๑

โรงเรียนทหารราบ ศูนยการทหารราบ

แนวสอน
วิชาฝายอํานวยการ

เรื่อง
กําลังพลในสนาม
หลักสูตรนายสิบอาวุโส

แผนกวิชาฝายอํานวยการ
กองการศึกษา โรงเรียนทหารราบ ศูนยการทหารราบ
คายธนะรัชต อ. ปราณบุรี จว. ประจวบคีรีขันธ
 ๒

วิชากําลังพลในสนาม
บทที่ ๑
ตอนที่ ๑
การกําลังพล
บทเรียนเรื่อง : กลาวนําการกําลังพล
ความมุงหมาย : เพื่อใหนักเรียนเขาใจหนาที่ของนายทหารฝายอํานวยการ
ขอบเขต : ใหเขาใจหนาที่ของฝายอํานวยการ ดานธุรการและกําลังพล โดยจะไดศกึ ษาถึงการจัด
เจาหนาที่ หนาที่ควรรับผิดชอบของงานดานธุรการ และกําลังพลในระดับกองพัน
ทหารราบ
งานมอบ : อานและทําความเขาใจจากเอกสารนี้
หลักฐานอางอิง : คูมือกําลังพลในสนามระดับกองพันทหารราบของ รร.ร.ศร
: อจย. ของ ทบ. ไทย ป ๒๕๑๖ ปรับปรุงเมื่อ ๒๕๑๘
: เอกสารสถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง นส. ๕๔ – ๔ – ๑ สิงหาคม ๒๕๑๘
: การจัดและการดําเนินงานของฝายอํานวยการ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก
หนึ่ง. ๑๐๑ – ๕ พ.ศ. ๒๕๒๐
 ๓

การกําลังพล
๑. กลาวนํา
ความสําเร็จอยางใหญหลวงของผูบังคับหนวย อยูที่การแสดงออกทางความเปนผูนํามีกําลังพลอยาง
เพียงพอกัน มีนายทหารฝายธุรการและกําลังพลที่ชาญฉลาด นายทหารฝายธุรการและกําลังพลจะตองมี
ความรูทางดานกําลังพล งานในหนาที่ของฝายอํานวยการ คนหาความดีของกําลังพลเอาไปใชใหเปน
ประโยชน ผูบังคับหนวยแตเพียงผูเดียวเปนผูรับผิดชอบตองานทั้งปวงที่หนวยของตนเปนผูปฏิบัติหรืองดเวน
การปฏิบัติ ผูบังคับบัญชาเปนผูใชกําลังพลและยุทโธปกรณเพื่อใหบังเกิดผลตอภารกิจที่ตนไดรับมอบ
ตลอดจนการที่จะใชหนวยของตนประสบความสําเร็จ แตละฝายอํานวยการจะมิไดรับสิทธิพิเศษอยางอื่นใด
เหนือไปกวาฝายอํานวยการอื่นๆ ในกองอํานวยการ
หนวยระดับกองพันทหารราบขึ้นไปจึงจัดใหมีฝายอํานวยการ หนวยระดับกองรอยไมจัดฝาย
อํานวยการ แตหนวยกองรอยเปนหนวยหลักในการรบและคงทําการรบไดในระยะเวลาหนึ่งอยางจํากัด และ
จะทําการรบในกรอบของกองพัน ซึ่งผบ.รอย. จะทําหนาที่เปน ทั้ง ผบ.หนวยและฝายอํานวยการโดยมี
จากองรอย และรองผูบังคับกองรอยเปนผูชว ยหลัก
ฝายอํานวยการจะมี รอง ผบ. หนวยเปนหัวหนาฝายอํานวยการ แตฝายอํานวยการอยูภายใตการบังคับ
บัญชาของ ผบ.หนวย และ รอง ผบ.หนวย เปนผูชวยหลัก
ฝกพ. ของหนวยจะวิเคราะหสถานภาพดานกําลังพล เพื่อใหฝายอํานวยการอื่น ๆ สามารถประมาณ
การและใหขอเสนอแนะไดโดยเร็ว ฝกพ. เมื่อทาบหนาที่ของตัวเองแลวก็ตองพิจารณาตัวเองวา จะตองทํา
อะไร ปญหาอะไรที่จะตองแกไขบาง เราจะปฏิบัติหนาที่อะไรบาง ทีอ่ ยูในความรับผิดชอบ
พันธกิจของทหารฝายธุรการและกําลังพล คือ เราจะตองรูตัววาเปนฝายอํานวยการ เราจะตองรูง าน
ในหนาที่ และเราจะตองเปนผูชวยเหลือคนสําคัญของผูบังคับบัญชาในเรื่องดานกําลังพล และเราจะตอง
ปฏิบัติงานในหนาที่ของเราอยางผูรอบรูและจะตองเปนฝายอํานวยการที่สามารถปฏิบัติงานทางธุรการและ
กําลังพลไดเปนอยางดี และทําการประมาณการกําลังพลทําคําสั่งชวยรบ ทําแผนกําลังพล กําหนดระเบียบ
ปฏิบัติประจําของหนวยขึ้น
หนาที่ของนายทหารฝายธุรการและกําลังพล รับผิดชอบฝายอํานวยการในเรื่องตาง ๆ ตามหนาที่ดา น
ธุรการและกําลังพล
๒. หลักการจัดการกําลังพล
คือการดําเนินการกรรมวิธีใชการวางแผน การจัด การกําหนดแนวทาง และการอํานวยการเกีย่ วกับ
กําลังพลทั้งปวงเพื่อกําลังพลทางทหารใหเกิดประสิทธิภาพสูงสุด ผูบังคับบัญชาจะตองระลึกถึงความสําคัญ
ของบุคคล การจัดการกําลังพลเปนความรับผิดชอบของผูบังคับบัญชา จะตองกระทําทุกระดับหนวยมิใช
เพียงหนวยสูงสุดเทานั้น
ตอไปนี้เปนหลักการของกองทัพบกอยางกวางๆในการจัดการกําลังพล มีหลักดังนี้
๒.๑ บรรจุคนใหเหมาะกับงาน
๒.๒ เพิ่มพูนความสามารถโดยใหผานการฝก
 ๔

