9 10.

Sınıf
Felsefe
Bilgi Felsefesi

1. Bir felsefi düşüncenin sistemli olabilmesi için ortaya ko- 4. Bilgi felsefesi bilgimizin temel özelliklerini, kaynağını ve
nan bilgilerde uygunluk, kavramlar ve önermeler arasın- sınırlarını inceler. Bilen özne ile bilinen nesne arasında-
da tutarlılık, apaçıklık, pratik yarar ve tümel uzlaşım ölçüt- ki bilgi sürecini tamamıyla ele alır ve bu süreçteki tüm
lerine uygun olması gerekir. Bunlar olmaksızın yola çıkan ögeleri analiz eder. Bilginin ne olduğunu, nasıl ve hangi
filozofun akıbeti, pusulasız yola çıkıp fırtına içinde rotayı yollardan elde edildiğini irdeler.
kaybeden kaptana benzer. Buna göre aşağıdakilerden hangisi bilgi felsefesinin
Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? temel sorunlarından biri değildir?
A) Felsefi sistemler, toplumsal gelişmelerin ürünüdür. A) Bilgi nasıl oluşur?
B) Bilgi, dış dünyadaki gerçeklik ile sınırlıdır. B) Bilginin değeri nedir?
C) Felsefi bilgi doğruluk ölçütlerine uygun olmalıdır. C) Evrensel ahlak yasası olanaklı mıdır?
D) Doğruluğun ölçütü, onu üreten özneye bağlıdır. D) Bilginin kaynağı nedir?
E) Sistem her filozofun varacağı nihai bir hedeftir. E) Doğru bilgi mümkün müdür?

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

2. Bir yargı ya da önerme gerçeklikle uyuşuyorsa ya da ifa- 5. Bilmenin imkânı sorusu zaman zaman karamsarlığa ka-
de ettiği bilgi, gerçekliğe denk düşüyorsa o bilgi doğrudur. pılmamıza neden olsa da, bu çarpışma yolculuğun de-
Örneğin “‘Bu kapı demirdendir.” önermesi ancak ve an- vamı için bir engel değildir. Gorgias’ın “doğru yoktur!”
cak o kapının demirden olması durumunda doğrudur. haykırışına şahit olurken, birdenbire Platon’un asıl ger-
Verilen açıklama aşağıdaki sorulardan hangisine ce- çekliği başka dünyadaki idealar alemine dayandırmasına;
vap niteliğindedir? oradan da Hegel’in gerçek olanı aklileştirme serüvenine
geçebiliriz felsefede. Düşünmenin derin dehlizlerinde
A) Doğru bilgi mümkün müdür? sonluluk olmadığını ve duvarın öbür tarafına geçmenin
B) Doğru bilginin ölçütü nedir? de mümkün olabildiğini görürüz.
C) Bilgilerimizin kaynağı nedir? Parçada felsefe ile ilgili açıklanmak istenen aşağıda-
D) Doğru bilginin sınırları var mıdır? kilerden hangisidir?
E) Doğruluk ve gerçeklik arasındaki fark nedir?
A) Bilginin kaynağının ne olduğu
B) Bilginin sınırlarının olup olmadığı
C) Bilginin değerinin ne olduğu
D) Doğru bilginin ölçütlerinin ne olduğu
●

E) Bilgi felsefesinin problemlerinin neler olduğu

MEB 2018 - 2019

3. Wegener’e göre bütün kıtalar Pangea adlı büyük bir ana 6. Kant’a göre bilgi hem zihinden hem deneyden gelen ve-
karanın parçalanmasıyla ortaya çıkmıştır. Önce irili ufaklı rilerin birleşmesi sonucu oluşur. Hegel, Kant’ın bilginin
kara parçaları oluşmuş, sonra insanlar bunları keşfede- oluşumu ile ilgili öne sürdüğü dış dünyadan, yani deney-
rek Pangea’nın varlığına dair ipuçları elde etmiş, nihayet den gelen bilginin de zihnin bir ürünü olduğunu iddia eder.
en sonunda zihinlerinde onun varlığını kesinleştirmişler- Hegel’e göre bilginin tüm ögeleri zihnin kendisine aittir.
dir. Bu keşif tıpkı yapbozun parçalarını birleştirmek gibi- Bu parçada Hegel aşağıdaki ifadelerden hangisine
dir. Yapbozu yapıp tekrar bozarız, sonra tekrar yaparız. eleştiri yapmaktadır?
Bu işlem sonu olmaksızın devam edebilir.
A) Doğru bilginin kaynağı akıldır.
Parçadan yola çıkılarak felsefenin bilgiye yaklaşımı
B) Gerçek kavramı insan düşüncesinin bir yansımasıdır.
için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
C) Doğru bilgi ancak duyu verileri ile elde edilir.
A) Genelleyici bir bakışla yaklaşır. D) Akla uygun olan her şey doğrudur.
B) Objektif konulardan hareket eder. E) Doğru bilginin kaynağı akıl ile birlikte deneydir.
C) Sonuç olarak insanlığa yararlıdır.
D) Sonu gelmeyen bir keşif sürecidir.
E) Bilmek için bilme arzusuyla yapılır.

