«Ú ã¨fi`«O„`« „ÑüÑüÎ HõÅ "Õ~˘Hõ ãÖã¨÷ KÕ`« ‰õÄ_® `«xv KÕ~Ú™êÎ~°∞. =∞O_»Å Ñï+¨`üÜ≥ÚHõ¯ P_ç\ò#∞
Ö’HõÖò Ñ¶Ö_»∞ _≥·Ô~Hõì~°∞ QÍ~°∞ KÕ™êÎ~°∞. (l.F.Ü«∞O.Zãπ.<≥O.130 Pi÷Hõ, „Ñ¨}ÏoHõ âßY `Õk 8.9.2000
=∞iÜ«Ú ÑÖ.~å.K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 266)
=∞O_»Å Ñï+¨`ü Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, f~å‡<åÅ∞, Pi÷Hõ ÖÏ"å^ÕgÅ∞, „Ñ¨É∞íè `«fi xÜ«∞=∞ x|O^è#Œ Å‰õΩ
J#∞QÆ∞}OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#"å, ÖË^•? Jx ãïK«∂K«∞@ÜÕ∞ P_ç@∞ì, J@∞¡ xÜ«∞=∞ x|O^è#Œ Å‰õΩ q~°∞^ŒOú QÍ
[iy# "å\˜ÃÑ· JÉèíºO`«~åÅ∞ ÖË=<≥uÎ ã¨=∂^è•<åÅ∞ ~å|\˜ì [iy# #ëêìxfl ÉèísÎ KÕÜ«Ú „Ñ¨„H˜Ü«∞ P_ç\ò
^•fi~å [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
u P_ç\ò JÉèíºO`«~åÅ‰õΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. `«Ü«∂~°∞KÕã≤ =∞O_»ÅÑï+¨`ü P"≥∂^ŒOá⁄Ok
P_ç@~üH˜ ÑÖáêe.
u =∞O_»ÅÑï+¨`ü#∞ P_ç\ò KÕã≤# `Õn#∞O_ç, Ô~O_»∞<≥ÅÖ’¡ P_ç@~ü `«# P_ç\ò x"ÕkHõ#∞ =∞O_»Å
Ñï+¨`ü‰õΩ ÑÖáêe.
u QÆ`« ãÖ=`«û~°O P_ç\ò KÕ~ÚOK«xKÀ, „Ñ¨ã¨∞Î`« ãÖ=`«û~°O <åÅæ= „`≥·=∂ã≤HõO #∞O_ç „Ñ¨Éèí∞`«fiO
#∞O_ç ~å=Åã≤# x^èŒ∞Å∞ q_»∞^ŒÅHÍ=Ù. (l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 507 Pi÷Hõ âßY)
u =º‰õΩÎÅ x~°¡Hõ∆ ºO =Å¡ ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆ"≥∞ÿ# x^èŒ∞Å‰õΩ ÉÏ^èŒ∞ºefl QÆ∞iÎOz, ãÖ|Okè`« JkèHÍ~°∞¡ ÖË^•
„Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞ÅÃÑ· P_ç\~°∞ ã¨~üKèåi˚, ãïìÑ¶≤ÔH@∞¡ *ÏsKÕã≤ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. ^•fi~å ~å|_»`å~°∞.
u ã¨~üKèåi˚ ^èŒ$=Ñ¨„`«O *Ïs HÍ|_ç#, 60 ~ÀAÖ’¡ JO^Œe "≥Ú`«Î=Ú#∞ PÜ«∂ =º‰õΩÎÅ∞ K≥e¡OKåe.
ÖËxÜ≥∞_»Å i"≥#∂º iHõ=s K«@ìO 1958 #O^Œe ÃãHõ∆<£ 3##∞ãïOz Pã¨∞ÎÅ∞ [Ñ¨ÙÎKÕã≤ ™⁄=Ú‡
~å|\˜ì =∞O_»ÅÑï+¨`ü x^èŒ∞Å‰õΩ [=∞KÕ™êÎ~°∞. (PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ~åR P_ç\ò K«@ìO, 1958, ÃãHõ∆<£ 10)
u HõO„\’Å~ü JO_£ J_ç@~ü [#~°Öò, Ñ¨=~üû _»∂º\©ãπ K«@Oì 1971 J#∞ãïOz ~åROÖ’ JH“O>ˇO\ò
[#~°Öò ‰õÄ_® =∞O_»Å Ñï+¨`ü [=∂ Y~°∞ÛÅ#∞ P_ç\ò KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. ˆHO„^Œ, ~åR „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ
x^èŒ∞Å∞ ‰õÄ_® =∞O_»ÅÑï+¨`ü Y~°∞Û ÃÑ_»∞`«∞Ok Hõ#∞Hõ JH“>ˇO\ò [#~°Öò P_ç\ò KÕ™êÎ~°∞.
9 9
69
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 22. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ™êO=`«ûiHõ ÑïáêÅ# x"ÕkHõ 9
(ÃãHõ∆<£ 268 l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 28, ÑÖ.~å. âßY `Õk 16.1.1998)
QÆ`« Pi÷Hõ ãÖ=`«û~°OÖ’ =∞O_»Å Ñï+¨`∞« Î HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ x~°fiÇ≤ÏOz#, ÑïáêÅ#‰õΩ ãÖ|OkèOz#
Jxfl HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ `≥e¿Ñ x"ÕkHõ#∞, ™êO=`«ûiHõ ÑïáêÖÏ<å x"ÕkHõ JO\Ï~°∞. D ÑïáêÅ<å x"ÕkHõ#∞
Ü«∞OÑ≤_çF „Ñü ãÖ=`«û~°O "Õ∞ <≥Å 30= `ÕnÖ’Ñ¨Ù `«Ü«∂~°∞KÕã≤, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ ã¨=∞iÊOKåe. XHõ
„Ñüx lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î‰õΩ ÑÖÑ≤OKåe.
1. =∞O_»Å Ñï+¨`ü ™êO=`«ûiHõ ÑïáêÅ# x"ÕkHõ#∞ xs‚`« á¶ê~°OÖ’, „Ñ¨`ÕºHõOQÍ ~°∂á⁄OkOz#
x|O^èŒ#Å „Ñ¨HÍ~°O `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e.
2. =∞O_»Å Ñï+¨`∞« ÅÎ ∞ ã¨=∞iÊOz# x"ÕkHõÅhfl lÖÏ¡ Ñï+¨`∞« Î =ÚYº HÍ~°ºx~°fiÇ¨Ï}ÏkèHÍi „H©_Hô iõ Oz
XHõ ã¨=∞„QÆ x"ÕkHõ#∞ ~°∂á⁄OkOz, ÑÖKå~Úf~å*ò Hõq∂+¨<£‰õΩ ÑÖÑ≤Kåe. =∞iÜ«Ú XHõ „Ñüx
QÆ=~°fl"≥∞O@∞ "åiH˜ ÑÖáêe.
3. D ÑïáêÅ<å x"ÕkHõ áê~°∞ì–1, áê~°∞ì–2 J#∞ Ô~O_»∞ qÉèÏQÍÅ∞QÍ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∂e. áê~°∞ì–1Ö’
=∞O_»Å ÑïáêÅ#‰õΩ ãÖ|OkèOz# Jxfl HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ QÆ∂iÛ q=~°}Ï`«‡HõOQÍ „"åÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
áê~°∞–ì 2 J#|_»∞ ÉèÏQÆOÖ’ HÍ~°º„Hõ=∂Å x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ ãÖ|OkèOz#, QÆ∞}ÏOHõ q=~åÅ∞ á⁄O^Œ∞Ñ¨~Û° |_»`å~Ú.
áê~°∞ì–1 #O^Œ∞ =∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆Ω_»∞, Láê^èŒº‰õ∆Ω_»∞, Ü«∞OÑ≤_çFÅ q=~åÅ∞, Ü«∞OÑ≤\ ˜ã≤ ã¨Éèí∞ºÅ
MÏmÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# q=~åÅ∞ LO\Ï~Ú. P ãÖ=`«û~°OÖ’ =∞O_»Å Ñï+¨`∞« Î U~åÊ@∞ KÕã#≤ ã¨=∂"ÕâßÅ∞
J#QÍ ™ê^è•~°} J`«º=ã¨~°, „Ñ¨`ÕºHõ ã¨=∂"ÕâßÅ∞, JO^Œ∞ K«iÛOK«|_ç# JOâßÅ∞, K«~°ÛÅ‰õΩ fã¨∞H˘#fl
=º=kè, ã¨Éèí∞ºÅ Ç¨[~°∞ q=~åÅ∞ J#QÍ [#~°Öò ˆH@ysH˜ K≥Ok#, |ÅÇ‘Ï# =~åæÅ‰õΩ K≥Ok# =∞Ç≤ÏàÏ
ã¨Éèí∞ºÅ Ç¨[~°∞† "å~°∞ PÜ«∂ ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ¨@ì|_»∞@‰õΩ fã¨∞‰õΩ#fl x~°‚Ü«∂Å∞†
=∞Ç≤ÏàÏ ãÖˆH∆=∂xH˜, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ∞, Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ ãÖˆH∆=∂xH˜ fã¨∞H˘#fl Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
"≥Ú^ŒÖˇ·#q q=iOKåe.
JÖÏˆQ „H˘`«ÎQÍ ~À_»¡ x~å‡}O H˘~°‰õΩ, z#fl`«~°Ç¨ h\˜ =#~°∞Å∞ (K≥~°∞=ÙÅ∞ U~åÊ@∞ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ
=º=™êÜ«∂ aè=$kú, Ñ¨â√◊ áÈ+¨} QÆ∂iÛ KÕÑ\¨ #ì̃ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, =ºHÎ̃Q`Æ « Jaè=$kú Ñ¨^HŒä ÍÅ∞, „áêO`« Jaè=$kú,
P~ÀQÆºO, ‰õΩ@∞O| ãÖˆH∆=∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å „Ñ¨Kå~°O H˘~°‰õΩ KÕÑ¨\ ˜ì# Ñ¨#∞Å∞ x"ÕkHõÖ’ á⁄O^Œ∞Ñ¨~°Kåe.
WOHõ#∂, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ÑïkèÖ’ P~ÀQÍºxH˜ ãÖ|OkèOz "Õ~ÚOz# "åºkèx~À^èŒHõ \©HÍÅ∞,
x~°fiÇ≤ÏOz# áêiâ◊√^Œúº "Õ∞àÏÅ∞ =∞iÜ«Ú ÑÖ_»∞QÆÅ∞ ÑïáêÅ<å x"ÕkHõÖ’ `≥eÜ«∞KÕÜ«∂e.
JÖÏˆQ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î UiÜ«∂Ö’ [iy# QÆ$Ç¨Ï x~å‡}O QÆ∂iÛ, ã¨Ç¨ÏHÍ~° Ñ¨~°Ñü |∞∞}ÏÅ
QÆ∂iÛ, „Ñ¨Éèí∞`«fi =∞iÜ«Ú „Ñ¨Éèí∞`Õfi`«~° ãÖã¨÷Å∞ x~°fiÇ≤ÏOz# HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ =∞O_»Å Ñï+¨`ü áÈ+≤Oz#
áê„`«#∞ QÆ∂iÛ ‰õÄ_® ÑïáêÅ<å x"ÕkHõÖ’ Ü«∞OÑ≤_çF q=iOKåe.
9 ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯x# JâßÅ#xflO\˜x, =∞iÜ«Ú QÆ}ÏOHÍÅ#∞ „Ñ¨Éèí∞`«fiO ~°∂á⁄OkOz# á¶ê~°OÖ’<Õ
`«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 70
9 23. áÈ~Ú# iHÍ~°∞¤Å#∞ Ñ¨Ù#: x~å‡}O KÕÜ«Ú@ 9
„QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅÖ’#∂, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÅ∞, lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞ÎÅÖ’#∂ „Ñ¨Éèí∞`«fi P^Õâß#∞™ê~°=Ú
qq^èŒ iHÍ~°∞¤Å∞ il+¨ì~°∞¡ x~°fiÇ≤ÏOK«|_»`å~Ú. "å_»∞HõÖ’#∞#fl iHÍ~°∞¤Å#∞ áê`« iHÍ~°∞¤Å#∞ ‰õÄ_® KåÖÏ
*Ï„QÆ`«ÎQÍ Éèí„^ŒÑ¨~°Kåe. HÍ~åºÅÜ«∂Å‰õΩ iHÍ~°∞¤ÖË „áê}„Ñ¨^•Å∞.
HÍx, XHÀ¯™êi, Jyfl„Ñ¨=∂^•Å=Å¡, =~°^Œ „Ñ¨=∂^•Å=Å¡ ÖË^• ^˘OQÆÅ∞ Z`«∞HÔÎ à◊√§@ =Å¡ iHÍ~°∞Å¤ ∞
áÈÜÕ∞ ÖË^• K≥_çáÈÜÕ∞ „Ñ¨=∂^ŒO ãÖÉèíqã¨∂Î LO@∞Ok. P q^èŒOQÍ iHÍ~°∞¤Å∞ áÈQ˘@∞ìHÀ|_ç#Ñ¨Ù_»∞,
"å\˜x D„HÕkq^èŒOQÍ Ñ¨Ù#ifl~å‡}O KÕã¨∞HÀ"åe.
1. ÃÑ· HÍ~°}=ÚÅ =Å¡ iHÍ~°∞¤Å∞ áÈ~Ú# "≥O@<Õ 'ÑÖK«<å=∂— KÕ~ÚOKåe. P `«~åfi`« U HÍ~°}OKÕ`«
iHÍ~°∞¤Å∞ áÈ~Ú#"À `≥Å∞Ñ¨Ù`«∂, áÈbã¨∞, Ô~"≥#∂º JkèHÍ~°¡‰õΩ Ñ¶≤~åº^Œ∞ ^•fi~å `≥eÜ«∞*ËÜ«∂e.
2. H˘xfl iHÍ~°∞¤Å∞ `«QÆ∞Å|_ç, =~°^ŒÖ’¡ H˘@∞ì‰õΩáÈ~Ú##∂, JãÖÑ¨ÓiÎQÍ H˘xfl iHÍ~°∞¤Å∞ q∞ye
=ÙO>Ë, "å\˜ P^è•~°OQÍ =∞~°ÖÏ „H˘`«Î iHÍ~°∞¤Å#∞ x~å‡}O KÕã¨∞HÀ"åe.
„Ñ¨Éèí∞`«fiO `«=∞ "≥∞"≥∂ <≥O. 68484/P_ç@∞ì–2/90 Ñ≤P~üP~ü_ç âßY `Õk 9.10.90 ^•fi~å,
iHÍ~°∞¤Å#∞ uiy x~å‡}O KÕÜ«Ú@‰õΩ H˘xfl q^è•<åÅ#∞ `≥eÜ«∞KÕã≤Ok.
3. ˆH+¨µ (#QÆ^Œ∞) Ñ¨Ùã¨ÎHõO `«Ü«∂~°∞KÕÜ«Ú@ : áÈ~Ú# ˆH+π Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ, „>ˇ[s
HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ QÆÅ „>ˇ[s áêãπ Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ „"åÜ«∞|_ç#, xÅfiÅ#∞, ã¨~°∞ÌÉÏ@∞¡ KÕÜ«Ú#"Õ"≥∞ÿ<å LO>Ë,
"å\˜ ZO„\©Å∞ ‰õÄ_® fã¨∞HÀ"åe. JÖÏˆQ Ö’HõÖò Ñ¶Ö_»∞ P_ç@~°∞ =^ŒÌ QÆÅ FK«~°¡ ã¨Ç¨Ü«∞O`À#∂, lÖÏ¡
Ñï+¨`ü‰õΩ „Ñü <≥ÖÏ ã¨=∞iÊOK«∞ <≥Åãï QÆ}ÏOHõ ¿ãì\ò"≥∞O@∞ ã¨Ç¨Ü«∞O`À#∂, ˆH+π Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl uiy
x~å‡}O KÕÜ«∂e.
4. L^ÀºQÆ∞Å ¿ã"å Ñ¨Ùã¨HÎ =õ ÚÅ∞ uiy xi‡OK«∞@‰õΩ „Ñ¨É∞íè `«fiO D„HÕk „Ñ¨É∞íè `«fi L`«fi~°∞fiÅ#∞ *ÏsKÕãO≤ k.
1. l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 239 Pi÷Hõ, „Ñ¨}ÏoHõ âßY `Õk 4.7.75
2. l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 125 —— —— —— `Õk 19.3.76
3. l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 202 —— —— —— `Õk 16.6.80
ÃÑ· q^èŒOQÍ Ñ¨Ù#ó xi‡Oz# iHÍ~°∞¤Å#∞ P_ç@∞ì KÕ~ÚOK«∞HÀ"åe.
1. ^˘OQÆeOK«|_ç#, K≥_áç È~Ú# ÖË^• =~°^ÅŒ ∞, Jyfl„Ñ¨=∂^•Å∞ ãÖÉèqí Oz#O^Œ∞ =Å# áê_≥á· È~Ú#
„QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ, =∞O_»ÅÑï+¨`üÅ, lÖÏ¡ Ñï+¨`üÅ‰õΩ K≥Ok# iHÍ~°∞¤Å#∞ uiy `«Ü«∂~°∞
KÕã¨∞HÀ"åe.
2. iHÍ~°∞¤Å∞ ÃÑ·# K≥Ñ¨Ê|_ç# HÍ~°}ÏÅ =Å¡ áÈ~Ú#Ñ¨Ù_»∞, "≥O@<Õ U q^èŒOQÍ iHÍ~°∞¤Å∞ áÈ~Ú#"À
9 `≥Å∞Ñ¨Ù`«∂, ''ÑÖK«<å=∂—— x~°fiÇ≤ÏOKåe.
9
71
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 3. ^˘OQÆ`«#O=Å¡<å, Jyfl„Ñ¨=∂^ŒO =Å¡<å ÖËHõ =~°^Œ h\˜Ö’ H˘@∞ìH˘x áÈ=_»O =Å¡<å, U HÍ~°}O
=Å¡ iHÍ~°∞¤Å∞ áÈ~Ú#"À `≥eÜ«∞*Ëã¨∂Î, áÈbã¨∞, Ô~"≥#∂º JkèHÍ~°¡‰õΩ Ñ¶≤~åº^Œ∞ ^•YÅ∞ KÕÜ«∂e.
9
4. JyflH˜ PÇ¨˙u J~Ú# iHÍ~°∞¤Å∞ ã¨QÆO HÍÅQÍ q∞ye#q LO>Ë "å\˜ ã¨Ç¨ÏÜ«∞O`À#∞, =~°^Œ
h\˜Ö’ H˘@∞ìH˘x áÈ`Õ U"≥∞ÿ<å q∞ye=Ù#fl iHÍ~°∞¤Å ã¨Ç¨Ü«∞O`À#∂, uiy iHÍ~°∞¤Å#∞ x~å‡}O
KÕÜ«∂e.
iHÍ~°∞¤Å#∞ u~°y x~å‡}O KÕÜ«Ú q^è•<åÅ#∞ „Ñ¨Éèí∞`«fi "≥∞"≥∂ <≥O.68484/P_ç@∞ì–2/90
Ñ≤P~üP~ü_ç `Õk 9.10.90Ö’ `≥eÜ«∞Ñ¨~°Û|_ç#k.
5. H˘`«Î #QÆ^Œ∞ Ñ¨Ùã¨ÎHõO `«Ü«∂s KÕÜ«Ú@‰õΩ „@[s HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ QÆÅ „>ˇ[s áêãπ Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ =Ù#fl
xÅfiÅ#∞, ã¨~°∞ÌÉÏ@∞ KÕÜ«∞=Åã≤#q U"≥∞ÿ<å LO>Ë "å\˜ ZO„\©Å∞ "Õã≤, ÖˇHõ¯Å∞ „"åÜ«∂e. JÖÏˆQ
Ö’HõÖò Ñ¶Ö_»∞ P_ç@~°∞ =^ŒÌ QÆÅ FK«~°¡ ã¨Ç¨Ü«∞O`À#∂ P_ç\ò‰õΩ ã¨=∞iÊOz# <≥Åãï QÆ}ÏOHÍÅ
ã¨Ç¨Ü«∞O`À#∂, #QÆ^Œ∞ Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl uiy x~å‡}O KÕÜ«∂e.
6. L^ÀºQÆ∞Å ¿ã"å Ñ¨Ùã¨ÎHõ=ÚÅ∞ (Service Register) `≥~°∞K«∞@‰õΩ „Ñ¨Éèí∞`«fiO l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 239
`Õk 19.3.76, l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 202 ÃÑ<·¶ å<£û áê¡xOQ∑ `Õk 11.6.80 ^•fi~å q=iOzOk.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 72
9 24. =∞O_»Å „Ñ¨}ÏoHõ 9
ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å∞, 73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} Hõ#∞QÆ∞}OQÍ, PÜ«∂™ê÷~ÚÖ’¡ „Ñ¨}ÏoHõÅ∞
~°∂á⁄OkOK«∞H˘x "å\˜ J=∞Å∞ ^•fi~å, „Ñ¨[Å r=# „Ñ¨=∂}ÏÅ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ñïz "åi ÉèÏQÆ™êfi=∂ºxfl
„áÈ`«ûÇ≤ÏOz "åiH˜ ™êOÑ¶∞≤ Hõ <åºÜ«∞O, Pi÷HÍaè=$kú ™êkèOK«∞@‰õΩ `«Q∞Æ Hõ$+≤ KÕÜ∂« e. W\©=Å „Ñ¨É∞íè `«fi=Ú,
Pi¤<#≥ ∞û ^•fi~å ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨Å÷ `Àáê@∞ =∞O_»ÅÑï+¨`ü ‰õÄ_® ^•x™ê÷~ÚÖ’ „Ñü Pi÷Hõ ãÖ=`«û~°
„áê~°OÉèÏxH˜ =ÚO^Œ∞ Jaè=$kú „Ñ¨}ÏoHõ#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e.
=∞O_»Å „Ñ¨}ÏoHõ, lÖÏ¡ =∞iÜ«Ú „QÍ=∞™ê÷~Ú „Ñ¨}ÏoHõÅ‰õΩ =∞^èŒº™ê÷~ÚÖ’ #∞O_ç J#∞ãÖ^è•#
áê„`«#∞ áÈ+≤ã¨∞ÎOk.
=∞O_»Å „Ñ¨}ÏoHõ =ÚYºL^ÕÌâ◊ºO :
u ˆH∆„`«™ê÷~ÚÖ’ =#~°∞Å#∞ QÆ∞iÎOz, "å\˜x JkèHõOQÍ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»O, `«^•fi~å L`«ÊuÎx
ÃÑOK«∞HÀ=_»OÖ’ „Ñ¨[Å‰õΩ `À_»Ê_»@O.
u LáêkèHõÅÊ#‰õΩ =∂~åæÅ#∞ J<Õfi+≤Oz, |_»∞QÆ∞ =~°æ=ÚÅ"åi P^•Ü«∞=#~°∞Å#∞ ÃÑOÑ¨ÙKÕÜ«∞_»O.
u „Ñ¨[Å Hõhã¨ J=ã¨~åÅ∞ f~°∞Û@‰õΩ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕÑ¨\ ˜ì ™êOÑ¶≤∞Hõ ¿ã=Å∞ ÃÑOK«_»O.
u Jaè=$kú, ãÖˆH∆=∞ Ñ¨^äŒHÍÅÖ’ Åaú^•~°∞Å#∞ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ#∞ KÕã≤ "åi r=# „Ñ¨=∂}ÏÅ∞
ÃÑOá⁄OkOK«_»O.
=∞O_»Å „Ñ¨}ÏoHõÖ’x =ÚYº JOâßÅ∞ :
~åRO, =∞O_»Å „Ñ¨}ÏoHõÖ’ D„HÕk 13 ~°OQÍÅ#∞, =∞O_»Å ÃãHÍì~°∞Å∞QÍ QÆ∞iÎOzOk.–
1. ™ê=∂lHÍaè=$kú, 2. =º=™êÜ«∞O, 3. Ñ¨â√◊ QÆ}Ïaè=$kú, 4. =∞`«ûº ãÖÑ¨^,Œ 5. P~ÀQÆºO, „QÍq∂}
áêiâ◊√^ŒúºO, 6. q^Œº, 7. ™êOÑ¶≤∞Hõ q^Œº, 8. ~°"å}Ï, 9. ã¨Ç¨ÏHÍ~°O, 10. ‰õΩ\©~° Ñï„â◊=∞Å∞, 11.
™êOÑ¶∞≤ Hõ ãÖHˆ =∆ ∞O, 12. ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨ Ü«∞Hõ |$O^•Å∞ =∞iÜ«Ú 13. qÑ¨`¯« ~° Ñïã≤`÷ ∞« ÅÖ’ ã¨Ç¨ Ü«∞O.
„QÍ=∞ ã¨∂Hõ∆ ‡ „Ñ¨}ÏoHõÅ#∞ „HÀ_ôHõiOK«_»O, `«# „áê^è•#º`å ~°OQÍÅÖ’ „Ñ¨}ÏoHõÅ#∞ `«Ü«∂~°∞
KÕÜ«∞_»O =∞O_»ÅÑï+¨`ü Ü≥ÚHõ¯ =ÚYº"≥∞ÿ# qkè.
=∞O_»Å Ñïkè =#~°∞Å∞, ã¨=∞ã¨ºÅ∞ QÆ∞iÎOÑ¨Ù :
=∞O_»Å „Ñ¨}ÏoHõ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞, P „áêO`«OÖ’x „Ñ¨[Å PHÍOHõ∆Å∞, ã¨=∞ã¨ºÅ∞, ™ê÷xHõ
Ñïã≤`÷ ∞« Å∞ QÆ=∞xOKåe. ™ê÷xHõ =#~°∞Å∞, =∂#= =#~°∞Å∞, ã¨ÇÏ¨ [ =#~°∞Å∞, Pi÷Hõ =#~°∞Å∞ ÑïjeOKåe.
™êOÑ¶∞≤ Hõ=ÚQÍ L#fl =ã¨`∞« Ö’¡ ã¨=∂#`«Å#∞ QÆ∞iÎOKåe. „áê^è•#º`«Å#∞ |\˜ì "≥O@<Õ KÕÑ@¨ =ì Åã≤# =∞iÜ«Ú
n~°…HÍÅOÖ’ KÕÑ¨>Ëì K«~°ºÅ#∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’#∞#fl =#~°∞Å#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x „Ñ¨}ÏoHõÅ∞ KÕÑ¨\Ïìe.
9
=º=™êÜ«∂aè=$kú „Ñ¨}ÏoHõÖ’x =ÚYº q+¨Ü«∂Å∞ :
1. =º=™êÜ«∞ Éèí∂q∞ qxÜ≥∂QÆO, ^•x L`åÊ^ŒHõ`«. 9
73
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 2. HÍ=Åã≤# q`«Î#=ÚÅ∞, Z~°∞=ÙÅ∞, Ñ¨Ù~°∞QÆ∞=∞O^Œ∞Å ã¨~°Ñ¶¨~å
3. =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÎÅ =∂Ô~¯@∞ì, xÅfi U~åÊ@∞¡
9
=º=™êÜ«∂aè=$kú „Ñ¨}ÏoHõ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞ D„HÕk Ñ¨^Œúu áê\ÕKåe :
1. =º=™êÜ«∞OÖ’ „Ñ¨ã¨∞Î`« Ñïã≤÷`«∞Å∞ ã¨q∂H˜∆OK«_»O.
2. =º=™êÜ«∂xH˜ Ñ¨xH˜=K«∞Û Éèí∂q∞x J<Õfi+≤OK«_»O.
3. h\˜™œHõ~°ºO K«∂_»@O.
4. Éèí∂=ÚÅ‰õΩ ãïÑ¨_»∞ ÑÖ@Å∞ ZOÑ≤HõKÕã≤ ÑÖ@Å =∂iÊ_ç „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ@ì_»O.
5. Éèí∂™ê~°O Ñ¨sH˜∆OK«∞ Ñ¨^Œú`«∞Å∞ áê\ÕK«_»O
6. L`«ÊuÎ, qxÜ≥∂QÆO, q∞QÆ∞Å∞, JOK«<å "ÕÜ«∞_»O.
7. J=ã¨~°"≥∞ÿ# q`«Î<åÅ∞, Z~°∞=ÙÅ∞, Ñ¨Ù~°∞QÆ∞=∞O^Œ∞Å =ÔQ·~å JOK«<å"ÕÜ«∞_»O.
8. |∞∞} ã¨^Œ∞áêÜ«∞O JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LOK«_»O
9. =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÎÅ#∞ xÅfiKÕÜ«Ú@‰õΩ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞, =∞iÜ«Ú =∂Ô~¯@∞ì U~åÊ@∞ KÕÜ«Ú@.
„ÑüÃãHÍì~°∞Ö’ ÃÑ·q^èŒOQÍ „Ñ¨}ÏoHõ `«Ü«∂~°∞KÕã≤ „HÀ_ôHõiOKåe.
J=∞Ö’¡ L#fl HÍ~°º„Hõ=∂Å ã¨q∂Hõ∆ :
=∞O_»Å ÑïkèÖ’ J=∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl qq^èŒ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ ãÖH˜Ñ∆ OÎ̈ QÍ ã¨q∂HÕ∆ z, "å\˜ q=~åÅ∞,
|_≥˚@∞ì "≥Ú`åÎÅ∞ ÑïjeOz, Ö’áêÅ#∞ JO^Œ∞‰õΩ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∞ QÆ∞iÎOKåe. `«^Œ∞Ñï `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«Ú
„Ñ¨}ÏoHõÖ’¡ "å\˜x á⁄O^Œ∞Ñ¨~°K«_®xH˜, Ö’áêÅ∞ k^Œ∞ÌÉÏ@∞‰õΩ gÅ∞HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
„áê*ˇ‰õΩìÅ `«Ü«∂~°∞ :
=∞O_»ÅOÖ’ ÅaèOK«∞ =#~°∞Å#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x, ZOÑ≤HõKÕã≤# ÃãHÍì~°∞ÅÖ’ „áê*ˇ‰õΩì `«Ü«∂~°∞
KÕÜ∂« e. PÜ«∂ ~°OQÍÅ Jaè=$kúH˜ JÜÕ∞º Y~°∞Û, ÖÏÉè#í ëêìÅ#∞ ÉËsA"Õã∞¨ HÀ"åe. Z‰õΩ¯==∞OkH˜ „Ñ¨Ü∂≥ [#O
HõeˆQ q^èŒOQÍ#∞, |ÅÇ‘Ï# =~åæÅ, „ã‘ÎÅ Jaè=$kúx HÍOH˜∆OK«∞#\˜ì Ñ¨^äŒHÍÅ#∞ ZOÑ≤Hõ KÕÜ«∂e.
=#~°∞Å#∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ=_»O :
=∞O_»ÅOÖ’ Jaè=$kú ãÖˆH∆=∞ Ñ¨^äŒHÍÅ J=∞Å∞‰õΩ, H©ÅHõ ~°OQÍÖ’¡ Jaè=$kú KÕÜ«Ú@‰õΩ „Ñ¨Éèí∞`«fi,
„Ñ¨Éèí∞`Õfi`«~° ~°OQÍÅ x^èŒ∞Å∞, „Ñ¨[Å q~åàÏÅ∞, ã¨Ç¨ÏHÍ~° ãÖã¨÷Å x^èŒ∞Å∞ Ñ¨xH˘™êÎ~Ú. "å\˜x ZÖÏ
ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛH˘x J#∞ãÖ^è•# Ñ¨~°Û=K«∞Û<À =ÚO^Œ∞ K«iÛOz, „Ñ¨}ÏoHõÖ’ á⁄O^Œ∞Ñ¨~åÛe.
„Ñ¨[Å ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO :
U „áêO`« „Ñ¨[Å Jaè=$kú HÍOH˜∆Oz Ñ¨^èŒHÍÅ∞ ~°∂Ñ¨HõÅÊ# [~°∞QÆ∞<À, P „áêO`«„Ñ¨[Å∞ K«∞~°∞‰õΩQÍ
áêÖÁæ#flÑ¨C_Õ Ñ¨^äŒHÍÅ∞ ã¨`«Êùe`åÅx™êÎ~Ú. HÍ=Ù# |ÅÇ‘Ï# =~åæÅ „Ñ¨[Å#∞ =∞Ç≤Ïà◊Å#∞, ^Œo`«∞Å#∞
"≥#∞Hõ|_ç# ‰õΩÖÏÅ "åix, JÅÊ ãÖMÏº‰õΩÅx „Ñ¨}ÏoHõ ~°∂Ñ¨HõÅÊ#Ö’ Ñ¨ÓiÎ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞QÆ KÕÜ«∂e.
9 "å~°∞ K«∞~°∞‰õΩQÍ áêÖÁæ<ÖÕ Ï „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe. JÑ¨C_»∞ P Ñ¨^HŒä Oõ `«=∞kQÍ ÉèÏqOz "å~°∞ Hõ+Ñì¨ _¨ ç Ñ¨xKÕ™êÎ~∞° .
=∞Oz Ñ¶ë`åÅ∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞`å~Ú.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 74
9 J#∞|O^èŒO – 1 9
73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} K«@ìO x[ „Ñü
(™ê÷xHõ ã¨fiÑïáêÅ# „Ñ¨*Ï™êfi=∂ºxH˜ =¸Å=Ú. „QÍ=∂ÖË ^ÕâßxH˜ "≥#∞fl=ÚHõ. „QÍ=∞ ã¨fi~å[ºO
HÀãÖ QÍOnèr HõÅÅ∞Hõ<Õ"å_»∞. JO^Œ∞=Å#, „QÍ=∂ÅÖ’ ™ê÷xHõ ã¨fiÑïáêÅ# c*ÏÅ∞ <å\ÏÅ#fl =∞Ç¨Ï`«Î~°
Pâ◊Ü«∞O`À ~å*ÏºOQÆ=ÚÖ’x 40= JkèHõ~°}O á⁄O^Œ∞Ñ¨~°K«|_çOk. ™ê÷xHõ ã¨fiÑïáêÅ# Ü«¸x@∞¡QÍ
„QÍ=∂Å#∞ fiÛk^ÕOÌ ^Œ∞HÔ · „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ U~åÊ@∞‰õΩ, "å\˜H˜ `«y# JkèHÍ~åÅ#∞ ãÖ„Hõq∞OÑ¨K¿Õ ãO^Œ∞‰õΩ
~åR „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ `«y# K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åÅx P JkèHõ~°}OÖ’ ¿Ñ~˘¯#|_çOk. J~Ú`Õ Jk PK«~°}Ö’
H˘#™êQÆÖË^Œ∞. ÑÖKå~Úf ZxflHõÅ∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ [~°QÆHõáÈ=@O, x~°O`«~°O "å~Ú^• Ñ¨_»@O, ÃãÃãÊO_£
HÍ=@O P#"å~ÚfQÍ =∂iOk.
ˆHO„^Œ„Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú ™ê÷xHõ ã¨fiÑïáêÅ<å =º=ã¨÷‰õΩ ~å*ÏºOQÆ |^Œú`« HõeÊOK«\ÏxH˜, 73,74=
~å*ÏºOQÆ ã¨=~°}Å‰õΩ NHÍ~°O K«∞\˜ìOk. 73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ\˜ì#Ñ¨C_»∞ ~åR „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞
`«=∞ JkèHÍ~åÅ∞ Ç¨ÏiOK«∞‰õΩáÈ`å~Ú JO@∂ JÉèíºO`«~°O =ºHõÎO KÕâß~Ú. J<ÕHõ J=~À^è•Å∞ ^•\˜, J<ÕHõ
=∂~°∞ÊÅ`À 73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} K«@ìO z=~°‰õΩ 24–4–93 #∞O_ç J=∞Å∞Ö’xH˜ =zÛOk. =Úxûáêe
\©Å‰õΩ ãÖ|OkèOz ‰õÄ_® ^•^•Ñ¨Ù W^Õ ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} [iyOk. Ñ¨~°º=™ê#OQÍ ~å*ÏºOQÆOÖ’ 9, 9Z
qÉèÏQÍÅ∞ J^Œ#OQÍ KÕ~Û° |_ç<å~Ú. ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ K≥Ok# 9= qÉèÏQÆOÖ’ "≥Ú`«OÎ 19 JkèH~õ }° ÏÅ∞<åfl~Ú.
~å*ÏºOQÆOÖ’ 11= Ã+_»∂ºÅ∞ ‰õÄ_® J^Œ#OQÍ KÕ~°Û|_çOk. 29 JOâßÅ∞ P Ã+_»∂ºÅ∞Ö’ KÕ~°Û|_ç<å~Ú.
P JOâßÅÃÑ· ÑÖKå~ÚfÅˆH JkèHÍ~°O LO@∞Ok. WÑ¨C_»∞ D qÉèÏQÆOÖ’x x|O^è#Œ Å∞ „HÕ^Œ q=iOK«@O
[iyOk.)
JkèHõ~°}O : 243 : x~°fiK«#=ÚÅ∞ :
D qÉèÏQÆ=Ú#‰õΩ ãÖ|OkèOz# ™ê^è•~°} Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’ H˘xfl Ñ¨^Œ=ÚÅ‰õΩ J~°÷O D „HÕk
q^èŒ=ÚQÍ LO@∞Ok.
Z) 'lÖÏ¡— J#QÍ XHõ ~åR=ÚÖ’x lÖÏ¡ Jx J~°÷=Ú.
a) '„QÍ=∞ã¨Éèí— J#QÍ „QÍ=∞™ê÷~ÚÖ’ ÑÖKå~Úf ÑïkèÖ’x XHõ „QÍ=∞=ÚÖ’ F@~°¡ *Ïa`åÖ’
ilã¨ì~ü HÍ|_ç# ã¨Éèí∞ºÅ ã¨=¸Ç¨Ï"Õ∞ „QÍ=∞ã¨Éèí J#|_»∞`«∞Ok. (a Grama Sabha means a body consisting
of persons registeed with Electoal rolls relating to a village comprised with in the area of Panchayat at the illage
level)
ã≤) =∂^èºŒ q∞Hõ ™ê÷~Ú (Intermediate Level) : lÖÏ¡™ê÷~ÚH˜, „QÍ=∞™ê÷~ÚH˜ =∞^èºŒ QÆÅ ™ê÷~Ú =∂^èºŒ q∞Hõ
™ê÷~Ú J#|_»∞`ÀOk. D qÉèÏQÆ=Ú#‰õΩ ãÖ|OkèOz Uk =∂^äŒºq∞Hõ ™ê÷~ÚQÍ ÑïQÆ}ÕÑ¨|_»∞`«∞O^À
QÆ=~°fl~°∞ Ñä¡H± <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£ ^•fi~å <À\˜ÃÑ¶· KÕ™êÎ~°∞.
9 _ç) ÑÖKå~Úf J#QÍ „QÍq∂} „áêO`åÅÖ’ 243a JkèHõ~°}O „HÕ^Œ U~åÊ@∞ HÍ|_ç# ™ê÷xHõ 9
75
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 ã¨fiÑïáêÅ<å ãÖã¨÷.
W) ÑÖKåÜ«∞`ü UiÜ«∂ : XHõ ÑÖKå~Úf Ç¨Ï^Œ∞ÌÅ Ö’Ñ¨ÅQÆÅ „áêO`«=Ú.
9
ZÑ¶π) [<åÉèÏ : PY~°∞™êiQÍ [<åÉèÏ ÖˇHõ¯Å ¿ãHõ~°} [iy „Ñ¨K«∞iOK«|_ç# *Ïa`åÖ’ QÆÅ
[<åÉèÏ Jx J~°÷=Ú.
l) „QÍ=∞=Ú : D qÉèÏQÆ=Ú#‰õΩ ãÖ|OkèOz QÆ=~°fl~üKÕ`« „QÍ=∞=ÚQÍ <À\˜ÃÑ¶· KÕÜ«∞|_ç#
„áêO`«=Ú. J<ÕHõ „QÍ=∞=ÚÅ∞ HõeÑ≤ ‰õÄ_® „QÍ=∞=ÚQÍ <À\˜ÃÑ¶· KÕÜ«∞|_ç LO_»=K«∞Û.
JkèHõ~°}O : 243–Z : „QÍ=∞ã¨Éèí JkèHÍ~°=ÚÅ∞ :
„QÍ=∞™ê÷~ÚÖ’ „QÍ=∞ã¨Éèí JkèHÍ~° ÉÏ^èŒº`«Å∞ âßã¨#ã¨Éèí xˆ~ÌtOz# q^èŒOQÍ LO\Ï~Ú.
JkèHõ~°}O : 243–a : ÑÖKå~ÚfÅ =º=™ê÷Ñ¨# (Constitution of Panchayats) :
1) D qÉèÏQÆ=ÚÖ’x x|O^èŒ#Å‰õΩ J#∞QÆ∞}=ÚQÍ „Ñü ~åR=ÚÖ’#∞ „QÍ=∞, =∂^äŒºq∞Hõ, lÖÏ¡
™ê÷~ÚÖÖ’ ÑÖKå~ÚfÅ∞ U~°Ê_»=Öˇ#∞.
2) HÍ¡A (1)Ö’ Uq∞ ¿Ñ~˘¯#|_ç#Ñ¨Ê\˜H©, 20 ÅHõ∆Å [<åÉèÏ ^•@x ~åR=ÚÅÖ’ =∂^äŒºq∞Hõ
™ê÷~ÚÖ’ ÑÖKå~ÚfÅ#∞ `«Ñ¨ÊxãïQÍ U~åÊ@∞KÕÜ«∞#=ã¨~°=ÚÖË^Œ∞.
JkèHõ~°}O : 243–ã≤ : ÑÖKå~ÚfÅ x~å‡}=Ú (Composition of Panchayats) :
1) D qÉèÏQÆ=ÚÖ’x x|O^èŒ#Å‰õΩ Ö’|_ç, ÑÖKå~ÚfÅ x~å‡}=Ú QÆ∞iOz âßã¨#ã¨Éèí `«QÆ∞
x|O^èŒ#Å#∞ ~°∂á⁄OkOK«=Öˇ#∞.
J~Ú`Õ, ÑÖKå~Úf ÑïkèÖ’x [<åÉèÏ, =∞iÜ«Ú P ÑÖKå~ÚfÅ ZxflHõ ^•fi~å ÉèísÎ HÍ=Åã≤#
ã‘@¡ =∞^èŒº x+¨ÊuÎ gÅ~Ú#O`« =~°‰õΩ ~åR=∞O`å XˆH q^èŒOQÍ LO_®e.
2) ÑÖKå~Úf ™ê÷<åÅ #∞O_ç ã¨Éèí∞ºÅ ZOÑ≤Hõ „Ñ¨`«ºHõ∆ ZxflHõ^•fi~å [~°∞QÆ∞`«∞Ok. WO^Œ∞H˘~°ÔH· „Ñü
ÑÖKå~Úf „áê^ÕtHõ xÜ≥∂[Hõ =~åæÅ∞QÍ qÉèílOK«|_»∞`«∞Ok. „Ñü xÜ≥∂[Hõ=~°æOÖ’x [<åÉèÏ‰õΩ, ã‘@¡‰õΩ
=∞^èŒºQÆÅ x+¨ÊuÎ ‰õÄ_® gÅ~Ú#O`« =~°‰õΩ ÑÖKå~Úf UiÜ«∂ JO`«\ ˜H© XˆHq^èŒOQÍ LO_®e.
3) ÑÖKå~ÚfÖ’ „áêux^è•ºxH˜ ãÖ|OkèOz âßã¨#ã¨Éèí D kQÆ∞= ã¨∂zOK«|_ç# q^èŒ=ÚQÍ
âßã¨#=ÚÅ#∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
Z) „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ J^èŒº‰õ∆ΩÅ‰õΩ (K≥·~üÑ¨~°û<£) =∂^èŒºq∞Hõ ÑÖKå~ÚfÖÖ’ „áêux^èŒºO
HõeÊOK«∞@. =∂^äŒºq∞Hõ ÑÖKå~ÚfÅ∞ ÖËx ~åR=ÚÅ q+¨Ü«∞=ÚÖ’ „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ J^èŒº‰õ∆ΩÅ‰õΩ lÖÏ¡
ÑÖKå~ÚfÅÖ’ „áêux^äŒºO HõeÊOK«∞@.
a) =∂^äŒºq∞Hõ ÑÖKå~ÚfÅ J^èŒº‰õ∆ΩÅ‰õΩ lÖÏ¡ ÑÖKå~ÚfÅÖ’ „áêux^èŒºO HõeÊOK«∞@.
ã≤) Ö’H±ã¨Éèí ã¨Éèí∞ºÅ∞, ~åR âßã¨# ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ `«=∞ xÜ≥∂[Hõ =~åæÅ ÑïkèÖ’ QÆÅ =∂^äŒºq∞Hõ
9 ÑÖKå~Úf, lÖÏ¡ ÑÖKå~ÚfÅÖ’ „áêux^èŒºO HõeÊOK«∞@. 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 76
9 _ç) ~å[ºã¨Éèí ã¨Éèí∞ºÅ∞, ~åR âßã¨# =∞O_»e ã¨Éèí∞ºÅ q+¨Ü«∞OÖ’ "å~°∞ F@~°∞QÍ ZHõ¯_»
#"≥∂^Œ~Ú<å~°#fl JOâ◊O P^è•~°OQÍ =∂^äºŒ q∞Hõ ÑÖKå~ÚfÖ’ QÍx ÖËHõ lÖÏ¡ ÑÖKå~ÚfÖ’QÍx „áêux^èºŒ O
9
HõeÊOK«|_»∞`«∞Ok.
4) ÑÖKå~Úf J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞ =∞iÜ«Ú ÑÖKå~Úf ã¨Éèí∞ºÅO^ŒiH© ("å~°∞ „Ñ¨`«ºHõ∆OQÍ ZxflHõ HÍ|_ç<å~å
ÖË^• J#fl^•x`À xq∞`«ÎO ÖË‰õΩO_®) ÑÖKå~Úf ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ F\ÕQ∑Ö’ áêÖÁæ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ LO@∞Ok.
5) Z) „QÍ=∞™ê÷~ÚÖ’ ÑÖKå~Úf J^èŒº‰õ∆Ωx ZOÑ≤Hõ‰õΩ ãÖ|OkèOz âßã¨#ã¨Éèí x|O^èŒ#Å∞ *Ïs
KÕã¨∞ÎOk.
a) =∂^äŒºq∞Hõ, lÖÏ¡ ÑÖKå~ÚfÅ J^èŒº‰õ∆ΩÅ#∞ PÜ«∂ ÑÖKå~ÚfÅ ã¨Éèí∞ºÅ∞ Z#∞fl‰õΩO\Ï~°∞.
JkèHõ~°}O : 243–_ç : ã‘@¡ i[ˆ~fi+¨<£ :
1) „Ñü ÑÖKå~ÚfÅ#∞
Z) Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ "åiH˜,
a) Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ "åiH˜
ã‘@¡ i[ˆ~fi+¨#∞ LO@∞Ok. "≥Ú`«ÎO [<åÉèÏÖ’ Ã+_»ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ, `≥QÆÅ "åi [<åÉèÏ#∞ |\˜ì ã‘@¡
i[ˆ~fi+¨<£ P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok. i[ˆ~fi+¨<£ ™ê÷<åÅ ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù ~˘>Ë+¨<£ Ñ¨^ŒúuÃÑ· [~°∞QÆ∞`«∞O@∞Ok.
2) LÑ¨x|O^èŒ# (1) „HÕ^Œ i[~°∞fi KÕÜ«∞|_ç# ã‘@¡Ö’ HõhãÖ 1/3 =O`«∞ Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ ÖËHõ
`≥QÆÅ‰õΩ K≥Ok# „ã‘ÎÅ‰õΩ i[~°∞fi KÕÜ«∞|_»=Öˇ#∞.
3) „Ñ¨`º« Hõ∆ ZxflHõ ^•fi~å Éèsí Î HÍ|_Õ ã‘@Ö¡ ’ HõhãÖ 1/3=O`«∞ (Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ∞, `≥QÅÆ =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ
ˆH\Ï~ÚOK«|_»∞ ã‘@¡`À HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx) =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ˆH\Ï~ÚOK«=Öˇ#∞. P ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù ~˘>Ë+¨<£ Ñ¨^ŒúuÃÑ·
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.
4) „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf (ã¨~Ê° OKü), =∂^èºŒ q∞Hõ ÑÖKå~Úu, lÅ¡ ™ê÷~Ú ÑÖKå~Úu J^èºŒ Hõ∆ Ñ¨^=Œ ÙÅÖ’
Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÖ, `≥QÆÅ∞, =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ˆH\˜~ÚOK«=Åã≤# ã‘@¡#∞ âßã¨#ã¨Éèí x~åÌiOK«=Öˇ#∞.
J~Ú`Õ, P q^èŒ=ÚQÍ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ∞, ‰õΩÅ=ÚÅ "åiH˜ ˆH\Ï~ÚOK«=Åã≤# ã‘@∞¡ ã¨^Œ~°∞ „QÍ=∞
ÑÖKå~Úf, =∂^äŒºq∞Hõ ÑÖKå~Úu, lÖÏ¡ ÑÖKå~ÚfÅÖ’ "åi [<åÉèÏ‰õΩ, ~åROÖ’ "åi [<åÉèÏ‰õΩ
`«y# x+¨ÊuÎÖ’ LO_»=Öˇ#∞.
J^Õ ãÖ^Œ~ƒ° =ù ÚÖ’ ã¨^~Œ ∞° "≥Ú`«OÎ J^èºŒ Hõ∆ ™ê÷<åÅÖ’ Hõhã¨=Ú 1/3=O`«∞ =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ `«ÑÊ¨ xãïQÍ
ˆH\Ï~ÚOz f~°=Öˇ#∞. („QÍ=∞ ÑÖKå~Úu, =∞O_»Å „Ñ¨*ÏÑï+¨`ü, lÖÏ¡ „Ñ¨*ÏÑï+¨`ü ™ê÷~ÚÅxflO\˜Ö’)
D HÍ¡A „HÕ^Œ =∞Ç≤Ïà◊Å∞, Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ∞, ‰õΩÅ=ÚÅ "åiH˜ ™ê÷<åÅ∞ ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù ~˘>Ë+¨<£
Ñ¨^ŒúuÃÑ· [~°QÆ=Öˇ#∞.
9
5) D JkèH~õ }° =ÚÖ’x HÍ¡A (1), (2) „HÕ^Œ [~°∞QÆ∞ i[ˆ~fi+¨#∞¡, HÍ¡A (4) „HÕ^Œ qq^èŒ ÑÖKå~ÚfÅ 9
77
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 J^èŒº‰õ∆ΩÅ‰õΩ QÆÅ i[ˆ~fi+¨#∞¡ („ã‘ÎÅ i[ˆ~fi+¨#∞¡ q∞#Ç¨~ÚOz) ‰õÄ_® 334= JkèHõ~°}=ÚÖ’
xˆ~ÌtOz#O`«HÍÅO H˘#™êQÆ∞`å~Ú.
9
6) D qÉèÏQÆ=ÚÖ’ Uq∞ ¿Ñ~˘¯#|_ç#Ñ¨Ê\˜H,© "≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å"åiH˜ ÑÖKå~ÚfÖ’#∞, „QÍ=∞
ÑÖKå~Úf J^èŒº‰õ∆ΩÅ, =∞O_»Å Ñï+¨`ü, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆ΩÅ q+¨Ü«∞OÖ’#∞ H˘xfl ™ê÷<åÅ#∞ âßã¨# ã¨Éèí
i[~°∞fi KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
JkèHõ~°}O : 243–W : ÑÖKå~ÚfÅ HÍÅ Ñïq∞u :
1) „Ñ¨^äŒ=∞ ã¨=∂"Õâ◊O „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# `Õn #∞O_ç ÑÖKå~Úf HÍÅÑïq∞u 5 ãÖ=`«û~°=ÚÅ∞.
J~Ú`Õ, =∞ˆ~^Œ~Ú<å âßã¨#=Ú „HÕ^Œ HÍÅÑïq∞u =ÚyÜ«∞Hõ=ÚO^Õ ÑÖKå~Úf ~°^Œ∞Ì HÍ|_ç#@¡~Ú`Õ D
ã¨Éò ~°∂Å∞ =iÎOK«^Œ∞.
2) U^≥·<å K«@ì ã¨=~°} ^•fi~å ÑÖKå~Úf ~°^Œ∞Ì‰õΩ J=HÍâ◊O L#flÑ¨C_»∞, 5 ãÖ=`«û~°=ÚÅ
HÍÅÑï=∞u =ÚyÜ«Ú =~°‰õΩ P ã¨=~°} J=∞Å∞Ö’xH˜ ~å^Œ∞.
3) (Z) HÍ¡A (1) L^ŒÇÏ¨ iOÑ¨|_ç# 5 ãÖ=`«û~°=ÚÅ HÍÅÑï=∞u =ÚyÜ«Ú@‰õΩ Ñ¨Ó~°fi"Õ∞ ZxflHõÅ∞
[iy #∂`«# ÑÖKå~Úf `«Ñ¨Êx ãïQÍ U~åÊ@∞ HÍ=Öˇ#∞. (Elections shall be completed)
a) XHõ"Õà◊ ÑÖKå~Úf ~°^Œ∞Ì HÍ|_ç#@¡~Ú`Õ, ~°^Œ∞ÌHÍ|_ç# P~°∞ =∂ã¨=ÚÅ Ö’Ñ¨Å #∂`«#
ÑÖKå~Úf ZxflHõÅ∞ Ñ¨ÓiÎ J~Ú f~°=Öˇ#∞.
J~Ú`Õ, ÑÖKå~Úf HÍÅÑïq∞u =ÚyÜ«Ú@‰õΩ P~°∞ =∂ã¨=ÚÅHõ#fl `«‰õΩ¯= =º=kè L#flÑ¨C_»∞
XHõ ÑÖKå~Úf ~°^Œ∞ÌHÍ|_ç#@¡~Ú`Õ, P ÑÖKå~Úf H˘~°‰õΩ „Ñ¨`ÕºHõ=ÚQÍ ZxflHõ [~°∞Ñ¨#=ã¨~°=Ú ÖË^Œ∞.
4) 5 ãÖ=`«û~°=ÚÅ HÍÅÑïq∞u =ÚyÜ«Ú@‰õΩ =ÚO^Õ XHõ ÑÖKå~Úf ~°^Œ∞ÌHÍ|_ç#, #∂`«#
ÑÖKå~Úf U~°Ê_ç#Ñ¨C_»∞, J~Ú^Œ∞ ãÖ=`«û~°=ÚÅ HÍÅÑïq∞uÖ’ q∞yeÜ«Ú#fl =º=kè =~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞
P #∂`«# ÑÖKå~Úf H˘#™êQÆ∞`«∞Ok.
JkèHõ~°}O : 243–ZÑ¶π : ã¨Éèíº`åfixH˜ J#~°›`« :
1) D „HÕk J#~°›`Å« ∞#fl =ºH˜HÎ ˜ ÑÖKå~Úf ã¨É∞íè ºxQÍ áÈ\©K¿Õ ã Ç¨Ï‰õΩ¯QÍx, ÑÖKå~Úf ã¨É∞íè ºxQÍ
H˘#™êˆQ J~°›`« QÍx LO_»^Œ∞.
Z) U^≥<· å K«@=ì Ú„HÕ^Œ âßã¨#ã¨Éíè ZxflHõÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz J#~°∞›Å∞QÍ „Ñ¨H\õ O˜ Ñ¨|_ç# =º‰õΩÅÎ ∞.
J~Ú`Õ, 25 ãÖ=`«û~åÅ∞ Ñ¨ÓiÎ HÍÖË^Œ<Õ HÍ~°}=ÚÃÑ· XHõ =ºH˜Îx J#~°∞›_çQÍ „Ñ¨Hõ\ ÕK«~å^Œ∞.
P =ºH˜ÎH˜ 21 ãÖ=`«û~åÅ∞ xO_ç LO>Ë KåÅ∞.
2) âßã¨#ã¨Éèí ~°∂á⁄OkOKÕ âßã¨#=Ú „HÕ^Œ ÑÖKå~ÚfH˜ ZxflHõÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz J#~°∞›Å∞QÍ
„Ñ¨Hõ\ ÕÑ¨|_ç# =º‰õΩÎÅ∞.
9 3) XHõ ÑÖKå~Úf ã¨Éèí∞º_»∞ LÑ¨x|O^èŒ# (1) „HÕ^Œ P Ñ¨^ŒqÖ’ H˘#™êQÆ∞@‰õΩ J~°∞›_®, HÍ^• J#fl 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 78
9
JOâ◊O q"å^Œ„QÆã¨÷"≥∞ÿ#Ñ¨C_»∞, P JOâ◊=Ú#∞ âßã¨#ã¨Éèí U~°Ê~°KÕ J^ä•i\© x~°‚Ü«∂xH˜ ÑÖÑ¨=Öˇ#∞.
JkèHõ~°}O : 243–l : ÑÖKå~ÚfÅ JkèHÍ~°=ÚÅ∞, Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞, ÉÏ^èŒº`«Å∞ :
9
~å*ÏºOQÆ ÑïkèH˜ Ö’|_ç ÑÖKå~ÚfÅ JkèHÍ~°=ÚÅ∞, Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞ x~åúiã¨∂Î ~åR „Ñ¨Éèí∞`«fi=ÚÅ∞
„Ñ¨`ÕºHõ âßã¨#=ÚÅ#∞ ~°∂á⁄OkOK«=Öˇ#∞. ™ê÷xHõ ã¨fiÑïáêÅ<å ãÖã¨÷Å∞QÍ ÑÖKå~ÚfÅ∞ =∞#∞QÆ_»
™êyOK«∞@‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# JkèHÍ~°=ÚÅ#∞ "å\˜H˜ ~åR „Ñ¨Éèí∞`«fi=ÚÅ∞ ãÖ„Hõq∞OÑ¨KÕÜ«∞=Öˇ#∞. J~Ú`Õ,
P „Hõ=∞OÖ’ D „HÕk JOâ◊=ÚÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz H˘xfl +¨~°`«∞Å#∞ qkèOK«=K«∞Û. Jq U=∞#QÍ :–
Z) Pi÷HÍaè=$kú, ™ê=∂lHõ <åºÜ«∂xH˜ ãÖ|OkèOz# Ñ¨^äŒHõ=ÚÅ#∞ ~°∂á⁄OkOK«∞@.
a) 11= Ã+_»∂ºÅ∞ ^•fi~å ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ ã¨„Hõq∞OÑ¨KÕÜ«∞|_ç# JOâ◊=ÚÅ`À ã¨Ç¨,
ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ JÑ¨ÊyOK«|_ç# Pi÷HÍaè=$kú, ™ê=∂lHõ <åºÜ«∂xH˜ ãÖ|OkèOz# Ñ¨^äŒHõ=ÚÅ#∞ J=∞Å∞
KÕÜ«Ú@.
JkèHõ~°}O : 243–ÃÇÏKü : Ñ¨#∞flÅ∞, x^èŒ∞Å∞ :
Z) H˘xfl JOâ◊=ÚÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz Ñ¨#∞flÅ∞ qkèOz =ã¨∂Å∞KÕÜÚ« JkèHÍ~°=Ú#∞ ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ
âßã¨#ã¨Éèí ãÖ„Hõq∞OÑ¨KÕÜ«∞=K«∞Û.
a) ~åR „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú =ã¨∂Å∞ KÕã≤# H˘xfl Ñ¨#∞flÅ#∞ ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ [=∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
ã≤) ~åR „Ñ¨Éèí∞`«fi ãÖz`« xkè#∞O_ç H˘O`« ÉèÏQÆ=Ú#∞ „QÍO\ò W<£ Z~Ú_£ ~°∂Ñ¨=ÚÖ’
ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ W=fi=K«∞Û.
_ç) ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# x^èŒ∞Å#∞ [=∞KÕÜ«∞\ÏxH˜, P ™⁄=Ú‡#∞ Y~°∞ÛKÕÜ«∞\ÏxH˜
XHõ „Ñ¨`ÕºHõ xkèx U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
JkèHõ~°}O : 243–S : ÑÖKå~ÚfÅ Pi÷Hõ ã≤÷u ã¨q∂Hõ∆ÔH· Pi÷Hõ Hõq∂+¨<£ :
1) 73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°}, (1992) J=∞Å∞Ö’xH˜ =zÛ# ãÖ=`«û~°=Ú Ö’Ñ¨Å XHõ™êi, P
`«~åfi`« „Ñü S^Œ∞ ãÖ=`«û~°=ÚÅ H˘Hõ™êi ~åR QÆ=~°fl~°∞¡ PÜ«∂ ~åR ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz Pi÷Hõ
ãÖÑ¶¨∞=Ú#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=Öˇ#∞. ÑÖKå~ÚfÅ Pi÷Hõ Ñïã≤÷ux P ãÖÑ¶¨∞=Ú ã¨q∂H˜∆OK«=Öˇ#∞. D „HÕk
JOâ◊=ÚÅÃÑ· QÆ=~°fl~ü‰õΩ `«QÆ∞ ã¨ÅÇ¨Å∞ W=fi=Öˇ#∞. Jq U=#QÍ –
Z) (i) ~åR „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú =ã¨∂Å∞ KÕã≤# Ñ¨#∞flÅ∞, Ñ¶‘AÅ∞, W`«~° ã¨∞OHõ=ÚÅ ^•fi~å =ã¨∂Å~Ú#
xHõ~° "≥Ú`«Î=Ú#∞ ~åR=Ú#‰õΩ, ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ =∞^èŒº ÑÖÑ¨Hõ=Ú KÕÜ«Ú@‰õΩ ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘#=Åã≤#
ã¨∂„`«=ÚÅ∞.
(ii) ÑÖKå~ÚfÅ∞ =ã¨∂Å∞ KÕã∞¨ H˘#∞@‰õΩ JkèHÍ~°=Ú#fl Ñ¨#∞flÅ∞, _»∂º\©Å∞, ã¨∞OHõ=ÚÅ x~åú~}° .
(iii) ~åR „Ñ¨É∞íè `«fi ãÖz`« xkè #∞O_ç ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ x^è∞Œ Å#∞ q_»∞^ŒÅ KÕÜÚ« @‰õΩ ãÖ|OkèOz#
9
=∂~°æ ^Œ~°≈Hõ ã¨∂„`«=ÚÅ∞. 9
79
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 a) ÑÖKå~Úf Pi÷Hõ Ñïã≤÷u "≥∞~°∞QÆ∞ Ñ¨~°K«∞@‰õΩ fã¨∞H˘#=Åã≤# K«~°ºÅ∞.
ã≤) ÑÖKå~ÚfÅ Pi÷Hõ ÑïÑ¨Ù+≤ìH˜ ãÖ|OkèOz QÆ=~°fl~üKÕ ã¨∂zOK«|_ç# JOâ◊=ÚÅÃÑ· `«y#
9
ã¨ÅÇ¨Å#∞ WK«∞Û@.
2) Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞=Ú Ü≥ÚHõ¯ x~å‡}=Ú, ãÖÑ¶¨∞ ã¨Éèí∞ºÅ xÜ«∂=∞Hõ=Ú, "åi P~°›`«Å∞ "≥Ú^ŒÅ~Ú#
"å\˜H˜ ãÖ|OkèOz ~åR „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú âßã¨#=Ú KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
3) `«=∞ Ñ¨x q^è•#=Ú#‰õΩ ãÖ|OkèOz# xÜ«∞=∞=ÚÅ#∞ Hõq∂+¨<£ ~°∂á⁄OkOK«∞‰õΩO@∞Ok.
Hõq∂+¨<£ q^èŒ∞Å x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# JkèHÍ~åÅ#∞ âßã¨# ã¨Éèí K«@ì Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ ã¨„Hõq∞OÑ¨KÕã¨∞ÎOk.
4) Hõq∂+¨<£ Ü≥ÚHõ¯ ã¨∂K«#Å∞, "å\˜ÃÑ· „Ñ¨Éèí∞`«fiO fã¨∞‰õΩ#fl K«~°ºÅ`À ‰õÄ_ç# iáÈ~°∞ì#∞ QÆ=~°fl~ü
âßã¨#ã¨Éèí‰õΩ ã¨=∞iÊOK«=Öˇ#∞.
JkèHõ~°}O : 243–*ˇ : P_ç\ ÕQ∑ :
ÑÖKå~ÚfÅ Y~°∞ÛÅ#∞ iHÍ~°∞¤ KÕÜ«Ú@, "å\˜ P_ç\ ÕQ∑‰õΩ ãÖ|OkèOz `«y# âßã¨#=Ú#∞
âßã¨#ã¨Éèí KÕÜ«∞=Öˇ#∞.
JkèHõ~°}O : 243–ÔH : ÑÖKå~Úf ZxflHõÅ x~°fiÇ¨Ï} ~åR ZxflHõÅ ãÖÑ¶¨∞O ÉÏ^èŒº`« :
1) ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ K≥Ok# F@~°¡ *Ïa`å#∞ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«Ú@, ZxflHõÅ x~°fiÇ¨Ï}, xÜ«∞O„`«},
Ñ¨~°º"ÕHõ∆} "≥Ú^ŒÅ~Ú# JkèHÍ~°=ÚÅ#∞ ~åR ZxflHõÅ ãÖÑ¶¨∞O Hõey LO@∞Ok. P ZxflHõÅ ãÖÑ¶¨∂xH˜
Hõq∂+¨#~ü#∞ QÆ=~°fl~°∞ xÜ«∞q∞™êÎ~°∞.
2) ~åR ZxflHõÅ ãÖÑ¶∞¨ O Hõq∂+¨#~ü Ü≥ÚHõ¯ HÍÅÑïq∞u, L^ÀºQÆ x|O^è#Œ Å#∞ QÆ=~°fl~ü x~åúi™êÎ~∞° .
ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì <åºÜ«∞=¸~°∞ÎÅ#∞ `˘ÅyOK«∞@‰õΩ Z@∞=O\˜ HÍ~°}=ÚÅ∞O\ÏÜ≥∂, U q^èŒ=ÚQÍ
`˘ÅyOK«|_»`å~À, J"Õ HÍ~°}=ÚÅÃÑ·, J^Õ q^èŒ=ÚQÍ ~åR ZxflHõÅ Hõq∂+¨#~ü#∞ `˘ÅyOK«=K«∞Û. ~åR
ZxflHõÅ Hõq∂+¨#~ü Ü≥ÚHõ¯ L^ÀºQÆ x|O^èŒ#Å∞ QÆ`«=ÚÖ’ PÜ«∞# Ñ¨xKÕã≤# âßYÖ’ QÆÅ L^ÀºQÆ
x|O^èŒ#ÅHõ<åfl `«‰õΩ¯=QÍ LO_»~å^Œ∞.
3) F@~°¡ *Ïa`å#∞ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«Ú@‰õΩ, ZxflHõÅ x~°fiÇ¨Ï}, Ñ¨~°º"ÕHõ∆}‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# L^ÀºQÆ∞Å#∞
Hõq∂+¨<£ HÀi# q^èŒ=ÚQÍ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û@ QÆ=~°fl~ü ÉÏ^èŒº`«.
4) D ~å*ÏºOQÆ x|O^èŒ#Å‰õΩ Ö’|_ç, ÑÖKå~Úf ZxflHõÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz ~åR âßã¨#ã¨Éèí `«y#
K«@ì=ÚÅ#∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
JkèHõ~°}O : 243–ZÖò : ˆHO„^Œáêe`« „áêO`«=ÚÅ‰õΩ D qÉèÏQÆ=Ú J#fi~ÚOK«∞@ :
D qÉèÏQÆ=ÚÖ’x x|O^èŒ#Å∞ ˆHO„^Œáêe`« „áêO`«=ÚÅ‰õΩ ‰õÄ_® =iÎ™êÎ~Ú. P „Hõ=∞OÖ’ ~åR
QÆ=~°fl~°∞ J<Õ Ñ¨^•xfl Hˆ O„^Œáêe`« „áêO`« ÑïáêÅ‰õΩ_»∞ Jx J#fi~ÚOK«∞HÀ"åe. âßã¨#ã¨É,íè ~åR âßã¨#ã¨Éíè
9 J<Õ Ñ¨^•Å‰õΩ Hˆ O„^Œáêe`« „áêO`« âßã¨#ã¨Éíè Jx J#fi~ÚOK«∞HÀ"åe (âßã¨#ã¨ÉÅíè #∞ HõeyÜ«Ú#fl Hˆ O„^Œáêe`«
„áêO`«=ÚÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz).
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 80
9 J~Ú`Õ, D qÉèÏQÍxfl U^≥·<å ˆHO„^Œáêe`« „áêO`«O ÖËHõ P „áêO`«=ÚÖ’ H˘O`« ÉèÏQÍxH˜
=iÎOÑ¨KÕÜ«Ú@Ö’ H˘xfl ã¨=~°}Å#∞ KÕã¨∂Î ÖËHõ q∞#Ç¨~ÚOÑ¨Ùxã¨∂Î ~åRÑü <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£ *ÏsKÕÜ«∞=K«∞Û.
9
JkèHõ~°}O : 243–Ü«∞O : D qÉèÏQÆ=Ú =iÎOK«x „áêO`«=ÚÅ∞ :
1) 244= JkèHõ~°}=ÚÖ’x HÍ¡A (1), HÍ¡A (2)Ö’ L^ŒÇ¨ÏiOÑ¨|_ç# Ã+_»∂ºÅ∞¤ „áêO`«=ÚÅ∞
=∞iÜ«Ú Pk"åã‘ „áêO`«=ÚÅ‰õΩ (tribal areas) D qÉèÏQÆ=Ú =iÎOK«^Œ∞.
2) D „HÕk „áêO`«=ÚÅ‰õΩ ‰õÄ_® D qÉèÏQÆ=Ú =iÎOK«^Œ∞. Jq U=∞#QÍ –
Z) <åQÍÖÏO_£, q∞*’~åO, "Õ∞Ñ¶¨∂ÅÜ«∞ ~åR=ÚÅ∞.
a) =∞}˜Ñ¨Ó~ü ~åR=ÚÖ’x H˘O_»„Ñ¨^Õâ◊=Ú. P „Ñ¨^Õâ◊=Ú#‰õΩ „Ñ¨`ÕºHõ lÖÏ¡ H“xûÖò L#flk.
3) (Z) Ñ¨tÛ=∞ ÉˇOQÍÖò ~åR=ÚÖ’x _®i˚eOQ∑ lÖÏ¡Ö’x H˘O_» „áêO`«=ÚÅ‰õΩ D ÉèÏQÆ=ÚÖ’x
lÖÏ¡ ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ K≥Ok# x|O^èŒ#Å∞ =iÎOK«=Ù. P „Ñ¨^Õâ◊=Ú#‰õΩ „Ñ¨`ÕºHõ _®i˚eOQ∑ QÆ∂~åöÇ≤ÏÖò
H“xûÖò L#flk.
a) D qÉèÏQÆ=ÚÖ’x x|O^èŒ#Å∞ _®i˚eOQ∑ Ç≤ÏÖòH“xûÖò JkèHÍ~°=ÚÅ#∞ QÍx q^èŒ∞Å#∞ QÍx
„Ñ¨ÉèÏq`«O KÕÜ«∞=Ù.
4) D ~å*ÏºOQÆ=ÚÖ’ Uq∞ ¿Ñ~˘¯#|_ç#Ñ¨Ê\˜H©.
Z) HÍ¡A (2)Ö’x ã¨ÉòHÍ¡A (Z)Ö’ L^ŒÇ¨ÏiOÑ¨|_ç# U^≥·<å ~åR=Ú D qÉèÏQÆ=ÚÖ’x
x|O^èŒ#Å#∞ HÍ¡A (1)Ö’ L^ŒÇ¨ÏiO|_ç# „áêO`«=ÚÅ# q∞#Ç¨~ÚOz q∞ye# ~åR=Ú#‰õΩ
=iÎOÑ¨KÕã¨∞H˘=K«∞Û#∞. WO^Œ∞‰õΩ ãÖ|OkèOz# f~å‡#=Ú#∞ âßã¨#ã¨ÉèíÖ’ „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ@∞ì@‰õΩ "≥Ú`«ÎO
âßã¨#ã¨Éèí∞ºÅÖ’ "≥∞*Ïi\© ã¨Éèí∞ºÅ P"≥∂^Œ=Ú HÍ=Öˇ#∞. JO`ÕQÍHõ, ã¨Éèí‰õΩ Ç¨[Ô~·# ã¨Éèí∞ºÅÖ’ =¸_çO\
Ô~O_»∞ =O`«∞Å =∞Ok P f~å‡#=Ú#∞ P"≥∂kOK«=Öˇ#∞.
a) HÍ¡A (1)Ö’ L^ŒÇ¨ÏiOÑ¨|_ç# Ã+_»∂ºÅ∞¤ UiÜ«∂Ö’ =∞iÜ«Ú Pk"åã‘ „áêO`«=ÚÅ‰õΩ ‰õÄ_®
D qÉèÏQÆ=Ú#∞ =iÎOÑ¨KÕÜ«Ú JkèHÍ~°=Ú áê~°¡"≥∞O@∞‰õΩ HõÅ^Œ∞. J~Ú`Õ, P„Hõ=∞OÖ’ D qÉèÏQÆ=Ú#‰õΩ
Jã¨~°"≥∞ÿ# =∂~°∞ÊÅ∞, KÕ~°∞ÊÅ#∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. WO^Œ∞‰õΩ ãÖ|OkèOz áê~°¡"≥∞O@∞ P"≥∂kOK«∞ âßã¨#=Ú
368 JkèHõ~°}O ÑïkèÖ’ ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°}QÍ ÑïQÆ}ÕÑ¨|_»^Œ∞.
JkèHõ~°}O : 243–Ü«∞<£ : Ñ¨Ó~°fi âßã¨#=ÚÅ H˘#™êyOÑ¨Ù :
D qÉèÏQÆ=ÚÖ’ Uq∞ ¿Ñ~˘¯#|_ç#Ñ¨Ê\˜H©, D ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} J=∞Å∞Ö’xH˜ ~åHõÑ¨Ó~°fi"Õ∞
J=∞Å∞Ö’=Ù#fl ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# âßã¨#=ÚÅ∞ D qÉèÏQÆ=ÚÖ’x x|O^èŒ#Å‰õΩ q~°∞^Œú=ÚQÍ
LO_ç LO_»=K«∞Û#∞. J~Ú#Ñ¨Ê\˜H˜ D ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} J=∞Å∞Ö’xH˜ =zÛ# XHõ ãÖ=`«û~°=Ú HÍÅ=Ú
=~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞ Jq J=∞Å∞Ö’ LO\Ï~Ú. (ÖËHõ) P âßã¨#=ÚÅ#∞ ~åR âßã¨#ã¨ÉèíQÍx, ÖËHõ =∞ˆ~^≥·<å
9
J~°›`« QÆÅ J^ä•i\©QÍx ã¨=iOK«∞=~°‰õΩ ÖËHõ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«Ú=~°‰õΩ H˘#™êQÆ∞`å~Ú. (ÃÑ·# L^ŒÇ¨ÏiOz#
ãÖ=`«û~° HÍÅO =~°‰õΩ)
9
81
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 J~Ú#Ñ¨Ê\˜H©, D ~å*ÏºOQÆã¨=~°} J=∞Å∞Ö’xH˜ =K«∞Û<å\˜H˜ ÑÖKå~ÚfÅ∞ U~°Ê_ç#@¡~Ú`Õ,
"å\˜ HÍÅÑï=∞u =ÚyÜ«Ú=~°‰õΩ Jq H˘#™êQÆ∞`å~Ú. J~Ú`Õ, D Ö’Ñ¨ÙQÍ<Õ P ~åR âßã¨ã¨Éèí ã¨^Œ~°∞
9
ÑÖKå~ÚfÅ#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
JkèHõ~°}O : 243–F : <åºÜ«∞™ê÷#=ÚÅ *’Hõº=ÚÃÑ· Ñïq∞`«∞Å∞ :
D ~å*ÏºOQÆ=ÚÖ’ Uq∞ ¿Ñ~˘¯#|_ç#Ñ¨Ê\˜H©,
Z) 243–ÔH JkèH~õ }° =Ú „HÕ^Œ xÜ≥∂[Hõ =~åæÅ U~åÊ@∞, xÜ≥∂[Hõ =~åæÅÖ’ ã‘@¡ Hˆ \Ï~ÚOÑ¨Ù‰õΩ
ãÖ|OkèOz# âßã¨#=ÚÅ Bz`åºxfl <åºÜ«∞™ê÷#=ÚÅÖ’ „Ñ¨tflOK«~å^Œ∞.
a) ÑÖKå~Úf ZxflHõÅ#∞ „Ñ¨tflã¨∂Î Z@∞=O\˜ ^•"å#∞ <åºÜ«∞™ê÷#=ÚÖ’ ^•YÅ∞ KÕÜ«∞~å^Œ∞.
J~Ú`Õ, ZxflHõÅ q"å^Œ=ÚÅ qKå~°} xq∞`«=Î Ú âßã¨#ã¨ÉKíè Õ „Ñ¨`ºÕ HõOQÍ U~åÊ@∞ HÍ|_Õ J^ä•i\© =ÚO^Œ∞
Ñ≤\ ©+¨<£‰õΩ ^•YÅ∞ KÕã¨∞H˘#=K«∞Û.
ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ ~å*ÏºOQÆOÖ’x 11= Ã+_»∂ºÅ∞ „Ñ¨HÍ~°O „HÕk 29 ~°HÍÅ
HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ ˆH\Ï~ÚOKåe
1. =º=™êÜ«∞O – =º=™êÜ«∞qã¨Î~°}
2. Éèí∂q∞ Jaè=$kú – Éèí∂ãÖã¨¯~°}Å J=∞Å∞, Éèí∂=ÚÅ UH©Hõ~°}, Éèí∂™ê~° ~°Hõ∆}.
3. z#fl `«~°Ç¨ h\˜ áê~°∞^ŒÅ, h\˜ x~°fiÇ¨Ï}, h\˜ "åÅ∞ Jaè=$kú.
4. Ñ¨â◊√ãÖ=~°÷#, áê_ç Ñï„â◊=∞, HÀà◊§ Ñï„â◊=∞
5. =∞`«ûº Ñï„â◊=∞,
6. ™ê=∂lHõ J_»=ÙÅ∞, KÕÅÖ’¡ K≥@∞¡ ÃÑOK«∞@.
7. zÅ¡~° J@g L`«Ê`«∞ÎÅ∞
8. ÅÑ¶¨Ú Ñï„â◊=∞Å∞, PÇ¨~° Ñ¨^•~å÷Å#∞ â◊√„ÉèíÑ¨~°K«∞@.
9. MÏn =∞iÜ«Ú „QÍg∞} ‰õΩ\©~° Ñï„â◊=ÚÅ∞
10. „QÍg∞} QÆ$Ç¨Ïx~å‡}O
11. =∞Ozh\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å
12. WO^èŒ#=Ú – Ñ¨â◊√ „QÍã¨=Ú
13. ~À_»∞¡, HõÅfi~°∞ìÅ∞, =O`≥#Å∞, HÍÅfiÅ∞, [Å=∂~åæÅ∞ =∞iÜ«Ú W`«~° Hõ=¸ºxˆH+¨<£ q^è•<åÅ∞.
14. „QÍg∞} q^Œ∞ºnúHõ~°} – ÑÖÑ≤}©
15. ãÖ„Ñ¨^•ÜÕ∞`«~° WO^èŒ# =#~°∞Å∞
16. ^•i„^Œº x~°∂‡Å<å HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
17. q^Œº – „áê^äŒq∞Hõ, ÃãHõO_»s áê~î°âßÅÅ`À ã¨Ç¨
9 18. ™êOˆHuHõ tHõ∆} – =$uÎ Ñ¨~°"≥∞ÿ# q^Œº 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 82
9
19.
20.
=Ü≥∂[# q^Œº – JxÜ«∞`« q^Œº
„QÆO^ä•ÅÜ«∂Å∞
9
21. ™êOã¨¯ $uHõ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
22. =∂Ô~¯@∞¡ – ¿ã=Å∞
23. Pã¨∞Ñ¨„`«∞Å∞ – „áê^äŒq∞Hõ P~ÀQÆº ˆHO„^•Å∞, _≥ÃãÊ#ûsÅ`À ã¨Ç¨ P~ÀQÆºO, áêiâ◊√^ŒúºO
24. ‰õΩ@∞O| ãÖˆH∆=∞O
25. =∞Ç≤ÏàÏ – tâ◊√ JÉèí∞º^ŒÜ«∞O
26. ™êOÑ¶≤∞Hõ ãÖˆH∆=∞O
27. |ÅÇ‘Ï# =~åæÅ ãÖˆH∆=∞O – =ÚYºOQÍ Ã+_»∂ºÅ∞ ‰õΩÖÏÅ∞, `≥QÆÅ ãÖˆH∆=∞O`À ã¨Ç¨
28. „Ñ¨*Ï ÑÖÑ≤}© =º=ã¨÷
29. ™ê=∂lHõ Pã¨∞ÎÅ x~°fiÇ¨Ï}
9 9
83
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 J#∞|O^èŒO – 2 9
yi[# „áêO`åÅÖ’ ÑÖKå~Úf qã¨Î~°} K«@ìO – 1998
1994 ÑÖKå~Úf ~å*ò K«@ìO ~åROÖ’x yi[# „áêO`åÅ‰õΩ =iÎOK«^Œx XHõ ˆHã¨∞#∞ qKå~°}
ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì =∂iÛ 23, 1995Ö’ f~°∞ÊK≥Ñ≤ÊOk. nx Ñ¨~°º=™ê#OQÍ 73= ~å*ÏºOQÆ
ã¨=~°} K«@ìOÖ’ 243 Ü«∞O. „Ñ¨HÍ~°OQÍ „Ñ¨`ÕºHõ K«@ìO fã¨∞H˘x =K«∞Û@‰õΩ `«QÆ∞ ã¨∂K«#Å∞ ~ÚK«∞Û@‰õΩ
QÍ#∂ N a.Ü«∞ãπ. Éèí∞iÜ«∂ J^èŒºHõ∆`«# áê~°¡"≥∞O\ò ã¨Éèí∞ºÅ`À#∂, xÑ¨Ù}Å`À#∂ E<£ 10, 1994 XHõ
Hõq∞\© xÜ«∞q∞OK«|_çOk.
D Hõq∞\© x"ÕkHõ P^è•~°OQÍ áê~°¡"≥∞O\òÖ’ aÅ∞¡ „Ñ¨"Õâ◊ÃÑ@ì_»O _çâ◊O|~ü 19, 1996Ö’ Jk
P"≥∂^ŒO á⁄O^Œ@O, _çâ◊O|~ü 24, 1996# ~åRÑü P"≥∂^Œ =Ú„^Œ`À K«@ìOQÍ ~°∂á⁄O^Œ@O [iyOk.
nx<Õ ÑÖKåÜ«∞f~å*ò K«\Ïìxfl „>ˇÿ|Öò „áêO`åÅ‰õΩ qã¨ÎiOÑ¨ KÕã≤# K«@ìOQÍ (Ü«∂‰õΩì <≥O. 40) J=∞Å∞Ö’H˜
=zÛOk. D K«@ì=Ú 8 ~å„ëêìÅÖ’x Ã+_»∂ºÖò¤ „áêO`åÅÖ’ J=∞Å∞ J=Ù`«∞Ok.
K«@ìOÖ’x =ÚMÏºOâ◊=ÚÅ∞
„QÍ=∞ x~°fiK«#=Ú :
Ã+_»∂ºÅ∞¤ „áêO`«=ÚÖ’x PKå~°, ãÖ„Ñ¨^•Ü«∂Å#∞ áê\˜ã¨∞Î#fl ã¨=∂[O x=ã≤OKÕ P"åã¨
„áêO`«=Ú ÖË^• P"åã¨ „áêO`«=ÚÅ ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú ÖË^• t"å~°∞ „áêO`«=ÚÅ „QÍ=∞=Ú J#=K«∞Û.
„QÍ=∞ ã¨Éèí :
u Ã+_»∂ºÅ∞¤ „áêO`«=ÚÖ’ „QÍ=∞ ã¨Éèí J#QÍ „QÍ=∞=ÚÖ’x „Ñ¨[Å ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞=ÚÅ#∞, PKå~°=ÚÅ#∞,
"åi ™êOã¨¯ $uHõ qÅHõ}∆ `«#∞, ™ê=∂lHõ =#~°∞Å# HÍáê_»∞@‰õΩ, ãÖ~°HO∆˜ K«∞@‰õΩ "åi PKå~°=ÚÅ#∞
J#∞ãïOz q"å^Œ=ÚÅ#∞ Ñï+¨¯iOK«∞@‰õΩ ã¨=∞~°÷`« HõeæÜ«ÚO_»∞#k.
u „QÍ=∞ ™ê÷~ÚÖ’ ™ê=∂lHõ Pi÷HÍaè=$kú H˘~°‰õΩ „Ñ¨}ÏoHõÅ∞, HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞, Ñ¨^äŒHõ=ÚÅ#∞ KÕ¿Ñ>Ëì
J=∞Å∞ Ñ¨~°∞K«∞@‰õΩ =ÚO^Œ∞ J\˜ì „Ñ¨}ÏoHõÅ∞, HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ#∞, Ñ¨^äŒHõ=ÚÅ#∞ „Ñü „QÍ=∞ ã¨Éèí
P"≥∂kOK«=Öˇ#∞.
u „Ñü „QÍ=∞ ã¨Éèí ^•i„^Œº x~°∂‡Å# =∞iÜ«Ú `«k`«~° HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ Ü«∞O^Œ∞ ÅaÌ^•~°∞Å#∞ QÆ∞iÎOK«∞
ÖË^• ZOÑ≤Hõ KÕÜ«Ú ÉÏ^èŒº`« =Ç≤ÏOK«=Öˇ#∞.
u „Ñü „QÍ=∞ ã¨Éíè `å#∞ P"≥∂kOz# „Ñ¨}Ïo‰õÅ∞, HÍ~°º„Hõ=∞=∞Å∞ „áê*ˇ‰Ωõ ‰ì Ωõ Å H˘~°‰Ωõ x^è∞Œ Å qxÜ≥∂QÆ=Ú
QÆ∞iOz# ^èŒ$=Ñ¨„`«=Ú ÑÖKå~ÚfH˜ ã¨=∞iÊOK«=Öˇ#∞.
„QÍ=∞ ÑÖKå~Úf U~åÊ@∞ : Ã+_»∂ºÅ∞ UiÜ«∂Ö’ „QÍ=∞ÑÖKåÜ«∞f U~åÊ@∞.
9 u [<åÉèÏ „áêuÑ¨kHõ# qq^èŒ ™ê=∂lHõ =~åæÅ‰õΩ ˆH\Ï~ÚOKÕ ã‘@∞¡ LO_®e. HÍx U ÑÖKå~Úf
Ö’<≥·<å HõhãÖ 50% Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ‰õΩ K≥O^•e.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 84
9
u
u
Ã+_»∂ºÅ∞¤ „áêO`«=ÚÖ’ Jxfl „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ "åˆ~ ã¨~°ÊOK«∞Å∞QÍ LO_®e. 9
=∞O_»Å Ñï+¨`,ü lÖÏ¡ Ñï+¨`ü "≥Ú^ŒÅ~Ú# "å\˜Ö’ „áêux^äºŒ =Ú =~°‰Äõ ~åR „Ñ¨É∞íè `åfixH˜ <åq∞<Õ\ò
KÕ¿ã Ç¨Ï‰õΩ¯ LO_®e.
„QÍ=∞ ã¨Éèí JkèHÍ~åÅ∞ :
u „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÖ’ J=∞Å∞ KÕÜ∞« @‰õΩ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∞« |_ç# ™ê=∂lHõ Jaè=$kú „Ñ¨}ÏoHõÅ∞ P"≥∂kOKÕ
JkèHÍ~°O „QÍ=∞ ã¨Éèí‰õΩ LOk.
u ^•i„^Œº ˆ~Y kQÆ∞=Ù# L#fl"åix QÆ∞iÎOKÕ JkèHÍ~°O „QÍ=∞ ã¨Éèí‰õΩ LOk.
u „QÍ=∞OÖ’ Y~°∞ÛÃÑ>Ëì „Ñü ^•xH˜ ^èŒ$=Ñ¨„`«=Ú WKÕÛ Ñïã≤÷u LOk.
„QÍ=∞ ã¨Éèí‰õΩ ãÖ„Ñ¨kOK«=Åã≤# JOâ◊=ÚÅ∞ :
Éèí∂¿ãHõ~°} [iˆQ ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’ =∞iÜ«Ú Ñ¨Ù#~å=ã¨=Ú HõeÊOKÕ ãÖ^Œ~°ƒù=ÚÖ’ „QÍ=∞ã¨Éèí#∞ `«Ñ¨ÊHõ
ãÖ„Ñ¨kOKåe.
„QÍ=∞ ã¨Éèí ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕ¿ã JOâ◊=ÚÅ∞ :
u z#fl `«~°Ç¨ Yx*ÏÅ∞, „`«=fiHÍÅ∞ =∞iÜ«Ú b*ò H˘~°‰õΩ „QÍ=∞ ã¨Éèí ã≤á¶ê~°ã¨∞ J=ã¨~°O.
ÃÑ· JOâßÅ∞ áÈQÍ ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} K«@ìOÖ’ ã¨∂zOÑ¨|_ç# „HÕk JOâßÅÃÑ· ~å„ëêìÅ∞ `å#∞ KÕã≤#
K«\ÏìÅ ^•fi~å ã¨fiÜ«∞O „áêuÑ¨kHõ# x~°fiiÎOK«∞@‰õΩ „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ q^èŒ∞Å∞ |^ŒÖÏ~ÚOK«=Öˇ#∞.
u „QÍg∞} „áêO`åÅÖ’ =∞^Œºx¿+^ŒO, =∞`«∞ÎáêhÜ«∂Å∞, =∞^Œºáê# J=∞‡HÍÅÃÑ· POHõ∆Å#∞ qkèOKÕ
JkèHÍ~°=Ú.
u z#fl `«~°Ç¨ J@g L`«Ê`«∞ÎÅÃÑ· Ü«∂[=∂#º=Ú, PkèÑ¨`«º=Ú.
u J#∞ã¨∂z`« „áêO`«=ÚÖ’ Éèí∂q∞ J<åº„HÍO`«=Ú HÍ‰õΩO_® K«∂K«∞@, J<åº„HÍO`«"≥∞ÿ# Éèí∂q∞x
uiy WÑ≤ÊOK«∞@.
u „QÍ=∞ ãÖ`«Å x~°fiÇ¨Ï} JkèHÍ~°O.
u Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ‰õΩ K≥Ok# =º‰õΩÎÅ‰õΩ WKÕÛ ~°∞}ÏÅÃÑ· xÜ«∞O„`«}.
u ãÖã¨÷Å∞, "å\˜x x~°fiÇ≤ÏOKÕ JkèHÍ~°∞ÅÃÑ· xÜ«∞O„`«}.
u ™ê÷xHõ =#~°∞Å∞ – „Ñ¨}ÏoHõÅ∞ ~°∂á⁄OkOK«_»O.
PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ÑÖKåÜ«∞f ~å*ò (ã¨=~°}) K«@ì=Ú (1998Ö’x 7= K«@ìO)
„Ñ¨HÍ~°O ÑÖKåÜ«∞fÅ JkèHÍ~åÅ∞
K«@ì=Ú <≥O. 7 ^•fi~å J#∞ã¨∂z`« (Ã+_»∂ºÅ∞¤) „áêO`åÅÖ’ L#fl „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ∞, =∞O_»Å
9
Ñï+¨`ü =∞iÜ«Ú lÖÏ¡ Ñï+¨`üÅ‰õΩ ãÖ„Hõq∞Oz# JkèHÍ~åÅ∞. 9
85
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 a
a
„áê*ˇ‰õΩìÅ Jaè=$kú H˘~°‰õΩ Éèí∂¿ãHõ~°}
z#fl `«~°Ç¨ Yx[=ÚÅ „`«=fiHõ=Ú#‰õΩ Öˇ·Ãã#∞û / bA.
9
a "ÕÅ=Ú ^•fi~å z#fl `«~°Ç¨ Yx*ÏÅ∞, „`«=fiHÍÅ‰õΩ ~å~ÚfÅ =∞OE~°∞.
a z#fl h\˜ =#~°∞Å „Ñ¨}ÏoHõ, x~°fiÇ¨Ï}.
a =∞`«∞Î Ñ¨^•~°÷=ÚÅ J=∞‡Hõ=Ú =∞iÜ«Ú qxÜ≥∂QÆ=Ú x¿+kèOK«∞@ ÖË^• „Hõ=∞ |núHõiOK«∞@ ÖË^•
Ñïq∞`«=Ú KÕÜ«Ú@.
a z#fl `«~°Ç¨ J@g L`«Ê`«∞ÎÅÃÑ· Ü«∂[=∂#º Ç¨Ï‰õΩ¯.
a J#∞ã¨∂z`« „áêO`«=∞O^Œe Éèí∂=ÚÅ J<åº„HÍO`«=Ú x"åiOK«∞@ =∞iÜ«Ú K«@ì q~°∞^ŒúOQÍ
J<åº„HÍO`«=Ú HÍ|_ç# Éèí∂=ÚÅ#∞ uiy JÑ¨ÊyOK«∞@.
a „QÍ=∞ ãÖ`«Å∞ (=∂Ô~¯\ò) x~°fiÇ¨Ï}.
a JÑ¨CÅ∞ WK«∞Û@ÃÑ· xÜ«∞O„`«}.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 86
9 J#∞|O^èŒO – 3 9
il+ì̈~¡° #=¸<åÅ∞
1. #QÆ^Œ∞ (HÍº+π) Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú
#QÆ^Œ∞ ÖËx^Õ U HÍ~°º„Hõ=∞=Ú ÖË^Œ∞. U HÍ~åºÅÜ«∞=¸ #_»=^Œ∞. „Ñü =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î

HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’#∂ ^•xH˜ =K«∞Û ~å|_»∞Å∞ =∞iÜ«Ú =ºÜ«∂Å#∞ `≥eÜ«∞Ñ¨~∞° Û #QÆ^∞Œ Ñ¨Ùã¨HÎ =õ Ú#∞, „Ñ¨É∞íè `«fiO
x~°‚~ÚOz# Ñ¨^Œú`«∞Å ##∞ãïOz x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞`«∞Ok.
1. #QÆ^Œ∞ Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú#‰õΩ ~å|_»∞Å∞ XHõ"≥·Ñ¨Ù, K≥e¡OÑ¨ÙÅ∞, Y~°∞ÛÅ∞ XHõ"≥·Ñ¨Ù „Ñü~ÀA „"åÜ«∂e.
2. ã≤|ƒOk r`«=ÚÅ K≥e¡OÑ¨Ù aÅ∞¡Å #∞O_ç iHõ=s KÕã≤# J_®fi#∞ûÅ∞, HÍfi~°ì~°¡ J^≥ÌÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl
#QÆ^Œ∞ Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ ~å|_»∞Å∞ =∞iÜ«Ú K≥e¡OÑ¨ÙÅ∞, Ô~O_»∞ „Ñ¨Hõ¯ÖÏ K«∂áêe.
3. K«ÖÏ#∞ ^•fi~å =∞O_»Å Ñï+¨`ü x^è∞Œ Å‰õΩ „>ˇ[sÖ’ [`«KÜ Õ Ú« #QÆ^∞Œ #∞, #QÆ^∞Œ Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ Ö’, ~å|_»∞Å
"≥·Ñ¨Ù, Hõ\ ˜ì# "åi ¿Ñ~°∞, #QÆ^Œ∞#∞ ZO^Œ∞H˘~°‰õΩ U `Õn# K≥e¡OK«#n "≥Ú^ŒÅQÆ∞ Ñ¨ÓiÎ q=~åÅ`À
#"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e. J=ã¨~°"≥∞ÿ# Ñ¨ÓiÎ q=~åÅ∞ „@[s JkèHÍi #∞O_ç ¿ãHõiOKåe.
4. „Ñü <≥ÖÏY~°∞# #QÆ^Œ∞ Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ Ñ¨^Œ∞ÌÅ#∞ =ÚyOÑ¨Ù KÕã≤, =ÚyOÑ¨Ù xÅfiÅ#∞ Y~å~°∞ KÕÜ«∂e.
P #QÆ^Œ∞ Ñ¨Ùã¨ÎHõ xÅfiÅ#∞ „@[s áêãπ Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’x JOÔHÅ`À ãïK«∂z Ü«∞OÑ≤_çF QÍ~°∞ ãÖ`«HõO
KÕÜ«∂e. XHõ <≥ÖÏY~°∞ Ü≥ÚHõ¯ =ÚyOÑ¨Ù xÅfi =∞~°∞ã¨\ ˜ <≥Å „áê~°OÉèí xÅfi JQÆ∞#∞.
5. „>ˇ[~°s HõhfieÜÕ∞+¨<£Ö’ `Õ_®Å∞#flKÀ, "å\˜ q=~åÅ∞ „>ˇ[s #∞O_ç ¿ãHõiOz, ãïK«∂K«∞H˘#∞
=~°‰õÄ =^ŒÅ‰õÄ_»^Œ∞.
6. #QÆ^Œ∞ Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’x =∂™êO`«Ñ¨Ù xÅfi/ãÖ=`«û~åO`«Ñ¨Ù xÅfiÅ#∞, =∂™êO`«Ñ¨Ù, ãÖ=`«û~åO`«Ñ¨Ù
xÅfi JH“O@¡`À ãïK«∂K«∞HÀ"åe.
9 9
87
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞
9
9 2. 200 – 200 ãÖ=`«û~°Ñ¨Ù JQÆO`«Hõ ~å|_»∞Å _ç=∂O_»∞ il+¨ì~°∞
D il+¨ì~°∞#∞ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ qq^èŒ ~°HÍÖˇ·# J<ÕHõ Ñ¨^Œ∞ÌÅ ^•fi~å =K«∞Û~å|_»∞Å#∞ HõxÃÑ\˜ì K«∂K«∞@‰õΩ x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞#∞. =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î
ã¨fiO`« ~å|_ç =#~°∞Öˇ·# ã≤|ƒOk x"åã¨ QÆ$Ç¨Ï=ÚÅ J^≥Ì, W`«~°„`å U"≥·<å Éèí=<åÅ J^≥Ì, ˆ~=ÙÅ #∞O_ç, ãÖ`«Å #∞O_ç Ñ¶‘AÅ∞, bAÅ ^•fi~å =K«∞Û
™⁄=Ú‡Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q, ™êìOÑ¨Ù _»∂º\©Å ÃÑ· =K«∞Û ã¨~åÛi˚, q<À^ŒÑ¨Ù Ñ¨#∞fl, ã‘#ˆ~*ò Ñ¶‘AÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# JÃã· û#∞ KÕÜ«∞|_ç# ~å|_»∞Å∞ ‰õÄ_® D il+¨ì~°∞Ö’
iHÍ~°∞¤ KÕÜ«∂e.
qq^èŒ Ñ¨^Œ∞ÌÅ ^•fi~å =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ ~å=Åã≤# ™⁄=Ú‡Å#∞, D il+¨ì~°∞ ã¨„Hõ=∞OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«∞@ ^•fi~å, ~å|@∞ìHÀ=K«∞Û#∞.
1. QÆ`« ãÖ=`«û~åÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz ~å=Åã≤Ü«Ú#fl |HÍ~ÚÅ#∞, =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞H˘x =zÛ H˘`«Î ZO„\©Å∞QÆ `«~°∞"åu ãÖ=`«û~°Ñ¨Ù il+¨ì~°∞Ö’x 1
88
#∞O_ç 6 QÆ_»∞ÅÖ’H˜ `Õ"åe.

2. áê`« ÉHÍ~ÚÅÃÑ· JÑ¨~å^èŒ ~°∞ã¨∞=Ú =ã¨∂Å∞ KÕ¿ãÎ Jk K≥e¡OK«|_ç# H˜ã‘Î ™⁄=Ú‡ kQÆ∞=# Z„~° ã≤~å`À #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e. 'Ñ≤— Jx „"åÜ«∂e.
„Hõ=∞ q=~° Z=~°∞ _çáêl@∞ì K≥e¡OK«= K≥e¡OK«= K≥e¡OK« <≥ÖÖ’ =ã¨∂à◊√¡ ãÖ=`«û~åO`«Ñ¨Ù
i=∂~°∞¯Å∞
ãÖ. =ÚÅ∞ K≥eO¡ Kåe K≥e¡OK« Åã≤# Åã≤# H˜ãÎ‘ =Åã≤# U„Ñ≤Öò "Õ∞ E<£ EÖˇ· PQÆã∞¨ ì ÃãÃÑOì |~ü JHÀì|~ü #=O|~ü _çâ◊O|~ü [#=i Ñ¶≤„|=i =∂iÛ "≥Ú`«ÎO ™⁄=Ú‡ xÅfi™⁄=Ú‡
K≥e¡Oz# ™⁄=Ú ~°∂II
|_ç#^• "≥Ú`«Î=Ú "≥Ú`«Î=Ú `Õk Jã¨Å∞ JÑ¨~å^Œ ~°∂II

[=∞ J~Ú# `Õk
~°∂II ~°∂II ~°∂II ~°∂II =ã¨∂Å∞ ~°∞ã¨∞=Ú

~°∂II =ã¨∂Å∞ ~°∂II
9
9
9
9
3. „QÍO@∞Å il+¨ì~°∞
~åR, ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ #∞O_ç =K«∞Û Jxfl „QÍO@∞Å#∞ q=~°OQÍ, Ñ¨^Œ∞Ì"åsQÍ U Ñ¨xHÀãÖ L^ÕÌtOz „QÍO@∞ W=fi|_ç#"À P Ñ¨xHÀã¨"Õ∞ P
™⁄=Ú‡#∞ qxÜ≥∂yOK«∞H˘#fl q^è•<åxfl, ZO`« HÍÅ =º=kèÖ’ P ™⁄=Ú‡ Y~°∞ÛKÕã∞¨ HÀ=K«∞Û<À "≥Ú^ŒÖ#·ˇ =hfl D ilã¨~ì ∞° ^•fi~å K«∂K«∞H˘#∞@‰õΩ LÑ¨Hiõ ã¨∞OÎ k.
„QÍO@∞Å il+¨ì~°∞
D il+¨ì~°∞#∞ 5 ãÖ=`«û~åÅ =~°‰õΩ x~°fiÇ≤ÏOKåe

89
qq^èŒ ~°HÍÖˇ·# „QÍO@∞Å‰õΩ "Õ~°∞"Õ~°∞ ¿ÑrÅ∞ ˆH\Ï~ÚOKåe.
=~°∞ã¨ q=~°=ÚÅ∞ Z=i #∞O_ç iÑ¶¨Ô~#∞û =∞iÜ«Ú =∞OE~°∞HÍ|_ç# [=∞HÍ|_ç# [=∞HÍ|_ç# "≥Ú`«ÎO =zÛ# i=∂~°∞¯Å∞
„Hõ=∞ ãÖYº =zÛ#k `Õn ™⁄=Ú‡ "≥Ú`«=Î Ú ™⁄=Ú‡ "≥Ú`«=Î Ú ãÖYº `Õk ™⁄=Ú‡
1 2 3 4 5 6 7 8 9
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9
9
9
9
4. „Ñ¨Ü«∂} Éèí`«º=ÚÅ aÅ∞¡Å il+¨ì~°∞
HÍ~åºÅÜ«∞ Ñ¨xq∂^Œ =∞O_»Å Ñïkè ^•\˜ „Ñ¨Ü∂« }ÏÅ∞ KÕ¿ã ã≤|ƒOk JO^ŒiH˜ „Ñ¨Ü∂« } Éè`í º« =ÚÅ∞ K≥e™¡ êÎ~∞° . Ñ¶HÔ≤ û_£ „Ñ¨Ü∂« } Éè`í º« =Ú á⁄O^Œ∞"åiH˜,
xs‚`« „Ñ¨Ü«∂} Éèí`«ºO `«yæOK«∞H˘x, q∞QÆ`å ™⁄=Ú‡#∞ K≥e¡™êÎ~°∞. „Ñ¨Ü«∂} Éèí`«º=ÚÅ K≥e¡OÑ¨Ù ~°∂Å∞û 1966 „Ñ¨HÍ~°=Ú, |_≥˚@∞ì „á⁄q[#∞‰õΩ Ö’|_ç
=∂„`«"Õ∞ „Ñ¨Ü«∂} Éèí`«º=ÚÅ∞ K≥e¡™êÎ~°∞.
ã≤|ƒOk „Ñ¨Ü«∂} Éèí`«º=ÚÅ il+¨ì~°∞
(l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 381, ÑÖ.~å.(JH“O@∞û – 4) `Õk 10.5.67)
U q^èŒOQÍ „Ñ¨Ü«∂}O KÕâß~°∞

¿Ñ~°∞ 1. =¸Å"Õ`«#O `Õn QÆO@ÅÖ’ „Ñ¨Ü«∂}
90
Ç¨ÏŸ^• 2. =ÚYº™ê÷#O ã¨=∞Ü«∞O =∞HÍO KÕã≤# =∂~°æ=Ú „Ñ¨Ü«∂} P=â◊ºHõ`« ~À_®¤, Ñ¨_»=, ã‘ì=∞~°∞ ÖË^• Ô~·Å∞
q=~åÅ∞ U `«~°QÆu ÖË^• „Ñ¨Éèí∞`«fi "åÇ¨Ï#O
#∞O_ç =~°‰õΩ #∞O_ç =~°‰õΩ
H˘#™êyOÑ¨Ù :
Ñ¨Ü«∞xOz# Ñ¨Ü«∞xOz# H˜.q∂. ^Œ∂~°O ~À_»∞¤, [Å =∂~åæÅ ^•fi~å
Ô~·Å∞ ã‘ì=∞~°∞
^Œ∂~°O ~À_»∞¤ =∂~åæ<åfl, Ñ¨_»"å k#ãï Éèí`«ºO „Ñ¨Ü«∂}=Ú/„Ñ¨Éèí∞`«fi „\Ï#∞ûáÈ~°∞ì
Kèås˚Å∞ „Ñü Öˇ·#∞
H˜Ö’q∂@~°∞¡ J~Ú# Y~°∞Û XH˘¯Hõ¯ Kèåi˚ Ñä¡H± 3= =O`«∞ Ü≥ÚHõ¯ ‰õÄ_çHõ i=∂~°∞¯Å∞
Zxfl ™⁄=Ú‡ `«~Q° uÆ ™⁄=Ú‡ „\Ï#∞ûáÈ~°∞ì Ju k#ãï "≥Ú`«=Î Ú
ZO`« ˆ~@∞ "≥Ú`«ÎO ™⁄=Ú‡ ~ˆ @∞ JÅ"≥#∞û
~ÀAÅ∞ "≥Ú`«OÎ Kèås˚Å∞ "≥Ú`«OÎ `«‰õΩ¯= Kèåi˚
9
9
9
9
5. âßâ◊fi`« J_®fi#∞ûÅ il+¨ì~°∞
=ÚO^Œ∞QÍ TÇ≤ÏOK«x, J#∞HÀ‰õΩO_® KÕÜ«Ú J`«º=ã¨~° Y~°∞ÛÅ xq∞`«ÎO, „Ñü z#fl ^•xH˜ K≥‰õΩ¯ „"åÜ«∞‰õΩO_® LO_»∞@‰õΩ QÍ#∞ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.
Ô~O_»∞ =O^ŒÅ ~°∂áêÜ«∞Å =~°‰õΩ ZÅ¡Ñ¨C_»∞ `«# =^ŒÌ LOK«∞H˘#∞ ^•xx âßâ◊fi`« J_®fi#∞û JO\Ï~°∞. D âßâ◊fi`« J_®fi#∞û "≥Ú`«ÎO #∞O_ç K≥e¡OK«∞ q=~åÅ
#"≥∂^Œ∞‰õΩ D il+¨ì~°∞#∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. JO^Œe xÅfi Y~°∞ÛHÍQÍ<Õ, P "≥Ú`åÎxfl =∞~°ÖÏ ã¨Éò "ÀK«~°∞ [`« ÑïÛ ÉèísÎ KÕ™êÎ~°∞. D J_®fi#∞û#∞ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.‰õΩ
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î =∞OE~°∞ KÕã¨∞ÎOk.
âßâ◊fi`« J_®fi#∞ûÅ il+¨ì~°∞

91
200 – 200 200 – 200 200 – 200 200 – 200 200 – 200
=∞OEs U HÍ~åºÅÜ«∞ ZO`« U `Õnx uiy ™⁄=Ú‡ ™⁄=Ú‡ ™⁄=Ú‡ ™⁄=Ú‡ ™⁄=Ú‡
L`«~Î ∞° fiÅ∞ JkèHÍiH˜ ™⁄=Ú‡ „_® KÕâß~°∞ K≥eO¡ z# ™⁄=Ú‡ =Ú\ì̃#@∞¡ ™⁄=Ú‡ =Ú\ì̃#@∞¡ ™⁄=Ú‡ =Ú\ì̃#@∞¡ ™⁄=Ú‡ =Ú\ì̃#@∞¡ ™⁄=Ú‡ =Ú\ì̃#@∞¡ i=∂~°∞¯Å∞
=∞OE~°∞ `Õn "≥Ú`«OÎ ãÖ`«H=õ Ú "≥Ú`«OÎ ãÖ`«H=õ Ú "≥Ú`«OÎ ãÖ`«H=õ Ú "≥Ú`«OÎ ãÖ`«H=õ Ú "≥Ú`«OÎ ãÖ`«H=õ Ú
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
KÕÜ∞« |_ç#k `Õn `Õn `Õn `Õn `Õn

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
9
9
9
9
6. ÃÑ\©ì #QÆ^Œ∞ (ˆH+π) Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú
ÃãÖòÊù K≥‰õΩ¯ ^•fi~å r`«=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# K≥e¡OÑ¨ÙÅ∞ KÕÜ«Ú@ H˘~°‰õΩ ™⁄=Ú‡#∞ „>ˇ[s/ÉÏºO‰õΩ #∞O_ç fã≤# `«~åfi`« K≥e¡OÑ¨ÙÅ∞ áÈQÍ, q∞QÆ∞Å∞ ™⁄=Ú‡
ZO`« L#fln, ZÑ¨Ê\˜HõÑ¨C_»∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@ÔH· ÃÑ\©ì ˆH+¨µ Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú#∞ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. „Ñü k#=Ú, D Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’x 15= HÍÅ=ÚÖ’, k#ãï =ÚyOÑ¨Ù
xÅfi#∞ "Õã≤ Ñ¨ÓiÎ KÕÜ«∂e. K≥e¡OÑ¨ÙÅ∞ áÈQÍ q∞ye# "≥Ú`«ÎO ™⁄=Ú‡#∞ ÖˇH˜¯Oz Éèí„^ŒÑ¨~°K«∞@‰õΩ P JÑ¨ÊyOK«|_ç# =ºH˜Î ÉÏ^èŒº`« =Ç≤ÏOKåe. „Ñ¨f ~ÀA
fã¨∞H˘#fl ™⁄=Ú‡ #∞O_ç K≥e¡OÑ¨ÙÅ∞ áÈ#∂ q∞ye# ™⁄=Ú‡ ãïQÍ L#fl@∞¡ ^èŒ$gHõiOKåe.
U `Õn# ÃãÖòÊù K≥‰õΩ¯ ^•fi~å ZO`« ™⁄=Ú‡ fã¨∞H˘#fln, U `ÕnH˜ fã¨∞H˘#fl "≥Ú`«ÎO ™⁄=Ú‡ Ñ¨ÓiÎQÍ |\Ïfi_® KÕÜ«∞|_ç#n `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ, ÃÑ\©ì
HÍ+π Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’x HÍÅ"£∞û 16 14Å#∞ Ñ¨ÓiOKåe. `«^•fi~å K≥e¡OÑ¨ÙÅÖ’ U^≥·<å *ÏÑ¨ºO [iy`Õ Hõ#∞Q˘#=K«∞Û#∞. ã¨„Hõ=∞OQÍ K≥e¡OÑ¨ÙÅ∞ [~°∞Ñ¨Hõ, KÕu
xÅfi Z‰õΩ¯= HÍÅO LOK«∞H˘x#KÀ ™⁄=Ú‡#∞ ã¨fiÅÊHÍeHõ ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆ Ñ¨~°z#@∞¡ ^èŒ$gHõiOK«∞@‰õΩ D ÃÑ\©ì ˆH+π Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl ã¨„Hõ=∞OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«∞@ ^•fi~å
`≥Å∞ã¨∞H˘#=K«∞Û#∞. D Ñ¨Ùã¨ÎHõ x~°fiÇ¨Ï} JÑ¨ÊyOK«|_ç# =ºH˜ÎÜÕ∞ ^•x ã¨„Hõ=∞ x~°fiÇ¨Ï} ÉÏ^èŒº`«#∞ =Ç≤ÏOK«=Åã≤Ü«ÚO_»∞#∞.
92
zÅ¡~° [=∞Å ˆH+π Ñ¨Ùã¨ÎHõ=Ú
„Hõ=∞ FK«~∞° K≥‰Ωõ ¯ K≥eO¡ Ñ¨Ù ™⁄=Ú‡ „Hõ=∞ „_® KÕã≤# K≥eO¡ z# ~ÀA i=∂
ãÖYº <≥O. <≥O. q=~°=ÚÅ∞ ™⁄=Ú‡ =~°∞ã¨ <≥O. i=∂~°∞¯Å∞ K≥eO¡ z# =~°∞ã¨ FK«~∞° , q=~°=ÚÅ∞ ™⁄=Ú‡ "åi ~°∞¯Å∞
"≥Ú^Œ\˜, P `«~°∞
`Õn ãÖYº <≥Å "≥Ú`«OÎ ™⁄=Ú‡ "å`« K≥Å¡OÑ¨ÙÅ =ÚyOÑ¨Ù
=~°∞ã¨ <≥O. xÅfi
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
9
9
9
9
7. K≥e¡OK«∞ aÅ∞¡Å =∞OEs il+¨ì~°∞
XHõ Pi÷Hõ ãÖ=`«û~°OÖ’ qq^èŒ Ñ¨^Œ∞úÅ „HÕ^Œ ˆH\Ï~ÚOÑ¨|_ç# |_≥˚\ò, ^•x #∞O_ç KÕÜ«Ú Y~°∞ÛÅ∞, Y~°∞ÛÅ∞ KÕÜ«∞QÍ q∞QÆ∞Å∞ xÅfi "≥Ú`«Î=ÚÅ#∞
K«∂K«∞H˘#∞@#∞ ‰õÄ_® K≥e¡OK«∞ aÅ∞¡Å|_»∞#∞. D il+¨ì~°∞#∞, „Ñü =∞O_»Å HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞#∞. D il+¨ì~°∞Ö’ Y~°∞Û‰õΩ ãÖ|OkèOz#
„Ñü Ñ¨^Œ∞Ì „HÕ^Œ KÕÜ«Ú, Y~°∞ÛÅ #"≥∂^Œ∞ xq∞`«ÎO XH˘¯Hõ¯ Ñ¨^Œ∞Ì‰õΩ H˘xfl ¿ÑrÅ∞ ˆH\Ï~ÚOKåe. "å\˜ q=~åÅ∞ K«∂¿Ñ q+¨Ü«∞ã¨∂zHõ#∞ „"åÜ«∂e. „Ñü
Y~°∞Û‰õΩ ãÖ|OkèO`« Ñ¨^Œ∞Ì ÃÑ· ÉèÏQÍ#, P Ñ¨^Œ∞Ì„HÕ^Œ ˆH\Ï~ÚOK«|_ç# |_≥˚@∞ì "≥Ú`«ÎO ™⁄=Ú‡#∞ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«∂e. Y~°∞Û xq∞`«ÎO XHõ aÅ∞¡~åQÍ<Õ
q+¨Ü«∞ã¨∂zHõÖ’x ãÖ|Okè`« Ñ¨^Œ∞Ì „HÕ^Œ ^•xx „"åã≤, aÅ∞¡‰õΩ <≥O|~°∞ W"åfie. D aÅ∞¡ "≥Ú`åÎxfl K≥e¡OK«∞@‰õΩ L`«Î~°∞fiÅ∞ WzÛ# `«~åfi`«, il+¨ì~°∞Ö’
P Ñ¨^Œ∞Ì‰õΩ ˆH\Ï~ÚOz# ã¨|Okè`« ¿ÑrÖ’ #"≥∂^Œ∞ KÕã≤, aÅ∞¡ <≥O|~°∞#∞ FK«~°∞ÃÑ· „Ñ¨ã¨∞Êù@OQÍ Hõ#|_»∞#@∞¡ "ÕÜ«∂e. „Ñü <≥ÖÏY~°∞#, „Ñü Ñ¨^Œ∞Ì „HÕ^Œ
K≥e¡OÑ¨Ù L`«Î~°∞fiÅ∞ XãÖy# "≥Ú`«Î=ÚÅ#∞ HõeÑ≤, JÑ¨Ê\˜^•HÍ PÜ«∂ Ñ¨^Œ∞ÌÅ"ås J~Ú# Y~°∞ÛÅ "≥∂`åÎxfl <≥Åãï JH“O@∞`À ãïK«∂K«∞HÀ"åe.
93
[=∞ Ü≥ÚHõ¯ Z=i =^ŒÌ #∞O_ç á⁄O^Œ=Åã≤# aÅ∞¡ Ü≥ÚHõ¯ xÅfi LOz# K≥eO¡ Ñ¨Ù‰õΩ "åã¨Î==ÚQÍ JkèHiõ Oz HÍ~åºÅÜ«∞
<≥O. `Õk ZO^Œ∞H˘~°‰Ωõ HÍÅ=Ú "≥Ú`«ÎO ™⁄=Ú‡ "≥Ú`«=Î Ú áêÃã·# WzÛ# =K«∞ÛK«∞O_»∞ „Ñ¨^è•<åkèHÍi Ã+~åÅ∞
=zÛ#k "≥Ú`«=Î Ú "≥Ú`«=Î Ú "≥Ú`«=Î Ú Wh+≤Ü∞« Öòû
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9
9
9 J#∞|O^èŒO – 4 9
ãÖÑ¨Ó~°‚ „QÍg∞} ~À*ò QÍ~ü Ü≥∂[# Ñ¨^äŒHõO (Ü«∞ãπ.l.P~ü."≥·.)
1. Ñ¨^HŒä õ L^ÕâÌ º◊ =Ú : „QÍg∞} „áêO`«OÖ’ x=ã≤OK«∞ xÑ¨Ù}`«ÖxË ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ J^Œ#Ñ¨Ù L^ÀºQÆ J=HÍâßÅ∞,
‰õÄe Ñ¨x HõeÊOK«_»=Ú `«^•fi~å PÇ¨~° Éèí„^Œ`«, áÈ+¨Hõ qÅ∞=Å∞ =$kú Ñ¨~°K«_»O =∞iÜ«Ú „QÍg∞}
„áêO`åÖ’¡ J`«º=ã¨~° =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞_»O, WO^Œ∞Ö’ z#fl ã¨#flHÍ~°∞ Ô~·`«∞Å‰õΩ
ÉÏxã¨ Ñ≤Å¡Å `«e¡^ŒO„_»∞Å‰õΩ, JOQÆ"≥·HõÅºOQÆÅ Ñ≤Å¡Å `«e¡^ŒO„_»∞Å‰õΩ Ñ¨xHõÅÊ#Ö’ „áê^è•#º`« HõÅ^Œ∞.
2. x^èŒ∞Å ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù : D Ñ¨^äŒHÍxH˜ ˆHO„^Œ ~å„+¨ì „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ 75:25 ^•=∂ëêÖ’ x^èŒ∞Å#∞
ˆH\Ï~Ú™êÎ~Ú. D x^èŒ∞Å#∞ ™ê÷xHõ ãÖã¨÷Å‰õΩ D „HÕk q^èŒOQÍ ÑÖÑ≤}© KÕ™êÎ~°∞.
lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞ÎH˜ – 20%
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ‰õΩ – 30%
„QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfH˜ – 50%
2003–2004 ãÖ=`«û~°=Ú =~°‰õΩ Ô~O_»∞ „ã‘ì=ÚÅ∞QÍ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç# Ü«∞ãπ.l.P~ü."≥·.
Ñ¨^äŒHõ=Ú 2004–2005 ãÖ=`«û~°=Ú #∞O_ç XˆH Ñ¨^äŒHõ=ÚQÍ J=∞Å∞ KÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
x^èŒ∞Å∞, uO_ç yO[Å∞ Ô~O_»∞ q_»`«ÅÖ’ q_»∞^ŒÅKÕÜ«∞|_»∞#∞.
+¨~°`«∞Å∞ :
u "≥Ú^Œ\ ˜ q_»`« x^èŒ∞Å∞, uO_ç yO[Å∞ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü, =∞O_»Å Ñï+¨`ü, „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf U
+¨~°`«∞ÖË‰õΩO_® W™êÎ~°∞.
u Ô~O_»= q_»`« ibA‰õΩ, =¸_»∞ ™ê÷xHõ ãÖã¨÷Ö’¡ ibA HÍ|_ç# x^èŒ∞Å∞, uO_ç yO[Å∞ HõeÑ≤
60% qxÜ≥∂yOK«∞H˘x, xs‚`« á¶ê~°OÖ’ ã¨=∞#fiÜ«∞ Ñ¨~°z qxÜ≥∂QÆ ^èŒ$= Ñ¨„`«=Ú =∞iÜ«Ú
P_ç\ò iáÈ~°∞ì, ÉÏºOH± iHõ#ûeÜÕ∞+¨<£ ¿ãì@∞ "≥∞O@∞ 3 ãÖã¨÷Å UH©Hõ$`« iáÈ~°∞ì [`« KÕã≤ ÑÖáêe.
u q_»∞^ŒÅ HÍ|_ç# "≥Ú`«ÎOÖ’ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü, =∞O_»Å Ñï+¨`ü 22.5% Ü«∞ãπ.ã≤., Ü«∞ãπ.\˜ =ºH˜Î QÆ`«
Åaú ^•~°∞Å‰õΩ „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf 50% x^è∞Œ Å∞ PÜ«∂ Ü«∞ãπ.ã≤., Ü«∞ãπ.\˜.Å∞ x=ã≤OK«∞ UiÜ«∂Ö’
J=ã¨~°"≥∞ÿ# =ã¨`«∞Å U~åÊ@∞‰õΩ `«Ñ¨ÊHõ Y~°∞Û KÕÜ«∂e. D x^èŒ∞Å∞ U q^èŒOQÍ#∂ =∞o§OK«~å^Œ∞.
=∞o§¿ãÎ ˆHO„^Œ x^èŒ∞Ö’¡ HÀ`« qkèOK«|_»∞#∞.
u lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞ÎÅ∞, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÅ‰õΩ ibA KÕã≤# x^èŒ∞Ö’¡, 2 âß`«O ã‘¯=Ú J=∞Å∞ zÅ¡~°
Y~°∞ÛÅ‰õΩ qxÜ≥∂yOK«=K«∞Û#∞. „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf 7.5% ÖË^• ~°∂.7,500/– Uk `«‰õΩ¯=
9 J~Ú`Õ Jk zÅ¡~° Y~°∞Û KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 94
9
3.
u
"Õ`«#O K≥e¡OÑ¨Ù :
D Ñ¨^äŒHõO „HÕ^Œ Ñ¨xKÕÜ«Ú "åiH˜ ~å„+¨ì „Ñ¨Éèí∞`«fiO x~°‚~ÚOz# Hõhã¨ "Õ`«#O K≥e¡OKåe. H˘O`«
9
#QÆ^Œ∞, H˘O`« uO_ç yO[Å ~°∂ÑÖÖ’#∂ K≥e¡OKåe.
u <≥·Ñ¨Ù}ºO`À ‰õÄ_ç# Jxfl Ñ¨#∞Å‰õΩ „ã‘Î, Ñ¨Ù~°∞+¨µÅ‰õΩ ã¨=∂# "Õ`«#O K≥e¡OKåe.
u =ÚyOÑ¨Ù xÅfi ãÖ=`«û~åO`«=Ú#‰õΩ 15% q∞OK«~å^Œ∞.
4. x^èŒ∞Å#∞ *ÏfÜ«∞ ÉÏºO‰õΩÖ’¡/áÈ™êìÑ¶‘ã¨∞Ö’¡ [=∞ KÕÜ«Ú@:
u Ü«∞ãπ.l.P~ü."≥·. „HÕ^Œ =K«∞Û ˆHO„^Œ, ~å„+¨ì "å\Ï ^èŒ<åxfl *ÏfÜ«∞ ÉÏºO‰õΩÖ’¡QÍx, áÈ™êìÑ¶‘ã¨∞Ö’¡
QÍx „Ñ¨`ÕºHõ MÏ`åÖ’ [=∞ KÕÜ«∂e.
u _çáêl@¡ÃÑ· =K«∞Û =_ô¤x Ñ¨^äŒHõÑ¨Ù J^Œ#Ñ¨Ù =#~°∞QÍ ÑïQÆ}Õz Ñ¨^äŒHõ xÜ«∞=∂Å"Õ∞~°‰õΩ Y~°∞Û
KÕÜ«∂e.
5. HÍO„\Ï‰õΩì x¿+^èŒO:
D Ñ¨^äŒHõO Ñ¨ÓiÎ „Ñ¨Ü≥∂[#O, Ñ¨xKÕÜ«Ú ‰õÄbÅ‰õΩ =∂„`«"Õ∞ K≥O^•e. âßMÏ Ñ¨~°OQÍ<Õ KÕÑ¨\Ïìe.
HÍO„\ÏHõì~°¡, =∞^èŒº =~°∞ÎÅ „Ñ¨"Õ∞Ü«∞O x¿+kèOK«|_ç#k.
6. =∞ã¨ì~ü ~ÀÅ∞û : Ñ¨^äŒHõ Ñ¨#∞ÅÖ’ Ñ¨x KÕÜ«Ú ‰õÄbÅ`À áê@∞ Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ∞, Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ
„ã‘ÎÅ q=~åÅ∞, "åiH˜ K≥e¡OK«∞ #QÆ^Œ∞, uO_ç yO[Å q=~åÅ∞ Ç¨[~°∞Ö’ á⁄O^Œ∞ Ñ¨~åÛe.
7. iHÍ~°∞¤Å∞, É’~°∞¤Å∞ : Ñ¨xH˜ ãÖ|OkèOz# ã¨÷Å=ÚÅÖ’ É’~°∞¤Å∞ ÃÑ\Ïìe. Ñ¨x q=~åÅ∞ Zã≤ì"Õ∞@∞,
Ñ¨x =ºÜ«∞=Ú, „áê~°OaèOz#, Ñ¨ÓiÎ KÕã≤# q=~åÅ∞ Ñ¨x "å~°¡ q=~åÅ∞ É’~°∞¤ÅÃÑ· „"åã≤ D Ñ¨^äŒHõ
x^èŒ∞Å`À U~åÊ@∞ KÕã≤# Pã¨∞ÎÅ q=~åÅ iHÍ~°∞¤Å∞ „"åÜ«∂e.
8. Ñ¨#∞Å á¶È\’Å∞ : Ñ¨x "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ@ìHõ =ÚO^Œ∞, Ñ¨x [~°∞QÆ∞ =∞^èŒºÖ’, Ñ¨x Ñ¨Ó~°Î~Ú# `«~åfi`«
á¶È\’Å∞ fÜ«∂e.
9. P_ç@∞ì : D Ñ¨^äŒHõO „HÕ^Œ KÕÑ¨@∞ì Ñ¨#∞Å‰õΩ Éè∫uHõ P_ç@∞ì =∞iÜ«Ú Y~°∞ÛÅ Pi÷Hõ P_ç@∞ì ‰õÄ_®
K≥Ü«∂ºe. Ô~O_»= q_»`« x^èŒ∞Å q_»∞^ŒÅ‰õΩ „Ñ¨áÈ[Å∞û`À P_ç\ò iáÈ~°∞ì ‰õÄ_® [`« ÑïÛ ÑÖáêe.
ÑïáêÅ# =∞iÜ«Ú ™êOˆHuHõ P"≥∂^Œ=ÚÅ∞ :

