mohd faisol mansor/kimia tingkatan 4/tajuk 8

TAJUK 8
Garam

Garam ialah sebatian Garam mengandungi

ion yang dihasilkan dua bahagian, kation
apabila ion hidrogen dari bes dan anion dari
daripada asid asid.
digantikan dengan NaCl
ion logam atau ion
NaOH HCl
ammonium.
(Bes) (Asid)

148
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Jadual Garam
Lengkapkan jadual di bawah.

Ion Garam Sulfat Garam Klorida Garam Nitrat Garam Karbonat

Logam (SO42-) (Cl-) (NO3-) (CO32-)

K+ K2SO4 KCl KNO3 K2CO3

Na+

Ca2+

Mg2+

Al3+

Zn2+

Fe2+

Sn2+

Pb2+

Cu2+

Ag+

NH4+

Ba2+

Berdasarkan jadual di atas, tandakan garam yang tidak larut dalam

air.

149
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

GARAM LARUT & GARAM TIDAK LARUT

GARAM LARUT TIDAK LARUT
K+ , Na+ , NH4+ Semua larut tiada

Garam Nitrat
Semua larut tiada
(NO3- )

Plumbum(II) klorida,
PbCl2
Garam Klorida
Semua larut, kecuali Argentum klorida,
(Cl-)
AgCl
Merkuri klorida, HgCl

Plumbum(II) sulfat
Garam Sulfat
Semua larut, kecuali Kalsium sulfat
(SO42-)
Barium sulfat
Natrium karbonat,
Na2CO3
Garam
Kalium karbonat, Semua tidak larut,
Karbonat
K2CO3 kecuali
(CO32-)
Ammonium karbonat,
(NH4)2CO3
Natrium oksida, Na2O
Garam Oksida Kalium oksida, K2O Semua tidak larut,
(O2-) Kalsium oksida, CaO kecuali
(larut sedikit)

Natrium hidroksida, NaOH

Garam Kalium hidroksida, KOH
Semua tidak larut,
Hidroksida Kalsium hidroksida,
kecuali
(OH-) Ca(OH)2
(larut sedikit)

150
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Penyediaan & Penulenan Garam Terlarut

Garam terlarut boleh disediakan melalui kaedah berikut:

1. Tindakbalas antara asid dan alkali – Penyediaan untuk

garam natrium, kalium dan ammonium sahaja.
Cth: HCl(aq) + NaOH(aq) NaCl(aq) + H2O(l)

[Tuliskan langkah penyediaan garam pada gambarajah]

Buret Mangkuk Penyejat

Larutan NaCl
Larutan HCl

Larutan NaOH

Hablur NaCl

Hablur NaCl

151
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Penyediaan & Penulenan Garam Terlarut

Garam terlarut yang lain boleh disediakan

melalui kaedah berikut:
1. Tindakbalas antara asid dan logam oksida
Cth: HNO3(aq) + MgO(s) Mg(NO3)2 (aq) + H2O(l)

2. Tindakbalas antara asid dan logam

Cth: H2SO4(aq) + Zn (s) ZnSO4(aq) + H2 (g)

3. Tindakbalas antara asid dan logam karbonat

Cth: HCl(aq) + CaCO3(s) CaCl2(aq) + CO2(g) + H2O(l)
[Tuliskan langkah penyediaan garam pada gambarajah]

Larutan kuprum(II)
nitrat + lebihan CuO

heat heat

Mangkuk Penyejat
Larutan kuprum(II) nitrat

Hablur Cu(NO 3)2

Larutan kuprum(II) nitrat

& hablur garam

152
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Ciri Fizikal Hablur

Penghabluran
Mempunyai bentuk
Ialah proses
geometri yang berbeza
menghablurkan garam
seperti kuboid, kubus or
terlarut.
kepingan.
Penghabluran Semula
Permukaan rata, sisi lurus
Proses yang dijalankan dan bucu yang tajam.
untuk mendapatkan
garam yang tulen.

Bentuk hablur suatu

bahan adalah sama
namun saiz mungkin
berbeza.

Sudut tetap antara dua

permukaaan yang
bersebelahan

153
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Penyediaan Garam Tak Terlarut

Garam tak terlarut disediakan melalui kaedah

pemendakan.

Dua larutan akueus garam terlarut dicampurkan untuk

menghasilkan garam tak terlarut:
[Tuliskan secara umum penghasilan garam tak terlarut]

Tindakbalas ini dikenali sebagai penguraian ganda dua.

Dua larutan mengandungi ion yang menjadikan
mendakan(garam tak terlarut).