๒.๓ เราความปรารถนาในการผลิตงาน
๒.๔ ใหความเชื่อมั่นในความกาวหนาของอาชีพ
๒.๕ ใชคนใหเกิดประโยชนอยางเต็มที่ในกิจการที่สําคัญ
๓. บรรจุคนใหเหมาะกับงาน
หลักการนี้มใิ ชวาบรรจุใหทกุ คนทํางานที่เขาชอบที่สุด หรือสามารถทําไดดีที่สุด การบรรจุอาศัย
ความสามารถของบุคคลเปรียบเทียบกับคุณลักษณะของงาน และความตองการของกองทัพอันเกีย่ วกับความ
ชํานาญโดยเฉพาะ ในการนําหลักการนี้ไปใชใหเหมาะนัน้ มีขอพิจารณา ๓ ประการ คือ
๑. คน
๒. งาน
๓. ความตองการของทางราชการ
ทั้งสามอยางนีจ้ ะตองปรับใหเหมาะ เพื่อประโยชนแกทางราชการ
๔. เพิ่มพูนความสามารถโดยใหผานการฝก
เมื่อบรรจุคนใหเหมาะกับงานแลว ประการตอไปก็คือจะตองใหบุคคลผานการฝกอยางเพียงพอ
เหมาะสม คือภายหลังที่พิจารณาไดวามีความจําเปนอยางไร แลวก็ดาํ เนินการฝกบุคคลที่เลือกไว ซึ่งเปนสิ่งที่
ทําใหผูบังคับบัญชาสามารถเพิ่มพูนความสามารถของทหารแตละบุคคลใหรูจักคิดริเริ่ม มีความสนใจและมี
ความเหมาะสมกับตําแหนงหนาที่นนั้ ๆมายิ่งขึ้น
๕. เราความปรารถนาในการผลิตงาน
หลักการนี้จะสําเร็จโดยการสงเสริมในเรื่องตางๆ เชน การขึ้นเงินเดือน การเลือนยศ และสวัสดิการ
ซึ่งมีหลายอยางที่อาจใชในกองทัพได แตจงจําไววาการเรงเรายอมกระทําไมไดเหมือนกันทุกคน ประการ
สําคัญก็คือ จะตองทราบเปนไปของมนุษย และใหมกี ารสงเสริมในทางที่เหมาะสมสําหรับคนนั้น ๆ
๖. ใชความเชื่อมั่นในความกาวหนาของอาชีพ
กลาวโดยหลักการแลว ไมมีบุคคลใดที่จะอยูคงรูปเดิม ถาอยูคงรูปเดิมก็เทากับวาจะทําให
ประสิทธิภาพลดลง หรือไมก็กาวไปขางหนา ดวยการศึกษาอยูเ รื่อย ๆ จากหลักการอันนี้บุคคลจะตองไดรับ
ความกาวหนาในอาชีพของตน จะตองสามารถปฏิบัติหนาที่ที่สูงกวาและรับผิดชอบมากกวาทีไ่ ดดํารงอยูได
เพื่อประกันความกาวหนาในอาชีพทั้งนายทหาร และนายสิบ กองทัพจะตองวางรากฐานอยางมัน่ คงในเรื่อง
เหลานี้
๗. ใชบุคคลใหเกิดประโยชนอยางเต็มที่ ในกิจการที่สําคัญ
หลักที่กระทําไดมี ๒ ประการ คือ
ประการแรก โดยใชงานใหเกิดประโยชนอยางเต็มที่
ประการที่สอง โดยการเพิ่มหนาที่เทาที่ทําได โดยการควบคุมไมใหหายไปจากหนวยและดูแล
สวัสดิภาพของเขา
ถาเราหวังที่จะใหการจัดการดวยกําลังพลสัมฤทธิผล สามารถใชกําลังทางทหารใหเกิดประสิทธิภาพ
สูงสุด ก็ใหดําเนินการตามหลักการทั้ง ๕ นี้ ยอมทําใหไมมีเวลาวางงานหรือหลบหลีกได เฉพาะหลักการ
 ๕

เทานั้นยอมไมสําเร็จสมบูรณ จะบังเกิดผลตอเมื่อนําไปใชใหถูกตอง เพื่อใหบังเกิดผลสมควรตองการ

ผูบังคับบัญชาพึงระลึกอยูเสมอวาบุคคลยอมแตกตางกันเนื่องจาก กรรมพันธุ สิ่งแวดลอม และ
ประสบการณ
๘. วัตถุประสงคของการจัดกําลังพล
เพื่อดํารงไวซึ่งประสิทธิภาพในการรบอยางสูงสุดของแหลงกําลังพลที่มีอยู และใหไดสว นสัมพันธ
ที่ดีที่สดุ จากแหลงกําลังพล แหลงสนับสนุนทางการรบ และแหลงกําลังสนับสนุนทางการชวยรบ
๙. ความรับผิดชอบของผูบงั คับบัญชาในเรื่องการจัดกําลังพล
สิ่งที่จะตองคํานึงถึงสิ่งแรกคือ ความเปนผูนํา การมีและการใชความเปนผูนําอยางถูกตองกาลเทศะ
ยอมจะทําใหผใู ตบังคับบัญชา เคารพ รักใคร เชื่อฟง พรอมที่จะปฏิบัติตามการมีโครงการจัดการกําลังพล
ที่ไดผลดี ยอมเปนวิธีอันสําคัญอยางหนึ่ง การเปนผูบังคับบัญชาทางทหาร จะแสดงออกถึงความเปนผูนํา
ก็อยูที่ การแสดงออกดวยวิธีจัดกาและการดําเนินการกําลังพล โดยมีความสนใจกิจการอันเกีย่ วกับกําลังพล
ทั้งสิ้นภายในหนวยของตนไว
๑๐. การจัดเจาหนาที่และหนาที่ของแผนก ฝกพ. กองพัน
ผังการจัดเจาหนาที่และหนาที่ของแผนก ฝกพ.กองพัน
๑๐.๑ การจัด
ผบ.พัน

รอง ผบ.พัน

ฝกพ.

๑๐.๒ กําลังพล
๑. ร.อ ( ชกท. ๒๒๖๐ ) นายทหารฝายธุรการและกําลังพล
๑. จ. ( พ. ) ( ชกท. ๐๐๑ ) จากองพัน บรรจุอยูในตอน บก.พัน.
๑. ส.อ. ( ชกท. ๗๑๑ ) เสมียนพิมพดีด รอย.สสก.พัน.ร.

