နိရုတ္တိ (စကားဇစ်မြစ်) အမြင်ဖြင့်ပျူနှင့်မွန်လူမျိုးတို့အကြောင်း

www.monlibrary.
com
နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္

ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း
ႏိုင္ဘီေထာ မြန္ျဇာ
www.monlibrary.com
ႏိင
ု ္ဘီေထာ မြန္ျဇာ 2
ပုံႏွိပမ
္ ွတ္တမ္း
စာမူခြင့္ျပဳခ်က္အမွတ္
မ်က္ႏွာဖုံးခြင့္ျပဳခ်က္အမွတ္
ပထမအႀကိမ္ ေဖေဖၚဝါရီလ၊ ၂၀၁၄
အုပ္ေရ ၁၀၀၀
တန္ဖုိး ၃၀၀၀ က်ပ္
ပထမအႀကိမ္ ေဖေဖၚဝါရီလ၊ ၂၀၁၄

အုပ္ေရ ၁၀၀၀
မူပုိင္ မြန္ျဇာ (Monzel)
မ်က္ႏွာဖုံး ေနာက္ခံပုံ - ေလာ့ဗူရီမြန္ေက်ာက္စာ။

ေအာက္ ဆုံးပု-ံ သထုံေဒသ၊ ဝင္းက႐ြာမွ ေျမထည္ေပၚက ဒီဇိုင္း။
အလယ္ပုံ - သထုံ မြနဘ
္ ုရင္မင္းျမတ္တို႕ ဘိသိက္ခံမဂၤလာပြဲ၌
႐ြတဆ
္ ေ
ို သာ ဘိသိက္ခေ
ံ လွ်ာက္ထုံးေက်ာက္စာ။
www.monlibrary.com
3 နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္ ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း
မာတိကာ
1´ ေက်းဇူးတင္စကား (၆)
2´ နိဒါန္း (၈)
3´ ျမေစတီေက်ာက္စာ႐ွိ မြန္၊ ပ်ဴ ႏွင့္ ျမန္မာသုံးဘာသာကို ႏႈိင္းယွဥ္ၿပီး အဓိပၸါယ္ေဖၚထုတ္ျခင္း (၁၁)

4´ ျမေစတီေက်ာက္စာ၏ သုံးသပ္ခ်က္ (၃၉)
5´ မြန္စာအေၾကာင္း (၄၁)
6´ မြန္စာေပအေၾကာင္းႏွင့္ စာေပအမ်ိဳးအစားမ်ား (၄၄)
7´ မြန္ကမၺည္းစာမ်ားႏွင့္ ၎င္းတို႕၏ အေၾကာင္းအရာမ်ား (၄၅)
8´ နိဂုံး (၇၅)
9´ ပ်ဴလူမ်ိဳးအေၾကာင္း (၇၇)
10´ ပ်ဴဘာသာစကားႏွင့္ စာေပအေၾကာင္း (၈၅)
11´ ဟန္လင္းျမိဳ႕မွ ေတြ႕ရသည့္ ပ်ဴကမၺည္းစာမ်ား (၈၉)
12´ သေရေခတၲရာၿမိဳ႕မွ ေတြ႕ရသည့္ ပ်ဴကမၺည္းစာမ်ား (၉၄)
13´ မြန္ဘြဲ႕အမည္အလႉ႐ွင္အုတ္ခြက္ (၁၀၃)
14´ လူမ်ိဳးနာမည္အေၾကာင္း (၁၀၄)
15´ ပ်ဴ ႏွင့္ ပအိုဝ္း (၁၀၇)
16´ နိဂုံး (၁၁၀)
17´ ျမန္မာစာအေၾကာင္း (၁၁၂)

18´ ပင္မမ်ိဳးႏြယ္ (၂) ခုျဖင့္ တည္ေထာင္ေသာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ (၁၁၃)
19´ ျမန္မာစာေပအေၾကာင္း (၁၁၆)
20´ နိဂုံး (၁၂၀)
21´ ေ႐ွးေဟာင္းအေခၚအေဝၚမ်ားႏွင့္ သမိုင္းအေထာက္အထား (၁၂၁)

22´ ေ႐ွးနာမည္မ်ားေလ့လာနည္း (၁၂၁)
23´ သထုံ (၁၂၃)
24´ တိုက္ကုလား (၁၂၅)
25´ ဇုတ္သုတ္ (၁၂၉)
26´ ကတုိက္၊ ေကာ့ဒြတ္၊ ေကာ့ခမယ္ (၁၃၁)
www.monlibrary.com
ႏိင
27´ မုသင္၊ ဇြဲကလာ/ဇြဲဂလာ (၁၃၁)

28´ ဝင္းက၊ အယက္သည္မ (၁၃၂)
29´ က်ိဳကၠသာ၊ မုပၸလင္၊ ဘီးလင္း၊ ႏွင္းပုလဲ၊ ဒုံးဝန္း၊ လကြန္းဗ်ည္း (၁၃၂)
30´ မုတၲမ၊ ေမာ္လၿမိဳင္၊ ဒုံဇင္(ဇရာၿမိဳ႕) (၁၃၃)
31´ ဝါးခ႐ူ (၁၃၅)
32´ ထားဝယ္ (၁၃၇)
33´ တနသၤာရီ (၁၄၁)
34´ တြန္ဆြန္ (ဒုံသုန္) (၁၄၁)
35´ ခ်ီတူး (ဆီတိ) (၁၄၅)
36´ တေကာပါ/တေကာ့ပါ (တကအ္ၐါ) (၁၄၆)
37´ ဗဂိုး (၁၄၉)
38´ ဒဂုံ (၁၅၁)
39´ ဗိုလ္တေထာင္၊ ပုဇြန္ေတာင္ (၁၅၂)
40´ တြံေတြး (၁၅၂)
41´ ပုသိမ္ (၁၅၃)
42´ သန္လ်င္၊ ေဗသုဂၤ ႏွင့္ မိခ်ဲန္ (၁၅၅)
43´ ႀကံဳတူ၊ မိခ်ဲန္၊ ေဝါ (၁၅၆)
44´ ျပည္ (၁၆၀)
45´ အညာေဒသ (၁၆၁)
46´ ပုဂံ (၁၆၁)
47´ နိဂုံး (၁၆၆)
48´ ပ်ဴႏွင့္ မြန္ယဥ္ေက်းမႈေပါင္းကူး (၁၆၇)

49´ လက္စင္းရာအုတ္ (၁၆၇)
50´ ေျမအိုးေျမခြက္မ်ား (၁၇၁)
51´ စာမပါသည့္ ေငြဒဂၤါး (ေနေရာင္သစ္/သီရိဝစၧ) (၁၇၃)
52´ ဘျဒဝထ/သီရိဝစၧ ((၁၇၄)
53´ ျမန္မာျပည္အထက္ပိုင္း ႏွင့္ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္း ခ႐ုသင္းပါဒဂၤါး (၁၇၆)
54´ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ (၁၇၇)
55´ စကားဇစ္ျမစ္အျမင္ျဖင့္ ေရးသည့္ သမိုင္းေၾကာင္း (၁၇၉)
56´ မြန္ႏွင့္ဆိုင္ေသာ ကမၺည္းစာမ်ား (၁၈၄)

www.monlibrary.com
57´ ပရပထုံ မြန္ေက်ာက္စာ (၁၈၅)

58´ က်ိဳကၠသာအုတ္ခြက္ (၁၈၇)
59´ သာလဗူရီမြန္ေက်ာက္စာ (၁၈၈)
60´ ဝတ္မဟာဓါတ္ေစတီေက်ာက္စာ (၁၈၉)
61´ ေလာ့ဗူရီဝတ္ေခါဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေက်ာက္စာ (၁၈၉)
62´ ေအဒီ (၆) ရာစု မွ ေယဓမၼာဂါထာေတာ္မ်ား (၁၉၀)
63´ ကြမ္းဆိပ္႐ြာ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ဂါထာေက်ာက္စာ (၁၉၄)
64´ ေကာ့ဂြန္ဂူေက်ာက္နံရံစာ (၁၉၆)
65´ ေလာ့ဗူရီ မြန္ေက်ာက္စာ (၁၉၇)
66´ ေအဒီ (၈) ရာစုက ထိုင္းႏိုင္ငံ အိဆန္ေဒသမွ အုတ္ခြက္မ်ား (၂၀၁)
67´ ေအဒီ (၈) ရာစုက ထိုင္းႏိုင္ငံ အိဆန္ေဒသမွ သိမ္တိုင္စာမ်ား (၂၀၄)
68´ လာအိုႏိုင္ငံ ဘန္တလတ္ မြန္ေက်ာက္စာ (၂၁၀)
69´ နဂေသနဘုရားမွ အုတ္ခြက္ ((၂၁၁)
70´ ၾတာပ္ေက်ာက္စာ (၂၁၂)
71´ ပိ႑ိတ္ေက်ာက္စာ (၂၁၄)
72´ သထုံကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာ (၂၁၈)
73´ ေကာ့ဂြန္းဂူမတ္ရပ္ဆင္းတုသကၤန္းေဘးေက်ာက္စာ (၂၁၉)
74´ ကြၽန္းေတာ္ကြၽန္းဘုရားပ်က္မွ အုတ္ျပားစာ ((၂၂၀)
75´ ေက်ာက္ဆည္ေက်ာက္စာ (၂၂၁)
76´ ျမစ္သားေက်ာက္စာမြန္မ်က္ႏွာေက်ာက္စာ ((၂၂၂)
77´ ပုဂံ၌ေတြ႕ရသည့္ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ ((၂၂၇)
78´ ပုသိမ္ဘုရားႀကီးေက်ာက္စာ (၂၂၈)
79´ ဝတ္မဟာဓါတ္ဘုရား (၁၃)ရာစု မြန္ေက်ာက္စာ (၂၃၀)
80´ တဝန္းေတာ႐ြာ ဒလၿမိဳ႕နယ္ က်ိဳက္ျဇငံဘုရားေက်ာက္စာ (၂၃၂)
81´ လင္ဖြန္မွ မြန္ေက်ာက္စာမ်ား (၂၃၂)
82´ ဝင္မေနာ၊ ဇင္းမယ္မြန္ေက်ာက္စာ ((၂၄၇)
83´ ႐ွင္ေစာပုဘုရားမွ ေတြ႕ရသည့္ ေ႐ႊေပလႊာ (၂၄၈)
84´ ႐ွင္းမုတၴီဝင္႐ွိ ေခါင္းေလာင္းစာ (၂၅၂)
85´ က်မ္းကိုးစာရင္း (၂၅၃)
www.monlibrary.com
ႏိင
ေက်းဇူးတင္စကား
ကြၽန္ေတာ္၏ ေမြးမိဘႏွစ္ပါးျဖစ္သည့္ အဘ ႏိုင္ဗလိုင္း (နာဲဗၜာဲ) ႏွင့္ အမိ ဣစီေငြအုံးတို႕ကို

႐ွခ
ိ းို ကန္ေတာ့ၿပီး ထိုအနႏၲဂဏ
ို ္းဝင္ ေက်းဇူး႐ွင္ မိဘႏွစ္ပါးတို႕အျပင္ ကြၽန္ေတာ့္ ဘဝ
တေလွ်ာက္လုံး ေက်းဇူးတင္ ထိုက္သူမ်ားကို ဤစာအုပ၌
္ ေက်းဇူးတင္စကား ေျပာပါရေစ။
ပထမဦးဆုးံ ေကာ့ခပုံ႐ြာ ဇာတိ၊ ကမာဝက္ ေထာင္ေကးေက်ာင္း ေက်ာင္းထိုင္ ဆရာေတာ္
ဘဒၵႏၲဝလ
ိ ာသကို ေက်းဇူးတင္စကား ေျပာပါရေစ။ ဆရာေတာ္သည္ ေလာကနိယာမတရားမ်ား
ကို ကြၽန္ေတာ္တု႕ိ နားလည္သေဘာေပါက္ေစရန္ သြန္သင္ဆုံးမ နည္းလမ္းျပေပးခဲ့သူ ျဖစ္သည္။
ဆရာေတာ္၏ ေလာကနိယာမသေဘာတရားမ်ားသည္ ကြၽန္ေတာ့္ဘဝအတြက္ အင္မတန္
အေရးႀကီးသည့္ အုတ္ျမစ္တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ ဆရာေတာ္အတြက္ ေက်းဇူးတင္စကား
ထက္ ျမင့္ျမတ္သည့္စကား ႐ွခ
ိ ့မ
ဲ ည္ဆိုလွ်င္ ထိုစကားသည္သာ ဆရာေတာ္ႏွင့္ ထိုက္တန္
ေပမည္။
ေနာက္ၿပီး မြနေ
္ က်ာက္စာမ်ားကို ေလ့လာႏိုင္ရန္ သင္ၾကားေပးေသာ ဆရာႏိုင္ေမာင္တိုး၊ ဆရာ
ႏိင
ု ္ထြန္းသိနး္ (မြန္အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ ဥကၠဌေဟာင္း) တို႕ကိုလည္းေကာင္း၊ မြန္ေ႐ွးေဟာင္း
စာမ်ားကို ေလ့လာရာတြင္ စနစ္တက် နည္းလမ္းမွန္ကန္မ႐
ႈ ွိေစရန္ သင္ၾကားေပးခဲ့ေသာ
ဆရာႀကီး ႏိင
ု ္ဘ႐ွငက
္ ိုလည္းေကာင္း ဤေနရာကေန ေက်းဇူးတင္စကား ေျပာပါရေစ။ ထိုဆရာ
တို႕၏ ေစတနာျပည့္ဝစြာျဖင့္ သင္ၾကားေပးျခင္း မ႐ွိခဲ့ပါက ဤစာအုပက
္ ုိ ကြၽန္ေတာ္ျပဳစုႏိင
ု မ
္ ည္
မဟုတပ
္ ါ။ ထို႕ေၾကာင့္ ဤစာအုပ္ ျဖစ္ေျမာက္ရန္အတြက္ ထိုဆရာတို႕သည္သာ ညာဏဗီဇ
မ်ိဳးေစ့ခ်ေပးခဲ့ေသာသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ေ႐ွးေဟာင္းသမိင
ု ္းသည္ ေ႐ွးေခတ္ လူသားတို႕၏ ပုံရိပ္လႊာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ လူသားတို႕၏
ပုရ
ံ ိပ္လႊာသည္ လူမေ
ႈ ရး၊ ႏိုင္ငေ
ံ ရး၊ ယုံၾကည္ကိုးကြယ္မႈ၊ စားဝတ္ေနေရး၊ ဒႆနိကေဗဒ၊
ဓါတုေဗဒ ႏွင့္ ပထဝီအေနအထား စသည့္ အေရးမ်ိဳးစုံျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားေသာ ပုံရိပ္လႊာ
တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထိုပံရ
ု ိပ္လာႊ ကို နားလည္သေဘာေပါက္ရန္ အထက္ပါ ပညာရပ္မ်ားကို
အနည္းဆုးံ အေျခခံေလာက္ သိထားရန္ လိုအပ္ေပသည္။ ထိုပညာရပ္မ်ားကို သင္ၾကားေပး
ခဲ့သည့္ ဒိန္းမတ္ႏုင
ိ င
္ ံ ကိုပင္ဟာဂင္ေကာလိပမ
္ ွ ဆရာဆရာမမ်ားကိုလည္း ေက်းဇူးတင္စကား
www.monlibrary.com
မေျပာလွ်င္ ျပည့္စုံမည္ မဟုတ္ပါ။ ထိုအျပင္ ဒိန္းမတ္ႏုင

ိ င
္ ံ အိုတင္စင္ၿမိဳ႕႐ွိ University College
Lillebælt တကၠသိုလ္မွ လူမႈေရးပညာ၊ ႏိုင္ငေ
ံ ရးပညာ၊ ဥပေဒပညာ ႏွင့္ စိတၲေဗဒပညာရပ္
မ်ားကို သင္းၾကာေပးခဲ့သည့္ ဆရာ ဆရာမမ်ားကိုလည္း အထူး ေက်းဇူးတင္စကား ဤေနရာ၌
ေျပာပါရေစ။
စာအုပတ
္ စ္အုပ္ ျဖစ္ေျမာက္ရန္ တိုက္အိမ္တလုံး တည္ေဆာက္ပံႏ
ု င
ွ ့္ တူသည္။ အိမေ
္ ဆာက္ပညာ
သိတတ္ယုံႏွင့္ မလုံေလာက္ပါ။ ေဆာက္လပ
ု ္ေရးအတြက္ လုိအပ္သည့္ ကုနၾ္ ကမ္း ကုနေ
္ ခ်ာမ်ား
ျဖည့္စီးေပးႏိင
ု ္မွသာ အိမတ
္ စ္လုံး ျဖစ္လာႏိုငမ
္ ည္။ ထိုနည္းတူစြာ ဤစာအုပ္ ျဖစ္ေျမာက္ရန္
အတြက္ ကူညီေပးခဲ့သည့္သူ အမ်ားႀကီး ႐ွိေသးသည္။ ေ႐ွးေဟာင္းမြနစ
္ ာမ်ား ႐ုိက္သည့္အခါ
ယခုလက္႐ွိ မြန္ ႏွင့္ ျမန္မာကြန္ျပဴတာစာလုံး (font) သည္ လုံေလာက္စြာ ျဖည့္စြတေ
္ ပးႏိင
ု ္ျခင္း
မ႐ွိသျဖင့္ ရန္ကုနၿ္ မိဳ႕ေန သံလွယ္႐ြာဇာတိ Anonta Mon က ေစတနာျဖင့္ ျဖည့္စီးေပးသည္။
ကြၽန္ေတာ့္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ဝိုင္းဝန္ကူညီေပးသည့္ သူမ်ားမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႕ ေနထိုငသ
္ ည့္
(ဒိနး္ မတ္ႏုင
ိ င
္ ံ ဘြန္ဟြန္ကြၽန္း႐ွိ) ႐ြန္နာၿမိဳ႕ စာၾကည့္တိုက္ ဝန္ထမ္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ႐ြန္နာၿမိဳ႕
စာၾကည့္တိုက္သည္ ေက်းလက္စာၾကည့္တိုက္ တစ္ခသ
ု ာျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ကြၽန္ေတာ္လုိအပ္
သည့္ စာအုပမ
္ ်ား ရ႐ွိႏိုင္ရန္အတြက္ ဒိန္းမတ္ႏုင
ိ င
္ ႐
ံ ွိ တျခားေသာ စာၾကည့္တိုက္မ်ားမွ စာအုပ္
မ်ားကို ထိုဝန္ထမ္းမ်ာက မွာယူေပးခဲ့သည္။ ထိုအျပင္ ရန္ကုနဇ
္ ာတိ စကာၤပူမာွ ေနထိုငသ
္ ည့္
ကိုဝင္းဗိလ
ု ၊္ မြန္ျပည္နယ္ မုဒုံျမိဳ႕မွ ေဒါက္တာညီညီ၊ ေပါင္ၿမိဳ႕မွ မင္းေထာ႐ြတ္ တို႕လည္း
ကြၽန္ေတာ္လ
့ ုအ
ိ ပ္ခ်က္မ်ားကို တတ္ႏုင
ိ သ
္ ည္သေလာက္ ႀကိဳးစားၿပီး ကူညီျဖည့္စြတေ
္ ပးခဲ့သည္။
ေနာက္ဆံးု အေနႏွင့္ အဖက္ဖက္မွ ကူညီေပးခဲ့သည့္ ကြၽန္ေတာ့္၏ ခ်စ္ဇနီး မိကရက္ေထာ

(မိၾကက္ထဝ္) ျဖစ္သည္။ သူ႕အကူအညီ ႏွင့္ သူ႕အားေပးမႈ မရခဲ့လ်ွ င္ ဤစာသည္ ျဖစ္လာႏိင
ု ္
မည္ မဟုတ္ပါ။ ထိုေၾကာင့္ သူ႕ရဲ႕ကူညီမႈ သူ႕ရဲ႕အားေပးမႈသည္ ဤစာအုပျ္ ဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္
အဓိကေသာ့ခ်က္တစ္ချု ဖစ္သည္။
ဤစာျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ကူညီေပးခဲ့သည့္သူအားလုံးကို ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း ဤေနရာ၌

မွတ္တမ္းတင္ၿပီး ဤစာအုပသ
္ ည္ သမိင
ု ္းသုေတသနအတြက္ အေထာက္ကူျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည့္
စာအုပတ
္ စ္အုပ္ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္ဟု ေမွ်ာ္ကိုးရင္း ဤစာလႊာကို ဤမွ်ေလာက္ အဆုံးသတ္ပါရေစ။
ႏိုင္ဘီေထာ မြန္ျဇာ
www.monlibrary.com
ႏိင
နိဒါန္း
သုေတသီမ်ားသည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးအေၾကာင္းကို ပိမ

ု ေ
ို လ့လာသုေတသနျပဳခ်င္စိတ္ ျဖစ္လာေအာင္
ပ်ဴစာ၊ ပ်ဴအႏုပညာလက္ရာ ႏွင့္ ပ်ဴလူေနမႈ အဆင့္အတန္းမ်ားက ဆြဲေဆာင္ေနသည္ဟု ဆိႏ
ု င
ို ္
သည္။ တျခားတဖက္တြင္လည္း သုေတသီမ်ားအတြက္ ခဲယဥ္းေသာ သုေတသနလုပင
္ န္းမ်ားကို
ပိမ
ု ေ
ုိ လ့လာလိုသည္မာွ သံသယ ႐ွိစရာ မလိုပါ။ ကြၽန္ေတာ္က ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနပညာရပ္
ကို ဆည္းပူခဲ့သူတစ္ေယာက္ မဟုတ္ပါ။ သို႕ေသာ္ ေ႐ွးေဟာင္းမြနစ
္ ာမ်ားကို စိတဝ
္ င္တစား
ေလ့လာေနသူတစ္ဥးီ ျဖစ္သည္။ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတေသန ျပဳလုပသ
္ ည့္အခါ ေ႐ွးေဟာင္းပစၥည္း
မ်ားကို အသုံးဝင္သလို ေ႐ွးေဟာင္းစာ အေထာက္အထားမ်ားလည္း အင္မတန္ အသုံးဝင္ သည့္
သုေတသနပစၥည္းတစ္ခု ျဖစ္သည္။
ဤစာအုပ္သည္ မြန္ႏွင့္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း ေလ့လာသည့္စာအုပ္ ျဖစ္သည္ႏင

ွ ့္အညီ မြနစ
္ ာ
မ်ားအျပင္ ပ်ဴစာမ်ားကိုပါ ေလ့လာရန္ လိုအပ္သည္။ ေပ်ာက္ဆုံးသြားၿပီးေသာ ဘာသာစကား
တစ္ခက
ု ို ေလ့လာရန္ လြယ္ကူသည့္ အလုပမ
္ ဟုတ္ပါ။ ေတြ႕႐ွိၿပီးေသာ ပ်ဴေ႐ွးေဟာင္းစာမ်ား
အနက္ မြန၊္ ျမန္မာ၊ ပ်ဴ ႏွင့္ ပါဠိ ေလးဘာသာျဖင့္ ေရးထိုးထားေသာ ျမေစတီေက်ာက္စာကို
အေျခခံၿပီး ေလ့လာလွ်င္ ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ ျဖစ္ႏင
ို ္မည္ဟု ယူဆသည္။ ထိုေၾကာင့္ ဤစာ၌
ျမေစတီေက်ာက္စာကို မြန၊္ ပ်ဴ၊ ျမန္မာ ထိုသံးု ဘာသာကို တူညီေသာ အဓိပၸါယ္ေဝါဟာရမ်ားႏွင့္
ႏႈင
ိ း္ ယွဥၿ္ ပီး ေလ့လာသြားမည္ ျဖစ္သည္။ ထို႕အျပင္ လိုအပ္သလို ပါဠိဘာသာမွ ေဝါဟာရမ်ားကုိ
လည္း အေျခခံၿပီး ပ်ဴေဝါဟာရမ်ားကို အဓိပၸါယ္ ေဖၚထုတသ
္ ြားမည္ ျဖစ္သည္။ ႏႈင
ိ ္းယွဥ္ၿပီး
ေလ့လာသည့္အခါ ထိုလူမ်ိဳးတို႕၏ ခြဲျခားကြာဟပုံမ်ား ေတြ႕ျမင္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
ျမေစတီေက်ာက္စာ႐ွိ မြန္၊ ျမန္မာ ႏွင့္ ပါဠိ သုံးဘာသာကို မြနအ

္ ကၡရာျဖင့္ ေရထိုးထားၿပီး ပ်ဴစာ
ကို ပ်ဴအကၡရာျဖင့္ ေရထိုးထားသည္။ ထိုေက်ာက္စာကို ေလ့လာေသာအခါ ပိမ
ု ုိလြယ္ကူေခ်ာေမြ႕
ေစရန္အတြက္ ေက်ာက္စာ၌ ပါ႐ွိေသာ အကၡရာအားလုံးကို ေခတ္သစ္ မြန္ျမန္မာအကၡရာျဖင့္
အကၡရာခ်င္း ဖလွယ္ၿပီး ႏႈင
ိ ္းယွဥ္ ေလ့လာသြားမည္ ျဖစ္သည္။ ထိ႕ု အျပင္ သဒၵါေလ့လာရန္
အတြက္ ဝါက် တစ္ခၿု ပီးတစ္ခုကို အေျခခံၿပီး ေလ့လာသြားမည္။
www.monlibrary.com
ကမၺည္းစာမ်ားႏွင့္ သမိုင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို အေျခခံၿပီး မြန္စာ ႏွင့္ မြနစ

္ ာေပအေၾကာင္း၊
ပ်ဴစာအေၾကာင္း၊ ျမန္မာစာ ႏွင့္ ျမန္မာစာေပအေၾကာင္းမ်ားကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖၚျပသြားမည္။
နိ႐ုတၲိ (etymology) သို႕မဟုတ္ စကား၏ဇစ္ျမစ္သည္ ကမၺည္းစာမ်ား၌ သာမက ရပ္႐ြာနာမည္
မ်ားတြငလ
္ ည္း ေတြ႕႐ွႏ
ိ င
ုိ ္သည္။ ထိုရပ္႐ြာ နာမည္မ်ားသည္ ေက်ာက္စာႏွင့န
္ ည္းတူ သုေတသန
လုပ္ရာတြင္ အလြန္ တန္ဖုးိ ႐ွၿိ ပီး ခိင
ု ္မာသည့္ အေထာက္အထားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ထိုေၾကာင့္
ျမန္မာႏိင
ု ္ငံ အထူးသျဖင့္ ေ႐ွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈမ်ား ႐ွိရာ ေနရာမ်ား၏ ရပ္႐ြာနာမည္မ်ားကို
ေလ့လာၿပီး အဓိပၸါယ္ ေဖၚထုတ္သြားမည္။
သမိင
ု ္းသုေတသနတစ္ခု အေျဖေဖၚထုတ္ႏုင
ိ ရ
္ န္ ဘာသာစကား အခ်က္အလက္တစ္ခုတည္းျဖင့္
လုံေလာက္သည့္ အေျဖေပးႏိင
ု ္ရန္ အခက္ခဲ႐ွိသလို ေ႐ွးေဟာင္းပစၥည္းသက္သက္သာလည္း
ျပည္စ
့ ံသ
ု ည့္ အေျဖရႏိုင္ရန္ မလြယ္ကူလပ
ွ ါ။ ဥပမာ ထိုင္းႏိင
ု ္ငံေ႐ွးေဟာင္းသုေတသန လုပ္စ
အခ်ိနတ
္ ြင္ ေ႐ွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ားကို အေျခခံၿပီး ထိုငး္ ႏုင
ိ ္ငံသည္ အရင္က အိႏယ
ၵိ ယဥ္ေက်းမႈ
လႊမ္းမိးု ခံခသ
ဲ့ ည့္ လူအဖြဲ႕အစည္း တစ္ခု ေနထိုင္လာခဲ့ေၾကာင္းသာ ေျပာႏိုင္သည္။ ထိုလူ႕
အဖြဲ႕အစည္းသည္ ခေမရ္(ခမာ) သိ႕ု မဟုတ္ လာအို သို႕မဟုတ္ ထိုငး္ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္းကို အယူဆ
အမ်ိဳးမ်ိဳးေပးၾကသည္။ Xuanzang တ႐ုတ္ဘုနႀ္ ကီးခရီးမွတ္တမ္း ၌ ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံ To-lo-
po-ti ေတြ႕ရသည္။ ခရစ္ႏစ
ွ ္ ၁၈၈၄ တြင္ Samuel Beal က ၎င္းတ႐ုတ္မတ
ွ တ
္ မ္းကို ေလ့လာၿပီး
To-lo-po-ti အမည္သည္ သကၠတဘာသာအျဖစ္ ဘာသာျပန္မည္ဆလ
ုိ ်ွ င္ “ဒြါရဝတီ” ျဖစ္ႏုင
ိ ္
ေၾကာင္း ၎င္းသည္ ယခု ထိုင္းႏိင
ု ္ငံအလယ္ပိုင္း၌ တည္႐ွိေၾကာင္း အႀကံျပဳခဲ့သည္။ ေနာက္ ႏွစ္
အနည္းငယ္တြင္ Paul Pelliot က ထိုႏိုင္ငသ
ံ ည္ မြန္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။ ေနာက္ပင
ို ္း
စာပါသည့္ ေ႐ႊဒဂၤါးတစ္ခု ေတြ႕ရၿပီး Samuel Beal အျမင္က မွနက
္ န္ေၾကာင္း အသိမတ
ွ ္
ျပဳႏိုင္ၿပီး ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံမာွ ေတြ႕ရသည့္ ေက်ာက္စာမ်ား ဘာသာျပန္ အဓိပၸါယ္ေဖၚထုတ္ၿပီးသည့္
ေနာက္ ဒြါရဝတီသည္ အိႏယ
ၵိ ယဥ္ေက်းမႈ လႊမး္ မိးု ခဲ့သည့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕ႏိင
ု င
္ ံ ျဖစ္ေၾကာင္း
သံသယကင္း႐ွငး္ စြာ လက္ခံလာၾကသည္။
ျမန္မာျပည္၌ ေတြ႕ရသမွ် ေ႐ွးေဟာင္းပစၥည္းအားလုံးလိုလိုႏွင့္ လူသားႏွင့္ နီးစပ္သည့္ ေမ်ာက္

အ႐ုိး ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပႂ္ ကြငး္ မ်ားကို ပ်ဴ ဟု လြယ္လြယ္ေလးႏွင့္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ မခ်ၾကပါႏွင့။္
႐ႈေထာင့္ မ်ိဳးစုံ သုေတသနလုပ္ၿပီးမွ အေျဖေပးလွ်င္ ပုိမိုမွန္ကန္ႏုင
ိ မ
္ ည္။ ျမန္မာႏိင
ု ္ငံမွ ေတြ႕ရ
သည့္ ေက်ာက္ေခတ္သုံးကိရိယာ ေက်ာက္ေခတ္လက္ရာမ်ား၏ ပုံစံတူမ်ားသည္ ထိုငး္ ႏုင
ိ ္၌
လည္း ေတြ႕ရသည္။ ဒါေတြကို သုေတသနဆက္လုပရ
္ န္ အမ်ားႀကီး လိအ
ု ပ္ေနေသးသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
သိ႕ု ျဖစ္၍ ဤစာအုပသ

္ ည္ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနပညာ႐ွင္ (Archæologist) တိ႕ု စနစ္တက်
ေလ့လာခဲ့သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို ကိုးကားၿပီး မိမိေတြ႕႐ွိရေသာ စကားဇစ္ျမစ္ အေထာက္
အထားမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစပ္ၿပီး မြနႏ
္ ွင့္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕၏ ေနာက္ခသ
ံ မိင
ု ္းေၾကာင္းမ်ားကို
အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖၚထုတ္သြားမည္။
ေလးစားစြာျဖင့္
ႏိင
ု ္ဘီေထာ မြန္ျဇာ
www.monlibrary.com
ျမေစတီေက်ာက္စာ႐ွိ မြန္၊ ပ်ဴ ႏွင့္ ျမန္မာ သုံးဘာသာကို

ႏႈိင္းယွဥ္ၿပီး အဓိပၸါယ္ေဖၚထုတ္ျခင္း
အကၡရာျပန္
(မြန္) ။ၿꩠီ။နေမာဗုဒါၶ ယ။ ၿꩠီ။ သာသ္ေက်က္ဗဒ
ု ၶတေလꩦယ္ကုလိအာရ္ ေမာယ္လၛိမ္တေ
ု ရာဝ္ကႅံၐါရ္
စြသ္ဒိၫၥာမ္စှာမ္တုယ္။ ေဍယ္ဍဳင္အရိမဒၵနပုရ္ေဝါအ္ သဿိင္ၿꩠီႀတိဘုဝနာဒိတ်ဓမဿရာဇ္ဒသ္။
(ပ်ဴ) ။သိရိ။ ဒထဂ့ဒ ၐေဒ့ါ ၐံး ၐိး့ ပၵဴ႕ သၢဳ ဒ့း ၐ တြ ထူ သြာ ထ ႀဟံ ဥ သှိး ၐိး့ တြံး ့ထဒံ့ ။ ယံ
တႎ ၿပိး ရိမဓနဗူ ဥမိ ၐိး့သိ။ ႀသိ ႀတိဘုဝ့နဒႎ့တဓ
ွ မရဇ ဥမိ ၐိး့ သိ။
(ျမန္မာ)။ၿꩠီ။ နေမာဗုဒၶါယ။ပု႐ွာသၡင္သာသနာ အႏွစတ
္ စ္ေထာင္ေျခာက္႐ွာႏွစ္ဆာယ္ ေဟတ္ႏစ
ွ ္
ေလာန္လိယ္ၿပီရကာ။ ဤအရိမဒၵနပုရ္မည္ သုျပည္ႏိက
ွ ္အာ။ ၿꩠီႀတိဘုဝနာဒိတ်ဓမၼရာဇ္
မည္ သုမင္ဖႅစ္ဨအ္။
ျမန္မာျပန္
(မြန္) သီရိ။ နေမာဗုဒၶါယ။ သီရ။ ငါတို႕အ႐ွင္ ဗုဒၶဘုရား သာသနာေတာ္ တစ္ေထာင့္ ေျခာက္ရာ
ႏွစ္ဆယ့္ ႐ွစႏ
္ ွစ္လြန္ေလၿပီးေနာက္။ ဤအရိမဒၵနပူရ္ၿမိဳ႕၌ ၿꩠီႀတိဘုဝနာဒိတ်ဓမၼရာဇ္မင္း ျဖစ္၏။
(ပ်ဴ)။သီရိ။ တထာဂတဘုရားကို ႐ွခ

ိ းို သည္။ ထိုျမတ္ဘုရား၏ သာသနာ တစ္ေထာင့္ေျခာက္ရာ
ႏွစ္ဆယ့္႐ွစ္ႏစ
ွ လ
္ ြန္ေလရကာ။ ယင္းရိမဓနဗူမည္ေသာၿမိဳ႕၌ မင္းျဖစ္၏။ ႀသိႀတိဘုဝ့နဒႎ့တဓ
ု မရဇ
ဟုေသာ သူ႕အမည္ ျဖစ္၏။
(ျမန္မာ) ။သီရိ။ နေမာဗုဒၶါယ။ ဘုရားသခင္သာသနာ အႏွစတ

္ စ္ေထာင္ေျခာက္ရာ ႏွစ္ဆယ့္
႐ွစ္ႏစ
ွ ္ လြန္ေလၿပီးရကာ။ ဤအရိမဒၵနပုရ္မည္ သုျပည္၌အား။ ၿꩠီႀတိဘုဝနာဒိတ်ဓမၼရာဇ္မည္
သုမင္ျဖစ္၏။
ႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္
ပဏာမပုဒ္
။ၿꩠီ။ နေမာဗုဒၶါယ။ ၿꩠီ။
။ သိရိ ။
။ၿꩠီ။ နေမာဗုဒၶါယ။
www.monlibrary.com
ႏိင
အခ်ိနျ္ ပ (၁)
ေက်က္ ဗုဒၶ တိေလꩦ တုယ္ သာသနာ ေမာယ္ လၛမ

ိ ္ တုေရာဝ္
ယ္
ဒထဂ့ဒ ၐေဒါ့ ၐံး ၐိး့ ပၵဴ႕ သၢဳ ဒ့း ၐ တြ
ပု႐ွာ သၡင္ ၿပီ သာသနာ တစ္ ေထာင္ ေျခာက္
အခ်ိနျ္ ပ (၂)
ကႅံ ၐါရ္ စြဟ္ ဒိၫၥာမ္ စှာမ္ ကုလိ အာရ္
ထူ သြာ ထ ႀဟံ ဥ သှိး ၐိး့ တြးံ ့ ထ ဒံ့
႐ွာ ႏွစ္ဆာယ္ ဆာယ္ ေဟတ္ ႏွစ္ ၿပီ ေလာန္ ရကာ?
ေနရာျပပုဒ္
ေဝါအ္ ေဍယ္ ဍဳင္ အရိမဒၵနပုရ္ ဣေမာအ္ ေဂါး ဒသ္
ယံ တႎ ၿပိး ရိမဓနဗူ ဥမိ ၐိး ့ သိ။
ဤ ႏွက
ိ ္ ျပည္ အရိမဒၵနပုရ္ မည္ ဖႅစ္
ဝါက်
ၿꩠီႀတိဘုဝနာဒိတ်ဓမၼရာဇ္ ဣေမာအ္ ေဂါး ဒသ္
ႀသိ ႀတိဘုဝ့နဒႎ့တဓ
ွ မရဇ ဥမိ ၐိး့ သိ။
ၿꩠီႀတိဘုဝနာဒိတ်ဓမၼရာဇ္ မည္ ဖႅစ္
႐ွင္လင္ခ်က္
ဤေနရာတြင္ မြန္ ႏွင့္ ျမန္မာမူ၌ ဝါက်တစ္ခတ
ု ည္း ျဖစ္ေသာ္လည္း ပ်ဴမွာ ဝါက်ႏွစ္ခု
ခြဲထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ဒထဂ့ဒ (ပ်ဴ) - တထာဂတ။ ေ႐ွးဘုရားမ်ားကဲ့သ႕ို အလားတူေသာ ဘုရားမ်ား။
ေဒါ့ (ပ်ဴ) - ႐ွိခိုးသည္။ ပ်ဴသခၤ်ဳိငး္ ဂူေက်ာက္စာအမွတ္ (E) ၌ ဟိ အေ႐ွ႕မွာ (ၐ) ေတြ႕ရသည္။ ဟိ

သည္ ေသသည္ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ ႀကိယာပုဒျ္ ဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေဒါ့ သည္လည္း
ႀကိယာပုဒ္ျဖစ္ႏိုင္သည္ဟု ယူဆသည္။ မြန္မူ ႏွင့္ ျမန္မာမူတုိ႕သည္ နေမာဗုဒၶါယ (ဗုဒၶါယ၊
www.monlibrary.com
ျမတ္စြာဘုရားအား။ နေမာ၊ ႐ွိခိုးသည္။) ဟု ေတြ႕ရသည္။ ဗုဒၶါယ (သို႕) ဗုဒၶ ေနရာတြင္ ပ်ဴမူ၌

ဒထဂ့ဒ (တထာဂတ) ဟု ေတြ႕ရသည္။ ၐေဒါ့ သည္ ႐ွိခိုးသည္ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ ပါဠိေဝါဟာရ
နေမာ ကို ပ်ဴလို ဘာသာျပန္ထားသည္ဟု ဆိႏ
ု ုိင္သည္။
ပု႐ွာ (ျမန္) - ဘုရား။ ျမန္မာေက်ာက္စာမ်ား၌ ပုႀဟာ၊ ဘု႐ွာ၊ ဖု႐ွာ၊ ဖုရာ ေတြ႕ရသည္။

႐ွမး္ ေတြက (ဖရ) ဟုေခၚသည္။ ေဝါဟာရ ဆင္းသက္လာပုမ
ံ ွာ အျမင္အမ်ိဳးမ်ိဳး႐ွိေသာ္လည္း
ပညာ႐ွငမ
္ ်ားက (ဝရ) ပါဠိ သို႕မဟုတ္ သကၠတ မွ ဆင္းသက္လာသည္ဟု ယူဆၾကသည္။
ၐံး (ပ်ဴ) - ေတာ္ (ျမတ္ေသာ)။ ျမတ္သည္၊ ျမတ္ေသာ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ သကၠတ/ပါဠိ (ဝရ)

မွ ဆင္းသက္လာသည္ဟု ယူဆသည္။ ဒြါရဝတီေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ား၌ “ျဝး” ဟု ေတြ႕ရသည္။
ယခု ျမန္မာစကားႏွင့္ ဆိုလ်ွ င္ “ေတာ္” ႏွင့္ အဓိပၸါယ္တူသည္။ ဥပမာ - သံဃာ(ေတာ္)၊
ႏွမ(ေတာ္)၊ ေမာင္(ေတာ္)၊ (ေတာ္)ဝင္မိသားစု စသည္ျဖင့္။
“ ၐံး” ေဝါဟာရ ေနရာ၌ မြနမ

္ ွာ ေဝါဟာရ အမ်ိဳးမ်ိဳး ႐ွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဥပမာ -
ဘုရင္မင္းျမတ္ကို မြနမ
္ ွာ “တိလꩦ”။ ရတနာသုံးပါဝင္ ဘုရား၊ တရား ႏွင့္ သံဃာ တိ႕ု ကို
လူတစ္ဥးီ ခ်င္း၏ ေလးစားကိုးကြယ္မႈကို ခံသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ “ကြၽႏု္ပ၏
္ သခင္” လိ႕ု
အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “တိေလꩦယ”္ (တိလꩦ + ဨယ္ = တိေလꩦယ္)။ သံဃာ အေနႏွင့္ မဟုတ္ဘဲ
ဆရာေတာ္တစ္ပါးအတြက္ကို ကြၽႏုပ
္ ္တို႕သခင္လ႕ုိ အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ တိလꩦေပါယ္ (တၜပယ
ို ္)။
ဟံသာဝတီေခတ္ေရာက္ေတာ့ ဘုရင္းမင္းျမတ္သည္ ျပည္သူတို႕သခင္လ႕ုိ အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ
(တၜညး) (တလ+ မႛး)။ စသည္သ႕ို ေဝါဟာရ ႂကြယ္ဝမွဳကို ေတြ႕ရသည္။
ျမန္မာမူ၌ ပ်ဴ “ၐံး” ေဝါဟာရ ေနရာတြင္ “သခင္” ဟု ေတြ႕ရၿပီး တခ်ိဳ႕ေနရာ၌ “သု” လိ႕ု
ေရထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ “သု” သည္ ပါဠိေဝါဟာရျဖစ္ၿပီး “ေကာင္းျမတ္ေသာ”
အဓိပၸါယ္႐ွိသည္။ ထုိေနရာတြင္ ယခု ျမန္မာစကား၌ (ေတာ္) လို႕ ေရးၾကသည္။
ၐိး့ (ပ်ဴ) - (သည္)။ “ၐိး့” ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အျမင္ခ်င္း မတူသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ အမ်ားက

(အတိက္ၫႊန္ကိနး္ ) ယခုေခတ္ ျမန္မာစာႏွင့္ (ၿပီး) ႏွင့္တသ
ူ ည္ဟု ယူဆၾကသည္။ သို႕ေသာ္
ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာေသာအခါ နာမ္ပဒ
ု ္ေနာက္လိုက္ မြနစ
္ ာ (ေဂါး) ႏွင့္ တူၿပီး ျမန္မာစာ
ႏွင့္ဆုိ “သည္” (ဥပမာ- သူသည္၊ သူမသည္) ႏွင့္ တူသည္။ ေနာက္ၿပီး (ကိုယ္စားျပဳနာမ္္စား)
လည္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ဥပမာ “ၐံး” သည္ ျမတ္ေသာ အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ နာမဝိေသသနပုဒ္
www.monlibrary.com
ႏိင
ျဖစ္သည္။ ၐံးၐိး့ (ျမတ္ေသာထိုသူသည္) ဟု ေတြ႕ရေသာအခါ “ၐိ႕း” သည္ နာမ္စား ႏွင့္

ကိုယ္စားျပဳနာမ္စားပုဒ္ ျဖစ္သည္ဟု ေသခ်ာသေလာက္ ေျပာႏိုင္သည္။
ဥ(ပ်ဴ) - ပိုင္ဆင
ို ္ျပဝိဘတ္၊ ၏။ ဥ သည္ ပိင
ု ဆ
္ င
ုိ ျ္ ပဝိဘတ္ preposition ျဖစ္သည္။ ဥသှိး
(၏ႏွစ)္ ၊ ဥမိ (၏ အမည္)၊ ဥသး (၏သား) စသည္ျဖစ္ ေတြ႕ရသည္။
သှိး (ပ်ဴ) - ႏွစ္။ မြန္ က စှာမ္။ စ က သ ျဖစ္သြားၿပီး ယခုေခတ္မြန္က သှာံ။
တြံး့ (ပ်ဴ) - လြန္။ ျမန္မာေဝါဟာရ လြန္ ႏွင့္တူသည္။ မြနေ

္ ဝါဟာရ (ကုလိ) ႏွင့္တူသည္။
ဟံသာဝတီေခတ္ ေလာက္တြင္ မြန္တို႕သည္ မိမမ
ိ ူရင္းစကား “ကလိ” ႏွင့္ ျမန္မာစကား
ေလာန္/လြန္ (ကလိေလာန္) ႏွစ္ခစ
ု လုံး ေပါင္းၿပီး ေရးသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ေခတ္သစ္
မြနစ
္ ကားမွာ “ကလိ” ကို အသုံးနည္းလာၿပီး ျမန္မာတို႕ထံမွ ေမြးစားခဲ့ေသာ ေလာန္/လြန္ ကိုသာ
အသုံးမ်ားလာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ယံ (ပ်ဴ) - ယင္း။ ပုဂံေခတ္ မြနေ

