12/03/2014

Garuna

Zerebeloa /
Entzefaloa
Garuntxoa
NSZ
Bizkarrezur Entzefalo
muina enborra

1
 12/03/2014

Telentzefaloa

Prosentzefaloa
Dientzefaloa

Entzefaloa Mesentzefaloa Mesentzenfaloa

Metentzefaloa
Erronbentzefaloa

Mielentzefaloa

` Garun azala / kortexa

` Artekak (zentrala, laterala, longitudinala)
` Zirkunboluzioak / ggiroak (p
(prezentrala,,
poszentrala, goiko/erdiko/beheko, zingulatua)
` Garun komisurak: gorputz kailukara
` Lobuluak (frontala, parietala, tenporala,
okzipitala)
` Sistema linbikoa (amigdala, hipokanpoa, septuma,
gorputz mamilarrak, zingulatua, fornixa)
` Gongoil basalak (kaudadoa, putamena, globo
palidoa)

2
 12/03/2014

L. Frontala L.Okzipitala L. Parietala L.Tenporala

Arrazonamendua Ikusmena Perzepzioa Entzumena
Planifikazioa Ukimena
Mugimendua Presioa Oroimena
Lan-- oroimena
Lan (hipokanpoa)
hipokanpoa)
Emozioak Tenperatura Beldurra
Arreta Mina (amigdala
(amigdala))
Arazoen ebazpena

3
 12/03/2014

Nola ikertu lobulu frontalaren funtzioak?

Zuzeneko eta alderantzizko zenbaki

zenbaki--serieak
Jarrera--sekuentziak (ukabila
Jarrera ukabila--ahurra
ahurra--ertza
ertza))
Akzioak hastea
Inhibizioa
Planifikazioa
Kontrol motorea
Hizkuntzaren ekoizpena
Ahozko jariotasuna
Abstrakzioa
Antzekotasunak

4
 12/03/2014

Funtzio exekutiboak eta lobulu frontala

• Arreta
• Sailkapen kategorikoa
• Prozesamendu-abiadura
• Malgutasun kognitiboa
• Planifikazioa
• Erabakiak hartzea

Arreta motak:

EXKLUYENTEA IRAUNKORRA

ARRETA

ALTERNANTEA

5
 12/03/2014

Arreta iraunkorra
CONNERS Continuos Performance Test (CPT-II)

Arreta eskluientea: Interferentziari inibizio

eta erresistentzia
STROOP-en TESTA

ROJO XXXX ROJO

VERDE XXXX VERDE
AZUL XXXX AZUL
ROJO XXXX ROJO
AZUL XXXX AZUL
VERDE XXXX VERDE
AZUL XXXX AZUL
ROJO XXXX ROJO

6
 12/03/2014

Bideoa

Sailkapen kategorikoa
Wisconsin-eko txartelen sailkapen-testa

7
 12/03/2014

Prozesamendu-abiadura
TRAIL-MAKING TEST A

Malgutasun kognitiboa
TRAIL-MAKING TEST B

8
 12/03/2014

Planifikazioa
HANOI-ko DORREA

Erabakiak hartzea:
Iowa-ko testa

Nahiago dute
berehalako saria,
geroagokoa baino.

Bechara and Damasio. 1994

9
 12/03/2014

Phineas Gage-ren kasua:

Egokitzapen soziala eta kortex prefrontala

™ Prefrontal Dorsolaterala:
Funtzio exekutiboak, lan-oroimena, depresioa,
apatia.
ti
™ Orbitala:
Kontrolaren nahasmenduak (narritadura,
oldarkortasuna, desinibizioa)
™ Kortex motorra:
M
Mugimenduaren
i d nahasmenduak
h d k
™ Linbiko-medial-ziungulatua:
Arreta eta interferentzia erresistentzia

10
 12/03/2014

` Hizkuntzaren entzumen eta ulermen arloak.

` Lehen mailako entzumen area (edozein

soinuren prozesamendua): Brodmann-en 41 eta
42 areak. Heschl-en zirkunboluzioa.

` Bigarren
g mailako entzumen area (hizkuntzaren
(
prozesamendua): Brodmann-en 21 eta 22 areak.

11
 12/03/2014

Nola ikertu lobulo tenporalaren funtzioak?

- Entzumenik gertatu ote den ikertu

- Hitz sinple eta konplexuen ulermena,

ulermena,
aginduak betetzea

- Oroimena (testuak
testuak,, hitzak,
hitzak, irudiak
irudiak))

-Kontuan izan, hipokanpoa lobulo tenporal

medialean dagoela (barrualdean
barrualdean))

Hitzezko oroimena

Rey-ren Ikaskuntza Auditibo-berbalaren testa (15

hitzeko zerrenda))

-Ikaskuntza (5 saio)

-Oroimen librea (20 minuturen ondoren)

(laguntza gakorik eman gabe)

-Identifikatzea
d fk
(laguntza gakoa emanda)

12
 12/03/2014

Hitzezko oroimena eta oroitzea

Zein da
Frantziako
hiriburua?

Zein da Frantziako
hiriburua?
P-gaz hasten da

Zein da Frantziako
hiriburua?
Paris, Praga edo
Pamplona?

Ikusizko oroimena (objektuak)

A.Rey-ren irudi konplexuaren
testa

Kopia egin:
Funtzio bisuo-
espazialak, bisuo-
pertzeptiboak eta
bisuo-konstruktiboak.