Cth: Penyediaan garam plumbum(II) iodida menggunakan

larutan plumbum(II) nitrat dan kalium iodida.
[Tuliskan persamaan kimia yang seimbang]

Tindakbalas Penguraian Ganda Dua

Penyediaan Garam
Barium sulfat

Larutan barium
klorida Larutan natrium
sulfat
Larutan natrium
klorida
Mendakan barium
sulfat

[ Tuliskan persamaan kimia yang seimbang ]

154
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Persamaan Kimia & Persamaan Ion

Persamaan kimia dan persamaan ion boleh digunakan

untuk menulis semua tindakbalas bagi penyediaan garam.

Contoh: Penyediaan mendakan kalsium sulfat, CaSO4.

1. Persamaan Kimia:

Ca(NO3)2(aq) + Na2SO4 (aq) CaSO4(s) + 2NaNO3(aq)

2. Persamaan Ion:

Persamaan ion hanya menunjukkan ion yang terlibat dalam

tindakbalas sahaja.
Latihan

1. Tukarkan perkataan berikut kepada persamaan kimia yang

seimbang.

a) Asid sulfurik + zink zink sulfat + gas hidrogen.

b) Argentum nitrat + kalium iodida argentums iodida +

kalium nitrat

c) Asid nitrik + kromium(III) hidroksida kromium(III) nitrat

+ air

155
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

2. Lengkapkan persamaan yang berikut.

a) HCl (aq) + NiO (s)

b) HNO3 (aq) + Ca(OH)2 (aq)

c) H2SO4 (aq) + MgCO3 (s)

3. Tuliskan persamaan kimia & persamaan ion bagi setiap

tindakbalas yang berikut.

a) Asid sulfurik, H2SO4 dan larutan barium hidroksida, Ba(OH)2

b) Larutan ammonium klorida, NH4Cl dan larutan argentum nitrat,

AgNO3.

c) Larutan plumbum(II) nitrat, Pb(NO3)2 dan larutan kuprum(II)

sulfat, CuSO4.

d) Ferum(III) oksida, Fe2O3 dan asid hidroklorik, HCl.

156
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Membina Persamaan Ion Melalui kaedah Perubahan Berterusan

1 2 3 4 5 6 7 8

Kaedah perubahan berterusan boleh digunakan untuk

membina persamaan ion bagi pembentukan garam tak
terlarut.

Isipadu tetap bagi bahan A bertindakbalas dengan bahan

B yang mempunyai isipadu berbeza untuk menentukan
nisbah mol bahan A bertindakbalas sepenuhnya dengan
bahan B.

Jika mol x bagi bahan A bertindakbalas dengan mol y

untuk bahan B, maka formula empirik bagi garam tak
terlarut ialah A x B y.
Contoh:

2Fe3+ (aq) + 3CO32- (aq) Fe2(CO3)3 (s)

157
mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

158
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Contoh

1. 6.0 cm3 bagi 0.2 mol dm-3 larutan Xn+ bertindakbalas

sepenuhnya dengan 4.0 cm3 bagi 0.1 mol dm-3 larutan Ym-
untuk menghasilkan garam XmYn. Tulis persamaan ion dan
tentukan formula empirik bagi garam yang terhasil.

2. 18.0 cm3 bagi 0.1 mol dm-3 larutan Px+ bertindakbalas

sepenuhnya dengan 9.0 cm3 bagi 0.1 mol dm-3 larutan Qy-
untuk menghasilkan garam PyQx. Tuliskan persamaan ion dan
tentukan formula empirik bagi garam dalam tindakbalas ini.

159
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Masalah Kuantitatif Melibatkan Tindakbalas Stoikiometri

Semasa Penyediaan Garam

Disebabkan kuantiti bahan kimia melibatkan mol, kuantiti bahan

(isipadu, jisim dan bilangan zarah), ianya mesti ditukar kepada
bilangan mol terlebih dahulu sebelum membuat pengiraan
melibatkan kuantiti bahan dan hasil tindak balas.

Latihan

1. Kirakan bilangan mol bagi aluminium sulfat yang dihasilkan

melalui tindakbalas antara 0.2 mol asid sulfurik dengan lebihan
aluminium oksida. [0.067 mol]

2. 2.0 g natrium hidroksida bertindakbalas dengan lebihan asid

sulfurik. Apakah jisim bagi natrium sulfat yang dihasilkan?
[JAR: H,1 ; O,16 ; Na,23 ; S,32] [ 3.55 g]

160
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

3. Apakah isipadu gas karbon dioksida yang terbebas pada STP,

apabila 2.1 g magnesium karbonat bertindakbalas dengan
lebihan asid nitrik.
[JAR: C,12;O,16;Mg,24; Isipadu molar = 22.4 dm3] [ 560 cm3]

4. Apakah jisim bagi magnesium yang diperlukan untuk

bertindakbalas dengan 20 cm3 bagi 2.0 mol dm3 asid hidroklorik
untuk menghasilkan 120 cm3 gas hidrogen pada suhu bilik?
[JAR: Mg,24 ; Isipadu molar = 24 dm3 ] [ 0.12 g]