္ က်ာက္စာတြင္ (ယင္ဍဳင္အရိမဒၵနပူရ္) ဟု ေတြ႕ရသည္။
ထိုထက္ ေ႐ွးက်ေသာ မြနေ
္ က်ာက္စာမ်ား၌ “ယင္” (မြန္ေဝါဟာရ) ကို မေတြ႕ရေသးပါ။ “ယင္”
ေနရာ၌ “ေဝါအ္ (ဝြ)ံ ” သို႕မဟုတ္ “ေနအ္ (ဏအ္)” ေတြ႕ရသည္။ “ေနအ္” သည္ ခမာေက်ာက္စာ၌
ပိမ
ု ေို တြ႕႐ွိရၿပီး “ေဝါအ္” ကို မြန္ေက်ာက္စာမ်ား၌ အမ်ားဆုးံ ေတြ႕ရသည္။ မြန္တို႕၌ ပါဠိစာကို
နိႆယ် ေပးသည္အ
့ ခါ နာမ္ပဒ
ု ္အေ႐ွ႕မွာ “ယင္” ကို ေရးတပ္သည္။ ဥပမာ ေ႐ႊစည္းခုံ
ေက်ာက္စာ (က၊ ၃) မွာ “သက်မုနိဘဂဝါ ယင္က်ာက္ဗဒ
ု ၶတေလꩦယ္သက်မုနိ ” ဟု ေတြ႕ရသည္။
ထိုအေထာက္အထားမ်ားကို ၾကည့္ၿပီး “ယင္” သည္ ပ်ဴတိ႕ု ၌ ေတြ႕ရသလို မြနမ
္ ွာလည္း
အက်ယ္တဝင့္ အသုံးျပဳေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ မြန္တို႕က ပ်ဴထံမွ ထို “ယင္” ေမြးစားထား
သည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ ယူဆသည္။
တႎ (ပ်ဴ) - ေနရာျပဝိဘတ္ ။ တႎ သည္ တခ်ိဳ႕ပညာ႐ွငတ

္ ု႕ိ က ျမန္မာစကား တိုငး္ (ျပည္) ႏွင့္တူ
သည္ဟု အဓိပၸါယ္ဖြင့္ထားသည္။ ကြၽန္ေတာ့္အျမင္အရ ျမန္မာေဝါဟာရ “၌” သိ႕ု မဟုတ္ “တြင္”
ႏွင့္ အဓိပၸါယ္တူေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ပုဂံေခတ္ မြနေ
္ က်ာက္စာ၌ “တိရ္ေဍယ္” ႏွင့္ “ေဍယ္”
ႏွစ္မ်ိဳး ေတြ႕ရသည္။ “တိရ္ေဍယ္” သည္ အတြင္း (inside) လိ႕ု အဓိပၸါယ္ရၿပီး “ေဍယ္” သည္
သာမန္ “၌” (in) ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုေ
ိ သာ္ မြနတ
္ ု႕ိ သည္ မိမိ၌ တြင္ လိ႕ု
အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “ေဍယ္” သာမန္ စကားလုံးသာ ႐ွိၿပီး အတြငး္ ေဝါဟာရအတြကက
္ ို “ေဍယ္”
www.monlibrary.com
ႏွင့္ အဓိပၸါယ္တူေသာ “တႎ” ပ်ဴေဝါဟာရကို ယူၿပီး ႏွစ္ခစ

ု လုံးကို ပူးတြၿဲ ပီး “တိရ္ေဍယ္” ဟု
ေရးသည့္အခါ “အတြငး္ ” ဟု အဓိပၸါယ္ေဆာင္ေသာ ေဝါဟာရအသစ္တခု ရသြားသည္ဟု
ဆိႏ
ု င
ုိ ္သည္။
ၿပိး (ပ်ဴ) - ၿမိဳ႕။ ၿပိး သို႕မဟုတ္ ျပည္ ကို ၿမိဳ႕ဟု အဓိပၸါယ္ေဆာင္ေသာ ပ်ဴစကားလုံးသည္
သုေတသီမ်ားအတြက္ သုေတသနျပဳရန္ အေထာက္အထားေကာင္းေသာ ေဝါဟာရတစ္ခုဟု
ဆိႏ
ု င
ုိ သ
္ ည္။ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီး မထူေထာင္ခင္ လူတုိ႕သည္ အုပ္စုအလိက
ု ္ ဟိုတစ္စု ဒီတစ္စု
ေနထိုင္ခ့ၾဲ ကသည္ကိုမာွ သဘာဝတစ္ခပ
ု င္ ျဖစ္သည္။ လူဦးေရ မ်ားလာသည့္အခါမွ ၿမိဳ႕ျဖစ္လာ
သည္။ မိမိလူမ်ိဳး၏ အဓိကက်သည့္ၿမိဳ႕ သိ႕ု မဟုတ္ ျမိဳ႕ေတာ္ကို အထူးအမည္နာမ ေပးစရာ
မလုိဘဲ သိ႕ု မဟုတ္ နာမည္႐ွိေသာ္လည္း နာမည္ကို မေခၚဘဲ “ၿမိဳ႕” သာေခၚဆိလ
ု ာသည္။
ထိုေၾကာင့္ “ၿမိဳ႕” ဟု အဓိပၸါယ္ေဆာင္ေသာ “ျပည္” သည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕ အဓိကက် အစကတည္း
က ေနထိုင္ခ့သ
ဲ ည့္ ေနရာလို႕ ေျပာႏိုင္သည္။
ထိုနည္းတူစြာ ထားဝယ္ၿမိဳ႕ သည္ (ဒှာဲ) သို႕မဟုတ္ (ဒှာဲဝဲါ) ေနရပ္ သို႕မဟုတ္ ေနရာလို႕ အဓိပၸါယ္
႐ွိေသာ မြန္ေဝါဟာရ (ဒိရ္ဒါယ္ - ဒဒါယ္ - ထဒါယ္ - ထဝဲါ) မွ ဆင့္ကဲဆင့္ကဲ ေျပာင္းလဲလာ
သည္။ ထိုေၾကာင့္ ထားဝယ္ အနီးတဝိုက္႐ွိ ၿမိဳ႕ျပမ်ားအနက္မွ ထားဝယ္ၿမိဳ႕သည္ ပထမဦးဆုးံ
ျဖစ္ၿပီး မူလက မြန္လူမ်ိဳးတို႕ ေနထိုင္ခ့သ
ဲ ည့္ၿမိဳ႕ဟု ေသခ်ာစြာ ေျပာႏိုင္သည္။
မိ (ပ်ဴ) - အမည္။ ကြၽန္ေတာ္ ေလ့လာေနသည့္အခ်ိနတ

္ ြင္ ဥမိ ႏွစ္ခစ
ု လုံးေပါင္းမွ “အမည္”
အဓိပၸါယ္ရသည္ဟု ထင္သည္။ သိ႕ု ေသာ္ ပ်ဴေဝါဟာရမ်ား ျပန္ၾကည့္သည့္အခါ ပ်ဴစကားသည္
အမ်ားအားျဖင့္ အသံတခု အဓိပၸါယ္ တမ်ိဳး ဘာသာစကား ျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ထိ႕ု ေၾကာင့္ “ဥ” သည္ ဝိဘတ္ျဖစ္ၿပီး “မိ” သည္ အမည္ ျဖစ္သည္။ “ဥမိ” သူ႕အမည္ ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည္။
သု (ျမန္) - ေတာ္။ သု သည္ ယခုေခတ္ ေသာ ႏွင့္တူသည္ဟု တခ်ိဳ႕က ယူဆၾကသည္။

ကြၽန္ေတာ္အ
့ ျမင္၌ “သု” သည္ ပါဠိေဝါဟာရျဖစ္ၿပီး ျမတ္ေသာ၊ ယခုေခတ္ျမန္မာစကားႏွင့္ဆိရ
ု င္
“ေတာ္” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိသည္ဟု ယူဆသည္။
သိ (ပ်ဴ) - ျဖစ္သည္။ (ႀကိယာပုဒ္)။ ပုဂံေခတ္၌ ေရးသည့္ မြနစ

္ ာအားလုံးသည္ ႀကိယာတစ္ခက
ု ို
အနာဂတ္ပဒ
ု က
္ ို ၫႊနး္ လိုလွ်င္ ႀကိယာအေ႐ွ႕မွာ “သ”ကို ထည့္ေရးသည္။ တခ်ိဳ႕ေနရာတြင္ “သိ”
www.monlibrary.com
ႏိင
ဟု ေတြ႕ရသည္။ “သ” ႏွင့္ “သိ” ႏွစ္ခစ

ု လုံးသည္ အဓိပၸါယ္ခ်င္း အတူတူသာ ျဖစ္သည္။ မြနတ
္ ု႕ိ
အနာဂတ္ပဒ
ု ္ျပစကားလုံး “သ” သိ႕ု မဟုတ္ “သိ” သည္ ပ်ဴတိ႕ု ထံမွ ေမြးစားထားသည္ဟု
ယူဆႏိုင္သည္။
ဂှေက်က္သဿိငေ
္ ဂါးဟ္ေမာယ္ ႀတိေလာကဝဋံသကာေဒဝီ ဣေမာအ္။
ဥ ေဒါ့း ဒၐံး ဥေဝ့ါး မယး ႀတိေဠာဂဝဒသဂေဒ့ဝိ့ ၐိး့ သိ ဥမိ။
ထိဝ္မင္ဨအ္ ပါယ္မယာတစ္ေယာက္သုကာ ႀတိေလာကဝဋံသကာေဒဝီမည္ဨအ္။
(မြန)္ မင္း၏ မိဖုရားတစ္ပါးသည္ ႀတိေလာကဝဋံသကာေဒဝီ မည္၏။
(ပ်ဴ) ျမတ္ေသာမင္း၏ မယား ႀတိေဠာဂဝဒသဂေဒ့ဝိ့သည္ ျဖစ္သည္ သူ႕အမည္။
(ျမန္) ထိုမင္း၏ ပါယ္မယားေတာ္ တစ္ေယာက္ကာ ႀတိေလာကဝဋံသကာေဒဝီ မည္၏။
ေမာယ္ ဂှေက်က္ သဿိင္ ႀတိေလာကဝဋံသကာေဒဝီ ေဂါးဟ္ ဣေမာအ္
ဥ ေဒါ့း/ ဒ ၐံး ဥေဝ့ါး မယး ႀတိေဠာဂဝဒသဂေဒ့ဝိ့ ၐိး့ ဥမိ။
ေဝါ့း သိ
ဨအ္ ထိဝ္ တစ္ ပါယ္ မင္ မယာ ႀတိေလာကဝဋံသကာေဒဝီ ဖႅစ္ (အ)မည္
ဂှေက်က္ (မြန္) မိဖုရား။ မိဖရ

ု ားကို ဂနက်ိဳက္ (ဂှက်ာက္)၊ ဘုရင္မင္းျမတ္ကို ဂနသမိနး္ (ဂှသဿိင္)
ဟု ပုဂံေခတ္ မြနေ
္ က်ာက္စာမ်ားမွ ေတြ႕ရသည္။ “ဂှ” သည္ ျမတ္ေသာ၊ ျမတ္သည္ ဟု အဓိပၸါယ္
႐ွိေသာ “ဝရ” သကၠတ/ပါဠိမွ လာသည္ဟု ယူဆသည္။ ဒြါရဝတီမြန္တို႕က “ျဝး” ဟု ေတြ႕ရသည္။
မြနအ
္ ေခၚ ဂနက်ိဳက္ (ဂှက်ာက္)ကို ဤျမေစတီေက်ာက္စာ၌ ျမန္မာဘာသာ၌ “ပါယ္မယာ” ဟု
ေတြ႕ရသည္။ ပါယ္မယာ သည္ မြန္ေဝါဟာရ “ဂနက်ိဳက္” အဓိပၸါယ္ကို ဘာသာျပန္ၿပီး
ျမန္မာေဝါဟာအသစ္ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ေနာက္ၿပီး မိဖုရား ဟု ျမန္မာစကားသည္လည္း မြန္စကား
(ဂှေက်က္၊ ဂှ - ျမတ္ေသာ၊ က်ာက္ - ေလးစားေထာက္ေသာ၊ ပူေဇာ္ခံ ေထာက္ေသာ၊
ဘုရား/ဖုရား) ကို အေျခခံၿပီး ျမန္မာေဝါဟာရအသစ္ တီထြင္ထားသည္ဟု ဆုိႏိုင္သည္။
www.monlibrary.com
ဣေမာအ္ (မြန္) - မည္၏။ တျခားေနရာတြင္ “မဣေမာအ္” ဟု ေတြ႕ရသည္။ ဤေက်ာက္စာ၌

“မ” မေတြ႕ရပါ။ “မ” သည္ မြနတ
္ ုိ႕၏ ပုဒ္စပ္နာမ္စား သို႕မဟုတ္ ပိင
ု ္ဆင
ို ္ျပဝိဘတ္ ျဖစ္သည္။
ယခုေခတ္ျမန္မာစာ “ေသာ” ႏွင့တ
္ သ
ူ ည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဤဝါက်သည္ “ဣေမာအ္”ကို ႀကိယာ
အျဖင့္ သုံးထားသည့္အတြက္ေၾကာင့္ “မ” မထည့္ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ေကာန္ဂှေက်က္ေဂါးဟ္ ရာဇကုမာရ္ ဣေမာအ္။
ေဎါ ဥ သး ရဇဂုမ ၐိး့ သိ ဥမိ။
ထိဝ္ပါယ္မယာသာ တမုေလဟ္ ရာဇကုမာရ္ မည္ဨအ္။
(မြန္) မိဖုရား၏သားသည္ ရာဇကုမာရ္ မည္၏။
(ပ်ဴ) ထိုသ႕ူ သား ရဇဂုမသည္ ျဖစ္သည္ သူ၏အမည္။
(ျမန္) ထိုပါယ္မယာသား တကယ့္ျဖစ္သူသည္ ရာဇကုမာရ္ မည္၏။
ဂှေက်က္ ေကာန္ ရာဇကုမာရ္ ေဂါးအ္ ဣေမာအ္။
ေဎါ ဥ သး ရဇဂုမ ၐိး့ သိ ဥမိ။
ထိဝ္ ဨအ္ သာ ရာဇကုမာရ္ (အ)မည္
တမုေလဟ္ (ျမန္) - ။ တမုေလဟ္ သည္ ဤေက်ာက္စာ၌ ျမန္မာမူ၌သာ ေတြ႕ရၿပီ မြန္ ႏွင့္

ံ က်ာက္စာ(ခ၊ ၁၀) မွာ (ယင္ယသ္
ပ်ဴမူမာွ မေတြ႕ရပါ။ ထိုေဝါဟာရႏွင့္ တူညီေသာ ေ႐ႊစည္းခုေ
ဂှသဿိင္ ၿꩠီႀတိဘုဝနာဒိတ်ဓမၼရာဇ ေဂါးစိ အုတ္ဇိေနꩦာက္ ဇမၺဳဒိပ္ မုေလး ေဍးႂသၸာကတ္) “မုေလး”
ကို ဆရာဦးခ်စ္သိနး္ က မြန္ေက်ာက္စာေပါင္းခ်ဳပ္၌ “အလုံးစုံေသာ” ဟု အဓိပၸါယ္ ဖြင့ထ
္ ား
သည္။ ကြၽန္ေတာ့္အေနႏွင့္ “မုေလး” ၏ အဓိပၸါယ္သည္ တစုံတရာ (သို႕) အရာတစ္ခခ
ု ုကို
အေလးအနက္ ျဖစ္ေစသည့္ ဝိေသသနျပဳပုဒ္ ျဖစ္ႏင
ို ္သည္ဟု ယူဆသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္
ဆိေ
ု သာ္ ထိဝ္ပါယ္မယာသာ တမုေလဟ္ ရာဇကုမာရ္ မည္ဨအ္။ သည္ (ထိုမိဖရ
ု ား၏သား
တကယ္ျဖစ္(သူ) ရာဇကုမာရ္ မည္၏။) ဒါမွမဟုတ္ “မိဖရ
ု ား၏ တစ္ဥးီ တည္ေသာသားသည္
ရာဇကုမာရ္ မည္၏) ဟု ယခုေခတ္ ျမန္မာစာ၏ အဓိပၸါယ္ရသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
သဿိငေ
္ ဂါးဟ္ ကိလ္ ဍိက္ပိတြာည္ ကုဂှေက်က္ေဂါးဟ္။
ဥဝံ ၾတး ေရာ ေဟား ၐိး့ ပံးေတား။
ထိဝ္မင္ကာ ေက်ာန္သုံေ႐ြာဟ္ေတဟ္ ပါယ္မယာအာ ပိယ္ဨအ္။
(မြန္) မင္းသည္ ကြၽန္သံးု ႐ြာကို မိဖရ
ု ားအား ေပး၏။
(ပ်ဴ) သူ႕မင္းသည္ ကြၽန္သံးု ႐ြာကို သူမအား ေပး၏။
(ျမန္) ထိုမင္းကာ ကြၽန္သံးု ႐ြာကို ပါယ္မယားအား ေပး၏။
သဿိင္ ဍိက္ ကြာန္ ပိ ေဂါးဟ္ ကိလ္ (ညး)?
ဥဝံ ၾတး ေရာ ေဟား ၐိး့ ပံး ေတား။
မင္ ေက်ာန္ ေ႐ြာဟ္ သုံ ပိယ္
ဝံ(ပ်ဴ) - မင္း။ “ဝံ” သည္ “မင္း” သိ႕ု မဟုတ္ “အမတ္” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ျမန္မာတို႕က
ပ်ဴစကား “ဝံ” ကို ဝန္(ႀကီး)၊ (ျမိဳ႕ေတာ္)ဝန္၊ (ကင္း)ဝန္ စသည္ျဖစ္ အုပခ
္ ်ဳပ္ေရးဆုိင္ရာ
စကားလုံးအျဖင့္ ေမြးစားထားသည္ဟု ေျပာႏိုင္သည္။ ျမေစတီေက်ာက္စာ ပါဠိမူ စာေၾကာင္း
(၃၀) ၌ ေသာတံ မဟာမေစၥာ ဗိမၺံေသာ ဝဏၰယံ သုဘံ၊ ပတိ႒ာ ပိယကာေရသိ၊ ဂုဟံ
ကၪၥနထူပက
ိ ံ “ထို (ရာဇကုမာရ္မည္ေသာ) အမတ္ၾကီးသည္ တင့္တယ္ေသာ၊ ေ႐ႊျဖင့္ သြန္းလုပ္
ထားေသာ ဆင္းတုေတာ္ကို ဌာပနာ၍ ေ႐ႊအထြဋ္႐ွိေသာ လိုဏ္ဂက
ူ ို ျပဳ၏။”
ေတား (ပ်ဴ) - သူ။ စာေၾကာင္း (၂၅) ၌ “ၐူဓ ဥဝံ ဂး ဟႅႎး ေတား မဒႎ့” ကို ျပန္ေတြ႕ရသည္။ ဝါက်
တည္ေဆာက္ပံမ
ု ်ားကို အေျခခံၿပီး “ေတား” သည္ တတိယပုဂၢိဳလ္ကိုယ္စားျပဳသည့္ေဝါဟာရ
(he/him or she/her) ႏွင့္ အဓိပၸါယ္ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ဟု ယူဆသည္။
ကာလ္ဂှေက်က္ေဂါးဟ္စုတိအာရ္။
ေဎါ ၐံး မယး ၐိး ဟိ တဒံ့။
ထိဝ္ပါယ္မယာသီယ္ခရကာ။
www.monlibrary.com
(မြန္) မိဖုရားသည္ ကြယ္လြန္ သြားေသာအခါ။
(ပ်ဴ) ထိုျမတ္မယားသည္ ေသခ ရကာ။
(ျမန္) ထိုပါယ္မယား ေသခရကာ။
ဂှ ေက်က္ ေဂါးဟ္ စုတိ အာရ္
ေဎါ ၐံး မယး ၐိး ဟိ တဒံ့
ထိဝ္ ပါယ္ မယာ သီယ္ခ ရကာ
အုတ္ကိယꩦာ ဂှေက်က္ေဂါး ကုဍက
ိ ္ပတ
ိ ြာည္ေဂါး သဿိင္ တုန္ကိလ္ ကုေကာန္ဂှေက်က္ မဣေမာအ္
ရာဇကုမာရ္ေဂါး။
မယး ဥ ျဒ ၾတး ေရာ ေဟား ၐိး့ ပံး တၞး ၐံး မယး ဥ သး ရဇဂုမ ဥဝံ။
ထိဝ္ပါယ္မယာတန္ဆာ ႏွင္ ထိဝ္ေက်ာန္သုံေ႐ြာဟ္သုႏွငေ
္ တဟ္ ထိဝ္ပါယ္မယာယၟ္သာ
ရာဇကုမာရ္ မည္ေသာအာ မင္ပိယ္တုံဧအ္။
(မြန္) မိဖရ
ု ား၏ကိရိယာ(ပိုင္ဆုင
ိ မ
္ ႈ)ဥႆုံ(အားလုံး) ႏွင့္ ကြၽန္သံးု ႐ြာကို ရာဇကုမာရ္ မည္ေသာ
မိဖုရား၏သားအား မင္းႀကီးက ျပန္ေပး၏။
(ပ်ဴ) မယား၏ ပစၥည္း ကြၽန္သံးု ႐ြာ မင္းၾကီးက ေပးျပန္သည္ မယား၏သား ရဇဂုမ(ကို)။
(ျမန္) ထိုပါယ္မယား တန္ဆာ ႏွင့္ ထိုကြၽန္သံးု ႐ြာ သုႏင
ွ ့္ေသာ? ထိုပါယ္မယား၏သား
ရာဇကုမာရ္ မည္ေသာ (သူ)အား မင္း(ႀကီး)ေပးျပန္၏။
ဂှေက်က္ ကိယꩦာ ဍိက္ တြာည္ ပိ ေဂါးဟ္ ကိလ္ တုန္
မယး ဥ ျဒ ၾတး ေရာ ေဟား ၐိ႕း ပံး တၞး
မယာ ဧအ္ တန္ဆာ ေက်ာန္ ေ႐ြာဟ္ သုံ ပိယ္ တုံ
www.monlibrary.com
ႏိင
ဂှေက်က္ ေကာန္ ရာဇကုမာရ္

ၐံး မယး ဥ သး ရဇဂုမ ဥဝံ
ပါယ္ မယာ ဧအ္ သာ ရာဇကုမာရ္ မင္
တၞး (ပ်ဴ) - တုန္၊ တဖန္။ ဥပမာ ျမန္မာဝါက်၌ “ေနာက္တစ္ေခါက္ ျပန္သြားပါ။”

မြနဘ
္ ာသာအားျဖင့္ “အာမြဲအတုန္ပၜန္ညိ။” (အာ- သြား၊ မြဲ - တစ္၊ အတုန-္ ေခါက္၊ ပၜန္ - ျပန္၊
ညိ - ပါ။) “တုန”္ သည္ သာမန္မြနေ
္ ဝါဟာရ တစ္ချု ဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ပ်ဴ “တၞး” ႏွင့္ ျမန္မာ
“တုံ” သည္ မြနမ
္ ွ လာသည္ဟု ယူဆႏိင
ု ္သည္။
ျဒ (ပ်ဴ) - တန္ဆာ၊ ပစၥည္း။ “ျဒဝယ်” သကၠတမွ လာေသာေဝါဟာရျဖစ္သည္။ မြနမ

္ ူ၌
“ကိယꩦာ” သည္ ပါဠိ ကိရိယာမွ လာသည္။ ေက်ာက္စာ၌ “ကိရိယာ” ဟု ေတြ႕ရေသာ္လည္း
အမ်ားအားျဖင့္ မြန္တိ႕ု သည္ “ျဒပ္” ကို ပိမ
ု အ
ို သုံးမ်ားသည္။
သဿိင္ေဂါးဟ္ ကဿိန္ၐါစြသ္ဒိၫၥာမ္စှာမ္တုယ္
ေဎါ ၐံး တၵး သှိး တၸဴ ႏၝဴ ၾဟံ ၐိး့ တဒံ့။
ထိုဝ္မင္အႏွစ္ ႏွစ္ဆာယ္ေဟတ္ ႏွစ္ မင္မူၿဗိ႐ုယၟဧ
္ အ္
(မြန္) မင္းသည္ ႏွစ္ဆယ့္႐ွစ္ႏွစ္ မင္းမူၿပီး

(ပ်ဴ) ထိုျမတ္မင္း အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ့္႐ွစ္သည္ ရကာ။
(ျမန္မာ) ထိမ
ု င္း အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ့္႐ွစ္ႏစ
ွ ္ မင္းမူၿပီး၍၏။
သဿိင္ ကဿိန္ စှာမ္ ၐါစြသ္ ဒိၫၥာမ္ ေဂါးဟ္ တုယ္
ေဎါ ၐံး တၵး သှိး ႏၝဴ ႀဟံ ၐိး့ တဒံ့
ထိုဝ္ မင္ မင္မူ အႏွစ္ ႏွစ္ဆာယ္ ေဟတ္ ၿဗိ႐ုယၟဧ
္ အ္
တၵး (ပ်ဴ) - “တၵးၐံး” သည္ ဘုရင္ဟု ဘလက္ဒင္က ေျပာေသာ္လည္း “တၵး”သည္ ဤဝါက်၌

“အုပခ
္ ်ဳပ္သည္” ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ ႀကိယာပုဒ္ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
www.monlibrary.com
ကာလ္သဿိင္ေဂါးေအၨယ္ညန္သၥဳတိ။
ၐိး့ ႀသိး ၐိး ့ဟှႎး ဟႅႎး ဟိ ဥ မၲဳ ဒူ႕ ေရား။
သိယ္ခမူ နာသုေ႐ွာဝ္ ႏွိက္ေတဟ္။
(မြန္) မင္းသည္ ေသခါနီး ဖ်ားနာသည့္အခါ။
(ပ်ဴ) မင္းႀကီးသည္ ေသ ခါနီး ျဖစ္သည့္အခါ။
(ျမန္မာ) ေသခမူ နာေတာ္ေရာ္၌ေတာ့။???
သဿိင္ ေဂါး စုတိ ညန္ ကာလ္
ၐိး့ ႀသိး ၐိး့ ဟှႎး ဟႅႎး ဟိ ဥမၲဴ ဒူ႕ ေရား။
သု နာ သိယ္ခ မူ
ႀသိး - ဘုရင္းမင္းႀကီး။
ဥမၲဳ(ပ်ဴ) - မူ။ ဝါက်တည္ေဆာက္ပံမ
ု ်ားကို ၾကည့္ၿပီး “မူ” ျဖစ္ႏုင
ိ သ
ေရား (ပ်ဴ)- အခ်ိန္။ ဝါက်တည္ေဆာက္ပုံမ်ားကို ႀကည့္ၿပီး “အခ်ိန”္ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ဟု
ယူဆသည္။
ေကာန္ဂှေက်က္ မဣေမာအ္ ရာဇကုမာရ္ေဂါး
ေဎါ ၐံး မယး ဥ သး ရဇဂုမ ၐိး့ သိ ဥမိ။
ထိဝ္ပါယ္မယာသာရာဇကုမာရ္မည္ေသာအာ
(မြန္) မိဖုရားသား ရာဇကုမာရ္မည္ေသာ သူသည္
(ပ်ဴ) ထိုျမတ္မယား ၏သား ရဇဂုမသည္ ျဖစ္သည္ သူ႕အမည္။
(ျမန္မာ) ထိုပါယ္မယားသား ရာဇကုမာရ္မည္ေသာ အား
www.monlibrary.com
ႏိင
ဂှေက်က္ ေကာန္ ရာဇကုမာရ္ ေဂါး ဣေမာအ္
ေဎါ ၐံးမယး ဥ သး ရဇဂုမ ၐိး့ သိ ဥမိ။
ထိဝ္ ပါယ္မယာ သာ ရာဇကုမာရ္ မည္
ဤအပုဒ၌
္ ပ်ဴတြင္ ဝါက်တစ္ခုအျဖင့္ ေတြ႕ရေသာ္လည္း မြနႏ
္ ွင့္ျမန္မာမူမွာ ကတၲားဝါက် သာ
ေတြ႕ရသည္။
မိရ္နသ္ ဂုဏ္ မသဿိင္ ဣၫၥိမ္ဇိကုꩦ
ဥဒႎ့ ဗိး ့ေမၲာ မ ေဎါ တုး့ ေတာ့ ဥ ေဠား ေၾတား ဒႎ့ ၐိး့ ေမၵာ ဟး ဍးဒံ့။
မိမီေကိဝ္ မုယ္ေသာမင္ၿꩠီကႅေၫၨာ ၾသက္မရ
ိ ကာ။
(မြန္) ကိုယ့္ကိုယ္ေကြၽးေမြးေသာ မင္း၏ဂုဏ္ကို ေအာက္ေမ့ကား
(ပ်ဴ) မိမက
ိ ိုယ္ ေမြးေသာ ထိုမင္း၏ဂုဏ္ေက်းဇူးကို ေအာက္ေမ့ရကာ။(?)
(ျမန္မာ) မိမိကိုယ္ ေမြးေသာ ထိမ
ု င္းႀကီး၏ ေက်းဇူးကို ေအာက္ေမ့ရကာ။
ဇိကုꩦ ေဂါး ဣၫၥိမ္ မ သဿိင္ ဂုဏ္ မိရ္နသ္
ဥဒႎ့ ဗိး့ ေမၲာ မ ေဎါ တုး့ ေတာ့ ဥ ေဠား ေၾတား ဒႎ့ ၐိး့ ေမၵာ ဟ ဍးဒံ့။
/တဒံ့
မိမီ ေကိဝ္ မုယ္ ေသာ မင္ ၿꩠီ ကႅေၫၨာ ၾသက္မိ ရကာ
တု႔း (ပ်ဴ) - မင္း။ “တု႕း” သည္ “တၵး” ျဖစ္ႏုင

ိ သ
္ ည္။ ဤဝါက်၌ “တၵး”ကို နာမ္အျဖစ္
သုံးထားသည္။
မ (ပ်ဴ) - ဝိေသသနျပပုဒ္။ ဤဝါက်၌ ေတြ႕ရသည့္ “မ” သည္ နာမ္ပဒ
ု ္အေ႐ွ႕၌
႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ပုဒ္စပ္နာမ္စား (relative pronoun) ျဖစ္သည္။ မြနပ
္ ုဒ္စပ္နာမ္စားႏွင့္
တူသည္။ ႀကိယာအေ႐ွ႕၌ ေတြ႕ရေသာ “မ” သည္ ဆန္႕က်င္ဖက္ျပ ႀကိယာဝိေသသန ျဖစ္သည္။
ဥပမာ “႐ွိသည္” ႀကိယာ၏အေ႐ွ႕၌ “မ” ထည့္လိုက္လွ်င္ “မ႐ွ”ိ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
www.monlibrary.com
ကိႏၵံ ေက်က္ထရ္ေမာယ္
ေဎါ ၐံး ၐူဓ ဥ ဆး ေဗါ ျဗဒိ မ ထ တူ ၐိး့ေသကွ်း။
႐ွဳယ္အတိ သုပ႐
ု ွာသၡင္အဆင္ ပႅဳ႐ုယ္ဧအ္
(မြန္) ေ႐ႊဘုရားတစ္ပါး ျပဳလုပသ
္ ည္
(ပ်ဴ) ထိုဗုဒၶေတာ္၏ဆင္းတု တင့္တယ္ေသာ ေ႐ႊအတိျဖင့္ ျပဳလုပ္သည္။
(ျမန္မာ) ေ႐ႊအတိ ေတာ္ဘုရားသၡင္အဆင္း ျပဳလုပ္၏
ေက်က္ (႐ုပ္) ေမာယ္? (န) ထဝ္ (ေဂါး) ကိႏၵံ
ေဎါ ၐံး ၐူဓ ဥ ဆး ေဗါ ျဗ ဒိ မ ထ တူ ၐိး့ ေသ ကွ်း။
သုသၡင္ ပု႐ွာ အဆင္ ႐ွဳယ္ အတိ ပႅဳ
ေဗါ ျဗ (ပ်ဴ) - တင့္တယ္ေသာ။ ဤေနရာတြင္ မြနမ
္ ူက အလြန္တိုၿပီ ဆင္းတုေတာ္အေၾကာင္းကို
ေဖၚျပထားျခင္း မေတြ႕ရပါ။ ပ်ဴမူ မွာမူ ျမန္မာမူထက္ ပိမ
ု ေ
ုိ ရးသာထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ပ်ဴေဝါဟာရမ်ားကို အဓိပၸါယ္ ေဖၚထုတ္ႏုင
ိ ရ
္ န္ မြန္ ႏွင့္ ျမန္မာမူတုိ႕ကို အေျခခံရသည့္ အတြက္
ေၾကာင့္ ပ်ဴေဝါဟာရတခ်ိဳ႕ကို အဓိပၸါယ္ ေဖၚထုတ္ရန္ အခက္အခဲ ေတြ႕ရသည္။ ပါဠိမက
ူ ို
ၾကည့္သည့္အခါ “သရေႏၲာ ဓမၼရာဇႆ မဟာႏၲံ ဂုဏံသၪၥယံ ကာေရတြ သတၲဳေနာ ဗိမၺံ သဗၺ
ေသာ ဝဏၰယံ သုဓ။ံ ” (သူ (ရာဇကုမာၼ ရ္) သည္ ႀကီးလြန္ေသာ တရားေသာမင္း၏ ဂုဏ္ေက်းဇူး
ေတာ္ကို ေအာက္ေမ့ကာ ေ႐ႊအတိျဖင့္ ျပဳလုပထ
္ ားေသာ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ကို ယူေဆာင္သည္။)
ပါဠိမသ
ူ ည္ ျမန္မာမူႏွင့္ အဓိပၸါယ္တူသည္။ ပါဠိ (၁၁) ဘာဂံ ကတြာန ဣဒံ သတၴဳ ဗိမံၺ
ေသာဝဏၰယံ သုဘံ အကာသႎ ေဝါ ဝရံ ပုညံ သာမိ ကုေမွ အႏုေမာဒိထ။ ၌ “သုဘံ” တင့္တယ္
ေသာ၊ က်က္သေရ႐ွိေသာ၊ လွပေသာ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ပ်ဴေဝါဟာရ “ေဗါျဗ”
သိ႕ု မဟုတ္ “ေဗါ” သည္ “တင့္တယ္ေသာ” ဟု အဓိပၸါယ္ျဖစ္ႏုင
ိ သ
အာရ္တုေၐါက္သဿိင္ မုနသ္ေရာဝ္ေဝါအ္။
ေဎါ ၐံး ၐူဓ ၐိး ့တးု ထၼဴး ေဠား ယံ န ၐိး့ တၵး ေတား။
ႏွပ္လိယ္သုေ႐ွာဝ္ေတဟ္ ဣယ္သိမႏ
ိ ္ၟဧအ္။
www.monlibrary.com
ႏိင
(မြန္) မင္းအား သြားႏွငး္ အပ္ကာ ဤသို႕ မိန္႕၏။
(ပ်ဴ) ထိုဗုဒၶေတာ္ကို သြားႏွငး္ အပ္ကာ ယင္းမင္းသားသည္ သူ႕(မင္းႀကီး)အား မိန္ ့သည္။
(ျမန္မာ) ႏွင္းအပ္ ေသာအခါ??? ဤသို႕မိန္႕၏။
(ေက်က္) တုေၐါက္ ေရာဝ္ ေဝါအ္ မုနဟ္
ေဎါ ၐံး ၐူဓ ၐိး့ တုးထၼဴး ေဠား ယံ န ၐိး့ တၵး ေတား။
ႏွပ္လိယ္ ဣယ္ မိန္
တုးထၼဴး (ပ်ဴ) - ႏွင္းအပ္။ မြန္ေဝါဟာရ “တုေၐါက္” ႏွင့္ နီးစပ္သည္။

ေဠား (ပ်ဴ) - သူ႕/သူ။ တျခားေနရာ၌ ေတား ဟု ေတြ႕ရသည္။
ေက်က္ထရ္ေဝါအ္ ဨယ္ဍိက္ပရံပါအ္ တိလ္
ယံ ၐူဓ ထ ၐံး ရး သး ၐိး့ ေသ မ ၐူး ၐံး ဥဝံ ပံး ေဆ ေဆား။
ဣယ္႐ွဳယ္ပ႐
ု ွာကာ ငသၡင္အေဖိအ္ အတိအ္ေက်ာန္ေပႅာအ္သုေတဟ္။
(မြန္) ဤေ႐ႊဘုရားသည္ အ႐ွငအ
္ တြက္ ကြၽန္ေတာ္ မွ်ေဝေပးသည္။
(ပ်ဴ) ယင္းေ႐ႊဘုရားသည္ သားေတာ္က ျပဳလုပေ
္ သာ္ ငါ့သၡင္ ငါ့၏မင္းအား ေပးေစေသာ္။
(ျမန္မာ) ဤေ႐ႊဘုရားကာ ငါ့သၡင္အဖို႕ အတိ႕ု ကြၽန္ (ကြၽန္ေတာ္) ျပဳေတာ္မသ
ူ ည္။
ေဝါအ္ ေက်က္ ထရ္ တိလ္ ပရံပါအ္
ယံ ၐူဓ ထ ၐံး ရး သး ၐိး့ ေသ မၐူး ဥဝံ ပံး ေဆ ေဆား
ၐံး
ဣယ္ ပု႐ွာ ႐ွဳယ္ ေပႅာအ္ ငသၡင္ အေဖိအ္
www.monlibrary.com
ထ (ပ်ဴ) - ေ႐ႊ။ ေ႐ႊကို တိဗက္တု-ိ ဘားမားအုပစ

္ တ
ု ု႕ိ က ျမန္မာက ေ႐ႊ (Hrwe/shwe) ေမာေသာ
(Mo-so) က (Ha)၊ မ႐ူ (Ma-ru) က (K’ang)၊ ဇီ (Zi) က (K’üng)၊ တိဗက္က (Ser)၊ အခ်င္
(A-ch’ang) က (Se)၊ အခါး (A-k’a) က (Su)၊ လာ႐ွီ (la-shi) က (Shüng)၊ P’ön က
(Shain)(Davies, 2010:360) စသည္ျဖင့္ ေတြ႕ရသည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ “ထ” သည္ ေ႐ႊဟု
အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “ထရ္” မြန္စကားကို ပ်ဴတို႕က ေမြးစားထားသည္ဟု ေျပာႏိင
ု ္သည္။
ေ႐ႊ သည္ ဓါတုပစၥည္းတမ်ိဳး ျဖစ္သည့္အေလွ်ာက္ ေနာက္မွ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ကိရိယာတမ်ိဳး

သိ႕ု မဟုတ္ ေနာက္မွ ေပၚလာသည့္ ေဝါဟာရ တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ ေ႐ႊႏင
ွ ့္ပတ္သက္ၿပီး
အေရာင္းအဝယ္ လုပ္သည္ ျဖစ္ေစ၊ တူးေဖၚသည္ျဖစ္ေစ မြနတ
္ ုိ႕က ပ်ဴတိ႕ု ထက္ ေစာၿပီး သိ႐ွိခဲ့
ေၾကာင္း ေျပာႏိုင္သည္။
အတိအ္ေက်ာန္ (ျမန္) - အတိ႕ု ကြၽန္၊ ကြၽန္ေတာ္။ အတိအ္ေက်ာန္ သည္ မြနစ

္ ကား “ဨယ္ေဍက္/
အဲဍိက”္ (ဨယ္/အဲ - ငါ၊ ဍိက္ - ကြၽန္) ကို တိုက္႐က
ုိ ္ဘာသာျပန္ၿပီး ျမန္မာေဝါဟာရအသစ္ကို
ဖန္တးီ ထားသည္။ ျမန္မာသဒၵါအရ ဝိေသသနသည္ နာမ္အေ႐ွ႕မွာ ႐ွိသည္။ မြနႏ
္ ွင့္မတူပါ။ မြန္၌
ဝိေသသနက နာမ္၏အေနာက္မွာ ႐ွိသည္။ ဥပမာ ေ႐ႊဘုရား (ေ႐ႊ သည္ ဘုရားကို အထူးျပဳထား
ေသာေၾကာင့္ ေ႐ႊသည္ နာမဝိေသသန ျဖစ္သည္။) မြန္က က်ိဳက္ေထာ (က်ာ္ထဝ္) (က်ာ္ -
ဘုရား၊ ထဝ္- ေ႐ႊ)။
ထိုေဝါဟာရအသစ္ကို အသုံးျပဳသည့္အခါ ကံ က ကြၽန္, မျဖစ္ပဲ ကတၲားက ကြၽန္ျဖစ္သြားသည္။

ဥပမာ အရပ္သားတစ္ေယာက္က ဘုရင္ႏွင့္ စကားေျပာသည့္အခါ “အတိ႕ု ကြၽန္” ကို သုံးလွ်င္
ျမန္မာသဒၵါအရ ဘုရင္က ကြၽန္ ျဖစ္သြားသည္။ ထိုစကားသည္ အင္းဝေခတ္ေရာက္ေသာအခါ
“ကြၽန္ေတာ္” အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ အသုံးျပဳလိုက္သည္။
မြန္ ႏွင့္ ျမန္မာ စကား ေလ့လာသည့္အခါ ဥပမာ “က်ီးအာသီး” ကို ယခုေခတ္မြန္တို႕က

“ေသာ့အီအိုက္” (သတ္အ႘အာ္) (သတ္ - သီး၊ အ႘အာ္ - က်ီးအာ) ဟု ေခၚသည္။ “အ႘အာ္” ၏
အဓိပၸါယ္ကို ယခုေခတ္ မြန္တို႕က နားလည္ရန္ အလြနခ
္ က္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုေ
ိ တာ့
က်ီးကန္းသည္ ေခတ္သစ္ မြန္အေခၚအရ “ခဒိုက္” (ခဍာ္) ဟု ေခၚသည္။ ေ႐ွးေခတ္
မြနစ
္ ကားသည္ က်ီးကန္းကို (အ႘အာက္) ဟု ေခၚသည္။ ငွက္၏ ေအာ္အသံကို အေျခခံၿပီး
ငွက္နာမည္ကို မွည္ထ
့ ားျခင္း ျဖစ္ႏင
ုိ ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ က်ီးအာသီးသည္ မြနႏ
္ ွင့္ ျမန္မာတို႕က
အဓိပၸါယ္တူ အသံမတူေသာ အေခၚအေဝၚတစ္ခဟ
ု ု ေျပာႏိုင္သည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ဍိက္ပိတြာည္ မတိလꩦ ကိလ္ ကုဨယ္ေဂါးဟ္ ဨယ္ဍိက္ ကိလ္ ကုေက်က္ေဝါအ္
ယံ ၾတး ေရာ ေဟား ၐိး့ ပံး မၐူး။ ယံ ၐံးၾဟ ထ ဥဝံ ပံး ေဆ။
ေက်ာန္သေ
ုံ ႐ြာဟ္ အတိုအ္ေက်ာန္ ငသၡင္ ပိယ္သုသည္ကာ ဣယ္႐ွဳယ္ပ႐
ု ွာအာ အတိုအ္ေက်ာန္
ပိယ္ေယအ္။
(မြန္) သၡင္ေပးထားေသာ ကြၽန္သံးု ႐ြာကို ကြၽန္ေတာ္က ဤဘုရားအား ေပးသည္။
(ပ်ဴ) ယင္းကြၽန္သုံး႐ြာသည္ ကြၽန္ေတာ္ကို ေပးသည္။ ယင္းေ႐ႊဘုရားေတာ္ကို မင္းႀကီးအား
ေပးေစသည္။
(ျမန္မာ) ကြၽန္သံးု ႐ြာ ကြၽန္ေတာ္ကို ငါ့သၡင္ ေပးေတာ္(မူ)သည္ကာ ဤေ႐ႊဘုရားအား
ကြၽန္ေတာ္ေပး၏။
ဍိက္ တြာန္ ပိ ေဂါးဟ္ ကိလ္ ကုဨယ္

ယံ ၾတး ေရာ ေဟား ၐိး့ ပံး မၐူး။ ယံ ၐံး
ေက်ာန္ ေ႐ြာဟ္ သုံ ပိယ္ အတိုအ္ေက်ာန္ ဣယ္ သု
ေက်က္ (ထရ္) ဨယ္ ကိလ္
ၾဟ ထ ဥဝံ ပံး ေဆ။
ပု႐ွာ ႐ွဳယ္ ငသၡင္ ပိယ္ ေယအ္။
ဤအပုဒ္မွာလည္း မြန္ ႏွင့္ ျမန္မာတို႕က ဝါက်တစ္ခတ
ု ည္သာ ျဖစ္ေသာ္လည္း ပ်ဴမွာ ဝါက်တို
ႏွစ္ခု ျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ၐူး (ပ်ဴ) - ငါ/ကြၽန္ေတာ္။ ငါ ႏွင့္ ငါ့ သည္ မြန္တို႕မွာ “ဨယ္” အတူအတူသာ ျဖစ္သည္။
ေ႐ွးျမန္မာမွာလည္း “င” အတူတူသာ ေတြ႕ရသည္။ ပ်ဴက “ငါ” ေနရာမွာ “ၐူး” ျဖစ္ၿပီး “ငါ့”
ေနရာမွာ “ဂိ” လိ႕ု ေတြ႕ရသည္။
တိလ္ အႏုေမာဒနာ ဒအ္။ ကာလ္ေဂါး သဿိငသ
္ ႜိက္ဂပၸဳမသ္ ထိစအ
္ ာ ထိစ္အာ သဿိငပ
္ သာဓုကာရ္။
ေဎါ ေဠား ၐံး တၵး ၐိး့ ရႎ ပ ဒံ့ ၐိး့ ႏု ဟ ျပ ေဆား ဟ ျပ ေဆား ၐိး ့သိ ။
ထိုဝေ
္ ႐ွာဝ္ေတဟ္မင္ ႏွစ္ကႅိဳအ္ရကာ ေကာင္ေလွငၟ္ေတဟ္ ေကာင္ေလွငၟေ
္ တဟ္ မိႏၟ္႐ုယအ္ဧအ္
www.monlibrary.com
(မြန္) သၡင္ အႏုေမာဒနာ ျပဳေသာ္။ ထိုအခါ မင္း(ႀကီး)သည္ စိတ္ႏစ
ွ သ
္ က္ကာ ေကာင္းေလစြ
ေကာင္းေလစြ (ဟု) မင္း(ႀကီး)က သာဓု ေခၚ၏။
(ပ်ဴ) ထိုအခါ မင္းျမတ္သည္ ႏွစ္သက္ကာ မင္း(ႀကီး)သည္ ေကာင္းေလစြ ေကာင္းေလစြ (ဟု)
မင္းအႏုေမာဒနာ ျပဳသည္။
(ျမန္မာ) ထိုအခါ မင္း ႏွစ္ႀကိဳက္ရကာ ေကာင္းေလေသာ္ ေကာင္းေလေသာ္ မိန္႕ျပဳရ၏။???
ကာလ္ သဿိင္ (ေဂါး) သႜိက္ ဒအ္ (သဿင