Oroimena

13
 12/03/2014

Ikusizko oroimena (aurpegiak)

WESCHELER-en OROIMEN ESKALA

Oroimen espaziala

14
 12/03/2014

` Lehen mailako ukimen areak: Brodmann-en 1, 2

eta 3 areak.
areak Ukimen estimuluei erantzuten diete.
diete
Brodmannen-en 43 areak (pre-zentral eta post-
zentral zirkunboluzioan) zaporeak bereizten ditu.
` Bigarren eta hirugarren mailako ukimen areak:
5, 7, 39 y 40. Ukimen informazioaren esannahia
dekodetzen dute
dute, eta entzumen eta ikusmen
informazioa ere dekodetzen laguntzen dute.
` Brodmann-en 39 area (Dejerine-ren area):
Irakurketan espezializatua dago.

Nola ikertzen dira lobulu parietalaren

funtzioak?
funtzioak ?

- Ukimenaren ikerketa(
ikerketa(grafestesia
grafestesia--ren eta
estereognosia--ren aztoramena
estereognosia aztoramena))
- Hatzak identifikatzea
-Ezker
Ezker--eskuin orientazioa
- Praxi
P i konstruktiboa
k t ktib (aginduta
i d t edo
d kopia
k i eginda
eginda)
i d )
- Keinu sinbolikoa
- Objektuen erabileraren gaineko keinuak.
keinuak.

15
 12/03/2014

` Lehen mailako ikusmen areak: Erdialdean.

Arteka kalkarinaren goialde eta behealdean.
Ikusizko estimuluak jasotzeko gaitasuna ematen
digu. Brodmann-en 17 area.

` Bigarren eta hirugarren mailako ikusmen

areak: Erlazio zuzena daukate beste area
batzuekin. Brodmann-en 18 eta 19 areak (irudia,
kolorea, mugimendua).

Nola ikertzen dira lobulu okzipitalaren

funtzioak?

- Ikusmen prozesamendua
- Koloreak izendatzea
- Ikusmen agnosiak

16
 12/03/2014

Gurutzegune okzipito-
kzipito-tenporal
tenporal--parietala
parietala::

- Orientazio topografikoa
- Funtzio bisuografikoak
- Gainjarritako irudiak bereiztea
- Kalkulua (burukoa eta idatzizkoa
idatzizkoa))

Funtzio bisuo-espazialak, bisuo-pertzeptiboak eta

bisuo-konstruktiboak

WAIS-en
kuboak

POPPELREUTER

17
 12/03/2014

‰ Wernicke-ren
Wernicke ren gunea: hizkuntzaren ulermena
‰ Broca-ren gunea:hizkuntzaren ekoizpena
‰ Luria-ren beheko gunea: Ahoskatzeko
aparailuaren informazioa
‰ Luria-ren goiko gunea: Ez-hitzezko hizkuntza.
‰ Dejerine-ren
Dejerine ren gunea: Irakurmena
‰ Exner-en gunea: Idazmena

18
 12/03/2014

` Amigdala

` p p
Hipokanpoa

` Fornixa edo garun trigonoa

` Zingulatua

` Septuma

` Gorputz mamilarrak

19
 12/03/2014

Sistema linbiko eta gongoil basalei buruz…

` Ez dago oso argi zuzena den sistema hauek

unitariotzat hartzea ezta ze egitura espezifikoki
sart en diren beraien barruan
sartzen barr an ere,
ere baina zentzu
ent
literalean hartzen ez badugu, garunaren sakonean
dauden nukleoen antolaketa konzeptualizatzeko
oso era erabilgarria da (Pinel, 2007)

` Egit ra egit
Egituraz ra
egitura…

20
 12/03/2014

` Lobulu tenporalaren erdialdean dagoen gunea,

almendra itxura duena.

` Erreakzio emozionalen prozesatze eta biltzea.

` Barneko nukleoa beldurrezko erantzunen hasieraz

arduratzen da.

` Izu nahasmenduak, trauma ondorengo estresa,

Klüver-Bucy-ren sindromea

` Amigdalaren atzealdean, itsas-zaldi itxurakoa,

“hippocampus”.

` Hitzezko eta ikusizko oroimen adierazlean

funtsezko papera betetzen du.

` HM kasua: amnesia anterogradoa =

` Lehen-lehenik kaltetzen den gunea

dementzietan (oroimen arazoak agertzen
direnean)

21
 12/03/2014

` Garunaren erdialdean, gorputz kailukararen

gainaldean hain zuzen.

` Arreta eta emozioen sorreran esku hartzen

du. Arrisku egoeran aktiba daiteke,
abisatzeko arriskua gertatu aurretik (sena).

` Aurrealdeko zatia Æ Stroop-en testak

neurtzen duena.

` Apatiarekin lotu da

` Mielinaz estalitako zuntz sorta, arkodun

itxurakoa, telentzefalotik proiektatzen dena
faszikulu bat sortuz talamo eta
hipotalamoraino.
` Oroimen funtzioekin lotuta dago.

` Horiek ere oroimenarekin dute lotura.

` Korsakoff-en sindromea duten gaixoengan
oso kalteturik daude.

22
 12/03/2014

` Ikerketa batzuek erakutsi dute septuma

garunaren plazeraren erdigunea izan
litekeela.

Oroimenaren eta
emozioaren
erregulazio-zirkuitua.
“Cerebro visceral”
(Papez, 1908)

23
 12/03/2014

` Gune kaudadoa

` Globo palidoa

` Putamena

• Funtsezko papera dute erantzun motoreetan.

Kortex motorearekin batera egiten dute lan
(zirkuito edo sare fronto-estriatala).
• Erantzun automatikoak ere kontrolatzen dituzte
(gidatu, dantza egin…)

24
12/03/2014

25