๑. จ. ( พ. ) ( ชกท. ๗๑๖ ) นายสิบกําลังพล

๑. ส.อ. ( ชกท. ๗๑๖ ) นายสิบกําลังพล บรรจุอยูในตอนธุรการ
๒. ส.อ. ( ชกท. ๗๑๖ ) เสมียนกําลังพล รอย.สสช.พัน.ร.
๑ ส. ต. ( ชกท. ๗๑๔ ) เสมียนไปรษณีย
 ๖

๑๐.๓ ความรับผิดชอบ
นายทหารฝายธุรการและกําลังพล เปนผูชวยคนสําคัญของผูบังคับบัญชา ในดานธุรการและ
กําลังพลทั้งปวง ทั้งเปนบุคคลและเปนหนวย ทั้งนี้เปนทหารและพลเรือนซึ่งอยูภายใตการควบคุมของทหาร
นอกจากนั้นยังมีความรับผิดชอบในการใหคําแนะนํา และใหความชวยเหลือแกนายทหารฝายอํานวยการอื่น ๆ
เกี่ยวกับเรื่องกําลังพลอีกดวย
๑๑. หนาที่ของ ฝกพ. ของกองพัน
๑๑.๑ หนาที่ทวั่ ไป
๑๑.๒ หนาที่เฉพาะ
๑๒. หนาที่ทั่วไป
วางนโยบายและอํานวยการ ปฏิบัติงานทางธุรการที่เกี่ยวกับดานกลังพลของหนวย พลเรือนที่อยูใน
ความควบคุมของหนวย และเชลยศึก
๑๓. หนาที่เฉพาะ
๑๓.๑ หนาที่ทางธุรการ ๖ ประการ
๑๓.๒ หนาทีก่ ําลังพล ๑๐ ประการ
หนาที่ทางธุรการ ๖ ประการ
๑๓.๑.๑ จัดทําบันทึกประจําวันของหนวย
๑๓.๑.๒ ตอบโตเอกสารทางราชการ ( ดานธุรการ และกําลังพล )
๑๓.๑.๓ ลงนามรับรองคําสั่งและขอแนะนําตางๆ ( ดานธุรการและกําลังพล )
๑๓.๑.๔ จัดทําหลักฐานสําหรับกองบังคับการ
๑๓.๑.๕ จัดแบงเสมียนใหกบั ฝายอํานวยการอื่นๆ
๑๓.๑.๖ ปฏิบตั ิซึ่งไดรับมอบหมาย หรือกิจการอันมิไดรบั มอบหมาย ใหฝายอํานวยการอื่น ๆ
โดยเฉพาะ
หนาที่ทางกําลังพล ๑๐ ประการ
๑๓.๒.๑ กําลัง เอกสาร และรายงาน
๑๓.๒.๒ การทดแทนกําลังพล
๑๓.๒.๓ วินัย กฎ ของบังคับ คําสั่ง
๑๓.๒.๔ เชลยศึก
๑๓.๒.๕ การศพลการทะเบียนศพ
๑๓.๒.๖ ขวัญและการบริการกําลังพล
๑๓.๒.๗ การจัดหากําลังพลและการดเนินการกําลังพล
๑๓.๒.๘ การจัดภายใน
๑๓.๒.๙ ลูกจางพลเรือน
๑๓.๒.๑๐ เบ็ดเตล็ดทางธุรการ
 ๗

แผนกวิชาฝายอํานวยการ
กองการศึกษา โรงเรียนทหารราบ ศูนยการทหารราบ
คายธนะรัชต อ. ปราณบุรี จว. ประจวบคีรีขันธ

วิชา กําลังพลในสนาม
ตอนที่ ๒
บทเรียนเรื่อง : หนาที่ทางธุรการของกองรอย
ความหมาย : ใหนกั เรียนเขาใจหนาที่ทางธุรการของกองรอย
ขอบเขต : ใหทราบหลักการเบื้องตน และหนาที่ของเจาหนาทีภ่ ายในกองบังคับการกองรอย
- หนาที่ทางธุรการของกองรอย
- กิจการทางธุรการ
- หนาที่ของ ผบ.รอย.
- หนาที่ของจากองรอย
- หนาที่ของเสมียนกองรอย
งานมอบ : ทําความเขาใจในเอกสารนี้
: หนาที่ของเสมียนกองรอย
หลักฐานอางอิง : คูมือกําลังพลในสนามระดับกองพันทหารราบของ รร.ร.ศร
: อจย. ของ ทบ. ไทย ป ๒๕๑๖ ปรับปรุงเมื่อ ๒๕๑๘
: เอกสารสถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง นส. ๕๔ – ๔ – ๑ สิงหาคม ๒๕๑๘
: การจัดและการดําเนินงานของฝายอํานวยการ โรงเรียนเสนาธิการทาหรบก
๑๐๑ – ๕ พ.ศ. ๒๕๒๐

หนาที่ทางธุรการของกองรอย
๑. กลาวนํา กองรอยตางๆมีเจาหนาที่ในกองบังคับการกงรอยของตน ซึ่งสามารถปฏิบัติงานทางธุรการได
และสามารถที่จะติดตอประสานงานกับผูบ ังคับบัญชาหนวยเหนือได เจาหนาที่ทางธุรการของกองรอยที่อยูใน
อัตรา ประกอบดวย
๑.๑ ผบ.รอย. ( ชกท. ๑๕๔๒ )
๑.๒ รอง ผบ.รอย. ( ชกท. ๑๕๔๒ )
๑.๓ จากองรอย ( ชกท. ๐๐๑ )
๑.๔ เสมียนกองรอย ( ชกท. ๗๑๐ )
 ๘