PÜ«∂ ~å„+¨ì „Ñ¨Éèí∞`«fi x|O^èŒ#Å „Ñ¨HÍ~°O =∞OE~°∞ á⁄O^•e.
10. "åi¬Hõ HÍ~åºK«~°} „Ñ¨}ÏoHõ : PÜ«∂ lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î, „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÅ∞, Pi÷Hõ
ãÖ=`«û~° „áê~°OÉèíOÖ’<Õ "åi¬Hõ „Ñ¨}ÏoHõÅ#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞HÀ"åe.
9
u QÆ`« ãÖ=`«û~°O "å\˜H˜ q_»∞^ŒÅ HÍ|_ç# x^èŒ∞Å‰õΩ 125 âß`«O x^èŒ∞Å`À `«=∞ `«=∞ "åi¬Hõ
„Ñ¨}ÏoHõ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞H˘x Ñ¶≤„|=i <å\˜H˜ P"≥∂^ŒO á⁄O^•e. 9
95
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 u
u
Ñ¨^äŒHõO ^•fi~å KÕÑ¨@∞ì U Ñ¨xÜ≥ÿ∞##∞ 2 ãÖ=`«û~åÅÖ’ Ñ¨ÓiÎ KÕÜ«∞^Œy#kQÍ LO_®e.
"åi¬Hõ „Ñ¨}ÏoHõÖ’ KÀ@∞ÖËx Ñ¨#∞Å#∞ KÕÜ«∞~å^Œ∞.
9
11. Ü«∞ãπ.l.P~ü."≥·. `À KÕÑ¨@ì^ŒQÆ∞ Ñ¨#∞Å∞ :
u D Ñ¨^äŒHõ x^èŒ∞Å`À ã¨=∂*ÏxH˜ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞ Ñ¨#∞Å∞ KÕÑ¨\Ïìe. =º=™êÜ«∞ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ‰õΩ,
q^Œº, P~ÀQÆº HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ „áÈ`åûÇ¨Ï=ÚxK«∞Û Ñ¨#∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q KÕÑ¨\Ïìe.
u L^• : á⁄ÖÏÅ‰õΩ ~°Ç¨Ï^•~°¡‰õΩ eO‰õΩ ~À_»∞¤, q^•º~°∞÷Å =∞^è•ºÇ¨Ïfl Éè’[# Ñ¨^äŒHÍxH˜ =O@ Ã+_»∞¡,
K≥~°∞=ÙÅÖ’ Ñ¨Ó_çHõf`« Ü«∞O„`«O`À HÍ‰õΩO_® Z‰õΩ¯= =∞OkH˜ ‰õÄe K≥e¡OÑ¨Ù‰õΩ J=HÍâ◊O =Ù#fl
Ñ¨#∞Å∞ KÕÑ¨\Ïìe.
12. KÕÜ«∞‰õÄ_»x Ñ¨#∞Å∞ :
u ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, =∞ã‘^Œ∞Å∞, QÆ∞~°∞^•fi~åÅ∞, K«sÛÅ∞ =O\˜ =∞`« ãÖ|Okè`« Hõ@ì_»=ÚÅ∞.
u *Ï˝Ñ¨Hõ zÇ¨flÅ∞, K≥Hõ¯_»=ÚÅ∞, PiÛˆQ@∞¡, ™êfiQÆ`« ^•fi~åÅ∞.
u ÃÑ^ŒÌ =O`≥#Å∞, HõàÏâßÅ Éèí=<åÅ∞.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 96
9 J#∞|O^èŒO – 5 9
`åQÆ∞ h~°∞, áêiâ◊√^ŒúºO – ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å áê„`«
=∂#=ÙÅˆH QÍHõ, Ñ¨â√◊ Ñ¨HÍ∆ º^Œ∞Å =∞#∞QÆ_‰» Ωõ ‰õÄ_» Ñïâ◊√„Éè"í ∞≥ #ÿ =∞Ozh~°∞ Ju =ÚYº"≥∞#ÿ =#~°∞Ö’¡
=∞Ozh~°∞ XHõ\ ˜. „Ñ¨Hõ$uÖ’ ÅÉèíº=∞ÜÕ∞º QÍe `«~åfi`«, =∞Ozh~°∞ P~ÀQÆº ~°Hõ∆}Ö’ =∂#=ÙxH˜ „áê}
„Ñ¨^è•#"≥∞ÿk. ~ÀA „Ñü =ºH˜ÎH˜ 40 b@~°¡ =∞Ozh~°∞ HÍ=Öˇ#∞.
h~°∞ ZHõ¯_» ZÖÏ ÅÉèíº=∞ø`«∞Ok?
„Ñ¨Hõ$uã≤^Œú"≥∞ÿ# =~å¬^è•~°=Ú #∞O_çÜÕ∞ =∞#‰õΩ h~°∞ ÅaèOK«∞K«∞#flk. =~°¬O^•fi~å h~°∞ Éèí∂q∞
á⁄~°ÅÖ’xH˜ WOH˜ xÅfi LO_»∞#∞. Z‰õΩ¯=QÍ Ñ¨~°fi`« „âı}∞ÅÖ’ =∞iÜ«Ú =~°¬=Ú =Å¡#∞, Z`«∞Î H˘O_»ÅÖ’
U~°Ê_»∞ =∞OK«∞Hõiy „Ñ¨"ÕtOK«∞@ =Å¡#∞, h~°∞ Ñ¨Å¡=Ú"≥·Ñ¨Ù „Ñ¨=Ç≤ÏOz ÃãÅÜÕà◊√¡QÍ, HÍÅ∞=Å∞, #^Œ∞Å∞QÍ
U~°Ê_ç z=~°‰õΩ ã¨=Ú„^ŒO KÕi, "Õ∞Ñ¶¨∂Å∞QÍ U~°Ê_ç, K«Å¡QÍeH˜ uiy =i¬ã¨∞ÎOk. K≥~°∞=ÙÅ∞, ‰õΩO@Å∞
xOÑ¨Ù`«∞Ok.
#^Œ∞Å∞, K≥~°∞=ÙÅ∞, ‰õΩO@Ö’¡ h~°∞ – ã¨fiK«Ûù`« :
J@∞¡ =~å¬^•~°"≥∞ÿ# h~°∞, #^Œ∞ÅÖ’#∞, K≥~°∞=ÙÖ’¡#∞, ‰õΩO@Å∞, #∂`«∞Ö’¡ LO_»∞h~°∞ ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ#k
HÍ^Œ∞. H˘xfl =∂#=ÙÅ‰õΩ Ç¨xHõeyOK«∞ H˘xfl ~°™êÜ«∞<åÅ∞, Å=}=ÚÅ∞ ‰õÄ_» P h\˜Ö’ Hõiy LO_»∞@=Å#
Ü«∞^•`«^èŒOQÍ ÃÑ· ¿Ñ~˘¯#fl h\˜ =#~°∞ÅÖ’x [Ö=Ú#∞ „`åQÆ~å^Œ∞.
h\˜ â◊√„ÉèíÑïz ã¨~°Ñ¶¨~å KÕÜ«Ú@ :
=~°¬Ñ¨Ùh\˜x, #^Œ∞ÅÖ’#∞, K≥~°∞=ÙÅÖ’#∂, #∂`«∞ÅÖ’#∞ xÅfi LO_»∞ h\˜<Õ Ñ¨Ó~°fiO „`åQÆ∞@‰õΩ,
W`«~° qxÜ≥∂QÍxH˜ "å_»∞‰õΩ<Õ JÅ"å>Ë „QÍ=∂Ö’¡ LO_Õk. JÖÏ qxÜ≥∂yOK«∞@ =Å¡ J<ÕHõ "åº^èŒ∞Å∞
=∞#∞+¨µÅ#∞ Ñ‘_ãç ∂¨ ,Î LO_Õq. "åO`«∞Å∞, qˆ~K«<åÅ∞, _»Ü∞Õ iÜ«∂ =O\˜ "åº^è∞Œ Å`À ÉÏ^èÑŒ _¨ Õ =~å¬HÍÅOÖ’
ãïÜ≥ÿ∞# áêiâ◊√^ŒúºO ‰õÄ_® ÖËHõ „Ñ¨[Å∞ ~Ú|ƒO^Œ∞Å‰õΩ QÆ∞i JÜÕ∞º"å~°∞.
HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï Ãã·#∞û Jaè=$kú K≥Ok q*Ï˝#O ÃÑ~°QÆ@O =Å¡ h\˜Ö’ QÆÅ ã¨∂Hõ‡r=ÙÅ∞, ~°™êÜ«∞<åÅ∞,
Å=}ÏÅ =Å# "åº^èŒ∞Å∞ „Ñ¨|e J<å~ÀQÆºO =ã¨∞ÎO^Œx `≥Å∞ã¨∞H˘#QÆeQÍ~°∞. h\˜x â◊√„ÉèíÑïz „`åQÍÅx
x~°‚Ü«∞OKÕ™ê~°∞.
HÀ¡i<Õ+¨<£ KÕÜ«Ú@ :
„QÍ=∂ÅÖ’, =ÚYº"≥∞ÿ# h\˜ =#~°∞Å∞ <ÕÅÉÏ=ÙÅ∞, K≥~°∞=ÙÅ∞, #^Œ∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q. "å\˜Ö’x h\˜x
`«QÆ∞ q^èŒOQÍ HÀ¡i<£ áœ_»~°∞ HõÅ∞Ñ¨Ù@, HÀ¡i<£ aà◊¡Å∞ ‰õΩO_»Ö’¡, aO^≥Ö’¡ HõiyOK«∞@ =Å¡ h~°∞ Ñïâ◊√„Éèí
Ñïz „`åˆQ"å~°∞. [<åÉèÏ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ`À PÜ«∂ =#~°∞ÅÖ’ Jxfl HÍÖÏÖ’¡#∞ ÅÉèíºO HÍ#O^Œ∞# ÖË^•
9
KåÅ#O^Œ∞# W`«~° =∂~åæÅÖ’ „`åQÆ∞ h\˜ H˘~°‰õΩ J<Õfi+≤OK«=Åã≤# J=ã¨~°"Õ∞~°Ê_ç#k.
9
97
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 Q˘@ìÑ¨Ù ÉÏ=ÙÅ∞ – É’~°∞¡ : 9
J=ã¨~"° ∞Õ J<Õfi+¨}‰õΩ =¸Å"≥∞#ÿ k HÍ=Ù#, ™êO„Ñ¨^•Ü«∞ =#~°∞ÅÖ’x h~°∞ KåÅ#O^Œ∞# Éè∂í QÆ~ƒ° Où Ö’
QÆÅ h\˜x ÃÑH· ˜ fÜ«Ú „Ñ¨Ü∞« `«flOÖ’ Q˘@ìÑÙ¨ ÉÏ=ÙÅ∞, É’~°∞ ÉÏ=ÙÅ „`«=fiHõO ^•fi~å JkèHõ h\˜x ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛH˘#∞
„Ñ¨Ü«∞`«flO KÕÜ«∞=Åã≤ =zÛOk. "å\˜ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ „Ñ¨`ÕºHõ <≥·Ñ¨Ù}ºOQÆÅ ã≤|ƒOk J=ã¨~°"≥∞ÿOk. XHõKÀ@
ÅÉèíº"≥∞ÿ# h\˜x q^Œ∞º`ü qxÜ≥∂yOz, Q˘@ì=Ú ^•fi~å J=ã¨~°"≥∞ÿ# „áêO`åÅ‰õΩ =∞o§OK«∞ Ñ¨xx „Ñ¨`ÕºHõ
ã≤|ƒOkKÕ KÕÑ¨@ì=Åã≤ =zÛ#k.
ÑÖKå~Úf~å*òÖ’ WO[hiOQÆ∞ qÉèÏQÆO :
ÑÖKå~Úf~å*òÖ’ Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ«Ú WO[hˆ~¡, h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å Ñ¨#∞Å∞ ‰õÄ_® KåÖÏHÍÅO K«∂¿ã"å~°∞.
~å#∞~å#∞ J=ã¨~åxfl|\˜ì „`åQÆ∞h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å HÀãÖ „Ñ¨`ÕºHõOQÍ XHõ qÉèÏQÆO ''~°∂~°Öò "å@~ü ã¨Ñ¨¡~Ú——
(P~ü._»|∂¡ º.Ü«∞ãπ) U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_çOk.
lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ™ê÷~ÚÖ’ HÍ~°ºx~åfiÇ¨ÏHõ WO[h~°∞, _çÑ¨Óº\˜ Zy˚‰õÄº\©"£ WO[h~°∞¡, =∞O_»ÖÏÖ’¡
Jã≤ÃãìO\ò Zy˚‰õÄº\˜"£ WO[h~°∞, ÖË^• Z.W.Å∞ J=ã¨~°O"Õ∞~° xÜ«∞q∞OK«|_ç<å~°∞. "åiÃÑ· Ñ¨~°º"ÕHõ∆}
H˘~°‰õΩ lÖÏ¡™ê÷~ÚÖ’ ã¨∂ÑïO>ˇO_≥O\ò WO[h~°∞, ã≤|ƒOk LO\Ï~°∞. g~°∞ „Ñ¨`ÕºHõOQÍ „`åQÆ∞h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å
Ñ¨#∞Å<Õ K«∂™êÎ~°∞. á¶È¡Ô~·_»∞ Z‰õΩ¯=QÍ L#fl lÖÏ¡Ö‰õΩ P qÉèÏQÍxH˜, P~°OÉèíOÖ’ „Ñ¨`ÕºHõ xÑ¨Ù}`« Hõey#
HÍ~°º x~åfiÇ¨ÏHõ WO[h~°∞, ã¨Ç¨Ü«∞‰õΩÅ∞ LO\Ï~°∞. ~åR™ê÷~ÚÖ’ D qÉèÏQÍÅ WO[h~°¡ Ñ¨xf~°∞#∞
x^èŒ∞Å∞ ã¨~°Ñ¶¨~å#∞ K«∂¿ã pÑ¶π WO[h~°∞ „`åQÆ∞h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å qÉèÏQÆOÖ’ LO\Ï~°∞.
á¶È¡Ô~·_£ JO>Ë h\˜Ö’ HõiyLO_»∞ XHõ ~°™êÜ«∞# Ñ¨^•~°÷=Ú. KåÖÏ Ö’`«∞#∞O_ç "≥eH˜fÜ«Ú Éèí∂QÆ~°ƒù
[ÖÏÅÖ’ D á¶È¡i<£ LO@∞Ok. P á¶È¡i<£ L#flh\˜x „`åQÆ∞"åiH˜ Z=ÚHõÅ∞ |ÅÇ‘Ï#Ñ¨_ç =OyáÈ=Ù@,
`«^•fi~å Ü«∞ø=# ^Œâ◊ ^•\˜# "≥O@<Õ #_»=ÖËHõ áÈ=Ù@, #_»∞=Ú =Oy áÈ=Ù@, Ñ¨à◊√§ Ñ¨ã¨∞Ñ¨ÙQÍ qHÍ~°OQÍ
`«Ü«∂~°QÆ∞@, Jâ◊‰õΩÎÅ=Ù@ [~°∞QÆ∞#∞.
„QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅÖ’ #∂`«∞Å∞, K≥~°∞=ÙÅÖ’x h\˜ qxÜ≥∂QÆ"Õ∞ Z‰õΩ¯=. JO^Œ∞KÕ`« c¡zOQÆ∞ áœ_»~°∞
ÖË^• HÀ¡i<£ aà◊¡Å#∞ ‰õΩO_»ÅÖ’x h\˜Ö’ HõÅ∞Ñ¨Ù@ ^•fi~å â◊√„ÉèíO KÕ™êÎ~°∞.
h\˜ Ñ¨^äŒHÍÅ∞ :
ÑÖKå~Úf `«=∞ ã¨fiO`« =#~°∞Å`À#∂, q~åàÏÅ`À#∞ =∞iÜ«Ú „Ñ¨Éèí∞`«fi ã¨Ç¨Ü«∞O`À#∞ z#fl h\˜
Ñ¨^äŒHÍÅ∞ U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩO\Ï~Ú. „QÍ=∞ [<åÉèÏ#∞ |\˜ì J=ã¨~°=∞QÆ∞ Ñ¨^äŒHÍÅ∞ ~°∂á⁄OkOK«∞H˘O\Ï~Ú.
WO^Œ∞ =ÚYº"≥∞ÿ#q : q∞h ~°H˜∆`« h\˜ Ñ¨^äŒHõO, ~°H˜∆`« h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å Ñ¨^äŒHÍÅ∞.
q∞h h\˜ Ñ¨^äŒHõO : „QÍ=∞OÖ’<Õ h\˜ P^è•~åxfl (™È~°∞û) J<Õfi+≤OK«∞@ HÍx J=ã¨~åxfl|\˜ì XHõKÀ@, ÖË^•
JO`«Hõ<åfl Z‰õΩ¯= KÀ@¡ h\˜x ‰õΩàÏ~ÚÅ ^•fi~å „Ñ¨[Å∞ =∞Ozh~°∞ fã¨∞‰õΩáÈ=Ù U~åÊ@∞ KÕ™êÎ~°∞. nxH˜
9 HÍ=Åã≤# ™êOˆHuHõ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O ÑÖKå~Úf~å*ò WO[hiOQÆ∞ ã≤|ƒOk W™êÎ~°∞.

9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 98
9
~°H˜∆`« h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å Ñ¨^èŒHÍÅ∞ :
™È~°∞û J<Õfi+¨} KÕã,≤ Z`«∞ÃÎ Ñ· xi‡Oz# h\˜ xÅfi\ÏºO‰õΩ Ö’xH˜ "≥∂@~°∞ ^•fi~å ÑÖÑ¨ÙKÕã,≤ ^•x#∞O_ç
9
J=∞iÛ# Q˘@ì=ÚÅ ^•fi~å „QÍ=∞OÖ’x qq^èŒ Ñä¡H± ‰õΩàÏ~ÚÅ‰õΩ ã¨~°Ñ¶¨~å KÕ™êÎ~°∞. Ç¨Ïi[#, yi[#
P"å™êÅ‰õΩ `«Ñ¨ÊHõ h~°∞ ã¨~°Ñ¶¨~å K≥Ü«∂ºe. "å\˜HõQÆ∞ Y~°∞Û „QÍ=∞ÑÖKå~Úf, „Ñ¨Éèí∞`«fiO Hõeã≤ Éèíi™êÎ~Ú.
Ñ¨^äŒHõ x~°fiÇ¨Ï} PÜ«∂ ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ JÑ¨Êy™êÎ~°∞.
™È~°∞û ^Œ∂~°OQÍ LO>Ë, h~°∞ ã¨~°Ñ¶¨~å HÍ=Åã≤ L#fl ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ Jxfl „QÍ=∂Å‰õΩ HõeÑ≤ L=∞‡_çQÍ
‰õÄ_® h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å Ñ¨^äŒHÍÅ∞ =∞O_»Å Ñï+¨`ü, lÖÏ¡Ñï+¨`üÅ∞ `«Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~Ú. Ñ¨^äŒHõO Ñ¨ÓiÎJ~Ú#
`«~åfi`« ‰õÄ_» "å\˜ x~°fiÇ¨Ï} L=∞‡_çQÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
áêiâ◊√^ŒúºO :
ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷ÅÖ’ áêiâ◊√^ŒúºO Ñ¨xx „Ñ¨^è•#OQÍ KÕÜ«Ú#k „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÜÕ∞, ÃÑ^ŒÌ
Ñ¨@ì}ÏÅÖ’ J~Ú`Õ áêiâ◊√^Œúº Ñ¨xx =Úxã≤áêe\©Å∞ KÕ™êÎ~Ú.
„QÍ=∂ÅÖ’ g^èŒ∞ÅÖ’x K≥`åÎ K≥^•~°O `«∞_çz `˘ÅyOK«_»O, HõOáÈã¨∞ìÅ∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞_»O, =Ú~°∞QÆ∞
HÍÅfiÅ∞ â◊√„ÉèíO KÕÜ«∞_»O "≥Ú^ŒÖˇ·# Ñ¨#∞Å∞ „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÖË KÕ™êÎ~Ú. h\˜=#~°∞Å∞ â◊√„ÉèíÑ¨~°∞K«∞@
c¡zOQ∑ HõÅ∞Ñ¨Ù@ =∞iÜ«Ú =ÚiH˜ h\˜ xÅfi L#fl „Ñ¨^ÕâßÅÖ’ ã¨∞#fl=Ú, Ñ¶≤<å~ÚÖò, ^À=∞Å x"å~°}
=∞O^Œ∞Å∞ „¿ãÊ KÕÜ«Ú@ ‰õÄ_® „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ∞ =∞iÜ«Ú "≥·^Œº ã≤|ƒOk KÕ™êÎ~°∞. =∞$`« Hõàı|~åÅ
ãÖã¨¯~°}, ã¨‡âß# x~°fiÇ¨Ï} ÑÖKå~ÚfÖË KÕÑ¨\Ïìe.
r=~åâ◊√Å =∞#∞QÆ_»‰õΩ, QÍe `«~°∞"å`«, h~°∞ KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ#k. =∞#∞+¨µÅ‰õΩ =KÕÛ ~ÀQÍÅÖ’,
#∂\˜H˜ 80 âß`«O Ñïâ◊√„Éèí"≥∞ÿ# h~°∞ÖËHõáÈ=Ù@ =Å¡, JÑïâ◊√„Éèí"≥∞ÿ# Ñïã¨~åÅ =Å¡ =ã¨∞Î<åflÜ«∞x, "≥·^Œ∞ºÅ
Jaè„áêÜ«∞=Ú. HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ# h\˜Ö’ #∞O_»∞ „H˜=ÚÅ∞, â◊s~°OÖ’ „Ñ¨"ÕtOz, Ñ≤Å¡Ö’ J=∞‡"å~°∞, `«@∞ì, QÆl˚,
`å=∞~° =O\˜ K«~°‡"åº^èŒ∞Å∞ „Ñ¨|Å∞`å~Ú. Ju™ê~°=Ú, |OHõ q~ÀK«#=ÚÅ∞, Ñ¨K«ÛHÍ"≥∞~°∞¡, <å~° Hõ~°∞Ñ¨Ù
"≥Ú^ŒÖˇ·# ~ÀQÍÅ∞ JÑïâ◊√„Éèí "å`å=~°}=Ú, Ñïã¨~åÅ∞, HõÅ∞+≤`« h\˜ "å_»HõO =Å¡ =™êÎ~Ú.
„QÍ=∞„áêO`åÅÖ’ „`åQÆ∞h\˜x ÉÏ=ÙÅ #∞O_ç K≥~°∞=ÙÅ, HÍÅ∞=Å, "åQÆ∞Å #∞O_ç `≥K«∞ÛH˘x, JÖÏˆQ
"å_»∞H˘O\Ï~°∞. h~°∞ ÃÑH· ˜ â◊√„Éè=í ÚQÍ L#fl@∞¡ Hõ#|_ç#Ñ¨Ê\˜H˜ JO^Œ∞ J<ÕHõ ~°HÍÅ "åºkèHÍ~°Hõ ã¨∂Hõ∆ ‡„H˜=ÚÅ∞
LO\Ï~Ú. "å\˜^•fi~å qq^èŒ ~ÀQÍÅ∞ =™êÎ~Ú. „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ∞ `«Q∞Æ „â◊^úŒ fã¨∞H˘x, PÜ«∂ #∂`«∞ÅÖ’x,
K≥~°∞=ÙÅÖ’x h\˜Ö’ HÍ=Åã≤#O`« c¡zOQÆ∞ HõÅ∞Ñ¨Ù@ ^•fi~å ÖË^• =∞Ozh\˜ ‰õΩO_»ÅÖ’, aO^≥ÅÖ’ HÀ¡i<£
aà◊¡Å∞ HõÅ∞Ñ¨Ù@ ^•fi~å, P "åºkèHÍ~°Hõ „H˜=ÚÅ#∞ `˘ÅyOz, „Ñ¨[Å#∞ "åº^èŒ∞Å ÉÏi# Ñ¨_»‰õΩO_®
K«∂_»=K«∞Û#∞. JÖÏˆQ „`åQÆ∞h\˜ ÉÏ=ÙÅ‰õΩ, K«∞@∂ì Ñ¨à‹§=ÚÅ∞ Hõ\ ˜ì K«∞@∂ì L#fl Ñïã¨~åÅ∞ Ñïâ◊√„ÉèíOQÍ
#∞O_»∞#@∞¡ K«∂_®e. =ÚiH˜ |@ìÅ∞ #∂`«∞Å‰õΩ ^ŒQÆæ~°Ö’ L`«Hõ‰õΩO_® ‰õÄ_® K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åe. JÖÏˆQ
=∞Ozh\˜ =#~°∞ÅÜ≥ÚHõ¯ Ñïã¨~åÖ’¡ =O@áê„`«Å∞ Hõ_»∞QÆ∞@, ™êfl<åÅ∞ KÕÜ«Ú@, [O`«∞=ÙÅ#∞ Hõ_»∞QÆ∞@,
9
P ^ŒQÆæ~°Ö’ h~°∞ xÅ∞=‰õΩO_® K«∂K«∞@ "≥Ú^ŒÖˇ·# K«~°ºÅ∞ x~ÀkèOK«∞ „Ñ¨Ü«∞`«flO KÕÜ«∂ºe. h~°∞ WOH˜áÈ=Ù
QÆ∞O`«Å∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
9
99
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 =Ú~°∞QÆ∞ ÖË^• "å# h~°∞, xÅfiLO_»∞ ‰õΩO@Ö’¡ „QÍ=∞ÑÖKå~Úf, _ç._ç.\˜. =O\˜ „H˜q∞ãÖÇ¨~°Hõ
=∞O^Œ∞Å∞ K«Å∞¡@ ^•fi~å ^À=∞Å∞, DQÆÅ∞ "åºÑ≤OK«‰õΩO_® K«∂_®e.
9
Q˘@ìÑ¨Ù ÉÏ=ÙÅ∞, É’iOQÆ∞Å∞ KÕuÑÖÑ¨ÙÅ∞, =∞iÜ«Ú ~°H˜∆`« h\˜ã¨~°Ñ¶¨~å ‰õΩàÏ~ÚÅ ^•fi~å h~°∞
ã¨~°Ñ¶¨~å KÕ¿ãÎ H˘O`« =~°‰õΩ "åº^èŒ∞Å#∞ x"åiOK«=K«∞Û#∞.
KåÖÏ „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ∞, WÑ¨Ê\˜Hˆ „Ñ¨É∞íè `«fi Pi÷Hõ ã¨Ç¨ Ü«∞O`À ~°H`∆˜ « =∞Ozh\˜ Ñ¨^HŒä ÍÅ#∞ U~åÊ@∞
KÕã≤, H˘O`«"Õ∞~° „`åQÆ∞h\˜x ã¨~°Ñ¶¨~å KÕã¨∞Î#flq. HÍx JkKåÅ^Œ∞.
u ÑÖKå~Úf~å*ò K«@ìO 1994 ÃãHõ∆<£ 45, 80, 81= ÃãHõ∆#∞Å „Ñ¨HÍ~°O h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å Ñ¨^äŒHÍÅ
x~°fiÇ¨Ï}, áêiâ◊√^Œúº=Ú, "åºkè x~À^èŒHõ K«~°ºÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# Ñ≤P~üSÅ ÉÏ^èŒº`«Å∞ 73= ~å*ÏºOQÆ
ã¨=~°} ^•fi~å Ñ≤.P~ü.S.Å‰õΩ |^ŒÖÏ~ÚOz# JkèHÍ~åÅÖ’ =∞Ozh~°∞ ã¨~°Ñ¶¨~å áêiâ◊√^Œúº x~°fiÇ¨Ï}
‰õÄ_® Ñ≤.P~ü.S.Å‰õΩ DÜ«∞|_ç#k. "Õ∞Å∞ ~°Hõ"≥∞ÿ# ã¨^Œ∞áêÜ«∂ÅHõÅÊ#, J=∞Å∞H˘~°‰õΩ ~å*ÏºOQÆ
Ñ¨~°OQÍ „Ñ¨Éèí∞`«fiO #∞O_ç ã¨Ç¨Ü«∞ „QÍO@∞ á⁄O^Œ∞ ã¨^Œ∞áêÜ«∞O. Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O Hõeyã¨∞ÎOk.
u ÑÖKå~Úf~å*ò K«@=ì Ú 1994Ö’x 162= ÃãHõ#∆ ∞Ö’ `≥eÊ# q^èOŒ QÍ =∞O_»Å Ñï+¨`∞« ÅÎ ∞, ~Ô O_»∞HõO>Ë
Z‰õΩ¯= „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ „Ñ¨[Å J=ã¨~å~°÷=Ú, =∞iÜ«Ú „`åQÆ∞@ H˘~°‰õΩ L=∞‡_ç ~°H˜∆`« =∞Ozh\˜
Ñ¨^äŒHÍÅ#∞ L=∞‡_ç =#~°∞Å`À x~å‡}O KÕã≤ x~°fiÇ≤ÏOK«=K«∞Û#∞.
u lÖÏ¡Ñi¨ +¨`∞« Î ™ê÷~¸ ãÖÑ¶∂¨ ÅÖ’ 4= ™ê÷~Ú Hõq∞\©, h\˜ã~¨ Ñ° ~¨¶ å Ñ¨^HŒä =õ ÚÅ QÆ∂iÛ, P~ÀQÆº Ñï~°H}
∆õ
QÆ∂iÛ qÑ¨ÙÅ=ÚQÍ K«iÛOz, `«QÆ∞ x~°‚Ü«∂Å∞, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü [#~°Öò ÉÏ_ôH˜ ã≤á¶ê~°∞û KÕã¨∞ÎOk. lÖÏ¡
Ñï+¨`«∞Î h\˜ =#~°∞Å U~åÊ@∞‰õΩ, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü P~ü._»|∂¡ º.Ü«∞ãπ. WO[hiOQÆ∞ qÉèÏQÆ=Ú "åi
™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝<åxfl JOkã¨∞ÎOk. ~°∂~°Öò "å@~ü ã¨~°Ñ¶¨~å HÀãÖ, „Ñ¨`ÕºHõ WO[hiOQÆ∞ qÉèÏQÍxfl
lÖÏ¡ ™ê÷~ÚÖ’ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_çOk.
„`åQÆ∞h\˜ Pi÷Hõ =#~°∞Å∞ |_≥˚\ò ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù :
~°H˜∆`« h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å Ñ¨^äŒHÍÅ x~å‡}ÏxH˜ JkèHõOQÍ „`åQÆ∞h\˜ KÕuÑÖÑ¨ÙÅ#∞ „`«qfi =∞Ozh~°∞
JOkOK«∞@‰õΩ „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ x^èŒ∞Å∞, „Ñ¨Éèí∞`«fi x^èŒ∞ÖË QÍHõ, lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î, =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÅ∞, `«=∞
|_≥\˚ òÅÖ’ 9= âß`«O x^è∞Œ Å∞ Hˆ \Ï~ÚOz J`«º=ã¨~° Ñïã≤u÷ Ö’ „`åQÆ∞h\˜ J=ã¨~åÅ‰õΩ qxÜ≥∂yOK«∞H˘#∞@‰õΩ
JkèHÍiHõOQÍ L`«Î~°∞fiÅ∞ HõÅ=Ù.
h\˜ Ñ¨^äŒHÍÅ, KÕuÑÖÑ¨ÙÅ x~°fiÇ¨Ï} :
~°H˜∆`«h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å Ñ¨^äŒHÍÅ∞, „Ñ¨}ÏoHõ „Ñ¨HÍ~°O, P~ü._»|∂¡ º.Ü«∞ãπ. JkèHÍ~°∞¡ Ñ¨ÓiÎKÕã≤# `«~åfi`«,
"å\˜ x~°fiÇ¨Ï}#∞ PÜ«∂ „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ JÑ¨Êy™êÎ~°∞. JÖÏˆQ KÕuÑÖÑ¨ÙÅ∞ ‰õÄ_®, Jxflq^è•Å Ñ¨ÓiÎ
KÕã≤ "å\˜x LÑ¨Ü≥∂yOK«∞H˘#∞@‰õΩ, x~°fiÇ¨Ï}, J#QÍ i¿Ñ~°∞¡ =zÛ#KÀ (¿ãÊ~°∞) q_ç ÉèÏQÍÅ∞ H˘#∞QÀÅ∞
KÕã≤ ÉÏQÆ∞ KÕ~ÚOK«∞H˘#∞@, Ö’`«∞ KÕ~ÚOK«∞H˘#∞@ "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q KÕã¨∞H˘#∞@ÔH· „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ
9 JÑ¨Êy™êÎ~°∞. 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 100
9
HÍ~åºK«~°} „Ñ¨}ÏoHõ :
„Ñü „QÍ=∞ÑÖKå~Úf "å~°∞¤Ö’#∞ h~°∞, áêiâ◊√^ŒúºO QÆ∂iÛ J=ã¨~°"≥∞ÿ# K«~°ºÅ∞ fã¨∞H˘#∞@‰õΩ
9
'"å@~ü ™êx>Ë+<¨ —£ Hõq∞\©Å#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∂« e. P Hõq∞\©Ö’ =ÚYºOQÍ =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ „áê^è•#º`«hÜ«∂e.
h\˜x á⁄^Œ∞Ñ¨Ù KÕÜ«Ú@‰õΩ WO\˜ Ñïã¨~° „áêO`åÅÖ’#∞ h\˜ =#~°∞Å∞O_»∞ Ñïã¨~åÅÖ’#∞ áêiâ◊√^ŒúºO
HÍáê_»∞@Ö’ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ „Ñ¨=ÚY áê„`« =Ç≤Ï™êÎ~∞° . HÍ~åºK«~}° „Ñ¨}ÏoHõÖ’ =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ, „QÍ=∞OÖ’x xÑ¨Ù}∞Å‰õΩ
ã¨fiK«ÛùO^Œ ãÖã¨÷Å "åiH˜ ™ê÷#O HõeÊOKåe.
h\˜ =¸ÖÏ^è•~åxfl QÆ∞iÎOK«∞@ :
™ê÷x‰õΩÅ ã¨ÇÏ¨ HÍ~åxfl fã¨∞H˘x, Éè∂í QÆ~ƒ° ù [Ö=#~°∞Å âßY, "åi™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝#O`À =¸Å^è•~åxfl
QÆ∞iÎOKåe. P h\˜ #=¸<åÅ#∞ „Ñ¨Ü≥∂QÆâßÅÖ’ qâı¡+¨}‰õΩ ÑÖÑ≤OKåe. P~ÀQÍºxH˜ Ç¨xHõeyOK«∞
JkèHõ"≥∞ÿ# á¶È¡Ô~·_£, Å=}=Ú, áêëê}ÏÅ∞ ÖËx hÔ~·`Õ<Õ „`åQÆ∞@‰õΩ LÑ¨Ü≥∂yOKåe.
h\˜=#~°∞Å ã¨„Hõ=∞ "å_»HõO :
h\˜ =$^è• KÕÜ«∞‰õΩO_® K«∂K«∞@‰õΩ, h\˜ =#~°∞Å∞ áê_»∞KÕÜ«∞‰õΩO_® ÑïHõ~åÅ∞ q~°∞QÆ Q˘@ì‰õΩO_®
Ñïã¨~åÅ∞ Ñïâ◊√„ÉèíOQÍ LOK«∞@‰õΩ, =∞Ozh\˜Ö’ =ÚiH˜h~°∞ HõÅ=‰õΩO_® LO_»∞@‰õΩ `«QÆ∞ *Ï„QÆ`«ÎÅ∞
=Ç≤ÏOK«∞ Hõq∞\©Å ã¨Éèí∞ºÅ∞ ÉÏ^èŒº`« =Ç≤ÏOKåe.
ÑÖKå~ÚfÅ W`«~° ÉÏ^èŒº`«Å∞ :
u „QÍ=∞OÖ’x 5 ãÖIIÖ’Ñ¨Ù Ñ≤Å¡Å‰õΩ "åºkè x~À^èŒHõ \©HÍÅ∞ WÑ≤ÊOKåe.
u QÆ~°ƒù=`«∞Å‰õΩ ^èŒ#∞~åfi`«O ~å‰õΩO_® „QÍ=∞OÖ’ "åºkèx~À^èŒHõ \©HÍÅ∞ "Õ~ÚOKåe.
u 15–44 ãÖIIÅ =∞^èŒº =Ü«∞ã¨∞ QÆÅ „ã‘ÎÅO^ŒiH˜ ^èŒ#∞~åfi`« \©HÍÅ∞ WÑ≤ÊOKåe.
u „QÍ=∞OÖ’x ^•~¸Å‰õΩ, Ñ¨Ù\˜ì# Ñ≤Å¡Å ÉÁ_»∞¤HÀÜ«Ú@‰õΩ tHõ∆}xÑ≤ÊOz, _≥e=s H˜@∞¡ WÑ≤ÊOKåe.
ÖË^• Ñ¨ã≤Ñ≤Å¡Å ÉÁ_»∞¤HÀÜ«Ú@‰õΩ Ñïâ◊√„Éèí"≥∞ÿ# HõuÎ "å_ÕÖÏ ÑïHõ~åÅ∞ h\˜Ö’ =∞~°QÆ Éˇ\ ˜ì "å_ÕÖÏ,
K«∂_®e. ÖËxKÀ Ñ≤Å¡Å‰õΩ ^èŒ#∞~åfi`«O =ã¨∞ÎOk.
u „Ñ¨ã¨= ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ñ¨=∂^Œ=Ú <≥^Œ∞~˘¯#∞@‰õΩ ã¨q∂Ñ¨=ÚÖ’x Ñ≤.ÃÇÏKü.ã≤.H˜ QÆiƒù}© „ã‘ÎÅ#∞
`«~°eOK«∞@‰õΩ "åÇ¨Ï<åÅ#∞ HõhãÖ Z_»¡ |O_»¡#∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LOKåe.
u „QÍ=∞OÖ’ W^ŒÌ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ ÃÑ·|_ç# `«e¡, ^ŒO„_»∞Å#∞ ‰õΩ@∞O| xÜ«∞O„`«} áê\ÕKÕÖÏ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe.
u |_ç D_»∞ Ñ≤Å¡ÅO^Œih |_çÖ’ KÕiÊOK«∞@‰õΩ Hõ$+≤ KÕã≤, q^Œº Jxfl =~åæÅ "åiH˜ JOkOK«∞@‰õΩ
áê@∞Ñ¨_®e.
u QÆ$Ç¨Ï=ÚÖ’#∂, QÆ$Ç¨Ï ã¨=Ú^•Ü«∂Ö’¡#∂ Ñïâ◊√„ÉèOí QÍ LOK«∞H˘=∞‡x, „Ñ¨[Å‰õΩ J=QÍÇ¨Ï# HõeyOKåe.
=ºH˜ÎQÆ`« =∞~°∞QÆ∞^˘_»∞¡, WO_»¡ ^ŒQÆæ~° xi‡OK«∞H˘#∞@‰õΩ, „Ñ¨Éèí∞`«fiq∞K«∞Û ã¨Ç¨Ü«∂xfl ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ JOkOz
9
u
„áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe. 9
101
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 u ã¨fiO`«OQÍ Hõ@∞ìH˘#∞ ™ÈÎ=∞`« Hõey# "åi#O^Œ~°x `«Ñ¨ÊHõ =∞~°∞QÆ∞^˘_»∞¡ xi‡OK«∞H˘#∞@‰õΩ
„áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe.
9
u WÅ∞¡ Hõ@∞ìH˘#∞"åi WO_»á¡ ê¡#∞Å∞ „QÍ=∞ÑÖKå~Úf J"≥∂kOK«∞#Ñ¨Ù_»∞, `«ÑÊ¨ Hõ =∞~°∞QÆ∞^˘_»∞¡ xi‡OK«∞
H˘#∞#@∞¡ áê¡#∞Ö’<Õ LO_»∞#@∞¡ K«~°º fã¨∞HÀ"åe.
u g^èŒ∞ÅÖ’ =~°∞ã¨QÍ WO_»∞¡ xi‡OK«∞H˘#∞#@∞¡ „Ñ¨}ÏoHõ =ÚO^Œ∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e. =Ú~°∞QÆ∞ HÍÅfiÅ∞,
WO[hiOQÆ∞ "åi ™êOˆHuHõ ã¨Ç¨Ü«∞O`À h~°∞ ^Œ∂~°„áêO`åÅ‰õΩ `«~°eáÈÜÕ∞ÖÏ, "åÅ∞ LO_ÕÖÏ
xi‡OKåe. „Ñü~ÀA =Ú~°∞QÆ∞ HÍÅfiÅ#∞ â◊√„ÉèíO KÕ~ÚOKåe.
u =∂Ô~¯@¡Ö’#∂, g^èŒ∞ÅÖ’#∂, ‰õΩO_ôÅ∞ U~åÊ@∞ KÕã≤ P ‰õΩO_ôÅÖ’<Õ K≥`«Î "Õ¿ãÖÏ K«~°ºÅ∞ fã¨∞H˘x,
~ÀE K≥`«Î#∞ `˘ÅyOz, TiH˜ ^Œ∂~°OQÍ J#∞"≥·# KÀ@ HõOáÈã¨∞ì U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
u „Ñ¨Hõ$u "≥·Ñ¨s`åºÅ∞ [~°∞QÆ∞#Ñ¨Ù_»∞ h~°∞ HõÅ∞+≤`«O HÍ‰õΩO_® h\˜x =∞~°QÆ HÍz, K«ÖÏ¡iÛ „`åQÆ∞=∞x
Jxfl "å™êÅÖ’#∂ ^ŒO_À~å (Kå\ÕÑ¨Ù) "Õ~ÚOKåe.
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 102
9 J#∞|O^èŒO – 6 9
PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò h~°∞, Éèí∂q∞ =∞iÜ«Ú =$Hõ∆=ÚÅ K«@ìO – 2002
(Andhra Pradesh Water, Land and Trees Act - WALT - Act - 2002)
=∞# ~åRO ã¨Ç¨Ï[ ã≤^Œú"≥∞ÿ# =#~°∞Å‰õΩ Ñ¨Ù\˜ìÅ∞¡. HÍh Jaè=$kú¿Ñi@ =∞#O KÕ¿ã PHõ$`åºÅ =Å¡
„Ñ¨Hõ$uH˜ f„="≥∞ÿ# #+¨ìO "å\˜Å∞¡`«∞#flk. qK«Hõ∆}Ï ~°Ç≤Ï`«OQÍ =$H∆ÍÅ#∞ #iH˜"ÕÜ«∞@O, J#=ã¨~°OQÍ
JkèHõ Éèí∂QÆ~°ƒù[ÖÏÅ "å_»HõO =Å¡ ™ê~°=O`«"≥∞ÿ# Éèí∂q∞ ZO`À JÜ≥∂QÆº"≥∞ÿ áÈ`«∞#flk. D qÑ¨s`«
áÈHõ_»Å =Å¡ JkèHõOQÍ #+¨ìáÈ~Ú |eÜ«∞=Ù`«∞#flk Ñ¨Öˇ¡"åã¨∞ÖË.
ÃÑ· J"åOKè«hÜ«∞ Ñïã≤÷`«∞Å#∞ x"åiOKÕO^Œ∞‰õΩ, ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞Å ~°Hõ∆} H˘~°‰õΩ PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò
„Ñ¨Éèí∞`«fiO ^Õâ◊OÖ’<Õ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜™êiQÍ PO.„Ñ¨."å@~ü, ÖÏºO_£ JO_£ „\©ãπ K«\Ïìxfl (Andhra Pradesh
Water, Land and Trees Act - 2002) `≥zÛOk.
h\˜ xÅfiÅ ÃÑOÑ¨Ù^ŒÅ, =$Hõ*∆ ÏÖÏÅ =$kú, LÑï`«Å, Éè∂í QÆ~ƒ° [ù ÖÏÅ "å_»HÍxfl „Hõ=∞|nÌHiõ OK«@O
=∞iÜ«Ú h\˜ =#~°∞Å ~°Hõ∆}, Éèí∂q∞ „Ñ¨Hõ$u ã¨=∞`«∞Åº`«Å ~°Hõ∆} D K«@ìOÜ≥ÚHõ¯ =ÚYº L^ÕÌâßºÅ∞.
D K«@ìO Ü≥ÚHõ¯ L^ÕÌâßºÅ∞ <≥~°"Õˆ~ÛO^Œ∞‰õΩ ~åR™ê÷~ÚÖ’ ''~åR h~°∞, Éèí∂q∞ =∞iÜ«Ú =$Hõ∆=ÚÅ
J^ä•i\©—x U~åÊ@∞ KÕÜ∞« @O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. J^Õq^èOŒ QÍ lÖÏ¡, =∞O_»Å ™ê÷~ÚÖ’ J^ä•i\©Å‰õΩ x|O^è#Œ Å∞
U~åÊ@∞ KÕÜ«∞@O [iyOk.
~åR™ê÷~Ú lÖÏ¡™ê÷~Ú =∞O_»Å™ê÷~Ú
Z) ZH±û, JÑ¶+‘ Ü ≤ ∂≥ K≥~· ü Ñ¨~û° <£ ÑÖKå~Úf~å*ò lÖÏ¡ HõÖˇHõì~ü =∞O_»Ö~Ô "≥#∂º JkèHÍi
„QÍq∂}Ïaè=$kú =∞iÜ«Ú
„QÍq∂} h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å
âßMÏ =∂`«∞ºÅ∞.
a) –– –– –– ––
ã≤) "≥·ãπ K≥·~üÑ¨~°û<£ „Ñ¨Éèí∞`«fi „Ñ¨^è•#HÍ~°º^Œi≈ =ÚQÆ∞æ~°∞ Ü«∞OÑ≤Ñ≤Å∞ =∞O_»Å Jaè=$kú JkèHÍi
=∞iÜ«Ú W^ŒÌ~°∞ *ˇ_£
Ñ≤\ ˜ã≤ ã¨Éèí∞ºÅ#∞ lÖÏ¡
ZH±û JÑ¶‘+≤Ü«∂ K≥·~°‡<£
<åq∞<Õ\ò KÕ™êÎ~°∞.
_ç) ZH±û JÑ¶+‘ Ü≤ ∂« ã¨É∞íè ºÅ∞ „ÑÉ¨ ∞íè `«fi =º=™êÜ«∞ HÍ~°º^Œi≈ *Ï~ÚO\ò _≥~Ô· Hõ~ì –ü =º=™êÜ«∞O ã¨É∞íè ºÅ∞:1. =∞O_»Å Hˆ O„^Œ
„QÍ=∞ÑÖKå~Úf ã¨~Ê° OK«∞
2. =∞O_»Å ZH±û JÑ¶+‘ Ü ≤ ∂≥
K≥~· ‡° <£KÕ <åq∞<Õ\ò KÕÜ∞« |_ç#
W^ŒÌ~°∞ Ü«∞OÑ≤\ ˜ã≤Å∞.
9
W) —— WiˆQ+¨<£ =∞iÜ«Ú Hõ=∂O_£ ã¨∂ÑïO>ˇ_≥O\ò
UiÜ«∂ Jaè=$kú WO[h~ü WiˆQ+¨<£
ã¨Ç¨Ü«∞ WO[h~°∞,
WiˆQ+¨<£ âßY
9
103
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 ZÑ¶π) —— „Ñ¨Éèí∞`«fi HÍ~°º^Œi≈
=ÚxûÑ¨Öò áêÅ#
ã¨∂ÑïO>ˇO_≥O\ò
„QÍq∂}h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å
Éèí∂QÆ~°ƒù[Å âßY #∞O_ç
XHõ JkèHÍi
9
l) —— „Ñ¨Éèí∞`«fi HÍ~°º^Œi≈ _çÑ¨Óº\© _≥·Ô~Hõì~ü, Éèí∂QÆ~°ƒù ã¨Ç¨Ü«∞ _≥·Ô~Hõì~ü,
„QÍq∂}h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å [Å=#~°∞Å âßY =º=™êÜ«∞ âßY
ÃÇÏKü) —— „Ñ¨Éèí∞`«fi HÍ~°º^Œi≈ _çÑ¨Óº\© _≥·Ô~Hõì~ü, QÆ#∞Å∞ ã¨Ç¨ Ü«∞ „áê*ˇ‰Ωõ ì JkèHÍi
ÑÖKå~Úf~å*ò Yx*ÏÅ âßY S.\˜._ç.Z.
S) —— „Ñ¨Éèí∞`«fi HÍ~°º^Œi≈ Hõ#ûˆ~fi@~ü PÑ¶π á¶êÔ~ãπì ã¨g∞Ñ¨ÑÙ̈ J@g âßY JkèHÍi
Ñ¨~åº=~°} _çÑÓ¨ º\© („Ñ}¨ ÏoHõ =∞iÜ«Ú) lÖÏ¡ ZH±û JÑ¶+‘ Ü ≤ ∂« K≥~· ‡° <£
qã¨Î~°}) ÖË^• „áê^ÕtHõ QÍiKÕ`« <åq∞<Õ\ò KÕÜ∞« |_ç#
_çq[#Öò J@g JkèHÍi XHõ =∞Ç≤Ïà◊`À Hõeã≤
=ÚQÆ∞~æ ∞° „ÑÉ¨ ∞íè `Õfi`«~° ãÖã¨Å÷
„Ñüx^è∞Œ Å∞ (WVA/VSS/
"å@~ü Ã+_£ J™Èã≤Ü∞Õ +¨<£
*ˇ) —— "≥·ãπ Kèå#ûÅ~ü, PKå~°º „áê*ˇ‰õΩì PÑ¶‘ã¨~ü S\˜_ç/
Z<£.l.~°OQÍ =º=™êÜ«∞ Ü«∞OZ_çZ/Ñ≤\ ˜l
qâ◊fi q^•ºÅÜ«∞O
ÔH) ã¨Éèí∞ºÅ∞ :– 1) _®II ÔH.PO[<ÕÜ«ÚÅ∞ sl#Öò JkèHÍi, PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò
„Ñ^¨ •è #Kå~°∞ºÅ∞ *ˇÜ∞« <£\Ü˜ Ú« HÍÅ∞+¨º xÜ«∞O„`«} =∞O_»e
Ñ¨~åº=~°} âßY
2) „á⁄IIN^èŒ~ü =¸iÎ =ÚYºHÍ~°ºx~°fiÇ¨Ï}ÏkèHÍi
„Ñ¨^è•<åKå~°∞ºÅ∞, lÜ«∂Ñ¶≤ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü
lH±û âßY, F.Ü«Ú. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ "≥∞„\’ áêe\<£
"å@~ü =∞iÜ«Ú ã≤=ˆ~l É’~°∞¤
#∞O_ç XHõ JkèHÍi (~°OQÍÔ~_ç¤)
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ lÖÏ¡Å‰õΩ)
3) _®IIÔH.q.~å=Ù =ÚxûÑ¨Öò áêÅ<å âßY
„á⁄ÃÑã¶ ~¨ ,ü HÔ q∞HõÖò WO[hiOQ∑ #∞O_ç XHõ JkèHÍi
âßY, PO„^èŒÜ«¸x=iû\©
ZÖò) ã¨Éèí∞ºÅ∞ :– 1) _®II\˜.Ç¨Ï#∞=∞O`«~å=ÙlÖÏ¡ ZH±û JÑ¶≤+≤Ü≥∂ K≥·~°‡<£QÍi
i>ˇ~ÿ ∞° ¤ WO[h~°∞, W<£–pÑ¶π L^ÕÌâ◊ºO„Ñ¨HÍ~°O J~Ú^Œ∞QÆ∞~°∞
=∞iÜ«Ú "å@~ü Hõ#ûˆ~fi+¨<£ „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞Å∞, Ã+_»∂ºÅ∞¤
q∞+¨<£ ã¨Éèí∞ºÅ∞ ‰õΩÖÏÅ∞, `≥QÆÅ∞ =∞iÜ«Ú =∞Ç≤Ïà◊
XH˘¯Hõ¯i`À HõeÑ≤ "≥Ú`«OÎ J~Ú^Œ∞QÆ∞~°∞
9 2) N Z.ÃÇÏKü.=¸ã≤fi ÃÇ·Ï^Œ~°ÉÏ^£ lÖÏ¡ J~Ú`Õ Ç¨ï_®
„Ñ^¨ •è # J@g Hõ#fiˆ~fi@~ü (i>ˇ~ÿ )¤ ü #∞O_ç _≥~Ô· Hõ~ì ,ü J~°ƒ<£ á¶ê~Ô „ã‘ì
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 104
9 3) _®II*ˇ."≥OHõ>âË fi◊ ~°∞,¡ _≥~Ô· Hõ~ì ü
ã≤Z*ˇ_P£ ~üS, *’^èÑ£ Ó¨ ~ü(i>ˇ~ÿ )¤ü
9
Ü«∞O) ã¨Éèí∞ºÅ∞ :– N"≥.· q.=∞ÖÏ¡~Ô _ç¤ „QÍq∂}Ïaè=$kú „áê*ˇ‰Ωõ ì _≥~Ô· Hõ~ì ,ü _çÑZ≤ Ñ≤/lÖÏ¡
„@ã¨∞ì (Ü«∞<£lF) J#O`«ÑÓ¨ ~ü
Z<£) ZH±û.JÑ¶≤+≤Ü≥∂
"≥∞O@~ü Ãã„Hõ@s „Ñ¨Éèí∞`«fiHÍ~°º^Œi≈, [Å#=~°∞Å x~°fiÇ¨Ï} ã¨Ç̈Ü∞« WO[h~ü (P~ü_|» ∂¡Zãπ)
„QÍg∞}Ïaè=$kÌ Ã+_»∂ºÅ∞ ÑïÜ«∂Ö’ J~Ú`Õ
XHõ Ã+_»∂ºÅ∞ `≥Q/Æ *ÏuH˜
K≥Ok#=ºH˜Îx ã¨Éèí∞ºxQÍ
<åq∞<Õ\ò KÕÜ∂« e. Ã+_»∂ºÅ∞
‰õΩÖÏÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ x=ã≤OKÕ
=∞O_»ÅOÖ’ P ‰õΩÖÏÅ
„Ñüxkèx ã¨Éèí∞ºxQÍ
<åq∞<Õ\ò KÕÜ«∂e.
9 9
105
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 J#∞|O^èŒO – 7 9
ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞Å‰õΩ tHõ∆}
73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°} Ñ¨~°º=™ê#OQÍ ÑÖKåÜ«∞f~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ K«@ì|^Œú`« HõeÊOK«|_çOk.
ÑïáêÅ#Ö’ „Ñ¨[Å ÉèÏQÆ™êfi=∂ºxfl ÃÑOKåÅ<åfl, Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ „Ñ¨[efl ÉèÏQÆ™êfi=Úºefl KÕÜ∂« Å<åfl,
„Ñ¨[Å PHÍOHõ∆Å#∞ <≥~°"Õˆ~Û kâ◊QÍ ÑÖKåÜ«∞f~å*ò ãÖã¨÷Å∞ Ñ¨xKÕÜ«∂Å<åfl, D ãÖã¨÷Å‰õΩ ãÖ™ê÷QÆ`«
U~åÊ@∞¡, q^èŒ∞Å∞, x^èŒ∞Å∞, ÉÏ^èŒº`«Å∞ W"åfie. WO`ÕHÍ‰õΩO_® `«fii`«OQÍ =∂~°∞`«∞#fl ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ,
=∂Ô~¯\ò Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’, #∂`«# ™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝#O, „Ñ¨[Å PHÍOHõ∆ÅÖ’x ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ ÑÖKåÜ«∞f~å*ò
~å*ò ãÖã¨Å÷ Ñ¨xf~°∞#∞, ÉÏ^èºŒ `«Å#∞ f„=`«~O° KÕã∞¨ #Î flk. JO^Œ∞Hˆ D ãÖã¨Å÷ Ö’ ZxflÔH#· „Ñ¨*Ï„Ñüx^è∞Œ Å‰õΩ
„Ñ¨[Å ã¨=∞ã¨ºÅÑ¨@¡ J=QÍÇ¨Ï#, Ñïëê¯~°O KÕÜ«∞\ÏxH˜ `«y# Ñï*Ï˝#O ÃÑOá⁄OkOz, tHõ∆} WzÛ
ÑïáêÅ#Ö’ "åi â◊H˜Î ™ê=∞~å÷ºÅ#∞ â◊H˜Î=∞O`«O KÕÜ«∂eû# J=ã¨~°O LOk.
`«~°`«~åÅ∞QÍ qq^èŒ KÕu =$`«∞ÎÅ∞, =º=™êÜ«∞ ãÖ|Okè`« Ñ¨#∞Ö’¡ =∂„`«"Õ∞ J#∞Éèí=O QÆ_çOz#
=~åæÅ „Ñüx^èŒ∞Å∞ =∞iÜ«Ú QÆ$Ç¨Ï ãÖ|O^èŒ "åºÑ¨HÍÅˆH Ñïq∞`«"≥∞ÿ# =∞Ç≤Ïà◊Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ 73=
~å*ÏºOQÆ K«@ìO xˆ~ÌâßÅ Ñ¨~°º=™ê#OQÍ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜™êiQÍ ÑïáêÅ<å =º=ã¨÷Ö’H˜ J_»∞QÆ∞ÃÑ\Ïì~°∞.
"åiH˜ `«=∞ `«=∞ q^èŒ∞Å∞, ÉÏ^èŒº`«Å∞, „Ñ¨*Ï ã¨=∞ã¨ºÅÑ¨@¡ J=QÍÇ¨Ï# K«\ÏìÅ J=∞Å∞Ö’x JOâßÅÑ¨@¡
Ñï*Ï˝#O ÃÑOz, =ºH˜ÎQÆ`« <≥·Ñ¨Ù}Ïºefl ÃÑOá⁄OkOz, ãÖ™ê÷QÆ`« ™ê=∞~å÷ºÅ <≥·Ñ¨Ù}Ïºxfl JOkOz "≥∞~°∞ÔQ·#
ÑïáêÅ# JOkOK«\ÏxH˜ `«y# tHõ∆}#∞ W"åfieû# ÉÏ^èŒº`« „Ñ¨Éèí∞`«fiOÃÑ·# L#flk.
PO„^èŒ„Ñ¨^ÕâòÖ’ tHõ∆}Ï ãÖã¨÷Å∞
|ÅÇ‘Ï# =~åæÅ #∞O_ç ÑÖKåÜ«∞f~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ ZxflÔH·# „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞Å‰õΩ tHõ∆} WzÛ D
=~åæÅ‰õΩ ÑïáêÅ#Ö’ <≥·Ñ¨Ù}ºO ÃÑOK«\ÏxH˜, ãÖ™ê÷QÆ`« ™ê=∞~°÷ºO ÃÑOKÕ kâ◊QÍ qq^èŒ ã≤qÖò ™⁄Ãã·\ ©
ãÖÑ¶¨∂Å∞ Ñ¨xKÕã¨∞Î<åfl~Ú. g\˜Ö’ =ÚYºOQÍ „Ñ≤Ü«∂, ã≤_»|∂¡ ºZãπ "≥Ú^ŒÖˇ·# ãÖã¨÷Å Hõ$+≤ QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ#k.
Z.ZO.P~ü. Jáê~ü¤
ÃÑ· Pâ◊Ü«∂Å#∞ <≥~°"Õˆ~Û kâ◊QÍ PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò „Ñ¨Éèí∞`«fiO P^èŒfi~°ºOÖ’x Z.ZO.P~ü. Z.Ñ≤.
„QÍg∞}Ïaè=$kú JHÍ_»g∞ (Jáê~ü¤) ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷ÅÖ’ ZxflÔH·# „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞Å‰õΩ tHõ∆} W=fi_»OÖ’
^Õâ◊OÖ’<Õ „Ñ¨^äŒ=∞ ™ê÷#OÖ’ LOk.
D ãÖã¨÷ qq^èŒ ™ê÷~ÚÖ’¡x ÑÖKåÜ«∞f~å*ò ãÖã¨÷Å q^èŒ∞Å∞, ÉÏ^èŒº`«ÅÃÑ· „Ñ¨Éèí∞`«fi JkèHÍ~°∞Å∞,
„Ñ¨*Ï „Ñüx^è∞Œ Å`À J^èºŒ Ü«∞# ã¨^ãŒ ∞¨ ûÅ∞ (=~°∞¯ëêÑ¨ÙÅ∞), Ããq∞<å~°∞¡ [iÑ≤ PÜ«∂ ã¨=∞ã¨ºÅ Ñ¨@¡ J=QÍÇ¨Ï##∞,
Ñïëê¯~°O K«∂¿Ñ kâ◊QÍ „Ñ¨Ü«∞`åflÅ#∞ KÕÜ«∞@O [iyOk. lÖÏ¡ Ñï+¨`ü K≥·~ü Ñ¨~°û<£Å∞, *ˇ_£Ñ≤\ ˜ã≤ ã¨Éèí∞ºÅ∞,
lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ™êìO_çOQÆ∞ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞, =∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞, ZOÑ≤\ ˜ã≤ ã¨Éèí∞ºÅ∞, ã¨~°ÊOK«∞Å∞,
9 "å~°∞¤ ã¨Éèí∞ºÅ`À ã¨Ç¨ ^•^•Ñ¨Ù Jxfl ÑÖKåÜ«∞f~å*ò ãÖã¨÷Å „Ñüx^èŒ∞Å‰õΩ tHõ∆} W=fi_»O [iyOk. 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 106
9 ÃÑ· tHõ∆}Ï HÍ~°º„Hõ=∂efl x~°fiÇ≤ÏOKÕO^Œ∞‰õΩ Jáê~°∞¤`Àáê@∞, Jáê~°∞¤ P^èŒfi~°ºOÖ’ ~åR "åºÑ¨ÎOQÍ
qq^èŒ „áêO`åÅÖ’ S^Œ∞ ÑÖKåÜ«∞f qã¨~Î }° tHõ}∆ Ï Hˆ O„^•Å∞ L<åfl~Ú. Jq ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£Ö’x ~å*ËO„^Œ#QÆ~,ü
9
`«∂~°∞Ê QÀ^•=i lÖÏ¡Ö’x ™ê=∞~°H¡ À@, QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡Ö’x ÉÏÑ¨@,¡ z`«∂~Î ∞° lÖÏ¡Ö’x NHÍà◊ÇÏ¨ ã≤Î =∞iÜ«Ú
=~°OQÆÖò lÖÏ¡Ö’x Ç¨Ïã¨<£ÑïÎÅÖ’ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_ç L<åfl~Ú.
ÃÑ· tHõ∆}Ï ãÖã¨÷Å∞ 1958Ö’ ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fiO „áê~°OaèOz# Hõ=¸ºx\© Jaè=$kú Ñ¨^äŒHÍÅ#∞
„Ñ¨[Å‰õΩ KÕ~°"Õ¿ã kâ◊QÍ „QÍg∞}Ïaè=$kú JkèHÍ~°∞Å tHõ∆}Ï ˆHO„^•Å∞ (q._ç.F. ¢>ˇÿxOQ∑ ÃãO@~üû)QÍ
„áê~°OaèOK«|_ç<å~Ú. D ˆHO„^•ÅÖ’‰õÄ_® ÑÖKå~Úf~å*ò „Ñ¨*Ï„Ñüx^èŒ∞Å‰õΩ, „Ñ¨Éèí∞`«fi JkèHÍ~°∞Å‰õΩ,
J#kèHÍ~°∞Å‰õΩ x~°O`«~O° QÍ tHõ}∆ W=fi@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Jáê~°∞Ö¤ ’#∞, W`«~° qã¨~Î }° tHõ}∆ Ï Hˆ O„^•ÅÖ’#∞
ã¨=∞Ü«∂#∞‰õÄÅOQÍ WKÕÛ tHõ∆}Ï HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# Ñ¨ÓiÎ ã¨=∂Kå~°O HÀãÖ WO@~ü<≥\òÖ’
(http://www.amr-apard.gov.in./index.htm) #∞O_ç á⁄O^Œ=K«∞Û#∞. =∞iÜ«Ú „HÕk J„_»ãπÅÖ’ ‰õÄ_®
ãÖ„Ñ¨kOK« =K«∞Û#∞.
1. Hõq∂+¨#~ü, Z.ZO.P~ü. Z.Ñ≤. „QÍg∞}Ïaè=$kú JHÍ_»g∞, ~å*ËO„^Œ#QÆ~ü, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ – 30

