TÜRKÇE SES BİLGİSİ

SES BİLGİSİ
4. Aşağıdaki dizelerden hangisinde
TEST 1
ulama yoktur?
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ünsüz
A) Her gecenin ardından gün gibi yakışın var.
türemesinin örneği vardır?
B) Deli etmiş bu hasret, ırmak ırmak taşmışım.
A) Elindeki bir demet gülle öğretmenler od asına
C) Bir gece geliver, özlemler bitsin.
girdi.
D) Kanlı yaş ol gözümde, bağrıma sen ak da
B) İs veççe diye bir dil olduğunu, doğrusu, ben
gör.
bilmiyordum.
E) Aklın, sana ayrıldığın andan beri dargın.
C) Sabahtan beri ıssız bir yolda ilerliyorduk.
D) Bir vergi affının ç ıkacağını sanmıyorum.
E) Annesini göreceği için çok sevinçliydi.

5.
I. Bilmem bana ne oldu, hep seni arıyorum,
II. Özlemin çoğaldıkça huzur bulamıyorum.
2. Şahinleyin yüksek uçar,
III. Petekteki aşk balısın, yediveren gül dal ısın.
Kaplan gibi kanlar saçar.
IV. O yemyeşil gözlerinle sanki başka dünyal ı-
BİLGİ İLE DİRİLENLER ÖLMEZ!

Gökte buluttan nem kapar.

sın.
Ben gönlümü bilmez miyim?
Bu dizelerle ilgili aşağıdaki yargılardan ha n-
Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
gisi yanlı ştır?
A) Ünsüz değişimi
A) I. de ünlü daralmasının örneği vardır.
B) Hece düşmesi
B) II. de ünsüz yumuşamasının örneği vardır.
C) Ünsüz benzeşmesi
C) III. de ünsüz benz eşmesini örneklendiren bir
D) Kaynaştırma harfi
sözcük kullanılmıştır.
E) Ulama
D) IV. de kaynaştırma harfi almış sözcük va rdır.
E) Ulama örneği yoktur.

3. Aşağıdakilerden hangisinde bileşik sözcü-

ğün oluşması sıra sında birden çok ses dü ş-
6. Aşağıdakilerden hangisinde yer alan altı
müştür?
çizili sözcükte ötekilerden farklı bir ses olayı
A) Yarın sabah sekizde sizi burada bekleyece-
vardır?
ğim.
A) Biricik kızı her zaman yanında olmalıydı.
B) Cuma günü işin vardı, peki dün niye gelme-
B) Bu daracık odada on beş kişi vardı.
din?
C) Sen de bu çocuklara azıcık anlayış göster.
C) Yedi yaşından büyük olan bu çocuklar, niçin
D) Küçük kızın yüzünde, her zamanki gi-
okula başlamıyor?
bi gülücükler vardı.
D) Bu odayı nasıl yerleştireceğinizi size söyledi-
E) Bu gencecik çocuk, sürekli evde oturmak
ler mi?
zorundaydı.
E) Kendine özgü bir yönt emle, fırında sütlaç
yapardı.

9
 SES BİLGİSİ TÜRKÇE

7. Geceleyin bir ses böler uykumu, 10. Bilmem, böyle niye uzun,
İçim ürpermeyle dolar: – Nerdesin? Kalpten kalbe giden yollar.
Arıyorum yıllar var ki ben onu Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
Âşıkıyım beni çağıran sesin A) Aşınma
Bu dörtlükte aşağıdakilerden hangisi yoktur? B) Ünlü daralmas ı
A) Dar ünlü düşmesi C) Ünsüz benzeşmesi
B) Kaynaştırma harfi D) Ulama
C) Ünlü daralması E) Kaynaştırma harfi
D) Geniş ünlü düşmesi
E) Ünsüz türemesi
11. Aşağıdaki dizelerden hangisinde, büyük
8. Bu benim derdime uyan bir beste; "Annem ünlü uyumuna uymayan iki ya da daha çok
öldü!" diye ağlıyor deniz. sözcük vardır?
Altı çizili sözcüklerde, sırası yla hangi ses A) Gönlüme neşe veren hiç bitmeyen rüyams ın.
olayları olmuştur? B) Benim yârim nerde şimdi, acep hangi yerde
A) Ünsüz yumuşaması – ünlü türemesi – ünlü şimdi?
daralmas ı C) Sevip yanmakla anc ak bir gönül mesut olur
BİLGİ İLE DİRİLENLER ÖLMEZ!