๒. หนาที่ทางธุรการของกองรอย
กองรอยอาวุธเบา เปนหนวยหลักของกองพนทหารราบมีเจาหนาที่ทั้งทางยุทธวิธี ทางธุรการและสง
กําลังบํารุง กองรอยอาวุธเบาประกอบดวย กองบังคับการกองรอย หมวดปนเล็ก ๓ หมวด หมวด ค. ๖๐
๑ หมวด กองบังคับการกองรอย ประกอบดวย สวนบังคับบัญชากับสวนธุรการและสวนสนับสนุนทางการ
สงกําลังบํารุง เจาหนาที่ทั้งสองสวนนี้มีหนาที่ชวยเหลือ ผบ.รอย. ปฏิบัติหนาที่ทางยุทธวิธี ทางธุรการ และ
ทางการสงกําลังบํารุงดวย
๓. กิจการทางธุรการ
กองรอยเปนหนวยหลักของกองพัน ที่มีกิจการทางธุรการรวมอยูดว ย ระบบกิจการทางธุรการทั้งมวล
ของกองพัน ตั้งแตหนวยขนาดหมูจนถึงกองทัพบกนัน้ ยอมขึ้นอยูกับการปฏิบตั ิงานขั้นตนของ ผบ.รอย.
เปนสวนใหญ งานทางธุรการเกี่ยวกับดานกําลังพลภายในกองรอย ยอมมีสวนเกี่ยวของกันตลอดเวลาทั้ง
ในดานการปกครอง การเก็บรักษาสถิติ และรายงาน
๔. หนาที่ของ ผบ.รอย. และนายทหารในกองรอย
ผบ.รอย. มีหนาที่รับผิดชอบการบังคับบัญชาทหารภายในกองรอยของตน รวมทั้งรับผิดชอบในการ
ฝก การปกครอง การลงทัณฑ ความรับผิดชอบเหลานี้เปนหนาที่โดยตรงอยางไมมีทางหลีกเลี่ยงได ผูที่มี
หนาที่บังคับบัญชาถัดลงมา คือ รอง ผบ.รอย. และนายทหาร นายสิบในกองรอยซึ่งจะเปนผูชวยเหลือ
ผบ.รอย. ผูบังคับบัญชาชั้นรองแตละนายเหลานี้ รับผิดชอบเฉพาะหนาที่บังคับบัญชา หรือเฉพาะหนาทีก่ าร
งานของตน แตทั้งหมดยอมขึ้นตรงและอยูในความรับผิดชอบของ ผบ.รอย. ขอบกพรองในเรื่องการฝกของ
หมวด หรือความบกพรองในการประกอบเลี้ยง อาจเปนความบกพรองของ ผบ.หมวด หรือนายสิบสูทกรรม
แตสําหรับความรับผิดชอบตอ ผบ.พัน หรือ ผบ.กรม และตอทหารทุกคนในกองรอยแลวเปนหนาที่โดยตรง
ของ ผบ.รอย.
ยอมปรากฏอยางเดนชัดออกมาเสมอ ผบ.รอย. ไดกระชับกิจการในหนาที่การงาน และการบังคับ
บัญชาอยางใกลชิดหรือไมเพียงใด ถา ผบ.รอย. ไดกระทําหนาทีด่ ังกลาวอยางดีทสี่ ุดเสมอแลว บรรดา
นายทหาร นายสิบ และพลทหารในกองรอยยอมมีความนับถือ เชื่อมั่น ซื่อสัตยและมีความจงรักภักดี เมื่อ
เปนเชนนี้ประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของหนวยก็จะสูงขึ้นเปนเงาตามตัว
๔. หนาที่ของ ผบ.รอย.
๔.๑ การปกครอง
๔.๑.๑ ผบ.รอย. เปนผูบังคับบัญชากองรอย ดวยคุณลักษณะและความปรีชาสามารถ
๔.๑.๒ ผบ.รอย. ประสิทธิ์ประสาทความเด็ดเดีย่ วในการเปนผูนํา ใหแกผูใตบังคับบัญชา ดํารงไว
ซึ่งวินัย สวัสดิการ และความเห็นอกเห็นใจ
๔.๑.๓ ตรวจการฝกของหนวยตางๆ ภายในกงรอย
๔.๑.๔ ประกันใหมกี ิจการทางธุรการ เก็บรักษา ปรนนิบัติบํารุงอาวุธยุทโธปกรณใหเปนไปโดย
ถูกตอง
๔.๑.๕ ผบ.รอย. ตองพิจาณาถึงความสามารถและบุคลิกลักษณะแตละบุคคล ในการปฏิบัติงาน
 ๙

๔.๑.๖ ผบ.รอย. ตองปรับปรุงตัวเองใหเปนผูมีความริเริ่มอยางสูง และมีความรับผิดชอบในงาน