á¶È<£ <≥O. : 040–24015337, 040–24015959
2. „Ñ≤xûáêÖò, qã¨Î~°} tHõ∆}Ï ˆHO„^ŒO, ~å*ËO„^Œ#QÆ~ü, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ – 30

á¶È<£ <≥O. : 24015101, 24017763.
3. „Ñ≤xûáêÖò, qã¨Î~°} tHõ∆}Ï ˆHO„^ŒO, ÉÏÑ¨@¡, QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡.

á¶È<£ : 08643 – 224109.
4. „Ñ≤xûáêÖò, qã¨Î~°} tHõ∆}Ï ˆHO„^ŒO, ™ê=∞~°¡HÀ@, `«∂IIQÀII lÖÏ¡.

á¶È<£ : 0884 – 2327322.
5. „Ñ≤xûáêÖò, qã¨Î~°} tHõ∆}Ï ˆHO„^ŒO, NHÍà◊Ç¨Ïã≤Î, z`«∂Î~°∞ lÖÏ¡.

á¶È<£ : 08578 – 222364.
6. „Ñ≤xûáêÖò, qã¨Î~°} tHõ∆}Ï ˆHO„^ŒO, Ç¨Ïã¨<£ÑïÎ, =~°OQÆÖò lÖÏ¡.

9 9
107
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 J#∞|O^èŒO – 8 9
Ñ¨*Ï JOK«<åÅ∞
(l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 375 `Õk : 15.12.2001)
„Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ QÍx, ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷Å∞ QÍx, `«=∞ ÑïkèÖ’ KÕÜ«Ú#\˜ì U Ñ¨x J~Ú##∂
„Ñ¨[Å‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ HÍÖÏÅ áê@∞ LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_Õ q^èŒOQÍ, Ñ¨\ ˜+¨ìOQÍ LO_®Å<Õ L^ÕÌâ◊ºO`À<Õ KÕÑ¨_»`å~°∞.
J\˜ì Ñ¨#∞Å∞ WO[hiOQ∑ Ñï*Ï˝#O QÆÅ „Ñ¨Éèí∞`Àfi^ÀºQÆ∞Å Ñ¨~°º"ÕHõ∆}Ö’, HÍO„\ÏHõì~°¡ ^•fi~å<Õ KÕ~Ú™êÎ~°∞.
Ñ¨~°º"ÕHõ∆} Ö’ÑÖ=Å¡#∂, =∞iÜ«Ú HÍO„\ÏHõì~°¡ JkèHõ ÖÏÉèí¿ÑHõ∆ =Å¡#∂ H˘xfl ™ê~°∞¡ KÕã≤# Ñ¨#∞ÅÖ’ <å}º`«
Ö’Ñ≤Oz H˘kÌ HÍÖÏxˆH x~°∞Ñ¨Ü≥∂QÆO J=Ù`å~Ú. J\˜ì Ñ¨#∞ÅÖ’ „Ñ¨[Å „Ñ¨"Õ∞Ü«∞O LO_»^Œ∞ QÆ#∞Hõ ,
"å~°∞#∞ JÑ¨#∞Å#∞ `«=∞ ÉèÏ=O`À K«∂_»~°∞.
JO^Œ∞ =Å¡ ÑÖKå~Úf ~å*ò ãÖã¨÷ÅÖ’ KÕÑ¨@∞ì Ñ¨#∞Å∞ „Ñ¨[Å ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO`À<Õ KÕÑ¨\ ˜ì „Ñ¨[Å‰õΩ
J~°=÷ ∞ÜÕ∞º ÉèÏ+¨Ö’<Õ JOK«<åÅ∞ "åi KÕ`<« Õ `«Ü∂« ~°∞ KÕ~ÚOKÕ q^è•#"Õ∞ „Ñ¨*Ï JOK«<åÅ Ñ¨#∞Å q^è•#=Ú.
JÖÏ „Ñ¨[Å`À KÕ~ÚOz# Ñ¨#∞Å‰õΩ `«‰Ωõ ¯= Y~°∞Û`Àáê@∞, "åi LÑ¨Ü∂≥ QÍ~°O÷ . "åˆ~ P Ñ¨#∞Å∞ KÕã∞¨ H˘O\Ï~°∞
QÆ#∞Hõ, <å}º`« Ö’áêÅ∞ ÖË‰Ωõ O_® Ñ¨\ +˜ Oì¨ QÍ LO\Ï~Ú. J\˜ì Ñ¨#∞Å Ñï~°H} ∆õ ‰õÄ_® „Ñ¨[ÖË KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~°∞.
D Ñ¨#∞Å x~°fiÇ¨Ï}Ö’ WO[h~°∞¡ ™êOˆHuHõ ã¨Ç¨ Ü«∞O JOk™êÎ~∞° . Ñ¨#∞Å#∞ D „HÕk q^è•#O J#∞ãïOz
KÕÑ¨_»`å~°∞.
J=QÍÇ¨Ï<å ã¨^Œã¨∞ûÅ∞ :
u Ñ¨#∞Å#∞ „QÍ=∞ ã¨ÉèíÖ’ QÆ∞iÎ™êÎ~°∞. Ñ¨#∞Å∞ U „Ñ¨^Õâ◊OÖ’ KÕÑ¨_»`å~À, P „Ñ¨^Õâ◊OÖ’ x"åã¨=ÚO_Õ
"å~°O^Œ~°∂ „QÍ=∞ ã¨Éèí‰õΩ Ç¨[~°QÆ∞#@∞¡ K«∂™êÎ~°∞.
u „áê^è•#º`«##∞ãïOz =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨xKÕÑ¨>Ëì „Ñ¨^Õâ◊=ÚÖ’x „Ñ¨[Å`À J=QÍÇ¨Ï<å ã¨^Œã¨∞ûÅ∞
x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞. ã¨^Œã¨∞û‰õΩ „Ñ¨*Ï „Ñüx^èŒ∞Å∞, WO[h~°∞¡ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å~°∞ Ç¨[~°∞
HÍ"åe.
u P Ñ¨xH˜ HÍ=Åã≤# "≥∞\©iÜ«∞Öò, ‰õÄbÖˇO^Œ~°∞ J=ã¨~°=∞=Ù`å~°∞,˜ ™ê÷xHõOQÍ ‰õÄb ˆ~>ˇ¡ÖÏ =Ù<åfl~,
"≥∞\©iÜ«∞Öòû U ˆ~@∞‰õΩ ZHõ¯_» Åaè™êÎ~Ú "≥Ú^ŒÖˇ·#q ˆ~@¡‰õΩ ^˘iˆHn ã¨^Œã¨∞ûÖ’x „Ñ¨[Å`À
K«~°Û[~°∞Ñ¨Ù`å~°∞.
u P "≥∞\©iÜ«∞Öò ˆ~@¡#∞ ZÃãû™êû~ü ˆ~@¡`À áÈeû „Ñ¨*Ï JOK«<åÅ#∞ ã¨~°à◊"≥∞ÿ# ÉèÏ+¨Ö’ WO[h~°∞
`«Ü«∂~°∞ KÕ™êÎ~°∞. "å\˜<Õ „Ñ¨*Ï JOK«<åÅ∞ JO\Ï~°∞.
J@∞¡ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤# „Ñ¨*Ï JOK«<åÅ „Ñ¨`«∞Å#∞ Ç¨[Ô~·# "åiH˜ ÑÖz JOK«<åÅÖ’x Jxfl
9 u
q+¨Ü«∂Å#∞ "åiH˜ J~°÷=∞ÜÕ∞º@@∞¡ q=i™êÎ~°∞. 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 108
9Ñ¨#∞Å Hõq∞\©H˜ Ñ¨x Ñ¨~°º"ÕHõ∆} / qlÖˇ#∞û Hõq∞\© U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e: 9
u J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ >ˇO_»~°∞¡ Ñ≤ez HÍO„\ÏHõì~°¡ ^•fi~å ÖË^• âßMÏ Ñ¨~°OQÍ Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ«∂e.
u HÍO„\ÏHõ~ì ¡° ^•fi~å KÕ~Ú¿ã,Î "å_Õ "≥∞\©iÜ«∞Öò <å}º"≥∞#ÿ ^Õ<å, HÍ=Åã≤# Ñï=∂}OÖ’ "å_»∞`«∞<åfl~å
J<Õ ^•xH˜ qlÖˇ#∞û Hõq∞\© ÉÏ^èŒº`« =Ç≤Ïã¨∞ÎOk.
u Zãπ.Zãπ.P~ü. ˆ~@¡#∞ ™ê÷xHõ ˆ~@¡`À ãï K«∂ã≤ `«‰õΩ¯= ˆ~@¡‰õΩ Ñ¨x Ñ¨Ó~°ÎÜÕ∞º@@∞¡ qlÖˇ#∞û Hõq∞\©
âßMÏ Ñ¨~°OQÍ Ñ¨xKÕÜ«Ú "åiH˜ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞ÎOk.
u Ñ¨xx ÅaÌ^•~°∞ÖË KÕÑ¨_ç`Õ qlÖˇ#∞û Hõq∞\© Ñ¨xx Ñ¨~°º"ÕH˜∆ã¨∞ÎOk.
=∞^èŒºO`«~° J=QÍÇ¨Ï# ã¨^Œã¨∞û :

u Ñ¨x =∞^èŒºÖ’ #∂~°∞ âß`«O "≥∞\©iÜ«∞Öò `≥KåÛ~å? ÖË^•, JÑ¨Ê\˜ =~°‰õΩ [iy# Ñ¨x Ñïã≤÷u
(<å}º`«) ZÖÏ =Ù#fln `≥Å∞ã¨∞HÀ_®xH˜ =∞^èŒºO`«~° J=QÍÇ¨Ï# ã¨^Œã¨∞û x~°fiÇ≤ÏOKåe.
JOu=∞ J=QÍÇ¨Ï# ã¨^Œã¨∞û :

u Ñ¨x Ñ¨ÓiÎ J~Ú# `«~åfi`«, JOu=∞ J=QÍÇ¨Ï# ã¨^Œã¨∞û x~°fiÇ≤ÏOKåe. Ñ¨#∞Å Hõq∞\© `«Ü«∂~°∞
KÕã≤# iHÍ~°∞¤Å∞ ÑïjeOK«_»O, WO[h~°∞¡ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤# =~°∞¯ iHÍ~°∞¤ P"≥∂kOK«_»O JOu=∞
J=QÍÇ¨Ï<å ã¨^Œã¨∞ûÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
W`«~° JOâ◊=ÚÅ∞ :
u Ñ¨#∞Å∞ KÕÜ«Ú „Ñ¨^Õâ◊OÖ’ PÜ«∂ Ñ¨#∞Å‰õΩ ãÖ|OkèOz# q=~åÅ`À É’~°∞¤Å∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
u qlÖˇ#∞û Hõq∞\© U~åÊ@∞ KÕÜ«∞x^Õ, U P"åãÖÖ’#∂ Ñ¨x „áê~°OaèOK«~å^Œ∞.
u Ñ¨x Ñ¨ÓiÎ J~Ú# `«~åfi`«, ã‘eOQ∑ áÈQÍ q∞ye# ™⁄=Ú‡`À J^Œ#Ñ¨Ù Ñ¨xx KÕã¨∞HÀ=K«∞Û#∞.
u "≥∞[~ü"≥∞O@∞¡, K≥H± "≥∞[~°∞"≥∞O@∞¡ WO[h~°∞¡ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.
u „Ñ¨[Å ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO`À, "åi Ü≥ÚHõ¯ JOK«<åÅ ˆ~@¡Ö’#∂, <å}º"≥∞ÿ# "≥∞\©iÜ«∞Öò `À#∂ KÕ™êÎ~°∞
QÆ#∞Hõ, Ñ¨xÖ’ HÍO„\ÏHõì~°¡ ÖÏÉèÏÅ∞ ÖËHõ áÈ=Ù@, L#fl#∂ <å=∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú#O^Œ∞# Ñ¨x `«‰õΩ¯=
Y~°∞Û`À<Õ Ñ¨ÓiÎ J=Ù`«∞Ok, <å}º`« ‰õÄ_® ÉÏQÆ∞O@∞Ok.
u P Ñ¨xx "åi ÉèÏQÆ ™êfi=∞ºO`À, JHõ¯_ç "åi`À<Õ KÕ~ÚOz#O^Œ∞# P Ñ¨xx "å~°∞ `«=∞ ã¨fiO`«k
9 J<Õ ÉèÏ=#`À *Ï„QÆ`«ÎQÍ LÑ¨Ü≥∂yOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. Z‰õΩ¯= HÍÅO =∞xflHõQÍ LO@∞Ok.
9
109
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 J#∞|O^èŒO – 9 9
ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å ZxflHõÖ’¡ i[ˆ~fi+¨#∞¡
ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨Ö÷ #·ˇ „QÍ=∞ÑÖKå~Úf, =∞O_»Å Ñï+¨`∞« ,Î lÖÏ¡ Ñï+¨`∞« ÅÎ Ö’ J^èºŒ ‰õΩ∆ Å ã¨É∞íè ºÅ
™ê÷<åÅ‰õΩ Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ, Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÅÆ , "≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å‰õΩ K≥Ok# "åiH˜ =∞iÜ«Ú =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ
i[ˆ~fi+¨#∞¡ HõeÊOK«|_ç#q. J@∞¡ i[ˆ~fi+¨#∞¡ ˆH\Ï~ÚOK«∞@Ö’ J#∞ãïOK«=Åã≤# ~°∂Å∞û#∞ „Ñ¨Éèí∞`«fi
l.F.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.<≥O. 140 ÑÖKå~Úf~å*ò =∞iÜ«Ú ~°∂~°Öò _≥=ÅÑπ"≥∞O@∞ (ZxflHõÅ∞) `Õn 20.4.2001
^•fi~å `≥Å∞Ñ¨|_ç#q.
D „HÕ^Œ `≥eÊ# q^èŒOQÍ qq^èŒ ™ê÷<åÅ‰õΩ „Ñü ™ê^è•~°} ZxflHõÅ‰õΩ =∞O^Œ∞ i[ˆ~fi+¨#∞¡ x~°‚~ÚOz
„QÍ=∞ÑÖKå~ÚfH˜ ãÖ|OkèOz KÕã≤# i[ˆ~fi+¨#¡ q=~åÅ#∞ lÖÏ¡ ÔQl@∞Ö’#∞, =∞O_»ÅÑï+¨`«∞Î, lÖÏ¡
Ñï+¨`«∞ÎÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz KÕã≤# i[ˆ~fi+¨#¡ q=~åÅ#∞ PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ~åR QÆl@∞Ö’#∞ <À\˜ÃÑ¶·KÕ™ê~°∞.
1. „QÍ=∞ÑÖKå~Úf ã¨Éèí∞ºÅ ("å~°∞¤ "≥∞O|~°¡) i[ˆ~fi+¨#∞¡ :
Z) „QÍ=∞ÑÖKå~Úf ã¨Éèí∞ºÅ i[ˆ~fi+¨#¡#∞ `«# ÑïkèÖ’x Jxfl „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ‰õΩ Ô~"≥#∂º
_çq[#Öò JkèHÍi x~°‚~Ú™êÎ~°∞. "≥Ú^Œ@ Ã+_»∂ºÅ∞ `≥QÆÅ‰õΩ, Ã+_»∂ºÅ∞ ‰õΩÅ=ÚÅ‰õΩ K≥Ok# ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ "åi
[<åÉèÏ „áêuÑ¨kHõ# ("≥Ú`«OÎ „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÖ’ "åi"åi [<åÉèÏ‰õΩ ãïÑ¨_∞» #@∞¡) x~°~‚ Ú™êÎ~∞° . Ã+_»∂ºÅ∞
„áêO`åÅÖ’ =∂„`«O Ã+_»∂ºÅ∞ `≥QÅÆ "åiH˜ P „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÖ’x "≥Ú`«OÎ "å~°∞Å¤ Ö’ ã¨QÍxH˜ `«Q‰æÆ Ωõ O_»∞#@∞¡
"åiH˜ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
a) JÖÏˆQ „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÖ’¡ "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å"åiH˜ „Ñü „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÖ’#∞
Zxfl"å~°∞¤Å∞ ˆH\Ï~ÚOKåÅ<Õk x~°‚~ÚOK«∞@‰õΩ Ô~"≥#∂º _çq[#Öò JkèHÍi, =∞O_»ÅOÖ’ "åi [<åÉèÏ
^•=∂ëê x+¨ÊuÎ âß`«O „Ñ¨HÍ~°O D„HÕ^Œ á¶ê~°∞‡ÖÏ ##∞ãïOz ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
Reservation of B.C.'s
Mandal Proportionate in the State (34%) Mandal B.C.'s
= X
Percentage of B.C.s State Percentage of B.C.'s Percentage
(38.8%)
= 0.876 x Percentage of B.C.'s in the Mandal Parishad.
~åROÖ’ "≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å"åi [<åÉèÏ#∞ 38.8%QÍ, PO„^è„Œ Ñ¨^âÕ ò "≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å"åi
ÃÑ¶·<å#∞û HÍ~˘Êˆ~+¨<£ "å~°∞ 1.3.1991Ö’ ¿ãHõiOz# ÖˇHõ¯Å P^è•~°OQÍ x~°‚~ÚOK«|_çOk.
ã≤) =∞iÜ«Ú „Ñü „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÖ’ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `«~°QÆ`«∞Å‰õΩ, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ‰õΩ,
"≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å‰õΩ =∞iÜ«Ú i[~°∞fiKÕÜ«∞|_»x FÃÑ<£ ˆH@ys "å~°∞¤ÅÖ’, 1/3= =O`«∞ "å~°∞¤Å#∞
9 =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ i[~°∞fiKÕ™êÎ~°∞.
ÃÑ· q^èŒOQÍ x~°‚~ÚOz# q=~°=ÚÅ#∞ P~ü._ç.F. QÍ~°∞ ãÖ|Okè`« Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.‰õΩ ÑÖÑ≤™êÎ~°∞.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 110
9
`«^Œ∞Ñï Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. QÍ~°∞ PÜ«∂ ˆH@ysÅ‰õΩ (Ü«∞ãπ.\˜., Ü«∞ãπ.ã≤., a.ã≤.Å∞) K≥Ok# "åi [<åÉèÏ#∞
"å~°∞¤Å "åiQÍ ÃÇÏK«∞Û ãÖYº #∞O_ç „Hõ=∞OQÍ `«‰õΩ¯= ãÖYºÖ’ LO_»∞#@∞¡ `«Ü«∂~°∞KÕ™êÎ~°∞. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜
9
Z‰õΩ¯= âß`«O Ã+_»∂ºÅ∞¤ `«~°QÆ`«∞Å F@~°∞¡QÆÅ "å~°∞¤Å‰õΩ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
J@∞¡ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `«~°QÆ`«∞Å"åiH˜ ˆH\Ï~ÚOz# "å~°∞¤Å#∞ `˘ÅyOz, „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÖ’x W`«~°
"å~°∞Å¤ Ö’ Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ "åiH˜ JkèHõ âß`«O F@~°∞¡ QÆÅ "å~°∞Å¤ #∞ (Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÅÆ =Öˇ<)Õ Hˆ \Ï~Ú™êÎ~∞° .
_ç) ÃÑ· q^èŒOQÍ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ"åiH˜, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ"åiH˜ "åi [<åÉèÏ ^•=∂ëê
âß`«O „Ñ¨HÍ~°O "å~°∞¤Å#∞ ˆH\Ï~ÚOz# Ñ≤^ŒÑ¨, q∞ye# "å~°∞¤ÅÖ’ "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å‰õΩ K≥Ok# "åi
[#ÉèÏ ÃÇÏK«∞Ûâß`«O #∞O_ç `«‰õΩ¯= =~°‰õΩ Dissending Order Ö’ J=∞iÛ JO^Œ∞ "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å
F@~°∞¡ ÃÇÏK«∞Ûâß`«O QÆÅ "å~°∞Å¤ #∞ "åiH˜ Hˆ \Ï~Ú™êÎ~∞° . "≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å F@~°∞Ö¡ xË „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÖ’¡
"åiH˜ ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù KÕÜ«∞~å^Œ∞.
W) =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ "å~°∞¤Å∞ ˆH\Ï~ÚOK«∞#Ñ¨Ù_»∞ Ü«∞O.Ñ≤._ç.F.QÍ~°∞ „Ñü ˆH@ysÖ’#∂ (Ü«∞ãπ.\˜.,
Ü«∞ãπ.ã≤., a.ã≤.) =∞Ç≤ÏàÏ F@~°∞¡ JkèHOõ QÍ L#fl "å~°∞Å¤ <Õ 1/3= =O`«∞ Hˆ \Ï~ÚOKåe. Ã+_»∂ºÅ∞¤ `«~Q° `Æ ∞« Å‰õΩ,
Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ‰õΩ, "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å#∞ =∞iÜ«Ú i[~°∞fi KÕÜ«∞|_»x (Open Category) ™ê÷<åÅÖ’
1/3= =O`«∞ ™ê÷<åÅ#∞ =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ P~ü._ç.F. ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl@∞¡ qq^èŒ ˆH@ysÅ‰õΩ K≥Ok# ã¨Éèí∞ºÅ ™ê÷<åÅ#∞ „QÍ=∞™ê÷~ÚÖ’ "åi"åi [<åÉèÏ
âß`«O#∞|\˜ì "≥Ú^Œ\ ˜ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ‰õΩ, `«^Œ∞Ñï Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ"åiH˜ ˆH\Ï~ÚOKåe. =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ
‰õÄ_® ÃÇÏK«∞Û [<åÉèÏ „áêuÑ¨kHõ# ˆH\Ï~ÚOKåe. "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å ™ê÷<åÅ#∞ "å~°∞ JkèHõ âß`«O
F@~°¡#∞ |\˜ì ˆH\Ï~ÚOKåe.
~˘>Ë+¨<£ : "≥Ú^Œ\ ˜ [#~°Å∞ ZxflHõÅÖ’ i[~°∞fiKÕã≤# ™ê÷<åÅ#∞ q∞#Ç¨~ÚOz, `«^Œ∞Ñï ZxflHõÅÖ’ `«~åfi`«
JkèHõ [<åÉèÏ / F@~°∞¡ QÆÅ ™ê÷<åÅ‰õΩ i[~°∞fiKÕÜ«∂e.
2. ã¨~°ÊOK«∞Å i[ˆ~fi+¨<£ :
XHõ =∞O_»Å Ñï+¨`ü UiÜ«∂Ö’ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ‰õΩ, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ‰õΩ =∞O_»Å Ñï+¨`«∞ÎÖ’
"åi [<åÉèÏ x+¨ÊuÎ „Ñ¨HÍ~°O i[~°∞fiKÕÜ«∞=Åã≤# ã¨~°ÊOK«∞Å ™ê÷<åÅ#∞ P~ü._ç.F.QÍ~°∞ x~°‚~Ú™êÎ~°∞.
Ã+_»∂ºÅ∞¤ UiÜ«∂Ö’ „QÍ=∞ÑÖKå~Úf ã¨~°ÊOK«∞Å ™ê÷<åÅ#xflO\˜h Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ "åiˆH ˆH\Ï~ÚOKåe.
"≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å‰õΩ K≥Ok# "åiH˜ ã¨~°ÊOK«∞ ™ê÷<åÅ#∞ x~°‚~ÚOK«∞@‰õΩ P~ü._ô.F. QÍ~°∞ D „HÕk
á¶ê~°∞‡ÖÏ##∞ãï™êÎ~°∞.
= X
9 (38.8%)
= 0.876 x Mandal B.C.'s Percentage.
9
111
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
93. 1.
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î‰õΩ Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞ºÅ i[ˆ~fi+¨#∞¡ : 9
lÖÏ¡Ö’ QÆÅ „Ñü =∞O_»Å=Ú#‰õΩ Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨É∞íè ºÅ ãÖYº#∞ "≥Ú^Œ@ lÖÏ¡ HõÖHˇ ~ìõ ∞° x~°~‚ Ú™êÎ~∞° .
"≥Ú^Œ\ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ‰õΩ K≥Ok# "åiH˜, `«~åfi`« Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ‰õΩ K≥Ok# "åiH˜ =∞O_»ÅOÖ’ QÆÅ
"åi "åi [<åÉèÏ âß`åxH˜ ãïÑ¨_»∞ ^•=∂ëê Ñ¨^Œúu# ã‘@∞¡ ˆH\Ï~ÚOz, ãÖ|Okè`« Ô~"≥#∂º _çq[#Öò
JkèHÍiH˜ ÑÖÑ≤™êÎ~∞° . Ã+_»∂ºÅ∞¤ UiÜ«∂Ö’ J~Ú`Õ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÅÆ "åiH˜ =∞O_»ÅOÖ’x "≥Ú`«OÎ Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤.
™ê÷<åÖ’¡ ã¨QÍxH˜ `«QÆæ‰õΩO_»∞#@∞¡ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
2. lÖÏ¡Ö’ "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å "åiH˜ „Ñü =∞O_»ÅOÖ’ Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ™ê÷<åÅ#∞ =∞O_»ÅOÖ’
"åi Ü≥ÚHõ¯ [<åÉèÏ âß`åxH˜ ãïÑ¨_»∞ Ñ¨^Œúu# "≥Ú`«ÎO ãÖYº#∞ lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞ x~°‚~ÚOz ãÖ|Okè`«
Ô~"≥#∂º _çq[#Öò JkèHÍiH˜ ÑÖÑ≤™êÎ~°∞.
=∞O_»ÅOÖ’ "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å ^•=∂ëê âß`åxfl x~°‚~ÚOK«∞@‰õΩ D„HÕk á¶ê~°∞‡ÖÏ
##∞ãï™êÎ~°∞.
= X
(38.8%)
= 0.876 x Mandal B.C.'s Percentage.
lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞ "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å‰õΩ ã‘@∞¡ ˆH\Ï~ÚOK«∞#Ñ¨Ù_»∞, "≥Ú^Œ@ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ‰õΩ,

Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ‰õΩ ™ê÷<åÅ#∞ ˆH\Ï~ÚOz# `«~åfi`« PÜ«∂ =∞O_»ÖÏÖ’¡ "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å "åiH˜
Hˆ \Ï~ÚOK«∞ Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ™ê÷<åÅ#∞ "åi [<åÉèÏ Ü≥ÚHõ¯ âß`«=Ú#‰õΩ ãïÑ¨_∞» ^•=∂ëê Ñ¨ûúŒ # x~°~‚ Ú™êÎ~∞° .
HõÖˇHõì~°∞, Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ‰õΩ, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ‰õΩ "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å"åiH˜ =∞iÜ«Ú i[~°∞fi
KÕÜ«∞|_»x ˆH@ysÅ‰õΩ ˆH\Ï~ÚOz# Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ™ê÷<åÅÖ’ 1/3= =O`«∞ ™ê÷<åÅ#∞ PÜ«∂ ˆH@ysÅ‰õΩ
K≥Ok# =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ˆH\Ï~ÚOz ãÖ|Okè`« Ô~"≥#∂º _çq[#Öò JkèHÍiH˜ ÑÖÑ≤™êÎ~°∞.
HõÖˇHõì~°∞ x~°‚~ÚOz ÑÖÑ≤# ™ê÷<åÅ#∞ P~ü._ç.F. QÍ~°∞ `«# ÑïkèÖ’x „Ñü =∞O_»ÅOÖ’ "≥Ú^Œ\
"åi [<åÉèÏ ^•=∂ëê „áêuÑ¨kHõ# Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ "åi [<åÉèÏ#∞ ÃÇÏK«∞Ûâß`«O #∞O_ç =~°∞ã¨ „Hõ=∞OÖ’
`«‰õΩ¯= =~°‰õΩ J=∞iÛ, ÃÇÏK«∞Û âß`«O [<åÉèÏ QÆÅ ™ê÷<åÅ#∞ x~°‚~ÚOz# ãÖYº „Ñ¨HÍ~°O ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
P „Ñ¨HÍ~°OQÍ<Õ Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ "åiH˜ x~°‚~ÚOz# Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ™ê÷<åÅ#∞ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
P~ü._ç.F. Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ"åiH˜, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ "åiH˜ ™ê÷<åÅ#∞ ˆH\Ï~ÚOz# `«~åfi`«
"å\˜x `˘ÅyOz =∞O_»ÅOÖ’x q∞ye# ™ê÷<åÅ#∞ ÃÇÏK«∞Û J~Ú# F@~°¡ #∞O_ç `«‰õΩ¯= âß`«O F@~°¡
„Hõ=∞OÖ’ J=∞iÛ, "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å "åiH˜ Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ™ê÷<åÅ#∞ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
9 P `«~°∞"å`« ÃÑ· =¸_»∞ ˆH@ysÅ‰õΩ ˆH\Ï~ÚOK«|_ç# Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ™ê÷<åÅÖ’ 1/3= =O`«∞ 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 112
9
PÜ«∂ ˆH@ysÅ‰õΩ K≥Ok# =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ P~ü._ç.F. ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞. JÖÏˆQ i[~°∞fi KÕÜ«∞x FÃÑ<£ ˆH@ys
™ê÷<åÅÖ’ 1/3= =O`«∞ P ˆH@ys =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
9
`«~°∞"å`« [~°∞Ñ¨|_»∞ ZxflHõÅÖ’ =ÚO^Œ∞ ˆH\Ï~ÚOz# i[~°∞fi_»∞ Jxfl ™ê÷<åÅ#∞ =keÃÑ\˜ì P
`«~°∞"å`« ÃÇÏK«∞Ûâß`«O [<åÉèÏ / F@~°∞¡ QÆÅ Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤. ™ê÷<åÅ#∞ ~˘>Ë+¨#∞ Ñ¨^ŒúuÃÑ· i[~°∞fi KÕ™êÎ~°∞.
4. =∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆ΩÅ i[ˆ~fi+¨#¡ q^è•#=Ú :
lÖÏ¡Ö’ =∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆ΩÅ ™ê÷<åÅ‰õΩ, Hõq∂+¨#~°∞ ÑÖKå~Úf ~å*òQÍiKÕ i[ˆ~fi+¨#∞
KÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
"≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÅÆ ‰õΩ, `«~åfi`« Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ "åiH˜ i[~°∞fiKÕ™êÎ~∞° . JÖÏ KÕÜÚ« @Ö’
~åROÖ’x "≥Ú`«OÎ ™ê÷<åÖ’¡ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÅÆ "åiH˜ 7.61% =∞iÜ«Ú Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ "åiH˜ 17.56%
=∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒºHõ∆ ™ê÷<åÅ#∞ ˆH\Ï~ÚOK«|_»∞#@∞¡ KÕ™êÎ~°∞. P lÖÏ¡Ö’ "åi"åi [<åÉèÏ „áêuÑ¨kHõ#
=∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒºHõ∆ ™ê÷<åÅ ãÖYº#∞ x~°‚~ÚOz, ãÖ|Okè`« lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°¡‰õΩ Hõq∂+¨#~°∞ ÑÖÑ≤™êÎ~°∞.
Ñ¨ÓiÎQÍ Ã+_»∂ºÅ∞¤ UiÜ«∂Ö’¡ J~Ú`Õ JK«Û@ Jxfl ™ê÷<åÅ#∞ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `«~°QÆ`«∞Å "åiˆH
ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙKÕ™êÎ~°∞.
"≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å"åiH˜ J^èºŒ Hõ∆ ™ê÷<åÅ#∞ Hõq∂+¨#~ˆ i[~°∞fiKÕ™êÎ~∞° . "≥Ú`«OÎ ~åROÖ’x J^èºŒ Hõ∆
™ê÷<åÖ’¡ 34% ™ê÷<åÅ∞ "åiH˜ lÖÏ¡Ö’¡ "åi [<åÉèÏ ^•=∂ëê âß`«O „Ñ¨HÍ~°O ˆH\Ï~ÚOK«|_»∞#@∞¡ „Ñü
lÖÏ¡‰õΩ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
=∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ, Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ, "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å "åiH˜ =∞iÜ«Ú i[~°∞fi
HÍ|_»x FÃÑ<£ ˆH@ysÅ‰õΩ ˆH\Ï~ÚOK«|_ç# "≥Ú`«ÎO ã‘@¡Ö’ 1/3= =O`«∞ ã‘@∞¡ PÜ«∂ ˆH@ysÅ‰õΩ K≥Ok#
=∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ Hõq∂+¨#~°∞ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞. "å\˜x lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°¡‰õΩ ÑÖÃÑ^Œ~°∞.
lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞ ÃÑ·# Ü«∞O.Ñ≤.\˜.ã≤.Å‰õΩ KÕã≤# q^èŒOQÍ<Õ qq^èŒ ˆH@ysÅ‰õΩ K≥Ok# "åiH˜ J^èŒºHõ∆
™ê÷<åÅ#∞, =∞O_»ÅOÖ’ "åi "åi [<åÉèÏ âß`«O „Ñ¨HÍ~°O =~°∞ã¨ „Hõ=∞OÖ’ LOz ÃÑ· #∞O_ç, x~°‚~ÚOz#
ãÖYº "Õ∞~° x~°‚~Ú™êÎ~°∞.
`«^Œ∞Ñï ZxflHõÅÖ’ =∞O_»ÅOÖ’ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `«~°QÆ`«∞Å‰õΩ, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ‰õΩ ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙKÕã≤#
™ê÷<åÅ#∞ `«Ñ≤ÊOz, q∞ye# ™ê÷<åÖ’¡, "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å"åiH˜ HõÖˇHõì~°∞ "åi F@~°¡ ÃÇÏK«∞Û ãÖYº
„áêuÑ¨kHõ# „HÕk =~°‰õΩ Hõq∂+¨#~°∞ x~°‚~ÚOz# "Õ∞~°‰õΩ i[~°∞fi KÕ™êÎ~°∞. JÖÏ ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù KÕÜ«∞|_ç#
"≥Ú`«ÎO ™ê÷<åÅÖ’ 1/3= =O`«∞ ™ê÷<åÅ#∞ "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ HõÖˇHõì~°∞ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
`«^Œ∞Ñï ZxflHõÖ’¡ ~˘>Ë+¨#∞ Ñ¨^Œúu# ã‘@∞¡ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
5. *ˇ_£.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞ºÅ i[ˆ~fi+¨#¡ q^è•#O :
*ˇ_£.Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨Éèí∞ºÅ i[ˆ~fi+¨#∞ lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞ KÕ™êÎ~°∞. lÖÏ¡Ö’x "≥Ú`«ÎO ™ê÷<åÅÖ’ Ã+_»∂ºÅ∞¤
9
`≥QÅÆ "åiH˜, `«~åfi`« Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ"åiH˜ lÖÏ¡Ö’ "åi "åi [<åÉèÏ „áêuÑ¨kHõ# ã‘@∞¡ Hˆ \Ï~Ú™êÎ~∞° .
"≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å"åiH˜ *ˇ_.£ Ñ≤.\˜.ã≤. ™ê÷<åÅ∞ "åi [<åÉèÏ Ü≥ÚHõ¯ ^•=∂ëê âß`«O „áêuÑ¨kHõ# 9
113
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞ ™ê÷<åÅ∞ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞. Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ "åiH˜, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ "åiH˜ ™ê÷<åÅ#∞
ˆH\Ï~ÚOz# Ñ≤^ŒÑ¨ q∞ye# ™ê÷<åÅ‰õΩ [<åÉèÏ Ü≥ÚHõ¯ ^•=∂ëê âß`«O =ÚO^Œ∞ ¿Ñ~˘¯#fl á¶ê~°∞‡ÖÏ#∞
9
J#∞ãï™êÎ~°∞.
lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞, Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ, "≥#∞Hõ_ç# `«~°QÆ`«∞Å "åiH˜ =∞iÜ«Ú i[~°∞fi
KÕÜ«∞|_»x FÃÑ<£ ˆH@ys "åiH˜, q_çq_çQÍ ˆH\Ï~ÚOz# "≥Ú`«ÎO *ˇ_£.Ñ≤.\˜.ã≤. ™ê÷<åÖ’¡ =~°∞ã¨QÍ PÜ«∂
ˆH@ysÅ‰õΩ K≥Ok# =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
PÜ«∂ ™ê÷<åÅÖ’ "åiH˜ =ÚO^Œ∞ ˆH\Ï~ÚOK«∞ ™ê÷<åÅ#∞ "åi ÃÇÏK«∞Ûâß`«O [<åÉèÏ##∞ãïOz
KÕ™êÎ~°∞.
lÖÏ¡ HõÖHˇ ~ìõ ∞° *ˇ_.£ Ñ≤.\˜.ã≤. ã¨É∞íè ºÅ ™ê÷<åÅ#∞ =ÚO^Œ∞QÍ Hˆ \Ï~ÚOz, P `«~åfi`« =∞O_»Å J^èºŒ ‰õΩ∆ Å
™ê÷<åÅ#∞ Hˆ \Ï~Ú™êÎ~∞° . D ~Ô O_»∞ ™ê÷<åÅ∞ =∞O_»ÅO "≥Ú`«OÎ ‰õΩ ãÖ|OkèOz#q. ™ê^è•~°}OQÍ Ü«∞ãπ.\˜.,
Ü«∞ãπ.ã≤., a.ã≤.Å‰õΩ =∞iÜ«Ú =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ =ÚO^Œ∞ ZxflHõÅÖ’ ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù KÕã≤# ™ê÷<åÅ#∞ `«~°∞"åu
ZxflHõÖ’¡ J^Õ ˆH@ys "åiH˜ uiy P Ãã·H˜Å∞ Ñ¨ÓiÎ JQÆ∞ =~°‰õΩ ˆH\Ï~ÚOK«‰õÄ_»^Œ∞.
6. lÖÏ¡ Ñï+¨`ü K≥·~°‡<£Å i[ˆ~fi+¨<£ q^è•#O :
1. ~åROÖ’ qq^èŒ lÖÏ¡ Ñï+¨`üÅ J^èŒº‰õ∆ΩÅ ™ê÷<åÅ‰õΩ i[ˆ~fi+¨#∞, Hõq∂+¨#~°∞ ÑÖKå~Úf~å*ò "å~°∞
D „HÕk q^èŒOQÍ KÕ™êÎ~°∞. Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ, Ã+_»∂ºÅ∞¤ `«~°QÆ`«∞Å J^èŒºHõ∆™ê÷<åÅ#∞ ˆH\Ï~ÚOK«∞ ™ê÷<åÅ∞
"≥Ú`«ÎO ™ê÷<åÖ’¡,
Z) Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÆÅ "åiH˜ 8 âß`«O.
a) Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ "åiH˜ 18 âß`«O.
ã≤) "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å"åiH˜ 34 âß`«O ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù KÕ™êÎ~°∞.
_ç) =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ÃÑ#· ¿Ñ~˘¯#fl Ã+_»∂ºÅ∞ `≥QÅÆ , Ã+_»∂ºÅ∞ ‰õΩÅ=ÚÅ‰õΩ, "≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å‰õΩ
Hˆ \Ï~ÚOz# "≥Ú`«OÎ ™ê÷<åÖ’¡#∂ =∞iÜ«Ú i[~°∞fi HÍ|_»x FÃÑ<£ Hˆ @ysÅ "≥Ú`«OÎ ™ê÷<åÖ’¡,
1/3= =O`«∞ ™ê÷<åÅ#∞ Hõq∂+¨#~°∞ ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙKÕ™êÎ~°∞.
i[~°∞fi_»∞ ™ê÷<åÅ‰õΩ ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙÅ∞ KÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞ lÖÏ¡Ö’ "åi [<åÉèÏ Ü≥ÚHõ¯ ^•=∂ëê âß`«O
„áêuÑ¨kHõ# "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `≥QÅÆ ‰õΩ `«~åfi`« Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ"åiH˜ "åi "åi [<åÉèÏ J`«ºkèHOõ QÍ
#∞#fl âß`åxfl|\˜ì ˆH\Ï~ÚOÑ¨Ù KÕ™êÎ~°∞.
J@∞¡ Ã+_»∂ºÅ∞ `≥QÆÅ‰õΩ, Ã+_»∂ºÅ∞ ‰õΩÅ=ÚÅ‰õΩ ˆH\Ï~ÚOz# ™ê÷<åÅ#∞ "≥Ú`«ÎO ™ê÷<åÅ #∞O_ç
`˘ÅyOz q∞ye =Ù#fl K≥·~°‡<£ ™ê÷<åÖ’¡ á¶ê~°∞‡ÖÏ „Ñ¨HÍ~°O 34% "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å "åiH˜
ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙKÕ™êÎ~°∞.
`«^∞Œ Ñï, Hõq∂+¨#~°∞ Ã+_»∂ºÅ∞¤ `«~Q° `Æ ∞« Ö"åiH˜, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÅ=ÚÅ "åiH˜, "≥#∞Hõ|_ç# `«~Q° `Æ ∞« Å
"åiH˜ =∞iÜ«Ú i[~°∞fi HÍ|_»x FÃÑ<£ ˆH@ysH˜ K≥Ok# "≥Ú`«ÎO ™ê÷<åÅÖ’ 1/3= =O`«∞ ™ê÷<åÅ#∞,
PÜ«∂ ˆH@ysÅ‰õΩ K≥Ok# =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙKÕ™êÎ~°∞.
9 `«^Œ∞Ñï [~°∞QÆ∞ ZxflHõÅÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ ZxflHõÖ’¡ i[~°∞fi KÕÜ«∞|_ç# ™ê÷<åÅ#∞ `«Ñ≤ÊOz `«^Œ∞Ñï
[<åÉèÏ âß`«O Z‰õΩ¯=QÆÅ ™ê÷<åÅ‰õΩ PÜ«∂ ˆH@ysÅ‰õΩ ã‘@¡#∞ (_çÃãûO_çOQ∑) P~°¤~°∞Ö’ ˆH\Ï~Ú™êÎ~°∞.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 114
9
9 J#∞|O^èŒO – 10
PO„^èŒ„Ñ¨^ÕâòÖ’ J=∞Å=Ù`«∞#fl „QÍg∞}Ïaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
HÍ~°º„Hõ=∞O HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞Ö’ Ñ¨^äŒHõOÖ’ÅHõ∆ºOQÍ |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ x^èŒ∞Å∞/ãäû_ô W`«~° q=~åÅ∞
„Ñ¨^è•#JOâßÅ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl |$O^•Å∞ Ñ¨^äŒHõOÖ’ „áê^è•#º`«Å∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û q^è•#O
Ñ≤.Ü«∞O.P~ü. "≥·. x~°∞^ÀºQÆ∞Öˇ·# Ü«Ú=f, Ü«Ú=‰õΩÅ‰õΩ Zxq∞^Œ= `«~°QÆu, Ã+.‰õΩ/Ã+.`≥ 22.5 âß`«O ^èŒ~°MÏã¨∞Î lÖÏ¡ Ñï„â◊=∞Å ˆHO„^Œ=Ú
(„Ñ¨^è•#=∞O„u z#fl z#fl "åºáê~åÅ∞, z#fl LfÎ~°‚`«, S.\˜.S. LfÎ~°‚`«, "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å∞ 27 "Õ∞<Õ[~°∞QÍiH˜ ÑÖáêe.
~À*òQÍ~ü Ñï„â◊=∞Å∞ ™ê÷Ñ≤OK«∞@‰õΩ ãäû_ô`À ÖË^• ~åR „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú âß`«O „ã‘ÎÅ‰õΩ 331/2 âß`«O WO@~° ∞ fiºÖ’ Z#∞flHÀ|_ç #
Ü≥∂[#) ‰õ Ä _ç # Pi÷ H õ ã¨ Ç ¨  Ü« ∞ =Ú x~°fiÇ≤ÏOz# ™êOˆHuHõ "≥∞ÿ<åi\©Å‰õΩ 10 âß`«O Åaú^•~°∞Å‰õΩ ÉÏºO‰õΩÅ #∞O_ç
(ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fi JOkOK«∞@, W^ŒÌ~°∞ ÖËHõ Z‰õΩ¯= `«~°QÆ`«∞ÅÖ’ P~°∞ <≥ÅÅ∞ ˆH\Ï~ÚOÑ¨ÙÅ∞ L<åfl~Ú. ~°∞}ã¨^Œ∞áêÜ«∞O W=fi|_»∞`«∞Ok.
Ñ¨^äŒHõ=Ú =∞Ok`À Hõ e ã≤ ã¨ O ã¨ ÷ # ∞ U~åÊ@∞ `«QÆæ‰õΩO_® tHõ∆} á⁄Ok# XH˘¯Hõ¯ =ºH˜Î XHõ ÅHõ∆ #∞O_ç 2
KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. "å~°∞. ÅHõ ∆ Å ∞ q∞OK« ‰ õ Ω O_® ~° ∞ }
115
ã¨ ^ Œ ∞ áêÜ« ∞ O LO@∞Ok.
„QÆ∂Ñπû(|$O^•Å∞QÍ) U~åÊ_ç"åiH˜
10 ÅHõ ∆ Å ∞ q∞OK« ∞ O_® Pi÷ H õ
ã¨Ç¨Ü«∞O LO@∞Ok.
~år"£
Ü«Ú= â◊H˜Î
Ñ¨^äŒHõ=Ú
(~åR „Ñ¨Éèí∞`«fi
Ñ¨^äŒHõ=Ú)
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
WOk~°„Ñ¨Éèí
PURA
9
9
9
9
HÍ~°º„Hõ=∞O HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞Ö’
PO„^èŒ„Ñ¨^ÕâòÖ’ J=∞Å=Ù`«∞#fl „áê*ˇ‰õΩìÅ∞
Ñ¨^äŒHõOÖ’ÅHõ∆ºOQÍ |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ x^èŒ∞Å∞/ãäû_ç W`«~° q=~åÅ∞
"≥Å∞QÆ∞ x~° ∞ ¿Ñ^Œ Å ‰õ Ω ^•i„^Œ º =Ú #∞O_ç ¿Ñ^Œ"å~°∞ Ã+.‰õΩ/Ã+.`≥/„ã‘ÎÅ‰õΩ lÖÏ¡ #O^Œe _ç.Ñ≤.S.Ñ≤. ("≥Å∞QÆ∞ „QÍ=∞OÖ’x „QÆ∂Ñ¨ÙÅ∞
q=ÚH˜Î KÕÜ«∞_»=Ú. x~°∞¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Ñ¨^äŒHõ=ÚÖ’ „áê^è•#º`« „áê*ˇ‰Ωõ )ì "åi #∞O_ç, ÉÏºO‰õΩÅ Hõeã≤ „QÍ=∞ ã¨=∂Yº
ã¨ fi Ü« ∞ O ã¨ Ç ¨  Ü« ∞ Hõ „QÆ ∂ Ñ¨ Ù Å∞QÍ #∞O_ç „QÍ=∞=ÚÅ #O^Œ e U~åÊ@∞
U~åÊ@∞ KÕ ã ≤ "åiÖ’ K≥ · ` « # º=Ú „QÆ∂Ñ¨ÙÅ∞ „QÍ=∞ ã¨=∂Yº ^•fi~å KÕã¨∞‰õΩO\Ï~Ú.
Hõ e yOz "åiKÕ Z#∞flHÀ|_ç # Pi÷Hõ ã¨Ç¨Ü«∂xfl á⁄O^Œ∞`å~Ú. |$O^ŒOÖ’x „Ñü
Ñ¨ ^ ä Œ H ÍÅÖ’ Láêkè Hõ e ÊOz "åi ã¨Éèí∞º_»∞ WO\˜
™êOÑ¶≤∞Hõ Pi÷Hõ Ñïã≤÷`«∞Å∞ "≥∞~°∞QÆ∞ J=ã¨~åÅ ÃÑ@∞ì|_ç
KÕÜ«∞_»O. „Ñ¨}ÏoHõ `«Ü«∂~°∞
KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
116
J=ã¨~°=∞ÜÕ∞º
ÃÑ@∞ì|_ç „QÍ=∞
ã¨=∂Yº ^•fi~å
á⁄O^Œ∞`å~°∞.
9
9
9
9
HÍ~°º„Hõ=∞O HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞Ö’ Ñ¨^äŒHõOÖ’ÅHõ∆ºOQÍ |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ x^èŒ∞Å∞/ãäû_ç W`«~° q=~åÅ∞
*ÏfÜ«∞ ÅaÌ^•~°∞x =Ü«∞ã¨∞û 65 ãÖ=`«û~åÅ∞ =Ü« ∞ ã¨ ∞ û 65ã¨ O II ÃÑ· | _ç „QÍ=∞ ã¨ÉèíÖ’ Åaú^•~°∞Å ZxflHõ
=$^•úÑ¨º ^•\˜, ^•i„^Œº ˆ~Y‰õΩ kQÆ∞= #∞O_ç Z=i P^è•~°O ÖËx Juc^Œ `« ~ ° ∞ "å`« =∞O_» Å Jaè = $kú
Ñ≤OKè«#∞ (Juc^Œ) W`«~∞° Å P^è•~°O ÖËx "åix =ºH˜ÎQÍ L#fl"å~°∞ JkèHÍi ã≤á¶ê~°ã¨∞Å`À Ô~"≥#∂º
(Ü«∞<£.F.U.Ñ≤) Åaú ^ •~° ∞ Å∞QÍ Z#∞flHÀ"åe. _çq[#Öò JkèHÍi Åaú^•~°∞Å‰õΩ
ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fi ^Œ ~ ° M Ïã¨ ∞ Î Å #∞ „QÍ=∞ Ñ¨ O Kå~Úf Ñ≤OKè«#∞ =∞OE~°∞ KÕ™êÎ~°∞.
Ñ¨^äŒHõ=Ú #O^Œ∞ qKå~°} [iÑ≤ „QÍ=∞ ã¨ÉèíÖ’ x^è Œ ∞ Å∞ =∞O_» Å Jaè = $kú
K«iÛOz ÅaÌ ^•~°∞Å#∞ QÆ∞iÎOKåe. JkèHÍi „QÍ=∞ ã¨ÉèíÖ’/ã¨~°ÊOKü
ã¨=∞Hõ∆OÖ’ Ñ≤OKè«#∞ ^•~°¡‰õΩ
117
D Ñ¨^äŒHõ=Ú ^•fi~å <≥Å‰õΩ ~°∞.75/–

K≥e¡™êÎ~°∞.
Ñ≤OKè«#∞ W=fi|_»∞`«∞Ok.
K«xáÈ~Ú# =ºH˜Î
*ÏfÜ«∞ ‰õ Ω @∞O|OÖ’ „Ñ¨ ^ è • # ã¨ O áê^Œ # ^•i„^Œ ˆ ~ Y‰õ Ω kQÆ ∞ =#∞#fl ‰õΩ@∞O|OÖ’x `«~°∞"å`« =ºH˜Î
‰õΩ@∞O| Ñ¨Ù~°∞_≥#· Ñ¨~∞° +¨µ_»∞QÍh, „ã‘Î QÍx ã¨ÇÏ¨ [ (Juc^Œ ‰õΩ@∞O|O)Ö’x ^Œ~°MÏã¨∞Î „QÍ=∞ ÑÖKå~Úu
„Ñ¨Ü≥∂[# =∞~° } =Ú ÖË ^ • „Ñ¨ = ∂^Œ = âß`« ∞ Î =º‰õΩÎÅ∞ K«xáÈ~Ú# =ºH˜Î HÍ~åºÅÜ« ∞ OÖ’ ^•YÅ∞
Ñ¨^äŒHõ=Ú =∞~°}Õz# Ü≥∞_»Å ~°∞.10,000#QÆ^Œ∞ 18ã¨ O II Ñ¨ Ó iÎ J~Ú KÕÜ«∂e. „QÍ=∞ ÑÖKå~ÚfÖ’
(Ü«∞<£.Ü«∞Ñ¶.π a. ã¨ Ç ¨  Ü« ∞ O ‰õ Ω @∞O| ã¨ É è í ∞ ºÅ‰õ Ω 64ãÖIIÖ’Ñ¨Ù =Ü«∞ã¨∞ L#fl \© = Ú qKå~° } `« ~ ° ∞ "å`«
Ü«∞ãπ) ˆHO„^Œ JO^Œ*ËÜ«∞_»=Ú. "å~°∞ ‰õΩ@∞O| ãÖ=`«û~° ^Œ ~ ° M Ïã¨ ∞ Î Ü« ∞ O.P~ü . F.‰õ Ω
„Ñ¨Éèí∞`«fi P^•Ü«∞O ~°∞.11,000/–Ö’Ñ¨Ù Ñ¨ O Ñ¨ | _» ∞ `« ∞ Ok. `« ~ ° ∞ "å`«
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
Ñ¨^äŒHõ=Ú. LO_®e. P~ü._ç.F. QÍiH˜ Ü«∞O.P~ü.F.