B) Ünsüz yumuşam ası – ünlü daralmas ı – ünsüz sanmış.

benzeşmesi D) Sakin sanma sevda adli boş bir vehme sap-
C) Ünsüz benzeşmesi – ünlü düşmesi – ünlü lanmış.
daralmas ı E) Seni öyle özledim, dilimde hep duams ın.
D) Ünsüz benzeşmesi – ünlü daralmas ı – ünlü
düşmesi
E) Ünsüz yumuşaması – ünlü daralmas ı – ünlü
daralmas ı 12. İki heceli olup ikinci hecesinde dar ünlü bu-
lunan sözcüklere, ünlü ile başlayan ekler getiril-
9. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde se s diğinde ikinci hecedeki dar ünlü düşer.
olayı ile ilgili bir yanlışlıktan kaynaklanan Aşağıdakilerden hangisinde bu kuralı örne k-
yazım yanlışı vardır? lendiren bir sözcük vardır?
A) Ağabeyinin evine gittiğinde, yeğenleri A) Baba ile oğulun aynı kazada ölmesi, he rkesi
omuzundan inmezlerdi. çok üzmüştü.
B) Amcam, "Kıbrıs'ta düşmanla göğüs göğüse B) Kendisine yaptığımız son çağrıy a da cevap
çarpıştık." derdi. vermedi.
C) Çocukların hiçbiri, oyunun bitmesini istemi- C) Çocuklar, ihtiyarı görünce oyunu bırakıp kaç-
yordu. tılar.
D) Gönül'ün kardeşi de geçen yıl burada öğrenci D) Siz yardım ederseniz, çocuğun ümidi kırıl-
imiş. maz.
E) Alnındaki kırış ıklıklardan yaşını tahmin etmek E) İki gemi burun buruna geldi.
kolaydı.

10
 TÜRKÇE SES BİLGİSİ

13. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ünsüz 16. İki ünlü arasında kalan sert ünsüzler yumu-
benzeş, meşini örneklendiren birden çok şayarak "b, c, d, ğ" ye dönüşür.
sözcük vardır? Aşağıdakilerden hangisinde bu kura-
A) O gün, hepimiz çok yorulmuştuk. lı örneklendirmeyen bir yumuşama olmuş-
B) Bir saatlik bir yolculuktan sonra Trabzon'day- tur?
dık. A) Sevgilim güvenme güzelliğine
C) Bir süre, sokakta oynayan çocukları izledi. B) Yıllardır bir kılıc ım kapalı kında
D) Yılmaz Bey, eskiden çok inatçı biriymiş. C) Aldanma talihin pembe rengine
E) Kapıy ı açtıktan sonra yavaşça içeri girdi. D) Şefkatine inandığım biri var gibi
E) Başucumda biri bana "Su yok!" desin de

14. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ünsüz 17. Bu böyle kaçıncı çılgınca yorum
değişiminin örneği vardır? Bir derviş gönlüyle kırk yıldan beri
A) Yaz aylarında, televizyonda izlenecek pro g- İkinci dizede görülen ses olayının benzeri
ram bulamaz dı. aşağıdakilerden hangisinde vardır?
B) Odadaki eşyaların çoğu, oldukça eskimişti. A) Seni anlatıyorum yüz binlerce insana
BİLGİ İLE DİRİLENLER ÖLMEZ!