ိ ္
ဂပၸဳမသ္ ေဂါး)
ေဎါ ေဠား ၐံးတၵး ၐိး့ ရႎ ပဒံ့ ၐိး့
ထိုဝ္ မင္ ႏွစ္ကႅိဳအ္ ရကာ
အႏု ထိစအ
္ ာ ထိစအ
္ ာ (သဿင
ိ ္ ပ
ေမာဒနာ ေဂါး)
ႏု ဟျပေဆား ဟျပေဆား ၐိး့ သိ။
မိန္ ေကာင္ ေကာင္
ေလွငၟ္ ေလွငၟ္
ႏု (ပ်ဴ) - ဆုေတာင္းသည္။ “ႏု” သည္ ပါဠိေဝါဟာရ “အႏုေမာဒနာ” ျဖစ္ႏုင

ိ သ
္ ည္။ ပ်ဴတို႕သည္
တျခားဘာသာစကားမွ ေဝါဟာရမ်ားကို ေမြးစားသည့္အခါ မိမတ
ိ ုိ႕ ဘာသာစကားႏွင့္ အသံ
တစ္ခု အဓိပၸါယ္တစ္မ်ိဳးျဖင့္ တူညီႏုင
ိ ေ
္ အာင္ လုပ္ႏုင
ိ စ
္ ြမ္း ႐ွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ၐိး ့ (ပ်ဴ) - (ကိုယ္စားျပဳပုဒ္) ။ စာမ်က္ႏာွ ၁၃ ၌ ေဖၚျပထားသည့္အတိုင္း “ၐိ႕း” သည္

နာမ္ပုဒ္ဆုံး ႏွင့္ ကိုယ္စားျပဳပုဒ္ ျဖစ္သည္ကို ဤဝါက်၌ ေတြ႕ရသည္။ ၐံးတၵးၐိး့ (ျမတ္ဘုရင္
သည္) ကို ေနာက္တႀကိမ္ ျပန္ေရးရမည့္အစား “ၐိ႕း” တစ္လုံးတည္ႏင
ွ ့္ ၿပီးသြားသည္။
ဂပၸဳမသ္ (မြန္) - စိတ္ေပ်ာ္႐ႊင္စြာ၊ စိတ္ေကာင္းစြာ။ (ဂပ္ + ပုမသ္ = ဂပၸဳမသ္) ဂပ္ - ေကာင္းမြန္

ေသာ၊ ပုမသ္ - စိတ။္ “ပုမသ္” မြနေ
္ ဝါဟာရသည္ ယခုေခတ္မြနတ
္ ုိ႕က အသုံးနည္းသည္။ အမ်ား
အားျဖင့္ ပါဠိသက္ “စိတၲ (စိုတ္)” ကိုသာ အသုံးမ်ားသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ကာလ္ေဂါးဟ္ တိလꩦေပါယ္မာွ ေထရ္။
ေဎါ ဥ ေဒ့ါး ၾတး ၐံး မဟေဌ ၊
သၿꩠႌမဟာေထရ္။
(မြန္) ထိုအခါ တို႕သၡင္ မဟာေထရ္၊
(ပ်ဴ) ထိအ
ု ခ်ိန္ တိ႕ု သၡင္ မဟေဌ (မဟာေထရ္)၊
(ျမန္မာ) သၿꩠႌမဟာေထရ္
ေဂါး ကာလ တိလꩦေပါယ္ မွာေထရ္
ေဎါ ဥ ေဒါ့း (?ေဠား) ၾတးၐံး မဟေဌ
သၿꩠႌ မဟာေထရ္
ေဒ့ါး (ပ်ဴ) - အခါ။ “ေဒါ့း” သည္ “အခါ” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “ေရား” ျဖစ္ႏုင

ိ သ
္ ည္။
ၾတးၐံး (ပ်ဴ) - ဆရာေတာ္ ။ “ၾတး” သည္ သာမန္အားျဖင့္ “ကြၽန္” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။

“ၾတးၐံး” ဤေနရာတြင္ မြန္မူ၌ “တိလꩦေပါယ္” ႏွင့တ
္ သ
ူ ည္။ ေနာက္ၿပီး ျမန္မာမူႏင
ွ ့္ဆို “သၿꩠႌ”
ႏွင့္တူသည္။ “ကြၽန္” ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ “ၾတး”၊ “ျမတ္ေသာ” အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “ၐံး”
ႏွစ္ခေ
ု ပါင္းၿပီး အ႐ွငသ
္ ူျမတ္မ်ားအတြက္ ပ်ဴေဝါဟာရတစ္ခု ျဖစ္သြားသည္။ ထို႕ေၾကာင့္
မြနအ
္ ေခၚအေဝၚ “ဍိက”္ ႏွင့္ ျမန္မာအေခၚအေဝၚ “ကြၽန္” သည္ ယခုေခတ္ ကြၽန္ေတာ္တို႕
နားလည္ သိခ့သ
ဲ ည့္ အဓိပၸါယ္ႏွင့္ တူခ်င္မွတူမည္။ ထိုေဝါဟာရသည္ အခိုင္းအေစ သေဘာ
မဟုတ္ဘဲ အက်ိဳးေဆာင္သူ သို႕မဟုတ္ ေဝယ်ာဝစၥျပဳသူ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ရဟန္းမ်ားလည္း
ျမင့္ျမတ္ေသာ အရာမ်ားအတြက္ အက်ိဳးေဆာင္ေသာသူ ျဖစ္ေသာ္ေၾကာင့္ ပ်ဴတို႕က “ၾတးၐံး”
ေဝါဟာရကို အသုံးျပဳခဲ့သည္။
www.monlibrary.com
တိစာရ္မဂ
ု ၢလိပတ
ု ၲတိႆေတၴရ္။ တိစာရ္ သုေမဓပ႑ိတ္။ တိစာရ္ျဗဟဿပါလ္။ တိစာရ္ျဗဟဿဒိဝ္။
တိစာရ္ေသာန္။ တိစာရ္သဃၤေသနဝရပ႑ိတ္။
ၾတး ၐံး မူဂ့ဠဳဗူဒဒိသေဌ ၊ ၾတး ၐံး သူေမဓဗဒႎ့ ၊ ၾတး ၐံး ျဝဟၼဗ ၊ ၾတး ၐံး ျဝေဒ့ေယား၊ ၾတးၐံး
သူ ၊ ၾတး ၐံးသဂ့သိဝ့ရဗဒႎ့ ။
သၿꩠႌမဂ
ု ၢလိပတ
ု ႆ
ၲိ ေတၴရ္၊ သၿꩠႌသုေမဓ႑ိတ္။ သၿꩠႌျဗဟၼပါလ္။ သၿꩠႌျဗဟၼဒဝ
ိ ္။ သၿꩠႌေသာန္။
သၿꩠႌသဃၤေသနဝရပ႑ိတ္။
(မြန္) ဆရာေတာ္မဂ
ု ၢလိပတ
ု ၲတိႆေထရ္၊ ဆရာေတာ္ သုေမဓပ႑ိတ္။ ဆရာေတာ္ျဗဟၼပါလ္။
ဆရာေတာ္ ျဗဟၼဒဝ
ိ ္။ ဆရာေတာ္ေသာန္။ ဆရာေတာ္ သဃၤေသနဝရပ႑ိတ္။
(ပ်ဴ) တို႕သၡင္ မူဂ့ဠဳဗုဒဒိသေဌ၊ တိ႕ု သၡင္ သူေမဓဗဒႎ့ ၊ တို႕သၡင္ ျဝဟၼဗ ၊ တို႕သၡင္ ျဝေဒ့ေယား၊
တို႕သၡင္ သူ ၊ တိ႕ု သၡင္ သဂ့သိဝ့ရဗဒႎ့ ။
(ျမန္မာ) သၿꩠႌမဂ
ု ၢလိပတ
ု ႆ
ၲိ ေတၴရ္၊ သၿꩠႌသုေမဓ႑ိတ္။ သၿꩠႌျဗဟၼပါလ္။ သၿꩠႌျဗဟၼဒဝ
ိ ္။
သၿꩠႌေသာန္။ သၿꩠႌသဃၤေသနဝရပ႑ိတ္။
တိစာရ္ တိစာရ္ တိစာရ္ တိစာရ္ တိစာရ္ တိစာရ္

မုဂၢလပ
ိ ုတၲ သုေမဓ ျဗဟဿပါလ္။ ျဗဟဿဒိဝ္။ ေသာန္။ သဃၤ
တိႆေတၴရ္။ ပ႑ိတ္။ ေသနဝရ
ပ႑ိတ္။
ၾတး ၐံး ၾတး ၐံး ၾတး ၐံး ၾတး ၐံး ၾတးဗံးသူ၊ ၾတး ၐံးသဂ့
မူဂ့ဠဳဗူဒဒိသေဌ သူေမဓဗဒႎ့ ၊ ျဝဟၼဗ ၊ ျဝေဒ့ေယား၊ သိဝ့ရဗဒႎ့ ။
သၿꩠႌမဂ
ု ၢလိပတ
ု ၲိ သၿꩠႌသုေမဓ သၿꩠႌျဗဟၼပါလ္။ သၿꩠႌျဗဟၼဒဝ
ိ ္။ သၿꩠႌ သၿꩠႌသဃၤ
ႆေတၴရ္၊ ပ႑ိတ္။ ေသာန္။ ေသနဝရ
ပ႑ိတ္။
တိစာရ္ (မြန္) - ဆရာေတာ္။ “တိစာရ္” ေနရာ၌ ျမန္မာမူက “သၿꩠႌ”၊ ပ်ဴက “ၾတးၐံး” ဟု ေတြ႕ရ
သည္။ မြနမ
္ ူ၌ “တိလꩦေပါယ္” ႏွင့္ “တိစာရ္” ႏွစ္မ်ိဳး ေတြ႕ရသည္။ “တိစာရ္” သည္
(တိလꩦ+အစာရ္) တိလꩦ - အ႐ွင။္ အစာရ္ - ဆရာ။ ယခုေခတ္ မြနတ
္ ု႕ိ က (တၜဂုဏ္အစာ) ဟု
www.monlibrary.com
ႏိင
ေျပာၾကသည္။ တိစာရ္ ၏ အဓိပၸါယ္ကို ယူၿပီး ျမန္မာတို႕က “ဆရာေတာ္” ဟု ေဝါဟာရအသစ္

လုပ္ထားသည္။ ျမန္မာေဝါဟာရ “သၿꩠႌႌ” သည္ မြနေ
္ ဝါဟာရ၌လည္း ေတြ႕ရသည္။ “သင္ၿဂ႘”
လိ႕ု ေခၚသည္။ သင္ - သံဃာ၊ ၿꩠ႘ - သကၠတ ၿꩠီ မွ ႀကီးေသာ ျမတ္ေသာ။ (သံဃာ့အႀကီးအကဲ) ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည္။ တခ်ိဳ႕က မြနေ
္ ဝါဟာရ “စာရ္” ကိုၾကည့္ၿပီး “သင္” သည္ ျမန္မာစကား
“သင္ၾကားျခင္း” မွ လာသည္ဟု ဆုသ
ိ ူလည္း႐ွိသည္။ ေက်ာင္းထိုငဆ
္ ရာေတာ္၏ လက္ေထာက္
ကို မြနတ
္ ု႕ိ အေျပာ၌ (ဇိုင္ဟျꩠ႘/ဇိုင္ဟဂ႘) ဟု ေျပာၾကသည္။ အမွန္ ေရးရမည္ဆုလ
ိ ွ်င္
“သဇိုင္သင္ၿꩠ႘” (သဇိုင္ - လက္ေထာက္၊ သင္ၿꩠ႘၊ သံဃာ့အႀကီးအကဲ/ေက်ာင္းထိုင္ဆရာေတာ္)
ျဖစ္သည္။
ကိႏၲ တိလꩦ တေဂါး သဿိငစ
္ တ
ု ေ
္ ဍက္ဟန္တိ။
ေဎါ ၾတးၐံး သဃ ေတြာ ဥ ဟၷဳ ဒႎ ဒူ႕ တၵး တု ၐံး ၐိး့ ဆ ေတား တၵဴ ႔ ။
ထိုဝသ
္ ၡင္တိုဝ္အေမွာက္ေတဟ္ မင္ရိယ္ေသာန္ဧအ္။
(မြန္) ထိုဆရာေတာ္တိ႕ု ၏ ေ႐ွ႕ေမွာက္၌ မင္းသည္ ေျမႀကီးသို႕ ေရးသြန္းေလာင္၏။
(ပ်ဴ) ထိုတိ႕ု သၡင္သံဃာတိ႕ု ၏ ေ႐ွ႕ေမွာက္၌ မင္းသည္ ေျမႀကီးသို႕ ေရးသြန္းေလာင္၏။(?)
(ျမန္မာ) ထိုသၡငတ
္ ႕ုိ အေမွာက္၌ မင္းေရသြန္း၏။
တိလꩦ တ ကိႏၲ တိ သဿိင္ (သဿင
ိ ္ဂွ္) စုတ္ ညး ေဍက္
ေဎါ ၾတးၐံး သဃ ေတြာ ဥဟၷဳ ဒႎ ဒူ႕ တၵး တု ၐံးၐိး့ ဆ ေတား တၵဴ႕။
ထိုဝ္ သၡင္ တိုဝ္ အေမွာက္ မင္ ေသာန္ ရိယ္
ဤအပုဒတ
္ ြင္ ျမန္မာမူက တိုၿပီး ပ်ဴမူက မြန္ထက္ နည္းနည္းပိမ
ု ်ားသည္ကို ေတြ႕ရသည္္။
ပါဠိမ၌
ူ သက္ေသ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ သကၡိႏၲဳ ကိုေတြ႕ရသည္။ ထိုအဓိပၸါယ္ကို မြနမ
္ ူ ႏွင့္
ျမန္မာမူမွာ မေတြ႕ရပါ။ ထို႕ေၾကာင့္ ပ်ဴမူမာွ သက္ေသ၊ ေရ၊ ေျမ အဓိပၸါယ္ေဆာင္ေသာေဝါဟာရ
မ်ား ႐ွႏ
ိ င
ို ္သည္ဟု ေသခ်ာသေလာက္ ေျပာႏိုင္သည္။
ဒႎ (ပ်ဴ) - ၌ ။ “တႎ” ျဖစ္ႏုင

ိ သ
္ ည္။
www.monlibrary.com
ဗႅးေဂါး ေကာန္ဂှေက်က္ မဣေမာအ္ ရာဇကုမာရ္ေဂါး
ေဎါ ၐိး့ တဒံ့ မယး ဥ သး ရဇဂုမ ၐိး့ သိ ဥမိ မ ။
ထိုဝၿ္ ဗီရကာ ထိုဝ္ရာဇကုမာရ္မည္သုပယ္မယာအသာ
(မြန္) ၿပီးေနာက္ ရာဇကုမာရ္မည္ေသာ မိဖရ
ု ားသားသည္
(ပ်ဴ) ထိအ
ု ရာမ်ားျပဳလုပၿ္ ပီးရကာ မယား၏သား ရဇဂုမသည္ ျဖစ္သည္အမည္။ (?)
(ျမန္မာ) ထိုၿပီးရကာ ထိုရာဇကုမာရ္မည္ ပါယ္မယားသားေတာ္
ေဂါး ဗႅး ဂှေက်က္ ေကာန္ ရာဇကုမာရ္ ေဂါး ဣေမာအ္။
ေဎါ ၐိး့ တဒ့ံ မယး ဥ သး ရဇဂုမ ၐိး့ သိ ဥမိ မ။
ထိုဝ္ ရကာ မယာ အ သာ ရာဇကုမာရ္ မည္
ေကတ္ေက်က္ထရ္ေဂါး ထာပနာ ကႏၵံ ေဂုါဟ္ ေစႅာင္ထရ္ေဝါအ္။
ၐိး့ သၲဗန ၐူဓ ထ ၐိး့ ေသ ေဂါ့ ဥေသၲာ ထ ၐိး့ တဒံ့ ။
ထိဝ႐
္ ွဳယ္ပ႐
ု ွာ ထာပနာ႐ုယၟဧ
္ အ္ ဣယ္႐ွဳယ္အေထာတ္မေ
ူ သာကူေပႅာအ္ဧအ္။ ေပႅာအ္ၿပီရကာ
(မြန္) ထိုေ႐ႊဘုရားကို ယူကာ ထာပနာ (ရန္အတြက္) ဤေ႐ႊဂဘ
ူ ုရားကို တည္ေဆာက္သည္။
(ပ်ဴ)ရာဇကုမာၼ ရ္သည္ ေ႐ႊဘုရားကို ထာပနာ(ရန္)၊ ရာဇကုမာၼ ရ္သည္ ေ႐ႊဂဘ
ူ ုရား
တည္ေဆာက္ၿပီး။
(ျမန္မာ) ထိုေ႐ႊဘုရား ထာပနာ၍ ဤေ႐ႊအထြတမ
္ ေ
ူ သာဂူ ျပဳလုပ၏
္ ။ လုပၿ္ ပီးရကာ
www.monlibrary.com
ႏိင
(ရာဇ ထာ ေက်က္ ထရ္ (ရာဇ ကႏၵံ ေဂုါဟ္ (ဥေပါ ထရ္ (ရာဇ

ကုမာရ္ ပနာ ကုမာရ္ သထ) ကုမာရ္
ေဂါး) ေဂါး) ေစႅာင္ ေဂါး)
ၐိး့ သၴဗန ၐူဓ ထ ၐိး့ ေသ ေဂါ့ ဥေသၲာ ထ ၐိး့ တဒံ့။
ထိဝ္ ထာပနာ ပု႐ွာ ႐ွဳယ္ ေပႅာအ္ ကူ ႐ွဳယ္ ရကာ
ေဂါ့ (ပ်ဴ) - ဂူ။ ပ်ဴက “ေဂုါဟ္” ၊ ျမန္မာက “ဂူ”၊ မြန္က “ေဂုါဟ္” စသည့္ေဝါဟာရမ်ားသည္ ပါဠိ
“ဂုဟာ” ကေနလာသည္။
ဥေသၴာ (ပ်ဴ) - ဝတ္ျပဳဘုရားေက်ာင္း။ မြနမ

္ ူမွာ “ေစႅာင္” ဟု ေတြ႕ရၿပီး ျမန္မာမွာ သီးသန္႕
အေခၚအေဝၚ မ႐ွိေပ။ “ရတနာသုံးပါးကို ဆည္းကပ္၍ သီတင္းသုံးေသာ” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ
“ဥေပါသထ” ပါဠိေဝါဟာရ ျဖစ္သည္။ ဟရိဘုၪၨယ် (လမ္ဖန
ြ း္ ) ေဇတဝန္ေက်ာင္း (ဝတ္ဒြန္
္ က်ာက္စာမွာ “ဨယ္ မဟိေမာအ္
ဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္း) ၌ သဝြါဟိသိဒၶိမင္း ေရးသားခဲ့သည့္ မြနေ
သဝြါဟိသိဒၶိ ၾတလရာသ္ ကာလ္ဨယ္ ဍဳက္ၐါရ္စြသ္တုေရာဝ္စှာမ္ မဂၢသူရ္သမြတꩡရ္ မꩡဳန္ျစေဝက္
ေဇသၴ အာဒိတ်ဝါရ္ ဥတၲရာဖလ္ဂုရိကꩡ ေလၼား ဨယ္ပသိ ႒ာန္ေဇတဝန္ေဝါအ္ ဥေပါသထေဝါအ္
ကာလ္ဨယ္ဍဳက္ပစ
ိ ြသေ္ မာယ္စှာမ္ ေလၼား ဨယ္ပသိ နာသ္ေဝါအ္ေမာအ္” (ကြၽန္ေတာ္ သဝြါဟိသိဒၶိ
မည္ေသာ တိုင္းသၡင္ ကြၽန္ေတာ့္အသက္ ႏွစ္ဆယ့္ေျခာက္ ျပည့္သည့္အခါ မဂၢသူရ္ခႏ
ု ွစ္၊ လဆုတ္
ငါးရက္ နယုနလ
္ တနဂၤေႏြေန႕ ဥတၲရာဖလ္ဂုရိကꩡ ၌ ကြၽန္ေတာ္သည္ ဤေဇတဝန္ ဤဥေပါသထ
ေဆာက္၏။ ကြၽန္ေတာ္၏ အသက္ သုံးဆယ္တ
့ စ္ႏစ
ွ ္ ျပည့္သည့္အခါတြင္ ကြၽန္ေတာ္သည္
ဤနာသ္တစ္ေဆာင္ကို ေဆာက္၏။” ဝတ္ျပဳဘုရားေက်ာင္းကို ဥေပါသထ လိ႕ု ေခၚသည္။
ဥေပါသထသည္ ယခုေခတ္မြန္တို႕က “ဘုတ္” ဟု ေခၚသည္။
ကာလ္ဗသ
ု စ္ေက်က္ေဂုါဟ္ေဝါအ္
ေဎါ ေဂါ့ ဥ ေဟႅာ ၐိး့ သံး ေရား ။
ဣယ္ကူပ႐
ု ွာေလွာတ္သုေ႐ွာဝ္ႏိက
ွ ္ေတဟ္။
(မြန္) ဤဂူဘုရားကို လႊတ္ေသာအခါ
(ပ်ဴ) ထိုဂူဘုရားကို လႊတ္ေသာအခါ
(ျမန္မာ) ဤဂူဘုရား လႊတ္ေတာ္ အခါ၌ေသာ္။
www.monlibrary.com
ေဂုါဟ္ ေက်က္ ေဝါအ္ ဗုသစ္ ကာလ္
ေဎါ ေဂါ့ ဥေဟႅာ/?ဥေသၲာ ၐိး့ သံး ေရား
ဣယ္ ကူ ပု႐ွာ ေ႐ွာဝ္ေတဟ္။
ဥေဟႅာ (ပ်ဴ) - ။ ဥေဟႅာ သည္ ဥေပါသၲ ျဖစ္ႏုင

ိ သ
္ ည္။
သံး (ပ်ဴ) - လႊတ္။ ယခုေခတ္ အေခၚအရ “ေရစက္ခ်ပြဲ ႏွင့တ
္ မ
ူ ည္ဟု ယူဆရသည္။
ထိုပေ
ြဲ တာ္သည္ ပ်ဴတို႕က “သံး”၊ ျမန္မာတို႕က “ေလွာတ္/လႊတ”္ ၊ မြန္တု႕ိ က “ဗုသစ္” ဟု
ေခၚသည္။ မိမျိ ပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ေကာင္းမႈကုသိုလ္သည္ မိမိႏင
ွ ့္ မသက္ဆုင
ိ ေ
္ သာ္ေၾကာင့္
လႊတလ
္ ုက
ိ ္သည့္ အဓိပၸါယ္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာေဝါဟာရ “လႊတ္ေတာ္” သည္ အထက္ပါ “လႊတ္” ႏွင့္ အဓိပၸါယ္ မတူညီေသာ္လည္း

ဘာသာစကားအရ တူညီမႈ ႐ွသ
ိ ည္။ ျမန္မာစကား“လႊတေ
္ တာ္” သည္ မြန္ “စၜတ္ထဝ္” မွ
လာသည္ဟု တခ်ိဳ႕က ယူဆၾကသည္။ ေ႐ွးေခတ္က ဘုရင္တို႕သည္ အမိန႕္ စာကို လႊတ္ေသာအခါ
အမိန႕္ လႊတသ
္ ည့္ နန္းေဆာင္ကိုလာၿပီး အမိန႕္ ေတာ္ ခ်မွတ္ေၾကာ္ျငာသည္။ ထိုနန္းေဆာင္ကို
“လႊတေ
္ တာ္” ဟု ေခၚသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ “လႊတေ
္ တာ္” သည္ မြန္စကားမဟုတ္၊ ျမန္မာစကား
စစ္စစ္ျဖစ္သည္။ မြနစ
္ ကား “စၜတ္ထဝ္” ၏ အဓိပၸါယ္မွာ “ေ႐ႊနန္းေတာ္” ျဖစ္သည္။
ေကာန္ဂှေက်က္ေဂါး ေကတ္ သက္မန
ု ေလာန္ေမာယ္တြာည္။ ရပါယ္ေမာယ္တြာည္။ ညးဟ္ဂရ
ိ ္
ဥယ္ေမာယ္တြာည္။ အုတ္ဍိက္ ပိတြာည္ေဂါး စုတေ
္ ဍက္ ကုေက်က္ထရ္ မထာပနာ ဟိနေ
္ ဂါ့ေဝါအ္
ရာဓနာေရာဝ္ေဝါအ္။
သမနေဠာံေရာတံ ၊ ရဗဲ ေရာ တံ ၊ ဟႎ ဝူး ေရာ တံ ။ ယံ ၾတး ေရာ ေဟား ဒႎ့ ၐိး့ ဒႎ့ဒံ့ ။
ယံ ၐံး မယး ဥ သး ရဇဂုမ ယံ ေဂ့ါ ၐူဓ ဥဝံ တၵဴ ့ၐိး ့ဆဲတဒ့ံ ။ ယံ န ၐိး ့ဒ႕ႎ ေဆာ။
သက္မန
ု ေလာန္တစ္ေ႐ြာဟ္။ ရပါယ္တစ္ေ႐ြာယ္။ ေဟင္ဗိုဝ္တစ္ေ႐ြာယ္။ ဣိယ္ေက်ာန္သေ
ုံ ႐ြာဟ္
ေပ႐ုယၟဧ
္ အ္။ ထိုဝရ
္ ာဇကုမာရ္မည္သုပယ္မယာသာ ဣယ္ကူပ႐
ု ွာအာ ရိဟ္ေသာန္႐ုယၟဧ
္ အ္
ဣယ္သိအ္မႏ
ိ ၟ္ဧအ္။
www.monlibrary.com
ႏိင
(မြန္) မိဖုရားသားသည္ သက္မန
ု ေလာန္ တစ္႐ြာ၊ ရပါယ္ တစ္ရြာ၊ ေဆးသမား တစ္႐ြာ၊
ထိုကြၽန္သးုံ ႐ြာ အားလုံးကို ယူၿပီး ထာပနာထားေသာ ေ႐ႊဘုရားႏွင့အ
္ တူ ေရထည့္ကာ (သြန္း)
သည့္အခ်ိန၌
္ ဤသိ႕ု ဆုေတာင္း၏။
(ပ်ဴ) သမနေဠာံတစ္ရြာ၊ ရဗဲတစ္႐ြာ၊ ဟႎဝူးတစ္႐ြာ။ ယင္းကြၽန္သံးု ႐ြာ (?)။ ယင္းျမတ္မယား၏
သား ရဇဂုမ ယင္းဂူဘုရား
(ျမန္မာ) သက္မန
ု ေလာန္တစ္႐ြာ၊ ရပါယ္တစ္႐ြာ၊ ေဟန္ဗုဝ
ိ တ
္ စ္႐ြာ၊ ဤကြၽန္သံးု ႐ြာကို ေပး၏။
ထိုရာဇကုမာရ္ မည္ ပါယ္မယာသားေတာ္သည္ ဤဂူဘုရားအား ေရသြန္း၏ ဤသိ႕ု မိန္႕၏။
ႏႈင
ိ ္းယွဥ္ခ်က္
သက္မန
ု ရပါယ္ ညးဟ္ဂရ
ိ ္ဥယ္ ဍိက္ တြာည္ ပိ ေကာန္ ေကတ္
ေလာန္ေမာယ္ ေမာယ္တြာည္ ေမာယ္တြာည္ ဂှက်ာ္
တြာည္
သမနေဠာံ ရဲဗဲေရာတံ ဟႎဝူးေရာတံ ယံ ၾတး ေရာ ေဟား ဒ့ႎ ၐိး့ ဒႎ့ဒံ့။
ေရာတံ
သက္မန
ု ရပါယ္ သုပယ္
ေလာန္တစ္ တစ္ေ႐ြယ္ မယာ
ေ႐ြာဟ္ သာ
တံ (ပ်ဴ) - တစ္ခ။ု ပ်ဴ၌ “ေရာတံ” (႐ြာတစ္) ျမန္မာက “တစ္ေ႐ြယ္ (တစ္႐ြာ)” မြနက

္
“ေမာယ္တြာည္” (တစ္႐ြာ) ဤသို႕ေတြ႕ရသည္။ သဒၵါတည္ေဆာက္ပံုက မြနႏ
္ ွင့္ျမန္မာ တူညီမႈ႐ွိ
ၿပီး ပ်ဴက သီးျခားစီ ျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ညးဟ္ဂိရ္ဥယ္ (မြန္)- ေဆးသမား။ “ညးဟ္ဂရ

ိ ္ဥယ္” ဟု မြနမ
္ ူမွာ ေတြ႕ရသည့္ ႐ြာအမည္သည္
ပ်ဴမွာ “ဟႎဝူး” ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာမွာ “ေဟင္ဗုဝ
ိ ္” ျဖစ္သည္။ ထိ႐
ု ြာအမည္ကို ျမန္မာႏွင့ပ
္ ်ဴတို႕က
နီးစပ္မ႐
ႈ ွိျပီး မြနက
္ ေတာ့ တစ္မူ ထူးျခားစြာ ေတြ႕ရသည္။ “ညးဟ္” သည္ “သူ” သို႕မဟုတ္
“သမား” ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ မြန္ေဝါဟာရျဖစ္သည္။ “ဂိရ္ဥယ္” သည္ “ေဆး” ဟု အဓိပၸါယ္
႐ွိေသာ မြန္ေဝါဟာရျဖစ္သည္။ “ညးဟ္ဂရ
ိ ္ဥယ္” သည္ ယခုေခတ္မြန္က “ညးဂဥဳယ္” (ေဆး
သမား႐ြာ) ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ “ညးဟ္ဂရ
ိ ္ဥယ္” မြနအ
္ သံကုိ တိဗာတိဘ
ု ားမား အုပစ
္ ဝ
ု င္မ်ား
အတြက္ ေျပာရန္ မလြယ္ကူလပ
ွ ါ။ “ညးဟ္ဂရ
ိ ္ဥယ္” မြန္အေခၚကို အသံဖလွယ္ၿပီး ျမန္မာတို႕က
www.monlibrary.com
“ေဟင္ဗုဝ
ိ ”္ ပ်ဴတို႕က “ဟႎဝူး” ဟု ေခၚသည္ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင့္ ယူဆသည္။ ထိ႐
ု ြာနာမည္ကို
ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ထိုအခ်ိနက
္ ပုဂံ၌ ေဆးပညာတတ္ေသာ မြန္လူမ်ိဳးတစ္႐ြာ ႐ွိေနသည္ကို
ေတြ႕ရသည္။ ဒါမွမဟုတ္ ေ႐ွးျမန္မာတိ႕ု ပုဂံကို မေရာက္ခင္ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ ထိုေနရာ၌ ေနထိုင္ခဲ့
ေသာ မြန္ေဆးသမား႐ြာေဟာင္းလည္း ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
?ဒႎ့ (ပ်ဴ) ။ တႎ ျဖစ္ႏုင

ိ သ
္ ည္။
ယံ ၐံး မယး ဥ သး ရဇဂုမ
ထိုဝရ
္ ာဇကုမာရ္မည္သုပယ္မယာသာ
(ပ်ဴ) ယင္းမယားေတာ္၏သား ရဇဂုမ
(ျမန္မာ) ထိုရာဇကုမာရ္မည္ ပယ္မယာသားေတာ္
ဂှေက်က္ ေကာန္ ရာဇကုမာၼ ရ္
ယံ ၐံး မယး ဥ သး ရဇဂုမ
ထိုဝ္ သုပယ္ မယာ သာ ရာဇကုမာရ္
အုတ္ဍိက္ ပိတြာည္ေဂါး စုတေ
္ ဍက္ကုေက်က္ထရ္ မထာပနာ ဟိနေ
္ ဂါးေဝါအ္ ရာဓနာ
ေရာဝ္ေဝါအ္။
ယံ ေဂ့ါ ၐူဓ ဥဝံ တၵဴ ့ၐိး ့ဆဲတဒ့ံ ။ ယံ န ၐိး ့ဒ႕ႎ ေဆာ။
ဣယ္ကူပ႐
ု ွာအာ ရိဟ္ေသာန္႐ုယၟဧ
္ အ္ ဣယ္သိအ္မိႏၟ္ဧအ္။
(မြန္) အားလုံးေသာ ကြၽန္သံးု ႐ြာ ႏွင့္ ထာပနာေသာ ေ႐ႊဘုရားကို ေရ၌ထည့္ၿပီး [ေရေလာင္းေန
သည္]့ အခိုက္ ဤသို႕ ဆုေတာင္းသည္။
(ပ်ဴ) ယင္းဂူဘုရား ငါ့မင္း ေရကို သြန္းခ်ေနသည့္အခါ။ ယင္းမင္းက မိန္႕ဆိေ
ု သာ္။
(ျမန္မာ) ဤဂူဘုရားအား ေရသြန္း၍ ဤသိ႕ု မိန္႕၏။
www.monlibrary.com
ႏိင
ေဍက္ ရာဓနာ
ယံ ေဂါ့ ၐူဓ ဥဝံ တၵဴ႕ ၐိး့ ဆဲ တဒံ့။ ယံ န ၐိး့ ဒႎ့ ေဆာ
ဣယ္ ကူ ပု႐ွာ ရိဟ္ ဣယ္ သိအ္ မိႏၟ္ ဧအ္။
ဤအပုိဒ္တြင္ ပ်ဴ၊ မြန္ ႏွင့္ ျမန္မာတို႕က အဓိပါၸ ယ္တူညီမႈ ႐ွိေသာ္လည္း မြန၌
္ အေရးအသား
ႂကြယ္ဝေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
သိၿႏိငဨ
္ ယ္ေဝါအ္ ၾသဝ္ဒသ္ေဟတ္ ကုေဂြါအ္သဗၺꩦညဳတဥာဏ္။
ယံ မ ဂံး ျပၐူး သေဝေညာေဒေည ေျဗေညၐိး့ ၐိး့ ပံး ေဆ နး တႎ ပႅံးပ ။
ဣယ္ညာအေမွာအ္ကာ သဝြꩦညဳတညာဏ္ျပဇႛာ ရအမ္ၟသူအေၾကာင္ဖႅစ္စိယ္ၟေတဟ္။
(မြန္) ကြၽန္ေတာ္အမႈကိစၥေၾကာင့္ သဗၺညဳတဉာဏ္ ရေစေၾကာင္း ျဖစ္ေစသတည္း။
(ပ်ဴ) ယင္းကြၽန္ေတာ္ျပဳသည့္အမႈေၾကာင့္ သဗၺညဳတဉာဏ္ပညာသည္ ကြၽန္ေတာ္[အား]ေပးေစ
နးတႎပႅံးပ????
(ျမန္မာ) ဤေကာင္းမႈကား သဗၺညဳတဉာဏ္ပညာ ရအံသ
့ ူအေၾကာင္း ျဖစ္ေစေသာ္။
သၿႏင္ ?ဨယ္ သဗၺညဳတ ဉာဏ္ ကုႝ
ယံ မဂံးျပ ၐူး သေဝေညာ ေျဗေည ၐိး့ ပံး ေဆ နး တႎ ပႅံးပ။
ေဒေည ၐိး့
ဤ ညာအေမွာက္ သဝြꩦညဳတ ညာဏ္ျပဇႛာ ရအမ္ၟ
သျႏင္ (မြန္) - အမႈကိစၥ။ ဤစာလုံးသည္ “စရင္း” ဟု ျမန္မာတု႕ိ တျခားအဓိပၸါယ္ျဖစ္

ေမြးစားထားသည္။ ထိုျမန္မာတို႕ ေမြးစားသည့္စာလုံးကို ယခုေခတ္မြန္တို႕ ျပန္ေမြးစားေသာအခါ
“စရင္” ျဖစ္သြားသည္။ တခ်ိဳ႕ေနရာတြင္ “စရင္ကုသိုလ္” (ေကာင္းမႈကုသိုလ္) ဟု အရင္အဓိပၸါယ္
အတိုင္း မြန္တ႕ို ဆက္လက္ သုံးဆြဲေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။
www.monlibrary.com
ေကာန္ဨယ္လး။ ေစာဝ္ဨယ္လး။ ကုေလာဨယ္လး။ ညးေစၟင္လး။
ယံ ၾတး တႎ မၲဳ ကုံး ဒူ႕ ဂိ သး ေဠ ၊ ဂိ ပႅိ ေဠ ၊ ဂိ ၾသဴး ေဠ ျမ ဇၷ ေဠ
ငေနာင္အာ ငသာလည္ေဂါင္။ ငမႅိယ္လည္ေဂါင္။ ငအဆုယ္လည္ေဂါင္။ သူတစ္ထူလည္ေဂါင္။
(မြန္) ကြၽန္ေတာ္သားလည္း၊ ကြၽန္ေတာ္ေျမးလည္း၊ ကြၽန္ေတာ္အမ်ိဳးလည္း၊ သူတပါးလည္း။
(ပ်ဴ) ယံၾတးတႎမၲဳကုံးဒူ႕ ??? ငါ့သာလည္း၊ ငါ့ေျမးလည္း၊ ငါ့အမ်ိဳးလည္း၊ သူးတပါးလည္။
(ျမန္မာ) ငါ့ေနာင္အား/ေနာင္အခါတြင္၊ ငါ့သားလည္းေကာင္း၊ ငါေျမးလည္းေကာင္း၊ ငါ့အေဆြ
လည္းေကာင္း၊ သူတထူးလည္းေကာင္း။
ေကာန္ဨယ္လး ေစာဝ္ဨယ္လး ကုေလာဨယ္လး ညးေစၟင္လး
ဂိသးေဠ ဂိပႅိေဠ ဂိၾသဴးေဠ ျမဇၷေဠ
ငသာလည္ေဂါင္ ငမႅင
ိ ္လည္ေဂါင္ ငအဆုယ္လည္ေဂါင္ သူတစ္ထလ
ူ ည္ေဂါင္
ယံၾတးတႎမၲဳကုံးဒူ႕ (ပ်ဴ) -။ ဤအပိုဒ္သည္ မြနႏ

္ ွင့္ ျမန္မာ၌ မေတြ႕ရေပ။ “ယံၾတးတႎမၲဴကုံးဒူ႕”
သည္ မြန္လို (ယင္ဍိက္ပႜဲပိကြာန္တအ္) အဓိပၸါယ္႐ွိႏိုင္ၿပီး ျမန္မာဘာသာအားျဖင့္ (ဤသုံး႐ြာ၌
ေနထိုင္ေသာကြၽန္မ်ား) ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
ယလ္ပ ဥပေျဒာဝ္ ကုဍိက္ မဨယ္ ကိလ္ ကုေက်က္ေဝါအ္
ယံ ၐူဓ ဥဝံ ဂံး ဟႎႅး ေတား မ ဒႎ့ ၊ ဂ ဟႎႛ ဆိ ဂ ေျဗာ ပႜ႕ မ တး ငူး ဗူး ။
ဣယ္ပ႐
ု ွာအာ ငါလွဴခ သုေက်ာန္ အႏွိပအ
္ စ ကေတဟ္ မူမက
ု ာ
(မြန္) ဘုရားအား ကြၽန္ေတာ္ေပးထားေသာ ကြၽန္ကို ဒုကၡျပဳလွ်င္
(ပ်ဴ) ယင္းမင္းလႉခဲ့ေသာဘုရား ယုတ္မာေသာစိတ္ျဖင့္ အႏွပ
ိ ္အစက္ ျပဳမူကာ။(?)
(ျမန္မာ) ဤဘုရားအား ငါ့လႉေသာကြၽန္ကို အႏွိပ္အစက္ျပဳမူကာ
www.monlibrary.com
ႏိင
ေက်က္ သဿိင္မှိဟ္ မဨယ္ ကိလ္ ဍိက္ ဥပေျဒာဝ္?
ယံ ၐူဓ ဥဝံ ဂံး ဟႅႎး ေတား?? မဒႎ့၊ ဂဟႛႎ ဆိ ပႜ႕ မတး ငူးဗူး။
ဣယ္ ပု႐ွာ ငါ လႉ ေက်ာန္ အႏွိပအ
္ စ?
ဂံး (ပ်ဴ) - ငါ။ ဂံး သည္ ဂိ ျဖစ္ႏင
ို ္မည္။
ဤဝါက်သည္ ပ်ဴမူ၌ မြန္ ႏွင့္ ျမန္မာမူႏွင့္ အနည္းငယ္ ကြဲလြဲေနသည္။ ပါဠိမ၌

ူ “ပါပသံကေပၸါ”
(မေကာင္းေသာအႀကံ)၊ “နေရာအႆဒၶမာနေသာ” (မယုံၾကည္ေသာစိတ္ျဖင့္) စသည္တို႕ကို
ေတြ႕ရသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ပ်ဴ “ဂဟႎႛ” သည္ “ယုတ္မာေသာစိတ္” ဟု အဓိပၸါယ္ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ဟု
ယင္ညိရ္ညာစ္ ေက်က္ေၾတယ္ေမတၲယ္ လးၾသရ္ေဍဟ္ေဂါအ္။
ယံ ၐံး ၐူဓ အရိ ေမေဒယ ဒံ့ ၐး ဒိ့ ဆႎး တႎ တၼဴ မ ပံး ေဆ ေဆား ။
အရိမတ
ိ ယ
ၲိ ာ ပု႐ွာသၡင္အဖူရစိယ္။ ။
(မြန္) ေမေတၲယ်ျမတ္စြာဘုရားကို ေတြ႕ျမင္ျခင္းေသာသူ မရေစေသာ္။
(ပ်ဴ) ယင္း အရိေမေတၲဘုရားျမတ္ကို မ်က္ေမွာက္တြင္ အဖူးျမင္ျခင္း မေပးေစေသာ္။
(ျမန္မာ) အရိမတ
ိ ယ
ၲိ ာဘုရားသၡင္ မဖူးရေစ။
ႏႈိင္းယွဥခ
္ ်က္
ေၾတယ္ ေက်က္ ေမတၲယ္ ညိရ္ညာစ္ (ပႜဲ) (ဂတ) လး ကုႝ
ယံ ၐံး ၐူဓ အရိေမေဒယ ဒံ့ ၐး ဒိ့ ဆႎး တႎ တၼဴ မ ပံး ေဆေဆား။
သၡင္ ပု႐ွာ အရိမတ
ိ ယ
ၲိ ာ အဖူ ရ စိယ္
အ (ျမန္မာ) - မ။ ဤဝါက်၌ ျမန္မာ “အ” သည္ ဆန္႕က်င္ဘက္ေပးေသာ ပါဠိ ႀကိယာဝိေသသန

ပုဒ“္ အ” ျဖစ္သည္။ ျမန္မာေဝါဟာရ၌ ဆန္႕က်င္ဘက္ေပးေသာ ႀကိယာဝိေသသန “မ” ႏွင့္
တူသည္။
www.monlibrary.com
ျမေစတီေက်ာက္စာ၏ သုံးသပ္ခ်က္
ကမၺည္းစာသည္ အေၾကာင္းအရာတူေသာ္လည္း တခ်ိဳ႕ေနရာတြင္ စာအေရးအသား တူညီမႈ

မ႐ွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထိုေၾကာင့္ သုံးဘာသာစလုံးက စာေရးသူ တစ္ဥးီ တစ္ေယာက္တည္း
မဟုတ္ဟု ေျပာႏိုင္သည္။ မြနဘ
္ ာသာကို မြနပ
္ ညာ႐ွငေ
္ ရးၿပီး ျမန္မာဘာသာကို ျမန္မာပညာ႐ွင္
ေရးသည္။ ထိုနည္းတူစြာ ပ်ဴဘာသာကို ပ်ဴပညာ႐ွငက
္ ေရးသားခဲ့သည္မွာ ျဖစ္ႏင
ို ္သည္။
ပ်ဴဘာသာစကားတည္ေဆာက္ပုံအရ အမ်ားအားျဖင့္ အသံတစ္ခု အဓိပၸါယ္တစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည့္
အတြက္ေၾကာင့္ ပ်ဴဘာသာ၌ တျခားေသာ မြန္ ႏွင့္ ျမန္မာမူထက္ ပုိၿပီးအေၾကာင္းအရာစုံလင္
သည္။ ပ်ဴစာသည္ အသတ္မ႐ွိ ဗ်ည္းႏွင့္သရ ေပါင္းထားၿပီး အသံသေကၤတ႐ွစ္မ်ိဳး ႐ွိေသာ
စာေရးစနစ္ ျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ပါဠိေဝါဟာရမ်ား ေရးသည့္အခါ အခက္အခဲ အမ်ားႀကီး
႐ွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဥပမာ ပုဂံၿမိဳ႕နာမည္ “အရိမဒၵနပူရ္” ကို “ရိမဓနဗူ”၊ “ရာဇကုမၼာ” ကို
“ရဇဂုမ” စသည္ျဖစ္ ေတြ႕ရသည္။ ပ်ဴဝါက်မ်ားကို ေလ့လာသည့္အခါ ပ်ဴစာသည္ ႐ုိး႐ုိးဝါက်
မ်ားသာ ႐ွိၿပီး အမွဝ
ီ ါက်မ်ား မေတြ႕ရပါ။
ပ်ဴသဒၵါတည္ေဆာက္ပံက
ု ို ေလ့လာသည့္အခါ ယခုလို ေတြ႕ရသည္။ နာမ္ ႏွင့္ နာမဝိေသသန
မ်ားသည္။
ျမန္မာ၌ (နာမဝိေသသန + နာမ္) “႐ွဳယ္ပ႐