QÍi ã≤á¶ê~°ã¨∞Å`À =∞OE~°∞‰õΩ
ÑÖÑ¨|_»∞`«∞Ok. Ü«∞O.P~ü.F.
„QÍ=∞ ã¨Éèí/ ã¨~°ÊOKü ã¨=∞Hõ∆OÖ’
K≥e¡OÑ¨ÙÅ∞ [~°∞Ñ¨Ù`å~°∞.
9
9
9
9
HÍ~°º„Hõ=∞O HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞Ö’ „Ñ¨^è•#JOâßÅ∞ Ñ¨^äŒHõOÖ’ÅHõ∆ºOQÍ |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ x^èŒ∞Å∞/ãäû_ç W`«~° q=~åÅ∞
ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl |$O^•Å∞ Ñ¨^äŒHõOÖ’ „áê^è•#º`«Å∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û q^è•#O
*ÏfÜ«∞ D Ñ¨^äŒHõ=ÚÖ’ QÆiƒù}© „ã‘ÎÅ‰õΩ Pi÷Hõ c^Œ " åiÖ’ Ju c^Œ ÅaÌ^•~°∞Å∞ ^ŒQÆæ~°Ö’ L#fl „áê^äŒq∞Hõ Pi÷ H õ ã¨ Ç ¨  Ü« ∞ =Ú
„Ñ¨ã¨∂u ã¨Ç¨Ü«∞O JO^Œ*ËÜ«∞_»=Ú. ‰õ Ω @∞O|=Ú#‰õ Ω K≥ O k# P~ÀQÆ º ˆ H O„^Œ O Ö’ il+¨ ì ~ ° ∞ ~°∞.500/–
„Ñ¨Ü≥∂[# ^•i^Œº ˆ~Y‰õΩ kQÆ∞= #∞#fl ‰õΩ@∞OÉÏÅ QÆiƒù}© „ã‘ÎÅ∞ KÕ ~ ÚOK« ∞ H˘x 6= =∂ã¨ O ÅaÌ ^•~°∞~åÅ∞‰õΩ Ô~O_»∞
Ñ¨^äŒHõ=Ú „ã‘ÎÅ∞ J~°∞›Å∞(Juc^Œ"å~°∞) J~°∞›Öˇ·# QÆiƒù}©ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „áê^äŒq∞Hõ P~ÀQÆº ^Œáê¶ Å∞QÍ JO^ŒKÜ Õ ∂« e.
(Ü«∞<£.Ü«∞"£∞.a. Åaú ^ •~° ∞ Å‰õ Ω ã¨ Ç ¨  Ü« ∂ xfl Ô ~ O_» ∞ ˆHO„^ŒOÖ’ ^Œ~°MÏã¨∞Î KÕã¨∞HÀ"åe.
Ü«∞ãπ) ˆHO„^Œ ^Œá¶êÅ∞QÍ K≥e¡™êÎ~°∞. „áê^äŒq∞Hõ P~ÀQÆº ˆHO„^Œ=Ú #∞O_ç
„Ñ¨Éèí∞`«fi „QÍ=∞ Ñ¨ O Kå~ÚfH˜ qKå~° } ‰õ Ω
Ñ¨^äŒHõ=Ú ÑÖÑ¨|_»∞`«∞Ok. qKå~°} `«~°∞"å`«
Ñ≤.ÃÇÏKü.ã≤. #O^Œ∞ #QÆ^Œ∞ ÑÖÑ≤}©
KÕ™êÎ~°∞.
118
Ü«∞ãπ.a.Ü«∞ãπ."≥.· „QÍg∞} ¿Ñ^ŒÅ â◊H˜Î, ™ê=∞~åúºÅ∞ ^Œ$+≤ìÖ’ „QÍ=∞ ã¨ É è í QÆ ∞ iÎ O z# ÉÏºO‰õ Ω Å∞, Pi÷ H õ ã¨ Ç ¨  Ü« ∂ xfl Ñ¨ O Ñ≤ } © KÕ Ü « ∞ |_ç #
ã¨fi~°‚ [Ü«∞Ou LOK«∞H˘x "åiH˜ Ñ¨xH˜=KÕÛ z#fl z#fl ^•i„^Œ º ˆ ~ Y‰õ Ω kQÆ ∞ =#∞#fl JOkOz W`«~° ãÖã¨÷Å∞ Hõeã≤ z#fl Ñ¨ â ◊ √ =ÙÅ‰õ Ω W`« ~ °
„QÍ=∞ Ñï„â◊=∞Å#∞ ™ê÷Ñ≤OK«_»=Ú. (Ju¿Ñ^Œ " å~° ∞ )‰õ Ω @∞OÉÏÅ Ñ¨ i „â◊ = ∞Å „áê*ˇ ‰ õ Ω ì iáÈ~° ∞ ì [O`« ∞ =ÙÅ‰õ Ω cè = ∂
ã¨fi~À*òQÍ~ü Åaú ^ •~° ∞ Å#∞ |$O^•Å∞QÍ U~° Ê #∞O_ç =ºH˜ÎQÆ`« ÅaÌ^•~°∞Å∞, `«Ü«∂~°∞KÕã≤ ~°∞} ã¨^Œ∞áêÜ«∂xH˜ ™œHõ~°ºO HõÅ^Œ∞.
Ü≥∂[#) ~° K « _ » = Ú. HÍ=Åã≤ # ~° ∞ }=Ú, ÅaÌ^•~°∞Å∞ ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨ Ü«∞Hõ ÉÏºO‰õ Ω Å‰õ Ω , ã¨ a û_ô H˘~° ‰ õ Ω
ˆHO„^Œ, ~åR =∂Ô ~ ¯\ò Ö ’ W`« ~ ° ã¨ ^ Œ ∞ áêÜ« ∂ Å∞ _ç.P~ü._ç.U "åiH˜ =∞O_»Å Ñï+¨`ü
„Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ HõeÊOK«_»=Ú. ^•fi~å ÑÖáêe. Ñ¨^äŒHÍxH˜ JÜÕ∞º
75:25 =∞O_» Å „áêO`« O Ö’ ÅÉè í º =∞ÜÕ ∞ º Y~°∞ÛÖ’ 30 âß`«O (~°∞.7500Ö’|_ç)
x+¨ÊuÎ`À =Ú_çã¨~°∞‰õΩÅ∞, <≥·Ñ¨Ù}ºO, =∂Ô~¯\ò, ãäû_ô. Ü«∞ãπ.ã≤/Zãπ.\˜. Åaú^•~°∞
x^èŒ∞Å∞ Y~°∞Û y~åH˜ ^Œ$+≤Ö ì ’ LOK«∞H˘x =∞O_»Å=ÚÖ’, Å‰õΩ 50 âß`«O (10,000/– q∞OK«
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. 4 #∞O_ç 5 z#fl Ñï„â◊=∞Å QÆ∞iÎOz ‰õΩO_® ãäû_ô,ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨Ü«∞Hõ
HÍ=Åã≤# ã¨Ç¨Ü«∂xfl JOkOK«_»=Ú. |$O^•Å‰õΩ 50 âß`«O ãäû_ô(~°∞.1.25
9
9
ÅHõ∆Å‰õΩ Ö’|_ç ãäû_ô L@∞Ok)

9
9 PO„^èŒ„Ñ¨^ÕâòÖ’ J=∞Å=Ù`«∞#fl „QÍg∞}Ïaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
ÉÏeHõ tâ◊√ P_» Ñ ≤ Å ¡ Å ‰õ Ω Jxfl ~° O QÍÅÖ’ ‰õΩ@∞O| ãÖ=`«û ~å^•Ü«∞=Ú Ã+.‰õΩ/Ã+.`≥./"≥.‰õΩÖ’x Ju „QÍ=∞ ã¨ÉèíÖ’ Z#∞flH˘#|_ç#
ãÖ~°Hõ∆} „áê^è • #º`« WzÛ ã¨ = ∂[=ÚÖ’ ~° ∞ .11000/–Å‰õ Ω `« ‰ õ Ω ¯=QÍ c^Œ"åiH˜ „áê^ä•#º`«. ÅaÌ^•~°∞Å q=~åÅ∞, á¶È\’Å∞
Ñ¨^äŒHõ=Ú P_»Ñ≤Å¡Å Ñ¨@¡ `«‰õΩ¯= ÉèÏ"åxfl L#fl"åiH˜ , ‰õ Ω @∞O|OÖ’ ã¨ O |Okè ` « ÉÏºO‰õ Ω #‰õ Ω
(ˆHO„^Œ áÈQ˘\˜ ì q^•º=O`« ∞ Å∞QÍ fiÛ XHõ~°∞ ÖË^• W^ŒÌ~°∞ ÉÏeHõÅ∞#fl JO^Œ K Õ ™ êÎ ~ ° ∞ . q^•ºã¨ O ã¨ ÷ Å
„Ñ¨Éèí∞`«fi k^ŒÌ_»O. ‰õ Ω @∞O ÉÏÅÖ’ W^Œ Ì ~ ° ∞ #∞O_ç ãïìÑ¶≤ˆH@∞û#∞ ÉÏºO‰õΩ
Ñ¨^äŒHõ=Ú) ÉÏeHõÅ∞#fl J\˜ì ‰õΩ@∞O|OÖ’ "åiH˜ JO^Œ * Ë Ü « ∂ e. [##
P_»ÑÅ ¡ ¿Ñ~°∞ g∞^Œ, XHõ n~°…HÍeHõ Xˆ H ÉÏeHõ ‰ õ Ω , XHõ ÉÏeHõ
≤ Å ãïìÑ¶≤ˆH@∞ ‰õÄ_® ÉÏºO‰õΩ#‰õΩ
_ç á êl\ò ~° ∂ Ñ¨ O Ö’ <Õ ~ ° ∞ QÍ =∞iÜ«Ú XHõ ÉÏÅ∞_»∞ L#fl JO^Œ*Ü Ë ∂« e. ÉÏºO‰õΩÖ’ MÏ`å
119
ÃÑ@∞ì|_ç ÃÑ@ì_»=Ú. ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’ XHõ ÉÏeHõ‰õΩ. „áê~°OaèOz ÉÏºO‰õΩÅ #∞Oz

^Œá¶êÅ∞QÍ Åaú^•~°∞Å‰õΩ/ "åi
`« e ¡ ^ Œ O „_» ∞ Å‰õ Ω / "åi
ãÖ~°Hõ∆‰õΩÅ‰õΩ ™⁄=Ú‡ q_»∞^ŒÅ
KÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9
9
9
9
J#flÑ¨Ó~°‚ =Ü«∞ã¨∞û 65ãÖII ^•\˜ =$^•úÑ¨º Ñ≤OKè«#∞ J<å^è Œ Å ∞, ZÖÏO\˜ ÅaÌ^•~°∞Å∞, "åiH˜ ˆH\Ï~ÚOz#
Ñ¨^äŒHõ=Ú á⁄O^ŒÖËHõ áÈ~Ú# ÃÑ^ŒÌ"åiH˜ <≥Å‰õΩ 10 P^•Ü« ∞ =#~° ∞ Å∞ ÖË ^ • ^Œ ∞ HÍ}ÏÅ #∞O_ç PÇ¨  ~°
(ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fi H˜ Ö ’Å K˘Ñ¨ C # PÇ¨  ~° ^è • <åºÅ∞ P^•Ü«∞O ÖËx"å~°∞. ^è•<åºÅ#∞ á⁄O^Œ∞`å~°∞.
Ñ¨^äŒHõ=Ú) Lz`«OQÍ ÑÖÑ≤}© KÕÜ«∞_»=Ú. ÅaÌ^•~°∞Å#∞ „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf
„QÍ=∞ ã¨ÉèíÅÖ’ QÆ∞iÎ™êÎ~°∞.
PÑ¨^ŒƒùO^Œ∞ JÖÏÊ^•Ü« ∞ ‰õ Ω @∞O|=ÚÖ’x =ºH˜ Î J u c ^ Œ ( a . Ñ ≤ . Ü « ∞ Ö ò ) Ã+.‰õ Ω ./Ã+.`≥ "åi [<åÉè Ï Åaú^•~°∞Å‰õΩ ~°∞.50,000 Pi÷Hõ
Ñ¨^äŒHõ=Ú „Ñ¨ = ∂^Œ = âß`« ∞ Î =∞~° } ˜ O z#KÀ "åi ‰õΩ@∞O|OÖ’x =º‰õΩÎÅ∞. x+¨ÊuÎ „Ñ¨HÍ~°O „ã‘ÎÅ‰õΩ 30 ã¨Ç¨Ü«∞O.
120
(ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fi ‰õΩ@∞OÉÏxfl Pi÷HõOQÍ P^Œ∞H˘#∞@‰õΩ âß`«O qHõÖÏOQÆ∞Å‰õΩ3 âß`«O

Ñ¨^äŒHõ=Ú) L^ÕÌtOK«|_ç#k. 5 ãÖ=`«û~°=ÚÅ #∞O_ç 68
ã¨ O =`« û ~° = ÚÅ =Ü« ∞ ã¨ ∞ û ‰õΩ@∞O|OÖ’ =∞~°}Õz# "åi
=∞^èŒº L#fl"å~°∞ "å~° ã ¨ ∞ Å∞ ÖË ^ • |O^è Œ ∞ =ÙÅ∞
Ü«∞O.P~ü.F.‰õΩ `≥eÜ«∞*ËÜ«∂e.
Ü«∞O.P~ü.F.QÍ~°∞ "åi qKå~°}`À
lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°∞ QÍiH˜ =∞OE~°∞
H˘~°‰õΩ ÑÖÑ¨Ù`å~°∞. HõÖˇHõì~°∞QÍ~°∞
x^è Œ ∞ Å∞ =∞OE~° ∞ KÕ ™ êÎ ~ ° ∞ .
Ü« ∞ O.P~ü . F. ^•fi~å
=∞OE~°~Ú# x^èŒ∞Å∞ ÑÖÑ≤}©
KÕ™êÎ~°∞.
9
9
9
|ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ
HÍ~°º„Hõ=∞O HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞Ö’ „Ñ¨^è•#JOâßÅ∞ Ñ¨^äŒHõOÖ’ÅHõ∆ºOQÍ x^èŒ∞Å∞/ãäû_ç W`«~° q=~åÅ∞
nÑÖ Ñ¨^äŒHõ=Ú `≥ Å ¡ ˆ ~ +¨ < £ H Í~° ∞ ¤ Å ∞ Hõ e y, á⁄^Œ ∞ Ñ¨ Ù „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú `≥eÜ«∞*Ëã≤# Ñ¨ÓiÎ q=~åÅ`À ^èŒ~°MÏã¨∞Î =∞O_»Å QÍºãπ Hõ<≥Hõ∆<£ á⁄Ok#
(ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fi ã¨ O Ñ¶ ¨ ∂ ÅÖ’ ã¨ É è í ∞ ºÅ∞QÍ LO_ç , =∂~°^æ ~Œ ≈° Hõ ã¨∂„`åÅ „Ñ¨HÍ~°O Ñ¨ i +¨ ` ü HÍ~åºÅÜ« ∂ xH˜ "åiH˜ H˜ ~ Àã≤ < £
Ñ¨^äŒHõ=Ú) i"åefiOQ∑ Ñ ¶ ¨ O _£ á⁄Ok# =∞Ç≤ Ï àÏ x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞`«∞#fl JO^Œ*Ë™êÎ~°∞. ^Œ~°MÏã¨∞Î`À „QÆ∂Ñ¨Ù q∞#Ç¨~Ú™êÎ~°∞.
ã¨Éèí∞º~åO„_»‰õΩ nÑÖ Ñ¨^äŒHõO ^•fi~å QÍºãπ „QÆ∂Ñ¨ÙÅ∞, =∞O_»Å Ñï+¨`ü f~å‡#O [`« K Õ Ü « ∂ e.
Hõ<≥Hõ∆<£Å∞ W=fi_»=Ú. HÍ~åºÅÜ« ∂ xH˜ 10H˜ Ö ’ K≥e¡OK«=Åã≤# ^èŒ#=Ú =∞O_»Å
g∞@~° ¡ ^Œ ∂ ~° O Ö’ #∞#fl Ñï+¨`ü HÍ~åºÅÜ«∂xH˜ Åaú^•
„QÆ∂Ñ¨ÙÅ‰õΩ „áê^è•#º`«. ~°∞Å∞ K≥e¡OKåe. `«~°∞"å`« "å~°∞
QÍºãπ Hõ<≥Hõ∆<£ á⁄O^Œ∞`å~°∞.
~å[~å*Ëâ◊fii
121
=∞Ç≤ÏàÏ cè=∂ KÕã≤# =ºH˜Î

HõàÏº} =∞Ç≤Ïà◊ÅÔH· ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú „Ñ¨"Õâ◊ ÃÑ\˜ì# 10 ãÖ=`«û~åÅ #∞O_ç 75 1)=∞~°}˜¿ãÎ ~°∞.25000 D Ñ¨^äŒHõ=ÚÖ’ J^Œ#Ñ¨Ù
Ü≥∂[# cè=∂ Ñ¨^äŒHõ=Ú. ãÖ=`«û~åÅ =Ü«∞ã¨∞û Jxfl 2)âßâ◊fi`« JOQÆ"≥·HõÅºO 25000 ™œHõ ~ åºÅ∞ ‰õ Ä _®
Ñ¨^äŒHõ=Ú =º‰õ Ω Î Å ∞QÍx, ã¨ O ã¨ ÷ Å ∞ QÍh, _®fi„HÍ =~åæÅ „ã‘ÎÅ‰õΩ. 3)Ô~O_»∞ Hõà◊√§, Ô~O_»∞ KÕ`«∞Å∞ L<åfl~Ú.
(ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fi „QÆ∂Ñ¨ÙÅ∞ QÍx, W`«~° ãÖˆH∆=∞ ãÖÑ¶¨∂Å"å~°∞ ÖË^• Ô~O_»∞ HÍà◊√§ áÈQ˘@∞ì‰õΩ#fl
Ñ¨^äŒHõ=Ú) QÍh, áêÅã‘ fã¨∞H˘#=K«∞Û. cè=∂ ™œHõ~°ºO "åiH˜ ~° ∞ .12,500, „Ñ¨ = ∂^Œ O
~°∞.10,000 #∞O_ç 1 ÅHõ∆ =~°‰õΩ LO@∞Ok. [iy# "≥O@<Õ ÖË^• HõhãÖ 30
„Ñ‘q∞Ü«∞O ãÖ=`«û~°=Ú#‰õΩ XHõ™êi Hõ\Ïìe. ~ÀAÅÖ’Ñ¨Ù ãÖ|Okè`« W#∂ûÔ~<£û
„Ñ¨=∂^•Å‰õΩ cè=∂ ™œHõ~°ºO LO@∞Ok. Hõ O ÃÑhH˜ `≥ e Ü« ∞ [Ü« ∂ e.
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
áê=Ú, `ÕÅ∞, ‰õΩHõ¯, q+¨H©@HÍÅ HÍ@∞ ÔH¡Â"£∞á¶ê~°"£∞, áÈã¨∞ì=∂~°ìO iáÈ~°∞ì,

"Õ Ü « Ú @. „‰õ Ä ~° [ O`« ∞ =ÙÅ =Å# Ç¨  x, _≥ ` ü ã¨ i ì Ñ ¶ ≤ Ô H \ò , Ñ¨ O K« < å=∂,
P~ÀQÆºã¨=∞ã¨ºÅ =Å# HõÅ∞QÆ∞ =∞~°}ÏÅ∞ ZÑ¶ π . S.P~ü . iáÈ~° ∞ ì W#∞ûÔ ~ <£ û
ÖË^• JOQÆ"≥·HõÅºO Hõey#Ñ¨C_»∞ áêÅã‘ HõOÃÑhH˜ ÑÖáêe.
ÔH¡~Ú"£∞ KÕã≤HÀ=K«∞Û.
9
9
9
ÉèÏQÆºN ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú ÉÏeHõÅ ãÖˆH∆=∞O ÉÏeHõ =Ü« ∞ ã¨ ∞ û 18 áêÅã‘ fã¨∞‰õΩ#fl `Õn #∞O_ç „Ñ¨ = ∂^Œ O [iy# "≥ O @<Õ
cè=∂ H˘~°‰Ωõ D Ñ¨^HŒä Íxfl ~°∂á⁄OkOKå~°∞. "åi¬Hõ ãÖ=`«û~°=ÚÅÖ’Ñ¨Ù LO_®e. "≥O@<Õ ÖË^• P~°∞ <≥ÅÖ’Ñ¨Ù ã¨ O |Okè O z# W#∂ûÔ ~ #∞û
Ñ¨^äŒHõ=Ú „Ñ‘q∞Ü«∞O ~°∂.15/– `«e¡ ^ŒO„_»∞Å =Ü«∞ã¨∞û 60 `«e¡ ÖËHõ `«O„_ç ÖË^• W~°∞=Ù~°∞ Hõ O ÃÑhH˜ `≥ Å ∞Ñ¨ Ù `« ∂ ,
(ˆHO„^Œ ãÖ=`«ã¨~°=ÚÅÖ’Ñ¨Ù. cè=∂ K«xáÈ~Ú# cè=∂ KÕã≤# ÉÏeHõ Ô H ¡ " £ ∞ á¶ ê ~° = ÚÖ’ "≥ ∞ _ç H õ Ö ò
„Ñ¨Éèí∞`«fi ‰õΩ@∞O|=ÚÖ’ XHõ ÉÏeHõ‰õΩ ã¨ i ì Ñ ¶ ≤ Ô H \ò [`« KÕ Ü « ∂ e.
¿Ñ~°∞ g∞^Œ ~°∞.25,000 _çáêl\ò
=∞~°}=Ú ãÖÉèíq¿ãÎ =∞~°}
Ñ¨^äŒHõ=Ú) =iÎã¨∞ÎOk. KÕ ™ êÎ ~ ° ∞ . D "≥ Ú `« Î O q^•º ^Œ$gHõ~°} Ñ¨„`«O [`«KÕÜ«∂e.
J=ã¨ ~ åÅ‰õ Ω ^Œ á ¶ ê Å∞QÍ
K≥e¡™êÎ~°∞.
122
9
9
9
9
HÍ~°º„Hõ=∞O
HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞Ö’ „Ñ¨^è•#JOâßÅ∞ Ñ¨^äŒHõOÖ’ÅHõ∆ºOQÍ |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ x^èŒ∞Å∞/ãäû_ç W`«~° q=~åÅ∞
"å@~üÃ+_£ =∂#=Ùx =∞#∞QÆ_», Jaè=$kú Éèí∂q∞, h~°∞ =$Hõ∆ „QÍ=∞ ÑÖKå~Úf ã¨É∞íè ºÅ∞, „QÍ=∞ "å@~üÃ+_£ \©OÖ’ Ã+.‰õΩ/ „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú #∞O_ç _ç.P~ü._ç.U. "å@~ü Ã +_£ ã ¨ O Ñ¶ ¨ ∞ =Ú#∞
HÍ~°º„Hõ=∞O „Ñ¨[Å`À "å@~ü Ã+_£ ãÖÑ¶¨∞=Ú Ã+.`≥., „ã‘ÎÅ‰õΩ ã¨Éèíº`«fi=Ú "åiH˜ x^è Œ ∞ Å∞ JO^Œ ∞ `å~Ú. ™ê~°fi[xHõ ã¨Éèí, „QÍ=∞ã¨Éèí
ãÖÑ¨^Å Œ #∞ ~°HO∆˜ K«∞H˘#_»=Ú.
(ˆHO„^Œ U~åÊ@∞. LO@∞Ok. Ñ¨ i "åÇ¨ Ï Hõ `«~°∞"å`«, _ç.P~ü._ç.Z. "å~°∞ Jx Ñ≤Å∞=|_»∞`å~Ú.
Éèí∂q∞ HÀ`« JiHõ\˜ì, h\˜x xÅ∞=iOK«_»=Ú.
„Ñ¨Éèí∞`«fi ã¨ O Ñ¶ ¨ ∞ O ^•fi~å "å@~ü Ã +_£ „áêO`åÅ Jaè=$kú „Ñ¨}ÏoHõ "å@~üÃ+_£ Jaè=$kèú |$O^ŒO
Éè∂í ™ê~°Ñi¨ ~°H}
∆õ , h\˜ qÅ∞= ™ê=∞~°º÷ =Ú ÃÑOK«∞@, "å@~üÃ+_£ Hõq∞\©Å‰õΩ x^èŒ∞Å∞
Ñ¨^äŒHõ=Ú) Jaè=$kèú`À#∞, ã¨fiÜ«∞O ã¨Ç¨Ü«∞Hõ `« Ü « ∂ ~° ∞ , ^•x J=∞Å∞ ã¨ fi Ü« ∞ O¿ã= |$O^•Å∞,
K≥@∞¡, Ñ¨â◊√„QÍã¨=Ú ÃÑOK«∞@. q_»∞^ŒÅ KÕ™êÎ~°∞.
„ã‘Å
Î ‰õΩ „áê^è•#º`«. qxÜ≥∂QÆ^•~°¡ |$O^•Å∞
"≥∞~°∞ÔQ·# =º=™êÜ«∞ Ñ¨^Œú`«∞Å∞, JkèQÆ kQÆ∞|_»∞Å∞ |$O^•Å∞, qxÜ≥∂QÆ^•~°¡ |$O^•Å∞
„QÍ=∞ÑÖKå~Úf ã¨Éèí∞ºÅ∞
™êkèOK«_»=Ú. U~°Ê_»∞`å~Ú. "å@~üÃ+_£ Jaè=$kèú
=∞iÜ«Ú „Ñ¨[ÅO^Œ~∞° Hõeã≤,
™ê=∂lHõ JOâßÅÃÑ·# „QÍ=∞ „Ñ¨[ÅÖ’ K≥·`«#ºO HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, |$O^•Å Pi÷Hõ, U~° Ê _Õ ^ Õ "å@~ü Ã +_£
HõeyOK«_=» Ú. ™ê=∂lHõ Jaè = $kú ÅHõ ∆ º OQÍ ãÖÑ¶¨∞=Ú.
123
HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞ LO@∞Ok. D ãÖÑ¶¨∞=Ú x~°fiÇ≤ÏOKÕ

ã¨ = ∂"Õ â ßxfl ã¨ ~ ° fi ã¨ É è í º
ã¨=∂"Õâ◊O. "å@~üÃ+_£Ö’
KÕÑ¨>Ëì Jxfl HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ
„QÍ=∞ ã¨Éèí P"≥∂^Œ=Ú`À
KÕÑ¨@ì=ÅÜ«Ú#∞.
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9
9
9
9
HÍ~°º„Hõ=∞O
HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞Ö’ „Ñ¨^è•#JOâßÅ∞ Ñ¨^äŒHõOÖ’ÅHõ∆ºOQÍ
ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl |$O^•Å∞
|ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ
Ñ¨^äŒHõOÖ’ „áê^è•#º`«Å∞
x^èŒ∞Å∞/ãäû_ç
ã¨=∞‰õÄ~°∞Û q^è•#O
W`«~° q=~åÅ∞
H˜â’~° ÉÏeHõ D Ñ¨^äŒHõ=Ú ~åR=ÚÖ’ „Ñ¨ã¨∞Î`«=Ú 13 ZOÑ≤Hõ J~Ú# lÖÏ¡ÅÖ’, „áê*ˇ‰õΩì _≥·Ô~Hõì~°∞ S.ã≤._ç.Zãπ. – H˜â’~° ÉÏeHõÅ∞ ÉÏeHÍ
Ñ¨^äŒHõ=Ú lÖÏ¡Ö’ J=∞Å∞Ö’ LOk. J=∞Å∞=Ù`«∞#fl J\˜ì lÖÏ¡Ö’x ZOÑ≤Hõ "åi #∞O_ç „QÍ=∞ ™ê÷~Ú =∞O_»ÖÏÅ∞QÍ
( ˆHO„^Œ lÖÏ¡Ö’¡ ‰õÄ_® H˘xfl q.ã≤. „áê*ˇ‰õΩìÅÖ’ J~Ú# „áê*ˇ‰õΩìÅÖ’ „Ñü ~°∂Ñ¨Ùk^Œ∞ÌH˘x S.ã≤._ç.
ÃãO@~°¡‰õΩ x^èŒ∞Å∞
„Ñ¨Éèí∞`«fi J=∞Å∞ KÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok. lÖÏ¡Ö’ „áê*ˇ‰õΩì „QÍ=∞OÖ’ 11–17 Zãπ.H˜ã¨=∂*ÏxH˜ =∞^èŒº
J=∞Å∞ S.ã≤._ç.Ü«∞ãπ. „áê*ˇ‰õΩì _≥·Ô~Hõì~°∞ ÃÑ·# ã≤._ç.Ñ≤.F.Å ^•fi~å q_»∞^ŒÅ
Ñ¨^äŒHõ=Ú) ãÖ=`«û~åÅ =∞^èŒº "å~°kèÖÏ Ñ¨x KÕ™êÎ~°∞.
L#flk. KÕÜ«∞|_»`å~Ú.
=Ü«∞ã¨∞û#fl ÉÏeHõÅ∞ 20 – JOQÆ<£"å_ç HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞
– 11–17 ãÖ=`«û~åÅ =∞^èŒº =Ü«∞ã¨∞û#fl ÉÏeHõÅ ã¨=∞„QÍaè=$kú HÀãÖ
ÉÏeHõÅ ÅaÌ H˘~°‰õΩ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_ç# =∞Ok K˘Ñ¨C# 20
qq^èŒ HÍ~°º„Hõ=∂ Å∞
Ñ¨^äŒHõ=Ú. „QÍ=∂ÅÖ’
D Ñ¨^äŒHõ=Ú ^•fi~å ÉÏeHõÅÖ’ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~°∞.
1) âßs~° H õ O QÍ Z^Œ ∞ ~° Ü Õ ∞ º =∂~° ∞ ÊÅ∞ – P~°∞ <≥ÅÅ tHõ∆}Ï HÍ~°º„Hõ=∞O
124
xÜ« ∞ O„uOK« ∞ H˘<Õ J=QÍÇ¨ Ï # ÉÏeHõÅ‰õΩ LO@∞Ok D „HÕk

ÃÑOá⁄OkOK«_»=Ú. JOâ◊=ÚÅÃÑ·# J=QÍ Ç¨Ï#
2)ã¨fiÜ«∞O x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞H˘<Õ ™ê=∞~åúºÅ∞ HõeÊ™êÎ~°∞.
ÃÑO_»K«=Ú 1) S.ã≤._ç.Zãπ.Ö’x qq^èŒ ¿ã=Å
3)ÉÏÅ HÍi‡Hõ =º=ã¨ ÷ Ñ¨ @ ¡ =ºuˆ ~ Hõ ` « QÆ∂iÛ ã¨=∂Kå~°=Ú.
HõeÊOK«QÆÅ ^Œ$+≤ìx ÃÑOá⁄OkOK«_»=Ú. 2) „áê^äŒq∞Hõ q^Œº
4)#∂~° ∞ âß`« O „áê^ä Œ q ∞Hõ q^Œ º 3) á⁄^Œ∞Ñ¨Ù, ~°∞} ™œÅÉèíº=Ú
HõeÊOK«_»=Ú. 4) P~ÀQÆº=Úáêiâ◊√^èŒº=Ú
5)ÉÏÅº q"åÇ¨  Å#∞ =ºuˆ ~ Hõ ` « 5) *Ï#Ñ¨^Œ |$O^•Å ^•fi~å
HõeÊOK«_»=Ú. ã¨=∂Kå~°O
6) Ñïâ◊√„Éèí`« áÈ+¨HÍÇ¨~°=Ú P~ÀQÆº=Ú, 6) Ñïã¨~åÅ áêiâ◊√^èŒºO
P~ÀQÆº q^Œº, tâ◊√ Jaè=$kèú "≥Ú^ŒÖˇ·# 7) H˜â’~° ÉÏeHÍaè=$kèú
JOâ◊=ÚÅÑ¨@¡ ™ê=∂lHõ ÉèÏQÆ™êfi=∂ºÅ∞
U~° Ê _Õ _ » @ @∞¡ KÕ Ü « ∞ _» O ÉÏeHÍ 8) tâ◊√ [##=Ú P~ÀQÆº=Ú
=∞O_» Ö ÏÅ∞ áê„`« =Ç≤ Ï OKÕ @ @∞¡ QÆ∂iÛ# J=QÍÇ¨Ï#
KÕÜ«∞_»O.
9
9
9
9 PO„^èŒ„Ñ¨^ÕâòÖ’ J=∞Å=Ù`«∞#fl „áê*ˇ‰õΩìÅ∞
„QÍg∞} – D Ñ¨^äŒHõ=Ú J<å=$+≤ì Ñ‘_ç`« lÖÏ¡Å∞ – =∞Ç≤ Ï à◊ Å ã¨ fi Ü« ∞ O Éèí∂q∞ÖËx "å~°∞, ã¨#flHÍ~°∞ – „QÍ=∂ÅÖ’ =∞Ç≤ÏàÏ – lÖÏ¡Ö’ "å@~üÃ+_£
r=<Àáê^èŒ∞Å SkO\˜Ö’ J=∞Å=Ù`ÀOk[ ã¨Ç¨Ü«∞ |$O^•Å∞. Ô~·`«∞Å∞, =∞Ç≤ÏàÏ |$O^•Å∞ |$O^•Å∞, "å@~üÃ+_£ ã¨ÅÇ¨ ãÖÑ¶¨∞=Ú
Ñ¨^äŒHõ=Ú 1)J#O`« Ñ ¨ Ù ~° O 2) Hõ ~ ° ∂ flÅ∞ 3) – ¿Ñ^Œ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞. |$O^•Å∞ U~°Ê_»`å~Ú. LO@∞Ok. „QÍ=∞
(Z.Ñ≤.P~ü.ZÖò.Ñ≤. =∞Ç¨Ï|∂Éò#QÆ~ü 4) #ÖÁæO_» 5) „Ñ¨HÍâ◊O. – á⁄^Œ∞Ñ¨Ù, JHõ∆~åã¨º`« J@g ™ê÷~ÚÖ’ |$O^•Å‰õΩ
Ñ¨^äŒHõ=Ú) – =º=™êÜ«∞ L`«Ê`«∞ÎÅ∞ =º=™êÜÕ∞`«~° L`«Ê`«∞ÎÅ qxÜ≥∂QÆO tHõ∆} ã¨ÅÇ¨Å∞,
r=<Àáê^èŒ∞Å "≥∞~°∞QÆ∞ Ñ¨~°Û_»O. Ñ¨â◊√áêÅ# "≥Ú^ŒÖˇ·# Ñ¨~°º"ÕHõ∆} H˘~°‰õΩ
– q^Œº, P~ÀQÆº ¿ã=Å∞ JOkOK«_»O HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ D JkèHÍ~°∞Å`À
– Láêkè PÇ¨~° Éèí„^Œ`« HõeÊOK«_»=Ú |$O^•Å∞ Hõ$+≤ KÕ™êÎ~Ú. (WO[hiOQ∑
125
– "å@~ü Ã+_£ P^Œ~°≈=O`«"≥∞ÿ# J=∞Å∞ – "å@~ü Ã+_£ HÍ~°º„Hõ=∂Å =º=™êÜ«∞ J@g

– „`åQÆ ∞ h~° ∞ , ™êQÆ ∞ h~° ∞ ã¨ = ∞~° ÷ J=∞Å∞ KÕÑ¨_»`å~Ú. JkèHÍ~°∞Å`À \©=Ú
qxÜ≥∂QÆO – x^èŒ∞Å#∞ „QÍ=∞ ™ê÷~Ú LO@∞Ok.)
– =∂#= =#~°∞Å∞, ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞Å∞ |$O^•Å‰õΩ Ñ≤._ç._ç.Ñ≤.U.Ñ≤.
QÆ∞iÎOz qâı¡+≤Oz q_»∞^ŒÅ KÕ™êÎ~°∞.
– =∂#= =#~°∞Å∞, ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞Å∞
QÆ∞iÎOz qâı¡+≤Oz "å\˜x |ÅÑïKÕ
K«~°º KÕÑ¨@ì@O.
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9
9
9
HÍ~°º„Hõ=∞O Ñ¨^äŒHõOÖ’ÅHõ∆ºOQÍ |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ‰õΩ x^èŒ∞Å∞/ãäû_ç W`«~° q=~åÅ∞
HÍ~°º„Hõ=∞O J=∞Å∞Ö’ „Ñ¨^è•#JOâßÅ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl |$O^•Å∞ Ñ¨^äŒHõOÖ’ „áê^è•#º`«Å∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û q^è•#O
lÖÏ¡ „áê^äŒq∞Hõ – áê~î°âßÅÖ’ #"≥∂^Œ∞ HÍx, Ã+.‰õΩ/Ã+.`≥. P"åã¨ lÖÏ¡ q^•ºâßMÏkèHÍi #∞O_ç
q^•º HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ – |_çD_»∞ Ñ≤Å¡ÅO^Œ~°‰õΩ „áê^äŒq∞Hõ |_çH˜~åx Ñ≤Å¡Å∞ „áêO`åÅ‰õΩ „áê^è•#º`« x^è Œ ∞ Å∞ q^•º Hõ q ∞\© Å ‰õ Ω
( _ç.Ñ≤.W.Ñ≤) (ˆHO„^Œ áê~î ° â ßÅÅ∞ JO^Œ ∞ ÉÏ@∞Ö’ – =∞^è Œ º Ö’ K« ^ Œ ∞ =ÙÅ∞ q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞|_»`å~Ú.
„Ñ¨Éèí∞`«fi Ñ¨^äŒHõ=Ú) LO_Õq^èŒOQÍ KÕÜ«∞_»O. q_çz#"å~°∞.
– 5 #∞O_ç 11 ãÖ=`«û~åÅ =Ü«∞ã¨∞ûQÆÅ – áê~îâ° ßÅÅ∞ ÖËx „QÍ=∂Å∞
ÉÏÅ ÉÏeHõÅ#∞ „áê^äŒq∞Hõ áê~î°âßÅÖ’ – q^•º É’^è Œ # ‰õ Ω Hõ h ã¨
#"≥∂^Œ∞ JÜÕ∞º q^èŒOQÍ K«∂_»_»O. J=ã¨ ~ åÅ∞ ÖË x
– áê~î°âßÅÖ’ KÕi# ÉÏÅ ÉÏeHõÅO^Œix „QÍ=∂Å∞.
126
~ÀE Ç¨[~°ÜÕ∞º q^èŒOQÍ q^èŒOQÍ

K«~°ºÅ∞ fã¨∞H˘#∞@.
– #∂`«#OQÍ áê~î°âßÅÅ∞ ™ê÷Ñ≤OK«∞@.
– Éèí=<åÅ∞ ÖËx áê~î°âßÅÅ‰õΩ Éèí=<åÅ∞
xi‡OK«∞@.
– #∂`«#OQÍ ™ê÷Ñ≤Oz# áê~î°âßÅÅ‰õΩ
W^Œ Ì ~ ° ∞ Láê^è • ºÜ« Ú Å∞
xÜ«∞q∞OK«∞@.
– áê~î°âßÅÅ‰õΩ q^•º Hõq∞\©Å∞ U~°Ê_ç
áê~îâ° ßÅÖ’ #"≥∞^Œ∞, K«^∞Œ =ÙÅÖ’ „Ñ¨QuÆ
áê~î°âßÅ Ñ¨xf~°∞Ö’ Ñ¨~°º"ÕHõ∆}
9
9
9
„QÍg∞} h\˜ „`åQÆ∞h\˜ ãÖã¨¯~°}Å J=∞Å∞ HÀãÖ „`åQÆ∞h~°∞ J=ã¨~°=Ú Ç¨a>Ë+¨<£ ™ê÷~Ú Hõq∞\©Ö’ – Ç¨  a>Ë + ¨ < £ "åiQÍ „Ñ¨ [ Ö
° ~¨¶ åáêiâ◊√^èºŒ ÃÑ· Ö ˇ \ ò lÖÏ¡ Å ∞QÍ 1) z`« ∂ Î ~ ° ∞ 2) L#fl Jxfl „QÍ=∞ „Ñ¨[Å∞
ã¨~Ñ "≥Ú`«ÎO ã¨Éèí∞ºÅÖ’ 22 âß`«O „`åQÆ∞h\˜ ã¨~°Ñ¶¨~å Ñ¨^äŒHÍÅ#∞,
Ñ¨^äŒHõ=Ú <≥Å∂¡~°∞ 3) „Ñ¨HÍâ◊O 4) #Å¡QÆO_» 5) Ã+.‰õΩ/ Ã+.`≥. ‰õΩ@∞OÉÏÅ ~°∂á⁄OkOK«∞H˘x, xi‡OK«∞
Y=∞‡OÅÖ’ J=∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞#flk. #∞O_ç ã¨ É è í ∞ ºÅ∞QÍ ‰õΩO\Ï~°∞.
LO\Ï~°∞. – „Ñ¨ u WO\˜ #∞O_ç XHõ ~ ° ∞
– „Ñ¨[Å W+¨ìO "Õ∞~°‰õΩ „`åQÆ∞ h\˜ ã¨ É è í ∞ ºÅ∞QÍ LO_ç „QÆ ∂ Ñ¨ Ù
™œHõ~åºÅ∞ JOkOK«_»=Ú. U~° Ê ~° ∞ K« ∞ ‰õ Ω O\Ï~° ∞ . ã¨ Q Æ O
– x~å‡} =ºÜ«∞OÖ’ qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å∞ ã¨ É è í ∞ ºÅ∞ =∞Ç≤ Ï à◊ Å ∞QÍ
127
10 âß`«O Y~°∞Û ÉèíiOK«_»=Ú. LO\Ï~°∞.

– x~° fi Ç¨ Ï } =∞iÜ« Ú Ü« ∂ [=∂#º – D „QÆ ∂ Ñ¨ Ù 7–11 =∞Ok
ÉÏ^èŒº`«Å∞ qxÜ≥∂QÆ ^•~°∞ÖË Ñ¨ÓiÎQÍ ã¨ É è í ∞ ºÅ`À Hõ q ∞\© U~åÊ@∞
=Ç≤ÏOK«_»=Ú. LO@∞Ok. giÖ’ ã¨QÆO =∞Ok
– „Ñ¨Éèí∞`«fi=Ú Jxfl ™ê÷~ÚÅÖ’ ¿ã=Å∞ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ 22 âß`«O Ã+.‰õΩ/Ã+`≥
JOkOK«_»=Ú =∞iÜ«Ú ã¨=∞#fiÜ«∞ ‰õΩ@∞OÉÏÅ #∞O_ç ã¨Éèí∞ºÅ∞QÍ
Hõ~°ÎQÍ =º=Ç¨ÏiOK«_»=Ú. LO\Ï~°∞. D Hõq∞\©Å‰õΩ lÖÏ¡
Hõq∞\©Å #∞O_ç ~°∂á⁄OkOz#
Ñ¨^äŒHÍÅ J=ã¨~åÅ „Ñ¨HÍ~°O
x^èŒ∞Å∞ =™êÎ~Ú.
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9
9
9 J#∞|O^èŒO – 11 9
73= ~å*ÏºOQÆ ã¨=~°}#∞ J#∞ãïOz PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò „Ñ¨Éèí∞`«fiO (ÑÖKå~Úf~å*ò
âßY) #=O|~ü 2004 =~°‰õΩ q_»∞^ŒÅ KÕã≤# L`«Î~°∞fiÅ∞
„Hõ.ãÖ.l.F.Ü«∞O. q_»∞^ŒÅ `Õk L^ÕtÌ OK«| K«@Oì Ö’x q+¨Ü∞« =Ú
Ü«∞ãπ.<≥O. KÕã#≤ âßY 1994 _ç#ÑÖ.~å. ÃãHõ<∆ £
1. 304 =∞O_»Öò–1 24.5.1994 J.ãÖ. 1(3) PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ÑÖKå~Úf~å*ò
K«@ìO–1994 J=∞Å∞Ö’xH˜ =KÕÛ
`Õk x~°‚Ü«∞O (30.5.94).
2. 337 ZÅHõ∆<£–1 3.6.1994 J.ãÖ. 200 ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ ZxflHõÅ
x~°fiÇ¨Ï}ÔH· ~åR ZxflHõÅ Hõq∂+¨<£
áÈã¨∞ì#∞ ã¨$+≤ìOK«∞@.
3. 361 ZÅHõ∆<£–1 18.6.1994 J.ãÖ. 200(1) N ÔH.HÍjáêO_»º<£ SZÜ«∞ãπ(i>ˇÿ~ü¤)
QÍix ~åR ZxflHõÅ Hõq∂+¨#~üQÍ
xÜ«∞q∞OK«∞@.
5. 367 =∞O_»Öò–1 22.6.1994 J.ãÖ. 235(1) Ñ¨ÓiÎ™ê÷~Ú ~åR Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∂xfl
=∞iÜ«Ú K≥·~°‡<£, ã¨Éèí∞ºÅ∞, "≥∞O|~ü
Ãã„Hõ@s xÜ«∂=∞HõO.
6. 378 =∞OII–1 28.6.94 J.ãÖ. 268(1) „QÍ.ÑÖ., =∞O.Ñ¨., l.Ñ¨.Å‰õΩ
ãÖ|OkèOz# x|O^èŒ#Å QÆ∂iÛ.
7. 434 =∞O_»Öò–1 15.7.1994 J.ãÖ. 259(1) Éˇ·ÖÏÅ∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ x|O^èŒ#Å∞
(2)
8. 436 =∞O_»Öò–1 15.7.1994 =∞O.Ñ¨. 268(1) =∞O.Ñ¨., lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ÑïkèÖ’
Ñ¨#∞flÅ qkèOÑ¨ÙÔH· <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£ *Ïs
KÕÜ«Ú@, =∞iÜ«Ú f~å‡<åÅ#∞
„Ñ¨K«∞iOK«∞@ÔH· xÉO^èŒ#Å∞–*Ïs.
9. 437 =∞O_»Öò–1 15.7.1994 J.ãÖ. 268(1) =ºH˜ÎQÆ`«ˆHã¨∞Ö’ x|O^èŒ#Å
ã¨_»eOÑ¨Ù#ÔH· „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ QÆÅ
9 JkèHÍ~°=Ú.
10. 444 ÑÖ.–4 19.7.1994 J.ãÖ. 268(2)(3) J^≥ÌÅ =∞OEiÔH· ã¨=∞~åúkèHÍiKÕ 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 128
9
11. 472 =∞O_»Öò–1 26.7.1994 =∞O.Ñ¨.
J^≥Ì qÅ∞= ^èŒ$gHõ~°} Ñ¨„`«O–~°∂Öòû.
268(1) =∞O_»Å Ñï+¨`ü‰õΩ ~°∂II5 Ñ¨~üHÍºÑ≤\Ï
9
„QÍO@∞ q=~åÅÔH· x|O^èŒ#Å∞.
12. 492 D–4 20.7.1994 =∞O.Ñ¨. 268(1) Ü«∞OÑ≤_çF ã¨sfiã¨∞ ~°∂Öòû (`˘II|_ç#q).
13. 506 =∞O_»Öò–1 6.8.1994 =∞O.Ñ¨. 268(1) =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞ÎÅ =∞iÜ«Ú
™ê÷~ÚãÖÑ¶¨∂Å ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ
<À\©ã¨∞ *ÏsKÕÜ«Ú@ – xÜ«∞=∂=o.
14. 508 =∞O_»Öò–1 6.8.1994 J.ãÖ. 268(13) =∞O_»Å, lÖÏ¡Ñï+¨`«∞ÎÅ∞ 'HÍ=∞<£
148(4), ã‘Öò— "å_»∞@ – x|O^èŒ#Å∞.
177(2)
15. 559 =∞O_»Öò–1 5.9.1994 =∞O.Ñ¨. 208(1) =∞O_»Å, lÖÏ¡Ñï+¨`«∞ÎÅ∞ ilã¨ì~°∞¡,
JH“O\òû, x~°fiÇ¨Ï} – x|O^èŒ#Å∞.
16. 600 „á⁄.–4 20.9.1994 J.ãÖ. –– JOK«<å qÅ∞=‰õΩ ãÖ|OkèOz, ™êOˆHuHõ
=∞OE~°∞ÔH· W.W.Å∞ =∞iÜ«Ú
Ü«∞ãπ.W.Å‰õΩ JkèHÍ~åefl ÃÇÏzÛOK«∞@
17. 626 =∞O_»Öò–1 28.9.1994 J.ãÖ. 2(8) ÑÖ.~å.K«@ìO 2 ã¨ÉòÃãHõ∆<£ „Ñ¨HÍ~°O
ÑÖ.~å. Hõq∂+¨#~üQÍ~°∞ JkèHÍ~°O
K«ÖÏ~ÚOK«∞@ÔH· x|O^èŒ#Å∞.
18. 662 =∞O_»Öò–1 15.10.94 =∞O.Ñ¨. 26(3), `å`å¯eHõ =∞O_»Å J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞, `å`å¯eHõ
193(5) lÖÏ¡ Ñï+¨`ü K≥·~°‡<£Å JkèHÍ~åÅ∞
19. 683 =∞O_»Öò–3 25.10.94 J.ãÖ. 243235 ~åRPi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞OÜ≥ÚHõ¯ q^èŒ∞Å∞.
20. 703 =∞O_»Öò–1 5.11.1994 J.ãÖ. 268(1), Ö’HõÖòÑ¶Ö_£ _≥·Ô~Hõì~ü#∞ ÑÖKå~Úf ~å*ò
266(2) ãÖã¨÷Å‰õΩ J_ç@~üQÍ xÜ«∞q∞OK«∞@.
21. 704 =∞O_»Öò–1 5.11.1994 =∞O.Ñ¨. 268(1) =∞O_»ÅÑï+¨`«∞Î Ü≥ÚHõ¯ x^èŒ∞Å#∞
171(1) qxÜ≥∂yOK«∞@ÔH· x|O^èŒ#Å∞.
22. 750 =∞O_»Öò–1 25.11.94 J.ãÖ. 268(1) ZxflHõÅxq∞`«ÎO "å_»∞HÀ|_ç# „ÃÑ·"Õ@∞
QÆ$Ç¨ÏOÜ≥ÚHõ¯ Ü«∞[=∂x `«#‰õΩ K≥eO¡ z#
ÑïÇ¨~°=Ú ÃÇÏzÛOÑ¨Ù H˘~°‰õΩ ^èŒ~°MÏã¨∞Î
9
23. 755 =∞O_»Öò–1 30.11.94 J.ãÖ.
KÕÜ«Ú>ÔH· x|O^èŒ#Å∞.
268(1), ã¨~°ÊOK«∞, ÑÖKå~Úf ã¨Éèí∞ºÅ∞
9
129
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 8,11,12, =∞O_»Å „áê^ÕtHõ, lÖÏ¡„áê^ÕtHõ
13,14,15, ã¨Éèí∞ºÅ ZxflHõÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz.
9
151,153,
154,177,179,
182183
24. 756 =∞O_»Öò–1 30.11.94 J.ãÖ. 268(1),149(1) =∞O_»Å lÖÏ¡Ñi¨ +¨`ü HÀ–JÃÑ_¤ £
153(16) ã¨Éèí∞ºÅ =∞iÜ«Ú lÖÏ¡ Láê^èŒºHõ∆
177(3) ZxflHõ‰õΩ ãÖ|OkèOz# xÜ«∞=∂=o
188(17)
25. 877 ZÅHõ∆<£–1 31.12.94 =∞O.Ñ¨. 268(1) K«@ì„Ñ¨HÍ~°O =∞O_»ÖÏxfl „áê^ÕtHõ
xÜ≥∂[Hõ =~åæÅ∞QÍ qÉèlí OK«∞@ÔH· x|O^è#Œ Å∞
26. 878 ZÅHõ∆<£–1 3.12.1994 =∞O.Ñ¨. 205(2) ZxflHõÅ x~°fiÇ¨Ï}HÀãÖ U „áêOQÆ
}Ïxfl S<å qxÜ≥∂yOK«∞@ÔH·
xÜ«∞=∂=o.
27. 927 ZÅHõ∆<£–3 30.12.94 J.ãÖ. 200(3) ~åR ZxflHõÅ Hõq∂+¨<£ ã¨sfiã¨∞
x|O^èŒ#Å∞
1995
28. 66402 ZÅHõ∆<£–1 3.1.95 J.ãÖ. –– =∞O_»ÖÏxfl „áê^ÕtHõ xÜ≥∂Hõ=~åæÅ∞QÍ
KÕ¿ã lF 877Ö’x ~°∂Å∞û‰õΩ =∂~°^æ ~Œ ≈° Hõ
ã¨∂„`åÅ∞.
29. 7 ZÅHõ∆<£–3 4.1.1995 J.ãÖ. –– ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷ÅÖ’ i[ˆ~fi
+¨#∞¡ áê\ÕK«∞@–ã¨Éèí∞ºÅ∞, K≥·~°‡#¡
Ñ¨^Œ=ÙÅ i[ˆ~fi+¨#∞¡ x~°‚~ÚOK«∞@ÔH·
HÍºa<Õ\ò ã¨Éò Hõq∞\© xÜ«∂=∞HõO.
30. 15 PH±ì û–4 10.1.1995 =∞O.Ñ¨. 174(2) =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`üÅ |_≥˚\ò –
178 x|O^èŒ#Å∞
31. 63 =∞O_»Öò–3 1.2.1995 J.ãÖ. 268(1),4(1) `Õk 30.5.94 #∞O_ç J=∞Å∞Ö’H˜ =K«∞Û
148(1), „QÍ=∞ÑÖKå~ÚfÅ∞, =∞O_»Å
177(1) Ñï+¨`üÅ∞ =∞iÜ«Ú lÖÏ¡Ñï+¨`üÅ∞
9 32. 73 ZÅHõ∆<£–3 4.2.1995 J.ãÖ. 2(a) ÑÖ.~å. ãÖã¨÷ÖÖ’ i[ˆ~fi+¨<£ 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 130
9 x~°‚~ÚOK«∞@ÔH· lÖÏ¡ HõÖˇHõì~ü, Ps¤F/
ã¨ÉòHõÖˇHõì~°¡‰õΩ JkèHÍ~åÅ#∞ _≥eˆQ\ò
9
KÕÜ«Ú@
33. 78 ZÅHõ∆<£–2 6.2.1995 –– –– PO.„Ñ¨. ZxflHõÅ Hõq∂+¨<£ ã≤|ƒOkx
„_®Ñ¨Ùì KÕÜÚ« @ÔH· Hõq∂+¨#~ü‰Ωõ JkèHÍ~åÅ∞
34. 80 ZÅHõ∆<£–3 7.2.1995 J.ãÖ. 268(1) „QÍ=∞ÑÖKå~Úf ã¨Éèí∞ºÅ∞, ã¨~°ÊOKü,
=∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü K≥·~°‡<£Å
ZxflHõÅ x|O^èŒ#Å‰õΩ ã¨=~°}Å∞
35. 81 ZÅHõ∆<£–3 7.2.1995 J.ãÖ. 268(1),149(1) =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`∞« Î HÀ–PÃÑ_ì £
153(16) ã¨Éèí∞ºÅ∞ =∞iÜ«Ú J^èŒºHõ∆, Láê^èŒº‰õ∆ΩÅ
177(3) ZxflHõÅ xÜ«∞=∂=oH˜ ã¨=~°}Å∞.
181(17)
36. 10467 ZÅHõ∆<£–3 2.3.95 J.ãÖ. –– J^èŒºHõ∆, Láê^èŒºHõ∆, K≥·~°‡<£, "≥·ãπK≥·~°‡<£
ZxflHõÖ’ áêÖÁæ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯QÆÅ ã¨Éèí∞ºÅ∞.
37. 113 ÑÖ.–4 4.3.1995 J.ãÖ. –– ZÑ≤SS HÍ~˘Êˆ~+¨<#£ ∞ ™ê÷xHõ áêi„âßq∞Hõ
"å_»Å∞/Jaè=$kú UiÜ«∂ x~åfiÇ¨ÏHõ
J^ä•i\©QÍ „Ñ¨Hõ\ ÕK«∞@
38. 124 ZÅHõ∆<£–3 8.3.1995 J.ãÖ. 268(1) „QÍ=∞ÑÖKå~Úf ã¨Éèí∞ºÅ∞, ã¨~°ÊOKü
=∞O_»Å ã¨Éèí∞ºÅ∞ =∞iÜ«Ú lÖÏ¡
ã¨Éèí∞ºÅ ZxflHõÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz#
l.F. 755 `Õk 30.11.94H˜ ã¨=~°}Å∞.
39. 126 ZÅHõ∆<£–3 10.3.1995 J.ãÖ. 233, ZxflHõÅ q"å^•ÅÃÑ· x~°‚Ü«∂xH˜
268(1) ãÖ|OkèOz# l.F. <≥O.111
`Õk 3.3.95‰õΩ ã¨=~°}Å∞.
40. 131 ZÅHõ∆<£–4 11.3.95 =∞O.Ñ¨. 149(1) =∞O_»ÅÑï+¨`ü, lÖÏ¡ Ñï+¨`üÖ’
197(3) HÀ–PÑ¨¬<£ ã¨Éèí∞ºÅ ZxflHõ.
41. 132 ZÅHõ∆<£–3 11.3.1995 J.ãÖ. 252(1) „QÍ.ÑÖ., =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü
ã¨Éèí∞ºÅ∞, ã¨~°ÊOK«∞, J^èŒº‰õ∆ΩÅ Ñ¨^Œg
„Ñ¨=∂} ã‘fiHÍ~åxH˜ ã¨|OkèOz#
9 L`«Î~°∞fiÅ∞.
9
131
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 42. 135 ZÅHõ∆<£–3 13.3.1995 J.ãÖ. 268(1) *’_»∞ Ñ¨^Œ=ÙÅ x~°fiÇ¨Ï}#∞
x~ÀkèOK«∞@ – L`«Î~°∞fiÅ∞
9
43. 138 ZÅHõ∆<£–3 15.3.1995 J.ãÖ. 268(1),149(1) HÀ–PÃÑ_ì £ ã¨É∞íè ºÅ∞, J^èºŒ ‰õΩ∆ Å∞,
153(16) Láê^èŒº‰õ∆ΩÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz#
177(3) l.F.<≥O.756 `Õk 30.11.94‰õΩ
181(17) ã¨=~°}Å∞.
44. –– –– 15.3.1995 J.ãÖ. 10462 QÆ∞iÎOÑ¨Ùá⁄Ok# áêsì qÑπ
xÜ«∂=∞HõO ã¨∂K«#Å∞ *Ïs.
45. 13543 ZÅHõ∆<£–3 15.3.95 J.ãÖ. –– "å~Ú^•Ñ¨_ç# ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ HÀ~°O
=∞iÜ«Ú [O@ Ñ¨^Œ=ÙÅ∞QÆÅ ã¨Éèí∞ºÅ∞
áêÖÁæ#∞@.
46. 155 ZÅHõ∆<£–3 16.3.1995 J.ãÖ. 268(1), l.F. 756‰õΩ ã¨=~°}Å∞.
149(1),153
(16), 177(3),181(17)
47. 156 ZÅHõ∆<£–3 16.3.1995 J.ãÖ. –– ÑÖ.~å.ãÖã¨÷Å‰õΩ ZxflHõÅ QÆ∞iOz
48. 161 =∞O_»Öò–2 18.3.1995 =∞O.Ñ¨. 268(1), =∞O_»Å ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ Ç¨[Ô~·#
159(2) PÇ¨fix`«∞Å‰õΩ JÅ"≥#∞ûÅ∞ K≥e¡OÑ¨Ù.
49. 20488 ZÅHõ∆<£–3 23.5.95 J.ãÖ. –– „Ñ¨Ü«∂}O KÕÜ«∞#O^Œ∞‰õΩ J#~°›`«.
50. 217 =∞O_»Öò–3 31.3.1995 J.ãÖ. 268(1), „QÍ.ÑÖ. ã¨~°ÊOK«∞, L.ã¨., "å~°∞¤
23(1), "≥∞O|~°∞¡, =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`üÅ
157185 J^èŒºHõ∆, Láê^èŒºHõ∆, ã¨Éèí∞ºÅ∞, HÀ–
PÃÑì_£ ã¨Éèí∞ºÅ ~år<å=∂Å∞
51. 222 =∞O_»Öò–2 7.4.1995 =∞O.Ñ¨. –– Hõ$ëê‚ lÖÏ¡Ö’ ''"≥∂Ñ≤ ^Õq—— =∞O_»Å
Ñï+¨`ü U~åÊ@∞, J=xQÆ_»¤ K«Å¡Ñë¡
=∞O.Ñ¨. Ñ¨Ù#ifl~å‡}O–„áê^äŒq∞Hõ
<À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£ *Ïs
52. 224 =∞O_»Öò–1 10.4.95 =∞O.Ñ¨. 268(1) =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`∞« Î „á⁄ã‘_Oç Q∑û Ü≥ÚHõ¯
#Hõà◊¡#∞ WKÕÛ q^è•#O.
53. 271 ZÖHõ∆<£–3 17.5.95 J.ãÖ. –– "≥#∞Hõ|_ç# =~åæÅ [<åÉèÏ ÖˇHõ¯Å‰õΩ
9 ãÖ|OkèOz# l.F.<≥O.19 `Õk :
17.1.95‰õΩ áêH˜∆Hõ ã¨=~°}Å∞
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 132
9
54. 279 ZÅHõ∆<£–3 19.5.95 J.ãÖ. 268(1) ÑÖKå~Úf ã¨Éèí∞ºÅ∞, ã¨~°ÊOK«∞, =∞O_»Å
lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞Î ã¨Éèí∞ºÅ ZxflHõÅ‰õΩ
9
ãÖ|OkèOz 94 K«@ìOÖ’x „Ñ¨Hõ~°}Å‰õΩ
ã¨=~°}Å∞.
55. 20483 ZÅHõ∆<£–3 23.5.95 J.ãÖ. 252(2) ÑÖ.~å.ãÖã¨÷Å‰õΩ ZxflÔH·# ã¨Éèí∞ºÅ
„Ñ¨Ü«∂}O q=~°}.
56. 291 ZÅHõ∆<£–1 24.5.95 J.ãÖ. 268(12) l.F.879 =∞iÜ«Ú 72 `Õk 3.12.94
4.2.95Å‰õΩ ã¨=~°}Å∞
57. 317 ZÅHõ∆<£ 20.3.95 J.ãÖ. 153,181 qÑπ *Ïs–Ñï}Ï=∞=∞Å∞–ã¨Ê+‘ìHõ~°}.
58. 366 ZÅHõ∆<£–2 2.6.95 J.ãÖ. –– ã¨Éèí∞ºÅ, ã¨~°ÊOK«∞Å ZxflHõÅ∞ –95‰õΩ
ãÖ|OkèOz ÉÏºÖˇ\ò Ñ¨„`åÅ
=Ú„^Œ}ÏkèHÍ~°O lÖÏ¡ HõÖˇHõì~°¡‰õΩ
JÑ¨ÊyOK«∞@.
59. 469 ZÅHõ∆<£–3 5.6.95 J.ãÖ. 2(a) l.F.<≥O.626,73 =∞iÜ«Ú 285Å‰õΩ
`Õk 28.9.94, 4.2.95 20.5.95‰õΩ
ã¨=~°}Å∞.
60. 597 =∞O_»Öò–2 16.8.95 =∞O.Ñ¨. –– =∞O.Ñ¨. ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ Ç¨[Ô~·#
J#kèHÍ~°∞Å‰õΩ \˜.Z., _ç.Z.Å∞ –
x|O^èŒ#Å∞.
61. 603 ÑÖ.–1 19.8.95 J.ãÖ. –– Ñ≤.P~ü. Hõq∂+¨#~üQÍi J`«º=ã¨~°
JkèHÍ~åÅ∞.
1996
62. 3 ZÅHõ∆<£–7 2.2.96 =∞O.Ñ¨. –– lÖÏ¡Ö’x Ü«∞OÑ≤_çFÅ#∞ |kb KÕ¿ã
JkèHÍ~°O – L`«Î~°∞fiÅ *Ïs.
63. 1289 =∞O.–3 10.1.96 =∞O.Ñ¨. –– JkèHÍiHõ HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ *ˇ_£Ñ≤\ ˜ã≤Å‰õΩ
–– PÇ¨fi#O – ã¨∂K«#Å∞.
64. 24 –3 12.1.96 J.ãÖ. –– Zã≤"ì ∞Õ @¡ÃÑ· ÑïáêÅ<å P"≥∂^ŒO =∞iÜ«Ú
<åq∞<Õ+¨<£ JkèHÍ~åÅÃÑ· QÆÅ l.F.<≥O.
9 1007 \˜P~üa `Õk 5.11.76