C) Deniz kıyıs ında yürümek için, güneş doğm a- B) Yana yana, döne döne anlat ıyorum.
dan evden çıktı. C) Taş ına, toprağına kurban olduğum
D) Yarın yağmur yağmazsa Sapanca'ya gitmeyi D) Umrumda değil yasaklar, suçlamalar
planlıyoruz. E) Bulduğum, vurulduğum en büyük destan
E) Şiddet içeren programlar, çocukları olu msuz
etkiliyor.
Sensizlik dişlerini kalbime batırıyor.
Bir küçücük kuş olsam gelip konsam eline.
18. Bu dizelerde aşağıda verilen se s olayla-
15. Aşağıdaki cümlelerden hangisindeki altı rından hangisi vardır?
çizili sözcükte farklı bir se s düşme si olmu ş- A) Ünsüz Benzeşmesi – Ünsüz Değişimi
tur? B) Ünlü Düşmesi – Ünsüz Düşmesi
A) Yapraklar rüzgârın önünde savruluyordu. C) Ünsüz Değişimi – Ünsüz Düşmesi
B) Altı ay İngiltere'de kalınca, İngilizcesini D) Ünlü Daralmas ı – Ünsüz Benzeşmesi
ilerletti. E) Ünlü Düşmesi – Ünsüz Değişimi
C) Ailesinden ay rı kalmak onu çok üzüyordu.
D) Dedem avludaki ağac ın dallarına bizim CEVAP ANAHTARI
için salıncak kurardı. 1 2 3 4 5 6
E) Aitmiş yaşındaydı, ama saçları kıvrım D A B C D D
kıvrımdı. 7 8 9 10 11 12
E E A D B E
13 14 15 16 17 18
E B D C D C

11
 SES BİLGİSİ TÜRKÇE

4. Sert ünsüzle biten sözcükler ünlü ile başlayan

SES BİLGİSİ
bir ek aldıklarında, sözcük sonundaki sert ünsüz
TEST 2
yumuşar.
Kilim (I)kalbin aynasıdır (II)gönlün sesidir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kura-
Her (III)nakış ı bir duygunun ifadesidir.
la uymayan bir sözcük kullanılmıştır?
Kilim sevgiliye (IV)çağrı aşka davettir.
A) Ekmeğimi sen bölersen çoğalırdım.
Kimi renkler şikâyettir kimi (V)has rettir.
B) Gidip de dönmemek olur mu oğul.
1. Yukarıdaki dizelerde numaralanmış söz-
C) Ağladım ikimize senden çok uzaklarda.
cüklerden hangi ikisinde ünlü düşme si (hece
D) Seni zeytin tanesi gözlerinde sevdim.
düşmesi ) vardır?
E) Gurbeti gördüm daha çok gençken.
A) I. ile II. B) II. ile III. C) III. ile IV. D) II. ile

IV. E) IV. ile V.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ünlü

(hece) düşmesine örnek olabilecek bir söz-
Sen (I)gücenmiş bir bahars ın
cük yoktur?
(II)V urgun yemiş (III)savrulmuşsun
BİLGİ İLE DİRİLENLER ÖLMEZ!

A) Gönül rahatlığına kavuşmuş olarak oradan

Hep yenilmiş hep (IV )kaybetmiş
ayrıldı.
Hep s ırtından (V )vurulmuşsun.
B) Bütün sabrına rağmen sinirlenmişti Cevat
5. Yukarıdaki dizelerde numaralanmış söz-
Bey.
cüklerden hangi ikisinde herhangi bir ses
C) Aklının ermediği işler hakkında fikir yürütüyor.
olayı yoktur?
D) Cümleyi tamamlamak için ikisi de fırsat kollu-
A) I. ile II. B) II. ile III. C) III. ile IV.
yor.
D) II. ile V. E) IV. ile V.
E) İnsanın ömrünü yakınlık duymadığı biriyle

geçirmesi zordur.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz

değişimini (yumuşama) örnekleyen bir söz-
Okşar fideleri her güneş (I)vakti
cük kullanılmamıştır?
(II)B aşakları okşar müt evekkil
A) Müjdele ağaran şafaklarını gökyüzünün
Kışın (III)soğuğunda donar düşleri
B) Günlük güneşlik türkülerden sağılmış kader
(IV)K avrulur (V )umudu yaz güneşinde
C) Çık da gönül dağlarına yurdumun, seslen
6. Yukarıdaki dizelerde numaralanmış söz-
D) Şair, köpüğünde azgın Dicle'nin geceye ka-
cüklerin hangisinde bir se s olayı yoktur?
vuşur.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
E) Erişecek er geç güneşin sahipsizliği

12
 TÜRKÇE SES BİLGİSİ

Bu akşam da sensizliği anılara sarıp içtim. 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz
Kaybettikten sonra anlıyor insan değişimine (yumuşama) örnek olabilecek bir

7. Yukarıdaki dizelerde aşağıdaki ses olayla- sözcük kullanılmamıştır?

rından hangisi yoktur? A) Bütün güc ünü ve isteğini o gün tüketmişti.