ု ွာ” (ေ႐ႊဘုရား)။
ပ်ဴ၌ (နာမ္ + နာမဝိေသသန) “ၾဟထ” (ဘုရားေ႐ႊ)။
မြနႏ
္ ွင့္ ပ်ဴကတူသည္ (နာမ္ + နာမဝိေသသန) “ေက်က္ထရ္ (ဘုရားေ႐ႊ)။
နာမဝိေသသန ႏွစ္ခ႐
ု ွိေသာ နာမ္ပုဒ္တြင္ေတြက
မြနက
္ (နာမ္ + နာမဝိေသသန + နာမဝိေသသန) “ေဍက္ပတ
ိ ြာည္” (ေဍက္ - ကြၽန္း၊ ပိ - သုံး၊
တြာည္ - ႐ြာ)။
www.monlibrary.com
ႏိင
ပ်ဴက (နာမ္ + နာမဝိေသသန + နာမဝိေသသန) ၾတးေရာေဟား (ၾတး - ေက်ာန္/ကြၽန္း။ ေရာ

- ေ႐ြာဟ္/႐ြာ။ ေဟား - သုံ/သုံး)။
ျမန္မာကလည္း မြနႏ
္ ွင့္အတူတျူ ဖစ္သြားသည္။ (နာမ္+ နာမဝိေသသန + နာမဝိေသသန)
ေက်ာန္သးုံ ေ႐ြာဟ္။
မြန္
သဿိငေ
္ ဂါး(မင္းက) ကိလ္(ေပးသည္) ေဍက္ပတ
ိ ြာန္(ကြၽန္းသုံး႐ြာ) ကု(အား) ဂှေက်က္ေဂါး(မိဖရ
ု ားကို)
ကတၲား ႀကိယာ တိုက္႐ုိက္ကံ ဝိဘတ္ တိုက္႐ုိက္မဟုတ္ ကံ
ပ်ဴ
ဥဝံ(မင္းႀကီးသည္) ၾတးေရာေဟားၐိး့(ကြၽန္း႐ြာသုံးကို) ပံး(ေပး) ေတား(သူ႕ကို)
ကတၲား တိုက္႐ုိက္ကံ ႀကိယာ တိုက္႐ုိက္မဟုတ္
ကံ
ျမန္မာ
မင္ကာ ေက်ာန္သေ
ုံ ႐ြာဟ္ေတအ္ ပါယ္မယာ အာ ပိယ္ဧယ္
ကတၲား တိုက႐
္ ုိက္ကံ တိုက္႐ုိက္မဟုတ္ ကံ ဝိဘတ္ ႀကိယာ။
မြနက
္ ႀကိယာသည္ ကတၲားအေနာက္ကို အၿမဲလိုလိုလိုက္သည္။ ျမန္မာက ႀကိယာကို အၿမဲလိုလို
ေနာက္ဆံးု မွာ ထားသည္။ ပ်ဴက ႀကိယာသည္ ကံ၏ အေ႐ွ႕မွာ႐ွိသည္ဟု ေျပာလိ႕ု ရသည္။
ေက်ာက္စာ၌ ျမန္မာေဝါဟာရအသစ္မ်ားသည္ မြန္ေဝါဟာရကို အေျခခံၿပီး တီထြင္ထားသည္ကို
ေတြ႕ရသလို မြန္ႏွင့ပ
္ ်ဴတို႕က အျပန္အလွန္ ေဝါဟာရမ်ား ေမြးစားၾကသည္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။
www.monlibrary.com
မြန္စာအေၾကာင္း
“စာ” ႏွင့္ “စာေပ” ဤေဝါဟာရ ႏွစ္ခု ကြၽန္ေတာ္႕သုေတသန၌ ဆိုလိုရင္းအဓိပၸါယ္ မတူညီ

ေၾကာင္း ေျပာလိုသည္။ ဘာသာစကားတစ္ခုကို စာလုံးျဖင့္ ေရးသာျခင္းသည္ “စာ” ဟု
ကြၽန္ေတာ္ဆုလ
ိ ိုသည္။ အဂၤလိပလ
္ ုိ (literary) ျဖစ္သည္။ စာျဖင့္ ဥပမာ ကဗ်ာ၊ လကၤာ၊ ဝတၴဳ၊
ေဆာင္းပါး စေသာ ေရးနည္းမ်ားျဖင့္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုခုကို ခံစားခ်က္ျဖင့္ အႏွစ္သာရ႐ွ႐
ိ ွိ
ေရးသားထားေသာ စာမ်ားသည္ “စာေပ” ဟု ကြၽန္ေတာ္ ဆိလ
ု ုသ
ိ ည္။ စာေပသည္ အဂၤလိပ္
ေဝါဟာရ (literature) ျဖစ္သည္။
သမိင
ု ္းအေထာက္အထားမ်ားအရ အိႏယ
ၵိ ႏိုင္င႐
ံ ွိ ေမၾဟဂဟꩦ (Mehrgarh) ႏွင့္ တျခားေသာ
ေဒသမ်ားတြင္ အိႏၵဴ-သရာသြတီ (Indus-Sarasvatî) ယဥ္ေက်းမႈကို ဘီစီ ၇၀၀၀ ကတည္း
ကပင္ စတင္ေတြ႕႐ွိရသည္။ ၎င္းတို႕သည္ ဘီစီ ၂၆၀၀-၁၉၀၀ ခန္႕၌ ဟရပၸန္(Harappan)
ၿမိဳ႕ျပကို ထူေထာင္ခ့သ
ဲ ည္။
၎င္းတို႕၏ အကၡရာကို အိႏၵဴအကၡရာဟု ေခၚၾကသည္။ ထိုအကၡရာကို သရသြတျီ မစ္ တေလွ်ာက္

၌ ေတြ႕ခဲ့ေသာေၾကာင့္ သရသြတအ
ီ ကၡရာဟုလည္း ေခၚသည္။ ထိုအကၡရာကို အေျခခံၿပီး ျဗဟၼီ
ႏွင့္ ꩠါရဒါအကၡရာတို႕ ေပၚလာသည္။ ျဗဟၼီအကၡရာသည္ ပိမ
ု တ
ို ြငက
္ ်ယ္လာေသာေၾကာင့္
www.monlibrary.com
ႏိင
အိႏယ
ၵိ ႐ွိ အားလုံးေသာ အိေႏၵာ-အာရီယံအကၡရာမ်ား၊ သီရိလကၤာအကၡရာ၊ တိဗတ္အကၡရာ၊
အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွႏင
ုိ င
္ ံ႐ွိ အကၡရာမ်ားႏွင့္ ဖလိပုင
ိ ္မူရင္းအကၡရာ အပါအဝင္ အင္ဒန
ုိ ီ႐ွားအကၡရာ
တို႕က ျဗဟၼီအကၡရာမွ ဆင္းသက္လာၾကသည္ (Kak,1994)။
အေသာကမင္း တတိယသဂၤါယနာ တင္ၿပီး ဘီစီ (၂၄၁) ေလာက္တြင္ ကမၻာအႏွ႕ံ အျပားသို႕

သာသနာျပဳ ေစလႊတ္ရာ သထုံျပည္ သုဝဏၰဘုမိသ
ၼ ို႕ ေသာဏေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္ ဦးေဆာင္
ေသာ သာသနာျပဳရဟန္းမ်ားသည္ အကၡရာႏွင့္ စာေပမ်ား ယူေဆာင္ခ့သ
ဲ ည္။ ထိုေခတ္က
ေက်ာက္စာမ်ား မြန္ေဒသ၌ သိပမ
္ ေတြ႕ရေသာ္လည္း ယခုတေလာ မုတၲမၿမိဳ႕မွ ဆယ့္ႏစ
ွ မ
္ င
ို ္ခန္႕
႐ွိသည့္ မုက်ိ႐ြာ၌ ေပငါးဆယ္ေလာက္ျမင့္သည့္ ေက်ာက္လုံးႀကီးေပၚမွာ ထူးဆန္စြာ ျဗဟၼီ
အကၡရာျဖင့္ ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာတစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ေက်ာက္စာသည္ ျဗဟၼီ
အကၡရာျဖင့္ ေရးထိုးထားၿပီး မည္သည့္ဘာသာစကားျဖစ္သည္ကို မသိရေသးပါ။ ဆက္လက္
ေလ့လာရန္ လိုအပ္ေနေသးသည္။(ပုံ ၁)
သထုံျပည္၌ မြန္စာ ထြန္းကားေနၿပီဟု ယူဆရေသာ ခရစ္ေတာ္ ႏွစ္ (၅၀၀) ေလာက္တြင္ သထုံမွ

႐ွငဗ
္ ုဒၶေဃာသသည္ သာသနာ ထြန္းကားေနေသာ သီဟိုဠ္ ကြၽန္းသို႕ သြားၿပီး ပိဋကတ္သးုံ ပုးံ ကုိ
ပါဠိဘာသာျဖင့္ ကူးယူခဲ့သည္ဟု မြန္သမိုင္းက ဆိသ
ု ည္။ လက္႐ွိ ေတြ႕႐ွိခဲ့ေသာ အေစာဆုံး
မြနေ
္ က်ာက္စာသည္ ေအဒီ (၅၀၀) က ေရးထိုးထားေသာ ထိုင္းႏိင
ု ္ငံ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕
အေနာက္ဘက္ မိင
ု ္ (၄၀) ခန္႕႐ွိ ပရပထုံ ေခၚ နခုံပထုံၿမိဳ႕ေက်ာက္စာ ျဖစ္သည္။ ဗိလ
ု တ
္ ေထာင္
က်ိဳက္ေဒးအပ္ဘုရား ဌာပနာတိုက္႐ွိ အုတ္ခြက္ဘုရား၏ ေက်ာဘက္ ၌ ေရးသားထားေသာ
ေယဓမၼာဂါထာသည္ ထိုေက်ာက္စာႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္ မြနအ
္ ကၡရာျဖင့္ ေရးသားထားသည္ကို
လက္႐ွိ ေတြ႕ရေသာ ေက်ာက္စာအေထာက္အထားမ်ားအရ မြန္တို႕သည္ အနည္းဆုးံ ေအဒီ

(၅၀၀) ေလာက္က အိႏယ
ၵိ ေတာင္ပိုင္းတြင္ ထြန္းကားေသာ အကၡရာကို လက္ခယ
ံ ူၿပီး မိမိတို႕ မြန္
ဘာသာစကား၏ အသံမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီေအာင္ မြန္စာကို တီထြင္ထားခဲ့သည္။ အိႏၵိယ
ေတာင္ပုင
ိ း္ အကၡရာ သို႕မဟုတ္ ျဗဟၼီအကၡရာသည္ မိမတ
ိ ုိ႕၏ အသံမ်ားကို လုံေလာက္စြာ
ျဖည့္ဆည္း ေပးႏိင
ု ္ျခင္း မ႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ အကၡရာ တခ်ိဳ႕ကို အသစ္တီထြင္ျခင္း
သိ႕ု မဟုတ္ ႐ွိေနေသာ အကၡရာမ်ားကို ႏွစ္လုံးထပ္ၿပီး အသံအသစ္ ေဖၚထုတ္ျခင္း စသည့္
နည္းျဖင့္ မြနစ
္ ာကို ထီထြင္ခ့သ
ဲ ည္။ ဥပမာ ထိင
ု ္းႏိင
ု င
္ ံ ဖရပထုံမြန္ေက်ာက္စာမွ “ႏွစ္” ဟု
အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ (ၐါရ္) ကို ေတြ႕ရသည္။ “ၐ” အကၡရာ သည္ ျဗဟၼီအကၡရာမွာ မေတြ႕ရသလို
www.monlibrary.com
အိႏၵိယႏိုင္င႐
ံ ိွ တျခားေသာ အကၡရာမ်ား၌လည္း မေတြ႕ရပါ။ မြန္ ႏွင့္ ပ်ဴတို႕၌သာ ေတြ႕ရသည္။
“ၐ” အေပၚသံ (သီဓလ
ိ အကၡရာ) သည္ ၎င္း၏အနိမသ
္ ံ (ဓါနိတအကၡရာ) အတြက္ကို “မ” ႏွင့္
“ဗ” ထပ္ၿပီး “ဢ” အသံ ျဖစ္လာသည္။
အၾကမ္းအားျဖင့္ မြနစ
္ ကားသည္ အေျခခံအသံ (၄) ခု ႐ွိေသာ ဘာသာစကားတစ္ခု ျဖစ္သည္။
ထိုအသံကို ကိယ
ု ္စားျပဳထားေသာ အကၡရာမ်ားသည္ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ၾကသည္။
ပုံ ၁။ မုတၲမ အနီး႐ွိ မုက်ိ႐ြာမွ ေတြ႕ရသည့္ ျဗဟၼီအကၡရာျဖင့္ ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာ။

www.monlibrary.com
ႏိင
အေပၚအသံ (သီဓိလအကၡရာ) အနိမ္သံ (ဓါနိတအကၡရာ)

အေပၚေပ်ာ့သံ အေပၚမားသံ အနိမ့္ေပ်ာ့သံ အနိမ့္မားသံ
က ခ ဂ ဃ
kα kἀ gε gἐ
င င ငၛ င
ŋα ŋἀ ŋε ŋἐ
စ ဆ ဇ ဇ်
cα cἀ jε jἐ
တ/ဋ ထ/ဌ ဍ ဎ/ဓ
tα tἀ ɗε ɗἐ
သ ၾသ ျဇ ျဇ
sα sἀ sε sἐ
ည ၫွ ည ၫွ
ɲα ɲἀ ɲε ɲἐ
ဏ ဏွ န ႏွ
nα nἀ nε nἐ
ပ ဖ ဗ ဘ
Pα pἀ bε bἐ
မ မွ မ မွ
mα mἀ mε mἐ
ယ ယွ ယ ယွ
yα yἀ yε yἐ
ရ ရ
rα rἀ rε rἐ
ဠ ဠွ လ လွ
lα lἀ lε lἐ
ဝ ဝွ ဝ ဇြ
vα vἀ vε vἐ
ဟ ဟွ သၛ သၛ
hα hἀ hε hἐ
ၐ ꩠ ဢ ၑ
ḅα śἀ ḇε šἐ
အ အ အ အ
α ἀ ε ἐ
www.monlibrary.com
ထိုအသံမ်ားကို တျခားေသာ ေလယူေလသိမး္ (၁၂)ခု (ဝါ) သရ (၁၂)ျဖင့္ ေပါင္းလိုက္သည္။

သရ (၁၂) ခုမာွ သံတိုသရ (ရႆသရ) က (၆) ခု႐ွိၿပီး သံ႐ွည္သရ (ဒီဃသရ) ကလည္း (၆)
ခု႐ွိသည္။ သရ (၁၂) ခု၌ အေပၚသံ ႏွင့္ အနိမသ
္ ံ ႏွစ္မ်ိဳး႐ွိသည္။ အေပၚသံ (၁၂)ခုသည္
အေပၚသံဗ်ည္းမ်ားႏွင့္ ေပါင္းၿပီး အနိမ့္အသံ (၁၂)ခုသည္ အနိမ့္အသံဗ်ည္းမ်ားႏွင့္ ေပါင္းသည္။
ေနာက္ၿပီး ထိုေပါင္းထားေသာ ဗ်ည္းႏွင့္သရအသံမ်ားကို ဗ်ည္းအားလုံးက ဗ်ည္း (၁၀)မ်ိဳး ခြဲၿပီး
အသတ္ (၁၀)မ်ိဳးျဖင့္ ျပန္သတ္လုက
ိ ္ေတာ့အခါ မြန္စာကို အသံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေရးသားႏိုင္
လာသည္။
မြန္စာေပအေၾကာင္းႏွင့္ စာေပအမ်ိဳးအစားမ်ား
ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၁၉ ခုႏွစ္ ကဆုနလ

္ ဆုတ္ ၅ ရက္၊ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၇၅၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၈
ရက္ေန႕ ဟံသာဝတီ မြနႏ
္ င
ို ္ငံေတာ္ က်ဆုံးၿပီးေနာက္ မြန္စာသည္ အစိုးရေခတ္အဆက္က္က
တရားဝင္ ႐ုံးသုံးဘာသာစကား အျဖစ္မွ လုံးဝ ပိတ္ပင္ခ့ေ
ဲ သာ္လည္း ယခုအခ်ိနအ
္ ထိ မြန္တိ႕ု
ထံ၌ အထူးသျဖင့္ ေက်းလက္ေဒသတြင္ ေန႕စဥ္သးုံ ဘာသာစကားအျဖင့္ ဆက္လက္ အသုံးျပဳ
ေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ စနစ္တက် ေလ့လာဆည္းပူျခင္း အားနည္းေနသည့္ အတြက္ေၾကာင့္
သဒၵါနည္းက်က် မြန္စာကို ေရးသားႏိုင္သူ နည္းေသာ္လည္း ဘာသာစကားတစ္ရပ္အေနႏွင့္
ဆက္လက္ အသက္ဝင္ေနဆဲျဖစ္ၿပီး ကဗ်ာ၊ လကၤာ၊ ဝတၴဳ၊ ေဆာင္းပါး စေသာ ေရးနည္းမ်ားျဖင့္
အေၾကာင္းအရာတစ္ခခ
ု ုကို ခံစားခ်က္ အႏွစ္သာရ႐ွ႐
ိ ွိျဖင့္ စာေပေျမာက္ေအာင္ ေရးသားေနဆဲ
မြနစ
္ ာသည္ ေအဒီ ၆ ရာစုမွ ထြန္းကားသည့္ စာတစ္ခု ျဖစ္သည့္အညီ မြနစ
္ ာေပ၌ တျခား
တိုးတက္ေသာ လူမ်ိဳးမ်ားနည္းတူ စာေပအမ်ိဳးအစား (genre)အမ်ိဳးမ်ိဳး႐ွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
စိတက
္ ူးယဥ္စာေပ (fiction)၊ အျဖစ္မန
ွ ္စာေပ (non-fiction) ႏွင့္ အျဖစ္မန
ွ ္ႏွင့စ
္ တ
ိ က
္ ူးယဥ္
ေပါင္းစပ္စာေပ (faction) မ်ားလည္း ႐ွၾိ ကသည္။ အျဖစ္မန
ွ ္ ေရးေနသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ စာဖတ္သူ
၏ စိတဝ
္ င္စားမႈကို ရေစရန္အလိုငွား စိတက
္ ူးယဥ္ ေရာထည့္လိုက္သည္။ ထိုနည္းတူစြာ
စိတက
္ ူးယဥ္စာေပ ေရးေနသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ အျဖစ္ရပ္မန
ွ ္ ေရာထည္လ
့ ုက
ိ ္သည္ကိုလည္း ေတြ႕ႏိင
ု ္
သည္။ သူ႕ေခတ္သ႕ူ အခါ သူတု႕ိ ရဲ႕ စိတဝ
္ င္စားမႈ ႏွင့္ သူတု႕ိ ၏ ယုံၾကည္မမ
ႈ ်ားကို အေျခခံၿပီး
စာေပအမ်ိဳးအစားမ်ား ေရာထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထိုအရာမ်ားသည္ စာဖတ္ေကာင္းေစရန္
ပူးထည့္ထားေသာ စာေပမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ စာဖတ္သည့္အခါ စာေပအမ်ိဳးအစားမ်ား ခဲြတတ္ရန္
လိုသည္။ အထူးသျဖင့္ သုေတသနလုပ္သည့္အခါ စာေပအမ်ိဳးအစားမ်ား ခြဲတတ္ရန္ အင္မတန္
www.monlibrary.com
ႏိင
အေရးႀကီးလွသည္။ ဥပမာ မြနသ

္ မိင
ု ္း၌ မြန္လူမ်ိဳးတို႕က ဗုဒၶဘာသာကို ကုိးကြယ္သည့္လူမ်ိဳး
ျဖစ္သည့္အေလွ်ာက္ ဗုဒၶဘာသာယုံၾကည္မႈႏွင့္ ဆိင
ု ္ေသာ ဒ႑ာရီဆန္သည့္အရာမ်ား ထည့္ထား
သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထိုနည္းတူစြာ မြနပ
္ ျုံ ပင္ (folktale - ဘိုးဘြားမိဘ အဆက္ဆက္က
မိမိသားသမီးေျမျမစ္မ်ားကို လက္ဆင့္ကမ္းေျပာျပေသာပုံျပင္) မ်ားသည္ ၿမိဳ႕႐ြာ ေဒသတစ္ခခ
ု ု
ကို အေျခခံၿပီး ေရးသားထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ လူသိအမ်ားဆုံး မြန္ပျုံ ပင္ (folktale)
တစ္ပဒ
ု ္က သံလ်င္ ႏွင့္ ဒဂုံ(ရန္ကုန)္ ေဒသကို အေျခခံၿပီး ေရးသားထားေသာ ႐ွင္ေမြ႕ႏြနး္ ႏွင့္
မင္းနႏၵာ( မိေဢာအ္နန္ ကုႝ မင္နႏၵာ) ပုျံ ပင္ျဖစ္သည္။ တျခားေသာ ေ႐ွးေခတ္ မြန္ပုံျပင္မ်ားမွာ
ဇရာၿမိဳ႕(ကမာဝက္) ႏွင့္ ဝါးခ႐ူၿမိဳ႕ေဒသကို အေျခခံခံၿပီး ေရးထားေသာ မယ္ခေရ (မိေဍာင္ေကွ္
ထဝ္) ပုံျပင္။ မုတၲမ ႏွင့္ ေမာ္လၿမိဳင္ကို ေဒသခံၿပီး ေရးသားထားေသာ မြတပ
္ ိရာဇာမင္း
အေၾကာင္း (ပ႐ူသဿိင္မတ္ပ)ိ ၊ ေဒသတခုခက
ု ို အေျခခံမျပဳဘဲ သာမန္ပျုံ ပင္မ်ားလည္း အမ်ားႀကီး
႐ွိေနေသးသည္။ ဥပမာ ဣဏင္ကင္ရီပံျု ပင္ (ပုံဣဏင္ကင္ရ႘)၊ သင္ဂဒါပုံျပင္ (လိက္မင္ဆန္သင္
ဂဒါ)။ အေဒါက္ခဲ (မဒံက္ေခဝ္) ဟာသပုံျပင္တုိမ်ား အားလုံး ရာဂဏန္းထက္မက ေတြ႕ရသည္။
ေနာက္ၿပီး ဒ႑ာရီ မ်ား (myth) လည္း အမ်ားႀကီး ႐ွိေနေသးသည္။ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသမွာ
ဦး႐ွငႀ္ ကီး (မဒေကာင္ပုင
ိ )္ ။ ဗဂိုး(ပဲခးူ )မွာ မယ္နန္းဂလိုင္၊ ေနာက္ၿပီး ရပ္႐ြာမ်ား၌ ဘုရားသမိင
ု ္း
႐ြာေစာင့္ နတ္သမိုငး္ မ်ား ေတြ႕ရသည္။
အထက္ေဖၚျပထားေသာ စာေပအမ်ိဳးအစားမ်ားသည္ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး၏ ဂုဏ္သိကၡာကို

ျမႇင့္တင္ေပးေသာ စာေပဂုဏ္ရည္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ စာေပ ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈတို႕သည္ ဥယ်ာဥ္
ပန္းၿခံတစ္ခုပမာပင္ ျဖစ္သည္။ ဥယ်ာဥ္ၿခံ တစ္ၿခံသည္ ပန္းမ်ိဳးစုံ အေရာင္မ်ိဳးစုံ ႐ွိမွသာလွ်င္
ထိုဥယ်ာဥ္သည္ စိတ္ဝင္စားစရာ အပန္းေျဖစရာ ပန္းၿခံတစ္ခု ျဖစ္လာႏိုငသ
္ ည္။
မြန္ကမၺည္းစာမ်ား ႏွင့္ ၎င္းတို႕၏ အေၾကာင္းအရာမ်ား
ထိုငး္ ႏုင
ိ င
္ ံ နခန္ပထုၿံ မိဳ႕႐ွိ ဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္းေဟာင္းဝင္း၌ ေတြ႕ရေသာ ေက်ာက္တျခမ္းေပၚတြင္
ႏွစ္ဘက္စလုံး ေရးထိုးထားေသာ ကမၺည္းေက်ာက္စာသည္ ေတြ႕ခဲ့ရသမွ် မြန္ကမၺည္းစာမ်ား
အနက္ ေ႐ွးအက်ဆုးံ မြန္ေက်ာက္စာအျဖင့္ သတ္မွတ္ထားသည္။ ထိုေက်ာက္စာသည္ ေအဒီ
(၆) ရာစု ကုန္ခါနီးတြင္ ကမၺည္းထိုးခဲ့ေၾကာင္း ေက်ာက္စာ ပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ က အဆုးံ အျဖတ္
ေပးထားသည္။ ထိုေက်ာက္စာကို ပရပထုံေစတီဘုရားျပတိုက္၌ ျပသထားသည့္အတြက္ေၾကာင့္
ပရပထုံမြန္ေက်ာက္စာဟု နာမည္ေပးထားသည္။
www.monlibrary.com
ထိုေခတ္ မြနစ
္ ာအေရးအသား အကၡရာသည္ သေရေခတၲရာ ပ်ဴစာ အေရးအသား အကၡရာ
မ်ားႏွင့္ မတူေသာ္လည္း တစ္ေခတ္တည္း ျဖစ္ေၾကာင္း အကၡရာအေရးအသားပုံစံမ်ားကို
ေထာက္႐ႈ၍ ေျပာႏိုင္သည္။ မြနတ
္ ုိ႕က အိႏယ
ၵိ ေတာင္ပုင
ိ း္ အေ႐ွ႕ဘက္ မဒရပ္စ္ကမ္းေျခ႐ွိ ပလႅဝ
အကၡရာ အေရးအသားပုံစံကို အတုယူသးုံ စြ၍
ဲ ပ်ဴက အိႏယ
ၵိ အေနာက္ဘက္ ဂိုအာကမ္းေျခ႐ွိ
ကဒမၺအကၡရာကို မွသ
ီ ည္ (ၿငိမး္ ၊ ၉၂၊ ၆၂)။
ေနာက္ထပ္ေတြ႕ရသည့္ ကမၺည္းစာက ထိုငး္ ႏိင

ု ္ငံ၊ သာလဗူရီ (Saraburi)၊ ဖရ ဖုတၴဘတ္ ခ႐ုိင္
(Phra Phutthabat district)၊ ေခါေဝါင္႐ြာ (Tambol Khao Wong)၊ န႐ုိင္ဂအ
ူ ဝင္ ညာဘက္
နံရံေပၚ၌ ေတြ႕ရသည့္ န႐ုိင္ဂူမန
ြ ္ကမၺည္းစာ ျဖစ္သည္။ ထုိကမၺည္းစာသည္ ေအဒီ (၆) ရာစု
ေလာက္က ေရးထိုးထားေသာ ကမၺည္းစာ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ေက်ာက္စာပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ က ခန္႕မွနး္
ထားသည္။ ထိုကမၺည္းစာကို တစ္ေယာက္ႏင
ွ ့္တစ္ေယာက္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆုိခ်က္ အနည္းငယ္
တူညီမႈ မ႐ွိၾကပါ။ ဂူအတြင္း၌ အလြနေ
္ ႐ွးက်ေသာ ေက်ာက္ဆစ္ ဆင္းတုေတာ္ႀကီးတစ္ပါး
႐ွိသည္။ ၂၀၀၉ ဧၿပီလ ၁၆ ရက္ေန႕ ကြၽန္ေတာ္တို႕ သြားေလ့လာသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ထို
ဆင္းတုေတာ္ႀကီးသည္ ထုံးရည္ေၾကာင့္ ကြယ္ေပ်ာက္ခါနီး ျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ၎င္း
ဆင္းတုေတာ္ေ႐ွ႕၌ ေခတ္သစ္ ထိုငး္ ဗုဒၶ႐ုပပ
္ ြားေတာ္ႀကီးတစ္ပါး ခ်ထားသည့္အတြက္ေၾကာင့္
ေ႐ွးေဟာင္းဘုရားကို ဝမ္းနည္းစြာျဖင့္ လြယ္လြယႏ
္ ွင့္ ဖူးခြင့မ
္ ရေပ။
ပရပထုံ၌ တူးေဖၚ ေတြ႕႐ွိရေသာ အုတခ

္ ြက္မ်ား၌ ေရးထားေသာ ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္မ်ားကို
လည္း ထိုေအဒီ (၆) ရာစုက မြန္အကၡရာႏွင့သ
္ ာ ေရးသားထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ၁၉၄၉
ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ ဗိလ
ု တ
္ ေထာင္႐ွိ က်ိဳက္ေဒးအပ္ေစတီေတာ္ ၿပိဳပ်က္၍ ျပဳျပင္ရာမွ ေပၚလာ
ေသာ “ေယဓမၼာ”ဂါထာပါ႐ွိသည့္ အုတ္ခြက္၌ ေတြ႕ရေသာ အကၡရာအေရးအသားသည္ ပရပထုံ၌
ေတြ႕ရေသာ ေ႐ွးမြနအ
္ ကၡရာႏွင့္ တူညီေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္ (ၿငိမ္း၊ ၁၉၉၂၊ ၆၂)။ ထို႕အျပင္
က်ိဳကၠသာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေျမာက္ဘက္ ၁၅ မိုင္ခန္႕႐ွိ ကြမ္းဆိပ႐
္ ြာတြင္ မ်က္ႏာွ ဖက္ ၁၉ ေၾကာင္း
ႏွင့္ ေက်ာဖက္ ၄ ေၾကာင္းပါ ပါဠိေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ ေတြ႕႐ွိခသ
ဲ့ ည္။ ထိုပါဠိစာသည္ ပဋိစၥ
သမုပၸါဒ္တရားစာ ျဖစ္သည္။ ၎င္း၏ အကၡရာအေရးအသားသည္ ဒြါရဝတီ၌ ေတြ႕ရသည့္ ေအဒီ
(၆) ရာစု မြန္အကၡရာႏွင့္ တူညီသည္။ ၎င္းအေရးအသားသည္ သေရေခတၲရာၿမိဳ႕ေဟာင္း
ေမာင္ကန္ပါဠိေပလႊာစာႏွင့္ လက္ေရးလက္ရာ တူဟန္႐ွိသည္။
၁၉၇၉ ခုႏွစ္တြင္ သထုံၿမဳိ႕ေဟာင္းဟု ယူဆေသာ က်ိဳကၠသာတူးေဖာ္ရာ၌ ေတြ႕ခဲ့ရသည့္

အုတ္ခြက္မ်ားအနက္ အုတ္ခြက္ႏစ
ွ ခ
္ ုက တင္ပ်ဥ္ေခြ ထုိငေ
္ နေသာ ျမတ္စြာဘုရားတစ္ဆက
ူ ို
www.monlibrary.com
ႏိင
အုတ္ခြက္အလယ္တြင္ ေတြ႕ရၿပီး လက္ဝလ

ဲ က္ယာဘက္တြင္ သာဝကႏွစ္ပါးတို႕ကို ေတြ႕ပါသည္။
ပလႅင္ေအာက္တြင္ မြန္စာမ်ားကို ေရးသားထားပါသည္။ အုတ္ခြက္ ႏွစ္ခ်ပ္တုိ႕မွာ ပုစ
ံ တ
ံ မ
ူ ်ား
ျဖစ္ၾကသည္။ စာေလးေၾကာင္းစီ ေရးသားထားေသာ္လည္း တစ္လုံးတေလေလာက္သာ ဖတ္႐ႉ၍
ရသည္။ စာလုံးေပါင္း ေရးထုံးႏွင့္ အကၡရာအေရးအသားပုစ
ံ က
ံ ို ေလ့လာရာ၌ ေအဒီ (၆) ရာစု
တြင္ ကမၺည္းထိုးထားေသာ ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံ၌ ေတြ႕ရေသာ နခုပ
ံ ထုံ ေခၚ ပရပထုံမြန္ေက်ာက္စာႏွင့္
တူညီေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္ (လွ၊ ၁၉၈၅)။
ေနာက္ၿပီး ေကာ့ဂြနး္ ဂူအတြင္း႐ွိ ဝင္ေပါက္အနီး အေနာက္ဘက္ေက်ာက္နရ

ံ ံ၌ ေ႐ွးေဟာင္း
ကမၺည္းစာ ၃ ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ စာ၏စာလုံးေရးပုက
ံ ို ေလ့လာျခင္းအားျဖင့္ ေအဒီ (၆) ရာစု
တြင္ ကမၺည္းထိုးခဲ့ေသာ အိႏၵိယေတာင္ပုင
ိ း္ ႐ွိ ပလႅဝ ႏွင့္ ကဒမၺအကၡရာအေရးအသားႏွင့္
တူသည့္ျပင္ ၎င္းေခတ္ထိုး ခမာ (ေခၚ) ကေမၻာဒီယား ေ႐ွးေဟာင္အကၡရာအေရးအသားႏွင့္
ဆင္တေ
ူ နသည္ကို ေတြ႕႐ွိရသည္ဟု ေဒါက္တာႏိုငပ
္ န္းလွက ယဥ္ေက်းမႈစာေစာင္ အတြဲ ၃၊
အမွတ္ ၆ ဇန္နဝါရီ ၁၉၆၀ တြင္း ေရးသားထားသည္။ အကၡရာအေရးအသားကို ၾကည့္ၿပီး Dr.
L. D. Barnett လည္း ၎င္းစာသည္ ေအဒီ (၆) ရာစု ႏွင့္ (၇)ရာစုက စာျဖစ္ေၾကာင့္
ခန္႕မွနး္ ထား သည္။ စာ၏ တတိယေျမာက္ေၾကာင္းမွာ “ကႏၵံ” ႏွင့္ “ေဝါအ္” ႐ွငး္ လင္းစြာ
ေတြ႕ရသည္။ “ကႏၵံ” ယခုေခတ္မြန္ “ခနမ္” ျပဳလုပသ
္ ည္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ “ေဝါအ္”
ယခုေခတ္မြန္ “ဝြ”ံ က “ဤသည္” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ထိုေၾကာင့္ စာသည္ ေအဒီ (၆) က
မြနစ
္ ာျဖစ္ေၾကာင္းကို ေသခ်ာစြာ ေျပာႏိုင္သည္။
ထိုေၾကာင့္ ေအဒီ (၆) ရာစုက ဒြါရဝတီ မြနလ

္ မ
ူ ်ိဳးတို႕သည္ မြန္စာအေရးအသား ထြန္းကား
ေနသည့္ အခ်ိနတ
္ ြင္ ရာမညေဒသ (ျမန္မာျပည္) ႐ွိ မြန္လူမ်ိဳးတို႕လည္း မြနစ
္ ာအေရးအသား
႐ွိေနၿပီးဟု ေသခ်ာစြာ ေျပာႏိုင္သည္။
အျခား ထင္႐ွားသည့္ ေက်ာက္စာတိုင္ တစ္တိုင္မွာ ထိုငး္ ႏိင

ု ္ငံ ေလာ့ဗူရီၿမိဳ႕၌ ေတြ႕ရေသာ အ႒ဂံ
ပုစ
ံ ႐
ံ ွိ ေက်ာက္တိုင္ေပၚ၌ ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာျဖစ္သည္။ ေက်ာက္စာအေရးအသားကို
ေထာက္ခ်င့္၍ ၎င္းသည္ ေအဒီ (၈) ရာစုက ေရးထိုးထားေၾကာင္း ေက်ာက္စာပါရဂူတို႕က
ခန္႕မွန္းထားၾကသည္။ ေလာ့ဗူရီမွ ရ႐ွိ၍ ေလာ့ဗူရီမြန္ေက်ာက္စာဟု သတ္မွတ္ထားသည္။
ေက်ာက္စာ၌ ေတြ႕ရသည့္ သာသနိက ေဝါဟာရမ်ား ျဖစ္ေသာ က်ာက္၊ ဣႏၵ၊ ဥပဇၨၽာယ္၊ ပုဏ်၊
ျပဇႛာ၊ ဝိဟာရ၊ သဃၤ၊ သဒၶါ၊ အာသန၊ သီလ စသည့္ ေဝါဟာရမ်ားကို မြန္ဘာသာအျဖင့္
ထည့္သြငး္ သုံးစြထ
ဲ ားသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ထိုစဥ္ကပင္ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးမ်ားသည္ ဒြါရဝတီႏုင
ိ င
္ ံ၌
www.monlibrary.com
ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာကို လိုက္နာခံယူက်င့္သုံးေနၾကေၾကာင္း ထင္႐ွားစြာ ေျပာႏိုင္သည္ (ၿငိမ္း၊

၁၉၉၂၊ ၆၁)။
၁၉၅၈ ႏွင့္ ၁၉၆၄ တြင္ ထိုငး္ ႏိင

ု ္င႐
ံ ွိ ေ႐ွးေဟာင္းကမၸည္းေက်ာက္စာမ်ား (Recueil des
Inscriptions du Siam) စာအုပ္သည္ ျပင္သစ္ေက်ာက္စာ ပါရဂူႀကီး မစၥတာေဇဒီ (G. Cædès)
က တည္းျဖတ္ ဘာသာျပန္ၿပီး ထုတေ
္ ဝခဲသ
့ ည္။ ၎င္းစာအုပ္၌ မြန္ေက်ာက္စာ အနည္းငယ္သာ
ေတြ႕ရၿပီး က်န္စာမ်ားသည္ ပါဠိ ႏွင့္ သကၠတဘာသာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
၁၉၅၄ ခုႏစ
ွ မ
္ ွ စၿပီး သမိင
ု ္းသုေတသီတို႕က ထိုင္းႏိင
ု ္ငံ အိဆန္ေဒသ (အေ႐ွ႕ေျမာက္ေဒသ)
ကမလစိုင္းခ႐ုိင္ (Kamalasai/กาฬสินธุ์) ဖဒစ္႐ြာ (Fa Daet) ၌ ေတြ႕ရေသာ သိမ္နိမိတ္
ေက်ာက္တိုင္မ်ားသည္ ေ႐ွးမြနလ
္ က္ရာမ်ား ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ယူဆလာၾကသည္။ ၁၉၆၈
ခုႏွစ္ေရာက္တြင္ ဖဒစ္ေ႐ွးေဟာင္းၿမိဳ႕ေနရာ၌ ထူးထူးဆန္ဆန္ မြနစ
္ ာပါသည့္ အုတ္ခြက္ဘုရား
ႏွစ္ခု ေတြ႕ရသည္။ အုတ္ခြက္တစ္ခုက အျမင့္ ၂၁ cm အနံ ၁၃ cm အထူ ၄ cm ႐ွိၿပီး ေနာက္
တစ္ခက
ု အျမင့္ ၁၆.၅ cm အနံ ၁၃ cm အထူ ၃ cm ျဖစ္ၾကသည္။ အုတ္ခြက္ႏစ
ွ ခ
္ ုစလုံးေပၚ၌
(က်ာက္တလ အြအာဒိတ်) ဟု ေရးထားသည္။ ထိုအုတ္ခြက္ႏစ
ွ ခ
္ ုသည္ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕႐ွိ
ဖရနခြန္ အမ်ိဳးသားျပတိက
ု ္ (Phra Nakhon National Museum, Bangkok Metropolis) ၌
ျပသထားသည္။ ၁၉၇၁ ၌ စၿပီး ထိုေဒသ(မူျမစ္ (Mul) ေျမာက္ဘက္ ႏွင့္ ပစက္ျမစ္ (Pasak)
အေ႐ွ႕ဘက္ၾကား႐ွိ ယေသာဓြန္ၿမိဳ႕ (Yasothorn) အေနာက္ေျမာက္ဘက္၌ ကမၺည္းစာ
အမ်ားႀကီး ေတြ႕ရသည္။ ေတြ႕ရသည့္ ကမၺည္းစာမ်ားသည္ သိမတ
္ ုင
ိ ၌
္ ေရးထိုးထားေသာ
ကမၺည္းစာ ႏွင့္ အုတ္ခြက္၌ ေရးထားေသာ စာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သိမတ
္ ုင
ိ အ
္ ေတာ္မ်ားမ်ားက
သကၠတဘာသာျဖင့္ ေရးသားထားေသာ ကမၺည္းစာက မ်ားၿပီး မြနဘ
္ ာသာ အနည္းငယ္သာ
ေတြ႕ရသည္။ တခ်ိဳ႕စာမ်ားသည္ အကၡရာ မ႐ွငး္ သည့္အတြက္ေၾကာင့္ မြနဘ
္ ာသာလား
သိ႕ု မဟုတ္ သကၠတဘာသာလား ခြဲျခားရန္ ခက္ခသ
ဲ ည္။ ထိုေဒသ၌ ေတြ႕ရေသာ ကမၺည္းစာမ်ား
သည္ အဂၤဝတ္ေခတ္အႀကိဳ (Pre-Angkorian) သု႕ိ မဟုတ္ ေအဒီ (၈) ရာစုေလာက္က စာမ်ား
ျဖစ္ေနေၾကာင္း ခန္႕မွနး္ ထားသည္ (Bauer, 1991:55)။
ဘန္ကုတေ
္ ငါင္ (Ban Kut Ngong) ခ်ိဳင္ယဖြန္ (Chaiyaphum) ၌ ေတြ႕ရသည့္ သိမတ
္ ုင
ိ ္
မ်ားသည္ ဖဒင္႐ြာမွ သိမတ
္ ုင
ိ မ
္ ်ားႏွင့္ တူၾကသည္။ သိမတ
္ ုင
ိ ္မ်ားအနက္ ႏွစ္တိုင္သည္ မြန္
ကမၺည္းစာ႐ွိသည္။ ၎င္း၏ အေပၚပိင
ု ္းတြင္ ဘူရိဒတ္ဇာတ္အ႐ုပ႐
္ ွိၿပီး ေအာက္ပင
ို ္းညာဘက္၌
စာေလးေၾကာင္း၊ ေက်ာဘက္မွာ စာေလးေၾကာင္း ပါ႐ွိသည္။ သို႕ေသာ္ စာလုံးမ်ား ပ်က္စီး
www.monlibrary.com
ႏိင
ေနသျဖင့္ မြနစ
္ ာ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ေျပာႏိင
ု ္ေတာ့လည္း အဓိပၸါယ္ ေဖၚထုတရ
္ န္ မလြယ္ကူလွေပ။
ေက်ာက္တိုင္၏ အ႐ုပမ
္ ်ားသည္ ပုဂံအနႏၵာဘုရား၌ ေတြ႕ရသည့္ အ႐ုပမ
္ ်ားႏွင့္ တူေၾကာင္းကို
သုရဝဍီ (Surasawadi) ကေျပာသည္ (Bauer, 1991:55-60)။
ေနာက္ သိမတ
္ ုင
ိ တ
္ စ္ခက
ု ဝိဓူရပ႑ိတဇာတ္ေတာ္အ႐ုပ္ ပါ႐ွိသည္။ စာႏွစ္ေၾကာင္း႐ွိသည္။
၎င္းသည္ အနည္းငယ္ ဖတ္လုိ႕ရသည္။ က်န္ သိမတ
္ ုင
ိ ္ (၁၆) တိင
ု ္၌ စာ ႏွင့္ အ႐ုပမ
္ ်ား
မေတြ႕ရပါ။ (Bauer, 1991, 60)
ခ်ိဳင္ယဖြန္တိုင္း(Chaiyaphum)၊ ဖုေခၚခ႐ုိင္ (Phu Khiaw)၊ ဘန္ကဲ (Ban Kaeng) ဝတ္ဖရ