ตามภารกิจและงานในหนาที่อยางเมที่
๔.๑.๗ สรางสรรคกองรอยของตนเอง ใหปฏิบัติงานประสานกันเปนชุดไดอยางดี
๔.๑.๘ ผบ.รอย. เปนผูรับผิดชอบในกิจการที่กองรอยกระทําไป ทั้งนี้เปนผลสําเร็จ หรือประสบ
ความลมเหลวตอผูบงั คับบัญชาแตผูเดียว
๔.๑.๙ ผบ.รอย. ใชสวนบังคับบัญชา เพื่อชวยเหลือตนในการบังคับบัญชากองรอย
๔.๒ เก็บ รักษา การบันทึกสถิติและรายงาน
๔.๒.๑ รายงานประจําวัน
๔.๒.๒ บัญชีการปฏิบัติงาน
๔.๒.๓ สมุดบันทึกการเจ็บปวย
๔.๒.๔ บันทึกการลงทัณฑของกองรอย
๔.๒.๕ แฟมเก็บเอกสาร การตอบโตหนังสือ
๔.๒.๖ แฟมเก็บคําสั่ง เชน ขอบังคับกองทัพบก แจงความ คําแนะนํา และคําสั่งตางๆเปนตน
๔.๒.๗ บันทึก สถิติ รายงานของบุคคลแลวเสนอ ฝกพ.กองพัน เพื่อทําประวัติรับราชการ
ใบแดง คุณวุฒิของทหาร การศึกษา
๕. ความรับผิดชอบทางธุรการ
๕.๑ หนวยระดับกงพัน เปนหนาที่ของ ฝกพ. กองพัน
๕.๒ หนวยระดับกองรอย เปนหนาที่ของ ผบ. รอย. แตมีรอง ผบ.รอย.เปนผูรับผิดชอบดําเนินงาน
ทางธุรการแทน ซึ่งจากองรอยเปนผูชวยเหลือ
๕.๓ ถาหนวยออกไปปฏิบตั ิหนาที่ในสนาม รอง ผบ.รอย. มักจะอยู ณ ที่ตั้งปกติ ผบ.รอย.จะตอง
ปฏิบัติหนาที่ทางธุรการดวยตนเอง หรืออาจแตงตั้งนายทหารคนใดคนหนึ่งที่มีความสามารถปฏิบัติหนาที่ทาง
ธุรการ โดยจากองรอยและเสมียนเปนผูชว ยเหลือ
๕.๔ การบริการงานกองรอย ผบ.รอย. ตองดําเนินการใหมีความสําพันธกับแผนการฝกของตน
มักจะมีบอยครั้งที่ ผบ.รอย. ตองดําเนินการไปอยางแกนๆ ซึ่งสวนมากเนื่องจากความบกพรองของเครื่องมือ
เครื่องใชโดยมิไดคาดหมาย แตการเตรียมการอยางระมัดระวัง และความเขาใจวิถีทางของงานโดยตลอด
จะเปนเครื่องชวยเหลือ ใหสามารถแกไขขอบกพรองเหลานี้ได
๕.๕ ผบ.รอย. จะเปนผูเซ็นรับบรรดาพัสดุที่กองรอยไดรับ เปนผูรับผิดชอบทั้งในเรื่องคุณภาพและ
ยอดจํานวนพัสดุในกองรอยของตน แมในการเบิกจายสิ่งของตาง ๆ ในกองรอย ผบ.รอย. จะไดจัดนายทหาร
ในกองรอยเปนนายทหารพยาน และนายทหารควบคุมการจายมาขั้นหนึ่งแลวก็ตาม แตถาเกิดขอบกพรองขึ้น
ผบ.รอย. ก็ไมอาจหลีกเลี่ยงความรับผิดชอบที่จะชดใชคาเสียหายแกทางราชการ ตลอดจนในเรื่องการเสื่อม
ศีลธรรม และเสียเกียรติยศชือ่ เสียงไปได
๕.๖ การคํานึงถึงประสิทธิภาพในการปฏิบัติหนาที่ของนายสิบสูทกรรม และของพนักงานครัวอยาง
แทจริง เปนลักษณะหนึ่งของการปกครองซึ่ง ผบ.รอย. จะตองไมยอมใหเกิดขอบกพรองขึ้นเปนอันขาด
 ๑๐

ผบ.รอย. จะตองตรวจบัญชีตาง ๆ ของโรงครัวบอย ๆ เปนประจํา จะตองตรวจตราการเตรียมอาหารอยางนอย

ที่สุดวันละมื้อ
๕.๗ ผบ.รอย. จะตองใหนายทหารในกงรอยของตนทุกคนผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันทําหนาที่
นายทหารควบคุมการเบิกจายสิ่งของของกองรอยภายใตการควบคุมดูแลของตน โดยตนเปนผูแนะนําและสอน
จะเห็นวานายทหารทุกคนมีความเขาใจพอและมีความสามารถในกิจการสวนสําคัญของกองรอย ตองไม
ลําเอียงใหนายทหารคนใดตนหนึ่งกระทําหนาที่โดยตลอดดวยเหตุที่มคี วามสามารถในหนาที่นี้ดี เพราะจะ
เปนการไมยุตธิ รรมแกนายทหารคนอื่น ๆ และแกนายทหารผูนี้ดวย นับตั้งแตใหเขาเรียนรูกิจการอื่น ๆ ของ
กองรอยไปที่เดียว
๕.๘ ผูมีอํานาจในการบังคับบัญชาถัดลงมาไดแก รอง ผบ.รอย. ซึ่งมีหนาที่ชวยเหลือ ผบ.รอย.
ในงานธุรการและการสงกําลังบํารุง แตอยางไรก็ตามในเวลาสงครามอาจไมมี รอง ผบ.รอย. ถาเปนเชนนี้
ผบ.รอย. จะตองรวมงานทางธุรการ และสงกําลังบํารุงทั้งสิ้น ไวกับเจาหนาที่สายธุรการและการสงกําลัง
บํารุง แตถามีรอง ผบ.รอย.หรือมีนายทหารในกองรอยที่มีความสามารถ ผบ.รอย. อาจใหทําหนาทีด่ ังกลาวใน
ความควบคุมดูแลของตนก็ได ทั้งนี้หมายถึงเฉพาะสนามเทานั้น ในที่ตั้งปกติ ผบ.รอย. จะตองรับผิดชอบ
ในหนาที่ทางธุรการและการเลี้ยงดุ ตลอดจนปจจัยในการสงกําลังบํารุงและงานหนังสือทั้งสิ้น ไมเฉพาะ
เกี่ยวกับดานกําลังพลเทานั้น
๕.๙ ในยามปกติยอมเปนหนาที่ของ ผบ.รอย. ที่จะตองคอยสังเกตวานายทหารแตละคนมีความรู
ความสามารถเพียงใด และอาจใหทําหนาที่ทางธุรการนี้ก็ได ผบ.รอย. และนายทหารในกองรอยควรหา
ความรูจากหนังสือ THE OFFICER GUIDE LEADERSHIP และ FOR AMERICAN ARM LEADERS
ซึ่งลวนแลวแตเปนหนังสือที่ใหประโยชนอยายิ่ง
๖. หนาที่จากองรอย
จากองรอยเปนผูชวยเหลือ เปนลูกมือของ ผบ.รอย ในงานธุรการ เปนผูทํางานธุรการในทางปฏิบัติ
อยางตอเนื่องเปนประจํา ดวยเหตุนี้ ในบางครั้งจึงดูคลายกับจากองรอยมีความสําคัญกวานายทหาร
ในกองรอยเสียอีก กระนัน้ ก็ดี ผบ.รอย. จะตองเห็นวาจากองรอยมีความสําคัญกวานายทหารกองรอยเปน
อันขาด โดยการที่ใหนายทหารไดมีโอกาสเกี่ยวของกับงานธุรการอยูเสมอดวย
๖.๑ หนาที่ของจากองรอยอยางกวางๆมีดงั นี้
๖.๑.๑ เปนผูเตรียมและทํารายงานตาง ๆ รวมทั้งบัญชี กร. และหลักฐานอื่น ๆ ของ
กองรอยที่มิไดจัดทําโดยเจาหนาที่ฝายกําลังพล ตลอดจนเปนผูเสนอและทําคําสั่งดวย
๖.๑.๒ เปนผูรักษาและดูแลในเรื่องระเบียบ และการจัดสถานที่ทํางานของกองรอย
ตลอดจนการเก็บรักษาเอกสาร และหนังสือราชการของกองรอยเขาที่ใหถูกตองดวย
๖.๑.๓ จะตองตรวจบัญชีหนังสือ เขา – ออก ใหถูกตอง ดูดวยวาไดสงไปถูกที่และ
จะตองเรงรัดใหการสงรวดเร็วอยูเสมอ
๖.๑.๔ จากองรอยจะตองทราบระเบียบและการเปลีย่ นแปลงใหม ๆ ของกองรอยที่
เกี่ยวของกับกองรอยของตน รวมทั้งประกาศ คําสั่งของตน ของกองพล และจะตองปฏิบัติใหถูกตองดวย
 ๑๑

เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงระเบียบหรือวิธีการดําเนินงานของนายทหารชัน้ ประทวนใหม เชนหนาทีนายสิบ

สูทกรรม หรือนายสิบสงกําลัง ตนจะตองตรวจดูดวยวาเขาเหลานัน้ ไดปฏิบัติถูกตองตามวิธีการแลวหรือยัง
และจะตองตรวจตราใหเสมียนของกองรอย เก็บหลักฐาน บันทึกคําสั่งตางๆและหนังสือราชการไวตามที่ให
เรียบรอย
๖.๑.๕ ตนจะตองทราบวาผูใดบางที่ออกไปนอกกองรอยเมื่อใด ดวยธุระอยางใดรายงาน
ทหารเจ็บไข หรือรายงานอื่นๆจะตองสงใหถูกตองตมกําหนดเวลาและสถานที่ และตามแบบที่ถูกตองดวย
หนาที่เหลานี้เปนหนาที่ของสิบเวรที่พัก แต ผบ.รอย. มักจะมอบใหจากองรอยรับผิดชอบแตผูเดียว
ตนจะตองรับผิดชอบทหารที่อยู ในพันธะของตน แตมไิ ดรวมถึงผูควบคุมขังดวย
๖.๑.๗ เปนผูทํางานที่มีงานเปนครั้งคราว ( ไมใชงานจร แตมิใชงานที่ตองทําเปนประจํา )
ทั้งสิ้นของกองรอย รวมทั้งการรับรายงาน และใบลา เสนอผาน ผบ.รอย.ดวย
๖.๑.๘ เปนคนกลางระหวาง ผบ.รอย. กับนายทหารในกองรอย ทหารที่มีความ
ประสงคจะพบ ผบ.รอย. จะตองไดรับอนุญาตจากจากองรอยเสียกอน โดยปกติ ผบ.รอย.มักจะมอบอํานาจใน
การตกลงใจในเรื่องเล็ก ๆ นอย ๆ ใหแกตน พึงเขาใจวาทหารทุกคนยอมเขาถึง ผบ.รอยได ถาเขามีเรื่องในใจ
ที่สมควร
๖.๑.๙ ถานายทหารในกองรอยไมมีอยู ในบางโอกาสจากองรอยก็จะตอกระทําหนาที่ใน
การบังคับบัญชากองรอยแทน ผบ.รอย. อาจสังการแกนายสิบที่ประจําอยูในหมวดหรือหมูตางๆหรือนายสิบ
เวรประจําทีพ่ กั ก็ได เฉพาะแตเมื่อเหตุการณฉุกเฉินเกิดขึน้
๖.๑.๑๐ ตนจะตองทําตามความประสงคทุกอยางของ ผบ.รอย. ใหเปนรายงานโดย
สมบูรณและแปรความมุงหมายที่ตองการออกมาใหเปนคําสั่ง จากองรอยที่ดีจะตองไมคอยจนกระทั้งไดรับ
คําสั่งหรือถูกเตือนใหทําคําสั่ง
สรุปความวา ตนจะตองเปนมือขวาที่แข็งแกรงของ ผบ.รอย และเปนเอกอัครราชทูตที่สามารถของ
กองรอย จะตองมีความซื่อสัตยตอ ผบ.รอย. อยางสมบูรณ มีความจงรักภักดีและเสียสละแกกองรอยของตน
อยางไมตองมีปญหา
๗. หนาที่เสมียนกองรอย
เสมียนกองรอยจะเปนผูผานการศึกษาจากโรงเรียนชั้นสูง หรือเทียบเทา และไดฝกงานในหนาที่
ธุรการมาแลวกับจะตองเกงพิมพดีดดวย หนาที่ของตนคือ ทําหนาที่ทั่วไปของเสมียนจะตองมีความชํานาญ
ในงานหนังสือที่เกี่ยวของกับกองรอยโดยตลอด และจะตองทราบระเบียบงานดวย
เสมียนกองรอยจะตองเปนผูเตรียมการเกีย่ วกับการโตตอบหนังสือ การรายงาน การบันทึก และการ
เก็บหนังสือเขาเรื่อง เขาปก จะตองมีความสนใจในเอกสารและหนังสือราชการ คอยดูใหรายงานทุกฉบับ
มีรายเซ็นและอักษรยอตําแหนงของ ผบ.รอย. ใหเรียบรอย กอนทีจ่ ะสงออกไปหรือสงเก็บ
ตนจะตองเอาใจใสรับผิดชอบในการสงหนังสือราชการใหทันตามกําหนดเวลา และใหถึงมือผูรับ
บางกองรอยอาจจะจัดใหมีเสมียนฝกหัดขึ้น ใหชวยเหลืองานเสมียนก็ได และถาไมขัดกับการฝกอื่น ๆ
ก็อาจใหไปประจําอยูใ นกองบังคับการในความควบคุมและบังคับบัญชาของ ผบ.รอย. และจากองรอยได
 ๑๒

ปกปด
(เพื่อการศึกษา)
๘. การจัดกําลังกองรอยอาวุธเบากงพันทหารราบ
ผังการจัด รอย.อวบ.

อวบ.

บก.รอย. ค. 60 ปล.