L`«Î~°∞fiÅ∞ *Ïs. 9
133
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 65. 57385 =∞O.–3 12.1.96 =∞O.Ñ¨. ––
––
lÖÏ¡Ñï+¨`ü, =∞O_»Å Ñï+¨`ü [#~°Öò
ÉÏ_ô ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ ã‘_çOQÆ∞ U~åÊ@∞¡
9
– ã¨∂K«#Å∞.
66. 34 =∞O_»Öò–2 20.1.96 =∞O.Ñ¨. –– „QÍ=∂aè=$kú JkèHÍ~°∞Å JkèHÍ~åÅ#∞
=∞O_»ÅOÖ’x W`«~° „QÍ=∂aè=$kú
JkèHÍ~°∞Å‰õΩ |kb KÕÜ«Ú@– =∞O_»ÖÏ
^èŒº‰õ∆ΩxH˜ JkèHÍ~°O ^ŒYÅ∞ Ñ¨~°K«∞@
67. 35 =∞O_»Öò–2 20.1.96 =∞O.Ñ¨. –– „QÍ.J. JkèHÍ~°∞Å JkèHÍ~åÅ#∞ W`«~°
=∞O_»ÅOÖ’x „QÍ.J. JkèHÍ~°∞Å‰õΩ |kb
KÕÜ«Ú@Ö’ K≥·~üÑ¨~°û<£QÍi JkèHÍ~åÅ∞.
68. 36 =∞O_»Öò–2 20.1.96 =∞O.Ñ¨. –– Ü«∞OÑ≤_çFÅ ™êO=`«ûiHõ PO`«~°OyHõ
x"ÕkHõ#∞ =∞O_»ÖÏ^èŒº‰õ∆ΩxKÕ
~°∂á⁄OkOK«∞@
69. 48 ÑÖ.–3 27.1.96 J.ãÖ. –– ÑÖ.~å. „QÍ.J. âßYÖ’ <≥·Ñ¨Ù}ºO
J=ã¨~°OÖËx Ñ¨#∞Å‰õΩ ~°∂II2 ÅHõ∆Å∞
JO`«‰õΩÖ’Ñ¨Ù Ñ¨#∞Å#∞ <åq∞<Õ+¨<£ÃÑ·
JÑ¨ÊyOKÕ q^è•<åxfl xÅ∞Ñ¨ÙKÕÜ«Ú@.
70. 62 „á⁄–2 2.2.96 J.ãÖ. –– ÑÖ.~å. „QÍ.J. âßYÖ’ ~°∂II2ÅHõ∆Å
Ö’Ñ¨Ù <åq∞<Õ+¨<£ Ñ¨#∞Å‰õΩ
x|O^èŒ#Å∞–ã¨=~°}.
71. 224 =∞O.–1 18.4.96 =∞O.Ñ¨. 268(1) „á⁄ã‘_çOQÆ∞û #HõÅ∞ á⁄O^Œ∞@‰õΩ
ãÖ|OkèOz# ~°∂Å∞û.
72. 1433 =∞O.–3 30.7.96 =∞O.Ñ¨. –– =∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨=∂"ÕâßÅÖ’
„áÈ\’HÍÖò áê\ÕK«∞@‰õΩ ã¨∂K«#Å∞.
73. 335 ÑÖ.–3 6.8.96 J.ãÖ. ã¨∂K«#Å∞ lÖÏ¡Ñi¨ +¨`,ü =∞O.Ñ¨. =∞iÜ«Ú „QÍ.ÑÖ.Å‰õΩ
37.5%,37.5% =∞iÜ«Ú 25% ^•=∂ëê
Ñ¨^Œúu# ˆH\Ï~ÚOK«∞@–L`«Î~°∞fiÅ∞ *Ïs
74. 341 „á⁄.–1 13.8.96 J.ãÖ. ã¨∂K«#Å∞ =∞O.Ñ¨.Å‰õΩ =∞iÜ«Ú „QÍ.ÑÖ.Å‰õΩ "≥∞#ÿ ~ü
WiˆQ+¨<£Å#∞ |^ŒÖÏ~ÚOK«∞@.
9 75. 382 ZÅHõ∆<£–3 7.9.96 J.ãÖ. 153(1),177(3) HÀ–PÃÑ_ì £ ã¨É∞íè ºÅ∞, J^èºŒ Hõ,∆ Láê^èºŒ ‰õΩ∆ Å
181(17) ZxflHõÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# x|O^èŒ#Å∞
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 134
9
76. 411 ZÅHõ∆<£–9 4.10.96 J.ãÖ. 44(2) lÖÏ¡ ÑÖKå~Úf JkèHÍ~°∞Å‰õΩ „Ñ¨`ÕºHõ
x|O^èŒ#Å∞–ã¨=~°} L`«Î~°∞fiÅ∞ *Ïs.
9
77. 412 ZÅHõ∆<£–9 4.10.96 J.ãÖ. ã¨∂K«#Å∞ QÆl>ˇ_£ Ç¨ÏŸ^• `«~åfi`« _çq[#Öò
ÑÖKå~Úf JkèHÍi áÈã¨∞ìÅ#∞ *’#Öò
áÈã¨∞ìÅ∞QÍ H˘#™êyOÑ¨Ù – L`«Î~°∞fiÅ∞
*Ïs.
78. 489 ZÅHõ∆<£–7 3.12.96 =∞O.Ñ¨. 268(13) =∞O_»ÅÑï+¨`ü – Jaè=$kú JkèHÍ~°∞Å
167(1) q^èŒ∞Å∞ – ÉÏ^èŒº`«Å∞.
79. 341 P.„Ñ¨}ÏoHõ 4.3.96 =∞O.Ñ¨. –– =∞O_»ÅÑï+¨`«∞Î Ñ¨~°º@#ÅÔH· J^≥Ì rÑ¨Ù
qxÜ≥∂QÆO – x|O^èŒ#Å∞ – *Ïs.
80. 1433 =∞O_»Öò–3 30.7.96 =∞O.Ñ¨. –– =∞O_»Å™ê÷~Ú ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ „áÈ\’HÍÖò
áê\ÕK«∞@ – x|O^èŒ#Å∞.
1997
81. 137 =∞O.–3 27.3.97 J.ãÖ. 245(1)(2) LÑ¨ ã¨~°ÊOK«∞, =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`üÅ
"≥ã· π K≥~· ‡° <£ÅÃÑ· JqâßfiãÖ – x|O^è#Œ Å∞
– *Ïs.
82. 247 =∞O_»Öò–3 28.6.97 J.ãÖ. –– ~åR Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O ã¨sfiã¨∞
x|O^èŒ#Å∞–97
83. 270 ã≤|ƒOk–6 9.7.97 J.ãÖ. 268(1) PO.„Ñ¨.ÑÖ.~å. =∞iÜ«Ú „QÍ.ÑÖ. âßY
Hõq∂+¨#~ü HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’x J^Œ#Ñ¨Ù
Hõq∂+¨#~°∞ ã¨sfiã¨∞ `å`å¯eHõ xÜ«∞=∂Å∞
– *Ïs.
84. 349 „á⁄.–2 20.9.97 J.ãÖ. –– Ñä¡H± ã¨÷ÖÏÅ P„Hõ=∞}Å `˘ÅyOÑ¨ÙÔH· –
L`«Î~°∞fiÅ∞ *Ïs.
85. 443 ZÅHõ∆<£–1 24.11.97 J.ãÖ. 200(3) ~åR ZxflHõÅ ãÖÑ¶∞¨ O ã¨sfiã¨∞ x|O^è#Œ Å∞
–r`«Éèí`åºÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# l.F.<≥O.
927 `Õk 30.2.94‰õΩ ã¨=~°}Å∞.
1998
9
86. 28 =∞O_»Öò–1 16.1.98 =∞O.Ñ¨. 268(1) =∞O.Ñ¨. ÑïáêÅ<å x"ÕkHõ
253(1,2,3) ã¨=∞iÊOK«∞@‰õΩ x|O^èŒ#Å∞. 9
135
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 87. 132 ZÅHõ∆<£–9 24.3.98 J.ãÖ. –– Z.Ñ≤. ÑÖKå~Úf ã¨ÉÏi¤<Õ@∞ ã¨sfiã¨∞
~°∂Å∞û
9
88. 170 =∞O_»Öò–2 7.4.98 J.ãÖ. ã¨∂K«#Å∞ q._ç.F.Å ^•fi~å W.F.(P~ü._ç.) áÈã¨∞ìÅ
xÜ«∂=∞HõO – L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
89. 188 =∞O_»Öò–3 21.4.98 J.ãÖ. –– ÑÖ.~å.K«@ìO–98 J=∞Å∞Ö’H˜=K«∞Û
`Õk „Ñ¨Hõ@#.
90. 204 ZÅHõ∆<£ 4.5.98 =∞O.Ñ¨. –– =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`üÅÖ’ Ü«∞ãπ.ã≤.,
Ü«∞ãπ.\˜., a.ã≤. =∞iÜ«Ú =∞Ç≤Ïà◊Å‰õΩ
i[ˆ~fi+¨#∞¡ ˆH\Ï~ÚOK«∞@.
91. 253 =∞O_»Öò–1 6.6.98 J.ãÖ. 245(12) l.F.<≥O. 200 `Õk 28.4.98H˜
268(1) ã¨=~°}Å∞.
92. 278 =∞O_»Öò–1 20.6.98 =∞O.Ñ¨. 172(1) =∞O.Ñ¨.‰õΩ ~°∂II 8/– K˘Ñ¨C# `«Åãï
„QÍO@∞ K≥e¡OÑ¨Ù x|O^èŒ#Å∞.
93. 338 ZÅHõ∆<£ 1.8.98 J.ãÖ. 200(3) ~åR ZxflHõÅ Hõq∂+¨<£ ZÅ"≥#∞ûÅ‰õΩ
ãÖ|OkèOz# l.F.927 `Õk
30.12.94‰õΩ ã¨=~°}.
94. 174 P~üa 21.10.98 J.ãÖ. –– JkèHÍ~åÅ |^ŒÖÏ~ÚOÑ¨Ù – lÖÏ¡ ~À_»∞¡,
ÃÑ„¶ sÅ#∞ ÑÖ.~å. ãÖã¨Å÷ ‰õΩ |kb KÕÜÚ« @.
95. 438 J.–4 24.10.98 =∞O.Ñ¨. 268(2) =∞O_»ÅÑï+¨`ü, lÖÏ¡Ñï+¨`üÅ |_≥˚\ò
`«Ü«∂s x|O^èŒ#Å‰õΩ ã¨=~°}.
95. 447 ÑÖ.~å.2 29.10.98 =∞O.Ñ¨. –– =∞O_»Å Ñï+¨`ü [#~°Öò Ñ¶Ö_»∞û#∞,
qxÜ≥∂yOK«∞@ÔH· x|O^èŒ#Å∞.
96. 463 ZÅHõ∆<£ 6.11.98 J.ãÖ. –– ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì [_ç˚ =∂kiQÍ ~åR ZxflHõÅ
Hõq∂+¨#~ü‰õΩ "Õ`«<åÅ K≥e¡OÑ¨Ù–
L`«Î~°∞fiÅ∞–*Ïs.
97. 464 =∞O_»Öò–3 7.11.98 J.ãÖ. –– ~åR ZxflHõÅ ãÖÑ¶¨∞O KÕã≤# x^èŒ∞Å‰õΩ
ãÖ|O^èŒOÖËx ã≤á¶ê~°ã¨∞Å∞ P"≥∂^ŒO–
L`«Î~°∞fiÅ∞–*Ïs.
9 98. 474 =∞O_»Öò–3 11.11.98 =∞O.Ñ¨. –– =∞O.Ñ¨. Jaè=$kú JkèHÍ~°∞Å #∞O_ç =∞O_»Å
q^•ºkèHÍ~°∞Å‰õΩ JkèHÍ~åÅ JÑ¨ÊyO`«.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 136
9
99. 477 „á⁄.–2 12.11.98 J.ãÖ. –– >ˇO_»~°∞¡–ÑÖKå~Úf~å*ò
_çáê~°∞ì"≥∞O@∞Ö’ >ˇO_»~°¡#∞
9
„Hõ=∞|núHõiOK«∞@–x|O^èŒ#Å∞.
100. 1863 Ñ≤.P~ü.P~ü_ç 23.11.98 J.ãÖ. –– PÜ«∞Hõ@∞ì^•~°¡ Hõq∞\©Å U~åÊ@∞.
(Ñ¨#∞Å∞–1)
101. 511 =∞O_»Öò–3 8.12.98 J.ãÖ. –– Ô~O_À ~åR Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O xÜ«∂=∞HõO
– L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
102. 515 =∞O_»Öò–3 21.12.98 J.ãÖ. –– N _ç.Ü«∞O.<å~åÜ«∞} QÍix ~Ô O_À Pi÷Hõ
ãÖÑ¶¨∞O K≥·~°‡<£QÍ xÜ«∞q∞OK«∞@.
1999
103. 30 =∞O_»Öò–2 22.1.99 J.ãÖ. ã¨∂K«#Å∞ PO.„Ñ¨.~åR "å}˜[º ãÖã¨÷KÕ á¶ê~åÅ∞,
ilã¨ì~°∞¡ ÑÖ.~å.ãÖã¨÷Å‰õΩ ã¨~°Ñ¶¨~å –
L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
104. 67 ZÅHõ∆<£–8 9.2.99 =∞O.Ñ¨. –– Ü«∞O.Ñ≤._ç.F. áÈã¨∞ìÅ‰õΩ „Ñ¨`ÕºHõ
x|O^è#Œ Å∞ ã¨=~°} – L`«~Î ∞° fiÅ∞ – *Ïs.
105. 94 ZÅHõ∆<£–3 8.3.99 J.ãÖ. ã¨∂K«#Å∞ ÑÖKå~Úf~å*ò WO[hiOQÆ∞ JkèHÍ~°∞Å‰õΩ
™êOˆHuHõ =∞OE~°∞ WKÕÛ
JkèHÍ~°O–x|O^èŒ#Å∞.
106. 107 =∞O_»Öò–3 16.3.99 J.ãÖ. –– ~Ô O_À ~åR Pi÷Hõ ãÖÑ¶∂¨ xH˜ =∞~À W^Œ~Ì ∞°
ã¨Éèí∞ºÅ xÜ«∂=∞HõO L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
107. 150 ÑÖ.–3 30.3.99 J.ãÖ. –– ã‘#ˆ~l Ñ¶‘A |HÍ~ÚÅ∞ q_»∞^ŒÅ
– L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
108. 26 „ã‘Î,tâ◊√ 17.4.99 J.ãÖ. –– Jâ◊H`Îõ å =º‰õΩÅÎ ã¨~ˆ fi – ÑÖ.~å. ãÖã¨Å÷ ‰õΩ
JkèHÍ~åÅ ãÖ„Hõ=∞}.
109. 195 „á⁄–2 10.5.99 J.ãÖ. –– ÑÖKå~Úf~å*ò âßYÖ’ >ˇO_»~¡° _çq[#∞
x|O^èŒ#Å „Hõ=∞|núHõ~°}.
110. 244 =∞O_»Öò–2 16.6.99 =∞O.Ñ¨. –– q._ç.F. „ˆQ_£–3 xÜ«∂=∞HõO.
111. 251 =∞O_»Öò–3 17.6.99 J.ãÖ. –– ~Ô O_À Pi÷Hõ ãÖÑ¶∞¨ O q^è∞Œ Å∞–ÉÏ^èºŒ `«Å∞.
112. 209 ÑÖ.–2 4.2.99 =∞O.Ñ¨. –– „QÍ.ÑÖ. ÑïkèÖ’ [iˆQ JkèHÍiHõ
9 HÍ~°º„Hõ=∂Å‰õΩ ã¨~°ÊOK«∞Å#∞ „áÈ\’HÍÖò
„Ñ¨HÍ~°O PÇ¨fixOK«∞@.
9
137
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 113. 502 =∞O_»Öò–2 13.10.99 J.ãÖ. –– 9
=~°∞¯|∞‰õΩ¯Å∞, W`«~° ¿ã+ì #¨ s ~åR "å}˜[º
ãÖã¨÷KÕ ÑÖ.~å.ãÖã¨÷Å‰õΩ ã¨~°Ñ¶¨~å–
x|O^èŒ#Å∞.
114. 522 =∞O_»Öò–3 4.11.99 l.Ñ¨. ã¨∂K«#Å∞ (`˘ÅyOK«|_çOk.)
115. 529 ZÅHõ∆<£ 9.11.99 J.ãÖ. 201(3) ~åR ZxflHõÅ Hõq∂+¨<£ ã¨sfiã¨∞
x|O^èŒ#Å∞–98
116. 531 =∞O_»Öò–2 11.11.99 =∞O.Ñ¨. –– Hõ_»Ñ¨ lÖÏ¡Ö’ ''N J=^Œ∂`«
HÍj<å~åÜ«∞} =∞O_»ÅO—— U~åÊ@∞–
„Ñ¨Hõ@# *Ïs.
117. 532 =∞O_»Öò–2 12.11.99 J.ãÖ. ã¨∂K«#Å∞ q._ç.F. tHõ∆}Ï ãÖã¨÷Å#∞ PO.„Ñ¨.
„QÍq∂}Ïaè=$kú JHÍ_»g∞(Jáê~ü¤)H˜
|kb.
118. 540 Ñ≤P~üP~ü_ç 24.3.99 –– –– _çP~ü_çZ, W`«~° Åaú^•~°∞Å
^Œ~°MÏã¨∞ÎÅÃÑ· ã¨~°ÊOK«∞Å ãÖ`«HõO.
119. 546 Ñ≤P~üP~ü_ç 23.3.99 –– –– ÑÖKå~ÚfÖ’x K≥~°∞=ÙÅÖ’ KÕÑ¨Å∞Ñ¨>Ëì
Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ =∞`«ûº ã¨Ç¨ÏHÍ~° ãÖÑ¶¨∂Å‰õΩ
W=fi@O, ãÖÑ¶¨∂Å∞ ÖËxKÀ@
|Ç≤Ï~°OQÆ"ÕÅO "ÕÜ«Ú@–x|O^èŒ#Å∞.
120. 556 ~°∂Öòû 3.12.99 =∞O.Ñ¨. 268(1) =∞O.Ñ¨.x^èŒ∞Å qxÜ≥∂QÍxH˜
171(1) ãÖ|OkèOz# l.F.<≥O.704 `Õk
5.11.94‰õΩ ã¨=~°}.
121. 563 ZÅHõ∆<£–1 13.12.99 J.ãÖ. –– ~åR ZxflHõÅ Hõq∂+¨<£ xÜ«∂=∞HõO
– L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
122. 565 (Ñ≤\ ˜ã≤–3) 31.3.99 –– –– =$uÎ Ñ¨#∞fl „QÍO@∞Å∞ „Ñü =¸_»∞
<≥ÅÅHÀ™êi Ñ¨ÓiÎQÍ q_»∞^ŒÅ
KÕÜ«Ú@ – L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
123. 568 =∞O_»Öò–2 25.12.99 =∞O.Ñ¨. –– 53 q._ç.F.„ˆQ_»∞–3 áÈã¨∞Åì =∞OE~°∞–
L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
124. 1107 (Ü«∞OÑ≤–3) 23.3.99 –– –– =∞O_»ÖÏ^èŒº‰õ∆ΩÅ∞, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü
9 ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ ã¨z"åÅÜ«∞=ÚÖ’xH˜
„Ñ¨"ÕâßxH˜ QÆ∞iÎOÑ¨Ù HÍ~°∞¤Å∞ *Ïs.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 138
9
125. 33
2000
=∞O_»Öò–2 25.1.00 =∞O.Ñ¨. 148(12) Hõ_»Ñ¨ lÖÏ¡Ö’ 'N J=^èŒ∂`« HÍj
9
<å~åÜ«∞} =∞O_»ÖÏxH˜, a.HÀ_»∂~°∞
=∞O_»ÅO #∞O_ç H˘xfl „QÍ=∂Å
|kb–l.F.<≥O.63 `Õk
1.2.95‰õΩ áêH˜∆Hõ ã¨=~°}Å∞.
126. 40 =∞O_»Öò–2 31.1.00 =∞O.Ñ¨. 148(12) ÅH©∆ ‡#~°ã∞¨ ¿Ñ@ =∞O_»ÅO U~åÊ@∞–l.F.
<≥O.65 `Õk 1.2.95‰õΩ áêH˜H∆ õ ã¨=~°}Å∞.
127. 45 ZÅHõ∆<£–6 5.2.00 J.ãÖ. 169(4),195(4) ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨Å÷ Ö’ |kbÅ
268(1) „Hõ=∞|nÌHõ~°}.
128. 58 ~°∂Öòû 18.2.00 J.ãÖ. 268 ÑÖKå~Úf~å*ò ãÖã¨÷ÅÖ’ „Ñ¨~Ú"Õ@∞
=∂Ô~¯@¡ x~°fiÇ¨Ï}–x|O^èŒ#Å∞.
129. 73 ~°∂Öòû 29.2.00 =∞O.Ñ¨. 268(1) Ô~O_»∞ ÖË^• =¸_»∞ =∞O_»ÖÏÅKÕ
162(2) L=∞‡_ç ãÖã¨÷Å U~åÊ@∞.
130. 86 ZÅHõ∆<£ 9.3.00 =∞O.Ñ¨. –– =∞O.Ñ¨.Å‰õΩ „Ñ¨`ÕºHÍkèHÍ~°∞Å
xÜ«∂=∞HõO.
131. 91 ZÅHõ∆<£ 15.3.00 J.ãÖ. –– ~åR ZxflHõÅ Hõq∂+¨<£ r`«Éèí`åºÅ∞–
x|O^èŒ#Å∞.
132. 142 ~°∂Öòû 18.4.00 J.ãÖ. 262(1) „Ñ¨Éèí∞`«fiO, Hõq∂+¨#~ü, HõÖˇHõì~°∞ QÍ~°¡
268(1) J`«º=ã¨~° JkèHÍ~åÅ∞.
133. 153 ZÅHõ∆<£ 30.4.00 J.ãÖ. –– ÑÖ.~å.K«@Oì –ã¨=~°}Å∞–„ÑH¨ @õ #–*Ïs.
134. 189 ~°∂Öòû 6.6.00 J.ãÖ. 268(1) „QÍ.ÑÖ.Å∞, =∞O.Ñ¨.Å∞, l.Ñ¨.ÅKÕ <åºÜ«∞
ãÖ|O^èŒ"≥∞ÿ# Ñ¨#∞Å JÑ¨ÊyO`« –
x|O^èŒ#Å∞.
135. 204 =∞O_»Öò–3 27.6.00 J.ãÖ. –– Ô~O_À Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O HÍÅÑïq∞u
ÃÑOÑ¨Ù – L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
136. 205 ZÅHõ∆<£ 28.6.00 J.ãÖ. 268(1) ZxflHõÅ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ ãÖ|OkèOz# l.F.
<≥O.755 `Õk 30.4.94‰õΩ ã¨=~°}.
9
137. 72 q^•ºâßY 3.7.00 =∞O.Ñ¨. –– Láê^è•ºÜ«ÚÅ „Ñ¨`«ºHõ∆ xÜ«∂=∞Hõ
xÜ«∞=∂Å∞.
9
139
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 138. 266 ~°∂Öòû
139. 268 ~°∂Öòû
16.8.00 J.ãÖ. 260(3)
23.8.00 J.ãÖ. ––
9
ÑÖ.~å. JkèHÍ~°∞Å‰õΩ JkèHÍ~åÅ _≥eQˆ +¨<.£
ZxflHõÅ x~°fiÇ¨Ï}‰õΩ ãÖ|OkèOz# l.F.
<≥O.755 `Õk 30.11.94‰õΩ ã¨=~°}.
140. 118 q^•ºâßY 20.9.00 =∞O.Ñ¨. –– =∞O_»Å, lÖÏ¡ Ñï+¨`«∞ÎÅ Láê^è•ºÜ«ÚÅ
|kb „Hõ=∞|núH~õ }° – xÜ«∞=∂Å∞–*Ïs.
141. 325 ZÅHõ∆<£ 23.10.00 J.ãÖ. –– ~åR ZxflHõÅ Hõq∂+¨<£Ö’x Ñ¨^Œ=ÙÅ#∞
âßâ◊fi`«OQÍ H˘#™êyOK«∞@‰õΩ L`«~Î ∞° fiÅ∞.
142. 364 ZÅHõ∆<£ 1.12.00 J.ãÖ. –– ~åR ZxflHõÅ Hõq∂+¨<‰£ Ωõ Pi÷Hõ JkèHÍ~åÅ#∞
_≥eˆQ\ò KÕÜ«Ú@ – L`«Î~°∞fiÅ∞.
143. 379 ZÅHõ∆<£ 11.12.00 J.ãÖ. –– ZxflHõÅ x~°fiÇ¨Ï} l.F.–94‰õΩ
ã¨=~°}Å∞.
144. 402 =∞O_»Öò–2 30.12.00 J.ãÖ. –– ~åR "å}˜[º ãÖã¨÷KÕ ÑÖKå~Úf~å*ò
ãÖã¨÷Å‰õΩ ¿ãì+¨#s ã¨~°Ñ¶¨~å.
2001
145. 1 Ñï„â◊=∞Å∞ 1.1.01 J.ãÖ. –– z#fl`«~°Ç¨ MÏx[ ~å~Úf (Wã¨∞Hõ
"å}˜[º áê@∞Å) xÜ«∞=∂Å∞.
146. 8 ZÅHõ∆<£–2 6.1.01 l.Ñ¨. –– _çÑ¨Óº\© QÆ}ÏOHÍkèHÍ~°∞Å `å`å¯eHõ
x|O^èŒ#Å∞–ã¨=~°}–L`«Î~°∞fiÅ∞–*Ïs.
147. 41 ZÅHõ∆<£–6 12.2.01 J.ãÖ. –– ÑÖKå~Úf~å*ò Hõq∂+¨#~ü‰Ωõ =∞iÜ«Ú lÖÏ¡
HõÖˇHõì~°¡‰õΩ JkèHÍ~åÅ∞ „Ñ¨^Œ`«ÎO KÕÜ«Ú@.
148. 18774 ZÅHõ∆<£ 24.2.01 J.ãÖ. –– "≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å F@~°¡ QÆ∞iÎOÑ¨Ù.
149. 119 =∞O_»Öò–2 27.3.01 =∞O.Ñ¨. ã¨∂K«#Å∞ NHÍ‰õΩà◊O lÖÏ¡Ö’x 'ÅH©∆ ‡#~°ã¨∞¿Ñ@—
=∞O_»Å Ñï+¨`ü‰õΩ ã≤|ƒOk
=∞OE~°∞–L`«Î~°∞fiÅ∞–*Ïs.
150. 140 ZÅHõ∆<£ 20.4.01 J.ãÖ. –– „QÍ.ÑÖ., =∞O_»Å, l.Ñ¨.Ö’¡ i[ˆ~fi+¨#∞¡
L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
151. 145 ZÅHõ∆<£ 26.4.01 J.ãÖ. – „QÍ.ÑÖ., =∞O_»Å, l.Ñ¨.Ö’¡ i[ˆ~fi+¨#¡‰õΩ
ãÖ|OkèOz–J#∞|O^èŒ L`«~Î ∞° fiÅ∞–*Ïs.
9 152. 349668 ZÅHõ<∆ £ 26.4.01 J.ãÖ. –– ™ê÷#=ÚÅ∞, Z~°∞=ÙÅ∞, „Ñ¨`ÕºHÕK«∞@‰õΩ
ãÖ|OkèOz# ã¨∂K«#Å∞.
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 140
9
153. 154 =∞O_»Öò–3 4.5.01 J.ãÖ. 235(1) Ô~O_À Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O HÍÅÑïq∞u =∞~À
6<≥ÅÅáê@∞ (30.11.01)=~°‰Ωõ á⁄_çyOÑÙ̈.
9
154. 172 =∞O_»Öò–2 16.5.01 =∞O.Ñ¨. –– q._ç.F.„ˆQ_»∞–3 x|O^èŒ#Å∞ – *Ïs.
155. 197 =∞O_»Öò–2 13.6.01 =∞O.Ñ¨. –– HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’ 'ZeˆQ_£— =∞O_»ÅO
U~åÊ@∞.
156. 215 ÑÖ.–3 25.6.01 J.ãÖ. 268(2) „QÍ.ÑÖ., =∞O_»Å, l.Ñ¨.Å Pã¨∞ÎÅ
|kb – x|O^èŒ#Å∞.
157. 228 ÑÖ.–4 10.7.01 J.ãÖ. –– „QÍ.ÑÖ.Å∞, =∞O_»Å, l.Ñ¨.Å∞
H˘#∞QÀÅ∞ÔH· >ˇO_»~°¡#∞ PÇ¨fixOK«∞@–
ã¨∂K«#Å∞–*Ïs.
158. 266 ÑÖ.~å. 16.8.01 J.ãÖ. 260(3) ÑÖ.~å. JkèHÍ~°∞Å‰õΩ JkèHÍ~åÅ
_≥eˆQ+¨<£.
159. 303 =∞O.–2 4.10.01 =∞O.Ñ¨. –– =∞O_»Å ™ê÷~ÚÖ’ ÑÖKå~Úf qã¨Î~°}Ï
kèHÍi (ÑÖKå~Úf) áÈã¨∞ì~°^Œ∞Ì =∞iÜ«Ú
WFÑ≤P~ü_çP~ü áÈã¨∞ì‰õΩ ã¨Ê+≤ìOK«∞@.
160. 347 ZÅHõ∆<£–6 24.11.01 J.ãÖ. –– PO.„Ñ¨.ÑÖ.~å. ã¨sfiã¨∞ x|O^èŒ#Å∞.
161. 352 ZÅHõ∆<£ 24.11.01 J.ãÖ. 268(1) i[ˆ~fi+¨#¡‰õΩ ãÖ|OkèOz# l.F.<≥O.
140 `Õk 20.4.01H˜ ã¨=~°}Å∞.
162. 361 =∞O_»Öò–1 1.12.01 J.ãÖ. 235(1) Ô~O_À Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O HÍÅÑïq∞ux `Õk
31.3.02 =~°‰õΩ á⁄_çyOÑ¨Ù.
163. 375 =∞O_»Öò–1 15.12.01 J.ãÖ. ã¨∂K«#Å∞ ÑÖ.~å. ãÖã¨÷Å Ñ¨#∞ÅÖ’ „Ñ¨*Ï
JOK«<åÅ∞ =∞iÜ«Ú „QÍ=∞Hõq∞\©Å#∞
U~åÊ@∞ KÕÜ«Ú@.
2002
164. 40 ~°∂Öòû 7.2.02 l.Ñ¨.
268(12) _çÑÓ¨ º\˜ ã≤.W.F.QÍi JkèHÍ~åÅ l.F.‰õΩ
195(1) ã¨=~°}Å∞.
165. 177 =∞O_»Öò–1 14.5.02 J.ãÖ. 235(1) Ô~O_À Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O HÍÅÑïq∞u
30.6.2002 =~°‰õΩ á⁄_çyOÑ¨Ù.
166. 205 ZÅHõ∆<£–9 31.5.02 J.ãÖ. ã¨∂K«#Å∞ _çq[#Öò ÑÖKå~Úf JkèHÍ~°∞Å#∞
9 P~ü_çF Pnè#OÖ’ LOK«∞ l.F.<≥.128
`Õk 17.4.02 ~°^Œ∞Ì.
9
141
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 167. 244 P~ü_–ç 4/Z2 26.6.02 =∞O.Ñ¨. –– PO.„Ñ¨. h~°∞, Éèí∂q∞ =∞iÜ«Ú K≥@¡
K«@Oì Ö’x x|O^è#Œ 8(1) =∞iÜ«Ú 9(1)
9
„Ñ¨HÍ~°O lÖÏ¡ =∞O_»Å ™ê÷~ÚÖ’
J^ä•i\©Å U~åÊ@∞. <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£, *Ïs
ÑÖ.~å.K«@Oì Ö’x ÃãHõ#∆ ∞ 268 ã¨ÉòÃãHõ<∆ £
(1) =∞iÜ«Ú ÃãHõ∆<£ 40
l.F. 289 `Õk 1.8.97 „Ñ¨HÍ~°O
168. 303 P~ü._ç.–1/Z 7.8.02 J.ãÖ. –– ''q._ç.F. „>ˇÿxOQÆ∞ ÃãO@~°∞—— ¿Ñ~°∞#∞
''qã¨Î~°} tHõ∆}Ï ˆHO„^Œ=Ú—— (W.\˜.ã≤.)QÍ
=∂~°∞Ê – L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
169. 311 P~ü._ç.–4/Z2 16.5.02 J.ãÖ. –– "å@~ü Hõ#ûˆ~fi+¨<£ q∞+¨<£ – „QÍ=∞,
=∞O_»ÖÏÅ xÜ≥∂[Hõ=~°æ ™ê÷~ÚÖ’ h\˜
qxÜ≥∂QÆ ãÖÑ¶¨∂Å U~°Ê_ç# KÀ@¡ Q“~°=
âßã¨# ã¨Éèí∞ºÅ∞, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü ã¨Éèí∞ºÅ∞,
=∞O_»Å Ñï+¨`ü ã¨Éèí∞ºÅ∞,
„QÍ.ÑÖ. ã¨É∞íè ºÅ‰õΩ ãïÜ«∞QÆ∞ KÀ@¡ ™ê÷#O
HõeÊOK«∞@ – ã¨=~°} L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
170. 316 =∞O.–1/Z219.8.02 J.ãÖ. 268(1) HÍ~åºK«~°} Hõq∞\©Å∞ – PO.„Ñ¨.Ñ¨.~å.
161(2) K«@ìO–94 ÃãHõ∆<£ 268(1) =∞iÜ«Ú
161(2)(2)#∞ J#∞ãïOz h\˜
Ñï~°Hõ∆}, ã¨~°Ñ¶¨~å Hõq∞\©
U~åÊ@∞ – L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
171. 348 =∞O.–1/Z218.9.02 =∞O. –– HÍ~åºK«~°} Hõq∞\©Å∞ – ÑÖ.~å.
K«@ìO–94 ÃãHõ∆<£ 161(2) „Ñ¨HÍ~°O
''Ñ¨#∞Å HÍ~åºK«~°} Hõq∞\©—— U~åÊ@∞ –
L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
172. 385 P~ü._ç.–4/Z2 24.10.02 J.ãÖ. –– PO.„Ñ¨. h~°∞, Éè∂í q∞ =∞iÜ«Ú K≥@¡ K«@Oì
x|O^èŒ# 8(1) =∞iÜ«Ú 9(1) „Ñ¨HÍ~°O
=∞O_»Å™ê÷~Ú J^ä•i\© U~åÊ@∞ – â◊√^Œú
9 173. 405 P~ü._ç.–4/Z2 8.11.02 J.ãÖ. ––
„Ñü – *Ïs.
PO.„Ñ¨. h~°∞, Éèí∂q∞ =∞iÜ«Ú K≥@∞¡ –
9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 142
9 K«@ìO–02 – =∞O_»Å ™ê÷~Ú J^ä•i\©
U~åÊ@∞ H˘xfl HÍ¡iÑ¶≤ˆH+¨#∞¡ – *Ïs.
9
2003
174. 5 P~ü._ç.–4/Z3 2.1.03 J.ãÖ. –– "å@~ü Hõ#ûˆ~fi+¨<£ q∞+¨<£ ~åR h\˜
Ñï~°Hõ∆} Hõq∞\© HÍÅÑïq∞u
á⁄_çyOÑ¨Ù–L`«Î~°∞fiÅ∞–*Ïs.
175. 13 =∞O.–1/Z1 2.1.03 J.ãÖ. –– =¸_»= ~åR Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O U~åÊ@∞
– L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
176. 18 =∞O.–1/Z2 8.1.03 J.ãÖ. –– PO.„Ñ¨.ÑÖ.~å. K«@ìO–94 – ÃãHõ∆<£ 20
=∞iÜ«Ú 3Å‰õΩ ã¨=~°}Å∞ – K«@ìO
22/2002QÍ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«Ú@.
177. 21. =∞O.–1/Z2 29.1.03 J.ãÖ. –– PO.„Ñ¨.ÑÖ.~å. K«@ìO–94 – ÃãHõ∆<£ 20
=∞iÜ«Ú 3Å‰õΩ ã¨=~°}Å∞ – K«@ìO
22/2002QÍ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«Ú@.
178. 22 =∞O.1/Z2 29.1.03 J.ãÖ. –– PO.„Ñ¨.Ñ¨.~å.K«@ìO–94 – ÃãHõ∆<£ 19
HÍ¡A (2)(a) `˘ÅyOÑ¨Ù – K«@ìO 22/
02QÍ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ«Ú@.
179. 23 =∞O.1/Z1 30.1.03 J.ãÖ. –– PO.„Ñ¨.ÑÖ.~å.K«@Oì –94 – ÃãHõ<∆ £ 7 ã¨Éò
ÃãHõ∆<£ (3)H˜ ã¨=~°}, K«@ìO 22/02QÍ
#"≥∂^Œ∞ KÕÜ«Ú@.
180. 26 =∞O.1/Z3 31.1.03 J.ãÖ. –– PO.„Ñ¨.ÑÖ.~å. K«@Oì –94 – „H˘`«Î ÃãHõ<∆ £
20(a) KÕ~∞° Û@ =∞iÜ«Ú K«@Oì 22/02QÍ
#"≥∂^Œ∞ KÕÜ«Ú@.
181. 51 „á⁄.–3 3.3.03 =∞O.Ñ¨. –– =∞O_»Å Ñï+¨`ü Éèí=<åÅ Ñ¨\ ˜ìHõ (154)
– ã¨=iOz# JOK«<åÅ‰õΩ ÑïáêÅ<å
=∞OE~°∞ – L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
182. 95 P~ü._ç.–Z2 9.4.03 J.ãÖ. –– Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ – ˆHO„^Œ „Ñ¨Éèí∞`«fi
Ñ¨^äŒHÍÅ ^•fi~å ~åR „QÍq∂}Ïaè=$kú
ãÖã¨÷Å#∞ |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ«Ú@ – ~°∂II
9 47.70 ÅHõ∆Å∞ =∞OE~°∞ – L`«Î~°∞fiÅ∞

– *Ïs. 9
143
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 183. 120 P~ü._ç.4/Z2 10.4.03 J.ãÖ. –– 9
PO.„Ñ¨. h~°∞, Éè∂í q∞ =∞iÜ«Ú K≥@∞¡ K«@Oì
– ~åR™ê÷~Ú J^ä•i\©Ö’ âßã¨#
ã¨É∞íè ºÅ#∞ <åq∞<Õ\ò KÕÜÚ« @ – L`«~Î ∞° fiÅ∞
– *Ïs.
184. 161 @∂i[O–2 1.12.03 J.ãÖ. –– l.F. 288 ã¨=~°}Å∞.
185. 165 =∞O.1/Z1 22.5.03 J.ãÖ. –– Ô~O_»= ~åR Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O iáÈ~°∞ì
P^è•~°OQÍ HÍºa<≥\ò Hõq∞\© ã≤á¶ê~°∞ûÅ
"Õ∞~°‰õΩ ÑÖKå~Úf
~å*ò ãÖã¨÷Å‰õΩ ~°∂II 150/– HÀ@∞¡
=∞OE~°∞ – L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
186. 177 ÑÖ.3/Z3 7.6.03 J.ãÖ. –– 11= Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O – Ñ¨^ŒH˘O_»= Pi÷Hõ
ãÖÑ¶¨∞O x^èŒ∞Å qxÜ≥∂QÍxH˜
ãÖ|OkèOz# J^Œ#Ñ¨Ù =∂~°æ^Œ~°≈Hõ
ã¨∂„`åÅ∞ – L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
187. 209 ZxflHõÅ∞/Z17.7.03 =∞O.Ñ¨. –– ZxflHõÅ∞ – |∞Hõ¯~åÜ«∞ ã¨=Ú„^ŒO –
=∞O_»Å Ñï+¨`ü ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì f~°∞Ê =Å¡ ~°^Œ∞Ì
KÕÜ«∞|_ç#O^Œ∞=Å¡ PO.„Ñ¨.ÑÖ.~å.
K«@Oì –94 „Ñ¨HÍ~°O |∞Hõ¯~åÜ«∞ ã¨=Ú„^ŒO
=∞O_»Å Ñï+¨`ü‰õΩ „Ñ¨`ÕºHÍkèHÍix
xÜ«∞q∞OK«∞.
188. 220 =∞O.–1 18.7.03 J.ãÖ. –– „QÍq∂} áêiâ◊√^Œúº HÍ~°º„Hõ=∞=Ú –
WO\˜xû"£ áêiâ◊√^Œúº „Ñ¨Kå~° HÍ~°º„Hõ=∞O
HÀãÖ ~°∂II 25 ÅHõ∆Å∞ =∞OE~°∞ –
P"≥∂^ŒO L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
189. 1593 @∂i[O 1.12.03 =∞O.Ñ¨. –– lÖÏ¡, =∞O_»Å ™ê÷~Ú „H©_® J^ä•i\©Å#∞
ÑÖ.~å. ãÖã¨÷Å‰õΩ |kb KÕÜ«Ú@.
190. 280,281 11.9.03 =∞O.Ñ¨. –– =∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆ΩÅÃÑ· Jqâßfiã¨
283,284,286 f~å‡<åÅ∞.
#∞O_ç 298 24.9.03
300,303 #∞O_ç 305
9 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 144
9
191. 311 „á⁄.4/Z1 29.9.03 =∞O.Ñ¨. –– PO.„Ñ¨.ÑÖKå~Úf~å*ò KèåO|~üû –
S@"£∞ <≥O.43 – =∞O.Ñ¨. ã¨fiO`« x^èŒ∞Å
9
#∞O_ç Ñ¨#∞Å∞ KÕÑ¨@∞ì@‰õΩ =∞O.Ñ¨.
J^èºŒ ‰õΩ∆ Å‰õΩ JkèHÍ~åÅ∞ _≥eQˆ \ò KÕÜÚ« @
– L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
192. 318 P~ü._ç.3/Z1 7.10.03 J.ãÖ. –– ¿Ñ^ŒiHõO x~°∂‡Å# – ~åR™ê÷~Ú q∞+¨<£
x~å‡}O – HÍÅ Ñïq∞u Ô~O_Õà◊§áê@∞
á⁄_çyOÑ¨Ù – L`«Î~°∞fiÅ∞–*Ïs.
193. 322 =∞O.–/Z1 8.10.03 J.ãÖ. –– =¸_»= ~åR Pi÷Hõ ãÖÑ¶¨∞O – q^èŒ∞Å
x~å‡}O – L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
194. 403 =∞O.1/Z2 16.12.03 J.ãÖ. –– K«\ÏìÅ∞ – PO.„Ñ¨. (PO„^è„Œ áêO`«O) lÖÏ¡
É’~°∞¤ K«@Oì –1929 =∞iÜ«Ú `≥ÅOQÍ}Ï
„áêO`« É’~°∞¤ K«@ìO–1955, 2001=
ãÖ=`«û~°Ñ¨Ù 38= K«@ìO – ¿ÑÑ¨~°∞¡
#"≥∂^Œ∞.
195. 404 =∞O.1/Z2 16.12.03 J.ãÖ. –– PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ÑÖKå~Úf~å*ò (ã¨=~°})
K«@Oì –2001. 2001 ãÖ=`«û~°ÑÙ¨ 37=
K«@ìO – ¿ÑÑ¨~°∞¡ #"≥∂^Œ∞.
196. 623 Ô~"≥#∂º 4.4.03 J.ãÖ. –– Hõ~°∞=Ù x"å~°} K«~°ºÅHÀãÖ 22 lÖÏ¡Ö’¡
ibÑ¶π–2 Ü«∞ãπlP~ü"≥· ã‘¯O xq∞`«ÎO ~°∂II125
HÀ@∞¡ q_»∞^ŒÅ – L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
197. 235 ~°"å}Ï/ 9.12.03 J.ãÖ. –– JkèHÍ~åÅ |^ŒÖÏ~ÚOÑ¨Ù.
~À_»∞¡(P~ü–5)
198. 362 Ñï„â◊=∞ 20.12.03 J.ãÖ. –– JkèHÍ~åÅ |^ŒÖÏ~ÚOÑ¨Ù.
"å}˜[ºâßY
199. 394 =º=™êÜ«∞15.12.03 J.ãÖ. –– JkèHÍ~åÅ |^ŒÖÏ~ÚÑ¨ÙO.
ã¨Ç¨ÏHÍ~° âßY
2004
200. 2 =∞O.2/Z2 3.1.04 =∞O.Ñ¨. –– =∞O_»Å Ñï+¨`ü – Éèí∂áêÅÑë¡ =∞O_»Å
Ñï+¨`ü – =~°OQÆÖò lÖÏ¡ N ã¨∞OHõi H˜~}° ü
9 =∞O_»Å Ñï+¨`ü J^èŒº‰õ∆ΩxÃÑ· Jqâßfiã¨ 9
145
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
9 f~å‡#O – `Õk 9.9.03, J^èŒº‰õ∆Ωx 9
`˘ÅyOÑ¨Ù – <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£ – q_»∞^ŒÅ.
Jqâßfi™êxH˜ ãÖ|OkèOz# W`«~°
L`«Î~°∞fiÅ∞ (l.F.Å∞)
l.F.<≥O. 3,7,11,12,16,18,20,
38,39,51,59,114 115,148, 149,
158,173 ,180,181,182,185,187
196 #∞O_ç 203,209,210,
213,214,225 #∞O_ç 228, 252
#∞O_ç 254, 266,267,274 275,
283,286,295,296 (qq^èŒ `ÕnÅ∞)
201. 35 Ñ≤P~üP~ü_ç 6.2.04 J.ãÖ. –– ~åROÖ’ ã¨fi[Å^è•~° =∞iÜ«Ú ãÖÑ¨Ó~°‚
(P~ü_»|∂¡ ºÜ«∞ãπ) áêiâ◊√^Œúº HÍ~°º„Hõ=∞ J*=∂~Ú+‘ÔH·
HÀ~ü „QÆ∂Ñπ =∞iÜ«Ú <À_»Öò JkèHÍi
U~åÊ@∞.
202. 80 „á⁄.3/Z1 3.3.04 J.ãÖ. –– Ñ≤.P~ü.P~ü._ç. âßY – PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò
„QÍq∂}Ïaè=$kú =º=™ê÷Ñ¨# –
<À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£ – q_»∞^ŒÅ.
203. 13 l.Z._ç. 4.6.04 J.ãÖ. –– ã¨z"åÅÜ«∞OÖ’ h\˜ xÅfi „áêO`åÅ
Jaè=$kú âßY U~åÊ@∞.
204. 172 ZxflHõÅ∞/03 16.7.04 J.ãÖ. –– ~°∂Å∞û – ~åR ZxflHõÅ Hõq∂+¨<£ ã¨sfiã¨∞
x|O^èŒ#Å∞ –1999 – ã¨=~°}Å∞ –
<À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£ – *Ïs.
205. 194 ZxflHõÅ∞/04 4.8.04 J.ãÖ. –– ~°∂Å∞û – PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò ZxflHõÅ Hõq∂+¨<£
ã¨sfiã¨∞ x|O^è#Œ Å∞–1999 – ã¨=~°}Å∞
– <À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£ – *Ïs.
206. 258 P~ü._ç.4/Z24.9.04 J.ãÖ. –– PO.„Ñ¨. h~°∞, Éèí∂q∞, K≥@∞¡ (ã¨=~°})
K«@ìO–2004 J=∞Å∞Ö’H˜ =K«∞Û `Õn –
<À\˜Ñ¶≤ˆH+¨<£ – L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
207. 276 P~ü._ç.4/Z2 23.9.04 J.ãÖ. –– PO.„Ñ¨. h~°∞, Éèí∂q∞, K≥@∞¡ J^ä•i\© –
9 „QÍq∂}Ïaè=$kú âßY Hõq∂+¨#~ü QÍix 9
Z.ZO.P~ü. Jáê~°∞¤ „Ñ≤Ü«∞ 146
9 J^ä•i\© ÑïáêÅ‰õΩÅ∞QÍ xÜ«∂=∞HõO
– L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
9
208. 287 P~ü._ç.4/Z2 5.10.04 J.ãÖ. –– PO.„Ñ¨. h~°∞, Éèí∂q∞, K≥@∞¡ K«@ìO–02
– áêi„âßq∞Hõ J=ã¨~åÅHÀãÖ
Éèí∂QÆ~°ƒù[ÖÏÅ "å_»HÍxH˜ J#∞=∞u –
L`«Î~°∞fiÅ∞ – *Ïs.
q=~°} : „QÍ.ÑÖ ´ „QÍ=∞ ÑÖKåÜ«∞f