A) Ünsüz Düşmesi B) Savaştan yeni çıkmış gibi hissediyordum

B) Ünsüz Değişimi (Yumuşama) kendimi

C) Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşme) C) Başkalarıyla paylaşılmayan bir sırrın ortaklı-

D) Ünlü Düşmesi ğını istiyordu.

E) Ünlü Daralması D) İmkânsızlığın yarattığı o garip öfkeyi yaşıyor-

du.
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü da- E) Bu yakınmada küçük bir övgü de hayat bul u-

ralmasına örnek olabilecek bir söz- yordu.

cük kullanılmamıştır?

A) Birbirlerine farklı gözlerle bak ıyorlardı böyle 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz
zamanlarda. değişimine (yumuşama) örnek olabilecek bir
BİLGİ İLE DİRİLENLER ÖLMEZ!

B) Onun doğası insanın hayattaki yerini beli rli- sözcük kullanılmamıştır?

yordu. A) Bakışlarına içine işleyen bir yorgunluğun ağırlığı

C) Herkes kendi hikâyesini yaşıyor bir yerden yerleşiyordu.

sonra B) Kırgınlığımızı ilk duyduğumda yanıldığını dü-

D) Yanlışlarla dolu bir hayat ı paylaştığı adamı iyi şünmüştü kadın.

anlıyordu. C) Eski coşkusunu ve isteğini yaratabilmek için çok

E) O günlerde büyük bir iç savaşın çıktığını h a- uğraştı.

tırlıyordu. D) Bu ani ziyaretin sebebi telgrafta belirtilmemişti.

E) Simsiyah bir zevkin içine dalıp hayattan kopu-

9. Siz bir acı (I)hissederken bir başka iş yapma- yordu.

ya (II)daldığınızda ya da heyecanlı bir şey oldu-

ğunda, (III)düşündüğünüz şeyi (IV )değiştirdiğiniz 12. Genç gazetecinin ölümden şakacı bir tavırla
de art ık acı hissetmediğinizi (V)hat ırlamıyor söz edişini dün gibi hat ırlıyordu. Böylesine hayat

musunuz ? dolu bir gencin öleceğini aklına getirmemişti.

Yukarıdaki parçada numaralanmış sözcük- Bu parçada aşağıdaki ses olaylarından ha n-

lerden hangi ikisinde, birden fazla ses olayı gisi yoktur?

vardır? A) Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşme)

A) I. ile II. B) II. ile III. C) III. ile IV. D) I. ile IV. B) Ünsüz Değişimi (Yumuşama)
E) IV. ile V. C) Ünsüz Düşmesi

D) Ünlü Daralmas ı

E) Ünlü (Hece) Düşmesi

13
 SES BİLGİSİ TÜRKÇE

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde se s 17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz

olaylarıyla ilgili bir yazım yanlışı benzeşmesi (sertle şme) yoktur?

yapılmamıtır? A) Türküler mektupt ur yeri gelince

A) Tırnak içine alınmış susgunluğun B) Düşten bil e güzeldi uyanmak sabahlara

B) Kuru dalları bastıkca kırılan eylül C) Aklına cevaps ız sorular geliyor.

C) Sana bu mektupu uz aklardan yazıy orum. D) Bir yeni doğuştur, bir yeni ölüm o gün

D) Gelmiyeceğimi bile bile bekleyeceksin. E) Zemheriye de alışkınız biz.

E) Irmaklar boyunca ak ar yüreği sefaletin.

18. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcükle-

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde türetilir- rin hangisinde kaynaştırma ha rfi yoktur?

ken ünlü kaybına uğramış bir sözcük kulla- A) Anladım bahtıma gün doğmayac ak.
nılmıştır? B) Güzel günler gelir diye umuy orum.

A) Sonuncu bahar olsaydın sonbahar d eğil. C) Uy anınca bile hayaller kurdum.