161
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

ANALISIS KUALITATIF GARAM

PROSEDUR UMUM BAGI ANALISIS KUALITATIF
Pemerhatian sifat fizikal Tindakan haba ke atas Ujian bagi kation dan Ujian pengesahan bagi
garam garam anion kation & anion

WARNA DAN KELARUTAN GARAM

HIJAU HIJAU PUDAR PERANG KUNING/PERANG

[bergantung kepada kepekatan]
 Ferum(II) Sulfat, FeSO4
 Ferum(III) Sulfat, Fe2(SO4)3
 Ferum(II) Nitrat, Fe(NO3)2
 Ferum(III) Nitrat, Fe(NO3)3
 Ferum(II) Klorida, FeCl2
 Ferum(III) Klorida, FeCl3

PERANG TIDAK LARUT HIJAU TIDAK LARUT

 Ferum(III) Oksida, Fe2O3  Kuprum(II) Karbonat, CuCO3

BIRU BIRU HITAM TIDAK LARUT

 Kuprum(II) Sulfat, CuSO4  Kuprum(II) Oksida, CuO
 Kuprum(II) Nitrat, Cu(NO3)2
 Kuprum(II) Klorida, CuCl2
162
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

WARNA DAN KELARUTAN GARAM

PUTIH TIDAK BERWARNA PUTIH TIDAK LARUT

 Kalium Oksida, K2O  Magnesium Oksida, MgO
 Natrium Oksida, Na2O  Aluminium Oksida, Al2O3
 Kalsium Oksida, CaO

PUTIH [sejuk] KUNING [sejuk]

TIDAK LARUT TIDAK LARUT

KUNING [panas] PERANG [panas]

 Zink Oksida, ZnO  Plumbum(II) Oksida, PbO

163
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

UJIAN GAS
Gas oksigen Gas hidrogen

Kayu uji

Gas hidrogen, H 2
Gas oksigen, O2

Gas karbon dioksida Gas sulfur dioksida

Karbon dioksida Sulfur dioksida

Asid HCl
AsidHCl

Natrium sulfit, Na2SO3

Natrium Karbonat,
Na2CO3

Gas klorin
Gas ammonia
Rod kaca dimasukkan ke
Kertas litmus merah dalam asid HCl pekat
Wasap putih tebal

Gas klorin, Cl2

Gas ammonia, NH 3

164
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

TINDAKAN HABA KE ATAS GARAM

Garam Karbonat

Natrium karbonat & kalium karbonat merupakan garam yang

sangat stabil. Ianya tidak akan terurai apabila dipanaskan.

dipanaskan
Garam Karbonat Logam oksida + Karbon dioksida

dipanaskan

Garam Karbonat Baki

[ putih ] [ putih ]

Garam Persamaan Kimia

1. Kalsium karbonat

2. Magnesium karbonat

3. Aluminium karbonat

dipanaskan

Garam Karbonat Baki

[ putih ] [ kuning- panas ]
[ putih - sejuk ]

Garam Persamaan Kimia

1. Zink karbonat

165
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

dipanaskan
Garam Karbonat Logam oksida + Karbon dioksida

Dipanaskan

Garam Karbonat Baki

[ perang ] [ perang ]

Garam Persamaan Kimia

1. Ferum(II) karbonat

Dipanaskan

Garam Karbonat Baki

[ hijau ] [ hitam ]

Garam Persamaan Kimia

1. Kuprum(II) karbonat

Dipanaskan

Garam Karbonat baki

[ putih ] [ perang - panas ]
[ kuning - sejuk ]

Garam Persamaan Kimia

1. Plumbum(II) karbonat

166
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Garam karbonat dipanaskan Logam + karbon dioksida + Oksigen

Dipanaskan

Garam Karbonat Baki

[ putih ] [ kelabu ]

Garam Persamaan Kimia

1. Merkuri(II) karbonat

Dipanaskan

Garam Karbonat Baki

[ putih ] [ kelabu berkilat ]

Garam Persamaan Kimia

1. Argentum karbonat

Dipanaskan

Garam Karbonat Baki

[ putih ] [ kuning keemasan ]

Garam Persamaan Kimia

1. Aurum(II) karbonat

167
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Garam Nitrat

Dipanaskan
Garam nitrat Logam oksida + Oksigen + Nitrogen dioksida

Dipanaskan

Garam Nitrat Baki

[ putih ] [ putih ]

Garam Persamaan Kimia

1. Kalsium nitrat

2. Magnesium nitrat

3. Aluminium nitrat

Dipanaskan

Garam Nitrat Baki

[ putih ] [ kuning - panas ]
[ putih - sejuk ]