ဓါတ္ေနာင္စန္မင္ (Wat Phra That Nong Sam Muem) ၌ ေ႐ွးေဟာင္း သိမ္နိမိတ္
ေက်ာက္တုင
ိ ္ (၁၅) တိုင္ စုပုံထားသည္က
္ ို ေတြ႕ရသည္။ ၎င္းအနက္ (၅) တိုင္သည္ ကမၺည္းစာ
မ်ား ေတြ႕ရသည္။ သိ႕ု ေသာ္ စာမ်ားသည္ လုံးဝ ပ်က္စီးေနသျဖင့္ ဖတ္႐ႈ၍ မရေပ။ တိုငမ
္ ်ား
အနက္မွ တိုငတ ု ြင္ စာ (၈) ေၾကာင္း ႐ွိေတာ့လည္း ပထမေၾကာင္းမွာ ၿꩠီရာဇ
္ စ္ခတ သာ
ေတြ႕ရၿပီး ဒုတိယေၾကာင္းမွာ ကေလာင္တက်ာ တတိယေၾကာင္းမွာ က္၊ စတုတၴေၾကာင္းမွာ
ေဝါအ္ပုဏ် စသည္တုိ႕သာ ေတြ႕ရသည္။ ေနာက္တစ္တုင
ိ ၌
္ အားလုံး စာေၾကာင္း ေျခာက္
ေၾကာင္း ပါ႐ွိသည္။ ပထမေၾကာင္းတြင္ ျဝးေဝါအ္ပုဏ်၊ ဒုတိယေၾကာင္းတြင္ ေကာအ္၊
ပၪၥမေၾကာင္းတြင္ ေဝါအ္ပုဏ် ကုရင္ျပဂ(တ) ႏွင့္ ဆ႒မေၾကာင္းတြင္ ျဝး - - - - ယာင္ ဟု
သာေတြ႕ရသည္။ ေနာက္တစ္တုင
ိ ၌
္ အားလုံးစာေၾကာင္း ငါးေၾကာင္း ပါ႐ွိသည္။
စတုတၲေျမာက္ေၾကာင္းမွာ - - ေဝါ - န - ေတြ႕ရၿပီး ပၪၥမေၾကာင္းမွာ ျဝ သာ ေတြ႕ရသည္
(Bauer, 1991:60)။
ခြနေ
္ ခန္တိုင္း (Khon Kaen)၊ ခ်မ္ပဲခ႐ုိင္ (Chumphae)၊ ဝင္ဟင္လတ္ (Wang Hin Lat)၊
ဝတ္နန္သီလာေက်ာင္း (Wat Non Sila) ၌ သိမတ
္ ုင
ိ ္ (၈) တိုင္ ေတြ႕ရသည္။ ၎င္းအနက္ (၄)
တိုငသ
္ ည္ ကမၺည္းစာ ႐ွိသည္။ သိ႕ု ေသာ္ (၂)တိုငမ
္ ွ စာမ်ားသည္ လုံးဝပ်က္စီးေနသျဖင့္ ဖတ္႐ႈ၍
မရပါ။ တစ္တိုင္က စာငါးေၾကာင္း ပါ႐ွိသည္။ ေနာက္တစ္တုင
ိ က
္ ေက်ာက္ကြဲေနၿပီး ျပန္စပ္
ထားသည္။ အလယ္မာွ ေစတီပထ
ု ိးု ပုံ ႐ွိသည္။ ၎င္းသည္ လာအိုႏိုင္ငံ ဗီယင္က်န္တုင
ိ း္ ၊
ဘန္ေမာ္ေခါ (Ban Muang Kao) ႐ွိ ေ႐ွးေဟာင္းသိမတ
္ ုိင္ႏွင့္ တူသည္။ သိမတ
္ ုင
ိ ၏
္ ညာဘက္
မွာ စာ (၈) ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။
www.monlibrary.com
သိမတ
္ ုင
ိ ေ
္ က်ာက္စာမ်ားအျပင္ ထိုေဒသ၌ အုတ္ခြက္စာမ်ားလည္း ေတြ႕ရသည္။ နန္သလ
ီ ာ
ေက်ာင္းမွ ေတြ႕ရသည့္ အုတ္ခြက္တစ္ခုမွာ “ေနအ္ေဝါအ္ပုဏ်ကံျမေတင္ေဖႜကေရာမ္ ေအာရ္
သၠံဳဒသ္ ဇာတိသဿရ္။” ကံျမေတင္ေပႜကေရာမ္ သည္ ခမာ ဘုရင္၏ ဘြဲ႕အမည္ျဖစ္ေၾကာင္းကို
Christian Bauer က ေျပာသည္။
အထက္ေဖၚျပထားသည့္ ကမၺည္းစားမ်ားအျပင္ ေအဒီ (၆) ရာစုက စာဟု ယူဆရသည့္ ၂.၈ cm

အ႐ြယ႐
္ ွိ အုတ္ခြက္ကြဲတစ္ခမ
ု ွ ေတြ႕ရေသာ စာႏွစ္ေၾကာင္းသည္ (၁) ကၼဳန္ ယ (၂) ေပါဝိတာ(န္)
တို႕ ျဖစ္သည္။ ကၼဳန္ သည္ ယခုေခတ္မြန္ “ကဿိန္” အုပ္ခ်ဳပ္သူ ဟု အဓိပၸါယ္ရၿပီး “ေပါဝိတာန္” က
အမည္ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္ဟု Christian Bauer က ဆိသ
ု ည္။ ေနာက္တစ္ခုက အျမင့္ ၄.၂ cm ႐ွိ
ျမင္စီးေနသည့္ လူအ႐ုပ္ အုတ္ခြက္တစ္ခုေတြ႕ရသည္။ အုတ္ခြက္ေဘာင္ေအာက္ပင
ို ္းမွာ ကမၺည္း
စာ ႏွစ္ေၾကာင္း ပါ႐ွိသည္။ (၁) ၿꩠီၾတလက်ာက္ (၂) - ယ - ဒြါန္။ (ၿꩠီီ - ျမတ္ေသာ၊ ၾတလ -
အ႐ွင၊္ က်ာက္ - ဘုရား) “ယ” က အမည္ျဖစ္ႏုင
ိ ၿ္ ပီး “ဒြါန္” က တိုက္ခက
ို ္သည္ သို႕မဟုတ္
သူရဲေကာင္းလည္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံ အိဆန္ (အေ႐ွ႕ေျမာက္) ေဒသႏွင့္ သိပမ
္ ေဝးလွေသာ လာအိုႏိုင္ငၿံ မိဳ႕ေတာ္ စႏၵရပူရ
(ဗီယင္က်င္း) (Vientiane)၊ ျမဘုရားျပတိုက္ (Haw Phra Kaeo Museum) ၌ ျပသထားေသာ
မြနေ
္ က်ာက္စာ တစ္တိုင္႐ွိသည္။ ေက်ာက္စာသည္ ဗီယင္က်င္းၿမိဳ႕ေတာ္မွ ေျမာက္ဘက္
ကီလိုမီတာ (၆၀) ခန္႕ ဘန္တလတ္႐ြာ၌ ေတြ႕႐ွိရသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ဘန္တလတ္မြန္
ေက်ာက္စာ ဟု ေခၚသည္။ အကၡရာအေရးအသားမ်ားကို ၾကည့္ၿပီး ေက်ာက္စာသည္ ေအဒီ ( ၈)
ရာစုက မြန္စာျဖစ္ေၾကာင္းကို ပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ က သတ္မတ
ွ ထ
္ ားသည္။
သမိင
ု ္းအခ်က္အလက္မ်ားအရ ေအဒီ (၃) ရာစုေလာက္တြင္ နခြန္ပထုံ အင္းအားႀကီးထြားလာ
ၿပီး ယခု ထုိငး္ ႏိင
ု ္ငံႏင
ွ ့္ လာအိုႏင
ို ္ငံေဒသတခ်ိဳ႕႐ွိ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ ေနထိုင္ရာ ေဒသမ်ားကုိ စုစည္း
ႏိင
ု ခ
္ သ
့ဲ ည္။ ထိုအခ်ိနတ
္ ြင္ ယခုလာအိုႏိုင္င၌
ံ စႏၵာပူရီ (ဗီယင္က်င္းၿမိဳ႕)၊ ေဆေဖါင္ (Sayfong)၊
ယခု ဗီယင္က်င္းၿမိဳ႕နယ္႐ွိ၊ ဖိင
ု န
္ မ္ (Phainam) (ဗီယင္က်င္းခ႐ုိင႐
္ ွိ)၊ ႀသီေဂါတပူရ ( Sri
Gotapura) (ခမ္ေမာနာ Khammouane ခ႐ုိင႐
္ ွိ) ႏွင့္ ေမာင္ေသာ (Muang Sua) တို႕သည္
နခြန္ပထုံ လက္ေအာက္ခံ ေဒသမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ု ္ငံ ေတာင္ပုင
ိ း္ မေလးကြၽန္းဆြယ္ ကရားေဒသ (Isthmus of Kra) အထိ မြန္တ႕ို ေနထိုင္
ခဲ့သည့္ ေဒသမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ၎င္းေဒသ၌ ေအဒီ (၇) ရာစုက မြန္ေ႐ွးေဟာင္းလက္ရာမ်ား
www.monlibrary.com
ႏိင
ေတြ႕ရၿပီး ထိုေခတ္က မြနစ

္ ာဟု ယူဆရသည့္ ကမၺည္းစာအနည္းငယ္လည္း ေတြ႕ရသည္။
ေနာက္ၿပီး ေအဒီ (၁၃) ရာစုဟု ခန္႕မွနး္ ထားေသာ မြန္ေက်ာက္စာတိုင္ တစ္တိုင္ နခြန္ႀသီဓမၼရာဇ္
ၿမိဳ႕ ဝတ္မဟာဓါတ္ဘုရား၌ ေတြ႕ရသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ထိုေဒသသည္ ေအဒီ ၁၃ ရာစုအထိ
မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ ေနထိုင္ခ့သ
ဲ ည့္ေဒသဟု သတ္မတ
ွ ေ
္ ျပာႏိုင္သည္။
ု ္ငံ၌ မြနေ
္ ႐ွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ ႏွင့္ မြနေ
္ က်ာက္စာမ်ား စုပံသ
ု ည့္ ေနာက္တေနရာမွာ
လန္ဖြန္း ဟာရီဘုၪၨယေဒသ ျဖစ္သည္။ ဟာရိဘုၪၨယ်ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ သမိင
ု ္းကို ဇိနကာလ
မာလီပကရဏံက်မ္း ႏွင့္ စမၼာေဒဝီဝသ
ံ က်မ္းမ်ား၌ ေတြ႕ရသည္။ ဇိနကာလမာလီပကရဏံက်မ္း
ကို ရတနပည မည္ေသာ ရဟန္းတပါးက သာသနာသကၠရာဇ္ ၂၀၆၀ (ေအဒီ ၁၅၁၅) ၌ ပါဠိ
ဘာသာျဖင့္ ေရးသားခဲ့သည္။ ထိုက်မ္းသည္ သီဟိုဠ္ဘာသာ၊ ျပင္သစ္ဘာသာ ႏွင့္ အဂၤလိပ္
ဘာသာ (The Sheaf of Garlands of the Epochs) စသည့္ သုံးဘာသာျဖင့္ ဘာသာျပန္
ထားသည္။ စမၼာေဒဝီဝသ
ံ က်မ္းက ေအဒီ (၁၅) ရာစု၌ ေဗာဓိရံသီမဟာေထရ္က ျပဳစုခ့သ
ဲ ည္ဟု
ေျပာသည္။ ထိုက်မ္းသည္ Donald K. Swearer ႏွင့္ Sommai Premchit တို႕က အဂၤလိပလ
္ ုိ
The Legend of Queen Câma ဟု ဘာသာျပန္ထားသည္။ စာမၼေဒဝီက်မ္း၏ နိဒါန္း၌
ဗုဒၶဘာသာဝင္ ႏိုင္ငအ
ံ ားလုံး နားလည္ေစရန္ အလို႕ငွာ ထိက
ု ်မ္းကို တျခားဘာသာ (မူရင္း
ေရးသားထားေသာ ဘာသာ)မွ ပါဠိဘာသာသို႕ ဘာသာျပန္ထားေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ပါဠိ
ဘာသာမွ အဂၤလိပဘ
္ ာသာျဖင့္ ဘာသာျပန္ထားေသာ စာကို ကြၽန္ေတာ္ဖတ္ေသာအခါ စာ
အေရးအသား ႏွင့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားသည္ မြန္ပုံျပင္ရာဇဝင္မ်ား ဖတ္ေနသလိုပင္ ကြၽန္ေတာ္
ခံစားရသည္။ ထိုေၾကာင့္ တျခားဘာသာ ဟုဆထ
ို ားသည့္အခ်က္သည္ မူရင္းက မြန္ဘာသာ
ျဖစ္ေနသလားဟု စိတ္ကူးမိသည္။
ပုျံ ပင္ရာဇဝင္မွာ သာသနာ ၁၂၀၄ စူဠသကၠရာဇ္ ၂၂ တေပါင္းလျပည့္၌ ဝါသုေဒဝရေသ့က

ဟရိဘုၪၨယ်ၿမိဳ႕ကုိ တည္ေထာင္ၿပီး ထိုၿမိဳ႕ကို အုပခ
္ ်ဳပ္ရန္ ေလာ့ဗူရီကို အုပခ
္ ်ဳပ္ေနေသာ စကၠဝတၲိ
ရာဇာမင္းအား အုပခ
္ ်ဳပ္သူ မင္းမ်ိဳးမင္းႏြယမ
္ ်ားက သြားေတာင္းပန္ကာ မင္းက သူ႕သမီးေတာ္
စာမၼေဒဝီကို ေစလႊတခ
္ ဲ့သည္။ စာမၼေဒဝီက ရာမညနာဂရ မင္းသားႏွင့္ လက္ထပ္ထားသည္။
စာမၼေဒဝီ လန္ဖြန္းၿမိဳ႕ ေရာက္ၿပီး အႁမြာပူးသား ႏွစ္ပါး ဖြားျမင္၍ တစ္ပါးက လန္ဖြနး္ ၌
ဘုရင္ျဖစ္လာၿပီး အျခားတစ္ပါးမွာ လန္ပန္ (Lampang) ၿမိဳ႕သစ္၌ ဘုရင္ျဖစ္၏။ ကမၺလမင္း
လက္ထက္ ေရာက္ေသာအခါ ေရာဂါကပ္ေဘးေၾကာင့္ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားတိ႕ု က မိမတ
ိ ု႕ိ ဘာသာစကား
တူ သထုံျပည္သ႕ို သြားေနၾကကုန၏
္ ။ ပုဂစ
ံ စ္ရန္ေၾကာင့္ ဟာရိဘုၪၨယသားတို႕သည္ ဟံသာဝတီ
www.monlibrary.com
သိ႕ု ေျပာင္းေနရျပန္၏။ ေရာဂါကပ္ေဘး ကင္းသည့္အခါ သူတိ႕ု သည္ ဟာရိဘုၪၨယသို႕

ျပန္ကုန္ၾက၏။
တခ်ိဳ႕က ေအဒီ (၁၀) ရာစုေက်ာ္ခန္႕တြင္ ခမာ(ကေမၻာဒီးယား)တို႕ ဒြါရဝတီႏိင

ု င
္ ံကို တိုက္ခိုက္
သျဖင့္ မြန္တိ႕ု က ေျမာက္ပုင
ိ း္ ဇင္းမယ္အနီး ဟာရီဘုၪၨယ (လန္ဖြန္း) ေဒသသို႕ ေျပာင္းေ႐ႊ႕
အေျခခ်ခဲ့ၾကရသည္ဟု ဆိုသည္။ သိ႕ု ေသာ္ ဒြါရဝတီမြန္တို႕ အထြဋ္အျမတ္ထားသည့္ ဓမၼစၾကၤာပုံ
သည္ လန္ဖြန္းမွာ မေတြ႕ရေပ။ ဟာရီဘုၪၨယ၌ ေတြ႕ရေသာ မြန္ေက်ာက္စာမ်ားသည္ ပုဂေ
ံ ခတ္
ႏွင့္ ဟံသာဝတီ ဗညားဥဴးေခတ္က မြန္ေက်ာက္စာမ်ားႏွင့္ အလြန္ တူညီေနသည္ကို ေတြ႕ရ
သည္။ ေနာက္ၿပီး လန္ဖြနး္ ၊ လန္ပင
ုိ ္ ႏွင့္ ပရီအရပ္ေဒသမ်ား၌ ဘုနး္ ေတာ္ႀကီးေက်ာင္း၊ အလံ
တိုငထ
္ ပ
ိ ္တ႕ို ၌ ဟသၤာ႐ုပမ
္ ်ားကို အျမတ္တႏိးု ထား၍ ခ်ိတဆ
္ ြဲျခင္း ျပဳေနေသးသည္ကို ေတြ႕
ျမင္ႏင
ုိ ္သည္။ ထိုအခ်က္မ်ားကို ေထာက္၍ လန္ဖြန္းသည္ လပ္ဗရ
ူ ီ၏ မင္းဆက္ဆိုသည့္
အခ်က္သည္ စဥ္းစားစရာပင္ ျဖစ္လာသည္။
လန္ဖြန္း႐ွိ ဘုရားပုထိုးမ်ား၌ မြန္ေက်ာက္စာ အခ်က္ေပါင္း (၇) ခ်ပ္ ေတြ႕႐ွိခသ

ဲ့ ည္။ ေက်ာက္စာ
မ်ား၌ ေရးထားေသာ ခုႏစ
ွ သ
္ ကၠရာဇ္မ်ားသည္ ဂဏန္းသကၠရာဇ္ကို အသုံးမျပဳဘဲ အမည္နာမ
သကၠရာဇ္ျဖင္သ
့ ာ ေရးသားထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဝတ္ဒန
ြ ္ေက်ာင္းမွ သဗၺါဓိသဒၶိမင္း၏
အလႉစာရင္းေက်ာက္စာ၌ သူ႔အသက္ (၂၆) ႏွစ္ျပည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ မဂၢသူရသ
္ မြတꩡရ္ (သကၠရာဇ္)၊
နယုန္လဆုတ္ (၅) ရက္၊ တနဂၤေႏြေန႕။ သူ႔အသက္ (၃၂) ႏွစ္ ျပည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ေဇတၴသမြတꩡရ္
(သကၠရာဇ္)၊ နယုနလ
္ ဆန္း (၁၃) ရက္ အဂၤါေန႕။ စသည္ျဖစ္ ေရးသားထားသည္ကို ေတြ႕ရ
သည္။ ထိုေၾကာင့္ တိက်ေသာသကၠရာဇ္ကို သိ႐ွိရန္ အလြန္ခက္ခသ
ဲ ည္။ သမြတꩡရ္ သည္ ခုႏွစ္
ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ သကၠတေဝါဟာရျဖစ္သည္။ သႀကၤန္စာကို မြန္တို႕က (လိက္သံဝစၧဝ္)
သံဝစၧဝ္စာ ဟု ေခၚသည္။ ပုဂံေခတ္ မြနေ
္ က်ာက္စာ တခ်ိဳ႕လည္း သကၠရာဇ္ ေဖၚျပေနရာတြင္
ဂဏန္းသကၠရာဇ္အျပင္ အမည္နာမသကၠရာဇ္မ်ားလည္း ေဖၚျပထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ံ တာ္ေက်ာက္စာ၌ (ေဍယ္ကာလ္ သကရာဇ ၄၅၅၊ ၿမိဂသိရ္သံဝစၧရ္) . [မိေမꩦာက္]

ျပည္ၿမိဳ႕ ေ႐ႊဆေ
(ကိႏၲဳၾသာဝန္။ ေတၛယ္သုၾကဝါရ္။ ဥတၲရဖလၢဳဏီနကꩡၾတ ကႏ်လဂှ။) (သကၠရာဇ္ ၄၅၅ ခု၊
ၿမိဂသီရ(ႏွစ္) ဝါေခါင္ လဆန္း . ရက္ ေသာၾကာေန႕ ဥတၲရဖလဂုဏၰီနက္သတ္ ကန္လဂ္
အခါ၌)။ သထုံ က်ိဳက္တဲေက်ာက္စာ (ဘီးလင္းၿမိဳ႕နယ္၊ ေဆာင္းခဲေတာင္ေပၚ) မွ စာေၾကာင္း
(၄၉) ၌ ဤသို႕ ေတြ႕ရသည္။ (ေဍယ္ကာလ္ သကရာဇ ၄၆၀ ေဂါးဟ္။ ဟန္ေဗသာခ သမၸစၧရ္။ ၁၃
မိေမꩦာက္ ကိႏၲဳေဗာသာခ ေတၛယ္ သုၾကဝါရ္ ဟသၬနကꩡၾတ ၄ နာဍီ တဿိနေ္ ပါပ္ စိၾတနကꩡၾတ
www.monlibrary.com
ႏိင
မူလေဇာဂ . ကႏ်လဂှ။ ) (သကၠရာဇ္ ၄၆၀ ဝိသာခသံဝစၧိရ္ႏစ

ွ ္ ကဆုနလ
္ ဆန္း တဆယ့္သုံးရက္
ေသာၾကာေန႕ ဟသဋနက္သတ္ ေလးနာရီတိတိ ပုဗၺစိၾတနက္သတ္ မူလေဇာဂ ကန္လဂ္
အခ်ိန၌
္ )။
ထိုေက်ာက္စာမ်ားမွ ေတြ႕ရသည့္ ေန႕ရက္မ်ားကို ၾကည့္ၿပီး သကၠရာဇ္ ၄၅၅ ခုႏွစ္တြင္ နတ္ေတာ္

ခုႏွစ္ ျဖစ္သည္။ ေနာက္ (၅) ႏွစ္ၾကာ သကၠရာဇ္ ၄၆၀ ခုႏွစ္တြင္ ကဆုနႏ
္ ွစ္ ျဖစ္လာသည္။
ထိုအခ်က္ကို ေထာက္႐ႈ၍ သကၠရာဇ္နာမည္မ်ားသည္ လ(၁၂) လ လည္ပတ္ေနကဲသို႕
ခုႏွစ္နာမည္မ်ားသည္လည္း (၁၂) ႏွစ္ တစ္ႀကိမ္ လည္ပတ္ေနသည္ဟု ေျပာႏိင
ု ္သည္။
ထိ႕ု ေၾကာင့္ သကၠရာဇ္ ၄၅၅၊ ၄၆၇၊ ၄၇၉၊ ၄၉၁၊ ၅၀၁၊ ၅၁၅၊ - ၇၀၇ တိ႕ု သည္ နတ္ေတာ္ႏွစ္မ်ား
ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ထိုခုႏစ
ွ မ
္ ်ားကို Early Burma pre-Pagan စာအုပ္မွ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၅၇၀-
၆၆၃ ကို ခရစ္သကၠရာဇ္ႏင
ွ ့္ ႏွဳိ င္းယွဥ္ထားသည့္ ျပကၡဒိန္ႏင
ွ ့္ တိုက္ၾကည့္ကာ သကၠရာဇ္ ၆၃၅၊
နယုနလ
္ ဆုတ္ ၅ ရက္ေန႕သည္ စေနေန႕ျဖစ္ေနသည္။ ေနာက္ ၆ ႏွစ္ ဆက္တြက္ၾကည့္ေတာ့
သကၠရာဇ္ ၆၄၁ နယုနလ
္ ဆန္း (၁၃) ရက္ေန႕သည္ ဗုဒၶဟူးေန႕ ျဖစ္ေနသည္။ ေက်ာက္စာမွာ
အဂၤါေန႕ ျဖစ္ေနသည္။ ဆက္တြတၾ္ ကည့္ေတာ့ သကၠရာဇ္ ၆၄၁ ခုႏွစ္ နယုန္လဆုတ္ (၅)
ရက္ေန႕သည္ စေနေန႕ ျဖစ္ေနျပန္သည္။ ေနာက္ (၆) ႏွစ္ ဆက္ၾကည့္ကာ သကၠရာဇ္ ၆၆၅
နယုန္လဆန္ ၁၃ ရက္ေန႕သည္ အဂၤါေန႕ ျဖစ္ေနျပန္သည္။ ထိုေၾကာင့္ ဝတ္ဒြန္ေက်ာက္စာ၌
နယုန္ႏစ
ွ ္ (မဂၢသူရ္သမြတꩡရ္) ဟု ေရးသားထားသည္ကို သကၠရာဇ္ ၆၅၉ (13 April 1297)
ိ ၿ္ ပီး ကဆုနႏ
္ ွစ္ (ေဇတၴသမြတꩡရ္) သည္ သကၠရာဇ္ ၆၆၅ (7 May 1303) ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
ဇိနကာလမာလီပကရဏံက်မ္းအရ သကၠရာဇ္ ၄၀၉ ၌ အာဒိစၥမင္း ႏွင့္ မိဘုရား ပဒုမေဒဝီတို႕

အႏွစ္ (၈၀) မင္းျပဳအုပခ
္ ်ဳပ္ၿပီးေနာက္ ဓမၼိကမင္း မင္းျပဳသည္။ ဓမၼိကမင္း (၅) ႏွစ္ၾကာ
အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီးေနာက္ ရထမင္းက (၅) ႏွစ္ ဆက္အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီး သဗၺါသိဒမ
ၶိ င္း မင္းျဖစ္လာသည္။
သဗၺါသိဒမ
ၶိ င္း မင္းျပဳသည့္ခႏ
ု ွစ္သည္ ၄၉၉ (= ခရစ္ ၁၁၃၇-၃၈) ဟု ေျပာထားသည္။
ဟရိဘုၪၨယ်ၿမိဳ႕ ဓါတ္ေတာ္သမိုငး္ (The Legend of the Haripunjaya Reiquary) ၌
သကၠရာဇ္ ၂၃၇ (=ခရစ္ ၈၇၆) မွာ အာဒိစၥမင္းျပဳၿပီး သဗၺါသိဒမ
ၶိ င္းက သကၠရာဇ္ ၅၁၁ (=
ခရစ္၁၁၅၀) မင္းျပဳသည္ဟု ဆိထ
ု ားသည္။ ေယာေနာက္သမုိငး္ (Phôngsávâdan Yônôk) ၌
ရတနရာဇာ စုေတၿပီး သူသား သဗၺသဒ
ိ ၶိ မင္းျပဳ၏၊ (၂၄) ႏွစ္ မင္းျပဳကာ စုဠသကၠရာဇ္ ၄၆၀ (=
ခရစ္ ၁၀၉၈) မွာ သဗၺသိဒၶိ စုေတ၏။ ဤသို႕ျဖင့္ သမုိင္းတစ္ခႏ
ု ွင့္တစ္ခု ကြဲျပားစြာ ေဖၚျပထား
သည္ကို ေတြ႕ရသည္။
www.monlibrary.com
ဇိနကာလမာလီပကရဏံက်မ္း၌ ကမၺလမင္းလက္ထက္တြင္ ေရာဂါကပ္ေဘးေၾကာင့္

ဟာရိဘုၪၨယသားတိ႕ု က သထုံသို႕ ေျပာင္းေ႐ြ႕ေနၾကရ၏။ သို႕ေသာ္ သထုံ၌ ပုဂံစစ္ေဘးေၾကာင့္
တည္ၿငိမ္မႈ မ႐ွိသည့္အတြက္ ဟံသာဝတီဗဂုိးသို႕ ေနာက္တဖန္ ျပန္ေျပာင္းရ၏။ ကပ္ေရာဂါ
ကုန္းဆုးံ သည့္အခါ ဟာရိဘုၪၨယသားတို႕သည္ မိမိတို႕ ႏိင
ု င
္ သ
ံ ုိ႕ ျပန္ကုနၾ္ က၏။ ထိုအခ်ိနမ
္ ွစၿပီး
ဗဂုိးဟံသာဝတီ႐ွိ မိႆဟာယမ်ားကို ေအာက္ေမ့ကာ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း လြယ္ကေထာင္ ေခၚ
ပင္လယ္ ျမစ္ေခ်ာင္း၌ မီးႏွင့္ ပန္းမ်ား လႊတသ
္ ည့္ပက
ြဲ ို က်င္းပလာခဲ့သည္ဟု ဆိသ
ု ည္။ သထုံ
က်ဆုံးသည့္ခႏ
ု ွစ္က သကၠရာဇ္ ၄၁၉ (= ခရစ္ ၁၀၅၇) ျဖစ္သည္။ ကမၺလမင္းမွ သဗၺေသဒၶိမင္း
အၾကား အားလုံး မင္းဆက္ (၁၄) ဆက္႐ွိၿပီး ခုႏွစ္အရ အႏွစ္ (၂၀၇) ၾကာေလာက္႐ွိသည္။
ဤအခ်က္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ သဗၺေသဒၶိမင္းျပဳသည့္ ခုႏွစက
္ ၆၄၆ ခု ျဖစ္သည္။ အသက္
(၁၇) ၌ ဘုရင္ျဖစ္လာၿပီး သကၠရာဇ္ ၆၅၄ ခုႏစ
ွ တ
္ ြင္ အသက္ (၂၆) ႏွစ္ ျပည့္သည္။
ထိုအခ်က္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ျပည္ၿမဳိ႕ေက်ာက္စာ ႏွင့္ သထုံက်ိဳက္တဲေက်ာက္စာကို
အေျခခံၿပီး တြက္ထားသည့္ သကၠရာဇ္သည္ အေျဖမွန္ ျဖစ္ႏင
ို ္ေၾကာင္း ေျပာလို႕ရသည္။
သိ႕ု ေသာ္ ေက်ာက္စာပါရဂူႀကီး ေဂ်ာ့စ္ ေဇေဒး (George Cædès) က အိႏယ

ၵိ ျပကၡဒိန္မ်ားႏွင့္
တြက္ၿပီး သကၠရာဇ္ ၅၇၅ (= ခရစ္ ၁၂၁၃ - ၁၂၁၄) နယုနလ
္ ဆုတ္ (၅) ရက္ တနဂၤေႏြေန႕
ျဖစ္သည္။ ေက်ာက္စာႏွင့္ တူညီသည္။ သို႕ေသာ္ ေနာက္ (၆) ႏွစ္ သဗၺေသဒၶိမင္း အသက္ (၃၂)
ျပည့္သည့္ခႏ
ု ွစ္က သကၠရာဇ္ ၅၈၁ (= ခရစ္ ၁၂၁၉ - ၁၂၂၀) နယုနလ
္ ဆန္း (၁၃) ရက္ေန႕သည္
ၾကာသပေတေန႕ ျဖစ္ေနသည္။ ေက်ာက္စာ၌ အဂၤါေန႕ ဟု ေတြ႕ရသည္။ ထိုခႏ
ု ွစ္သည္ တန္ခးူ လ
(၁) ရက္ေန႕က တနဂၤေႏြေန႕ ျဖစ္သည္။ Sewell’s tables (အိႏၵိယျပကၡဒိန္) အရ တန္ခးူ လ (၁)
ရက္ေန႕သည္ ေဒသစံေတာ္ခ်ိန္ မတူသည့္အတြက္ေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ႏိင
ု င
္ တ
ံ င
ြ ္ ရက္ေစာၿပီး ျဖစ္ႏုင
ိ ္
သလို တခ်ိဳ႕ႏုင
ိ င
္ တ
ံ င
ြ ္ ေနာက္က်ၿပီး ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ထိုေၾကာင့္ ရက္ခ်င္းမတူညီၾကသည္ဟု
ဆရာႀကီးက ေျပာသည္ Hennequin,?:58)။
လန္ဖြန္း၌ ေတြ႕ရေသာ ေက်ာက္စာမ်ားသည္ ပုဂံေခတ္ မြနအ

္ ကၡရာမ်ားႏွင့္ တူသည္။ တြေ
ံ တး
သဝန္းေတာ႐ြာ၌ ေတြ႕ရသည့္ ဗညာဥဴးမင္းေခတ္ ေက်ာက္စာႏွင့္ အကၡရာပုံစံ ပိမ
ု တ
ို ည
ူ ီမႈ
႐ွိသည္။ အကၡရာပုံစမ
ံ ်ားအျပင္ စာအေရးအသားမ်ားလည္း ပိမ
ု တ
ို ည
ူ ီေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ဥပမာ ပုဂေ
ံ ခတ္တြင္ ေတြ႕ရေသာ မြန္ေက်ာက္စာမ်ား၌ (တလꩦ၊ စိေဝꩦက္) ျဖစ္ၿပီး ထိုအကၡရာႏွင့္
အဓိပၸါယ္တူ စာလုံးမ်ားကို ဗညာဥဴးမင္းလက္ထက္ (ခရစ္ ၁၃၅၃-၁၃၈၅) ႏွင့္ ဟာရိဘုၪၨယ
ေက်ာက္စာမ်ား၌ (ၾတလ၊ ျစေဝက္) ရ ကို အေပၚတင္မည့္အစား ရဆြဲ ျဖစ္သြားသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ထိအ
ု ခ်က္မ်ားကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ကြၽန္ေတာ္ ေတြ႕႐ွထ
ိ ားေသာ ေကာဇာသကၠရာဇ္ႏွစ္ခု ၆၅၉
ႏွင့္ ၆၆၅ သည္ ပိုမမ
ို ွန္ကန္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာႏိုင္သည္။
လန္ဖြန္းမွ ေတြ႕ရသည့္ မြန္ေက်ာက္စာမ်ားသည္ တျခားမည္သည့္ေနရာမွ မေတြ႕ရသည္

သတ္ပတ
ုံ စ္မ်ိဳးကို ေတြ႕ရသည္။ အသတ္ေနရာ၌ အကၡရာႏွစလ
္ ံးု ကို ထပ္လိုက္သည္။ ဥပမာ -
ဨယ္ (ကြၽန္ေတာ္) ကို ဨယ်၊ ေဍယ္ (၌) ေဍယ်၊ ျဇပ္ (ဇရပ္) ျဇပၸ၊ ေမာယ္ (တစ္ခု) ကို ေမာယ်၊
စြသ္ (တဆယ္) ကို စြႆ။ စသည္ျဖင့္ ထူးဆန္းစြာ ေတြ႕ရသည္။
၁၉၆၈ ခုႏွစ္၌ လန္ဖြန္းႏွင့္ သိပမ

္ ေဝးလွသည့္ ဇင္းမယ္ၿမိဳ႕အနီး႐ွိ ေ႐ွးေဟာင္းဝင္မေနာၿမိဳ႕
(ဝင္ပှဵ) ၌ အျမင့္ ၃၅.၅ cm အနံ 21 cm ႐ွိ မြနက
္ မၸည္းစာပါသည့္ ေက်ာက္တခ်ပ္ကို
ေတြ႕ရသည္။ ၎င္းသည္ ေအဒီ (၁၀) ရာစု သို႕မဟုတ္ လန္ဖြန္းေက်ာက္စာႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္
ေရးထိုးထားသည္ဟု ေျပာႏိင
ု ္သည္။ ေက်ာက္စာ၌ အမ်ိဳးသမီးနာမည္ ယသုကၠမာလကို
အရင္ေရးထားၿပီး သူမ၏ ေယာက်ၤားနာမည္ တဇုအဒၶရာဇကို ေနာက္မွ ေရးသားထားသည္ကို
ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ယသုကၠမာလသည္ ဝင္မေနာၿမိဳ႕ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ေျပာႏိုင္သည္။
ခရစ္ႏစ
ွ ္ ၁၈၉၁ ခုတြင္ ေက်ာက္စာဝန္ ေတာ္စိနခ
္ ို (Taw Sein Ko) သည္ သထုံသို႕
ေရာက္လာၿပီးေနာက္ The Indian Antiquary အတြဲ ၁၉၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၈၀ တြင္ သထုံ၌
မြနေ
္ က်ာက္စာ ငါးခ်ပ္ ႐ွိသည္ဟု ေဖၚျပထားသည္။ ေလးခ်ပ္မွာ ေ႐ႊစာရံပရိဝုဏ္အတြင္း႐ွိ၌
႐ွိၿပီး က်န္တစ္ခ်ပ္မွာ ေညာင္ဝုင
ိ း္ ရပ္ ေညာင္ပင္ေအာက္တြင္ ႐ွိသည္ဟု ေဖၚျပထားသည္။
၁၉၃၂-၃၃ ခုအတြက္ ကမၺည္းေက်ာက္စာဝန္၏ အစီရင္ခံစာအရ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အေ႐ွ႕တိုငး္

သမိင
ု ္းဌာန မစၥတာလုစ္ထံမွ ေ႐ႊစာရံေစတီ႐ွိ ေ႐ွးေဟာင္းကမၺည္းေက်ာက္စာ မင္ကူးအခ်ိဳ႕ကို
ရ႐ွိခဲ့ပါသည္။ လုစ၏
္ မွတ္ခ်က္တြင္ ေ႐ႊစာရံပရိဝဏ
ု ္အတြင္း ေက်ာက္စာတိုင္ႏွင့္ ေက်ာက္ခ်ပ္
ေပါင္း (၇) ခ်ပ္ကို ေတြ႕႐ွိရေၾကာင္း ကမၺည္းကို ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ ၁၁-၁၂ ရာစုဟု ခန္႕မွနး္ ထား
ေၾကာင္း၊ ေနာက္အက်ဆုံးမွာ ၁၅ ရာစုႏစ
ွ ္ ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ အေသအခ်ာ မစစ္ေဆးရေသး၍
အေၾကာင္းအရာမ်ားကို မသိရေသးေၾကာင္း၊ ၎င္းတို႕သည္ ပါဠိ ႏွင့္ မြန္စာ ျဖစ္ေၾကာင္း၊
ေစတီႀကီး၏ အေ႐ွ႕ဘက္ တန္ေဆာင္းငယ္တစ္ခု၏ အမုိးစြန္႕ေအာက္တြင္ ထား႐ွိေၾကာင္း
ဆိသ
ု ည္။ (ၿငိမး္ ၊ ၁၉၉၂၊ ၆၃)
www.monlibrary.com
ယင္းေက်ာက္တိုင္ (၇) တိုငတ

္ ုိ႕ကို ေအာက္ပါအတိုငး္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။
(၁) ပထမေက်ာက္တိုင္။ ။ ေက်ာက္စာသည္ ပါဠိ ႏွင့္ မြန္ ႏွစ္ဘာသာျဖင့္ ေရးထိုးထားသည္။

၎င္းကို ေ႐ႊစာရံဘုရား၏ အေ႐ွ႕ဘက္ တန္ေဆာင္းငယ္တစ္ခု၏ တံစက္ၿမိတ္နားတြင္ ေတြ႕ရ၏။
ဤပထမတိုင္ အပါအဝင္ သုံးတိုင္ စီတန္း၍ စိုက္ထား၏။ တိုငအ
္ ျမင့္သည္ ၆ ေပ ႐ွိသည္။
ေက်ာက္တိုင္တြင္ ဒီပကၤရာဘုရား႐ွင္ ျဖစ္ဟန္တူေသာ မတ္ရပ္႐ုပပ
္ ြားေတာ္ပံႏ
ု င
ွ ့္ ရဟႏၲာတစ္ပါး
ပုံ ပါ႐ွိသည္။ ရဟႏၲာ၏ ဦေခါင္းထက္တြင္ စာေၾကာင္း အနည္းငယ္ ထင္ေသးေသာ္လည္း
စာအမ်ားစုမာွ ဖတ္႐ႈရန္ ခဲယဥ္းလွသည္။ ကမၸည္းစာမ်ားသည္ ၁၁-၁၂ ရာစုခန္႕ ႐ွိမည္ဟု
ခန္႕မွန္းႏိင
ု သ
္ ည္။
(၂) ဒုတိယေက်ာက္တင
ို ္။ အျမင့္ ၅ ေပ ၃ လက္မ႐ွိ၍ စာသားမ်ားသည္ ပထမတိုင္နည္းတူ
ေမွးမွန
ိ ္ပြန္းပဲ့ ပ်က္စီးေန၏။ ေက်ာက္တိုင္ထပ
ိ ္ပိုင္းတြင္ ၾကာပလႅင္ထက္ တင္ပ်ဥ္ေခြ ထိုငေ
္ န
ေသာ ဗုဒ႐
ၶ ုပပ
္ ြားေတာ္ သုံးဆူကို ထုထြင္းထားၿပီး ေနာက္မွ စာကို ဆက္လက္ေရးထိုးထားသည္။
၎င္းစာ၏ အေရးအသားအကၡရာကို ေထာက္႐ႈ၍ ၁၁-၁၂ ရာစုမွ စာျဖစ္ႏင
ို ္ေၾကာင္း
ခန္႕မွန္းသည္။
(၃) တတိယေက်ာက္တိုင္။ ဤေက်ာက္တိုင္သည္ လုံးဝ ပ်က္စီးေနသျဖင့္ ဖတ္႐ူ၍ မရေခ်။
(၄) စတုတၴေက်ာက္တိုင္။ ေ႐ႊစာရံဘုရား၏ ေျမာက္ဘက္ ေခါင္းေလာင္းအနားတြင္ ကပ္လ်က္

ေတြ႕ရသည္။ ဤေက်ာက္တုံးသည္လည္း အထက္ပါေက်ာက္တိုင္မ်ားအလားတူ ပြန္းပဲ့ေမွးမွန
ိ ္
ေနသည္။ အကၡရာအစအန အႂကြင္းအက်န္မ်ားကို ေထာက္႐ႈ၍ ၁၁-၁၂ ရာစုခန္႕ဟုပင္
သတ္မွတ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
(၅) ပၪၥမေက်ာက္တိုင္။ ေ႐ႊစာရံေစတီေျမာက္ဘက္တံတိုင္းႏွင့္ ကပ္လ်က္ ေျမတြင္ လဲေနသည္

ကို ေတြ႕ရသည္။ စာသားမ်ားကို ဖတ္႐ႈ၍ မရေပ။
(၆) ဆ႒မေက်ာက္တုိင္။ အျခားတံတိုင္းတစ္ခတ

ု ြင္ ကပ္၍ စိုက္ထူထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
၎င္းသည္ ခရစ္ႏစ
ွ ္ ၁၅ ရာစုႏင
ွ ့္ ဆိင
ု ္သည္။ ဟံသာဝတီမင္းရာမာဓိပတိ (၁၄၇၂-၇၉)
လက္ထက္က စိုက္ထထ
ူ ားပုရ
ံ သည္။ ျမတ္စြာဘုရား၏ သြားေတာ္ ၃၃ ဆူကို ထာပနာ၍
ေစတီတည္ထားေၾကာင္း၊ ေရးထိုးထားေပသည္။ ေက်ာက္စာသား အေတာ္ပ်က္စီးေနေလၿပီ။
www.monlibrary.com
ႏိင
(၇) သတၲမေက်ာက္တိုင္။ ေက်ာက္စာသားမ်ား ပ်က္စီးေနေသာ ေက်ာက္တုံးအက်ိဳးအပဲ့မွ်သာ

ျဖစ္သည္။ (ၿငိမး္ ၊ ၁၉၉၂၊ ၆၄)
၎င္းတိ႕ု သည္ ၁၉၄၁ ခုႏစ

ွ မ
္ ွ စၿပီး ေ႐ႊစာရံဘုရားတန္းေဆာင္တြင္ စိုက္ထထ
ူ ားသည္။ ပထမတိုင္
ႏွင့္ ဒုတိယတိုင္တိ႕ု သည္ တိုငတ
္ စ္တိုင္က (ၾတာပ္) ဟု ေတြ႕ရသည္အ
့ တြက္ေၾကာင့္ ၾတာပ္
ေက်ာက္စာဟု နာမည္ေပးထားသည္။ ေနာက္တစ္တုင
ိ က
္ ပ႑ိတ္ ဟု ေတြ႕ရသည့္အတြက္
ေၾကာင့္ ပ႑ိတ္ေက်ာက္စာ ဟု အမည္နာမ ေပးထားသည္။
ၾတာပ္ေက်ာက္စာသည္ ေက်ာက္ပ်က္၍ ဖတ္မရေသာေနရာမ်ား ႐ွိေနေသာ္လည္း ေ႐ွးေဟာင္း

သုေတသန ဝန္ေထာက္ ဦးခ်စ္သိန္း၏ ႀကိဳးစာမႈေၾကာင့္ သူ႕၏ မြနေ
္ က်ာက္စာေပါင္းခ်ဳပ္
စာအုပ၌
္ ၾတာပ္ႏင
ွ ့္ ပ႑ိတ္ေက်ာက္စာကို ထည့္သြင္းေဖၚျပႏုိငခ
္ ဲ့သည္။ ဆရာႀကီး၏ စာအုပ၌
္
႐ွငး္ လင္းစြာ ဖတ္လ႕ို ရသည့္ ေနရာမ်ားကို ကြၽန္ေတာ္ ယခုလို ေကာက္ႏတ
ု ထ
္ ားသည္။ ၎င္းတို႕
မွာ (၁၄) ဂုလာည္ မအ္သိအ္စာရ္ ကုအ္ညးဟ္ဂမ
ု ္ေလာင္ [လူအေပါင္းတို႕အား မွနက
္ န္သစၥာ႐ွိ
ေသာ စကားျဖင္]့ (၂၅) ညးဟ္ မအ္ကးဟ္ ေထရ္ ေသႅာရ္ [ေ႐ႊေငြမ႐ွိေသာသူတို႕အား] (၃၅)
ေဍယ္ေလာက္မဟာဇန္ဂုမ္ေလာင္ ၾသရ္ ႐ုမင
္ ါအ္ ေရြာင္အဘိျပာယ္ တအ္လေက်က္ [ေလာက၌
ု ္း ကူညီေစေသာ္။](၃၉) ပအ္ဣေမာအ္
လူအေပါင္းတို႕အာ ဘုရားသခင္၏ အမိန္႕ေတာ္အတိင
ၾတာပ္ ဒုတိယံပိ ရိနဍ
္ ဳက္ကုအ္ၐါရ္ေလးဟ္ ပအ္ဣေမာအ္ၾတာပ္ [ၾတာပ္အမည္ ခံေစေသာ္၊
္ ျမာက္ ၾတာပ္အမည္ ခံေစေသာ္]၊ စာ၏အဆုံး၌ ေဝါအ္အး(႐ဿစည
ဒုတိယမၸိ ႏွစ္ႀကိမေ ္ းဟ္႐ြသ္)
[ဤသိ႕ု လက္နက္ကင
ို ္သ/ူ စစ္သူႀကီးက ဆို၏]
ပ႑ိတ္ေက်ာက္စာမွာ ေဒါက္တာလုစ္စာတမ္း၌ ရကၡပူရ ဆိုသည့္ သထုံၿမိဳ႕နာမည္ေဟာင္း

ေတြ႕ရသည္ဟု ေျပာထားေသာ္လည္း ဦးခ်စ္သိနး္ ၏ မြနေ
္ က်ာက္စာ ေပါင္းခ်ဳပ္မာွ “အာဒိ
ကာေလရ . နာမပုေရ” သာ ေတြ႕ရသည္။ မကုတမင္း၏ ဘြဲ႕ေတာ္ကို ပါဠိသကၠတေရာ၍
႐ွည္လ်ားေသာ ဘြဲ႕ေတာ္ကုိ ေဖာ္ျပၿပီးသည့္ေနာက္ ႏွစ္က်ိပ္႐ွစ္ဆေ
ူ သာ ဘုရား႐ွငတ
္ ု႕ိ ၏ဘြဲ႕ေတာ္
မ်ားကို ေဖာ္ျပထားသည္။ ၎င္းေနာက္ ဇာတ္ႀကီးဆယ္ဘြဲ႕ကို ဆက္လက္ ေရးထိုးထားျပန္သည္။
ေက်ာက္မ်က္ႏာွ ျပင္ ပြနး္ ပဲ့၍ စာသားမ်ား ေမွးမွန
ိ ္လြန္းသျဖင့္ ဖတ္႐ႈ၍ မရေလာက္ေအာင္ပင္
ပ်က္စီးေနေလသည္။
www.monlibrary.com
ႏွစ္က်ိပ႐
္ ွစ္ဆဘ
ူ ုရား႐ွိခိုးဂါထာ အာဋာနာဋိယသုတ္သည္ ေ႐ွးက်ေသာ ကာလကပင္ ဝိဟာရ
ဝါသိနက
ိ ာယအႏြယ္၊ သီဟိုဠ္ရဟန္းေတာ္မ်ား စပ္ဆုသ
ိ ီကုံးခဲ့သည္ဟု အဆိ႐
ု ွိသည္။ သုဝဏၰဘူမိ
သထုံေဒသသိ႕ု သီဟိုဠ္မွ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား ေရာက္႐ွိလာခ်ိနက
္ ပင္ ဤပရိတေ
္ တာ္ဂါထာမ်ား
ပါဝင္လာၿပီး သထုံၿမိဳ႕ေဟာင္းတြင္ လည္းေကာင္း ၿမိဳ႕သစ္တြင္ လည္းေကာင္း ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနသည္ဟု
ယုံၾကည္ရသည္ (ၿငိမး္ ၊ ၁၉၉၂၊ ၆၅)။
ေက်ာက္စာ၏အဆုံးမွာ ၾတာပ္ေက်ာက္စာနည္းတူ အုတ္ေလာက္မဟာဇန္ဂမ