บก มว. ค. 60 บก.มว. ปก. ปล.

กองรอยอาวุธเบาของกองพันทหารราบ ( อจย. ๗ – ๑๗ )
นามหนวย กองรอยที่………กองพันทหารราบที่……………..กรมทหารราบที่……………
๑. ภากิจ
๑.๑ เขาประชิดขาศึก โดยใชอํานาจการยิงและดําเนินกลยุทธเพื่อยึดทําลายขาศึก
๑.๒ ผลักการเขาตีของขาศึกดวยการยิงและการประชิด
๒. การแบงมอบ ๓ กองรอย ตอ ๑ กองพันทหารราบ
๓. ขีดความสามารถ
๓.๑ สามารถใชการยิง และการเคลื่อนที่เขาประชิดและทําลายขาศึก
๓.๒ สามารถผลักการเขาตีของขาศึกดวยการยิง การรบประชิด หรือดวยการตีโตตอบ
๓.๓ สามารถเคลื่อนที่ไดทุกภูมิประเทศและทุกภาพอากาศ
๓.๔ สามารถจัดใหมีฐานยิงและดําเนินกลยุทธได
๓.๕ สามารถยึดและรักษาภูมิประเทศได
๔. อัตรากําลังกองรอย.อาวุธเบา พัน.ร.
บก.รอย.อาวุธเบา ( ๓๙ )
ผูบังคับกองรอย พ.ต. ๑
รองผูบังคับกองรอย ร.อ. ๑
จากองรอย จ. ( พ. ) ๑
 ๑๓

เสมียนกองรอย ส.อ. ๑
นายสิบสงกําลัง จ. ๑
ชางอาวุธ จ. ๑
นายสิบสื่อสาร จ. ๑
พลวิทยุ ส.ต. ๑ พลฯ ๑
พลทางสาย พลฯ ๑
พลนําสาร ส.ต. ๑ พลฯ ๑
พลขับรถ จ ๑ ส.อ. ๒
นายสิบสูทกรรม จ ๑
พลสูทกรรม ส.ต. ๔ พลฯ ๑๒
ทหารบริการ พลฯ ๖
ชางวิทยุ ส.อ. ๑
บก.มว.ค. ๖๐ ( ๓ )
ผูบังคับหมวด ร.อ. ๑
รองผูบังคับหมวด จ. ( พ. ) ๑
พลนําสาร พลฯ ๑
๓ หมู ค. ๖๐ ( ๑๕ )
ผูบังคับหมู จ. ๑
พลยิง ส.อ. ๓
พลยิงผูชวย ส.ต. ๓
พลกระสุน พลฯ ๖
๓ บก.มว.ปล. ( ๒๔ )
ผูบังคับหมวด ร.ท. ๓
รองผูบังคับหมวด จ. ( พ ) ๓
นายสิบประจําหมวด ส.อ. ๓
พลนําสาร ส.ต. ๓
พลยิงจรวดตอสูรถถัง พลฯ ๓
พลยิงผูชวยจรวดตอสูรถถัง พลฯ ๓
พลกระสุน พลฯ ๓
๓ หมู ปก.มว.ปล. ( ๒๗ )
ผูบังคับหมู จ. ๓
พลยิง ส.ต. ๖
พลยิงผูชวย พลฯ ๖
 ๑๔

พลกระสุน พลฯ ๑๒
๓ หมู ปล.มว.ปล. ( ๙๙ )
ผูบังคับหมู จ. ๙
หัวหนาชุด ส.อ. ๑๘
พลยิงเครื่องยิงลูกระเบิด ขนาด ๔๐ มม.เอ็ม ๒๐๓ ส.ต. ๑๘
พลปนเล็ก พลฯ ๕๔
 ๑๕

แผนกวิชาฝายอํานวยการ
กองการศึกษา โรงเรียนทหารราบ ศูนยการทหารราบ
คายธนะรัชต อ. ปราณบุรี จว. ประจวบคีรีขันธ

วิชา กําลังพลในสนาม
ตอนที่ ๓
บทเรียนเรื่อง : หนาที่นายทหารฝายธุรการและกําลังพลระดับกองพัน
ความมุงหมาย : เพื่อใหนักเรียนเขาใจหนาที่ของนายทหารฝายธุรการ และกําลังพลในระดับกองพัน
ทหารราบ
ขอบเขต : ใหทราบหนาที่ ฝกพ. กองพัน ในเรื่องเกี่ยวกับหนาที่เฉพาะที่จะชวยเหลือผูบังคับบัญชา
ดานธุรการและกําลังพล
งานมอบ : อานและทําความเขาใจจากเอกสารนี้
หลักฐานอางอิง : คูมือกําลังพลในสนามระดับกองพันทหารราบของ รร.ร.ศร
: อจย. ของ ทบ. ไทย ป ๒๕๑๖ ปรับปรุงเมื่อ ๒๕๑๘
: เอกสารสถาบันวิชาการทหารบกชั้นสูง นส. ๕๔ – ๔ – ๑ สิงหาคม ๒๕๑๘
: การจัดและการดําเนินงานของฝายอํานวยการ โรงเรียนเสนาธิการทาหรบก
๑๐๑ – ๕ พ.ศ. ๒๕๒๐
 ๑๖