http://odsgm.meb.gov.tr/kurslar/
 9 10. Sınıf
Felsefe
Bilgi Felsefesi

7. Hume, insan doğasının bilimini kurmak için tıpkı doğa bi- 10. Bilginin oluşması için iki temel öğe gereklidir; özne ve nes-
limlerinde olduğu gibi deneye, gözleme ve olgulara dayalı ne. Özne; düşünen, sorgulayan, bilmek isteyen ve bunun
bir yöntem anlayışını benimsemiştir. İnsan zihninin sınır- için nesneye yönelen akıl sahibi insandır. Nesne ise var olan
larının doğru bir biçimde belirlenmesi, yani zihnin değişik her şeydir. Hem dış hem düşünsel dünyada var olan her
işlemlerinin bilinmesi, bunların birbirinden ayrılması ve şey… Ama bu ikisi bilginin oluşması için yeterli değildir. Var
sınıflandırılmasını amaç edinmiş, kendi felsefe anlayışını olan bir şeyin bilgi nesnesi haline gelebilmesi için, öznenin
da bu amaç doğrultusunda şekillendirmiştir. Ona göre du- bilgi ortaya koymak üzere nesneye yönelmesi gerekmekte-
yumlarla algılanabilecek bir nedensellik bağı yoktur ve bu dir.
durum sadece alışkanlıktan ileri gelmektedir. Buna göre bilgi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangi-
Hume’un nedensellik fikrine karşı çıkışı aynı zaman- sine ulaşılabilir?
da aşağıdaki felsefi akımlardan hangisine karşı bir
A) Bir şeyin var olması onun bilgi nesnesi olması için ye-
eleştiri niteliğindedir?
terlidir.
A) “Doğru bilgiye akıl yoluyla ulaşılır.” diyen rasyonalizme B) İnsanın her türlü etkinliğidir.
B) “Bilgiye giden yolda akıl ve deney birlikte gereklidir.” C) Bilen ile bilinen arasındaki ilişkiden ortaya çıkan üründür.
diyen kritisizme D) Bir şeyin bilgi nesnesi olması için duyu verilerine konu

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

C) “Pratik olarak işe yarayan bilgi doğrudur.” diyen pragmatizme olması gerekmektedir.
D) “Yalnızca bilimsel olgular doğru bilgiyi verir.” diyen pozitivizme E) İnsan yalnızca akıl ile bilebilir.
E) “Doğru bilgiye sezgi yoluyla ulaşılabilir.” diyen entüis-
yonizme

8. Rasyonalistler sadece düşünmenin, doğruluğu olan bir bilgi 11. Bir şeyin var olması onun bilgi nesnesi olmasına yetmez.
sağlayabileceğini ileri sürerler. Empiristler ise sadece duyu- Var olan bir şeyin bilgi nesnesi haline gelmesi için özne-
ların bilginin doğruluğu için ölçüt olabileceğini söylerler. İlk nin onu kendisine konu edinmesi yani nesneleştirmesi
kez Kant her iki görüşü de eleştirerek “Bilgilerimiz deney- gerekmektedir.
le başlar ama deneyden doğmaz”, der. Çünkü ona göre Buna göre bir şeyin bilgi nesnesi olabilmesi aşağıda-
“Deneysiz kavramlar boş, kavramsız deneyler kördür”. kilerden hangisine bağlıdır?
Bu parçada doğru bilgiye ulaşmak için aşağıdakiler-
den hangisinin önemi üzerinde durulmaktadır? A) İdeal varlık olmasına
B) Öznenin yönelmişliğine
A) Düşünme ile duyular arasında bağ kurmak gerekir. C) O şeyin var olmasına
B) Bilginin oluşum sürecinde duyu verilerinin ön planda D) Gerçek varlık olmasına
olması gerekir. E) Ürün olarak ortaya çıkmasına
C) Düşünme olmadan da doğru bilgiye ulaşılabilir.
●

D) Doğru, bilginin akılla temellendirilmesidir.

MEB 2018 - 2019

E) Sezgi yolu ile doğru bilgiye ulaşmak mümkündür.

9. 12. Akıllı bir varlık olan insan, çevresine bilme isteğiyle yöne-
Öğrenme lir. Bu yönelişle birlikte özne ile nesne arasında kurulan
Öğrenme yoktur,
anımsamadan ilgi bilginin oluşmasına yol açar. Bilginin oluşabilmesi için
yanlızca
başka b�r şey özneden nesneye yönelen düşünme, anlama, algılama
hatırlama vardır.
değ�ld�r. gibi çeşitli bilinç edimleri söz konusudur.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
Bu iki ifade ile anlatılmak istenen düşünce aşağıdaki- A) Bilme sürecinde çeşitli bilgi aktlarının kullanıldığına
lerden hangisidir? B) Bilginin öznenin yönelmişliğini gerektirdiğine
A) Edindiğimiz tüm bilgilerden şüphe duyarız. C) Bilginin insanın merak duygusuyla ortaya çıktığına
B) Bilginin kaynağında hem akıl hem deney vardır. D) Bilmeyi sağlayan bilinç eylemlerinin öznenin etkinliği
C) İnsan aklı doğuştan bilgilerle donatılmıştır. olduğuna
D) İnsanın bilgisi tecrübeden ibarettir. E) Bilme süreci sonunda elde edilen tüm bilgilerin nesnel
E) Bilgilerin sorgulanması gerekir. olduğuna

Cevap anahtarına ulaşmak için karekodu okutunuz.