ု ္ေလာင္ ၾသရ္႐ုမ္
ေငꩤာအ္ ေ႐ြာင္အဘိျပာယ္ . က်ာက္ (…) ပအ္ဣေမာအ္ပ႑ိတ္ ဒုတိယံပိ ရိန္ဍဳက္ ကုအ္ၐါရ္
ေလးဟ္ ပဣေမာအ္ပ႑ိတ္ တတိယံပိ ရိနဍ
္ ဳက္ကုပေိ လးဟ္ ပဣေမာအ္ပ႑ိတ္ . . . ဇ .
ေတာက္ဖမ
ံ ္ေကႅာအ္ ေဝါအ္ကု . . . . . . က္ . . အ္ ေရာဝ္ေဂါးဟ္ ပအ္ဣေမာအ္ပ ႑ိတ္
။ ။ ေလာက၌ လူအေပါင္းတို႕အား ဘုရားသခင္၏ အမိန္႕ေတာ္အတိင
ု ္း ကူညီေစေသာ္။ (…)
ပ႑ိတ္အမည္ ခံေစေသာ္ ဒုတိယမၸိ ႏွစ္ႀကိမေ
္ ျမာက္ ပ႑ိတ္အမည္ ခံေစေသာ္၊ တတိယမၸိ
သုံးႀကိမေ
္ ျမာက္ ပ႑ိတ္အမည္ ခံေစေသာ္။ . . . စည္ႀကီးကို တီး . . . . ဤကဲ့သို႕
ပ႑ိတ္အမည္ ခံေစသတည္း။”
ေက်ာက္စာ ႏွစ္ခစ
ု လုံးကို ၿခံဳၿပီးၾကည့္လွ်င္ ေက်ာက္စာသည္ မကုတမင္း (ဘြဲ႕အမည္ -
ရာဇာဓိရာဇပရေမသြရ္ရာဇအေဘယမဟာရာဇေဒဝါတိေဒဝဗဟူညာနသာဂရဂမၻိရ္ ႀသိယ္နတ
ိ ၴၽဓမဿꩦ
ဓရဓေနသြရသကလတာမၺာယ္ဝိေသးဟ္ေၾတယ္ေလာကဓမှ)ရာဇာဘိေသက ခံယူသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္
ေလွ်ာက္ေသာ မဂၤလာစကားမ်ား ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ ေ႐ွးမြန္ေဝါဟာရ
“ၾတာပ္ေလွ်ာက္ထုံး”သည္ စစ္သူႀကီးက ေလွ်ာက္ဆုခ
ိ ့ၿဲ ပီး “ပ႑ိတ္ေလွ်ာက္ထုံး” သည္ မွာေထရ္
ႀကီးတစ္ပါးက ေလွ်ာက္ေသာ မဂၤလာစကား ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ယူဆသည္။
ၾတာပ္ေက်ာက္စာ၌ ေတြ႕ရသည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားသည္ မင္းက်င့္ဝတ္မ်ား သို႕မဟုတ္

မင္းေကာင္းတို႕၏ ျပည္သူအေပၚ လုပေ
္ ဆာင္ေပးရမည့္ တာဝန္မ်ားအေၾကာင္းကို ေရးသား
ေလွ်ာက္ဆုေ
ိ သာ မဂၤလာစကား ျဖစ္သည္။ ထိုမဂၤလာစကားကို အေျခခံၿပီး ဇာတ္လမ္းႏွင့္
အက်ယ္တဝင့္ဖ႕ြဲ ဆို ေရးသားသည့္ စာက ေ႐ႊစည္းခုမ
ံ ြနေ
္ က်ာက္စာ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
ေ႐ႊစာရံေစတီအနီးတဝိက
ု ္တြင္ အျခားမွတ္သားဖြယ္ရာ ကမၺည္းေက်ာက္စာတစ္ခမ
ု ွာ မူလက
မတ္ရပ္႐ုပပ
္ ြားေတာ္ႀကီး၏ အၿခံအရံ႐ုပပ
္ ြားေတာ္၏ သကၤနး္ ေပၚတြင္ ေရးသားထားေသာ မြန္
ကမၺည္းေက်ာက္စာ ျဖစ္ပါသည္။ ၎င္းသည္ သံလြင္ျမစ္ကမ္း႐ွိ ေကာ့ဂြနး္ ဂူအတြင္းမွ ႐ုပပ
္ ြား
www.monlibrary.com
ႏိင
ေတာ္၏သကၤနး္ ေပၚ၌ ေရးထိုးေသာ ကမၺည္းစာႏွင့္ တူေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ၎င္းသည္

မုတၲမမိဖုရားက ဒုအ္ေဝါပ္ၿမိဳ႕၌ ေနထိုင္ၿပီး သူမႏွင့္ သူမ၏ အေႁခြအရံမ်ားက ဘုရားဆင္းတု
ေတာ္မ်ား ထုလုပလ
္ ႉဒါန္းသည့္အေၾကာင္းကို ေရးသားထားသည္ (ၿငိမး္ ၊ ၁၉၉၂၊ ၆၇)။
သထုံၿမိဳ႕ ေ႐ႊစာရံေစတီေတာ္ႀကီး အေ႐ွ႕ေတာင္ဘက္႐ွိ ကလ်ာဏီသိမ္၏ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္

၌ ေတြ႕ရသည့္ သိမန
္ ိမိတ္ေက်ာက္တိုင္သည္ သိမသ
္ မုတ္ျခင္းအေၾကာင္းကို ပါဠိ ႏွင့္ မြန္ ႏွစ္
ဘာသာျဖင့္ ေရးသားထားသည္။ ကမၺည္းစာ၏ အေရးအသားကို ေထာက္၍ ေက်ာက္စာသည္
ၾတာပ္ ႏွင့္ ပ႑ိတ္ေက်ာက္စာႏွင့္ ေခတ္အတူတူသာ ျဖစ္ႏင
ုိ ္ေၾကာင္း ေျပာႏိုင္သည္။
သထုံၿမိဳ႕ ေ႐ႊစာရံဘုရားအနီး၌ ေတြ႕ရေသာ ရာဇာဘိေသကမဂၤလာစာမ်ားျဖစ္သည့္ ၾတာပ္

အမည္နာမေပးျခင္း မဂၤလာစကားေက်ာက္စာ၊ ပ႑ိတ္ အမည္နာမေပးျခင္း မဂၤလာစကား
ေက်ာက္စာ၊ မတ္တပ္ရပ္ ႐ုပ္ပြားေတာ္ႀကီး၏ အၿခံအရံ႐ုပပ
္ ြား၏ သကၤနး္ ေပၚ ကမၸည္း ႏွင့္
သထုံကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာတို႕သည္ ေသခ်ာစြာ မေလ့လာခဲ့ရေသာ ေဒါက္တာလုစ္၏
မွတ္တမ္း၌ ေအဒီ (၁၁-၁၂) ရာစုက ေက်ာက္စာမ်ား ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္းကို အၾကမ္းဖ်င္း သတ္မွတ္
ထားသည္။ ေနာက္ၿပီး ထိုေက်ာက္စာသည္ အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္ လက္ေရးစာမ်ားႏွင့္
တစ္ေခတ္တည္း ျဖစ္သည္ဟု မွန္းဆသူလည္း ႐ွိသည္။ ထိုေက်ာက္စာ ႏွင့္ အေနာ္ရထာမင္း
လက္ေရး အုတ္ခြက္စာမ်ားႏွင့္ အကၡရာပုံစံျခင္း တူတတ
ူ ာ ေျပာႏိုင္ေသာ္လည္း စာအေရးအသား
ပုစ
ံ က
ံ အမ်ားႀကီး ကြာျခားေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ေက်ာက္စာ၌ ၾကည္လင္စြာ ေတြ႕ႏိင

ု ္ေသာ ေနရာမ်ားကို ဤသို႕ေတြ႕ရသည္။
ၾတာပ္ေက်ာက္စာမွာ - (၃၉) ပအ္ဣေမာအ္ၾတာပ္ တတိယံပအ

ိ ္။
ပ႑ိတ္ေက်ာက္စာမွာ - (၁၉) မအ္ေနာမ္ ကုအ္ႀတိဇသ္ (၁၇) ႀတိလအ္ေဝသႏၲရ္ (၂၅)
ပအ္ဣေမာအ္ပ႑ိတ္။
ကလ်ာဏီသိမေ
္ က်ာက္စာမွာ - (၁၅) ဂုမ
ံ ္ဤရ္ လၛမ
ိ ္ မအ္ ဨယ္ပအ္ . ဟ္ရပါဟ္ ပိအ္လၛိမပ
္ ႑ိတ္
သကၤနး္ ေပၚကမၸည္းစာမွာ - ဨယ္ဂှက်ာက္မးု ဟ္တး မအ္ေဒဿာင္ေပႜယ္ဒုအ္ေဝါပ္ မအ္ပူစ္စႅတ္
႐ုပက
္ ်ာက္ၾတယ္ေဝါအ္ ကုအ္တအ
ိ ္ က်ာက္ေတဿာအ္ မတာဝ္ေပႜယ္ဒုအ္ေဝါပ္လးဟ္ မအ္တာဝ္
ေပႜယ္ရာသ္လးဟ္ ဨယ္ကုအ္တြာသ္ဨယ္ေစာမ္မအ္ပစ
ူ ္
www.monlibrary.com
အေနာ္ရထာမင္းအုတ္ခြက္စာမ်ား မိးု မိတ္ Momeit မွ ေတြ႕ရသည့္ အုတ္ခြက္၌ -
ေဝါအ္က်ာက္အနိ႐ုဒၶေဒဝ ဂှသဿိငဇ
္ ုမေ
္ နာက္မလာတ္နေတယ္ကုမ္
ကေလးၿမိဳ႕အုတ္ခြက္စာမွာ
ေဝါအ္က်ာက္မုနအ
္ နိ႐ုဒၶေဒဝ ဂှသဿိင္ဇုမေ
္ နာက္ လာတ္နေတယ္ကုမ္
ၾတာပ္၊ ပ႑ိတ္၊ သထံုကလ်ာဏီသိမ္ ႏွင့္ သကၤနး္ ေပၚကမၺည္းစာမ်ား၌ ဗ်ည္း ႏွင့္ သရ သာ

ေပါင္းထားေသာ ေဝါဟာရမ်ား (မ+အ=မ။ ပ+ - ိ= ပိ။ က+ - ု= ကု) တို႕သည္ (အ္)
ျပန္သတ္လိုက္သည္။ အေနာ္ရထာမင္း အုတ္ခြက္စာမ်ားအပါအဝင္ ေက်ာက္ဆည္ေက်ာက္စာ
မွအပ က်န္ေသာ ပုဂေ
ံ ခတ္၌ ေတြ႕ရသည့္ ေက်ာက္စာမ်ားသည္ ဗ်ည္းႏွင့္သရေပါင္းေဝါဟာရ
မ်ားသည္ (အ္) ျပန္သတ္ျခင္း မ႐ွိပါ။ ထိုေၾကာင့္ ထိုေက်ာက္စာမ်ားသည္ ေအဒီ (၁၀) ရာစုက
ေက်ာက္စာမ်ား သို႕မဟုတ္ သထုံမပ်က္ခင္က ေက်ာက္စာမ်ား ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
ထိုအခ်က္မ်ားကို ေထာက္ၿပီး ေက်ာက္ဆည္မွ ေတြ႕ရသည့္ ေဝဘူေက်ာက္ျဖင့္ ထုလပ

ု ္ေရးသား
ထားေသာ သိမေ
္ ဆာက္ကမၺည္းစာသည္ သထုံ၌ ေတြ႕ရသည့္ ဗ်ည္းႏွင့္သရ သာ ေပါင္းထား
ေသာ ေဝါဟာရမ်ား (အ္) ျပန္သတ္သည့္ ေဝါဟာရတခ်ိဳ႕ ေတြ႕ရသည္။ သထုံေက်ာက္စာ
အားလုံး၌ ဤသို႕ ေရးသားထားသည္။ ေက်ာက္ဆည္ေက်ာက္စာ၌လည္း ေဝါဟာရတခ်ိဳ႕ကို
ဤသိ႕ု ေရးသားထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ (၁၂) ကုေက်က္ . . မေကႅာည္ တိလူယ္ ျဇအ္ကုအ္
ဨယ္တိဗꩤအ္ မဟာဒါန္ ၇ ဗှင္ ကရ္ မေကာန္သေမၺင္ ဒေလင္ ေကလ္ ကုေက်က္ ကုမ္ရာသိ
ပိန
ု ္ေဂါဟ္ ေဇန္ပဇ
ူ ာဝ္ . မေကလ္ . စရိတ္ ကုသကလသတြဂလ
ုံ ုင
ိ ဒ
္ ။
ေက်ာက္ဆည္ေက်ာက္စာႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေဒါက္တာႏိုင္ပန္းလွက “ေက်ာက္စာတြင္ သကၠရာဇ္
မပါေသာ္လည္း စာလုံးေပါင္း၊ အေရးအသား၊ အသုံးအႏႈန္းတို႕ကို ေလ့လာေထာက္႐ႈျခင္းအား
ျဖင့္ က်န္စစ္သားေနာက္ပုင
ိ း္ သို႕မဟုတ္ အေလာင္းစည္သူေခတ္ထက္ ေ႐ွးက်ပုံ မေပၚေခ်။ (လွ၊
၁၉၆၀)၊” ဟု ေျပာသည္။ သို႕ေသာ္ ေဒါက္တာလုစ္ အျမင္အရ ေက်ာက္ဆည္ေက်ာက္စာသည္
ပုဂအ
ံ ာဏာ မႀကီးထြားခင္ကတည္းက ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာ ျဖစ္ႏင
ုိ ေ
္ ၾကာင္း ေျပာထား
သည္။ ေက်ာက္စာ၌ ေတြ႕ရသည့္ အမည္နာမည္မ်ားသည္ ျမန္မာနာမည္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
ေက်ာက္စာ၌ “မဟာေထရ္ဗက
ု ာံ (ပုဂမ
ံ ဟာေထရ္) သည္ အ႐ွငအ
္ ရဟံကို ဆိလ
ု ုသ
ိ ည္ဟု
ယူဆႏိုင္ေသာ္လည္း ေသခ်ာစြာ မေျပာႏိုင္ပါ။
www.monlibrary.com
ႏိင
ကြၽန္ေတာ္အျမင္အရ ေက်ာက္စာအေရးအသားမ်ားကို ၾကည့္ၿပီး ေက်ာက္စာသည္ ေဒါက္တာ

လုစ္ ေျပာသလို မေစာႏိုင္ေသာ္လည္း က်န္စစ္သားထက္ေစာေသာ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ ျဖစ္ႏုင
ိ ္
ၿပီး အနည္းဆုးံ သထုံပ်က္ၿပီး သိပမ
္ ၾကာေသာအခ်ိန္၌ ေရးထုိးထားသည့္ ေက်ာက္စာျဖစ္ႏုင
ိ ္
မည္ဟု ယူဆသည္။
ေနာက္ၿပီး မတၴီလာခ႐ုိင္၊ သာစည္ (Thazi) မွ ေတာင္ဘက္သို႕ ၂ မိုငခ

္ န္႕႐ွိ ေညာင္ပင္ကုနး္
(Nyaungbingan)တြင္ ေတြ႕ရသည့္ အုတ္ခြက္၊ ထို႐ြာ၌ တျခားေသာ မြန္စာပါသည့္ အုတ္ခြက္
ႏွစ္ခ၊ု ေက်ာက္ပန္းေတာင္း၏ အေ႐ွ႕ေတာင္ဘက္ ၁၂ မိင
ု ခ
္ န္႕ အင္ၾကင္း (Ingan) ႐ြာ၌ မြန္စာ
ပါေသာ ပ်က္စီးေနသည့္အုတခ
္ ြက္တစ္ခု၊ မေကြးခ႐ုိင္၊ မီးေက်ာင္းရဲနယ္၊ ကြၽန္းေတာ္ကြၽန္း႐ွိ
ဘုရားပ်က္မွ ေတြ႕ရသည့္ အုတ္ျပားစာ စသည့္ ကမၺည္းစာမ်ားသည္ သထုံမပ်က္ခင္ကတည္းက
စာမ်ား ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္ဟု ယူဆၾကသည္။ ၎င္းစာမ်ားသည္ သကၠရာဇ္ မပါသည့္
အတြက္ေၾကာင့္ ခိင
ု ္လစ
ုံ ြာ မေျပာႏိုင္ပါ။
ဗိလ
ု မ
္ ႉးဘ႐ွင္ အျမင္အရ ေက်ာက္ဆည္ကို မြန္တိ႕ု ထံမွ ျမန္မာတို႕ တိုက္ယူၿပီးသည့္အခ်ိနမ
္ ွစၿပီး
ျမန္မာတိ႕ု သည္ စာအေရးအသား (ဝါ) မြန္စာကို ေရးသားလာၿပီးဟု ယခုလို ေျပာသည္။
“ေ႐ွးျမန္မာတိ႕ု သည္ ဤ (၁၁) ခ႐ုင
ိ ေ
္ ဒသတြင္ ေ႐ွးမြနတ
္ ု႕ိ ႏွင့္ ဦးစြာ ေတြ႕ဆုဆ
ံ က္ဆံခဲ့ၾက၏။
တိုငး္ ရင္းသားခ်င္း ဆက္ဆမ
ံ ိတိုင္း ယဥ္ေက်းမႈ ဖလွယ္မၿိ မဲ ျဖစ္သည္။ ေ႐ွးျမန္မာတိ႕ု သည္ ဤ
ေက်ာက္ဆည္ ေ႐ွးမြနတ
္ ုိ႕ထံမွ အေျခခံက်၍ အေရးႀကီးေသာ ယဥ္ေက်းမႈ အခ်က္အလက္တို႕ကို
ရခဲ့၏။ အထူးသျဖင့္ မိမိတို႕တြင္ မ႐ွိေသးေသာ စာေရးသားမႈအတတ္၊ အကၡရာ (ဗ်ည္း ႏွင့္
သရမ်ား) ေဝါဟာရတို႕ကို ေ႐ွးမြနတ
္ ု႕ိ ထံမွ တတ္သိခဲ့ၾက၏။ (…) ေ႐ွးမြနစ
္ ကား ႏွင့္ စာေပတို႕ကို
လက္ခယ
ံ ူခဲ့သျဖင့္ ပုဂေ
ံ ခတ္ေရး ေ႐ွးျမန္မာစာတြင္ ေ႐ွးမြနေ
္ ဝါဟာရႏွင့္ အသုံးအႏႈန္းမ်ား
ပါဝင္ေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္” (႐ွင၊္ ၁၉၉၈၊ ၁၈၃-၁၈၄)။
အေနာ္ရထာမင္း သထုက
ံ ို မသိမ္းပိက
ု ္ခင္ ကတည္းက ျမန္မာတိ႕ု သည္ မြန္စာကို အသုံးျပဳ
ေရးသားေနၿပီး ျဖစ္သည္ဟူေသာ ေဒါက္တာလုစ္ ႏွင့္ ဗိလ
ု မ
္ ႉးဘ႐ွငတ
္ ု႕ိ ၏အျမင္သည္ ယုတၲိ႐ွိလွ
သည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ျမင္သည္။ ထိုစာေပအသိဉာဏ္ ႏွင့္ ျမန္မာတို႕၏ စစ္တိုက္ျခင္း စြမ္းရည္
ေၾကာင့္ ေအဒီ ၁၁ ရာစု (၁၀၅၇) တြင္ အေနာ္ရထာမင္းသည္ သထုံျပည္ႀကီးကို
သိမး္ ပိက
ု ္ႏင
ုိ ခ
္ သ
့ဲ ည္။
သထုံကို ျမန္မာတို႕ သိမး္ ယူႏင
ို ္ၿပီးေနာက္ သထုံမွ မြနမ
္ င္းမႏူဟာ ႏွင့္ တကြ ရဟန္း ပုဏၰား
ပညာ႐ွိ၊ လူပညာ႐ွိ ႏွင့္ အတတ္ပညာ႐ွငမ
္ ်ားကို ပုဂသ
ံ ို႕ ေခၚေဆာင္သြားခဲ့သည္ (မွနန
္ န္း၊
www.monlibrary.com
ပထမတြဲ စာ ၂၇၁-၂၇၄)။ ဤသု႕ိ ေခၚေဆာင္သြားျခင္းသည္ ျမန္မာတိ႕ု အတြက္ ေ႐ႊအေပၚမွာ

စိနတ
္ င္သလို တိုးတက္ေနသည္ထက္ ပိမ
ု တ
ို ုးိ တက္သြားသည္ဟု ေျပာႏိုင္သည္။
သထုံကို အေနာ္ရထာမင္း (အႏုိ႐ုဒၶ) သိမး္ ယူျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး

ေျပာၾကသည္။ မြနသ
္ မိင
ု ္းစာမ်ားအပါအဝင္ အေနာ္ရထာမင္းသည္ မႏူဟာမင္းထံမွ ပိဋကတ္
သုံးပုက
ံ ို ေတာင္းယူ၍ မရသည့္အတြက္ေၾကာင့္ စစ္နည္းျဖင့္ သထုံမွာ ႐ွိသည့္ ပိဋကတ္သုံးပုက
ံ ို
လာတိုက္ယူသြားသည္ဟု ဆိသ
ု ည္။ (Harvey, 2000:308) အရ ေအဒီ ၄၀၃ တြင္ ဗုဒၶေဃာသ
မွာေထရ္ျမတ္က ပိဋကတ္သုံးပုက
ံ ို သီဟိုဠ္ကြၽန္းမွ သထုံသို႕ ယူေဆာင္လာသည္။ ထိုပိဋကတ္
သုံးပုက
ံ ို ကူးယူၿပီးေနာက္ ပုဂံ၊ ရခိင
ု ္ ႏွင့္ ႐ွမး္ ျပည္သို႕ အလ်င္အျမန္ ျပန္႕ႏွံ႕သြားေစသည္။
ထိုေၾကာင့္ ပိဋကတ္ေတာ္ကို ရလိသ
ု ည့္အတြက္ေၾကာင့္ သထုံကို အေနာ္ရထာ လာတိုက္သည္ဟူ
သည့္ အျမင္သည္ မျဖစ္ႏုင
ိ ပ
္ ါ။ ပိဋကတ္သးုံ ပုက
ံ ို လႉဒါန္းျခင္းသည္ အျမတ္ဆံးု ဒါနဟု
ဗုဒၶဘာသာတိ႕ု က ယုံၾကည္ၾကသည္။
သမိင
ု ္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက လီေဂါရ္ဘုရင္ ပထမသူရယဝရ္မန္သည္ ေလာ့ဗူရီကို
သိမး္ ယူလုက
ိ ္၏။ ၿပီးမွ အထင္အားျဖင့္ မြန္အားလုံးကို သိမး္ ယူလုေ
ိ သာ ဆႏၵ ႏႈိးေဆာ္လ်က္
ကေမၻာဇသားေၾကာမ္မ်ားသည္ ေအာက္ျမန္မာႏိင
ု ္ငံကို ဝင္ေရာက္ တိုက္ခက
ို ္ပါေတာ့သည္။
ု ္ငံေရာက္ မြနတ
္ ုိ႕မွာလည္း အမ်ိဳးသားစြဲျဖင့္ မညီညြတ္မူ၍ ေဒသစြဲျဖင့္ အၿပိဳင္အဆိုင္
ျပဳလ်က္ ႐ွိၾကသည္။ သထုံႏွင့္ ပဲခူး မသင့္တင့္ ျဖစ္ရသည့္အေပၚတြင္ ဗုဒၶဝါဒီ ႏွင့္ ျဗာဟၼဏ
ဝါဒီတ႕ို ကလည္း အခ်င္းခ်င္း ရန္မလ
ူ ်က္ ႐ွိသည္။ ယင္းတို႕ အတြင္းမီး အျပင္မးီ ျဖင့္ ပူပန္ေသာ
အခ်ိနမ
္ ်ိဳးကို ေ႐ြး၍ အနိ႐ုဒၶက ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္ျခင္းျဖစ္၏။ သီဝနတ္မင္းကို ကိုးကြယ္ေသာ
ခေမရ္တို႕ကို စစ္ေၾကညာျခင္းျဖင့္ မြန္တို႕၏ ေထာက္ခမ
ံ ႈကို ရႏိုင္၏။ ဤနည္းျဖင့္ ပဲခူးကို
မဟာမိတ္ျပဳ၍ ႐ုတ္ျခည္းသထုံကို တိုက္ခိုက္သိမ္းယူလုက
ိ ္ဟန္႐ွိပါသည္ဟု ဆိသ
ု ည္။
ေဒါက္တာသန္းထြန္း၏ တင္ျပျခင္းသည္ ထိုေခတ္အခါက အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွတြင္ ျဖစ္ေပၚေန
ေသာ ႏိုင္ငေ
ံ ရး အေျခအေနကို ေလ့လာ သုံးသပ္အကဲခတ္ၿပီး တင္ျပထားျခင္း ျဖစ္သည္။
ေထရာဝါဒဗုဒၶဘာသာကို ကာကြယ္လုသ
ိ ည့္အတြက္ေၾကာင့္ အ႐ွငအ
္ ရဟံက သထုံကို တိုက္ရန္
တိုက္တြန္းသည္ဟူေသာ အျမင္လည္း ႐ွိေနေသးသည္။ ပုဂံနန္းသစ္ တည္သည့္အခ်ိနတ
္ ြင္
အ႐ွင္အရဟံကိုယ္တိုင္က ေထရာဝါဒဗုဒၶဘာသာ အခမ္းအနားအေလ့အထမ်ားကို ႀကီးမႉးၿပီး
ဲ ည္ကို ပုဂံနန္းတည္ေက်ာက္စာ၌ ဤသို႕ ေတြ႕ရသည္။ “(ဂ) (၄၂) စသ္မိေမꩦာ
လုပ္ေဆာင္ခ့သ
ကိၠႏၲဳဖလႅဂုန္ ေတꩤယ္သၛိသရ
ၥ ္ဝါရ္ စုပ္ပိယꩦာမ္ဒဟ
ုံ ိစ္ ေမာယ္ပဟရ္ တုေရာဝ္နာဍီ ၿဗိသလ
္ ဂှေဂါး
www.monlibrary.com
ႏိင
မတိလꩦေပါယ္ မွာေထရ္ အရဟန္ ကုအုတ္ေၾတယ္သဃၤ . . . .” “တေပါင္းလဆန္း ၁၀ ရက္၊

စေနေန႕အခ်ိနေ
္ ကာင္း တစ္ပဟိုရ္ေျခာက္နာရီ ျပိႆလဂ္၌ ငါတို႕အ႐ွင္ မဟာေထရ္အရဟန္
သည္ အလုံးစုံေသာ သဃၤာေတာ္ျမတ္တို႕ႏွင့္”
ပုဂန
ံ န္းတည္အခ်ိနတ
္ င
ြ ္ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ အခမ္းအနားမ်ားအျပင္ ဟိႏၵဴျဗဟၼဏဝါဒက ပိုမို
လႊမ္းမိးု ထားသည္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ သထုံတဝိက
ု ္၌ ေ႐ွးေဟာင္း ဟိႏၵဴနတ္ဘုရားမ်ား
ေတြ႕ရသည္ကို ေထာက္႐ႈ၍လည္းေကာင္း၊ ပုဂံမာွ ဟိႏၵဴျဗဟၼဏဓေလ့မ်ား လႊမး္ မိးု ေနသည့္
အခ်က္ကုိ ေထာက္႐ႈ၍လည္းေကာင္း ပုဂံ၌ ေထရဝါဒ စတင္ထြန္းကားသည့္အခ်ိန၌
္ ပင္ ဟိႏၵဴ
အယူဝါဒမ်ားလည္း ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာႏွင့္ တေျပးညီ သက္ဝင္ယုံၾကည္ကိုးကြယ္ေနသည္ကို
ေျပာႏိုင္သည္။ ေနာက္ၿပီး ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံ ဒြါရဝတီေခတ္က ႐ုပထ
္ မ
ု ်ား အထူးသျဖင့္ သာလဗူရီ
(Saraburi) ေဗာဓိသတ္ဂူ (Bodhisattva Cave) နံရံ၌ ေတြ႕ရသည့္ နံရံေက်ာက္ဆစ္႐ုပထ
္ ု
မ်ားသည္ ဟိႏၵဴနတ္မ်ားကို ျမတ္စြာဘုရားက တရားေဟာေပးေနပုံ ျဖစ္သည္။ (ပုံ၊ ၂)
အ႐ုပ္ျမင္ကြင္း၏ အဓိပၸါယ္မွာ မြနတ
္ ု႕ိ ေဒသ၌ ဗုဒၶဘာသာသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ တရားေသာ
နည္းျဖင့္ ဟိႏၵဴကိုးကြယ္ေသာ မြန္တို႕ထံ တေျဖးေျဖးႏွင့္ ဝင္လာသည္။ ကရင္ျပည္နယ္
ေကာ့ဂြမး္ ဂူ၌ မြနစ
္ ာပါေသာ ေ႐ွးက်လွသည့္ ဗိႆႏိးု ႐ုပ္ ႏွင့္ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရား၏
ဆင္းတုေတာ္မ်ားကို တစ္ေနရာတည္း၌ ေတြ႕ရသည္။ အကယ္၍ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဟိႏၵဴ
စစ္ျဖစ္ခ့လ
ဲ ်ွ င္ ယခုလိုမ်ိဳး ေတြ႕ျမင္ႏင
ို ္မည္ မဟုတ္ပါ။ ထို႕ေၾကာင့္ ထိုေခတ္က ျဖစ္ခ့သ
ဲ ည့္
က်ဴးေက်ာ္စစ္ပြဲမ်ားသည္ ဘာသာေရးေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားေသာ စစ္ပမ
ြဲ ဟုတ္ေၾကာင္းကို
ေျပာႏိုင္သည္။
ပုံ ၂။ ထိုငး္ ႏိင

ု ္ငံ၊ ေဗာဓိသတ္ဂူ နံရံ၌ ျမတ္စြာဘုရားက ဟိႏၵဴနတ္မ်ားအား
တရားေဟာေပးေနပုံ။
www.monlibrary.com
သုေတသီတခ်ိဳ႕က ပုဂ၏
ံ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာသည္ သေရေခတၲရာပ်ဴတို႕မွ တဆင့္ ရ႐ွိခဲ့သည္
ဟု ေျပာဆိုလာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ေထရဝါဒရဟန္းတို႕၏ အဓိက အသုံးေဆာင္ပစၥည္းမ်ား
ျဖစ္သည့္ တိစဝ
ီ ရိတ္ (သကၤနး္ သုံးထည္) ႏွင့္ သပိတ္ အေခၚအေဝၚမ်ားကို ေလ့လာသည့္အခါ
ဤသိ႕ု ေတြ႕ရသည္။
ဥပသမၸဒ ကမၼဝါစာ ၌ (ပဌမံ ဥပဇၥၽံ ဂါဟာေပတေဗၺာ၊ ဥပဇၥၽံ ဂါဟာေပတြာ ပတၲစဝ

ီ ရံ အာစိကၡိ
တဗၺံ၊ အယံေတ ပေတၲာ၊ အယံ သံဃာဋိ၊ အယံ ဥတၲရာသေဂၤါ၊ အယံ အႏၲရဝါသေကာ။”)
(ေ႐ွးဦးစြာ ဥပဇၥၽာယ္ဆရာကို ခံယူေစအပ္၏။ ဥပဇၥၽာယ္ဆရာကို ခံယူၿပီးေနာက္ သပိတ္တစ္လံးု

သုံးထည္ေသာ သကၤနး္ ကို အပ္ၿပီး ဤသို႕ မိန္႕၏။ “ဤသပိတ္သည္ သင့္ သပိတ္ (ပတၲ) ေလာ။
ဤဒုကုဋ္သည္ သင့္ဒက
ု ုဋ္ (သံဃာဋ)ေလာ။ ဤ ဝတ္ထားေသာ သကၤနး္ သည္ သင့္သကၤနး္
(ဥတၲရာ)ေလာ။ ဤ ခါး၌ ဝတ္ထားေသာ သင္းပိင
ု ္သည္ သင့္သင္းပိင
ု ္(အႏၲရ)ေလာ”) ဤသို႕
သပိတ္ သည္ ပါဠိဘာသာက “ပတၲ” ျဖစ္ၿပီး မြနဘ

္ ာသာက “ထေဗင္/ဗေဗင္” ျဖစ္သည္။ “ေဗင္”
မြနအ
္ သံထြက္ (beŋ)ကို ျမန္မာအသံျဖင့္ “ပိတ္” ျဖစ္သြားသည္။ ထိုေၾကာင့္ ျမန္မာေဝါဟာရ
သပိတ္သည္ ပါဠိေဝါဟာရ ပတၲ ကေနလာသည္ထက္ “ထေဗင္” မွ လာသည္ကို ပိုမိုမွန္မည္ဟု
ယူဆသည္။ တနည္းေျပာလွ်င္ မြန္ေဝါဟာရ “ထေဗင္” သည္ ပါဠိ “ပတၲ” ကေနလာၿပီး ထိုပါဠိ
သက္ မြန္ေဝါဟာရ “ထေဗင္” ကေန ျမန္မာ “သပိတ္” ျဖစ္သြားသည္။
သင္းပိင
ု ္ ႏွင့္ သကၤနး္ ေဝါဟာရႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ပုဂံ နန္းတည္မြနေ
္ က်ာက္စာ (င) (၁၁) မွာ
ယခုလို ေတြ႕ရသည္။
(ေဂါး မသေမၺငၿ္ ꩠီ သေမၺငေ္ လင္ ကလန္ ယင္သင္ ဗုန
ံ း ဟုရာ မိမꩦာ မေလပ္ကိႏသ
ၵံ ၛိအ္ ေ႐ဿည္
မေလပ္ကိႏၵံသၛိအ္ ေသႅာက္ သိရ္ပင
ု ္ သုခယ
ူ ္စေိ ႃႏၵာဝ္ သုခယ
ူ ္ဥလာရ္ နကုဂက
ႅိ ္ ကုေဆာမ္ဗုံေတင္
ဇုက္ေသာက္ဗံေု တင္။) (ထိုေနာက္ သံဗ်င္ႀကီး သံဗ်င္ငယ္ ကလန္ ယင္သင္ ပုဏၰား ဟူးရာ
ျမန္မာဗိသက
ု ာ မြန္ဗိသုကာတို႕သည္ အျဖဴေရာင္ထည္ သင္ပိုင္း (အတြင္းအကႌ်) သကၤနး္ တို
(ျပင္အကႌ်တုိ) သကၤနး္ ႐ွည္ (အျပင္အကႌ်႐ွည္) ဆံပင္စည္းႀကိဳးျဖဴတိ႕ု ကို ဝတ္ဆင္ၾက၏။)
www.monlibrary.com
ႏိင
“သင္ပုင
ိ း္ ”သည္ ပါဠိလို “အႏၲရ” ျဖစ္ၿပီး ေ႐ွးေခတ္မြန္က “သိရ္ပင
ု ”္ ၊ ယခုေခတ္ မြန္ဘာသာက
“သပုိင္/သင္ပုင
ိ ”္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာေဝါဟာရ “သင္ပင
ုိ ္”သည္ မြန္ေဝါဟာရ “သိရ္ပုင”္ မွလာ
သည္။ “သကၤန္း” ကို ပါဠိက “ဥတၲရာ” သိ႕ု မဟုတ္ “စီဝရ” ျဖစ္သည္။ ေ႐ွးေခတ္မြန္က
“သုခယ
ူ ”္ ၊ ယခုေခတ္မြနက
္ “သငါ/သၛာ”။ ျမန္မာေဝါဟာရ “သကၤနး္ ” သည္လည္း ေ႐ွးမြနအ
္ ေခၚ
“သင္ခယ
ူ ”္ က လာသည္။ “သင္ခူယ”္ သည္ ေ႐ွးမြနတ
္ ု႕ိ က အေပၚပိုင္းဝတ္သည့္ လူ႕အဝတ္အစား
အပါအဝင္ အားလုံးကို “သင္ခယ
ူ ”္ ဟု ေခၚၿပီး ေအာက္ပုင
ိ း္ ဝတ္ (ဝါ) ခါးမွာပတ္ၿပီး ဝတ္သည့္
အဝတ္အားလုံးကို “သိရ္ပင
ု ္” ဟုေခၚသည္။ ေခတ္ေျပာင္းလဲလာၿပီး ထိုေဝါဟာရသည္ ရဟန္း
ပရိကၡရာ၌သာ ဆက္လက္ ေခၚဆိုၿပီး လူ႕အဝတ္အစားမ်ား ပုစ
ံ ေ
ံ ျပာင္းသြားကာ အေခၚအေဝၚ
အသစ္မ်ားလည္း ထြက္လာသည္။ ပုဆိုး ကို ယခုေခတ္မြန္တို႕က (ဂၜိက္) ဟုေခၚသည္။ သို႕ေသာ္
ပုဂံေခတ္က မြနေ
္ တြက “ဂၜိက္/ ဂႅိက္” သည္ ယခုေခတ္ ျမန္မာစကား အဝတ္ထည္ ဟု
ေနာက္ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာရဟန္းတို႕ အဓိကအသုံးေဆာင္ သကၤနး္ တစ္မ်ိဳးက ဒုကုဋ္

(အေအးဒဏ္ကို ကာကြယ္ႏင
ို ္သည့္ သကၤနး္ အ႐ြယ္အေပၚ ႐ုံႏွစ္ထပ္ သကၤန္း) ျဖစ္သည္။
ဒုကုဋသ
္ ည္ ပါဠိလုိ သံဃာဋ လိ႕ု ေခၚသည္။ ေ႐ွးေခတ္မြန္က မည္သို႕ေခၚသည္ကို ကြၽန္ေတာ္
မသိပါ။ ယခုေခတ္မြန္က “ဒကုိပ”္ ဟု ေခၚသည္။ အရာတစ္ခတ
ု စ္ခက
ု ို အေပၚမွာ
ၿခံဳျပီးပိတ္သည္ျဖစ္ေစ၊ အဖုံးသေဘာျဖင့္ ပိတ္သည္ျဖစ္ေစ ပိတ္သည့္အရာကို “ဒကိုပ္” ဟု
ေခၚသည္။ ျမန္မာစကားႏွင့ဆ
္ ို “အဖုံး” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဒုကုဋ္ကို အသုံးျပဳပုက
ံ လည္း
အေအးဒဏ္ကို ခံရန္အတြက္ သကၤနး္ အေပၚမွာ ၿခံဳသည့္အတြက္ေၾကာင့္ မြနတ
္ ုိ႕က “ဒကိုပ္” ဟု
ေခၚျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ျမန္မာအေခၚ “ဒုကုဋ”္ သည္ မြန္ေဝါဟာရ “ဒကိုပ္” ကေန
လာသည္ကို ေသခ်ာစြာ ေျပာႏိင
ု ္သည္။
ရဟန္းမ်ားအတြက္ အင္မတန္အဓိကက်လွေသာ အသုံးေဆာင္ပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည့္ သပိတ္၊

သင္းပိင
ု ္၊ သကၤနး္ ႏွင့္ ဒုကုဋ္တို႕သည္ မြန္တို႕ႏွင့္ အဆက္အသြယ္မရခင္က ထိုေဝါဟာရမ်ား
သည္ ျမန္မာတို႕၌ မ႐ွိေပ။ မြနတ
္ ု႕ိ ႏွင့္ ဆက္သြယ္ရၿပီးေနာက္ ရဟန္းတို႕အတြက္ အေခၚအေဝၚ
မ်ားကို မိမိတို႕၌ မ႐ွိေသးေသာ ေဝါဟာရမ်ားအတြက္ မြနေ
္ ဝါဟာရမ်ားကို ေမြးစာၿပီး ေခၚဆို
လာခဲၾ့ ကသည္။ ထိုအခ်က္ကုိ ေထာက္၍ ပုဂ၌
ံ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာသည္ ပ်ဴတို႕မွတဆင့္
ရလာသည္ဟူေသာအဆိုသည္ မမွန္ေၾကာင္း မြန္တိ႕ု ထံမွတဆင့္ ပုဂသ
ံ ႕ို ေထရဝါဒ ျပန္႕ႏွံ႕
သြားေၾကာင္း ေျပာႏိုင္သည္။
www.monlibrary.com
အေနာ္ရထာမင္းႀကီးလက္ထက္ (၁၀၄၄-၇၇ ေအဒီ) ၌ ေတြ႕ရသမွ် ကမၺည္းစာမ်ားသည္ ပါဠိ၊

သကၠတ၊ မြန္ ႏွင့္ ပ်ဴဘာသာမ်ားျဖစ္သာ ေတြ႕ရသည္။ အားလုံးက အုတ္ခြက္ေပၚ၌ ေရးထား
သည့္ ကမၺည္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အေနာ္ရထာမင္း အနိစေ
ၥ ရာက္ၿပီးေနာက္ သူ႕သားေတာ္
ေစာလူးမင္ နန္းတက္၏။ ေစာလူးမင္းလက္ထက္ဟု သတ္မွတ္ထားေသာ ပုထုိးသားမ်ား၊
ျမင္းျပဂူ၊ ေတာင္ဘီမြန္ဂတ
ူ ုိ႕ အတြင္း၌ ဂူနံရံမ်ားတြင္ မြနဘ
္ ာသာျဖင့္ ကမၺည္းထိုးထားေသာ
ဇာတ္ေတာ္ပန္းခ်ီမ်ား၊ ဗုဒၶ က ရဟန္းတို႕အား တရားေဟာေတာ္မပ
ူ တ
ုံ ႕ုိ ကို ေတြ႕ရ၍ ေစာလူးမင္း
လက္ထက္တြင္ မြန္စာအေရးအသားကို အေနာ္ရထာမင္း၏ လက္ထက္ထက္ ပိမ
ု ေ
ို တြ႕႐ွိလာရ
သည္ဟု ဆိရ
ု ေပမည္။ ေစာလူးမင္း၏ နန္းသက္သည္ ခုႏစ
ွ ႏ
္ ွစ္မ်ွ သာ ႐ွိ၏။ ထိုႏစ
ွ မ
္ ်ားအတြငး္ ၌
ပင္ တိုငး္ ျပည္ ေအးခ်မ္းသာယာျခင္း မ႐ွိလွေခ် (ၿငိမး္ ၊ ၁၉၉၂၊ ၇၂)။ ေဒါက္တာလုစ္ အရ ေအဒီ
၁၀၈၄ တြင္ ဗဂိုးၿမိဳ႕စာ ငရမန္ သည္ ပုဂံကို တိုက္ရန္ စစ္အင္းအား မ်ားစြာျဖင့္ ေျမာက္ဘက္သို႕
ခ်ီတက္သြားသည္။ ျပည္ေတာ္တာကြၽန္း (Pyidawthakyun) ၌ မြန္ ႏွင့္ ျမန္မာ စစ္မ်က္ႏွာဆုံ
ကာ ထိုေနရာ၌ပင္ ေစာလူးမင္း အသတ္ခရ
ံ သည္။ မြန္တို႕သည္ ပုဂက
ံ ို သိမး္ ရန္ ဆက္ၿပီး
ခ်ီတက္သြားခဲ့သည္။ စစ္ဗုလ
ိ ္ခ်ဳပ္ႀကီး က်န္စစ္သားက ပုပၸါး႐ွိ ပုဂံကို ပုန္ကန္ေနေသာ မြန္
ေတာ္ဝင္စစ္သည္ေတာ္မ်ားထံသို႕ သြားေရာက္ကား ခ်စ္ၾကည္ေရး သေဘာတူညီခ်က္ ရယူခဲ့
သည္။ အကယ္၍ မြနတ
္ ုိ႕က ဗဂိးု စစ္ကို ဝိင
ု ္းကူတက
ို ္ေပးလွ်င္ သူ႕တစ္ဥးီ တည္ေသာ သမီးေတာ္
ေၾတေလာကစုဠာမဏိေဒဝီကို မႏုဟာမင္း၏ေျမးေတာ္ နာကသမာန္ႏင
ွ ့္ ေပးစာမည္။ ေနာက္ၿပီး
သူ႕ရဲ႕နန္းအေမြခံမည့္သူကလည္း သူ႕သားေတာ္ မဟုတ္ဘဲ သူ႕သမီးႏွင့္ နာကသမာန္မင္းသား
တို႕မွ ရလာေသာ သားေတာ္ ျဖစ္ေစရမည္ဟု ဂတိေပးခဲ့ရသည္။ ထိုခ်စ္ၾကည္ေရးသေဘာတူညီ
မႈေၾကာင့္ မြန္ေတာ္ဝင္စစ္သည္တို႕သည္ က်န္စစ္သားႏွင့္ လက္တြဲကား ငရမန္စစ္ကို အႏိုင္
ခုခ
ံ ႏ
ံ င
ုိ ခ
္ ့ဲၿပီး က်န္စစ္သားက ဘုရင္ျဖစ္လာသည္။ အထက္ေဖၚျပထားသည့္ ေဒါက္တာလုစ္၏
အျမင္သည္ ပုဂံ၌ ေတြ႕ရသည့္ ပါဠိ ႏွင့္ မြနအ
္ ုတ္ခြက္စာမ်ားျဖင့္ အတည္ျပဳႏိင
ု ္ခဲ့သည္။
၎င္းတို႕မွာ မြနဘ
္ ာသာျဖင့္ မြနမ
္ ိဖုရား မဟာေဒဝီစူဠာမဏိ အုတ္ခြက္ ႏွင့္ က်န္စစ္သား
သမီးေတာ္ ေၾတေလာကစုဠာဏိေဒဝီ၏ ပါဠိဘာသာအုတ္ခြတ္ ျဖစ္သည္။ ေနာက္တခုက
မြနမ
္ င္းသား နာကသမာန္ ေၾတေလာကသိဃၤဝိဇယ ဘြဲ႕ေတာ္ခံ က်န္စစ္သားမင္း၏ သားမက္
အုတ္ခြက္ ျဖစ္သည္ (Hla, Meio Uni.)။
က်န္စစ္သားမင္းသည္ ယုိယြမး္ ေနေသာ ႏိုင္ငေ