หนาที่ของนายทหารฝายกําลังพลและระดับกองพัน
๑. หนาที่ของนายทหารฝายธุรการและกําลังพล มี ๒ ประการ คือ
๑๑.๑ หนาที่ทวั่ ไป
๑๑.๒ หนาที่เฉพาะ
๒. หนาที่ทั่วไป
วางนโยบายและอํานวยการ ปฏิบัติงานทางธุรการที่เกี่ยวกับดานกําลังพลของหนวย พลเรือนที่อยูใ น
ความควบคุมของหนวย และเชลยศึก
๓. หนาที่เฉพาะ หนาที่ของ ฝกพ. มี ๒ ประการ
๑๓.๑ หนาที่ทางธุรการ ๖ ประการ
๑๓.๒ หนาทีก่ ําลังพล ๑๐ ประการ
๔. หนาที่ทางธุรการ ๖ ประการ
๑๓.๑.๑ จัดทําบันทึกประจําวันของหนวย
๑๓.๑.๒ ตอบโตเอกสารทางราชการ ( ดานธุรการ และกําลังพล )
๑๓.๑.๓ ลงนามรับรองคําสั่งและขอแนะนําตาง ๆ ( ดานธุรการและกําลังพล )
๑๓.๑.๔ จัดทําหลักฐานสําหรับกองบังคับการ
๑๓.๑.๕ จัดแบงเสมียนใหกบั ฝายอํานวยการอื่น ๆ
๑๓.๑.๖ ปฏิบตั ิซึ่งไดรับมอบหมาย หรือกิจการอันมิไดรบั มอบหมาย ใหฝายอํานวยการอื่น ๆ
โดยเฉพาะ
๕. หนาที่ทางกําลังพล ๑๐ ประการ
๑๓.๒.๑ กําลัง เอกสาร และรายงาน
๑๓.๒.๒ การทดแทนกําลังพล
๑๓.๒.๓ วินัย กฎ ของบังคับ คําสั่ง
๑๓.๒.๔ เชลยศึก
๑๓.๒.๕ การศพลการทะเบียนศพ
๑๓.๒.๖ ขวัญและการบริการกําลังพล
๑๓.๒.๗ การจัดหากําลังพลและการดําเนินการกําลังพล
๑๓.๒.๘ การจัดภายใน
๑๓.๒.๙ ลูกจางพลเรือน
๑๓.๒.๑๐ เบ็ดเตล็ดทางธุรการ
๕.๑ กําลัง เอกสาร และรายงาน
จัดทําเก็บรักษาเอกสารและรายงาน เพื่อใหผูบังคับบัญชาไดทราบสถานภาพกําลังพลใน
บังคับบัญชาอยูเสมอ ซึ่งมีแบบฟอรมตาง ๆ คือ รายงานยอดกําลังพลบันทึกประจําวัน ปกเวียน เอกสาร
แยกเรื่อง แผนที่สถานการณ รายงานของหนวย
 ๑๗

๕.๒ การทดแทนกําลังพล
ในการเสนอความตองการบรรจุกําลังพลทดแทนประสานการปฏิบัติกบั ฝอ. ๓ และฝาย
กิจการพิเศษในการพิจารณาตกลงใจ การจัดลําดับความเรงดวนในการบรรจุกําลังพลทดแทนและการรับกําลัง
พลทดแทน
๕.๓ วินยั กฎ ขอบังคับและคําสั่งเชลยศึก
แจงใหผูบังคับบัญชาทราบเรื่องราวทั้งปวง ที่มีผลกระทบกระเทือนตอภาวะทางวินัยและ
เสนอแนะมาตรการที่จะรักษา หรือปรับปรุงวินัยของทหารภายในหนวยใหดีขึ้น ชวยเหลือผูบังคับหนวยใน
การดํารงรักษาวินัย โดยการตรวจตรา กํากับดูแลการปฏิบัติใหเปนไปตาม กฎขอบังคับ คําสั่ง เชนการ
ควบคุมและการยาย ทหารพลัดหนวย การศาลทหาร ปญหาพิเศษตาง ๆ การขนของเถื่อน ตลาดมืด การ
ขโมยสิ่งอุปกรณตาง ๆ การยักยอกฉอโกง
๕.๔ เชลยศึก
การรวบรวม การควบคุม การดําเนินกรรมวิธีและการสงกลับเชลยศึกทั้งมวลโดยกํากับดูแล
ใหเปนไปตาม รปจ. ของหนวย
๕.๕ การศพและการทะเบียนศพ
การวางแผน การประสานงาน และการกํากับดูแลในกิจการทะเบียนศพ เกีย่ วกับการ
รวบรวม การทําหลักฐานของผูตาย การเก็บรักษาทรัพยสินและสิ่งของติดตัวของผูต าย การสงกลับ การทํา
บันทึกหลักฐาน และการรายงานเกี่ยวกับศพ
๕.๖ ขวัญและการบริการกําลังพล
แจงใหผูบังคับบัญชาทราบสถานภาพทางขวัญ และความรักหมูคณะ รวมทั้งการบริการ
กําลังพล การลา สิ่งอํานวยความสะดวกในการพักผอนหยอนใจ การแนะนําทางจริยธรรม การไปรษณีย
การปฏิบัติทางศาสนกิจ การบํารุงความสุข รานคา การบริการทางการเงิน การบริการทางกฎหมาย และ
การสวัสดิการ นอกจากนัน้ ยังตองวางแผนและนโยบายเกีย่ วกับการขอรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ
และการขอรับบําเหน็จรางวัล การศพ สุสาน การสงกลับสิ่งของติดตัวศพ และพิธีตา ง ๆ
๕.๗ การจัดการกําลังพลและการดําเนินการกําลังพล
ดําเนินการและการกํากับดูแล เรื่องการบรรจุ การบรรจุใหม การปลด การเลื่อนยศ การ
ถอดยศ การยาย การผลัดเปลี่ยนกําลังพลทั้งมวลภายในหนวย
๕.๘ การจัดภายใน
การปฏิบัติงานเกี่ยวกับ การจัด การจัดระเบียบภายใน การยายที่บงั คับการ การแบงทีพ่ กั
ในพื้นที่บังคับการของหนวยทหาร และกองบังคับการ ใหเปนอยางเหมาะสมและสอดคลองกับสถานการณที่
เปนอยู
๕.๙ ลูกจางพลเรือน
 ๑๘

จัดการเกี่ยวกับลูกจางพลเรือน ที่จางเขามาเพื่อทําประโยชนแกกิจการทางทหาร เชน ชางไม

เสมียน เลขานุการ กรรมกรขนยายสัมภาระ สรางสะพาน ถนน ทางรถไฟ การปรนนิบัติบํารุงยานพาหนะ
และพึงระมัดระวังในดานการรักษาความปลอดภัยอยูเสมอ
๕.๑๐ เบ็ดเตล็ด
งานดานกิจการกําลังพล ซึ่งมิไดมอบหมายใหเปนหนาที่ของ ฝอ. อื่น ๆ โดยเฉพาะใหถือวา
เปนงานรับผิดชอบของ ฝกพ. ทั้งสิ้น เชน โดรงการใหการฝก สงเสริมสาธารณะกุศล การฝากเงินของ
ทหาร และการแลกเปลี่ยนเงินตรา เปนตน