Garam Persamaan Kimia

1. Zink nitrat

168
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Dipanaskan
Garam Nitrat Logam + Nitrogen dioksida + Oksigen

Dipanaskan

Garam Nitrat Baki

[ perang ] [ perang ]

Garam Persamaan Kimia

1. Ferum(III) nitrat

Dipanaskan

Garam Nitrat Baki

[ biru ] [ hitam ]

Garam Persamaan Kimia

1. Kuprum(II) nitrat

Dipanaskan

Garam Nitrat Baki

[ putih ] [ perang - panas ]
[ kuning - sejuk ]

Garam Persamaan Kimia

1. Plumbum(II) nitrat

169
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

Dipanaskan
Garam Nitrat Logam + Nitrogen dioksida + Oksigen

Dipanaskan

Garam Nitrat Baki

[ putih ] [ kelabu ]

Garam Persamaan Kimia

1. Merkuri(II) nitrat

Dipanaskan

Garam Nitrat Baki

[ putih ] [ kelabu berkilat ]

Garam Persamaan Kimia

1. Argentum nitrat

Garam Nitrat Dipanaskan Logam Nitrit + Gas Oksigen

Dipanaskan

Garam Nitrat Baki

[ putih ] [ putih ]

Garam Persamaan Kimia

1. Kalium nitrat

2. Natrium nitrat

170
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

UJIAN BAGI ANION

Garam perlu
dilarutkan ke dalam
air untuk
Larutan garam akueus yang tidak diketahui menghasilkan larutan
garam akueus.

[ Nyatakan prosedur ] [ Nyatakan prosedur ] [ Nyatakan prosedur ] [ Nyatakan prosedur ]

PEMERHATIAN PEMERHATIAN PEMERHATIAN PEMERHATIAN

[ label gambarajah ] [ label gambarajah ] [ label gambarajah ] [ label gambarajah ]

Karbon dioksida

Persamaan Ion Persamaan Ion Persamaan Ion Persamaan Ion

KESIMPULAN KESIMPULAN KESIMPULAN KESIMPULAN

[ nyatakan anion ] [ nyatakan anion ] [ nyatakan anion ] [ nyatakan anion ]

171
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

UJIAN BAGI KATION

Garam perlu dilarutkan
ke dalam air (garam
terlarut) atau dalam
asid cair dan
Larutan garam akueus yang tidak diketahui tapis(garam tak
terlarut) untuk
menghasilkan larutan
garam akueus.
Masukkan NaOH titik demi titik

Tiada Mendakan Mendakan Putih Mendakan Berwarna

Hijau

Coklat
Masukkan NaOH titik demi titik sehingga
berlebih

Larut dalam lebihan NaOH Tidak larut dalam lebihan NaOH

Biru

* Semua mendakan berwarna tidak larut

dalam lebihan NaOH

172
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

UJIAN BAGI KATION

Garam
Saltperlu
neededdilarutkan
to be
dissolved into(garam
ke dalam air water
(soluble salts) dalam
terlarut) atau or in
asid cair
dilute acid dan
then
Larutan garam akueus yang tidak diketahui tapis(garam
filtered tak
(insoluble
salts)terlarut)
first to untuk
produce
menghasilkan larutan
aqueous salt solution.
garam akueus.
Masukkan NH3 titik demi titik

Tiada Mendakan Mendakan Putih Mendakan Berwarna

Hijau

Coklat
Masukkan NH3 titik demi titik sehingga
berlebih

Larut dalam lebihan NH3 Tidak larut dalam lebihan NH3

Biru

Larut dalam lebihan NH3

Larutan biru gelap

*Ion Fe2+ & Fe 3+ tidak larut dalam lebihan NH3

173
 mohd faisol mansor/chemistry form 4/chapter 8

UJIAN PENGESAHAN BAGI KATION

Kation Prosedur Pemerhatian

Fe 2+

Fe 3+

Pb 2+

NH4 +

Latihan

1. Sila tentukan larutan akueus melalui prosedur dan pemerhatian berikut.

Prosedur Pemerhatian Jawapan

a. Larutan kalium tiosianat, Larutan merah darah
KSCN ditambahkan. terbentuk.
b. Larutan kalium iodida, KI, Mendakan kuning
ditambahkan. terbentuk.
c. Larutan ammonia, NH3,
Mendakan biru larut dan
ditambah sehingga
menjadi larutan biru gelap.
berlebihan.
d. Sedikit asid hidroklorik Pembuakan berlaku dan
ditambahkan. mengeruhkan air kapur.
e. Asid sulfurik, larutan ferum(II)
sulfat dan asid sulfurik pekat Cincin perang terbentuk.
ditambahkan
f. Larutan ammonia, NH3,
ditambahkan sehingga Mendakan putih larut.
berlebihan.

K2CO3 ZnCl2 PbCl2 CuSO4 NaNO3 FeCl3

174