ံ ရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမေ
ႈ ရးရာတို႕ကို ျပန္လည္၍
အေျခခိုင္လာေအာင္ အားသြန္ ခြနစ
္ ုက
ိ ္ ေဆာက္႐ြက္ခဲ့ရသည္။ ထိုေၾကာင့္ မိမိကို တိုငး္ သူျပည္
သားမ်ားက ေလးစားလာေအာင္ ေ႐ႊစည္းခုေ
ံ စတီေတာ္ႀကီး၏ အေ႐ွ႕ဘက္အဝင္ ေစာင္းတန္း
www.monlibrary.com
ႏိင
တစ္ဖက္တစ္ခ်က္တြင္ ေက်ာက္တင
ို ္ တစ္တိုင္စီျဖင့္ မြနဘ
္ ာသာျဖင့္ မိမိအေၾကာင္းကို ေရးထိုး
ထားသည္။
ေက်ာက္စာကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေရးသားရမည္ဆုလ

ိ ွ်င္
တစ္ရံေရာအခါက ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္၌ ျမတ္စြာဘုရား သီတင္းသုံးေနေတာ္ မူစဥ္

ေနာင္အနာဂတ္ကာလ၌ ျမတ္စြာဘုရားသခင္ ပရိနိဗာၺ န္စံၿပီးေနာက္ အႏွစ္ တစ္ေထာင္
ေျခာက္ရာသုံးဆယ္ လြန္ေလၿပီးေသာ္ အရိမဒၵနပူရ္ၿမိဳ႕၌ ျꩠီႀတိဘုဝနာဒိတ်ဓမၼရာဇမင္း
ျဖစ္ေပၚမည္ကို ျမင္၍ ျမတ္စြာဘုရားက ျပံဳးေတာ္မ၏
ူ ။ ထိုၿပံဳးေတာ္မက
ူ ို အာနႏၵာက
ျမင္ေသာ္ ဘုရားသခင္ကို ေမးျမန္၏။ ဘုရားသခင္က ဤသို႕ မိန္႕ေတာ္မ၏
ူ ။ အာနႏၵာ
ေနာင္အခါ၌ တန္ခုးိ ဣဒၶိပါဒ္ႀကီးေသာ၊ တန္ခုးိ အာႏုေဘာ္ႀကီးေသာ၊ အဘိဉာဥ္ ငါးပါး
ရေသာ၊ ဗိသဏုအမည္႐ွိေသာ ရေသ့တစ္ပါးသည္ ငါ့တပည့္ ဂဝံပတိ၊ သိႀကားမင္း၊
ဗိႆက
ု မၼနတ္သား ႏွင့္ တကကမၼ နဂါးမင္းတို႕ႏွင့္တကြ သိသိတ္ (သေရေခတၲရာ)
မည္ေသာ ၿမိဳ႕ကို တည္ေဆာက္လတၲံ ႕။ ထိုေနာက္ ဗိသဏုရေသ့သည္ ထိုမွ ကြယ္လြန္၍
ျဗဟၼေလာကသို႕ ေရာက္လတၲံ ႕။ ထို႕ေနာက္ ျဗဟၼေလာကမွ ကြယ္လြန္ေသာအခါ
အရိမဒၵနပူရ္ၿမိဳ႕တြင္ ၿꩠီႀတိဘုဝနာဒိတ်ဓမၼရာဇာမင္း (က်န္စစ္သားမင္း) ဟူေသာ အမည္
ကို ခံ၍ ငါ၏ သာသနာေတာ္ကို ခ်ီးျမႇင့္လတၲ႔ံ။
ေက်ာက္စာသည္ အလြန္႐ွည္သည္။ စာေပအရသာ စုံလင္လွသည္။ စာ၌ က်န္စစ္သားမင္းသည္

သာမန္ပဂ
ု ၢိဳလ္ မဟုတ္ ဟိႏၵဴနတ္ဘုရားတစ္ပါးျဖစ္သည့္ ဗိႆႏိးု နတ္ျဖစ္သည္။ ဗိႆႏိးု နတ္
သည္ တိုငး္ ျပည္ ဒုကၡေရာက္သည့္အခါ ကယ္တင္ရန္အတြက္ ေမြးဖြားလာသူ ျဖစ္သည္။ သူ႕ရဲ႕
သတၲမေျမာက္ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ျဖင့္ ေမြးဖြားလာသူသည္ ရာမမင္း ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိနတ
္ ြင္ ကမၻာ၌
ဘီးလူးမင္းရဝနက ကမၻာကို အုပစ
္ ုးိ ေနခိက
ု ္ျဖစ္သည္။ ထိုမေကာင္းဆိးု ဝါးေဘးမွ သတၲဝါ
အေပါင္းတို႕ လြတ္ေျမာက္ေစရန္ သူေမြးဖြားလာျခင္း ျဖစ္သည္။ ေက်ာက္စာ၌ မြနတ
္ ု႕ိ ေလးစား
သည့္ ဂဝံပတိမဟာေထရ္ျမတ္ ကိုယ္တိုငက
္ တိုင္သူျပည္သားမ်ားကို အုပခ
္ ်ဳပ္ရန္၊ သာသနာ
အက်ိဳးကို သယ္ပးို ေဆာင္႐ြက္ရန္အတြက္ လူ႕ျပည္သ႕ို ေမြးဖြားရန္ ဗိႆႏိုးနတ္ကို ေတာင္းဆိခ
ု ့ဲ
သည္။ ထုိဗႆ
ိ ႏိုးနတ္သည္ က်န္စစ္သားမင္းျဖစ္လာသည္ဟု ေျပာသည္။ ထိုေခတ္ ထိုအခ်ိန္
တြင္ မြနေ
္ တြက ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ သက္ဝင္ယုံၾကည္ၾကေသာ္လည္း ဟိႏၵဴအယူဝါဒကိုလည္း
တနည္းတဖုံ ယုံၾကည္ ကိုးကြယ္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ဟိႏၵဴနတ္မ်ားက ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို
www.monlibrary.com
ကာကြယ္ ေစာင့္ေ႐ွာက္သည့္သေဘာ၊ ဗုဒၶဘာသာကို ကိုးကြယ္သူမ်ားကို ေစာင့္ေ႐ွာက္သည့္

သေဘာအျဖင့္ ကိုးကြယ္ေနဆဲျဖစ္သည္။
က်န္စစ္သားမင္းသည္ ထိုသိ႕ု ႀကီးမားလွသည့္ ေ႐ႊစည္းခုံ ႏွင့္ နန္းတည္အခမ္းအနား

ေက်ာက္စာႀကီးမ်ား အျပင္ ျပည္ၿမိဳ႕ ေ႐ႊဆေ
ံ တာ္ဘုရားအနီး႐ွိ မြနေ
္ က်ာက္စာ၊ သထုံၿမိဳ႕အနီး
ေတာင္စြန္း႐ြာ ေကလာသေတာင္တန္း႐ွိ က်ိဳက္တလန္း မြနေ
္ က်ာက္စာ (ယခု ရန္ကုန္
တကၠသိုလ္ စာၾကည့္တိုက္တြင္႐ွိ) ႏွင့္ ပုဂံအနီး တုရင္ (တ႐ြင္း) ေတာင္ေျခ႐ွိ ျမကန္၊ အလန္ပဂ
ု ံ
စေသာ ေရကန္မ်ား တူးေဖာ္သည့္အေၾကာင္း မြန္ေက်ာက္စာ၊ ၎င္းအျပင္ အိႏယ
ၵိ ျပည္၊ ဗုဒၶဂါယာ
သိ႕ု သေဘၤာျဖင့္ ရတနာဘ႑ာမ်ားပိ႕ု ၍ ၿꩠီဗၿဇပလႅင္ေတာ္ကို ျပဳျပင္ေစသည့္အေၾကာင္း
မြနေ
္ က်ာက္စာ၊ ထိုမ်ွ မက အာနႏၵာ အစ႐ွိေသာ ဂူဘုရားမ်ားကုိ တည္ေဆာက္ေသာအခါတြင္
လည္း မြန္ဘာသာကမၺည္းစာမ်ားျဖင့္သာ အျခယ္အလွယ္ အမြမ္းအမံပန္းခ်ီးေဆးေရးတို႕၏
ေအာက္ေျခတြင္ အေၾကာင္းရာထုပၸတ္ကို ေဖာ္ျပေရးထိုးခဲ့ေလသည္ (ၿငိမး္ ၊ ၁၉၉၂၊ ၇၃-၇၄)။
ေ႐ႊစည္းခုမ
ံ ြနေ
္ က်ာက္စာ အေရးအသားကို ဖတ္ၾကည့္လွ်င္ ပုဂံေခတ္က မြနျ္ မန္မာစာေပ
ပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ ၏ အရည္အခ်င္းကို မခ်ီးက်ဴးဘဲ ေနႏိင
ု ္မည္ မဟုတ္ေခ်။ တစ္ဘက္ကလည္း
မြနျ္ မန္မာပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ သည္ ထိုအခ်ိနအ
္ ခါတြင္ ျမန္မာစကားကို ျမန္မာစာျဖင့္ မွတ္တမ္းတင္
ႏိင
ု ္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းေနၾကမည္မာွ မလြဲေပ။ ထိုႀကိဳးပမ္းမႈကို ျမေစတီေက်ာက္စာက သက္ေသခံ
ေနပါသည္။ ျမေစတီေက်ာက္စာသည္ က်န္စစ္သားမင္း၏ သားေတာ္ ရာဇကုမာၼ ရ္က ေရးထား
သည့္ ေက်ာက္စာျဖစ္သည္။ မိမိသည္ ခမည္းေတာ္ က်န္စစ္သားမင္း မြနႏ
္ ွင့္ျမန္မာ ခ်စ္ၾကည္
ေရးအတြက္ ေပးထားေသာ ဂတိေၾကာင့္ ထီးနန္းရပ္ရာမ်ားကို မခံရဘဲ ခမည္းေတာ္က မိမိ၏
မယ္ေတာ္ကို ေပးခဲ့သည့္ ႐ြာသုံး႐ြာသာ အေမြဆက္ခံရခဲ့သည္။ ထိုေက်းဇူေတာ္ေၾကာင့္ ခမည္း
ေတာ္အား ရည္စူး၍ ေ႐ႊျဖင့္ထုလုပထ
္ ားေသာ ဆင္းတုေတာ္တပါးကို ဌာပနာ၍ ဂူဘုရားတစ္ဆူ
လႉဒါန္းသည့္အေၾကာင္းကို ေရးသားထားသည့္ ကမၺည္းစာျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ရာဇကုမာၼ ရ္သည္
အမတ္တဦး အျဖစ္ ခန္႕အပ္ခံေသာသူျဖစ္၍ ေနာက္ဆံးု တြင္ အမတ္ႀကီးဘဝသိ႕ု တိုးျမႇင့ခ
္ ံရၿပီး
တိုငး္ ျပဳ ျပည္ျပဳလုပင
္ န္းမ်ားတြင္ အဓိက ႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္သူ ျဖစ္မည္ဟု ယူဆသည္။
က်န္စစ္သားမင္းႀကီး အနိစၥ ေရာက္ၿပီးသည့္ေနာက္ ေျမးေတာ္ အေလာင္းစည္သူမင္း

လက္ထက္တြင္ မြန္စာ အသုံးအစြဲ လြန္စြာ အားနည္းလာရာမွ၊ နရပတိစည္သူ လက္ထက္ ၁၁၇၄
ေအဒီခန္႕တြင္ လုံးဝ သုံးစြျဲ ခင္း မ႐ွိေတာ့ေခ်။ မြန္စာေပေနရာတြင္ ျမန္မာဘာသာသည္ ထီးသုံး
နန္းသုံး အရပ္သးုံ စာေပအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ ေနရာယူႏုင
ိ ခ
္ ဲ့ၿပီးျဖစ္သည္ (ၿငိမး္ ၊ ၁၉၉၂၊ ၇၆)။
www.monlibrary.com
ႏိင
ဗဂိုး ငရမန္ စစ္႐ႈံးၿပီးေနာက္ မြနေ

္ ဒသ၌ မြန္တ႕ို သည္ ၿမိဳ႕စားမင္းဘဝသာ ဆက္ေနသြားရေလ
သည္။ သကၠရာဇ္ ၆၄၉ ေရာက္ေသာအခါမွ ဝါရီ႐ူဘြဲ႕ခံ မဂဒူမင္း မုတၲမမွာ ၿမိဳ႕တည္သည္။
မုတၲမ၌ မင္း႐ွစ္ဆက္ အုပ္စိုးလာသည္။ ႐ွစ္ဆက္ေျမာက္ ဗညားဦးမင္းလက္ထက္ သကၠရာဇ္
၇၁၁ တြင္ ဟံသာဝတီကို တည္ေထာင္၍ မုတၲမမွ ဟံသာဝတီသို႕ ေျပာင္းေ႐ြ႕စိုးစံသည္။ ပုဂံမာွ
မြနစ
္ ာ အစား ျမန္မာစာ ေနရာဝင္ယူၿပီးေနာက္ ေတြ႕ရသမွ် ယခု ျမန္မာႏိုင္င၌
ံ မြန္ကမၺည္းစား
မ်ားသည္ ဗညားဦးမင္းေခတ္က ေရးထိုးခဲ့သည့္ တြေ
ံ တးၿမိဳ႕နယ္၊ တဝန္းေတာ႐ြာ က်ိဳက္ျဇငံ
ေစတီရင္ျပင္၌ ေက်ာက္စာသည္ အေစာဆုံး ျဖစ္သည္။ ၎င္းသည္ ေစတီထီးေတာ္ တင္သည့္
အေၾကာင္း ေရးသားထားသည့္ ကမၺည္းစာျဖစ္သည္။ ပုဂံမာွ မြနစ
္ ာ ဆက္လက္အသုံးျပဳမႈမွ
ရပ္တန္႕သြားေသာ္လည္း ေအာက္ျမန္မာျပည္၌ မြန္စာသည္ ေပစာအျဖင့္ ဆက္လက္ ႐ွိေနဆဲ
အသုံးျပဳေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ဘုရင္မႀကီး ႐ွငေ
္ စာပု ႏွင့္ ဓမၼေစတီမင္းေခတ္ ေရာက္ေသာအခါက်မွ
ဘုရားေစတီမ်ား ျပဳျပင္ျခင္း တည္ျခင္း ေကာင္းမႈလုပ္သည့္အခါ ကမၺည္းစာ ေရးၾကသည္။
ေပစာမ်ားမွ ေစတီေတာ္သမိင
ု ္း၊ ဗုဒၶဝင္တိ႕ု သည္ ေက်ာက္ေပၚ၌ ကမၺည္းတည္ခဲ့သည္။
ဘုရင္မ႐ွငေ
္ စာပု ေရးသားခဲ့သည့္ ကမၺည္းစာမ်ားအနက္ ပါဠိဘာသာျဖင့္ ေ႐ႊတဂ
ိ ဘ
ုံ ုရား
အေနာက္ဘက္႐ွိ ေစတီတဆူမွ ရ႐ွိခဲ့ေသာ ေ႐ႊစာလႊာသည္ ႐ွငေ
္ စာပု၏ သမိုင္းေၾကာင္းမ်ား
အတြက္ အင္မတန္ တန္ဖုးိ ႀကီးလွ၏။ ၎င္းသည္ ၁၈၅၅ ဧၿပီလ ၁၃ ရက္ေန႕တြင္ ေ႐ႊတိဂံဘ
ု ုရား
အေ႐ွးေတာင္ေဒါင့္႐ွိ ေစတီငယ္တစ္ဆူ၏ ထာပနာတိက
ု ္မွ ရ႐ွိခဲ့သည္။ ၎င္းႏွင့္အတူ
(၁) ေစတီ႐ုပ္ပုံငယ္ သုံးဆူ
(၂) ဘုရင္မ႐ွငေ
္ စာပု မကိုဋ္ေတာ္
(၃) ေ႐ႊ ပန္းဖြား (tassel)
(၄) ပတၲျမား အေပၚတင္ထားေသာ ေ႐ႊခြက္။
(၅) ပန္းကႏုမ်ား႐ွိေသာ ေ႐ႊခါးပတ္ေတာ္။
(၆) အဖုံးပါေသာ ေ႐ႊခြက္မ်ားလည္း ေတြ႕ရသည္။
ထိုအေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ပထမဦးဆုးံ Journal of the Royal Asiatic Society of
Great Britain and Ireland vol. 17. ၌ Account of some Golden Relics discovered at
Rangoon, and exhibited at a Meeting of the Society on the 6th June, 1857, by
permission of the Court of Directors of the East India Company, အမည္ျဖင့္ Colonel
Sykes, F.R.S., M.P. က ေရးသားေဖၚထုတ္ခ့သ
ဲ ည္။ ထိုထာပနာတိုက္ပစၥည္းတခ်ိဳ႕သည္ ယခု
Victoria and Albert Museum ျပတိုက္၌ ခင္းက်င္းျပသေသာ္လည္း ေ႐ႊခါးပတ္ေတာ္၊
www.monlibrary.com
ေစတီပံသ
ု းုံ ဆူအနက္ တစ္ဆူ၊ ေ႐ႊခြက္ ႏွင့္ ေ႐ႊစာလႊာသည္ မည္သည့္ေနရာ ေရာက္သြားသည္ကို
မသိရေပ။ ကံအားေလ်ာ္စြာျဖင့္ ပါဠိဘာသာ ေ႐ႊစာလႊာသည္ အထက္ေဖၚျပခဲ့သည့္ ဂ်ာနယ္၌
လက္ေရးမူႏွင့္ ေဖၚျပထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ပုံ ၃။ ၁၈၆၇ ခုႏစ

ွ ထ
္ တ
ု ္ Royal Asiatic Society ဂ်နယ္မွ ေဖၚျပထားေသာ ႐ွငေ္ စာပုဘုရား
ထာပနာတိုက္၌ ေတြ႕ရသည့္ ပစၥည္းမ်ားပုံ။(ပုံ Art of Asia, 1992, Sept-Oct.)
ေ႐ႊစာလႊာသည္ T. S. Sparks. က ၁၈၅၅ ေမလ ၉ ရက္ေန႕ ေန႕စြျဲ ဖင့္ အဂၤလိပဘ

္ ာသာျဖင့္
ဘာသာျပန္ ေပးထားသည္။ ေနာက္ၿပီး ထိုဂ်ာနယ္၌ပင္ Mr. Fausboll ၏ ဘာသာျပန္မ
ကိုလည္း ေဖၚျပထားသည္။ ထိုဘာသာျပန္မူ ႏွစ္ခမ
ု ွာ အဓိပၸါယ္မတူပါ။ အဓိပၸါယ္မန
ွ ္ သိ႐ွိရန္
အတြက္ ထိုစာကို ကြၽန္ေတာ္ကူးယူၿပီး ၎င္းစာကို မည္သည့္ေနရာမွ ရလာသည့္အေၾကာင္းကို
မေျပာျပဘဲ ၎င္းသည္ ေ႐ႊစာလႊာျဖစ္ေၾကာင္း အင္မတန္တန္ဖိးု ႐ွိသည့္စာ ျဖစ္ႏုင
ိ ္ေၾကာင္းသာ
ေျပာျပၿပီး ပါဠိဘာသာကြၽမ္းက်င္ၿပီး ပိဋကတ္သးုံ ပုက
ံ ို မြန္ဘာသာျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားဘာသာ
ျပန္ေနေသာ လန္ဒန္ၿမိဳ႕၌ သီတင္သုံးေနေသာ အ႐ွငည
္ ာဏ ႏွင့္ အ႐ွငန
္ ႏၵပါလတို႕ကို အကူညီ
ေတာင္းခဲ့သည္။ အကူညီေတာင္း ၿပီးေနာက္ ရက္သတၲပတ္အနည္းငယ္တြင္ အ႐ွငည
္ ာဏက
www.monlibrary.com
ႏိင
ကြၽန္ေတာ္ကို ဖုန္းဆက္လာသည္။ အ႐ွငည

္ ာဏကစာသည္ ေ႐ွးေဟာင္းပါဠိစာ ျဖစ္သည့္
အတြက္ေၾကာင့္ ဘာသာျပန္ရာ မလြယ္ကူလွသည့္အေၾကာင္း ေျပာျပၿပီး စာသည္
ဘုရင္မ႐ွငေ
္ စာပုကိုယ္တုင
ိ ္ ေရးထားသည့္စာ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ကြၽန္ေတာ့္ကို ေျပာျပၿပီး
စိတဝ
္ င္စားစြာျဖင့္ မည့္သည့္ေနရာမွ ရခဲ့သည့္အေၾကာင္းမ်ားကို ကြၽန္ေတာ့္ကို ေမးျမန္း
လာသည္။ စာ၏ အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ မြန္ေပစာမ်ားမွ ဘုရင္မ ႐ွငေ
္ စာပုအေၾကာင္း
အေတာ္မ်ားမ်ား ကိုက္ညီမႈ ႐ွိေနသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ထိုစာသည္ ဘုရင္မ၏ စာအမွန္
ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာႏိုင္သည္။ ထိုပညာ႐ွငႏ
္ ွစ္ဥးီ ၏ ႀကိဳးစာမႈသည္ ကြၽန္ေတာ္တို႕ သမိင
ု ္းသုေတသီ
မ်ားအတြက္ ေလးစားမွတ္တမ္းတင္ထိုက္ေသာ ေက်းဇူ႐ွငဟ
္ ု ေက်းဇူတင္ စကား ဤေနရာမွာ
ေျပာပါရေစ။
ဓမၼေစတီမင္းမွ ဘုရင့္ေနာင္မင္းအထိ မြန္ကမၺည္းစာမ်ား ေရးသားခဲ့ၾကသည္။ စစ္သူႀကီး

ဗညားဒလ ဦးေဆာင္ၿပီး ပဲခူးၿမိဳ႕သည္ အင္းဝလက္ေအာက္ခအ
ံ ဆင့္မွ လြတလ
္ ပ္သည့္ ဘုရင့္
ႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္ႀကီးအထိ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၀၈၌ ျပန္လည္ထူေထာင္ႏုင
ိ ခ
္ ဲ့သည္။ စစ္သူႀကီး
ဗညားဒလ ဘုရင္ျဖစ္ၿပီးေနာက္ ဟံသာဝတီသည္ ဘုရင့္ေနာင္မင္းတရားႀကီးေခတ္လို ျပန္လည္
ထြန္လင္းေတာက္ပေစေသာ ရည္႐ြယ္ခ်က္ျဖင့္ တိုငး္ ျပည္ ဘက္စုံတိုးတက္ရန္အတြက္ ဇရပ္
ေက်ာင္း ကန္မ်ား ျပဳျပင္ျခင္း အသစ္တည္ေဆာက္ျခင္း ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ထိုအေၾကာင္းအရာမ်ား
ကို သူ၏ညီေတာ္ ဥပၸရာဇာအိမ္ေ႐ွ႕မင္းက ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၁၆ ခုႏစ
ွ တ
္ ြင္ ေ႐ႊမုေ႒ာဘုရား
ကုိ လႉဒါန္းခဲ့ေသာ ေခါင္ေလာင္းႀကီး၌ ေရးထိုးခဲ့သည္။ ေခါင္းေလာင္းစာ၌ ေတြ႕ရသည့္ အခ်က္
အလက္မ်ားသည္ ေနာက္ဆံးု မြနဘ
္ ုရင့္ႏိုင္ငေ
ံ တာ္အတြက္ အင္မတန္မွ တန္ဖိးု ႐ွိလွသည္။
ထိုအျပင္ နန္းေတာ္အသစ္ကိုလည္း တည္ေဆာက္ခ့သ
ဲ ည္။
သူ၏နန္းေတာ္အေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္သက္ ၿပီး စေကာ့လမ

ူ ်ိဳး ပထဝီဆရာ (Scottish
geographer) Alexander Dalrymple (24 July 1737 – 19 June 1808) ၏စာအုပ၌
္
“ဗဂိုးနန္းေတာ္ (The Palace at Pegu)” ဟု ေခါင္းစဥ္ေပးၿပီး ယခုလို ေရးထားသည္။
The city of Pegu was a regular square, with four grand streets leading to four
gates, and being built on a plain, a person, at the center, could see them all at
once, although the city was above a mile each way. In the NE quarter was the
palace, and the temple of Kyak Mintao, the last was gilt, and made a very
splendid appearance, as do the other celebrated pagodas, in this country, being
www.monlibrary.com
also gilt. The palace had somewhat of grandeur, although it had no carved work,
like the Bûraghmagh king’s, which was very far from being contemptibly
executed. The pillars, &c. of the Pegu palace, were carried to Bengal in 1757 by
Captain Bailey. It is remarakable the palace was built in one day, according to a
superstitious custom these people, which enjoins their royal palaces to be raised
in one day; It was built in 1753: All the materials being prepared, a certain
number of people, from every district, and from every ship in the river, were
summoned, with the proper implements, to be employed in this business.
ပုံ ၄။ လန္ဒန္ၿမိဳ႕႐ွိ Victoria and Albert Museum ၌ ခင္းက်င္းျပသထားေသာ

႐ွငေ္ စာပု ဘုရား ထာပနာတိုက္၌ ေတြ႕ရသည့္ ႐ွငေ္ စာပုမကိုဋ္ေတာ္ ႏွင့္
ေစတီပံစ
ု ံငယ္တဆူ ၎င္းတို႕ႏွင့္အတူ တျခားေသာ မြန္ဟသၤာ႐ုပ္။
ဗဂုိးၿမိဳ႕သည္ အဝိုင္းပုစ
ံ ံ႐ွိၿပီး အဝင္းတံခါးေပါက္ ေလးေပါက္မွ ဆက္သြားေသာ လမ္းမႀကီး
ေလးလမ္း ႐ွိ၏။ ၿမိဳ႕၏အလယ္၌ ႐ုပထ
္ ုႀကီးတခု ႐ွ၏
ိ ။ ဗဂုိးၿမိဳ႕အဝင္လမ္းမ်ားသည္ ၿမိဳ႕လယ္
www.monlibrary.com
ႏိင
႐ုပထ
္ အ
ု ထိ တစ္မုင
ိ ေ
္ က်ာ္ ေဝးေသာ္လည္း ထို႐ုပထ
္ က
ု ို ၿမိဳ႕အဝင္ဝကပင္ ေတြ႕ျမင္ႏုင
ိ ၏
္ ။ အေ႐ွ႕
ေျမာက္ဘက္ အရပ္တြင္ နန္းေတာ္ႏင
ွ ့္ က်ိဳက္မေ
ု ႒ာ (Kyak Mintao) တည္႐ွိ၏။ က်ိဳက္မေ
ု ႒ာ
၏ အဆုံးပိင
ု ္း၌ ေ႐ႊခ်ထားၿပီး အင္မတန္ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားလြန္လွ၏။ တျခားေသာ ဘုရားမ်ား
ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားသလို ဤႏိင
ု ္ငံ၌လည္း ေ႐ႊမ်ားျဖင့္ ဝင္းလက္ေန၏။ နန္းေတာ္သည္ အလြန္
ေဝးလွေသာ ေနရာ၌ ႐ွိေသာ ျမန္မာဘုရင္နန္းေတာ္လို ကႏုတ္ပန္းလက္ရာမ်ား မ႐ွိေသာ္လည္း
အင္မတန္ ႐ႈေမာဖြယ္ရာေကာင္းၿပီး အလြန္ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားလွ၏။ ဗဂုိးနန္းေတာ္၏ တိုငး္ လုံး
မ်ားကို ၁၇၅၇ မွာ ကပၸတန
ိ ္ ဗိင
ု ္ေလ (Captain Bailey) က ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္ (Bengal) သို႕ သယ္
ေဆာင္သြားသည္။ ထူးျခားအံ့ၾသစြာျဖင့္ ထိုနန္းေတာ္သည္ တစ္ရက္တည္း၌ ၿပီးစီးေအာင္
တည္ေဆာက္ႏုင
ိ ခ
္ ဲ့၏။ ထိုလူမ်ိဳးတို႕၏ ႐ုိးရာအစြဲအလမ္းအရ သူတို႕ဘုရင့္နန္းေတာ္ကို တစ္ရက္
တည္း ၿပီးစီးေအာင္ တည္ေဆာက္ရမည္။ နန္းေတာ္သည္ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၇၅၃ ခုႏွစ္၌ တည္
ေဆာက္ခ့၏
ဲ ။ ထိုနန္းေတာ္တည္ေဆာက္ ၿပီးစီးရန္ လိုအပ္သည့္ ကိရိယာမ်ား၊ အရပ္အသီးသီးမွ
ဲ ။ (via. SOAS Bulletin of Burma
လူမ်ားအား အသင့္ခ်ထားၿပီး တည္ေဆာက္ခ့၏
Research, Vol. 3, No. 2, Autumn 2005, ISSN 1479-8484)
သိ႕ု ေသာ္ ဒီတစ္ေခါက္ ထြက္လာသည့္ ဟံသာဝတီ၏ ေနမင္းႀကီးသည္ အခ်ိနက

္ ာလ တိုးလြန္း
လွ၍ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၁၉ ခု ကဆုနလ
္ ဆုတ္ (၈) ရက္ေန႕၌ ဦးေအာင္ေဇယ်က အကုန္
ဖ်က္စီးလိုက္သည္။ ထိုထက္မက မြန္လူမ်ိဳးမ်ားလည္း အစုလိုက္အၿပဳံလိုက္ သတ္ျဖဳတ္ခံခဲ့ရ
သည္။
နယ္ခ်ဲ႕ေခတ္ ေရာက္ေသာအခါ အဂၤလိပတ

္ ု႕ိ ျမန္မာျပည္ကို လာတိုကသ
္ ည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ မြန္မင္း
မ်ိဳးမင္းႏြယ္ျဖစ္သည့္ သန္လ်င္ၿမိဳ႕ဝန္ သမိနဗ
္ ႐ူးက အဂၤလိပႏ
္ ွင့္ေပါင္းၿပီး ျမန္မာမင္းကို ပုန္ကန္
ခဲသ
့ ည္။ သိ႕ု ေသာ္ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၁၈၇ ခုႏစ
ွ တ
္ ြင္ အဂၤလိပႏ
္ ွင့္ျမန္မာ ရႏၲပသ
ုိ ေဘာတူညီ
ခ်က္ေၾကာင့္ ရန္ကုန္ကို ျမန္မာတို႕ထံ ျပန္အပ္ရသည္။ ထိုေၾကာင့္ သန္လ်င္ၿမိဳ႕ဝန္ သမိန္ဗ႐ူး
ႏွင့္ ဒလၿမိဳ႕စား မင္းေက်ာ္သီဟ ဘြဲ႕ခံ ေမာင္ေထာ္ေလးတို႕သည္ ေမာ္လၿမဳိငဘ
္ က္သ႕ို ထြက္ေပး
ရသည္။ ထို႕အခ်ိနတ
္ ြင္ ဦးေအာင္ေဇယ် စစ္ဒဏ္ေၾကာင့္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ တဝိုက္တြင္ အိမ္
တစ္အိမမ
္ ွ်မ႐ွိ ေတာႀကီးအတိ ျဖစ္ေနသည္အေၾကာင္း၊ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ကို သူတို႕ ျပန္လည္
ထူေထာင္ခ့ရ
ဲ သည့္အေၾကာင္းကို ေမာင္ေထာ္ေလး ျမန္မာဘာသာေက်ာက္စာ၌ ေတြ႕ရသည္။ ထို
ေက်ာက္စာသည္ က်ိဳက္သံလန္ဘုရား ကုန္းေတာ္ေပၚ၌ စိုက္ထူထားသည္။ ေမာင္ေထာ္ေလး
သည္ ခရစ္ႏစ
ွ ္ ၁၇၇၆ ခုႏစ
ွ တ
္ ြင္ ပဲခးူ ၌ ဖြားျမင္ေသာ မြန္အမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး ျဖစ္ၿပီး
www.monlibrary.com
ျမန္မာစာကို စာေပအေရးအသား ကဗ်ာဆန္ဆန္ ေရးတတ္သူျဖစ္ေသာ္လည္း မြနစ

္ ာ မည္မ်ွ
ကြၽမ္းက်င္မႈ ႐ွိသည္ကို မေျပာႏိုငပ
္ ါ။
ျမန္မာျပည္ေအာက္ပုင
ိ း္ အဂၤလိပလ
္ က္ေအာက္ ေရာက္ၿပီးေနာက္ ဟံသာဝတီပ်က္စီးအခ်ိန္
ကတည္းက ထိုငး္ ႏုင
ိ ္ငံသို႕ ေရာက္႐ွိေနေသာ မြန္လူမ်ိဳးတို႕သည္ မိမိတို႕ အဖိုးအဖြားေခတ္က
တည္းကပင္ ဟံသာဝတီကို ျပန္ရမည္ဟု အၿမဲတမ္း ေမွ်ာ္ကိုးတမ္းတေနၾကသည္။ ဟံသာဝတီ
ျပန္ရမည့္အေၾကာင္းကို သူတိ႕ု စပ္ဆုထ
ိ ားသည့္ သီခ်င္တစ္ပုဒ္႐ွိသည္။ သီခ်င္းနာမည္ကို
အေသခ်ာမသိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ပထမဦးစြာ ေရးသားထားေသာ စာသားျဖစ္ေသာ (ရးမည
ပညဳင္) ကို ယူၿပီး သီခ်င္းနာမည္အျဖင့္ ေခၚဆိခ
ု ့ၾဲ ကသည္။
သီခ်င္းကို ယခုလို အပုိဒလ

္ ုက
ိ ္ စီေလ်ာ္စြာ ဘာသာျပန္ေပးမည္။
ရးမညပညဳင္ ဍဳင္ၐုပ
ိ ဟ
္ ံသာ ကၜာေတအ္ဍဳင္မန္ လဿဳဟ္ခ်ပ္ရံငပ
္ ၜန္ ပု႙ေကာန္ဂကူ
ေအာန္စိုတ္လၛဳလၛန္တုဲ ဗွဗ
္ ှဳဟ္အာပၜန္အာပၜန္ ရးမန္ပက
ိ ၜာ ဖါသီ ဍဳင္မတၲမ အိုတ္ဇေရင္ဍဳင္
ဟုီပႛဳင္႐ုိဟ္ေရင္အာ တှင္သပ
ီ ု႙ပၜ ဍဳင္ၐုပ
ိ ဟ
္ ံသာ။
ရာမညတိုင္း ဟသၤာတိင
ု ္းျပည္ အရင္ကမြန္တို႕ဌာေန ယခုအခါ ျပန္စဥ္းစားကာေလ
တို႕တေတြ ဝမ္းနည္းဖြယ္ရာမ်ား ျဖစ္ရေလၿပီး။ သတိရစြာ ေျပာရ ေျပာရရင္ေလ မြနတ
္ ု႕ိ
သုံးတိုငး္ ဌာေန ပုသိမ္၊ မုတၲမ တနသၤာရီအထိ လ်ား႐ွည္၊ ျပည္ဟံသာဝတီ။
(ယြေ
ံ လဝ္ကေလာဟု႙ ပု႙ဒးအာစိုပ္ စၞဳဲေစၞာ္ လေဒါဝ္ၿဂိဳပ္ဂှိင္ ထင္ဍာ္ကအ္ကွ္ ပွဗ
္ ်ိင္ နာဲပု႙
သဿိငမ
္ န္ ေအာန္စိုတ္ လၛဳလၛန္ တန္ဒင
ဿံ ္ ပႜဲကုႝၿဂိဳပ္ေဇှာ္ ေဗာ္သြးကေလာ္ယာန္ သံက္သဿာန္ေရာ
ဟဿဲ ပု႙ဒးေဍာင္ၐတ
ို ္ အိုတ္ဓတ္ႀသိဳဟ္ကႜန္ ပု႙ဒးတန္ဒင
ဿံ ္ ပႜဲကႝဇ
ု ိုင္ဍာ္လေဂါဝ္)၂
အိုး အမ်ိဳးအေပါင္းတို႕ တို႕တေတြ ေတာၿမိဳင္ဂႏိင
ု ္အလယ္ ခိက
ု ိုးရေလၿပီး။ တို႕သခင္ မြန္
မင္းလည္း ေတာနက္မာွ ေရငတ္ ႏြမး္ ပန္း ခံေနရေလၿပီး။ တေစၧမိစၧာ ေတာအုပက
္ လည္း
မေျပာပေလာက္ေအာင္ မ်ားလွေလၿပီး။ တို႕တေတြ ေရေခ်ာင္းနံေဘးမွာ ပူးေဆြေသာက
အားေပ်ာ့ရင္ဝယ္ ၾကပ္တည္းရေလၿပီး။
(လေဒါဝ္ ပႜဲကုႝၿဂိဳပ္ဂင
ှိ ္ သဿိငၐ
္ ပ ္ ိုပ္ အၾကာလတိုပ္ဟြံတဿး)၂ သဿိငတ
ို ္ဟိငဟ ္ ၜဟံသာ ပဝ္ဂစာန္ဒဵ
ပဲါ ပဝ္ဂစာန္ဒဵပဲါ ယြံနာဲသဿိင္ၐုပ
ိ ဟ
္ ံထဝ္ (ပဝ္ဂစာန္ဒဵ ကေလင္ဂဝ္ဂှဵ ေထာအ္ဝါ ဂြံၿဂိဳပ္
ု ဿာဲ )၂
ကဣဗုီႀကိဳတ္ ျဂပ္လဝ္ သုီသီခ
www.monlibrary.com
ႏိင
(ေတာ ေတာဂႏိုင္အလယ္ ႏွင္းျမဴေမွာင္ၾကား ဟသၤာမင္း ပူးေဆြးရတယ္) အ႐ွင္ ဟသၤာ

မင္းသခင္ ေဘးကင္းရာဝယ္ ေ႐ွာင္ရေလ ပ်ံဝဵေ႐ွာင္ရေလ (ပ်ံဝဵေ႐ွာင္ကာ ဥမကြဲ သိုက္
မပ်က္ ေတာေတာင္လယ္ျဖတ္ ဆက္လက္ပ်ံဝ)ဵ
(သဿင
ိ ္ၐိုပ္ထဝ္ ေဂဝ္သြဝပ
္ ၜးေသှင္ပဝ္ဂၜာဲ ဇ်င္မာဲအာစိုပ္ ကႜိဳပ္ဗညာစိင)္ ၂ ပဝ္ေရတ္ဂၜာဲ
ပဝ္ေရတ္ဂၜာဲ ေဖ်ဟ္ခဿာဲ ဍဳင္ဒ်ဴဒ်ာ၊ ဒ်ဴဒ်ာေရာမိပ္ ဗေဂါေရာင္မိပသ
္ န္ ကေလင္ပၜန္
ေလဝ္နာဲ။ ေကာန္သဿိင္ၐုပ
ိ ထ
္ ဝ္ ကာလေသှင္ေပင္ ေဂၛင္ပဝ္စဵစုပ
ိ ္ ဍဳင္ၐိုပ္ဟံသာဝတ႘
ေ႐ႊဟသၤာမင္း ဗညားစိန္သခင္ကား ပ်ံသန္းဝဲကာ ဇင္းမယ္သိ႕ု ေရာက္ရ႐ွာတယ္။ ပ်ံကာ

႐ွာကာ ယိုးဒယားမွာ ဥခ်ခဲ႐
့ ွာၿပီး။ ယိုးဒကားမွာ မေပ်ာ္ပါးႏိင
ု ္ ဗဂိုးသာ ေပ်ာ္ႏိင
ု မ
္ ည္
ျပန္ခ့ပ
ဲ ါလာ ေမာင္တို႕ မယ္တ႕ို ရာ။ ေ႐ႊဟသၤာေလးတို႕ အေတာင္ျပည့္တဲ့အခါ ဟသၤာတို႕
ေျမထံ ဟံသာဝတီကို ျပန္ၾကပါ။
အဵ ေကာန္ညးေဇင္မာဲ ကြာဲပလံငဗ
္ စိုပ္နင္ သဿိငၐ
္ ပ
ို ္ထဝ္ေဟင္ ပဝ္ကေလင္စဵေရာင္
ကြာဲဗစိုပအ
္ ုႝ စုႝကႝဍ
ု ဳင္မန္ ဘာသာပညာပု႙ ဟု႙ကေလာမန္ ပတန္ညိရ သာသနာမန္ပု႙ ပတန္
ညိရ သာသနာမန္ပု႙ တုဲဂစ
ြံ ုပ
ိ ္ ဍဳင္ဟံသာဝတ႘။
အိုး ဇင္းမယ္သားတို႕ အေရာက္ပိ႕ု လာၿပီး ေ႐ႊဟသၤာမင္းက တကယ္ပ်ံျပန္ရမည္။ မြနတ

္ ု႕ိ
ႏိင
ု ္ငံေတာ္အေရာက္ ျပန္ရမည္။ အိုး မြန္အမ်ိဳးသားအေပါင္းတို႕ တို႕ဘာသာ တို႕ပညာ
ျပန္ထူေထာင္ၾကပါ။ တို႕မြနသ
္ ာသနာေတာ္ကို ျပန္ထူေထာင္ၾကပါ ဟံသာဝတီ
ေနျပည္ေတာ္ႀကီးမွာ။
သီခ်င္းမွာ ႏွဳိ းေဆာ္ထားသည့္အတိင
ု ္း အခြင့္ေကာင္းရသည့္အခါ ထိုင္းႏိင
ု ္ငံေရာက္ မြန္တို႕သည္
တခ်ိဳ႕က တစ္မသ
ိ ားစုလံးု ေျပာင္းဝင္လာၿပီး တခ်ိဳ႕က မိသားစုအထဲ၌ တစ္ဥးီ သို႕မဟုတ္
ႏွစ္ဥးီ သာ ျပန္လာၾကသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ က်မ္းဂန္တတ္ကြၽမ္းေသာ ရဟန္းမ်ားက မြန္ျပည္၌
မြနစ
္ ာေပမ်ား ျပန္လည္းပ်ိဳးေထာင္ရန္ ေရာက္လာၾကသည္။
ယခုေခတ္မြန္တို႕သည္ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာကို အားလုံးနီးပါး ကိုးကြယ္သည့္ လူမ်ိဳးျဖစ္သည့္

အေလွ်ာက္ ေစတီပထ
ု ိးု ေဟာင္းမ်ား ျပဳျပင္ျခင္း အသစ္တည္ေဆာက္ျခင္း ဆက္ၿပီး ျပဳလုပ္
ေနဆဲ ျဖစ္ေသာ္လည္း တခ်ိဳ႕ေနရာတြင္ မြန္ ႏွင့္ ျမန္မာ ႏွစဘ
္ ာသာျဖင့္ မိမသ
ိ ို႕ ကုသလ
ို ေ
္ တာ္မ်ား
www.monlibrary.com
အေၾကာင္းကို ေရးသားမႈ ႐ွလ