B) Gücenmiş bir şarkıs ın sen yol ayrımında. D) Hep aynı yağmurun taneleriyiz.

C) Sen baharı ertelenmiş boynu bükük karanfil. E) Erenler bağından sevgiler topladım.

D) Ve o şark ı söylenmiyor sen olmayınca

BİLGİ İLE DİRİLENLER ÖLMEZ!

E) Ağlamaklı bak ışlardan sitemler yağar. 19. (I)Kendisini şimdi buradan, o günlerdeki

hüzünlü (II)gülümsemesiyle o çok uzaklarda

15. Aşağıdaki dizelerin hangisinde ünlü da- kalmış otel (III)odasında bu (IV)tutkuyu yaşark en

ralmasına örnek bir sözcük kullanılmıştır? yeniden görür gibi (V )oluyorum.

A) Şarkılar söylüyorum bilinmez makamlarda. Yukarıdaki parçada numaralanmış sözcükle-

B) Yabancı gözlerle aynalardayım şimdi. rin hangisinde kaynaştırma harfi yoktur?

C) Yüreğim denizlenir bir şiirin koylarında A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

D) Gökyüzü mavi kalsın, sana inanıyorum.

E) Nerden bilirdim hüzün türküleri söyleyeceği-

mi.
20. Heybenin ağz ını açtı, ekmeğin ucundan

16. Aşağıdaki dizelerin hangisinde ulama büyücek bir parça koparıp yedi.
yoktur? Bu cümlede aşağıdaki ses olaylarından ha n-

A) Kalemi kırılmış umutlarımın. gisi yoktur?

B) Sana türk üler söyleyen rüzgârdayım. A) Ulama

C) Bir uzun yolculuk düşmüştü peşime. B) Ünlü Daralması

D) Tetikte bir ömrün son kurşunusun. C) Ünlü (Hec e Düşmesi)

E) Hiç aklıma gelmezdi gülüm. D) Ünsüz Değişimi (Yumuş ama)

E) Ünsüz Düşmesi

14
 TÜRKÇE SES BİLGİSİ

21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ünsüz 24. Kalabalık (I)ç oğaldı, alan (II)ağzına kadar
değişimine (yumuşama) örnek bir sözcük doldu (III)taşt ı. (IV)K aranlığın içinde insan karar-

kullanılmamıştır? tıları gördü. (V)Ortalıkta çıt yoktu.

A) Sultan, dağdağalı geç ecek bir yaz için İstan- Yukarıda numaralanmış sözcükler se s ola y-

bul’a gidiyordu. ları bakımından eşleştirilirse hangisi bu e ş-

B) Annelerinin kurduğu sininin başına g eçerek leştirmenin dışında kalır?

yemek yediler. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

C) Sahne sıras ı gelmeden önce fiziksel olarak

rahatsızlanıyordu.

D) Hayallerinizin gerçekleşmesi bugün atıl acak

adımlarla başlar.

E) Zihninizi, vüc udunuzu, yaşamınızı b ütünüyle

değiştirebilirsiniz.

22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz

BİLGİ İLE DİRİLENLER ÖLMEZ!

değişimine örnek bir kullanım yoktur?

A) Yıldız dağlarını suyun dibine gömdüklerini

anlatacaklar.
B) Akan yıldızlar burada üst üste yığılıp bir dağ

olacaklar.

C) Pınarın üstünde öfkeli bir arı vızıldayarak

gidip geliyordu.

D) Dolaş ırken evinin eşiğine çökmüş bir karart ı

gördü.

E) Kurşunu sağ bac ağından yemiş, bacağı kütük

gibi şişmişti.

23. Adamın sağ bacağındaki yara yüreğini ağzı- CEVAP ANAHTARI

na getirecek kadar sızlıyordu.

Bu cümlede aşağıdaki ses olaylarından 1 2 3 4 5 6
D D B E D B
hagisi yoktur?
7 8 9 10 11 12
A) Ünsüz Değişimi (Yumuşama) A A D E E C
13 14 15 16 17 18
B) Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşme)
E B A B C C
C) Ünlü Düşmesi (Hece Düşmesi) 19 20 21 22 23 24
D) Kaynaştırma Harfi E B C B B B

E) Ünlü Daralması

15