=∞O.Ñ¨ ´ =∞O_»Å Ñï+¨`ü
l.Ñ¨. ´ lÖÏ¡ Ñï+¨`ü
J.ãÖ. ´ Jxfl ãÖã¨÷Å∞ („QÍ=∞ ÑÖKåÜ«∞f, =∞O_»Å Ñï+¨`ü, lÖÏ¡ Ñï+¨`ü)
9 9
147
=∞O_»Å Ñï+¨`«∞Î ã¨=∂Kå~° ^Œi≈x
పం వ వస 2
(25 పశ లు)
శ ర
1) 1984 ప కల ఏ టు నక
ఏ ?
ఎ) హన ంత
)అ హ
) . . .
)ఏ దు
2) క క మం అధ తన
ప సం ఏ టు ల సూ ం న
క ఏ ?
ఎ) హన ంత
)అ హ
) . . .
)ఏ దు
3) 1985 వృ , ద క రూ లన,
ప ల ఏ టు అ అంశం ప లనకు ఏ న
క ఏ ?
ఎ) హన ంత
)అ హ
) . . .
)ఏ దు
4) 1986 పం య వ వస బ తం సం
ం పభుత ం య ం న క ఏ ?
ఎ) .ఎ . ం
) . .
) 1 మ యు 2
) ఎ .ఎ . ం
5) పం య సంసలకు ంగ ప ప క ం
ప ర ం ల రు నక ఏ ?
ఎ) .ఎ
) ఎ .ఎం. ం
) . . హన ంత
) ఎవరూ దు
6) పం య ఎ కల లప ప క
య బు న ఏ టు ల ం
ఎవరు ?
ఎ) మ ం
) జవహ హ
) ఎ .ఎం. ం
)అ హ
7) ఎ .ఎం. ం క రు ల ఎ ంగ
సవరణ లును 1989 ం పభుత ం
ర ంటు ప శ ం ?
ఎ) 64వ
) 69 వ
) 73 వ
) 74 వ
8) క సంసలకు సంబం ం ఎవరు ప
ఉన డు 73 వ ంగ సవరణ లును ర ంటు
ఆ ం ం ?
ఎ) ం
) . .న ం
) . . ం
) ఇం ం
9) నూతన పం య వ వసకు ణం న
ంగ సవరణ చటం ఎన వ ?
ఎ) 74 వ
) 73 వ
) 64 వ
) 65 వ
10) 1992 . .హ ం త పం య
వ వసకు ర ంటు ఆ దం ం .అ ఎ
లు ఈ లును ఆ ం ?
ఎ) 20
) 18
) 17
) 16
11) పం య వ వసకు సంబం ం న లు
సంతకం న ష ప ఎవరు ?
ఎ) . .
) .ఆ . యణ
) ం
) శంక ద శర
12) శం పం య వ వస ఎప నుం
అమ వ ం ?
ఎ) 1993 ఏ 24
) 1993 ఏ 23
) 1994 ఏ 24
) 1994 ఏ 23
13) పం య వ వస సంబం ం న
వరణలు ంగం ఏ గం ందుప రు ?
ఎ) 11 వ
) 10వ
) 9వ
)ఏ దు
14) ఏ ను పం య త వం
జరు కుం రు ?
ఎ) ఏ 23
)ఏ 24
)అ బ 2
) నవంబ 26
15) పం య లు ర ం నఎ ధుల
గు ం 11వ డూ ఉ ?
ఎ) 19
) 39
) 49
) 29
16) పం య చటంనకు సంబం ం ఈ
ం స న ఏ ?
1) 73 వ ంగ సవరణ ఏర ం
2) 11వ డూ పం య ల ధుల గు ం ఉం
3) పం య చ దట రూ ం ం న
ష ం క టక
4) పం య చటం ప రం ఎ కలు
ర ం న ష ం ఆంధప
ఎ) 1,2,3,4
) 1,2,3
) 1,2 త 3,4 దు
) 1 తప నవ క
17) 73వ ంగ సవరణ ప రం ఏర న
పం య చటం మసభల గు ం న ప వన
ంగం ఏ పకరణ క సుం ?
ఎ) 243 ఎ
) 243
) 243
) 243
18) ప ష ం 3 అం ల పం య
వ వసను ఏ టు ల అ కరణం ఏ ?
ఎ) 243 ఎ
) 243
) 243
) 243
19) 243 పకరణ ప రం పం య మ ళలకు
ఎంత తం జ ష క ం ?
ఎ) 50 తం
) 1/6
) 1/9
) 1/3
20) పం య మ ళలకు 50 తం జ షను
ఉం ల ప ం న ంగ సవరణ లు ఏ ?
(ఈ సవరణ లుకు ఆ దం ల ంచ దు)
ఎ) 73
) 74
) 110
) 111
21) 110 ంగ సవరణ లుకు ర ంటు
అనుమ ల ంచనప శం ఎ
పం య మ ళలకు 50 తం ఉం ?
ఎ) 10
) 11
) 12
) 23
22) పం య ల పద సంబం ం ఈ ం
ఏ క ?
1) పం య ల పద లం 5 ళ
2) పద ముం ష పభుత ం రదు
చు
3) మధ రద ఏ ఎ కలు
4) పద లం 6 లల కం తకు వ ఉం ఉప
ఎ కలు జరపనక దు
ఎ) 1,2,3
) 1,2,4
) 1.2,3,4
) 1, 2 త 3, 4 దు
23) పం య సభు ల అనరతలకు సంబం ం ఈ
ం ఏ క ?
1) సభు వయసు 21 ళ కం తకు వ ఉం
2) అ ర దు ల
3) ఏ , లం ణ 1995 త త ఇద కం ఎకు వ
సం నం క ఉం
4) క సంసల ఎ క జ క స అరత
ర ం ం
ఎ) 1,2,3,4
) 1,2,3 త
) 1,2 త 3,4 దు
) 2,3,4 త
24) మపం య రుల సంఖ ను ఎ
ర రు ?
ఎ) పం య ఓటరు
) పం య SC/ST/OBC ఓటరు
) పం య జ
) మండల జ ఆ రం 1/3 వ వంతు
25) పం య వ వస అ హ క
య ం న డు రత ప ఎవరు ?
ఎ)
) ఇం ం
) ం
) జవహ హ
శ ర ఈ
9059157400
ఖమ ం
పం వ వస
(25 పశ లు)
శ ర
( VRO/VRA, య
అ ంటు, అట ఖ ఉ లకు
షను వసున ందున మపం య
వ వస అంద అవ హన వ ందుకు
లు పం య వ వస కు
సంబం ం ను కం నూ సు ం. )
1) ర కస ప ల
వ వసలకు వం న గవర
జనర ఎవరు ?
ఎ) ప
)
) ం ం పభు
) ఎవరూ దు
2) లం కస ప లన
వ వసలకు నరు వనం న చ లు
ఏ ?
ఎ) 1919 రత పభుత చటం
) 1935 రత పభుత చటం
) 1947 రత పభుత చటం
) 1 మ యు 2
3) ణ ం లను బ తం యడం
ం కన కలలను రం
ల ఎక డ ప ం రు ?
ఎ) ంగ పకరణలు
)ఆ క సూ లు
) థ క హకు లు
)ఏ
4) హ ం ద ము ప
ష ను 1687 ఎక డ ఏ టు
రు ?
ఎ) కలక
) ం
)మ
)
5) క సంసల మహ డు అ ఎవ
అం రు ?
ఎ) ప
)
)
)
6) 1946 లూ లను లు
భ ం ం ల అ వృ ఎక డ
పయ లు జ ?
ఎ) మ
) ం
) కలక
)
7) తంత ం త త నుకబ న
ం ల అ వృ సం 1952
ప శ న పథకం ఏ ?
ఎ) స జ స పథకం
) వృ పథకం
)స జ అ వృ పథకం
)ఏ దు
8) ఆ క సూ ఎ పకరణ
మపం య వ వస అమలు ల
ప ం రు?
ఎ) పకరణ 30
) పకరణ 40
) పకరణ 50
) పకరణ 39
9) 73, 74 ంగ సవరణల
ణ, పటణ క సంసలకు ంగ
ప ప ఎ డు క ం రు ?
ఎ) 1972
) 1982
) 1993
) 1992
10) ఎవ సల రకు 1952 అ బ 2
నుం అమ వ న స జ అ వృ
పథకంను అమ రు ?
ఎ) . .కృష
) బల ం హ
)అ హ
)ఆ ర
11) 1952 అ బ 2 నుం అమ
వ న స జ అ వృ పథ
సహ రం అం ం ం ఎవరు ?
ఎ) సంస
) ం ష
)ఇ
)ఏ దు
12) స జ అ వృ పథకం (1952),
స జ సరణ పథకం (1953) ప రును
ప ంచ ఏ టు నక ఏ ?
ఎ) అ హ
) దం క
) బల ం హ
) . హన ంత క
13) 1957 బల ం హ
క ఎ అం ల పం య
వ వసను రు ం ?
ఎ) లుగు
) మూడు
) ండు
) ఐదు
14) బల ం హ క
రు లకు అనుగుణం ఏ ష ం
దట క వ వసను అమలు రు ?
ఎ) ఆంధప
) మధ ప
) గుజ
) జ
15) 1959 నవంబ 1 న ఆంధప
పభుత ం పం య వ వసను ఎక డ
రం ం ం ?
ఎ) నగ
) ట
) గు
) జయనగరం
16) మూడం ల పం య వ వసను
స ం రు లు య ఏక
ఏ టు రు ?
ఎ) దం క
) . . . క
)అ హ
) హన ంత క
17) 1978 ఆగసు అ హ క
ఎ పం య వ వసను రు
సూ 132 రు ల కఇ ం ?
ఎ) మూడు అం లు
) ండు అం లు
) లుగు అం లు
)ఏ దు
18) రత శం నగర క సంసలకు
సంబం ం న ంగ సవరణ?
ఎ) 64వ సవరణ
) 72వ సవరణ
19) ణస అత క
అ లు ఎవ లం ఉం ?
ఎ)
) ండ
) గలులు
) ళ లు
20) మూడం ల పం య వ వస
గు ం ంగం ఏ గం
రు?
ఎ) 9వ గం
) 8వ గం
) మూ గం
) 21వ గం
21) పం య వ వసల గు ం
‘ ఫల న డు ద , స న
ధులు, ధులు సమకూ
జయవంతం ప య ’ ఎవరు
రు ?
ఎ) ఎ .ఎ . సం
) బల ంత హ
)అ హ
) . . క
22) మండల వ వసను దట ప శ న
ష ంఏ ?
ఎ) ఆంధప
) క టక
) జ
) మధ ప
23) మండల ప షతులను దట
ప శ న ష ంఏ ?
ఎ) ఆంధప
) క టక
) జ
) మధ ప
24) ప కలను
రూ ం ంచ ఏ టు నక
ఏ ?
ఎ) దం క
) బల ంత హ
)అ హ
) . . క
25) మ పం య ల సర ం లను
పత పద ఎను ల సూ ం న
క ఏ ?
ఎ) దం క
) బల ంత హ
)అ హ
గ్ర
ా మ పంచాయితీ ఆర్థి క వనరులు(గ్ర
ూ ప్-3 పరీక్షల ప
ా త్యేకం)
ా భ ఩ంచాయితీ ప్
-గ్ర ా ంత ఩
ా జల అవసరాలు నృయవేయచడానికి,
గ్ర
ా మాభివృద్ధ
ి కి ఩నుల నియవహణకు, కాయయక్ామాల అభలుకు
ముఖ్యంగ్ర కావాల్సిన నిధులు.
గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ నిధులు.
గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ స౅ంత ఆదాయానిి సభకూర్చచకెడానికి
ట ఩యంగ్ర అవకాశాలు ఉన్నియి. ఩నుిలు విధంచి, వసూలు
చట్
చౄసుక౅నౄ అధకాయం కౄవలం గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీలకు మాత
ా మౄ
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
ఉంద్ధ. w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r r7
dQ
గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీకి నిధులు న్నలుగు విధాలుగ్ర
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
సభకూర్చతున్నియి.
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
1. గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ స౅ంత ఆదామం
2. రాష
ట ర఩
ా భుతవ కౄటాయింపులు
3. కౄంద
ా , రాష
ట ర఩
ా భుతవం నుంచి ఆర్థ
ి క్ క్మిషనుల నుంచి
విడుదలయ్యయ గ్ర
ా ంటు
ు
4. విరాళాలు, డిప్జిటు
ు
1. గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ స౅ంత ఆదాయాలు
ఎ. త఩పనిసర్థగ్ర విధంచౄ ఩నుిలు
1. ఇంటి ఩నుిలు
2. కెల గ్ర
ా భం లేక్ కాటా ర్చసుము
3. ఩ ై ఩నుి
ా క్ట్నలపృ
ు ై పృ ఩
4. ఇళ్ ా త్యయక్ ఩నుిలు
5.ై ల ఫ
ా రీ ఩నుి
బి. ఐచిిక్ంగ్ర విధంచౄ ఩నుి
1. ఩
ా త్యయక్ కాయయక్ామాల కెసం
ై విధంచౄ ఩నుి
2. వయవసామ భూములపృ
3. కైళీ స ై సృసుి
ి లంపృ
సి. ఫీజులు, ర్చసుములు ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
1.ై ల సృనుి ఫీజులు 2. ఆక్ాభణ ర్చసుము

hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
3. వాయంటు, జపు
ు ఫీజు 4. యహదార్థ ర్చసుము
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
5. లే అవుట ఫీజు, బిల్స

డ ంగ ఩ర్థిషన ఫీజు
/t
s:/
tp
ht
6.ై ల సృనుి లేని కుక్కలు, ఩ందులపృ

ై ర్చసుము
7. ఫందెలదైడి
డ ర్చసుము 8. అ఩రాధ ర్చసుము
ై ఫీజు 10. కౄబుల టి.విపృ
9. నీటి఩ంపులపృ ై ఫీజు
ు లు
డి. ఆదాయానిిచౄచ ఆసు
1. సంతల వేలం 2.ై సృ కిల సా
ట ండు వేలం
3. క్బేళాల వేలం 4. ఩ండ్
ు తోట్ల వేలం
5. క్ంపోసు
ట వేలం 6. చౄ఩ల చృర్చవులు వేలం
ు ల నుంచి ఆదామం
7. లీజుకిచిచన ఆసు
8. ఫెరీ
ా ల వేలం 9. ఇసుక్ వేలం
10. ఩ండ్గలు, ఉతివాల నుంచి ఆదామం
2. రాష
ట ర఩
ా భుతవ కౄటాయింపులు
ు ఩నుి బి. లోక్ల సృసుి
ఎ. వృత్త
సి. నీటి తీర్చవా డి. సా ై సరఛార్థ
ట ంపు డ్యయటీపృ ి
ఇ. వినోదపు ఩నుి ఎఫ్. మృజిసీ
ట ర్థమల ర్చసుము
జి. సీనరేజీ ఩నుి
3. కౄంద
ా , రాష
ట ర఩
ా భుత్వవలు, ఆర్థ
ి క్ సంగ్ల నుంచి గ్ర
ా ంటు ప్స్
గ్ర
ు ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
ఎ. రాష
ట ర఩
ా భుతవ గ్ర
ా ంటు
ు
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
1. రూ.4 తలసర్థ గ్ర

ా ంటు
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
2. సిఫబంద్ధ జీత్వల గ్ర

ా ంటు
/t
s:/
tp
ht
3. విదుయత వినియోగ ఛారీ

ి లు
4. రాష
ట ర ఆర్థ
ి క్సంఘం గ్ర
ా ంటు
ు భ ఩ంచాయితీ గ్ర
5. ఉత ా ంటు
ు భ ఩నుి వసూళ్
6. ఉత ు కు గ్ర
ా ంటు
7. సయపంచ గౌయవ వేతనం
బి. కౄంద
ా ఩
ా భుతవ గ్ర
ా ంటు
ు
1. కౄంద
ా ఆర్థ
ి క్సంఘం గ్ర
ా ంటు
2. సంపూయ
ణ గ్ర
ా మీణ రోజగ్రర యోజన
3. ఇతయ ఩థకాల గ్ర
ా ంటు
ు
4. విరాళాలు, డిప్జిటు
ు
ఎ. ఩
ా జా విరాళాలు
బి. ఩నులకు కాంటా
ా క్ట ుర్చ చృల్స
ు ంచిన డిప్జిటు
ు
సి. నీటి ఩ంపు డిప్జిటు
ు
గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ విధంచౄ ఩నుిలు, వసూలుచౄసౄ ఫీజులు,
ర్చసుములు ఩
ా భుతవం జారీచౄసిన నిమమాలకు అనుగుణంగ్ర
విధంచి, వసూలు చౄయాల్స. ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ నిధ
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీకి వచౄచ ఆదామం మ౅త్వ
ు నిి 'గ్ర
ా భ
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
఩ంచాయితీ నిధ' అంటార్చ. ఩

ా త్యయక్ ఩నుిల దావరా లభించౄ
/t
s:/
tp
ht
ఆదాయానిి '఩
ా త్యయక్ నిధ (సృపషల పండ్)'గ్ర అకేంటు
నియవహంచాల్స. ఇలంటి నిధ రాఫడి ఖ్ర్చచలు వేర్చగ్ర అకేంటు
చౄయాల్స.
గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ వయయాలు
గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ నిధని ఈ కింద్ధ విధంగ్ర ఖ్ర్చచ చౄయాల్స.
గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీలకి వాటిలో
ు ని నిధులు ముఖ్యంగ్ర మూడు
అకేంట్
ు లో ఖ్ర్చచ చౄసా
ు ర్చ.
1. సాధాయణ నిధ
2. ఩
ా త్యయక్ నిధ (సృపషల పండ్)
3. వివిధ ఩థకాల నిధులు
1. సాధాయణ నిధ : సాధాయణ నిధ ఈ కింద్ధ విధంగ్ర ఖ్ర్చచ
1. సిఫబంద్ధ జీతబత్వయలు - 30 శాతం
2. ప్ర్థశుధయం - 15 శాతం
3. వీధ దీప్లు - 15 శాతం
4. నీటి సయపరా - 15 శాతం ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
5. రోడు
ు , డ్ర
ా యిను
ు - 20 శాతం
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
6. ఇతయ అంశాలు - 5 శాతం

AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
ు ం -100 శాతం
మ౅త
/t
s:/
tp
ht
-ఈ వయయాలనీి ఩
ా త్త సంవతియంలో ఫడ్ర
ి టలో పందు఩యచి,
గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ ఆమెదానిి పందాల్స.
2. ఩
ా త్యయక్ నిధ : ఏ కాయయక్ాభ నియవహణ కెసం ఈ ఩నుి
విధంచారో అదే కాయయక్ామాలకు ఖ్ర్చచ చౄయాల్స. ఉదా :
ై ఩నుి (ఈ నిధ ఖ్ర్చచ చౄమడ్ంలో
వయవసామ భూములపృ
ై న్న మార్చప అవసయమృ
ఏదె ై త్య జిల
ు క్లక్ట ర్చ అనుభత్త పందాల్స).
3. వివిధ ఩థకాల నిధులు, ఆర్థ
ి క్ మిషన నిధులు
నిధులను కౄంద
ా , రాష
ట ర఩
ా భుత్వవలు జారీ చౄసిన మాయ
గ దయశక్
సూత్వ
ా లను అనుసర్థంచి, ఖ్ర్చచ చౄయాల్స.
-గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ నిధులు ఖ్ర్చచ చౄమనప్పుడు ప్టించాల్సిన
నిమమాలు
*఩
ా భుతవ నిమమాలకు లోఫడి ఖ్ర్చచ చౄయాల్స.
* అవసయం మౄయకు త఩ప సాధాయణ నిధుల నుంచి ఎకుకవ
డ్బుబ 'డా
ా ' చౄమకూడ్దు.
*గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ ఫడ్ర
ి ట కౄటాయింపులక్న్ని వయమం
మించకూడ్దు. ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
*఩
ా త్త ఖ్ర్చచ గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీ సయవసబయ సమావేశంలో
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
ఆమెదం పందాల్స.
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
* ఎటి
ట ఩ర్థసి
ి తులలోనూ ఩నుిలు, ఫీజుల వసూళ్
ు కింద వచిచన
/t
s:/
tp
ht
నగదును నౄర్చగ్ర ఖ్ర్చచ చౄమడానికి అధకాయంలేదు.

* గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీకి ుబ్లచింగ పౌడ్ర్చ, విదుయత ఩ర్థక్రాలు,
ై నవి క౅నుగోలు చౄసు
టూయబులు, ఫలుబలు మ౅దల ు నిప్పుడు
రేటు కాంటా
ా కు
ట ఉంటౄ దాని ఩
ా కాయం మాత
ా మౄ క౅న్నల్స. లేదా
఩
ా భుతవ నిమమాల ఩
ా కాయం క౅నుగోలు చౄయాల్స.
*ఎటి
ట ఩ర్థసి
ి తులో
ు నూ మార్కకట ధయలకు మించి, ఎకుకవ
ఖ్రీదుతో క౅నకూడ్దు.
* ఩ంచాయితీ క౅నుగోలు చౄసినప్పుడు త఩పనిసర్థగ్ర సా
ట కు
ర్థజిష
ట ర్చలో నమెదు చౄయాల్స.
* ఩నులు నియవహంచౄట్ప్పుడు కాంటా
ా క్ట ుయ కు అడావనుి
చృల్స
ు ంచకూడ్దు.
ా ు త లు
* చృకుకలు రాసౄట్ప్పుడు తీసుకెవాల్సిన జాగ
జి.ఒ.నృం 30 ఩
ా కాయం ఩ంచాయితీ పండుకు సంఫంధంచిన
ై సయపంచి సంతక్ం చౄసౄ అధకాయం ఉంద్ధ.
అనిి చృకుకలపృ
గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీలో నియవహంచౄ ఩నులకు, క౅నుగోళ్ ు కు,
ఆగంతక్ ఖ్ర్చచ (క్ంటృంజృనీి) లకు ప్రటై టృ మ ఉద౉యగులకు ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
ై న చృల్స
జీత్వలు మ౅దల ు ంపులు చృకుకల దావరానౄ జయగ్రల్స. ఈ
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
ై సంతక్ం చౄసౄట్ప్పుడు సయపంచ ఈ కింద్ధ జాగ

న-
చృకుకలపృ ా ు త లు
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
ప్టించాల్స.
/t
s:/
tp
ht
1. బిలు
ు ను సర్థచూడ్డ్ం
఩నులకు చృల్స
ు ంపులు : గ్ర
ా భ ఩ంచాయితీలో చౄ఩టి
ట న ఩నులకు
చృల్స ు ఈ కింద్ధ విషయాలు ఩ర్థశీల్సంచాల్స.
ు ంపులు చౄయాల్సి వసౄ
*కాయయదర్థశ ఉంచిన నోటై ఫె లలో ఩ని వివయం, ఩ంచాయితీ
తీరాినం, ఩ర్థప్లన్న భంజూర్చ, సాంకౄత్తక్ భంజూర్చ, ఩ని
అ఩పగంచిన వివరాలు, నిధుల వివరాలు ఩ర్థశీల్సంచాల్స.
ు క్ంలో (ఎం.బుక్) ర్థకార్చ
* క౅లతలు మృజరమృంట పుస డ
చౄసిన విషమం.
*బిలు
ు లో క౅లతల వివరాలు ఎం.బుక్లోని ఆపసా
ట రక్లో
క౅లతల వివరాలు ఑క్టిగ్ర ఉన్నియా లేద౉ సర్థచూడాల్స.
*బిలు ు ం చృకుకలో రాసిన మ౅త
ు లో రాసిన మ౅త ు ం ఑క్టిగ్ర ఉని
విషయానిి ధృవీక్ర్థంచుకెవాల్స.
ై
ు ఩డిన తరావతనౄ చృకుకపృ
ఈ వివరాలనీి ఩ర్థశీల్సంచి, తృప్త
సంతక్ం చౄయాల్స.
క౅నుగోళ్
ు కు చృల్స
ా భ ఩ంచాయితీ అవసరానికి
క౅నుగోళ్ల
ు చౄసిన సర్చకులు, సాభగ ా , వసు ై న
ు వులు మ౅దల ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
వాటికి చృల్స
ు ంపులు చౄసౄట్ప్పుడు ఈ కింద్ధ విషయాలు
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
గభనించాల్స.
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
*సృక్ాట్రీ ఉంచిన నోటై ఫె లలో క౅నుగోలు చౄసిన వసు

ు వుల
/t
s:/
tp
ht
వివరాలు, ఩ంచాయితీ తీరాినం సర్చకులు, ఩ంచాయితీకి

అంద్ధన వివరాలు చూడాల్స.
* వచిచన సర్చకులు బిలు
ు ఩ా కాయం సా
ట కు ర్థజిష
ట ర్చలో
నమెదుచౄసిన వివరాలు సర్థగ్ర ఉన్నియా లేదా చూడాల్స.
ు ఩డాల్స.
* సయపరా చౄసిన సర్చకు న్నణయత ఩ర్థశీల్సంచి, తృప్త
* చృల్స
ు ంపు కెసం తయార్చచౄసిన బిలు
ు లో చృల్స ు ం
ు ంచాల్సిన మ౅త
ు ం సర్థపోయిందీ లేనిదీ చూడాల్స.
చృకుకలో రాసిన మ౅త
ై పృ వివరాలనీి ఩ర్థశీల్సంచి తృప్త
ు ఩డిన తరావతనౄ చృకుకలో
సంతక్ం చౄయాల్స.
ఆగంతక్ ఖ్ర్చచలకు (క్ంటృంజృనీిస్) చృల్స
ా భ
఩ంచాయితీలో అప్పుడ్ప్పుడు వచౄచ ఖ్ర్చచలకు లేదా
అనుకెకుండా వచౄచ అవసయమృ
ై న ఖ్ర్చచలకు చృల్స
ు ంచౄట్ప్పుడు
ా ు త లు తీసుకెవాల్స.
ఈ కింద్ధ జాగ
* ఏ అవసరానికి ఎంత ఖ్ర్చచ చౄసా
ు ర్చ? ఈ ఖ్ర్చచలు
ై న బిలు
చౄయాల్సిన అవసయం ఉందా? చౄసిన ఖ్ర్చచకు సర్క ు లు
ఉన్నియా? ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
* ఇలంటి ఖ్ర్చచకు ఩ంచాయితీ ఆమెదం ఉందా? లేక్

hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
ధృవీక్యణ ఉందా?
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
ఇలంటి విషయాలనీి సృక్ాట్రీ ఉంచిన నోటై ఫె ల దావరా

/t
s:/
tp
ht
ు ఩డిన తరావత బిలు

఩ర్థశీల్సంచి, తృప్త ై న
ు ం, చృకుకపృ
ు లు మ౅త
ు ం ఑క్టిగ్ర ఉని విషయానిి ఩ర్థశీల్సంచి, సంతక్ం
రాసిన మ౅త
ప్రటై టృ మ ఉద౉యగసు
ు ల జీత్వలు చృల్స
ు ంపులు : సృకృ
ా ట్రీ
ఉంచిన నోటై ఫె లలో ఇలంటి ఉద౉యగసు
ు లను ఩ంచాయితీలో
ు నిందు వల
వినియోగసు ు అనుభత్త ఉనిదా? ఩
ా భుతవ
ు న్నియా? నిమమాల ఩
నిమమాలు అనుభత్తసు ా కాయం ఏఏ
఩నికి ఎవర్కవర్థకి ఎంతంత చృల్స
ు ంచాల్స? చృల్స
ు ంచడానికి నిధులు
ఉన్నియా? అనౄ విషయాలనీి ఩ర్థశీల్సంచాల్స.
*బిలు ు ం చృకుకలో
ు చౄసిన మ౅త ు ం ఑క్టిగ్ర ఉని
ు రాసిన మ౅త
విషయానిి సర్థచూసుకుని, తరావత సంతక్ం చౄయాల్స.
2. చృకుక రాసౄట్ప్పుడు, సంతక్ం చౄసౄట్ప్పుడు
*చృకుక జారీ చౄమడానికి ముందుగ్ర బ్యంకులో/ టృ
ా జరీలో
తగనంత నగదు నిలవ ఉనిటు
ు గ్ర నిరా
ి యణ చౄసుకుని మాత
ా మౄ
చృకుక జారీచౄయాల్స.
ై ఉని అంశాలు సపష
*చృకుకపృ ట ంగ్ర పృనుితో రాయాల్స. ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
ై రాసిన అంశాలతో ద్ధదు

* చృకుకపృ ు ుళ్ల , క౅టి
ట వేతలు
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
ై సంతక్ం చౄసౄవార్చ ఆ ద్ధదు

న-
చౄసినట్
ు యిత్య చృకుకపృ ు ుళ్ను
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
ు
ధృవీక్ర్థసూ ఩క్కన సంతక్ం చౄయాల్స.
/t
s:/
tp
ht
* చృకుక మ౅త్వ
ు నిి అంకృలో
ు రాసౄట్ప్పుడు అంకృలకు ముందు
కైళీ లేకుండా చూడాల్స.
* చృకుకలో రాసౄ అంశాలనీి చృకుక కేంట్రై ఫె లై పృ రాసి, దాని
ై చృకుక తీసుకునౄవార్థ సంతక్ం తీసుకెవాల్స.
వెనుక్భాగంపృ
*఑క్వేళ్ చృకుక యదు
ు చౄయాల్సి వసౄ ై అడ్
ు , ఆ చృకుకపృ డ ంగ్ర గీతలు క౅టి
ట , యదు
ు
చౄసినద్ధ అని రాయాల్స.
ై అంటౄ వివరాలు నిం఩ని చృకుకలపృ
* కైళీ చృకుకలపృ ై సంతకాలు చౄమకూడ్దు.
ు కాలను జాగ
*చృకుక, ప్సుపుస ా ు త గ్ర బద
ా ఩యచాల్స.
గ్ర
ూ ప్‌్‌పరీక్షల్‌ప
ర త్యేకం(గ్ర
ర మ్‌పంచాయితీ-కమిటీ్‌
సమావేశాలు)
గ్ర
ా మ సమావేశాలలో / పంచాయితీ కమిటీల సమావేశాలలో
ప
ా జల సమసయలు , అవసరాలు, గ్ర
ా మాభివృద్ధ
ి గురంచి
ప
ా జాప
ా తినిధులు చరచంచి , తగిన నిర
ణ యాలు తీసుకంటారు.
తరచుగ్ర సభ్యయలను సమావేశపరచి వారతో చరచంచి ,
నిర
ణ యాలు తీసుకోవాలి. మృజారటీ సభ్యయల నిర
ణ యాలను
ప్స్
గ్ర
అమలుచేయాలి. ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
పంచాయితీ సమావేశాలు
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
- సరపంచ కనీసం నృలకొకసార పంచాయితీ సమావేశం

విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
నిరవహంచాలి. అవసరమృ ై నా
ై నప్పుడు ఎనిి సమావేశాల
నిరవహంచవచుచ.
- గత సమావేశం జరగిన 90 రెజులలో తిరగి సమావేశం

ై కామశిక్షణా చరయ
నిరవహంచకపెతౄ, పంచాయితీ కారయదరిపృ
తీసుకోవచుచ.
- గత సమావేశం తరువాత 90 రెజులలో తిరగి సమావేశం
నిరవహంచడానికి సరపంచ అనుమతివవకపెతౄ కారయదరి తానౄ
సమావేశం ఏరాపటు చేయవచుచ.
- సరపంచ ఆదేశం మౄరక గ్ర

ా మ పంచాయితీ కారయదరి
సమావేశం ఏరాపటు చేసా
ా డు.
- సమావేశం తౄదీ , సమయం, స

థ లం సరపంచ నిర
ణ యిసా
ా రు.
సమావేశం ఎజండా కారయదరి సరపంచతో చరచంచి ,
ప్స్
తయారుచేసా
ా రు. గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
- కారయదరి సమావేశం ఎజండాతో సభ్యయలక నోటీసు

సమా
p5
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
అందజేయాలి.
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
- సమావేశం సృలవుద్ధనాలో
ో నిరవహంచకూడదు.
ht
- సమావేశం పంచాయితీ కారాయలయంలో, కారాయలయ వేళలో

ో
నిరవహంచాలి.
సమావేశాలో
ో న్ల్గ
ొ నౄ సభ్యయలు
1. గ్ర
ా మ పంచాయితీ వారు
ు సభ్యయలు , 2. ఎంన౎టిసి సభ్యయలు ,
3. పంచాయితీ కో-ఆప
ష న సభ్యయలు , 4. మండల పరషత కో-
ఆప
ష న సభ్యయలు.
సమావేశాలు నాలుగు రకాలుగ్ర పౄర౅ొనవచుచ.
1. సాధారణ సమావేశం
సమావేశం తౄదీకి సపష ై నా ముందుగ్ర

ట ంగ్ర మూడురెజుల
(నోటీసు అంద్ధనరెజు , సమావేశం రెజు మినహా) నోటీసు
ప్స్
గ్ర
ూ
సభ్యయలక ఎజండాతో అందజేసి, సమావేశం నిరవహంచాలి.
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r r7
dQ
ార్త
2. అతయవసర సమావేశం
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
సభ్యయలతో అతయవసరంగ్ర చరచంచాలని భావంచినప్పుడు

s:/
tp
ht
సభ్యయలక తకొవ వయవధితో ఎజండాతో నోటీసు అందజేసి ,

సమావేశం నిరవహంచవచుచ.
ా కృతిై వ పరీతాయల సమయంలో తీసుకోవాలిిన తక్షణ

ఉదా : 1. ప
చరయలు.
2. ప ా రువల మౄరక అతయవసరంగ్ర పంన్లిిన

ా భ్యతవ ఉత
తీరాానాలు మ౅దల ై నవ.
3. ప
ా తౄయక సమావేశం
ై నా ప
ఏద ై నిర
ా తౄయక వషయంపృ ణ యం తీసుకోవడానికి నిరీ
ణ త
వయవధిలో ఎజండాతో సభ్యయలక నోటీసు పంన౎ , సమావేశం
నిరవహసా
ా రు.
ై నా తీరాానం రదు
ఉదా : 1. మూడు మాసాలలోపు ఏద ు చేయడం
లేదా మారుప చేయడం.
ె ట ఆమెద్ధంచడం, 3. ఉపసరపంచ ఎనిిక.

2. బడ్జ
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
4. ఉపసరపంచై పృ అవశావస తీరాానం.
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
ై ప
5. ఇంటిపనుిపృ ా తౄయక పనుి.
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
4. అభయర
థ న సమావేశం
గ్ర ా ం సభ్యయలలో కనీసం మూడో వంతు

ా మ పంచాయితీ మ౅త
మంద్ధ సభ్యయలు ఏ తౄదీన , ఎందుకోసం సమావేశం కావాలని
కోరుతునాిరె సమావేశానికి పద్ధరెజుల ముందు నోటీసు ఇచిచ ,
ఆ నోటీసు అంద్ధన ఐదు రెజులో
ో గ్ర సరపంచి సమావేశం
ఏరాపటు చేయాలి.
- ఇలంటి సమావేశం ఏరాపటు చేయడంలో సరపంచ
వఫలమృ
ై తౄ నోటీసులో సంతకం చేసిన సభ్యయలే కనీసం
మూడురెజుల వయవధిలో సభ్యయలక నోటీసు ఇచిచ , వారౄ
సమావేశానికి న౎లవవచుచ.
- ఈ సమావేశం పంచాయితీ కారాయలయంలో మాత

ా మౄ
సభాధ్యక్షత
ప్స్
- సరపంచ సభక అధ్యక్షత వహంచాలి. గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
- సరపంచ హాజరుకాకపెతౄ ఉపసరపంచ అధ్యక్షత వహంచాలి.

r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
- ఉప సరపంచ కూడా హాజరుకాకపెతౄ సభ్యయలలో ఑కరని

e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
ఎనుికొని, సభక అధ్యక్షునిగ్ర నియమించవచుచ.
సమావేశం ఎజండా
సమావేశంలో చరచంచే అంశాల కామానిి ఎజండా అంటారు.

ఎజండా కింద్ధ వధ్ంగ్ర ఉండాలి.
- గత సమావేశపు తీరాానాలను చద్ధవ వనిన౎ంచడం ,

ధ్ృవపరచడం.
- గత సమావేశం నుంచి ఇపపటివరకూ వసూళ్ల
ో , ఖరుచల
వవరాలు.
ై సమీక్ష.
- గత సమావేశం నుంచి ఇపపటివరకూ నీటి సరఫరాపృ
ై సమీక్ష.
- గత సమావేశం నుంచి ఇపపటి వరకూ వీధి దీన్లపృ
- అభివృద్ధ
ి పనులు/ అనుమతుల వషయంలో తీరాానించడం.
- అధ్యక్షుని అనుమతితో ఇతర వషయాలు.
ప్స్
గ్ర
సమావేశం నోటీసు జారీ చేసౄ వధానం ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
ై పంచాయితీ కారయదరి సంతకం చేయాలి.

- ఎజండా నోటీసుపృ
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
- నోటీసు జారీ చేసౄ కాలంలో సభ్యయడు ఇంటిలోకానీ ,

విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
గ్ర
ా మంలో కానీ లేనట్
ో యితౄ అలంటి నోటీసును వార
కటుంబంలో పృద ై నా అందజేసి , ఆ వయకి
ు లక ఎవరక ా సంతకం
ప౅ందాలి. కటుంబసభ్యయలు ఎవరూ లేకపెతౄ నౌకరుకి ఇచిచ ,
వార నుంచి రశీదు ప౅ందాలి.
- సభ్యయడు తాతాొలికంగ్ర గ్ర

ా మం వడిచి వళితౄ , వార అడ
ా సుి
తృలుసుకొని, ఆ అడ
ా సుిక రజిష
ట రు పెసు
ట దావరా సదరు
నోటీసు పంపవచుచ.
- సభ్యయని అడ
ా స తృలియకపెయినా , వార ఇంటిలోని సభ్యయలు
నోటీసు తీసుకనౄందుక నిరాకరంచినా , నోటీసును సభ్యయని
ఇంటి తలుపుక అంటించి, ఇద
ు రు పృద
ు ల సాక్ష్యయనిి ఆఫీసు
ప ై ప౅ందాలిి ఉంటుంద్ధ.
ా తిపృ
- చరచనీయాంశాలు ఎకొవగ్ర ఉనిప్పుడు సమయం

చాలనప్పుడు సమావేశాలను వాయిదా వేయవచుచ. అల
వాయిదాపడిన సమావేశాలక తిరగి నోటీసు పంపనవసరం
లేదు. కానీ ా అంశాలు చరచంచకూడదు. హాజరుకాని
కొత
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
సభ్యయలక మాత
ా ం అలంటి సమావేశం ఏ తౄదీకి వాయిదా
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r r7
dQ
ార్త
పడిందో, ఎనిి గంట్లక సమావేశం న్

ా రంభించనునాిరె ,
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
నోటీసు దావరా తృలియజేయాలి.

i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
కోరం
- గ్ర
ా మపంచాయితీలో అప్పుడుని సభ్యయలతో కనీసం 1/3
వంతు సభ్యయలు హాజరుకానిదే సమావేశం నిరవహంచరాదు.
- సమావేశం నిరీ
ణ త సమయానికి కనీస సభ్యయల సంఖయ (కోరం)
ఉండాలి. కోరం సభ న్ ా య్యయ వరకూ
ా రంభం నుంచి సభ పూర
ఉండాలి.
- నిరీ
ణ త సమయం తరావత అరగంట్లోపు కోరం కాకపెతౄ
ై న సభ్యయలందరూ
హాజరృ మరకొంతసౄపు నిరీక్షంచడానికి
అంగీకారం తృలియజేసినప్పుడు తపప , సమావేశం వాయిదా
వేయవచుచ.
తీరాానాలు
ై నా చరచంచదలచుకొని వషయానిి లేదా
- ఏ సభ్యయడ్జ
నిర
ణ యానిి చేయాలనుకొని వషయానిి తీరాాన రూపంలో
సభలో ప
ా వేశపృట్
ట వచుచ.
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
- మృజారటీ సభ్యయల ఒట్

ో ను బటి
ట సమావేశంలో అంశాలు
సమా
p5
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
తీరాానించవచుచ.
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
- ఒటింగులో ఇరుపక్ష్యలకూ సరసమమృ

ై న ఒటు ా
ో వసౄ
ht
అధ్యక్షుడు తన నిరా
ణ యక ఒటును వనియోగించవచుచ. దీనినౄ
కాసి
ట ంగ ఒటు అంటారు. సభాధ్యక్షునికి నిర
ణ యాతాక ఒటు
ఉంటుంద్ధ.
- ఆమెద్ధంచిన తీరాానం మూడు నృలలోపు రదు

ు చేయకూడదు.
అటా ా ప
ో చేయాలిి వసౄ ా తౄయక సమావేశం ఏరాపటుచేసి , గ్ర
ా మ
ా ం సభ్యయలలో కనీసం సగం మంద్ధ బలపరసౄ
పంచాయితీ మ౅త ా నౄ
తపప అలంటి తీరాానం రదు
ు కాదు.
-సభ ముందుని వషయంలో సవప

ా యోజనం ఉనిట్
ో యితౄ గ్ర
ా మ
ా ని వషయంలో ఆర
పంచాయితీ పరశీలిసు థ కపరమృ
ై న సంబంధ్ం
కలిగిన, లేదా ఆర
థ క సంబంధ్ం కలిగిన కంపృనీలో భాగసావమిగ్ర
ఉని సభ్యయడు ఆ సమావేశంతో న్ల్గ
ొ నడంగ్రనీ, ఒటు
చేయడంగ్రనీ కదరదు.
ప్స్
-సరపంచ తన దృష్ట ై నా
ట లో ఏ సభ్యయడ్జ గ్ర
ూ చరచ వషయంలో
రం
w
vG
చా
m
fd
సవప
ా యోజనం ఉనిదని అనుకనిట్
ో యితౄ ఆ సభ్యయని
సమా
p5
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
సమావేశానికి హాజరుకాకండా చేయవచుచ లేదా సభ్యయని

న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
సమావేశం నుంచి పంన౎వేయడం దావరా చరచలోనూ,

/t
s:/
tp
ht
ఒటింగులోనూ న్ల్గ
ొ నకండా చేయవచుచ.
-సమావేశంలో న్ల్గ ా రువలను సవాలు

ొ ననీయని ఉత
చేయవచుచ. అలంటి సవాలు సభ ముందుంచితౄ సమావేశం
తుద్ధ నిర
ణ యం తీసుకంటుంద్ధ.
ై నా సరపంచకి సవప
-సభ ముందుని ఏ వషయంలోనృ ా యోజనం
ై నా సభ్యయడు అభిన్
ఉందని ఎవరృ ా యపడి నట్ ో యితౄ సరపంచ
తనక తానుగ్ర సభ నుంచిై గ రా
ా జరు కావాలి.
సభ్యయనిగ్ర అర
ా త కోలోపవడం
ై నా సభ్యయడు తన పదవీకాలం న్
-ఎవరృ ా రంభమృ
ై న తౄదీ నుంచి
ై న తదుపర సమావేశం నుంచి 90 రెజులలో
లేదా తాను హాజరృ
గ్ర
ా మ పంచాయితీ సమావేశాలక హాజరు కాకపెయినా ,
ప్స్
వరుసగ్ర నిరవహంచిన మూడు సాధారణ సమావేశాలక హాజరు గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
కాకపెయినా సభ్యయనిగ్ర అర
ా త కోలోపతారు.
సమా
p5
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
- మహళా సభ్యయల వషయంలో నృలలు నిండినందున కలిగే

nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ా త వల
శారీరక ఆశక ో ఑క సభ్యయరాలు లిఖితపూరవకంగ్ర తాను ఏ
ht
తౄదీ నుంచి హాజరుకాలేదో తృలుపతూ సరపంచ/ కారయదరికి

ా సమావేశానికి హాజరుకాని కాలనిి లకిొంచడంలో
తృలియజేసౄ
తడవక నాలుగు నృలలు మించని కాలనిి మినహాయించాలిి
ఉంటుంద్ధ.
సభ్యయతావనిి తిరగి ప౅ందడం
-సృక్షన -20(బి) ప ై నా సభ్యయడు/సభ్యయరాలు

ా కారం ఎవరృ
అనర
ా త ప౅ంద్ధతౄ సరపంచ లేదా కారయదరి ఈ వషయానిి
వంట్నౄ జిల
ో పంచాయితీ అధికారకి తృలియజేయాలి.'
- జిల
ో పంచాయితీ అధికార నుంచి నోటీసు అంద్ధన 30
రెజులో
ో అనరా త ప౅ంద్ధన సభ్యయడు / సభ్యయరాలు పంచాయితీకి
దరఖాసుా చేసుకని , తిరగి సభయతవం ప౅ందవచుచ. రృండోసార
ప్స్
ఇదే కారణం చేత అనర
ా త ప౅ంద్ధనట్ల
ై తౄ వారని తిరగి గ్ర
ూ పదవ
రం
w
vG
చా
m
fd
పునరుద
ి రణ చేసౄ వషయం గ్ర
ా మ పంచాయితీ నిర ై
ణ యంపృ
సమా
p5
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
ఆధారపడి ఉంటుంద్ధ.
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
మినిటుి
ht
పంచాయితీ ప
ా తి సమావేశం ప౅ ా కంలో
ా సీడింగస మినిటస పుస
రాసి, సభాధ్యక్షుడు చివర సంతకం చేయాలి.
-మినిటస సమావేశం అంతానిి ోకో జ చేయాలి. తరువాత

సమావేశాలో
ో మినిటస చద్ధవ , చద్ధవన మిషయానిి రకారు
ు
చేయాలి. ఎజండాలో ప
ా తిన్ద్ధంచిన కామంలోని సమావేశం
ప౅
ా సీడింగసను న్
ా రంభించాలి.
గ్ర
ూ ప్‌-3 పరీక్షల‌ప
ర త్యేకం(పట్
ట ణ‌స్థ
ా నిక‌సంస
ా లు‌(అధికరణ-74))
ఇందులో ఩
ర ధానంగా మూడు ఩ట్
ట ణ స్థ
ా నిక సంస
ా ల గురంచి తెలుసుకుందం.
1. మునిి఩ల కార్ప఩రేషన
2. పుయపాలక సంఘం
3. నగయ ఩ంచాయితీ
వీటికి త౉డుగా ఇతయ స్థ

ా లు కంటోన్మంట బోర్డ
ు లు , టౌనషిపలు,
ప్స్
ఏరయా డెవలపమృంట కమిటీలు కూడా ఉంటాయి. గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
మునిి఩ల కార్ప఩రేషన
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
పెద
ద నగరాలు లేక కాస్మమపాలిట్న నగరాలో
ో మునిి఩ల కార్ప఩రేషన
ో ను
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
ఏరా఩టు చేస్థ
ా ర్డ. రాష
ట ర శాసనసబ చట్
ట ం దారా ఏరా఩టు చేస్థ
ా ర్డ. దీని
s:/
tp
ht
ఆదమం 10 లక్షలకుై పె న ఉంటుంది. ఑క కోటి జనాభా గల పెద

ద
఩ట్
ట ణాలో
ో ఏరా఩టు చేమఫడుతుంది.
ఆంధ
ర ఩
ర దేశలో ై హ దరాబాద, విజమవాడ, విశాఖ఩ట్నం, గుంటూర్డ
ై న నగరాలో
మ౅దల ో ఏరా఩టు చేశార్డ. ఈ కార్ప఩రేషన ఎనునకోఫడిన
఩
ర జా఩
ర తినిధులచే పాలనా నియాహణ కొనస్థగుతుంది. అయితే కొనిన
సందరాాలలో ఩
ర తయక్ష ఎనినకల దారా రాజకీమ అధికార్డలను ఎనునకునే
఩ద
ధ తి కూడా ఉంది.
కార్ప఩రేట్య
ో ఎనినకలలో షెడ్యయలడ కులాలు, షెడ్యయలడ తెగలు, వెనుకఫడిన
తయగతులు, భహిళా వరా
ా లకు నిరే
ద శంచఫడిన రజరేాషను
ో అభలవుతాయి.
వీరకిత౉డు కో-అపె
ట డ సభ్యయలు , అధికారక సభ్యయలు , పాయ
ో మృంటు,
శాసనసబల సభ్యయలు కూడా ఉంటార్డ.
ఈ స్థ
ా లు తకుువ ఆర
ా క మూలాలత౉ , ఎకుువ నిమంత
ర ణలత౉
నియాహించఫడుతునానయి. అంటే ఈ సంస
ా లు సామంపాలన చేసౄ విధంగా
అవకాశాలు కలి఩ంచఫడినాయి.
రాజకీమ ఆర
ా కవయ
ా ం
ప్స్
఩
ర తి మునిి఩ల కార్ప఩రేషనకు ఎనునకోఫడిన ముఖయ అధి఩తి (మౄమర్)
రం
గ్ర
ూ
w
vG
ఉంటార్డ. కొనిన సందరాాలలో వీరని కూడా ఩
ర తయక్ష ఩ద
ధ తిలో ఎనునకొంటార్డ.
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
కానీ అధిక సంక్యక కార్ప఩రేషన

ో లో ఩రోక్ష ఎనినక జర్డ఩ఫడుతుంది. వీర
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ై న అనేక అంశాలను వాటికి

఩దవీకాలం అధికారాలు, విధులు మ౅దల
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
ఏరా఩టు చేసౄ శాసనసబ చట్

ట ంలో వివరంచఫడతాయి.
s:/
tp
ht
మౄమర్
మౄమర్ కార్ప఩రేషన అధి఩తి, ఩ ా వ అధికార కాదు.
ర థభనగయ పొర్డడు వాస
ఆమన ఩
ర జా఩ ా ంపుగల
ర తినిధి కౌనిిలచే ఎనునకోఫడిన అధిక హోద , గుర
఩
ర జా఩
ర తినిధి, ఩ ా తం ఆ ఩దవి అలంకాయపా
ర సు ర మంగా ఉంది. మౄమర్
఩దవీకాలం ఐదు సంవతిరాలు. భయల ఎనినక కావచ్చును. ఈమనను
అధికాయం నుంచి అవిశాాస తీరామన ఩
ర తిపాదన ఆమెదం దారా
తైలగంచగలర్డ. మౄమర్కు కౌనిిలలో అధిక సంక్యకుల ఆమెదం
అవసయం. ఆమన తన రాజీనామా సభర఩ంచి , ఩దవి నుంచి తప్పుకోవచ్చు.
అప్పుడు డిప్యయటీ మౄమర్, మౄమర్ ఩దవిని నియాహిస్థ
ా ర్డ.
అధికారాలు – విధులు
మౄమర్ ఩దవి ఉతివ ప్యయాకమృ

ై నది. నాభమాత
ర పు అధికారాలు కలవు అని
చె఩఩ఫడినను, కొనిన అధికారాలు ఆమనకు కేటాయించఫడి ఉనానయి.
కొనిన రాష్ట్
ట రలలో ఈ అధికారాలలో కొనిన ఩
ర తేయక భిననతాాలునాన ఆమనకు
అధికారాలు కలవు అని చె఩఩వచ్చు. అవి..
1. ఩
ర థభ నగయ పొర్డనిగా , ఆమన అనిన పొయ సమావేశాలకు అధయక్షునిగా
ప్స్
వయవహరస్థ
ా ర్డ. గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
2. పుయపాలక కార్ప఩రేషన సమావేశాలకు , కౌనిిల సమావేశాలకు ఇతయ

hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
సంఘాల సమావేశాలకు అధయక్షత వహించి ా భ

, కాయయకర మాలను ఉత
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
ఆదయశవంతమృ
ై న మాయ
ా ంలో నడిపిస్థ
ా ర్డ.
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
3. కార్ప఩రేషనలో నియాహించే అనిన సమావేశాలను ఏరా఩టుచేస్థ

ా ర్డ.
4. నిరా
ా మకపు ఒటు వేసౄ హకుు ఉంది.
5. ఆమనకు కార్ప఩రేషన రకార్డ

ు లు , ఆధీన కారాయలయాలను చూసౄ
అధికాయం ఉంది.
6. కార్ప఩రేషనకు అధికాయ వరా

ా లకు , రాష
ట ర఩
ర భ్యతాాలకు భధయ అధికారక
ా య఩
ఉత ా రాలు జర్డపుతార్డ. రాష
ర తుయత ట ర఩
ర భ్యతాానికి కార్ప఩రేషనకు భధయ
ా గా వయవహరస్థ
సంధానకయ ా ర్డ.
7. మౄమర్ కార్ప఩రేషన ఩నులను, ఆధీన కారాయలయాలను ఇతయ అధికాయ
వరా
ా లను ఩యయవేక్షణ, తనిఖీ, నిమంత
ర ణ చేస్థ
ా ర్డ.
8. ఩
ర జల నుంచి స్వాకరంచే భహాజర్డ
ో , నివేదికలు, డిమాండు
ో కమిషనర్కు
ా ంచే సూచనలు చేస్థ
఩ంపి, వాటిని నియార ా ర్డ.
9. కొనిన కార్ప఩రేషనలో ఆర
ా క, కాయయనిరాాహక, అధికారాలు ఉంటాయి.
కార్ప఩రేషన కౌనిిల కమిటీలు
మౄమర్, డిప్యయటీ మౄమర్ , కౌనిిల కమిటీలు కార్ప఩రేషన కౌనిిలగా

ా ంది. ఈ కమిటీలు
చె఩఩ఫడుతుంది. ఇది శాసన చరాు వేదికగా వయవహరసు
ప్స్
గ్ర
అధికారక కమిటీలుగా ఩రగణం఩ఫడట్ం వల
ో కార్ప఩రేషన విధుల
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
నియాహణలో ఩
ర ధాన భూమికను ప౉షిస్థ ై చయులు చేసి , తీరామనాలు
ా యి. వీటిపె
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
నియ
ా యాలు చేమడం , వాటిని అభలు ఩రచేట్టు
ో చేసౄ కాయయనియాహక
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
ా ా స్థ యి.
విధులు నియార
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
కమిటీలు
కమిటీ సభ్యయల సంఖయ, ఇతయ అంశాలను రాష
ట ర శాసన సభే శాసనం దారా
నియ ా ంది. స్థధాయణంగా మూడు నుంచి 16 భంది సభ్యయలుంటార్డ.
ా యిసు
ఈ కమిటీ సభ్యయలను , ైఛ యమన
ో ను ఆ కార్ప఩రేషన కార్ప఩రేట్ర్డ
ో , ఇతయ
సభ్యయలు ఎనునకొంటార్డ. కమిటీ సమావేశాలలో కనీస హాజర్డ సంఖయ 1/5
వంతు భంది. కమిటీలో మృజారటీ సభ్యయలు తీరామనాలు, నియ
ా యాలు
చేస్థ
ా ర్డ. వాటిని కమిషనర్ అభలు చేయాలి.
కార్ప఩రేషన కౌనిిల ఩
ర తేయక ఩
ర యోజనాల కోసం ఩
ర తేయక కమిటీలను ఏరా఩టు
ా ంది. ఆరోగయం, ై ల సృనుిలు, మ౅దల
చేసు ై న఩ ై సిపోర్డిలు
ర తేయక విషయాలపె
చేసౄందుకు ఇతయ ఩ ై తీరామనాలు చేస్థ
ర తేయక ఩నులపె ా యి.
ఈ కమిటీ సభ్యయలు కార్ప఩రేషన ై ద నందిన విధినియాహణలో జోకయం
కలి఩ంచ్చకోకూడదు. వార్డ ఆ కార్ప఩రేషన ఩రధిలోని పొర్డలందరకీ
పా
ర తినిధయం వహించే విధంగా ఩నిచేయాలి. కౌనిిల కమిటీలు కార్ప఩రేషన
అధికార్డలను ఆ ఩రధిలోగల పొర్డలందరకీ సౄవలందించే విధంగా
మాయ
ా దయశనం చేయాలి.
స్థ
ా యీ సంఘాల కాయయనియాహక , ఩యయవేక్షక, ఆర
ా క అధికారాలను కలిగ
ప్స్
ఉంటాయి. వీర నియ
ా యాలు, తీరామనాలు కౌనిిల ఆమెదంత౉ చేమఫడట్ంగ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
వల
ో తుది నియ
ా యాలుగా అభలు జర్డ఩ఫడతాయి. ఇలాంటి కమిటీలు
m
fd
సమా
p5
hu
J
r r7
dQ
ార్త
఩
ర జల ఩
ర యోజనాలను , ఆకాంక్షలను, సౌకరాయలను, శ్ర
ర మసుిను
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
పెంపైందించడం చాలా అవసయం అవుతాయి.

nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
మౄమర్ అధికారాలు
పుయపాలక కౌనిిల అంటే మౄమర్ , డిప్యయటీ మౄమర్ , కార్ప఩రేట్ర్డ

ో
అందరూ కలిసి ఉండే సబ. వీర్డ ఈ కింది విధులు , అధికారాలు
ా ా స్థ ర్డ.
నియార
1. సమావేశాలలో ై బ లాస , నిమమాలు, నిఫంధనలు తయార్డచేసి ,
ా ంది.
ఆమెదిం఩జేసు
2. చట్ ా ంది.
ట ంలోని అధికాయ ఩రధులలో వివిధ యకాల ఩నునలు విధిసు
3. మునిి఩ల కార్ప఩రేషన ఫడె ా ంది.

ె టను చరుంచి, ఆమెదిసు
4. పాలనా వయవహారాలు , నియాహణ, ఩యయవేక్షణ, నిమంత ా ంది.
ర ణలను చేసు
5. కార్ప఩రేషన పాలనా వయవహారాలో
ో ఩ర శ్నలు వేసి , వాటికి జవాబులను
కమిషనర్ నుంచి తెపి఩ంచ్చకుంటార్డ.
6. కార్ప఩రేషన పాలనా సంఫంధిత రకార్డ

ు లను , ఇతయ అంశాలను కోర ,
పైందే అధికాయం ఉంది.
7. రాష
ట ర఩
ర భ్యతాానిన కమిషనర్ ఫదిలీ తైలగంపుల గురంచి కౌనిిల
ఆమెదంత౉ తీరామనానిన ఩ంపుతుంది.
ా ంది.
8. కొనిన యకాల ఉద్యయగుల నియాభకం చేసు
ప్స్
గ్ర
పొయ సంఫంధిత విధులు, అధికారాలు ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
74వ రాజాయంగ సవయణ ఆధాయంగా 12వ షెడ్యయలలో ఩ట్

ట ణ స్థ
ా ల
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
అధికారాలను పైందు఩రచార్డ. అవి 18 యకాలు.

జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
1. నగయ ఩
ర ణాళికలు.
ht
2. భూ వినియోగాలను కర భఫదీ
ధ కరంచడం, కట్
ట డాలను కర భఫదీ
ధ కరంచడం.
3. అభివృది
ధ ని ఉదే
ద శంచే స్థమాజిక, ఆర
ా క఩
ర ణాళికలు, కాయయకర మాలు
రూపైందించడం, అభలు చేమడం.
4. రోడు
ో , బవనాల నిరామణాలు, భయభమతులు.
5. గృహ వినియోగాలు, ఇతయ వినియోగాలకు నీటి సయపరా.
6. ఩
ర జారోగయం, శానిటేషన, కఠిన నీటి ఩రశుబ
ర త నియాహణ.
7. అగనమా఩క దళాలు, సౄ
ట షనల ఏరా఩టు.
8. ఩ట్
ట ణ అట్వీ ఩రయక్షణ, ఩రసరాల ఩రయక్షణ.
9. దళిత, ఫలహీన వరా

ా లు, ఇతయ సహవరా
ా ల ఩రయక్షణ.
10. మురకివాడల నిరూమలన, అభివృది

ధ .
11. ఩ట్
ట ణ బీదరక నిరూమలన - బీద జనోద
ధ యణం.
12. పార్డులు, ఆట్ స

ా లాలు , ఇతయ అలాంటి వాటిని ఏరా఩టు చేసి
నియాహించడం.
13. విదయ, స్థంసుృతిక, ఇతయ యకాల అంశాల అభివృది
ధ కి కృషి చేమడం.
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
14. శ్మశానవాటిక ఏరా఩టు నియాహణ, విదుయదీ

ధ కయ శ్మశాన వాటికల ఏరా఩టు. w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
15. జంతు హింసను నివారంచడం, ఩శుగా

ర సం సంయక్షణ ఏరా఩టు
ో .
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
16. జనన భయణాల నమెదు, జనాభా గణన.

i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
17. వీధిదీపాలు, ఫసుి నిలిపే ఩

ర దేశాలు , వాహన నిలుపు ఩
ర దేశాలు
ఏరా఩టు చేమడం.
18. కబేళాల ఏరా఩టు

ో , నియాహణ. త౉లు ఩రశుబ
ర ఩రశ్
ర భల ఏరా఩టు
ో .
దేశంలో పంచాయతీ రాజ వ్యవ్స్
థ -బిటబ్యంక
♦఩
ర తి గ్ర
ర భ ఩ంచామతీకి ఑క కాయయదర్శిని ఩
ర భుత్వం ఎప్పుడు
ఏర్పౄటు చేసంది ? – 1.1.2002
♦ గ్ర
ర భ కాయయదర్శి విధులు ఏమిటి ? – గ్ర
ర భ ఩ంచామతీల
తీర్పమనాలు, కమిటీల తీర్పమనాలు అభలు చేయాలి – గ్ర
ర భ
ర ణ – జనన
ై నిమంత్
఩ంచామతీలె ఩నిచేసౄ ఉద్యయగులపృ
భయణాల నమెదు – వివాహాల నమెదు – చట్
ట ంలె నిరౄ
ు శంచిన
ప్స్
గ్ర
ఇత్య బాధయత్లు ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
♦ గ్ర ర ధాన వనరులు ఏది ? – ఇంటి ఩న్నృ,

ర భ ఩ంచామతీకి ఩
hu
J
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
ై ఩న్నృ, ఩
ి ఩న్నృ, దుకాణాలపృ
వృతి ై ఩న్నృ – పొజులు,
ర కట్నలపృ
t/
జ్ఞ
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
ి లు – కౄంద
రుసుములు, ఆదాయానిృచేే ఆసు ర , ర్పష
ట ర
s:/
tp
ht
఩
ర భుత్వవలు ఇచేే గ్ర ు – ర్పష
ర ంటు ట ర ఆర్శ ై
ీ క సంఘం సపైయసులపృ
ర్పష
ట ర఩
ర భుత్వం అందించే నిధులు
♦ స్థ
ీ నిక సంస
ీ లకు ఩ ై న ఆదామ వనరు ఏది ? –
ర ధానమృ
ఇంటి఩న్నృ
♦ ఉభమడి ఆంధ
ర ఩
ర దేశ ర్పష
ట రం ఎనిృ అంశాలన్న స్థ
ీ నిక
ీ లకు ఫడిలీ చేసంది ? – 10 అంశాలు
సంస
♦ అనిృ అంశాలన్న స్థ
ీ లకు ఫదిలీ చేసన ర్పష్ట్
ట రలు ఏవి
?
– కర్ప
ా ట్క, కౄయళ, త్మిళనాడు
♦ రృండంచెల ఩ంచామతీర్పజ వయవస
ీ అభలులె ఉనృ కౄంద
ర
ర ంత్వలు ఏవి ? – దాదా
పాలిత్ పా ర నగర హవేలి, డాభన అండ
డయూయ, గోవా, లక్షదీవప, పుదుచెేర్శ
♦ భాయత్దేశంలె ఩ంచామతీర్పజ, గ్ర
ర మీణాభివృది
ూ సంస
ీ ల
ై శక్షణ ఇవవడానికి ఏర్పౄట
఩నివిధానంపృ ీ ఏది ? –
ై న సంస
ఎనఐఆరడి
ప్స్
గ్ర
ూ
♦ విలౄజ డృవలపమృంట కేనిిల పౄరుత౉ గ్ర
రం
ర మీణ సంస
ీ లన్న vG
w
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
ట రం ఏది ? – హర్పయనా
ఏర్పౄటు చేసన ర్పష
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
♦ 73వ ర్పజ్యంగ సవయణ త్రువాత్ 3 స్థ

nc
ీ యిలె
ు ని సంస
ీ లకు
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
‘గ్ర
ర భ సవర్పజ’ అనే పౄరుత౉ ఩
ర త్యక్ష ఎనిృకలన్న నియవహంచిన
ర్పష
ట రం ఏది ?
– భధయ఩
ర దేశ
♦ స్థ
ీ ులె సభయ
ీ వంత్ంగ్ర ఩నిచేమనప్పుడు
఩
ర జ్఩
ర తినిధులన్న భధయలెనే తైలగంచే రీకాల ఩ద
ూ తిని
఩ ట లని సూచించింది ఎవరు ? – భహాత్వమ గ్రంధీ
ర వేశపృట్ట
♦ ఏ ర్పష
ట ర఩
ర భుత్వం ఩
ర యోగ్రత్మకంగ్ర స్థ
ీ ల
఩
ర తినిధులన్న వెన్నకకు పిలిపించే ఩ద
ూ తిని ఩ ట ంది ? –
ర వేశపృటి
భధయ఩
ర దేశ
♦ స్థ
ీ ల ఎనిృకలె ి
ు ఒటు వేమడానిృ త్఩ౄనిసర్శ చేసూ
చట్ ట రం ఏది ? – గుజర్పత
ట ం చేసన ర్పష
♦ గ్ర
ర భసబ దావర్పనే ఩
ర భుత్వ ఩థకాలకు లబ్ధ
ూ చేకూరుేతునృ
ట రం ? – కౄయళ
ర్పష
♦ 1978 న్నంచి నేటివయకూ స్థ
ీ లకు నిమభఫద
ూ ంగ్ర
ట రం ఏది ? – ఩శేభ బంగ్రల
ి నృ ర్పష
ఎనిృకలు నియవహసు
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
ా కేంద్య఩్యబుత్్వంలో ఩్యత్్మేకంగా ఩ంచామత్ీయాజ్ vG

w
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
ర త్వశాఖన్న ఏ సంవత్ియంలె ఏర్పౄటు చేశారు ? – 27

r
భంతి
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
మౄ, 2004
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
♦ జిల్ల
ు స్థ
ీ యిలె స్థ
ీ ులె స్థమాజిక నాయమ కమిటీలన్న
ఏర్పౄటు చేయాలని సూచించిన కమిటీ ఏది ? – జలగం
వెంగళర్పవు కమిటీ
♦ ఏ ర్పష
ట రంలె ఎంపీలు, ఎమృమలౄయలు జిల్ల
ు ఩ర్శషతలె ఎక్స
అప౉షియో సభుయలుగ్ర ఉండరు ? – భహార్పష
ట ర
ర ఩
ర దేశ ర్పష
ట రంలె అశోక్ మృహత్వ కమిటీ
సపైయసులకు అన్నగుణంగ్ర చట్
ట ంన్న రూప౅ందించగ్ర,
భండల ఩
ర జ్ ఩ర్శషతలు, జిల్ల
ు ఩ ర జ్఩ర్శషతలు, జిల్ల
ు ఩ ర ణాళిక,
అభివృది
ూ సమీక్ష భండలులు ఏ సంవత్ియం న్నండి అభలులెకి
వచాేయి ? – 15 జనవర్శ, 1987
♦ భండల్లధయక్షునిగ్ర పెటీ చేమడానికి గల అయ
హ త్లౄమిటి ? –
21 సంవత్ిర్పలు నిండి ఉండాలి, ఏ భండల ఩ర్శషత
సభుయనిగ్ర పెటీ చేయాలన్నకుంటే ఆ భండలంలె ఒట్రుగ్ర
పౄరు నమెదు చేసుకుని ఉండాలి
♦ భండల ఩ర్శషత చివర్శ సమావేశం జర్శగన తేదీ న్నండి 90
ప్స్
గ్ర
ూ
రెజుల లె఩ల భర౅క సమావేశం ఏర్పౄటు చేమనట్
ు యితే
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
ై ర్పష ర భుత్వం కరభశక్షణా చయయ తీసుకుంటుంది ? –

r7
ఎవర్శపృ ట ర఩
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
ఎంపీడీఒ
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
♦ జిల్ల
ు ఩ర్శషతలె ఎనిృ యకాల సభుయలుంట్టరు ? – ఎక్స
ht
అప౉షియో సభుయలు, ఆ జిల్ల

ు లెని శాసనసభుయలు, ఆ జిల్ల
ు లె
ై న ఎమృమలీిలు, ఆ జిల్ల
ఒట్రుగ్ర నమెద ు లెని లెక్సబ
సభుయలు, జిల్ల ై న ర్పజయసబ సభుయలు
ు లె ఒట్రుగ్ర నమెద
♦ జిల్ల
ు ఩ర్శషతలె శాశవత్ ఆహావనితులు ఎవరు ? – జిల్ల
ు
కలృకట ర, జిల్ల
ు లెని భండల ఩ర్శషత అధయక్షులు, జిల్ల
ు
ై టీ ైచె యమన, జిల్ల
మారృెటింగ స౅సృ ు కౄంద
ర సహకాయ బాయంకు
ైచె యమన
♦ జిల్ల
ు ఩ర్శషత సంవత్ిర్పనికి కనీసం ఎనిృస్థరు
ు
సమావేశభవావలి ?
– నాలుగుస్థరు
ు
♦ జిల్ల
ు ఩ర్శషత ైచె యమన,ై వె స ైచె యమన, ఎనిృకృ
ై న సభుయలు
ర్పజీనామా లౄఖలు ఎవర్శకి ఩ం఩డం దావర్ప ర్పజీనామా
చేమవచ్చే ? – కలృకట ర
♦ ైచె యమన,ై వె స ైచె యమనలన్న ఩
ర భుత్వం ఏ సంవత్ిర్పలలె
ి ంది ? – ఩
తైలగసు ి రువలన్న అభలుచేమనప్పుడు,
ర భుత్వ ఉత్
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
అధికాయ దుర్శవనియోగ్రనికి పాలౄడినప్పుడు, చట్

ట ం దావర్ప vG
w
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
ి ంచడంలె ఩లుస్థరు
త్నకు సంకరమించిన అధికార్పలన్న నియవర్శ ు
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
విపలమృ
ై నప్పుడు, అధికాయ విధులన్న స్థవర్ప
ీ నికి
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
వినియోగంచినప్పుడు
ht
♦ 2009లె ఩
ర భుత్వం జ్రీచేసన ఆదేశానిృ అన్నసర్శంచి వార్శ
఩దవీకాలం లె ఎనిృస్థరు
ు అవిశావస తీర్పమనానిృ
఩ ట వచ్చే ? – ఑కస్థర్శ మాత్
ర వేశపృట్ ర మౄ
♦఩
ర తి జిల్ల ీ యీ సంఘాలు ఉంట్టయి ? – 7
ు ఩ర్శషతలె ఎనిృ స్థ
♦ వయవస్థయాభివృది
ూ స్థ
ీ యీ సంఘానికి ఎవరు ఎక్సఅప౉షియో
సభుయడిగ్ర వయవహర్శంచడమౄ కాకుండా ఆ స్థ
ీ యీ సంఘానికి
ి డు ? – జిల్ల
ైచె యమనగ్ర కూడా వయవహర్శస్థ ు ఩ర్శషతై వె స ైచె యమన
♦ జృడ.పి. ైచె యమన అధికార్పలౄమిటి ? – జృడ.పి. సమావేశాలకు
అధయక్షత్ వహంచడం, జృడ.పి. సీఈఒ మీద పాలనా఩యమృ
ై న
నిమంత్
ర ణ, జృడ.పి. ర్శకారు
ు లు త్నిఖీ చేమడానికి
ి అధికార్పలన్న కలిగ ఉంట్టరు
సంఫంధించి పూర్శ
♦ జిల్ల
ు ఩ర్శషత ఆదామ వనరులు ఏమిటి ? – కౄంద
ర , ర్పష
ట ర
఩
ర భుత్వవలు భంజూరుచేసౄ నిధులు, ర్పష
ట ర఩
ర భుత్వ ఩న్నృలు,
ు ఩ర్శషత వాట్ట, భండల ఩ర్శషతల దావర్ప, ఩
పొజులలె జిల్ల ర జల
దావర్ప వచేే విర్పళాలు, జిల్ల
ు లెని ఑క౅ెకె పేరునికి రూ.4
ప్స్
గ్ర
చైప్పున ర్పష
ట ర఩
ర భుత్వం ఩
ర తి సంవత్ియం విడుదల చేసౄ గ్ర
ర ంటు
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
♦ ైచె యమన,ై వె స ైచె యమనలు ఇద

J
ు రూ ఎనిృ రెజులకు మించి హాజరు

r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
కాలౄని సందయభంలె ైచె యమన అధికాయ విధులన్న జిల్ల

ు ఩ర్శషత
ha
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
సభుయలలె ఑కర్శకి ర్పష

ట ర఩ ి ంది. అత్డౄ
ర భుత్వం ఫదల్లయిసు
tp
ht
త్వత్వెలిక అధయక్షుడుగ్ర ఉంట్టడు. – 15 రెజులకు మించి

♦ గెలిచిన అబయర్శ
ీ అకరభంగ్ర గెలిచాడని కెరు
ట
భావించినట్
ు యితే అబయర్శ
ీ ఎనిృక న్న యదు
ు చేమవచ్చే.
ఎనిృకల నిమమాల ఩
ర కాయం ఎనిృ సంవత్ిర్పలపాటు అత్డు
ఎనిృకలె ొ నకుండా చేమవచ్చే ? – 6 సంవత్ిర్పలు
ు పాల౅
♦ జిల్ల
ు ఩ర్శషత అధయక్ష/ ఉపాధయక్షులు ఎనిృ రెజుల వయకు కూడా
఑కె సమావేశానిృ ఏర్పౄటు చేమలౄకపెయినట్ ై
ు యితే ఎవర్శపృ
కరభశక్షణ చయయలు తీసుకెఫడత్వయి ? –
ై
కాయయనియవహణాధికారులపృ
♦ గుజర్పత, ర్పజస్థ
ీ న ర్పష్ట్
ట రలు త్వలూకా/ ుబాక్
఩ంచామతీలకు అత్యధిక పా ి , భహార్పష
ర ధానయం ఇసౄ ట ర,
త్మిళనాడు దేనికి పా ి నాృయి ? – జిల్ల
ర ధానయత్న్న ఇసు ు లకు
♦ ఏ గవయృర జనయల 11 మౄ, 1772లె సూ఩రై వె జయ
ు న్న
ి
కలృకట ురు గ్ర నిమమిసూ ి రువలు జ్రీచేశాడు ? – వారృన
ఉత్
హేస
ట ంగ
ప్స్
గ్ర
ూ
♦ ర్పజ్యంగంలెని ఏ ఩
రం
ర కయణం కాయయనిర్పవహకవయ
ొ ం న్నండి vG
w
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
నాయమ విధులన్న వేరు఩యచినది ? – 50వ ఩

ర కయణం
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
♦ ఩ంచామతీర్పజ సంస
nc
ీ లకు ఆర్శ
ీ క వనరులు ముఖయంగ్ర
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
నాలుగు మార్ప ి నృది అవి ? – రుణాలు,

ొ ల దావర్ప లభిసు
గ్ర ి క వాయపార్పల న్నండి వచేే ఆదామం
ు , ఩న్నృలు, వయ
ర ంటు
♦ఏ఩
ర కయణ ఩
ర కాయం ర్పష్ట్
ట రలు జిల్ల
ు ఩ ర ణాళికా కమిటీలన్న
ఏర్పౄటు చేసుకునాృయి ? – 243 జృడడీ
♦ ”఩ంచామతీర్పజ ప
ర మ లృజిసౄ
ు షన టు మూవమృంట” గ
ర ంథ
యచయిత్ ఎవరు ? – డాకట ర జ్రజ మాథ్యయ
♦ MP LADS (Member of Parliaments Local Area
Development Scheme రూప౅ందించిన భాయత్ ఩
ర ధాని ఎవరు
?
– పి.వి.నయసంహార్పవు
♦ ఩ంచామతీర్పజ సంస
ీ లు ఩
ర భావవంత్మృ
ై న సభయ
ీ వంత్మృ
ై న
స్థ
ీ నిక సవ఩ర్శపాలనా సంస
ీ లుగ్ర ఩నిచేయాలని త్మిళనాడు
఩
ర భుత్వం భావించింది. ఇందుక౅యకు వాటికి త్గన అధికార్పలు
కలిౄంచేందుకు సపైయసులు చేమడానికి 1996లె ఏర్పౄటు
చేసన కమిటీ ఏది ?
ప్స్
గ్ర
– ఎల.స.జృ
ై న కమిటీ
ూ
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
♦ ఩ంచామతీర్పజ వయవస
r7
ీ న్న ఫలెపౄత్ం చేయాలనృ ఉదే

ు శంత౉
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
కౄంద
ర గ్ర
ర మీణాభి వృది
ూ శాఖ 2000 సంవత్ియంలె ఎవర్శ
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ఆధవయయంలె కమిటీని వేసంది ?

ht
– వి.ఎస.యమాదేవి
♦ వి.ఎస.యమాదేవి కమిటీ సూచించిన సపైయసులలె
఩ ై నవి ఏవి ? – గ్ర
ర ధానమృ ర భ ఩ంచామతీలన్న సవమం
఩ ి గ్ర సంస
ర తి఩తి ు లి, జిల్ల
ీ లుగ్ర తీర్శేదిదా ు ఩ ర ణాళికా సంఘాలు
ఆచయణలె సకరభంగ్ర ఩నిచేసౄల్ల చూడాలి, ఩ంచామతీర్పజ
సంస
ీ లకు శక్షణ ప౅ందిన స్థంకౄతిక సఫబందిని నిమమించాలి,
఩ంచామతీలు ఩న్నృలు విధించ్చకునేందుకు వీలుగ్ర
ర్పష
ట ర఩
ర భుత్వవలు త్గన చట్ట
ట లు చేయాలి
♦ స్థ
ీ ల ఎనిృకలె
ు పెటీచేసౄ అబయరు
ీ లకు విదాయయ
హ త్లన్న
ఏ ర్పష
ట ర఩ ా యించింది ? – ర్పజస్థ
ర భుత్వం నియ ీ న
♦ ఩ంచామతీ ఎనిృకలె
ు విదాయయ
హ త్త౉పాటు వివిధ ఩
ర మాణాలన్న
పాటించాలని ఏ ర్పష
ట ర ఩ంచామతీర్పజ చట్ట
ట నిృ సవర్శంచింది
? – హర్పయనా
♦ 15 ఆగసు
ట , 2015 నాటికి ఏ ర్పష్ట్
ట రలెు మాత్
ర మౄ స్థ
ీ నిక
సంస ూ తి’ అభలులె ఉంది ? – భధయ఩
ీ ులె ‘రీకాల ఩ద ర దేశ,
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
ి సగఢ
చతీ vG
w
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
♦ ఏ భాయత్ ఩
ర భుత్వ చట్
ట ంలె స్థ
ీ నిక ఩
ర భుత్వవలన్న ర్పష
ట ర
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
జ్బ్ధత్వలె చేర్పేరు ? – 1935

nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
♦ 1989లె ర్పజీవగ్రంధీ ఩
ర భుత్వం ఩ట్
ట ణ, నగయపాలక
సంస
ీ లకు ర్పజ్యంగ ఩ ి కలిౄంచడం కెసం ఎనృవ ర్పజ్యంగ
ర తి఩తి
సవయణ బ్ధలు
ు న్న పాయ
ు మృంటులె ఩ ట ంది ? – 65వ
ర వేశపృటి
♦ 74వ ర్పజ్యంగ సవయణ ఎ఩ౄటిన్నంచి అభలులెకి వచిేంది
? – 1 జూన, 1993
♦ 74 వ ర్పజ్యంగ సవయణ (1993) దావర్ప IX A భాగ్రనిృ
ి గ్ర చేర్పేరు ? – XII
కలు఩గ్ర ఎనృవ షెడూయలన్న క౅త్
షెడూయలన్న
♦ ఩ట్
ట ణ, నగయపాలక వయవస
ీ లకు సంఫంధించిన ఎనిృ
అధికార్పల విధుల గుర్శంచి XIIవ షెడూయలలె పౄర౅ెనాృరు ? –
18 అధికాయ విధులు
♦ 74వ ర్పజ్యంగ సవయణ చట్
ట ం (1992) దావర్ప మునిిపాలిటీ
ి ఩ట్
(క౅త్ ట ణ, నగయపాలక వయవస
ీ )ల చట్
ట ంన్న ర్పజ్యంగంలెని
ి ం ఎనిృ ఩
IX (A) భాగంలె మ౅త్ ు ప౅ందు఩ర్శచారు ? –
ర కయణలె
18 ఩
ర కయణలు
ప్స్
గ్ర
ూ
♦఩ ి త్ం భాయత్దేశంలె 10 లక్షల జనాభా దాటిన నగర్పలు
ర సు
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
ఎనిృ ఉనాృయి ? – 53
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
♦ఏ఩
ర కయణ ఩
ర కాయం ఩
ర తి ర్పష
ట రంలెన్న మునిి఩ల వయవస
ీ న్న
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
వివర్శంచినది ? – 243 ఒ
♦ఏ఩
ర కయణ ఩
ర కాయం మృట్ర
ర పాలిట్న పా
ర ంత్ం అనగ్ర 10 లక్షలు
లౄక అంత్కనాృ ఎకుెవ జనాభా కలిగన పా
ర ంత్ం. ఆ పా
ర ంత్ం
఑కటి లౄక అంత్కనాృ ఎకుెవ జిల్ల ి ర్శంచి ఉండవచ్చే,
ు లకు విస
లౄక ఑కటి లౄక అంత్కనాృ ఎకుెవ మునిిపాలిటీలు లౄక
ై నా పా
఩ంచామతీలు లౄక భరౄవె ర ంత్వలన్న కల఩డం వల
ు
ఏయౄడవచ్చే ? – 243 పి (స)
♦఩ ి నృది ? –
ర కయణ 243 ఆర ఏమి తెలిమజౄసు
మునిిపాలిటీల నిర్పమణం
♦ఏ఩
ర కయణ ఩
ర కాయం శాసనసబ వారు
ు కమిటీలత౉ పాటుగ్ర
భర్శక౅నిృ ఇత్య కమిటీలన్న కూడా ఏర్పౄటు చేమవచ్చేన్న ?
– 243 ఎస (5)
♦ ఈ కిర ంది దానిని ఩ర్శశీలించి సరృ
ై నద్య కాద్య చె఩ౄండి ?
-కనిష
ట ం- గర్శష
ట ం
మునిిపాలిటీ వారు
ు ల సంఖయ -23 -50
మునిి఩ల కార౅ౄరౄషనలె వారు
ు ల సంఖయ -50 -100
ప్స్
గ్ర
ూ
మృట్ర
ర పాలిట్న సటీలె -100 -200
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
– సరృ
ై నదే
r r7
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
♦ మునిిపాలిటీలలె సీట్
ు ర్శజరౄవషన్న తెలిమజౄయు ఩
ర కయణ
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ఏది ? – 243 టీ
ht
♦ సబయత్వవనికి సంఫంధించిన అనయ

హ త్లన్న ఏ ఩
ర కయణ
ి ంది ? – 243 వీ
తెలిమజౄసు
♦ మునిిపాలిటీల అధికార్పలు, హకుెలు, బాధయత్ల గుర్శంచి
ర కయణ ఏది ? – 243 డబ్ల్
వివర్శంచే ఩ ు య
♦ మునిిపాలిటీలకు ఩న్నృలు-విధులు వంటి వాటి గుర్శంచే
ర కయణం ఏది ? – 243 ఎక్స
వివర్శంచే ఩
♦ మునిిపాలిటీల ఆర్శ
ీ కస ై ఆర్శ
ీ తిగతులపృ ీ క కమిషన ఏ ఩
ర కయణ
఩ ి రు ? – 243ై వె
ర కాయం ఏర్పౄటు చేస్థ
ర ఩
ర దేశలె ర్పష
ట ర ఆర్శ ట టై ఫ నానస
ీ క సంఘం (సౄ
కమిషన) ఏ సంవత్ియంలె ఏయౄడింది ? – 1994
♦఩
ర కయణ 243 జృడబీ ఩
ర కాయం కౄంద
ర పాలిత్ పా
ర ంత్వలకు
ి ం఩చేమడం కాగ్ర, ఏ భాగం న్నండి క౅నిృ పా
వర్శ ర ంత్వలకు
ర కయణ ఏది ? – 243 జృడసీ
ి నృ ఩
మినహాయింపున్న కలిౄసు
♦ జిల్ల
ు ఩ ర ణాళికా కమిటీ ఏ ఩
ర కయణం ఩
ర కాయం ఏర్పౄటు
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
ై నది ? – 243 జృడడీ

చేమడమృ vG
w
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r r7
♦ జిల్ల
ు ఩ ర ణాళికా కమిటీకి ఎక్స అప౉షియో ైచె ర఩యినగ్ర ఎవరు
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
nc
ి రు ? – జిల్ల
ా
ు ఩ర్శషత ైచె యమన

ా-వి
వయవహర్శస్థ
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
♦ జిల్ల
ు ఩ ర ణాళికా కమిటీకి మృంఫర సృకరట్రీగ్ర వయవహర్శంచేది
ఎవరు ? – కలృకట ర
♦ జిల్ల
ు ఩ ర ణాళికా కమిటీకి 24 భంది సభుయలు ఎన్నృకెఫడగ్ర,
ి ం సభుయల సంఖయ ఎంత్ ? –
శాశవత్ ఆహావనిత్లు మినహా మ౅త్
30
♦ జిల్ల
ు ఩ ర ణాళికా సంఘానికి ఎంత్భందిని నామినేట చేస్థ
ి రు
?–4
♦ జిల్ల
ు ఩ ర ణాళికా కమిటీకి శాశవత్ ఆహావనితులు ఎవరు ? –
ు కు చెందిన ఎంపీలు, ఎమృమలౄయలు. – కార౅ౄరౄషన
జిల్ల
మౄమరు ు , మునిిపాలిటీ ైచె యమనలు
♦ఏ఩
ర కయణ ఩
ర కాయం జిల్ల
ు ఩ ర ణాళికా కమిటీ రూప౅ందించిన
అభివృది
ూ ఩ర ణాళికన్న జిల్ల
ు ఩ ర ణాళికా కమిటీ అధయక్షుడు ర్పష
ట ర
ర భుత్వవనికి ఩ంపించాలి ? – 243 జృడడీ (4)
఩
♦ మృట్ర
ర పాలిట్న కెసం ఩
ర ణాళికా కమిటీ ఏర్పౄటున్న
ర కయణ ఏది ? – 243 జృడఈ
ి నృ ఩
తెలిమజౄసు
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
♦ దేశంలెని మ౅ట్
ట మ౅దటి ఩ట్
ట ణాభివృది ీ ఏది ? – ఢిలీ
ూ సంస ు vG
w
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
(1964)
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
♦ భాయత్దేశంలె ఩ట్
nc
ట ణ స్థ
ీ లన్న ఎనిృ యకాలుగ్ర
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
ొ కర్శంచారు ? – 8 యకాలు
వరీ
♦ తెలంగ్రణలెని ఩ట్
ట ణ స్థ
ీ లన్న 3 యకాలుగ్ర
విబజించారు. అవి ? – మునిి఩ల కార౅ౄరౄషన్న
ు , – పుయపాలక
సంఘాలు – నగయ ఩ంచామతీలు
♦ నూత్న ఩ంచామతీర్పజ చట్ట
ట నిృ అన్నసర్శంచి తెలంగ్రణలె
఩ట్
ట ణ స్థ
ీ లన్న రృండు యకాలుగ్ర విబజించారు అవి
ఏవి ?
– మునిి఩ల కార౅ౄరౄషన్న
ు -మునిిపాలిటీలు
♦ ఏ చట్ట
ట నిృ అన్నసర్శంచి మ౅దటిస్థర్శగ్రై హ దర్పబాద
నగర్పనికి, సకిందా
ర బాదలకు ఩
ర తేయక కార౅ౄరౄషన్న
ు ఏర్పౄటు
చేశారు ? – 1950ై హ దర్పబాద కార౅ౄరౄషన చట్
ట ం
♦ ఏ చట్
ట ం఩
ర కాయం 3 ఆగసు
ట 1960నై హ దర్పబాద,
సకిందా
ర బాద కార౅ౄరౄషనలన్న ఑కౄ కార౅ౄరౄషనగ్ర విలీనం
చేశారు ?
ట ం – 1955
–ై హ దర్పబాద మునిి఩ల కార౅ౄరౄషన చట్
ప్స్
గ్ర
ూ
♦ కౄంద
రం
ర పాలిత్ పా
ర ంత్వలలె స్థ
ీ లన్న దేని దావర్ప ఏర్పౄటు vG
w
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
ి రు ? – పాయ
చేస్థ ు మృంట చట్
ట ం
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
♦ 2 అకె
nc
ి ం 206
ట ఫర 2016 నాటికి భాయత్దేశంలె మ౅త్
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
మునిి఩ల కార౅ౄరౄషన్న
ు ఉనాృయి. వాటిలెకృల్ల
ు అత్యంత్ పృద
ు ది
ఏది ?
– గ్ర
ర ట్ర ముంఫయి కార౅ౄరౄషన
♦఩ ి త్ం ఆంధ
ర సు ర ఩
ర దేశలెని మునిి఩ల కార౅ౄరౄషన
ు సంఖయ
ఎంత్ ? – 14
♦ భాయత్దేశంలె మ౅దటిస్థర్శగ్ర మౄమరగ్ర ఎనిృకృ
ై న ఩రీవన
భాన్న అనే హజ్ ట రనికి చెందినది ? – కర్ప
ర ఏ ర్పష్ట్ ా ట్క (ఫళా
ు ర్శ)
♦ ఉభమడి ర్పష
ట రంలెని పుయపాలక సంఘాలనీృ ఑క సభగ
ర చట్
ట ం
దావర్ప నియవహంచడం కెసం ఏ సంవత్ియంలె ఆంధ
ర ఩
ర దేశ
ట నిృ రూప౅ందించారు ? – 1965
పుయపాలక సంఘాల చట్ట
♦ ఎనిృ లక్షల జనాభా దాటిన పా
ర ంత్వనిృ మృట్ర
ర పాలిట్న
పా ి ి స్థ రు ? – 10 లక్షల జనాభా
ర ంత్వలుగ్ర గుర్శ
♦ మునిి఩ల కార౅ౄరౄషన
ు కు ఆదామ వనరుల మార్ప
ొ లు ఏవి ?
–఩ ై వేసౄ ఩న్నృలు, కౄంద
ర జలపృ ర , ర్పష
ట ర఩
ర భుత్వవల న్నంచి
లభించే గ్ర
ర ంటు
ు , పొజులు, అద
ు లు, ఩
ర జలు, సంస
ీ ల న్నంచి
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
సౄకర్శంచే రుణాలు vG
w
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
♦ 40 వేల కంటే ఎకుెవ, 4 లక్షల కంటే త్కుెవ జనాభా ఉనృ

r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
ి ి స్థ రు ? – మునిిపాలిటీగ్ర
nc
఩ట్
ట ణానిృ దేనిగ్ర గుర్శ
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
♦ మునిి఩ల ైచె యమన గుర్శంచి కింది వాటిని ఩ర్శశీలింపుము ?

– పుయపాలక సంస
ీ ఩
ర థభ పేరుడు, పారీ
ట పా ై ఩
ర తి఩దికపృ ి త్ం
ర సు
఩రెక్షంగ్ర ఎనిృకవుతునాృడు. భండలిలెని క౅నిృ స్థ
ీ యీ
సంఘాలకు అధయక్షత్ వహస్థ
ి డు
♦ పుయపాలక సంస
ీ పాలనాధి఩తిగ్ర వయవహర్శంచేది ఎవరు ? –
మునిి఩ల కమిషనర
♦఩
ర తి పుయపాలక సంస
ీ లె క౅నిృ స్థ
ీ యీ సంఘాలుంట్టయి. అవి
ఏవి ? – విదయ, విత్
ి ం, ఆరెగయం, భహళా సంక్షేభం, ఩న్నృలు,
వెన్నకఫడిన వర్ప
ొ ల సంక్షేభం
♦఩
ర కయణ ఎనృవ దానిలె పౄర౅ెనృ 18 విధులు ఩ట్
ట ణ స్థ
ీ నిక
ీ లకు ఫదిలీ అయాయయి ? – 243 డబ్ల్
సంస ు య
♦ పుయపాలక సంఘాలకు వచేే ఆర్శ
ీ క వనరులు ఏవి ? – ఩న్నృల
ి ఩న్నృ, ఩నేృత్య ఆదామం
దావర్ప వచేే ఆదామం ఉదా: ఆస
ఉదా : నీటి చారీ
ీ లు, నిరౄ
ు శంచిన ఆదాయాలు ఉదా : వినోద
఩న్నృ, స్థ ై సరచార్శ
ట ంపు డూయటీపృ ి ఩న్నృ, ఩
ీ వృతి ర భుత్వం న్నండి
ప్స్
గ్ర
ూ
వచేే ఩
ర ణాళికా గ్ర
ర ంటు ఉదా : నీటి సయపర్ప అభివృది
ూ ,
రం
w
vG
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
఩థకాలు, సవయ
ా జమంతి షహరీ రెజగ్రర యోజన
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
మ౅దలగునవి.
nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
♦ పార్శశా
ర మికంగ్ర శీఘ
ర గతిన అభివృది
ూ చెందుతునృ
ht
పా
ర ంత్వలలె అల్లగ్ర మునిిపాలిటీలన్న ఏర్పౄటు చేమడానికి
ై న ఩ర్శస
అన్నవె ీ తులు లౄని పా
ర ంత్వలలె ఩
ర భుత్వం ఑క
ి దానిని ఏభంట్టరు ? –
నోటిప౉కౄషన దావర్ప ఏర్పౄటు చేసౄ
ై డ ఏర్శయా కమిటీలు
నోటిఫ
♦ పేయ సదుపాయాలు కలిౄంచడానికి చినృ ఩ట్
ట ణాలలె ‘సృమీ
మునిి఩ల’ అథార్శటీ ఩ద
ూ తిలె ఏర్పౄటు చేసనవాటిని
ఏభంట్టరు ? – టౌన ఏర్శయా కమిటీలు
♦ై సృ నిక స్థ
ీ వర్పలు ఉనృ పా
ర ంత్వలలె పేయ సదుపాయాలు
కలిౄంచడానికి కౄంద
ర ఩
ర భుత్వ యక్షణ భంతి
ర త్వశాఖ ఆధవయయంలె
ఏర్పౄటు చేసన వాటిని ఏభంట్టరు ? – కంట్రన్మంట బోరు
ు
(Cantonment Board)
♦ 2017 నాటికి దేశవాయ఩
ి ంగ్ర ఎనిృ కంట్రన్మంట
ు లునాృయి ? – 62
బోరు
♦ కంట్రన్మంట బోరు
ు చట్ట
ట నిృ మ౅దటిస్థర్శగ్ర ఏ సంవత్ియంలె
రూప౅ందించారు ? – 1924
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
♦఩
ర భుత్వయంగ సంస ి నృ ఉద్యయగులకు,
ీ ులె ఩నిచేసు vG
w
చా
m
fd
సమా
p5
hu
J
r7
కార్శమకులకు, ఆ పా
ర ంత్ంలె నివశంచేవార్శక పేయ
r
dQ
ార్త
AE
వా
AA
న-
AA
t/
జ్ఞ
ha
సదుపాయాలన్న కలిౄంచడానికి ఏర్పౄటు చేసనవాటిని

nc
ా
ా-వి
i
jo
e/
విద్య
.m
/t
s:/
tp
ht
ఏభంట్టరు ? – టౌనషిప (Townships)

♦ మౄజర పెరటస చట్
ట 1963
ం- ఩
ర కాయం ఩ ి త్ం
ర సు
భాయత్దేశంలె ఎనిృ పెరు
ట ట్ ట లు ఉనాృయి ? – 13
ర సు
స్థ
ా ల ఏర్పాటు, అధ్యయనం - వివిధ్ కమిటీల
వివరణలు
1. బల్వంతరాయ్ కమిటీ (1957)
- సమాజాభివృద్ధ త రణ సేవా పథకాలు

ి పథకం, జాతీయ విస
ఆశంచిన ఫలితాలు కల్గకపోవడం వల్
ల సంస్థ
ా గత ఏరాాటును
సూచించడానికి జాతీయాభివృద్ధ
ి మండలి 1957, జనవరి
16న బల్వంతరాయ్ మెహతా కమిటీని ఏరాాటు చేసంద్ధ.
ప్స్
గ్ర
- ఈ కమిటీ మూడంచెల్ పంచాయితీరాజ వయవస

ా ను సఫారసు
ూ
రం
w
vG
చా
dm
5f
సమా
త
చేసూ తన నివేద్ధకను నవంబర 24, 1957న
up
Jh
r7
r
dQ
ార్త
AE
వా
A
AA
న-
/A
సమరిాంచారు.
at
జ్ఞ
ch
in
ా
ా-వి
jo
e/
విద్య
t.m
://
- నివేద్ధకలోని ప
ర ధానంశం ''ప
ర జాస్థవమయ వికంద్ర
ర కరణ -
s
tp
ht
ప
ర జల్ భాగస్థవమయం''.
- జాతీయాభివృద్ధ
ి మండలి 1958 జనవరిలో అమోద్ధంచి,
పంచాయితీరాజ సంస
ా ల్ ఏరాాటుకు తగిన చట్ట
ా లు చేసంద్ధ.
- దేశంలో పంచాయితీరాజ సంస

ా ల్ను ప
ర వేశపెట్ట
ా న మొదట్ట
రాష్ట
ా రం ''రాజస్థ
ా న'' లోని నగోర జిల్ల
ల , 1959, అక్ట
ా బర 2న
గంధీ జయంతి సందరభంగ అపాట్ట ప
ర ధాని నెహ్ర
ర ద్రనిని
ప్ర
ర రంభించారు.
- రండో రాష్ట
ా రం ఆంధ్
ర పర దేశలోని మహబూబనగర జిల్ల
ల లోని
షాదనగర (అక్ట
ా బర 11, 1959).
- నవంబర 01, 1959 రంగరడ్డ ి జిల్ల

ల శంషాబాదలో
జవహరల్లల నెహ్ర
ర ప్ర
ర రంభించారు. అపాట్ట ముఖ్యమంతి
ర
నీల్ం సంజీవరడ్డ
ి .
- ఆంధ్
ర పర దేశలో 1959లో స్థ
ా నిక సవపరిప్రల్న సంస
ా ల్ను
ఏరాాటు చేసనపాట్టకీ, 1964లో ఎనిికలు నిరవహంచారు.
బల్వంతరాయ్ సఫారసులు ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
- జిల్ల
చా
*జిల్ల
ల పరిష్టత ల స్థ
ా యి
dm
5f
సమా
up
Jh
r7
r
dQ
ార్త
AE
వా
A
AA
న-
/A
*పంచాయితీ సమితి - లబా క స్థయి

at
జ్ఞ
ch
in
ా
ా-వి
jo
e/
విద్య
t.m
s ://
tp
ht
*గ
ర మ పంచాయితీ -గ
ర మ స్థ
ా యి
- ఈయన మూడంచెల్ విధాననిి సూచించారు.
- ఐదు సంవతసరాల్కు ఒకస్థరి స్థ

ా ల్కు
నియమబద
ి ంగ ఎనిికలు నిరవహంచాలి.
- ప్రర్ట
ా ప్ర ై కాకుండా సవతంత
ర తిపద్ధకపె ర ప్ర ై ఎనిికలు
ర తిపద్ధకపె
- గ
ర మ పంచాయితీ వయవస
ా ల్కు ప
ర తయక్ష ఎనిికల్ను
- జిల్ల త , పంచాయితీ సమిత్తల్కు అధ్యక్షుల్ను పరోక్ష

ల పరిష్టత్త
పద
ి తిలో ఎనుిక్టవాలి.
- స్థ
ా నిక పరిప్రల్నలో ప్ర
ర థమిక యూనిటగ ''పంచాయితీ
సమితి''ని పరిగణంచాలి.
2. అశోక మెహతా కమిటీ (1977)

ప్స్
- బల్వంతరాయ్ మెహతా కమిటీ సఫారసుల్ ప

ర కారం ఏరాాటు
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
dm
5f
సమా
చేసన పంచాయితీరాజ సంస

ా లు అనుకుని ల్క్ష్యయల్ను
up
Jh
r7
r
dQ
ార్త
AE
వా
A
AA
న-
స్థధంచ లేకపోవడంతో సమగ

ర ంగ పరిశీలించడానికి 1977
/A
at
జ్ఞ
ch
in
ా
ా-వి
jo
e/
విద్య
t.m
డ్డసంబర 12న మొరార్ట

ీ దేశారు నేతృతవంలోని జనతా
s ://
tp
ht
ప
ర భుతవం అశోకమెహతా కమిటీని నియమించింద్ధ.
- ఈ కమిటీ 132 సఫారుసల్తో తన నివేద్ధకను 1978 ఆగసు

ా
21న సమరిాంచింద్ధ.
- జనతా ప
ర భుతవం రదు
ు కావడంతో ఈ కమిటీ నివేద్ధకను
అమలు చేయలేదు.
- 1979లో రాషా
ా రల్ ముఖ్యమంత్త
ు ల్ సమావేశంలో కొనిి
మారుాలు చేస, కొనిి రాషా
ా రలు తమకు అనుగుణంగ
మారుాలు చేసుకునియి.
- ఆ రాషా
ా రలు ఆంధ్
ర పర దేశ, పశిమ బంగల, కరా
ా టక.
- అశోక మెహతా కమిటీ సఫారుసల్ ఆధారంగనే

ఆంధ్
ర పర దేశ, కరా
ా టక రాషా
ా రలో
ల మండల్ వయవస
ా ను
ప
ా రు.
నోట : బల్వంతరాయ్ కమిటీగ్ర
ప్స్ ఆధారంగ ఏరాడ్డన
పంచాయితీరాజ సంస
ా ల్ను మొదట్ట తరం, అశోకమెహతా
ూ
రం
w
vG
చా
dm
5f
సమా
up
కమిటీ ఆధారంగ ఏరాడ్డన పంచాయితీరాజ వయవస

ా ల్ను రండో
Jh
r7
r
dQ
ార్త
AE
వా
A
AA
న-
/A
తరంగ పేర్కంట్టరు.
at
జ్ఞ
ch
in
ా
ా-వి
jo
e/
విద్య
t.m
s ://
tp
ht
అశోకమెహతా కమిటీ సఫారసులు
- మూడంచెల్ పంచాయితీరాజ వయవస

ా స్థ
ా నంలో రండంచెల్
వయవస
ా ను ప
ా లి.
- జిల్ల
ల స్థ
ా యి - జిల్ల
ల పరిష్టత, లబాక స్థ
ా యి - మండల్
పంచాయితీ.
- గ
ర మ పంచాయితీ రదు
ు చేస, వాట్ట స్థ
ా నంలో గ
ర మ
కమిటీల్ను ఏరాాటు చేయాలి.
- 15,000 నుండ్డ 20,000 జనభాతో కూడ్డన కొనిి గ
ర మ
పంచాయితీల్ను పంచాయితీ సమితిగ ఏరాాటు చేయాలి.
- పంచాయితీరాజ వయవహారాల్ నిరవహణకు పంచాయితీరాజ
మంతి
ర ని నియమించాలి.
- పంచాయితీరాజ వయవస
ా ఎనిికలో
ల రాజకీయ ప్రర్ట
ా లు
ప
ర తయక్షంగ పోటీ చేయాలి.
- పంచాయితీరాజ సంస
ా లోని అనిి పదవుల్కూ కాల్ వయవధని
నలుగు సంవతసరాలుగ నిర
ా యించాలి. ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
- పంచాయితీ సంస
ా ల్కు రాజాయంగ పరమె
ై న రక్షణ కలిాంచాలి.
చా
dm
5f
సమా
up
Jh
r7
r
dQ
ార్త
AE
వా
A
AA
న-
- ప ై
ర భుతవంపె ఆధారపడకుండా పనుిలు విధంచి,
/A
at
జ్ఞ
ch
in
ా
ా-వి
jo
e/
విద్య
t.m
://
సవతంత
ర ంగ నిధులు సమకూరుిక్టవాలి.
s
tp
ht
3. దంతవాల్ల కమిటీ (1978)
- 1978లో లబాక స్థ

ా యిలో ప ై అధ్యయనం
ర ణాళికీకరణపె
చేయడానికి దంతవాల్ల కమిటీని ఏరాాటు చేశారు.
సఫారసులు..
- గ
ర మ పంచాయితీ సరాంచల్ను ప
ర తయక్ష పద
ి తిలో
ఎనుిక్టవాలి.
- లబాక స్థ
ా యికి ప్ర త , దానిని ఒక యూనిటగ
ర ధానయతనిసూ
భావించి, ప
ర ణాళికలు రూపంద్ధంచాలి.
- జిల్ల
ల కలెకా ర జిల్ల
ల ప ర ణాళికలో ప
ర ధానప్రత
ర పోషంచాలి.
4. స.హెచ. హనుమంతరావు కమిటీ
- జిల్ల
ల ప ై నివేద్ధకను సమరిాంచడానికి
ర ణాళికల్ పనితీరుపె
హనుమంతరావు అధ్యక్షతన ఒక కమిటీని ఏరాాటు చేశారు.
సఫారసులు... ప్స్
- మంతి
ర లేదా కలెకా ర అధ్యక్షతన పనిచేసేల్ల జిల్ల
ల ప ర ణాళికా
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
dm
5f
సమా
సంఘాల్ను ఏరాాటు చేయాలి.

up
Jh
r7
r
dQ
ార్త
AE
వా
A
AA
న-
/A
at
జ్ఞ
ch
- లబాక అభివృద్ధ
ి అధకారి పోసు
ా ను రదు
ు చేయాలి.
in
ా
ా-వి
jo
e/
విద్య
t.m
s ://
tp
ht
- జిల్ల
ల ప ర ణాళిక కారయకల్లప్రలో
ల , అభివృద్ధ
ి లో జిల్ల
ల కలెకా ర
త గ పనిచేయాలి.
సమనవయకర
5. జి.వి.కె.రావు కమిటీ (1985)
- ఈ కమిటీ లప్ర నింగ కమిష్టన దావరా నియమిత మవుత్తంద్ధ.
- ద్రనిని ప
ర ధానంగ గ
ర మీణాభివృద్ధ
ి , పేదరిక నిరూూల్న,
పరిప్రల్న ఏరాాటు
ల అనే అంశానిి పరిశీలించడానికి 1985
సంవతసరంలో జి.వి.కె.రావు అధ్యక్షతన ఒక కమిటీని ఏరాాటు
చేశారు.
సఫారసులు...
- లబాక వయవస
ా ను రదు
ు చేయాలి.
ి లో జిల్ల
ల పరిష్టత కీల్కప్రత
ర పోషంచాలి. ఈ జిల్ల
ల
పరిష్టతకు కలెకా ర ైఛ రూనగ వయవహరించాలి.
ి కారయకరమాల్నీి కలెకా ర దావరా నిరవహంచాలి.
ప్స్
గ్ర
ై నట
- ఒక వేళ కలెకా రకు పని భారం ఎకుకవ ల యితే సీఈఓ,
ూ
రం
w
vG
చా
dm
5f
సమా
up
డీడీఓల్ను నియమించాలి.
Jh
r7
r
dQ
ార్త
AE
వా
A
AA
న-
/A
at
జ్ఞ
ch
in
ా
ా-వి
6. ఎల.ఎం.సంఘ్వవ కమిటీ (1986)

jo
e/
విద్య
t.m
s ://
tp
ht
- 1986లో రాజీవగంధీ ప
ర భుతవ హయాంలో
పంచాయితీల్ను బలోపేతం చేసేందుకు అవసరమె
ై న
సఫారసులు చేయడానికి సంఘ్వవ కమిటీని నియమించారు.
సఫారుసలు...
- స్థ
ా ల్కు రాజాయంగ ప త కలిాంచి, వాట్టని
ర తిపతి
పరిరక్షంచాలి.
-గ
ర మ పంచాయితీల్కు ఆరి
ా క వనరులు కలిాంచాలి.
- కొనిి గ
ర మ సముదాయాల్కు నయయ పంచాయితీల్ను
ఏరాాటు చేయాలి.
- ప
ర తయక్ష ప
ర జాస్థవమాయనికి ప్ర
ర తిపద్ధక అయిన గ
ర మసభను
ఏరాాటు చేయాలి.
- పంచాయితీ ఎనిికల్కు సంబంధంచిన వివాదాల్ను

పరిష్టకరించడానికి ప
ర తేయక జ్యయడీషయల ట్ట
ర బ్యయనలను ఏరాాటు
చేయాలి.
- కరమం తపాకుండా ఎనిికల్ను నిరవహంచాలి.

ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
dm
5f
సమా
- రాజాయంగ బద
ి ంగ స్థ
ా ల్కు అధకారాల్ను బద్ధలీ
up
Jh
r7
r
dQ
ార్త
AE
వా
A
AA
న-
చేయాలి.
/A
at
జ్ఞ
ch
in
ా
ా-వి
jo
e/
విద్య
t.m
s ://
tp
ht
7. ఆర.ఎస.సరాకరియా కమిటీ (1983)
- ఈ కమిటీని 1983 సంవతసరంలో ఆర.ఎస సరాకరియా

అధ్యక్షతన ఏరాాటు చేశారు.
- ద్రనిని కంద
ర , రాషా
ా రల్ మధ్య వివాదాల్ను పరిష్టకరించడానికి
ఏరాాటు చేశారు.
- ఈ కమిటీ తన నివేద్ధకను 1987 సంవతసరంలో

సమరిాంచింద్ధ.
- పంచాయితీరాజ వయవస
ా కు సవయం పోష్టకతవం కలిాంచి,
దేశం మొతా త ంచేల్ల పంచాయితీరాజ వయవస
త నికీ వరి ా ను
అంద్ధంచాల్ని ఈ కమిటీ సూచించింద్ధ.
- స్థ
ా ల్ను రదు
ు చేయడానికి సబంధంచి అనిి
రాషా
ా రలో
ల నూ ఒకరకమె
ై న చట్ట
ా నిి అమలు చేయాలి.
- పంచాయితీరాజకు సంబంధంచిన అధకారాల్ను
రాషా
ా రల్కు అపాగించాలి.
ప్స్
గ్ర
- స్థ
ా ల్ను ఆరి
ా కంగనూ, విధుల్ పరంగనూ
ూ
రం
w
vG
చా
dm
5f
సమా
up
పట్టష్ట
ా పరచాలి.
Jh
r7
r
dQ
ార్త
AE
వా
A
AA
న-
/A
at
జ్ఞ
ch
in
ా
ా-వి
8. పి.కె.త్తంగన సబ కమిటీ (1988)

jo
e/
విద్య
t.m
s ://
tp
ht
- సరాకరియా కమిటీ సూచనల్ను పరిష్టకరించడానికి అపాట్ట

కంద
ర గ
ర మీణాభివృద్ధ
ి శాఖా మంతి
ర పి.కె.త్తంగన అధ్యక్షతన
ఒక మంతి
ర వర
గ ఉపసంఘానిి 1988 సంవతసరంలో
రాజీవగంధీ ప
ర భుతవం ఏరాాటు చేసంద్ధ.
- స్థ
ా ల్కు రాజాయంగ బద
ి త కలిాంచాలి.
- జిల్ల
ల స్థ
ా యిలో, జిల్ల
ల పరిష్టత ప
ర ణాళికను అభివృద్ధ
ి చేసే
ఏజెనీసగ పరిగణంచాలి.
- ఎల.ఎం.సంఘ్వవ, పి.కె.త్తంగన కమిటీ సఫారసుల్ మేరకు

64వ రాజాయంగ సవరణ బిలు
ల ను రాజీవగంధీ ప
ర భుతవం 15
మే, 1989లో లోకసభలో ప
ా ంద్ధ.
- 64వ రాజాయంగ సవరణ బిలు

ల లోకసభలో 2/3వ వంత్త
మెజారిటీ పంద్ధనపాట్టకీ రాజయసభలో రండు ఓట
ల తేడాతో
బిలు
ల వీగిపోయింద్ధ. ప్స్
గ్ర
ూ
రం
- వి.పి.సంగ ప
ర భుతవం పంచాయితీల్కు, పురప్రల్క
vG
చా
dm
5f
సమా
up
Jh
r7
r
dQ
ార్త
సంఘాల్కు సంబంధంచిన ఉమూడ్డ బిలు

ల ను సపె
ా ంబర 7,
AE
వా
A
AA
న-
/A
at
జ్ఞ
ch
in
ా
ా-వి
1990న 74వ రాజాయంగ సవరణ బిలు ల గ లోకసభలో

jo
e/
విద్య
t.m
s ://
tp
ht
ప
ా ంద్ధ. ఈ బిలు
ల చరికు నోచుక్టలేదు.
- పి.వి.నరసంహరావు ప
ర భుతవం సపె
ా ంబర 1991లో
పంచాయితీల్కు సంబంధంచిన రాజాయంగ సవరణ బిలు
ల ను,
మునిసప్రలిటీల్కు సంబంధంచిన రాజాయంగ సవరణ బిలు
ల ను
వేర్వవరుగ ప్రర
ల మెంటులో ప
ా ంద్ధ.
- ఈ బిలు
ల ను ప్రర
ల మెంటర్ట కమిటీకి నివేద్ధంచగ, ప్రర
ల మెంట
డ్డసంబర 22, 1992న ఆమోద్ధంచింద్ధ.
- తరావత ఆ బిలు
ల ను రాషా
ా రల్ శాసనసభల్ ఆమోదం క్టసం
పంపితే 17 రాషా
ా రలు ఆమోదం తెలిప్రయి.
- అపాట్ట భారత రాష్ట

ా రపతి శంకర దయాళశరూ ఏపి
ర ల 20,
ల ై పె సంతకం చేశారు.
1993న ఈ సవరణ బిలు
- తరావత 73, 74 రాజాయంగ సవరణ చట్ట

ా ల్కు రాజాయంగ
ప త కలిాంచారు.
ర తిపతి
ప్స్
గ్ర
ూ
రం
w
vG
చా
dm
5f
సమా
up
Jh
r7
r
dQ
ార్త
AE
వా
A
AA
న-
/A
at
జ్ఞ
ch
in
ా
ా-వి
jo
e/
విద్య
t.m
s ://
tp
ht

ALL Meterials Grama Sachivalayam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

ALL Meterials Grama Sachivalayam

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ALL Meterials Grama Sachivalayam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

మస లయం

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం Telugu Facts YouTube

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస Telugu Facts YouTube

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం ందం Telugu Facts YouTube

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం Telugu Facts YouTube

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం ందం Telugu Facts YouTube

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం ందం Telugu Facts YouTube

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం Telugu Facts YouTube

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం ందం Telugu Facts YouTube

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం ందం Telugu Facts YouTube

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం Telugu Facts YouTube

ప క ం అౖ మ ఉ తం మస లయం ందం Telugu Facts YouTube

Ýë¦°MýS çÜÓç³Ç´ëË¯]l & Ð]l$…yýlË, hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ

➣ Ð]l$…yýlË {´ë…™èl ç³Ç«¨ÌZ° Ô>çÜ¯]lçÜ¿¶æ$ÅË$

f¯é¿ê™ø MýS*yìl E…r$…¨.

Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ A«¨M>Æ>Ë$ & Ñ«§ýl$Ë$

3. ç³Ô¶æ$´ùçÙ×æ & ^ólç³Ë ò³…ç³MýS…

7. Ð]lÅÐ]lÝëÄ¶æ$ Æý‡$×ê°² A…¨…^èlyýl…

ç³Ô¶æ$´ùçÙ×æ, ^ólç³Ë ò³…ç³MýS…

➣ ç³Ô¶æ$Ð]l#ÌZÏ A…r$ ÐéÅ«§ýl$Ë¯]l$ °Æý‡*ÃÍ…^èlyýl…

➣ Ðól$OÌñæ¯]l ç³Ô¶æ${V>çÜ… E™èlµ†¢MìS ™øyýlµyýlr…

➣ ç³Ô¶æ$Ð]l#Ë ò³…ç³M>°MìS çÜ…º…«¨…_ B«§ýl$°MýS ç³§ýl®™èl$Ë {ç³^éÆý‡…

➣ {´ë£ýlÑ$MýS BÆøVýSÅ MóS…{§éË HÆ>µr$

➣ Æý‡„ìS™èl ™éVýS$±sìæ çÜ§ýl$´ëÄ¶æ*Ë MýSËµ¯]l

➣ ´÷VýSÌôæ° Ð]l…r´÷Æ‡¬Å ÐéyýlM>°² {´ù™èlÞíßæ…^èlyýl…

➣ sîæM>Ë VýS$Ç…_ {ç³^éÆý‡… ^ólÄ¶æ$yýl…

Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ AÀÐ]l–¨® A«¨M>Ç (G…ï³yîlÐø)

➣ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓ°MìS, hÌêÏ Ä¶æ$…{™é…V>°MìS çÜ…ç³NÆý‡~ »ê«§ýlÅ™èl Ð]líßæÝë¢Æý‡$.

Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ B§éÄ¶æ*Ë$

➣ ¿¶æ*Ð]l¬ËOò³ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ Ñ«¨…^ól òÜçÜ$ÞOò³ ÌñæÒ Ð]lçÜ*â¶æ$Ï

➣ Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ… ¯]l$…_ Ð]l^óla Mö°² çÜàÄ¶æ$MýS °«§ýl$Ë$

➣ Æý‡$çÜ$Ð]l¬Ë §éÓÆ>, fÇÐ]l*¯éË §éÓÆ> ËÀ…^ól Ð]l¯]lÆý‡$Ë$

➣ ¿¶æ*Ñ$ÕçÜ$¢, Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™èlÓ ç³¯]l$²Ë$, ïœkÌZÏ Ð]l^óla Ðésê

➣ Eç³Äñæ*VýS Æý‡$çÜ$Ð]l¬Ë$ (Ä¶æÊfÆŠæ ^éÈjË$)

Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™Œæ Ð]lÅÄ¶æ*Ë$

➣ {ç³† hÌêÏMýS$ ^èlrtº§ýl®OÐðl$¯]l çßZ§é E…r$…¨.

1. G°²OMSð ¯]l Üç ¿¶æ$ÅË$ 2. ³ç §ýlÑ È™éÅ Üç ¿¶æ$ÅË$

➣ G°²MýSËMýS$ Ð]l¬…§ýl$ Æ>{çÙt G°²MýSË çÜ…çœ$… {´ë§ólÕMýS °Äñæ*fMýSÐ]lÆ>YË ç³Ç«¨° °Æý‡~Æ‡¬çÜ$¢…¨.

➣ Æý‡çßæçÜÅ Ksìæ…VŠæ §éÓÆ> ÒÇ° G¯]l$²MýS$…sêÆý‡$.

hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ çÜÐ]l*ÐólÔ>ËMýS$ Ô>Ô¶æÓ™èl BàÓ°™èl$Ë$

3. hÌêÏ Mø&Bç³Æó‡sìæÐŒæ Ð]l*Æð‡Psìæ…VŠæ Ý÷OòÜsîæ A«§ýlÅ„ýS$Ë$

➣ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ E§øÅVýS$ËOò³ ç³NÇ¢ ´ëË¯éç³Æý‡OÐðl$¯]l B«¨ç³™èlÅ… E…r$…¨.

➣ hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ, §é° Ýëtyìl…VŠæ MýSÑ$sîææ ¡çÜ$Mö¯ól °Æý‡~Ä¶æ*Ë¯]l$ ¿¶æ{§ýlç³Æý‡$Ýë¢Æý‡$.

hÌêÏ ç³ÇçÙ™Œæ A«¨M>Æ>Ë$, Ñ«§ýl$Ë$

➣ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™ŒæMýS$ ^ðl…¨¯]l ÐéÇÛMýS ºyðljsŒæ¯]l$ BÐðl*¨çÜ$¢…¨.

➣ MóS…{§ýl, Æ>{çÙt {ç³¿¶æ$™éÓË$ gêÈ ^ólíÜ¯]l Ñ«§ýl$Ë¯]l$ Ð]l$…yýlË ç³ÇçÙ™ŒæËMýS$ ™ðlÍÄ¶æ$gôæçÜ$¢…¨.

➣ D çÜ…çÜ¦ËMýS$ {´ë†°«§ýlÅ… Ð]líßæ…^ól {ç³†°«§ýl$ËMýS$ §ýlÔ¶æËÐéÈV> Õ„ýS×æ ™èlÆý‡VýS™èl$Ë¯]l$ °Æý‡Óíßæ…^èlyýl…ÌZ {ç³¿¶æ$™èlÓ

Ä¶æ$…{™é…VýS… ç³NÇ¢V> ÑçœËÐ]l$Ð]l#™ø…¨.

Ýë¦°MýS çÜ…çÜ¦Ë Æ>ºyýl$Ë¯]l$ ò³…^èlyé°MìS Mö°² çÜ*^èl¯]lË$

➣ M>sê Æý‡$çÜ$Ð]l¬ Ð]l…sìæ ™èlç³µ°çÜÇ ç³¯]l$²Ë Ð]lçÜ*Ë$MýS$ A«¨MýS íÜº¾…¨° °Ä¶æ$Ñ$…^éÍ.

➣ ¿¶æ*VýSÆý‡Â fÌêË¯]l$ ±sìæ Ð]l¯]lÆý‡$Ë$V> Eç³Äñæ*W…^èl$MýS$¯ól ç³Ç{ÔèæÐ]l$ËOò³ ±sìæ ç³¯]l$² Ñ«¨…^èlyýl….

Æ>{çÙt BÇ¦MýS çÜ…çœ$…

ÑçÙ-Ä¶æ$…ÌZ Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË HÆ>µ-r$™ø ç³°-Ìôæ-MýS$…yé Ñ$¯]làÆ‡¬çÜ*¢ VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ ¯øsìæ-íœ-MóS-çÙ¯Œæ gêÈ ^ólÄ¶æ$-Ð]l^èl$a.

¯]lÅ™èl, C™èlÆý‡ A…Ô>-Ë¯]l$ VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠæ ç³Ç-VýS-×æ-¯]l-ÌZMìS ¡çÜ$-Mø-ÐéÍ.

A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3-&R Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæË °Æ>Ã×æ…

VýS$-™èl$…¨. C…§ýl$MøçÜ… Ð]l¬°Þ-´ë-Í-sîæ-Ë¯]l$ _¯]l² _¯]l² Ñ¿ê-V>-Ë$V> Ñ¿¶æ-h-Ýë¢Æý‡$. B Ñ¿ê-V>-Ë¯]l$ ÐéÆý‡$zË$

A«¨-MýS-Æý‡×æ… 24-3&S: ÐéÆý‡$z MýSÑ$-sîæË HÆ>µr$

çÙ¯Œæ E…yéÍ. ÐéÆý‡$zË Çf-Æó‡Ó-çÙ-¯ŒæÌZ Æösôæ-çÙ¯Œæ ç³§ýl®† AÐ]l$Ë$ ^ólÄ¶æ*Í.

çÜ¿¶æ ^èlsêt°² ^ólÄ¶æ*Í.

➣ ¿¶æÐ]l¬ËOò³ {V>Ð]l$ ç³…^éÄ¶æ$¡Ë$ Ñ«¨…^ól òÜçÜ$ÞOò³ ÌñæÒ Ð]lçÜâ¶æ$Ï

➣ ¿¶æVýSÆý‡Â fÌêË¯]l$ ±sìæ Ð]l¯]lÆý‡$Ë$V> Eç³ÄñæW…^èl$MýS$¯ól ç³Ç{ÔèæÐ]l$ËOò³ ±sìæ ç³¯]l$² Ñ«¨…^èlyýl….

పం�య� �� మ �� ప��ల� వ�వస� �� మ పం � య �

ఆంధ�ప�� మ �లన

కరణం మునసబు ప�� ప�� లను 1985 � �� మ�ల��రు��

పం�య�లకు తమ ��మ ప�� పట� దల�న అ�వృ�� పనులకు �ను �ము

గత �ల� ప��లన ��క

వ�� ప�� పనులు

పను�ల �రు�ల ప�� దనలు

�త� �ర�క��ల ల�� రుల ఎం�క

ప�� ఒక సర�ం�, ఒక ఉపసర�ం� ఉం�రు. సర�ం� ను ��మం�

2. ��మ పం�య� స��లకు అధ��త

4. ��మ �ర��ర�హ��/ �ర�ద�� ప� పర��ణ

5. ��వృ�� అ�� నుం� �వల�న స��రం �కరణ

6. సభు�ల అనర�తను,��లను �� ప�ష� అ��రులకు ��య�యుట

��మ ��నూ� అ��

ప�� ఆ��బ�� , ��మ �ర�ద�� య�ంచు�రు. ��మ

1. ��మం� �డు�, వం�నలు,పం�య� భవ�లు ��ంచడం �క �గు�యడం

6. శ��ల �ర�హణ, �కు�� శ�లు,పశు�ల క�బ�లను �డ�టం

13. గ�ం�ల�ల ఏ��టు, �� ర�హణ �దలగు న�

3. ��మ పం�య� �ధుల�� బ�� వ��

పం�య� �ధుల�� పం�య� ��ల ప��రం �త�� సర�ం� ఖరు�

5000 - 20000 మధ� జ��, రు 10000 ఆ � ��క ఆ�యం �ం� ��

20,000 జ�� కం� తకు�వ� �న� ఉ��ల��ం�� ష� ��డు

��మ స��లయ �ర�హణ �స� కం-3 (��వృ�� )

2. ↑ ��మ పం�య� స��ర ద��