ိ ာသလို အမ်ားသိေစရန္အတြက္ ျမန္မာဘာသာသက္သက္သာ
မွတ္တမ္းတင္ ေရးသားသည့္ေနရာမ်ားလည္း မ်ားလာသည္။
နိဂုံး
ယခု ေတြ႕ခဲ့ရသမွ် ေ႐ွးေဟာင္းကမၺည္းစားမ်ားအရ မြန္တို႕သည္ ေအဒီ (၄) ရာစုကတည္းက
စာကို စၿပီး ေရးသားေသာ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး ျဖစ္ၿပီး မိမိကိုယ္ပုင
ိ စ
္ ာ မထြန္းကာမွီအခ်ိနတ
္ ြင္
သကၠတဘာသာျဖင့္ ေရးသားခဲ့သည္။ အနည္းဆုးံ ေအဒီ (၆) ရာစုကေနစၿပီး မိမိကိုယ္ပုိင္စာကို
စၿပီး ေရးသားလာခဲ့သည္။ ေတြ႕ခဲ့သမွ် မြန္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားထားေသာ မြန္ကမၺည္းမ်ားကို
အေျခခံၿပီး မြန္စာကို အသုံးျပဳခဲ့သည့္ ပထဝီအက်ယ္အဝန္းႏွင့္ ဆိုလွ်င္ ယခုျမန္မာႏိင
ု ္ငံမာွ
အထက္ပုင
ိ း္ ေက်ာက္ဆည္မွ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပုင
ိ း္ တနသၤာရီးတိုငး္ အဆုံးအထိျဖစ္သည္။
ျမန္မာျပည္အေ႐ွ႔ပင
ုိ း္ သည္ ရခိုင္႐ုိးမအေနာက္ပုင
ိ း္ မွ ျမန္မာျပည္အေ႐ွ႕ပိင
ု ္း ႐ွမး္ ျပည္နယ္
မိင
ု ္းဝဝ္စ္ အထိျဖစ္သည္။ အမ်ားဆုံးေတြ႕ရသည့္ေနရာမ်ားမွာ ေ႐ွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈမ်ား
ထြန္းကားခဲ့သည့္ ေနရာမ်ားျဖစ္သည့္ သထုံေဒသ၊ ပုဂေ
ံ ဒသ၊ ဗဂိုးဟံသာဝတီ ႏွင့္ တျခားေသာ
ေ႐ွးေဟာင္းၿမိဳ႕ျဖစ္သည့္ ထားဝယ္ၿမိဳ႕တို႕ ျဖစ္ၾကသည္။
ု ္ငံသည္ ေ႐ွးေဟာင္းမြနတ
္ ုိ႕ ေနျပည္ေတာ္ႀကီး အခ်ိနက
္ ာလၾကာျမင့္စြာ ျဖစ္ခဲ့သည့္
အတြက္ေၾကာင့္ အလြန္ေ႐ွးက်သည့္ မြန္ကမၺည္းစာ အေျမာက္အမ်ား ေတြ႕ရသည္။ မြန္ကမၺည္း
စာမ်ားအျပင္ မိမိကိုယ္ပိုင္စာ မထြန္းကားခင္က သကၠတဘာသာျဖင့္ မြနတ
္ ုိ႕ ေရးသားခဲ့သည့္
ကမၺည္းစာမ်ားကိလ
ု ည္း ေတြ႕ရသည္။ ပထဝီအက်ယ္အဝန္းႏွင့္ ဆုလ
ိ ်ွ င္ ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံတစ္ခုလုံး
မေလကြၽန္းဆြယ္အဆုံးအထိ မြနက
္ မၺည္းစာမ်ား ေတြ႕ျမင္ႏင
ု ္ငံအျပင္ ယခုလာအိုႏိုင္င၌
ံ လည္း အထူးသျဖင့္ ဝီယင္းက်င္ေဒသမွာ ေ႐ွးေဟာင္း
မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ ေနထိုင္ခဲ့သည့္ ေဒသမ်ားျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ မြနေ
္ က်ာက္စာ ႏွင့္ မြနလ
္ က္မႈ
လက္ရာမ်ား ယခုအခ်ိနအ
္ ထိ ေတြ႕ျမင္ေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။
ယခု ျမန္မာႏိင
ု ္င႐
ံ ွိ တျခားေသာ တိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႕သည္
မိမိတိ႕ု ကိုယ္ပိုင္စာ မထြန္းကားခင္ မြနစ
္ ာကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အသုံးျပဳခဲ့သည္။ မြန္ႏွင့ျ္ မန္မာ
ပထမဦးဆုးံ ေက်ာက္ဆည္မာွ ဆုံေတြ႕သည့္အခ်ိန္ ေအဒီ (၉) ရာစု မွစၿပီး ျမန္မာစာထြန္းကာ
သည့္အခ်ိန(္ ေအဒီ ၁၂ ရာစု) အထိ ႏွစ္ေပါင္း(၃)ရာစုေက်ာ္ေက်ာ္ မြနစ
္ ာကို အျမတ္တႏိးု
အသုံးျပဳခဲ့သည္။ မြနစ
္ ာကို အသုံးျပဳခဲ့ သည္အ
့ တြက္ေၾကာင့္ မြန္လူမ်ိဳးႏွင့္ တျခားေသာ
တိုငး္ ရင္းသားမ်ား အမ်ိဳးအႏြယ္ခ်င္း မတူ ေသာ္လည္း ဘာသာစကားေပါင္းကူးမႈ ႐ွိေနသည္ကို
www.monlibrary.com
ႏိင
ေတြ႕ရသည္။ ထိုေၾကာင့္ ယခုျမန္မာႏိင

ု ္ငံ၌ မွီတင္းေနထိုင္ၾကေသာ တိုင္းရင္းသားမ်ားအျပင္
ထိုငး္ ႏုင
ိ ္င႐
ံ ွိ တျခားေသာ တိုငး္ ရင္းသားမ်ား၏ ဘာသာစကား၌ မြန္ေဝါဟာရမ်ားကို ယေန႕
တိုင္ ေတြ႕ျမင္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
အႏွစပ
္ ရိေစၧဒ ၾကာျမင့္စြာ ျဖတ္သန္းလာေသာ မြန္ဘာသာစကားသည္ ထြန္းလင္းေတာက္ပ
ေသာ အခ်ိန႐
္ ွိသလို ေလျပင္မုန္းတိုင္ ခံသည့္အခ်ိနက
္ လည္း အႀကိမေ
္ ပါင္းေျမာက္မ်ားစြာ
႐ွိခဲ့သည္။ ဤေနရာ၌ ေနာ္ေဝႏိုင္ငံ ႏွင့္ ဆြီဒင္ႏုိငင
္ ံ႐ွိ ဆာမီလူမ်ိဳးအေၾကာင္း ဥပမာသဖြယ္
တင္ျပပါရေစ။ က်ဥ္းေျမာင္းေသာလူမ်ိဳးစိတ္ ပြင့လ
္ င္းျမင္သာမႈ မ႐ွိသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ေနာ္ေဝ
လူမ်ိဳးတိ႕ု သည္ အၾကမ္းနည္း အႏုနည္း နည္းမ်ိဳးစုံျဖင့္ ဆာမီ (Saami) ဘာသာစကား ပေပ်ာက္
ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းလာခဲ့သည္။ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ေနာ္ေဝ လူမ်ိဳးစိတဓ
္ ါတ္ဒဏ္ေၾကာင့္ ဆာမီ
ဘာသာစကားကို ေျပာတတ္ေသာ ဆာမီကေလးေတြက အလြန္နည္းပါးသြားခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္
၁၉၈၇ ခုႏွစ္ ဆာမီဘာသာစကား တိုးတက္ျပန္႕ပြားေစရန္ ဆာမီအက္ဥပေဒ (The Sámi Act)
က ျပဌာန္းေပးၿပီးေနာက္ ယခု ဆာမီဘာသာစကား ျပန္လည္ ထြန္းကားလာသည္။ ေနာ္ေဝ ႏွင့္
ဆာမီတို႕ အၾကား အမုနး္ တရားမ်ားႏွင့္ တားဆီးေနေသာ အေမွာင္အမဲ တံတုင
ိ း္ ႀကီးကို ေနာ္ေဝ
ပါလီမန္က ၿဖိဳလဲလုက
ိ ္ၿပီး ထိုဆာမီအက္ဥပေဒျဖင့္ ေနာ္ေဝႏွင့ဆ
္ ာမီလူမ်ိဳးတို႕အၾကား ေမတၲာ
တရားႏွင့္ ဆက္သြယ္ထားေသာ တံတားႀကီးတခုကို တည္ေဆာက္ေပးလိုက္သည္။
မြနဘ
္ ာသာစကားႏွင့္ တျခားေသာ ျမန္မာႏိင
ု ္င႐
ံ ွိ တိုငး္ ရင္းသား ဘာသာစကားတို႕သည္
ယဥ္ေက်းေသာလူ႕အဖြဲ႕အစည္းေခတ္၌ ပြင့လ
္ င္းျမင္သာမႈ႐ွိေသာ ႏိုင္ငေ
ံ ရးလမ္းစဥ္မ်ား ေပၚ
ထြက္လာသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခံေနရသည့္ ေလျပင္မန
ု ္းတိုငး္ ဆိးု ရပ္တန္႕သြားႏုင
ိ ္
မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။
www.monlibrary.com
ပ်ဴလူမ်ိဳးအေၾကာင္း
ပ်ဴႏွင့ပ
္ တ္သက္ၿပီး သိ႐ွိႏိုင္ရန္ ေလ့လာရာစာေပ က်မ္းဂန္မ်ား အလြန္နည္းပါးလွသည္။
အေထာက္အထားမ်ားလည္း မမ်ားလွပါ။ ယခုတေလာ ျမန္မာႏိင
ု ္ငံမာွ ထုတေ
္ ဝသည့္ ပ်ဴ
အေၾကာင္းစာအုပ္ေတြက အမွန္တရားကို ေဖၚထုတ္သည့္ သုေတသနအခ်က္မ်ားကို မေတြ႕ရဘဲ
ကိုယ့္လိုရာဆြဲသည့္ သုေတသနအျဖစ္သာ မ်ားသည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆသည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္
ေဒါက္တာသန္းထြန္း၏ “ပ်ဴေက်ာက္စာေတြ ေ႐ွးေဟာင္းျမန္မာႏိုင္ငံ ေက်ာက္စာနိဒါန္း”
စာတမ္း၌ အစခ်ီခ့သ
ဲ ည့္ စကားခ်ီကို ထပ္တူထပ္မွ် ဝန္ခံသည့္သေဘာျဖင့္ ေဒါက္တာ
သန္းထြန္း၏ စကားကို ဤေနရာ၌ ေဖာ္ျပပါရေစ။ “ပ်ဴအေၾကာင္း သိပမ
္ သိဘူး၊
ေျပာတတ္သမွ်လည္း မမွန္တာ မ်ားတယ္။ အားကိုးစရာ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသန
(Archaeology) ပဲ ႐ွိတယ္။ တ႐ုတ္မတ
ွ တ
္ မ္းတခ်ိဳ႕လည္း ယူသးုံ ႏိင
ု ္သမွ် သုံးရမည္။ ေ႐ွး
ေဟာင္းသုေတသန ေက်းဇူးေၾကာင့္ ပ်ဴေက်ာက္စာေတြ ထြက္လာတယ္။ အကုန္ နားမလည္ဘူး၊
‘စာေကာင္းရင္ (လူညံ့ေတြက) စေလေရး ေျပာၾကျပန္တယ္’ ဆိတ
ု ာလို ေ႐ွးပစၥည္းေတြ႕ရင္ ပ်ဴလို႕
ေျပာတဲ့ လူညာေတြလည္း ေပါတယ္။ အခုေျပာမွာလည္း အမွန္းအဆမ်ားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့
ဆင္ျခင္စဥ္းစားၿပီးမွ ေျပာတဲ့ခန္႕မွန္းခ်က္ (Studied guess) ျဖစ္ပါတယ္။ ေ႐ွးေဟာင္း
သုေတသနေၾကာင့္ ေနာက္ထပ္ အေထာက္အထားေပၚလာျပန္ရင္ ျပန္ညႇိႏႈိင္းၿပီး အခုေျပာတာ
ေတြကို ျပင္သင့္ရင္ ျပင္ၾကေသးတာေပါ့” (ထြန္း၊ ၂၀၀၆၊၁၁၅)။
ပ်ဴလူမ်ိဳးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္လူမ်ိဳး Ch’ang Ch’ü 常璩 (ca. 291-361 A.D.)၏ Hua-

yang kuo-chih 華陽國志 စာအုပ္၌ ပထမဦးဆုးံ ေတြ႕ရသည္။ သူ႕၏မွတ္တမ္း (ch. 4, f.
16) ၌ ျမန္မာႏိင
ု ္ငံ လူမ်ိဳးစုမ်ား အမည္စာရင္းကို P’iao ဟု ေရးထားသည္။
တျခားတ႐ုတ္မတ
ွ တ
္ မ္းတစ္ချု ဖစ္သည့္ Tsin dynasty (265-420 AD) မွတ္တမ္း၌ P’u
(*b’uk, or *p’uk) လူမ်ိဳး၏ အေနာက္ လီေပါင္း ၃၀၀၀ ခန္႕ Yung-ch’ang ႏိင
ု င
္ ၏
ံ
အေနာက္ေတာင္ဘက္မာွ P’iao 驃 လူမ်ိဳးႏိင
ု ္င႐
ံ ွိသည္။ ထိုႏုင
ိ င
္ ံသည္ မင္းသား ႏွင့္ ဝန္၊ အေဖ
ႏွင့္ သား၊ အသက္ႀကီးသူမ်ားႏွင့္ အသက္ငယ္သူမ်ား သူေနရာႏွင့သ
္ ူ အဆင့္ရာထူးခ်ထား
သည္။ P’u (*b’uk, or *p’uk) တို႕သည္ ေ႐ွးျမန္မာမ်ား ျဖစ္ႏုင
ိ ၿ္ ပီး(luce 85:47)၊
Yung-ch’ang ႏိင
ု င
္ သ
ံ ည္ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ ႏိင
ု င
္ ျံ ဖစ္ႏင
ုိ သ
္ ည္ဟု ခန္႕မွနး္ ထားသည္။
ပ်ဴနာမည္ႏင
ွ ့္ပတ္သက္ၿပီး New T’ang History (AD 1060) စာအုပတ
္ ြင္ P’iao 驃 အခန္း၌
အခုလို ေတြ႕ရသည္ ”驃 P’iao တို႕ကို အရင္က Chu-po (*tsiu-pwâ) ဟု ေခၚသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
တ႐ုတ္တိ႕ု က သူတိ႕ု ကို P’iao 驃 ဟုေခၚသည္။ သူတိ႕ု ကို သူတိ႕ု က t’u-lo-chu (*t’wet-
lâ-tsiu) ဟု ေခၚသည္။ ဂ်ာဗားလူမ်ိဳးတို႕က သူတိ႕ု ကို t’u-li-ch’ü (*d’uo-lyi-t´siwät)
ဟု ေခၚသည္ (luce 85:47)။”
ပသီအာရပ္(ပါ႐ွ) စာေရးဆရာမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ Ya’qûbî (AD 880)၊ Mas’ûdî (AD 943)၊

Marvazî (c. AD 1120) ႏွင့္ Hudûd al ’Âlam (AD 982) တို႕သည္ တသူလ္ T.sûl သို႕မဟုတ္
တꩦသူလ္ T.rsûl တို႕၏ ဘုရင့္ႏိုင္ငေ
ံ တာ္ သုံးခုအနက္ ႏိုင္ငံတစ္ခုက တ႐ုတ္/နန္းေခ်ာ္တို႕ႏွင့္
နယ္နိမတ
ိ ခ
္ ်င္းဆက္စပ္ႏင
ို ္သည္ဟု ဆိသ
ု ည္။ “ဤဘုရင့္ႏိုင္ငသ
ံ ုံးႏိင
ု ္ငံသည္ တ႐ုတ္တို႕ႏွင့္
စစ္ျဖစ္သည္။ သိ႕ု ေသာ္ တ႐ုတ္တိ႕ု က ႏိင
ု ္သြားသည္။” ဟု ေဖၚျပထားသည္(luce 85:47)။
ေအဒီ ၁၁၀၂ က ပုဂန

ံ န္းေတာ္တည္သည့္ အခမ္းအနား၌ နန္းတည္ေက်ာက္စာမွာ ယခုလို ေတြ႕ရ
သည္။ “(ေဂါး ဇိေၫၨးမိမꩦာ ဇိေၫၨးေ႐ဿည္ ဇိေၫၨးတိရ္စလ
ု ။္ ဇိည္ေဇးမင္) (ထိုေနာက္ ျမန္မာ
သီခ်င္း မြနသ
္ ီခ်င္ တိရ္စလ
ု သ
္ ီခ်င္း မင္သီခ်င္း)” ဟု ေတြ႕ရသည္(luce 85:47)။
ဤအေထာက္အထား သုံးခုကို ေထာင့္ၾကည့္ၿပီး ၎င္း(ပ်ဴ)လူမ်ိဳးတို႕သည္ သူတိ႕ု ေနထိုငသ

္ ည့္
ေဒသမွ ေျမာက္ဘက္႐ွိ လူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္သည့္ ျမန္မာ၊ တ႐ုတ္၊ နန္းေစာတိ႕ု က “ပ်ဴ” ဟု
ေခၚဆိုၾကၿပီး သူတိ႕ု ၏ ေတာင္ဘက္႐ွိ လူမ်ိဳးမ်ားသည္ သူတုိ႕ကို “တိရ္စလ
ူ ”္ ဟု ေခၚဆိုၾကသည္
(luce 85:47)။ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕သည္ လူမ်ိဳးအရ တိဗက္ဗမာအႏြယ္ ျဖစ္ေသာ္လည္း မိမိကိုယ္မမ
ိ ိ
“မြနခ
္ မာ”တို႕ ေခၚဆိုသည့္ “တိရ္စလ
ူ ”္ နာမည္ကို အသံုးၿပဳေခၚဆိုသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ အလြန္
အံ့ၾသစရာပင္ ျဖစ္သည္။ ေနာက္ၿပီး ပ်ဴဘာသာစကားအမ်ားဆုံးက အသံတစ္လံးု အဓိပၸါယ္
တစ္မ်ိဳး ဘာသာစကား ျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ အသံႏစ
ွ ခ
္ ု “တိရ္စလ
ူ ”္ ေဝါဟာရသည္ သူတိ႕ု
မူရင္းစကား မျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း သူတိ႕ု ႏွင့္ နီးစပ္သည့္ မြနတ
္ ု႕ိ ထံမွ ေမြးစားသည့္ ေဝါဟာရမ်ား
ျဖစ္ေၾကာင္းကို ေျပာႏိုင္သည္။
ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕သည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တ႐ုတ္-ျမန္မာနယ္စပ္၊ ယုန္ခ်န္၏ အေနာက္ေတာင္ရပ္၌

အခ်ိနက
္ ာလၾကာစြာ ေနထိုင္ခဲ့ၿပီး ယခုျမန္မာႏုင ွ ္ (5th Century
ိ ္ငံသ႕ို ခရစ္မေပၚမီ ငါးရာစုႏစ
BC) ခန္႕တြင္ ေရာက္႐ွိလာခဲ့သည္ (ထြန္း၊၂၀၀၆၊၁၁၅)။
ပ်ဴတိ႕ု ၏ ပထမဦးဆုးံ ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေသာ သေရေခတၲရာကို ေအဒီ (၆၃၈)၌ တည္ထားသည္မာွ

ိ ေ
္ ၾကာင္း ေနာက္ၿပီး ယခု ျမန္မာသကၠရာဇ္ သိ႕ု မဟုတ္ ေကာဇာသကၠရာဇ္သည္ ပ်ဴၿမိဳ႕
www.monlibrary.com
သေရေခတၲရာၿမိဳ႕ကို တည္သည့္ခႏ
ု ွစ္ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္းကို ေဒါက္တာလုစ္က ဆိထ
ု ားသည္။
သေရေခတၲရာမွ ေတြ႕ရသည့္ အ႐ုိးအုိး၌ ေရးသားထားသည့္စာကို ေဒါက္တာ ဗလက္ဒင္ (Dr.
C. O. Blagden) က ဖတ္ထားသည္။ အ႐ုိးအိုးစာ၌ ေတြ႕ရသည့္ ခုႏွစ္က ယခုျမန္မာႏိင
ု ္ငံသုံး
ေကာဇာသကၠရာဇ္ (ေအဒီ ၆၃၈) ႏွင့္ ယူထားသည္ကို တကယ္မန
ွ ္ေၾကာင္းက ေဒါက္တာလုစ္က
ေထာက္ခအ
ံ တည္ျပဳထားသည္။ အဓိက အ႐ုိးအိုးေလးလုံး (ဝါ) သေရေခတၲရာ ဘုရားႀကီး
အနီး၌ ေတြ႕႐ွိေသာ ပ်ဴအ႐ုိးအိုးကမၺည္းစာမ်ားကို ေအာက္ပါ သက္ေသျပ အေၾကာင္းအရာမ်ားမွ
ရ႐ွိခဲ့သည္။
(က) အႏွစ္ ၃၅/ေအဒီ ၆၇၃ သူရိယဝိၾကမ အမ်ိဳး ေသဆုံးသည္။

(ခ) အႏွစ္ ၅၀/ေအဒီ ၆၈၈၊ ၅ လ ၊ သုရိယဝိၾကမ ကိုယ္တုင
ိ ္ အသက္ ၆၄ ႏွစ္တြင္
ေသဆုံးသည္။
(ဂ) အႏွစ္ ၅၇/ေအဒီ ၆၉၅၊ ၂ လ၊ ၂၄ ေန႕ေျမာက္၊ ဟရိဝၾိ ကမ အသက္ ၄၁ ႏွစ္၊ ၇ လ ႏွင့္ ၉
ရက္ ေသဆုံးသည္။
(ဃ) အႏွစ္ ၈၀/ ေအဒီ ၇၁၈၊ ၂ လ၊ ၄ ရက္၊ သီဟဝိၾကမ အသက္ ၄၄ ႏွစ္ ၉ လ ႏွင့္ ၂၀ ရက္
ေသဆုံးသည္။
ထိုအေထာက္အထားမ်ားကို ၾကည့္ၿပီး ဝိၾကမမင္းဆက္က ေအဒီ ၆၃၈ မွာ ပ်ဴတိ႕ု ၏ၿမိဳ႕ေတာ္

သေရေခတၲရာကို ထူေထာင္ခ့သ
ဲ ည္မာွ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ သူရိယဝိၾကမအမ်ိဳးက ထူေထာင္သူ
ျဖစ္သည္။ သူရိယဝိၾကမ က ေအဒီ ၆၂၄ မွာ ေမြးဖြားၿပီး ၿမိဳ႕ကို ၁၄ ႏွစ္ (၆၇၃-၈၈) အထိ
အုပ္ခ်ဳပ္ခ့သ
ဲ ည္။ ဟရိဝၾိ ကမက ေအဒီ ၆၅၄ မွာ ေမြးသည္။ ဟရိဝၾိ ကမက သူရိယဝိၾကမ ၏သား
ျဖစ္ႏင
ုိ ္ၿပီး ၿမိဳ႕ကို (၇) ႏွစ္ (၆၈၈-၆၉၅) အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ခ့သ
ဲ ည္။ သီဟဝိၾကမ က ၆၇၄ မွာ
ေမြးဖြားသည္။ သီဟဝိၾကမသည္ ဟရိဝၾိ ကမ၏သားျဖစ္ႏုင
ိ ၿ္ ပီး ၿမိဳ႕ကို (၂၇) ႏွစ္ (၆၉၅-၇၁၈)
အထိ အုပ္ခ်ဳပ္ခ့သ
ဲ ည္။ ေအဒီ ၇၁၈ ၿပီးေနာက္ သေရေခတၲရာၿမိဳ႕ မည္မ်ွ ၾကာေအာင္ ဆက္လက္
႐ွိေနသည္မာွ မေသခ်ာပါ။ တ႐ုတ္မတ
ွ တ
္ မ္းအရ ထိုရာစုေနာက္ပုင
ိ း္ ၌ ပ်ဴတိ႕ု ၿမိဳ႕ေတာ္သည္
ေျမာက္ဘက္႐ွိ ဟန္လင္းၿမိဳ႕သိ႕ု ေျပာင္းသြားသည္ (Luce, 1972)။
သိပန
ၸံ ည္းျဖင့္ ၿပီးခဲ့သည့္ ေန႕ရက္မ်ားကို ႐ွာေဖြလုသ
ိ ည့္အခါ အမ်ားအားျဖင့္ ကာဗြန္ျဒပ္ကို
အေျခခံၿပီး ႐ွာေဖြၾကသည္။ ဒါေပမဲ့ ထိုနည္းျဖင့္ ေန႕ရက္တိက် မသိႏိုင္ပါ။ ရာစုႏွစ္မ်ားျဖင့္သာ
ေဖၚထုတ္ေပးႏိင
ု ္သည္။ ေရဒီယက
ို ာဗြန္ (radiocarbon) ေန႕ရက္မ်ားသည္ ထိ႐
ု ုပ္ျဒပ္၏
အသက္႐ွငေ
္ နသည့္အခ်ိနက
္ ို ေျပာျပေပးသည္။ ထိုကိရိယာသည္ အသက္႐ွငေ
္ နစဥ္က ကမၻာ့
www.monlibrary.com
ႏိင
ေလထုမွ ရ႐ွိေသာ ကာဗြန္အိုက္ဆုတ

ိ ုပ္ (isotope) သို႕မဟုတ္ ေရဒီယိုကာဗြန္ကို ရယူသည္။
ကိရိယာ႐ွိ ကာဗြန္ဓါတ္ကို ေလ့လာသည့္အခါ ၎င္းက သက္႐ွိထင္႐ွားစဥ္ အခ်ိနမ
္ ်ားကိုသာ
႐ွာေဖြသိ႐ွိႏိုင္သည္။
သေရေခတၲရာၿမိဳ႕မွ ေတြ႕ရသည့္ကိရိယာမ်ားကို ေရဒီယုိကာဗြန္ျဒပ္ ေလ့လာၾကည့္သည့္အခါ

အေစာဆုံး ေန႕ရက္က OZN909 ျဖစ္သည္။ ခရစ္သကၠရာဇ္ႏွင့္ ေျပာလွ်င္ ေအဒီ 50-200
ၾကားမွာ ႐ွိသည္။ ထိုစမ္းသပ္ခ်က္သည္ နန္းေတာ္ရာမွ ေျမာက္ဘက္သ႕ို ၁၂၀ မီတာ႐ွိ ၁၄၀၀၀
စတုရန္းမီတာ႐ွိ Tabet-ywa ကုန္းေအာက္ ၂ မီတာေလာက္ တြင္ ေတြ႕႐ွိေသာ သံေခ်ာင္းကို
စမ္းသပ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ေတာင္ဘက္ ၿမိဳ႕နံရံမွ အုတ္ေတြ စမ္းသပ္သည့္အခါ ေအဒီ 420-
570 ၾကားမွာ႐ွိသည္။ အ႐ုိးအုိးမ်ားသည္ ေအဒီ 530-650 ၾကားမွာ ျဖစ္ၾကသည္။ ေနာက္ၿပီး
ေ႐ႊ၊ ပုတီးေစ့တု႕ိ သည္ ေအဒီ ၆၈၀-၈၉၀ ၾကား ျဖစ္ၾကသည္။ သခ်ႋဳင္းအသစ္ေနရာႏွင့္
ေျမာက္ဘက္ပ်ဴတိုက္အပါအဝင္ အေ႐ွ႕ေျမာက္ ၿမိဳ႕နံရံအုတ္ျမစ္ႏင
ွ ့္ အုိးခြက္မ်ားသည္ ေအဒီ
770-970 ၾကားက ျဖစ္ၾကသည္ (Hunson, 2012)။ (ပုံ ၅၊ ႐ႈ)
ဒါ့ေၾကာင့္ အ႐ုိးအိုးမွ ေဒါက္တာဗလက္ဒင္ ေျပာထားေသာ သကၠရာဇ္သည္ မွန္ကန္ေၾကာင္းကို

ေနာက္တဆင့္ ေျပာႏိုင္သည္။ သိ႕ု ေသာ္ ေတာင္ဘက္ၿမိဳ႕နံရံအုတ္မွ ကာဗြန္ခုႏစ
ွ က
္ ိုၾကည့္ေတာ့
အခါ သေရေခတၲရာၿမိဳ႕ တည္သည့္ခႏ
ု ွစ္က ယခုျမန္မာသကၠရာဇ္အစ (ေအဒီ ၆၃၈) မွာ မျဖစ္ႏုင
ိ ္
ေၾကာင္း ထိုထက္ နည္းနည္းေစာမည္ကို ေျပာႏိုင္သည္။
ေအဒီ (၈) ရာစု ေနာက္ဆုံးကာလမွာ Chia Tan ခရီးမွတ္တမ္းတစ္ခ၌
ု ယခုလို ေရးထားသည္
ကို ေတြ႕ရသည္။ Yung ch’ang မွ အေနာက္ေတာင္သုိ႕ ထြက္လာကာ ပ်ဴႏုိင္ငေ
ံ တာ္
နယ္နိမတ
ိ က
္ ို ဝင္လာသည္။ ပ်ဴၿမိဳ႕ေတာ္ကုိ မေရာက္ခင္ ပထမဦးဆုးံ Hsi-li[i] ,
သီရိၿမိဳ႕ ႏွင့္ T’u-min ၿမိဳ႕တို႕ ျဖတ္ရသည္ဟု ေဖၚျပထားသည္။ Hsi-li[i], သီရိၿမိဳ႕သည္
ပ်ဴတိ႕ု ဒုတိယၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ၿပီး ဘုရင္၏ညီေတာ္ကအုပခ
္ ်ဳပ္သည္။ ေဒါက္တာလုစ္၏ ခန္႕မွနး္
ခ်က္အရ Chia Tan ခရီးသည္ ႐ွမး္ ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းဘက္မွ ျဖတ္လာပုံတူၿပီး ယခုေခတ္
လာ႐ႈိး ႏွင့္ မႏၲေလရထားလမ္းအတိုင္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ထိုလမ္းျဖစ္ႏုင
ိ လ
္ ်ွ င္ သီရိၿမိဳ႕သည္ Hsen-
wi ျမိဳ႕ ျဖစ္ၿပီး T’u-min ၿမိဳ႕သည္ သီေပါၿမိဳ႕ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ပ်ဴတု႕ိ ျမိဳ႕ေတာ္သည္ ဟန္လင္းၿမိဳ႕
ိ သ
္ ည္ဟု ေဒါက္တာလုစ္က ယူဆသည္။ သိ႕ု ေသာ္ ျပင္သစ္ပညာ႐ွင္ Pelliot အျမင္အရ
ေအဒီ ၈၀၀ က ပ်ဴၿမိဳ႕ေတာ္သည္ သေရေခတၲရာသာျဖစ္ၿပီး ခရီးသည္ ဧရာဝတီျမစ္ႏွင့္လာ
သည္ဟု ေျပာသည္။ သို႕ေသာ္ Fan Ch’o ၏ Man-shu (ေအဒီ ၈၆၃) က ျပဳစုထားေသာ
www.monlibrary.com
ပထဝီက်မ္း၌ ထိုျမစ္႐ွိ ျမိဳ႕႐ြာမ်ားသည္ Hsi-li[i], ႏွင့္ T’u-min မ်ား မေတြ႕ရပါဟု ေဒါက္တာ

လုစက
္ ေျပာခဲ့သည္။
ကာဗြန္ျဒပ္ ကာလသက္တမ္းမ်ား ေဖၚျပခ်က္အရ သေရေခတၲရာမွာ သခ်ႋဳင္းအသစ္ေနရာႏွင့္

ေျမာက္ဘက္ ပ်ဴတိုက္အပါအဝင္ အေ႐ွ႕ေျမာက္ ၿမိဳ႕နံရံအုတ္ျမစ္ႏင
ွ ့္ အုိးခြက္မ်ားသည္ ေအဒီ
770-970 ၾကားက ျဖစ္ၾကသည္ (Hunson, 2012) ဟု ေဖၚျပထားသည္(ပုံ ၄၊႐ႈ)။ ဤအခ်က္ကို
ေထာက္၍ ေအဒီ (၈) ရာစုက Chia Tan ခရီးသည္ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ကို သူေရာက္သည္ျဖစ္ေစ
သေရေခတၲရာၿမိဳ႕ကို သူေရာက္သည္ျဖစ္ေစ ထိုအအခ်ိနတ
္ ြင္ သေရေခတၲရာ မပ်က္စီးေသးဘဲ
ဆက္လက္႐ွိေနဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာႏိုင္သည္။
သေရေခတၲရာၿမိဳ႕၏ ၿမိဳ႕နံရံသည္ ဒုထည္ႀကီးၿပီး ျမင့္သည္။ ၿမိဳ႕အဝင္းလမ္းမွာ နတ္ သို႕မဟုတ္

ေဗာဓိသတၲ (ဘုရားေလာင္း) ႐ုပပ
္ ြားေတာ္မ်ားျဖင့္ အေစာင့္အေရွာက္ေပးထားသည္။ ထိုအျပင္
သေရေခတၲရာျမိဳ႕၏ ေတာင္ဘက္၌ ေဗာေဗာႀကီးဘုရား၊ အေ႐ွ႕ေျမာက္ဘက္၌ ပယမဘုရားႏွင့္
အေနာက္ေျမာက္ဘက္က ဘုရားႀကီးတို႕၏ တန္ခုးိ ေတာ္ျဖင့္ ၿမိဳ႕အျပင္ကေန အကာအကြယ္ေပး
ထားသည္။ ၿမိဳ႕တံတုင
ိ း္ အတြငး္ ႐ွိ ဧရိယာသည္ ဧရာမႀကီးက်ယ္လြန္းလွသည္။ တဖက္ႏင
ွ ့္
တဖက္ ႏွစ္မုင
ိ ္ ႏွင့္ ႏွစ္မုင
ိ း္ ခြဲေလာက္ ႐ွိသည္။ ပုဂံၿမိဳ႕ထက္ ႏွစ္ဆႀကီးသည္။ သေရေခတၲရာၿမိဳ႕
ဧရိယာ၏ တဝက္ခန္႕သည္ အထူးသျဖင့္ ေျမာက္ဘက္ႏွင့္ အေ႐ွ႕ဘက္က လယ္ကြင္းျဖစ္သည္။
ထိုလယ္ကြင္းသည္ ရန္သူေတြ မိမိၿမိဳ႕ကို ဝိင
ု ္းထားသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ စိုက္ပ်ိဳးရန္အတြက္
ခ်န္းထားသည့္ေျမ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ (luce,85:52)။
သေရေခတၲရာၿမိဳ႕၌ ေထရာဝါဒဗုဒၶဘာသာႏွင့ဆ
္ င
ို ္ေသာ ႐ုပပ
္ ြားမ်ားေတြ႕ရသလို မဟာယာနဗုဒၶ
ဘာသာ ႏွင့္ဆုင
ိ ေ
္ သာ ႐ုပပ
္ ြားေတာ္မ်ားျဖစ္သည့္ အဝေလာကိေတꩠြရ၊ အရိယ်ေမေတၲယ် ႏွင့္
ေထရ႐ုပပ
္ ြားေတာ္မ်ား ေတြ႕ရသည္။
ထိ႕ု အျပင္ ဟိႏၵဴအ႐ုပမ
္ ်ားျဖစ္သည့္
ဗိႆႏိးု နတ္႐ုပပ
္ ြား ေတာ္လည္း
ေတြ႕ရသည္။ ထိုေတြ႕ရသည့္
႐ုပပ
္ ြားေတာ္မ်ားကို ေထာက္႐ႉ၍
ပ်ဴတိ႕ု သည္ ဟိႏၵဴ၊ မဟာယာန ႏွင့္
ေထရာဝါဒမ်ားကို
ယုံၾကည္ကိုးကြယ္ခ့သ
ဲ ည့္
လူမ်ိဳးေျပာႏုိင္သည္။ သေရ
ပုံ ၅။ ေလရင္ေတာင္မွ ေတြ႕ရသည့္ ဘုရား (ပုံ

Luce,72
www.monlibrary.com
ႏိင
ေခတၲရာမွ ေတြ႕ရသည့္သုေတသနအေထာက္အထားပစၥည္းမ်ားကို ျပန္ေလ့လာၾကည့္သည့္အခါ

Hpo-gaung-gan mound မွ ေတြ႕ရသည့္ ေက်ာက္ဆစ္႐ုပ္ပြားေတာ္အႀကီးသည္ ျမတ္စြာဘုရား
နတ္ျပည္၌ တရားေဟာေနပုံ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ထိုပံသ
ု ည္ (ပါကစၥတန္ေျမာက္ဘက္ ႏွင့္ အဖဂန္
နစ္စတန္အေ႐ွ႕ဘက္) ဂႏၶာရ (Gandhāra गन्धार) ႐ွိ ေလာရိယာန္ တင္ဂုင
ိ ္ (Loriyân Tangai)
မွ ဆင္းတုေတာ္ႏင
ွ ့္ ဆင္တူသည္။ ေလရင္ေတာင္ Léyindaungမွ ေတြ႕ရသည့္ ဘုရားပလႅင္ေတာ္
ေအာက္က ကေခ်သည္မ်ားျဖစ္သည့္ အကသမား၊ ေစာင္းတီးသူႏင
ွ ့္ တျခားေသာ ဂီတသမား
အ႐ုပမ
္ ်ားသည္ (ပုံ၊၅) ဗဂိုးၿမိဳ႕ အေ႐ွ႕ဘက္႐ွိ ၾကံဳတူအုတခ
္ ်ပ္အ႐ုပ္ႏွငဆ
့္ င္တသ
ူ ည္။ ဝျဖိဳးေသာ
ရဟန္း႐ုပ္ပုံလည္း သေရေခတၲရာ၌ ေတြ႕ရသည္။ထိုဝၿဖိဳးေသာရဟန္း႐ုပပ
္ ံု သည္
ဗိလ
ု တ
္ ေထာင္က်ိဳက္ေဒးအပ္ ဘုရား၊ ဗဂုးိ ႏွင့္ ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံ၌လည္း ေတြ႕ရသည္။
ေနာက္႐ုပပ
္ ြားေတာ္ေလးဆူ (ေႂကြး႐ုပ္ သုံးပါး၊ ေ႐ႊ႐ုပတ
္ စ္ပါး) သည္ ထိုငး္ ႏိင
ု င
္ ဒ
ံ ါြ ရဝတီမွ
ေတြ႕ရသည့္ ရပ္ေတာ္မူ ဘုရား အေတာ္မ်ားမ်ားႏွင့္ တူညီ ၾကသည္ (Luce, 85:54-55)။
အထက္ပါ သုေတသနပစၥည္းမ်ားကို အေျခခံၿပီး ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕သည္ မိမ၏
ိ
အေ႐ွ႕ေျမာက္ဘက္႐ွိလူမ်ားႏွင့္ မဟာ မိတ္ ျဖစ္ၾကၿပီး သူတိ႕ု ၏ ေတာင္ဘက္ ႐ွိ ရာမညေဒသ
မြန၊္ ဒြါရဝတီမြနတ
္ ု႕ိ ႏွင့္ အိႏၵိယ အပါအဝင္ ဆက္သြယ္မႈ ႐ွိသည္ကို ယူဆခန္႕မွနး္ လို႕ရသည္
(Luce,85:52)။
တျခားပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း ႏွစ္ခုမာွ ဗိႆႏိးု ၿမိဳ႕ ႏွင့္ ဟင္လန္းၿမိဳ႕တို႕ ျဖစ္ၾကသည္။ ဗိႆႏိးု ၿမိဳ႕၏
အဓိကက်သည့္ ေနရာမ်ားကို ကာဗြန္ ဓါတ္စမ္းသပ္သည့္အခါ ၿမိဳ႕အတြင္းက အုတ္ခ်ပ္(KKG
9)သည္ ဘီစီ ၁၉၀ ႏွင့္ ေအဒီ ၃၉၀ ၾကားျဖစ္ၿပီး ၿမိဳ႕တံခါးေနရာ၏ ေအာက္ျမစ္မွ အုတ္ခ်ပ္ က
(BTO 35) ေအဒီ ၂၃၀ ႏွင့္ ၃၉၀ ၾကားမွာျဖစ္သည္။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕အနီးမွ ေတြ႕ရသည့္
ေျမအိုးမဲခြဲသည္ အႏွစ္ ၄၅၀၀ ႐ွိသည္။ အမွတ္ ၃၂ ဟုေျပာသည့္ ဟန္လင္းၿမိဳ႕
တံခါးေပါက္ေနရာမွ အုတ္ခ်ပ္ သည္ ေအဒီ ၈၀-၃၂၀ ႐ွိသည္။ နန္းေတာ္ မွ အုတ္ခ်ပ္သည္ ေအဒီ
၅၄၀-၇၈၀ ေလာက္႐ွိသည္။(ပုံ ၆၊႐ႈ) ကာဗြန္ဓါတ္ စမ္းသပ္မႈက ေနရာတခ်ိဳ႕ကိုသာ ေ႐ြးၿပီး
စမ္းသပ္ခဲသ
့ ည့္အတြက္ေၾကာင့္ ေသခ်ာၿပီးဟု မေျပာႏိင
ု ္ေသာ္လည္း ထိုစမ္းသပ္မႈသည္
သမိင
ု ္းသုေတသနအတြက္ အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူ ျဖစ္သည့္ ေနရာမ်ားကို
ေ႐ြးခ်ယ္ထားသည္။ ဗိႆႏိးု ၊ ဟန္လင္း ႏွင့္ သေရေခတၲရာၿမိဳ႕တို႕သည္ ေအဒီ (၁)
ရာစုေနာက္ပုင
ိ း္ ႏွင့္ ေအဒီ (၃) ရာစုအေစာပိုင္းၾကားက စၿပီး ထြန္းကားလာကာ
ရာစုေပါင္းမ်ားစြာ ဆက္လက္တည္႐ွိခဲ့ၿပီး ေအဒီ ၆ ရာစုေနာက္ပိုင္း အထိ ထြန္းကားခဲ့ဆပ
ဲ င္
ျဖစ္သည္။ ထိုေ႐ွးက်သည့္ ယဥ္ေက်းမႈၿမိဳ႕သုံးၿမိဳ႕သည္ ဘယ္လို ဘယ္နည္းျဖင့္ ေအဒီ ၁၁
ရာစုမာွ ပုဂံအင္ပါယာနယ္နမ
ိ ိတ္အထဲသို႕ ဝင္ေရာက္သြားသည္ ေသေသခ်ာခ်ာ မသိရေသးပါ
(Hudson,2012)။
www.monlibrary.com
အထက္ေတြ ေျပာထားသလို ပ်ဴၿမိဳ႕သုံးၿမိဳ႕စလုံး ဘယ္လိုနည္းျဖင့္ ပ်က္စီးသြားသည့္အေၾကာင္း

ကုိ ခိင
ု ္လုံသည့္ သုေတသနသက္ေသ သမိုင္းအေထာက္အထားမ်ား မသိ႐ိွရေသးပါ။ ေဒါက္တာ
သန္းထြန္းက ခရစ္ ႐ွစ္ရာစုႏစ
ွ က
္ စၿပီး နန္ေက်ာင္ (Nan C’ao) ေတြက မၾကာခဏ
လာေရာက္ေႏွာင့္ယွက္သည္။ သူတိ႕ု ကို အခြန္ဆက္ရသည္။ ေနာက္ဆုံးခရစ္ႏစ
ွ ္ ၈၃၂ မွာ
နန္ေက်ာင္ ဖ်က္၍ ပ်ဴၿမိဳ႕ေတာ္ ၿꩠီေကꩡၾတ ပ်က္စီးရသည္ဟု ဆိုထားသည္ (ထြန္း၊ ၂၀၀၆၊၁၁၅)။
သိ႕ု ေသာ္ သေရေခတၲရာပ်က္သည့္ ခိင
ု ္လုံသည့္ သမိင
ု ္းအေထာက္အထားမ်ား မေတြ႕ရေသးပါ။
သေရေခတၲရာက်ဆုံးၿပီးေနာက္ ပ်ဴတိ႕ု တျခားေနရာတြင္ ျပန္႕သြားၿပီး ပ်ဴတခ်ိဳ႕က
ဟန္လင္းၿမိဳ႕ကို တည္သည္ဟု ေျပာသည္။ သိ႕ု ေသာ္ ကာဗြန္စမ္းသပ္ခ်က္အရ ဟန္လင္း၊
ဗိႆႏိးု ႏွင့္ သေရေခတၲရာတို႕သည္ ေခတ္ၿပိဳင္ၿမိဳ႕ျပမ်ား ျဖစ္သည္။ ပုဂ၌
ံ ျမန္မာေတြ
အင္းအားႀကီးလာသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ပုဂံလာတိုက္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ပ်ဴၿမိဳ႕မ်ား ပ်က္စးီ သြား
သည္လည္း ယူဆႏိုင္သည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ပုံ ၆။ သေရေခတၲရာၿမိဳ႕မွ စမ္းသပ္ထားေသာ ကာဗြန္ဓါတ္ျပသကၠရာဇ္။
ပုံ ၆။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕မွ စမ္းသပ္ထားေသာ ကာဗြန္ဓါတ္ျပသကၠရာဇ္။
ပုံ ၆။ ဗိႆႏိုးၿမိဳ႕မွ စမ္းသပ္ထားေသာ ကာဗြန္ဓါတ္ျပသကၠရာဇ္။

(ပုံ Hudson,2012)
www.monlibrary.com
ပ်ဴဘာသာစကားႏွင့္ စာေပအေၾကာင္း
ပ်ဴဘာသာစကားေလ့လာရန္ ေအဒီ ၁၁၁၃ တြင္ ေရးထားေသာ ျမေစတီေက်ာက္စာသည္

အင္မတန္ ေကာင္းသည့္ ေက်ာက္စာတစ္ခု ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုတည္းကို
ေလးဘာသာ (မြန၊္ ပ်ဴ၊ ျမန္မာ၊ ပါဠိ)ျဖင့္ ေရးထိုးထားသည္။ တျခားသုံးဘာသာႏွင့္ ညိႇႏႈိင္း
တြက္ဆၿပီး ပ်ဴေဝါဟာရတခ်ိဳ႕ ေဖၚထုတ္ႏုင
ိ ခ
္ ဲ့သည္။
ျမေစတီေက်ာက္စာသည္ မြန၊္ ျမန္မာ ႏွင့္ ပါဠိ သုံးဘာသာက မြနအ

္ ကၡရာမ်ားျဖင့္ ေရးသား
ထားသည္ကို ေတြ႕ရၿပီး ပ်ဴဘာသာသည္ တျခားအကၡရာမ်ားႏွင့မ
္ တူ တမူထူးျခာစြာ ေတြ႕ရ
သည္။ L. Finot က ပ်ဴအကၡရာ၏ ယပင့္ကို ဆိင
ု ္ရာစာလုံးေအာက္မွ ယ-အကၡရာအတိုင္း
ေရးသျဖင့္ သေဘၤာေက်ာက္ဆးူ ခ်သလို ျမင္ရသည္။ ထိုေက်ာက္ဆးူ ယကို ေအဒီ ၃၅၀
ေလာက္က ေတြ႕႐ွိရေသာ အိႏၵိယႏိုင္ငမ
ံ ွ အကၡရာမ်ားႏွင့္ တူညီေၾကာင္း ေျပာသည္(Shafer,
1943:315)။ သိ႕ု ေသာ္ ထိုေက်ာက္ဆးူ ယကို ေအဒီ ငါးရာစုႏစ
ွ ေ
္ ရာက္ေသာအခါ အိႏၵိယ၌
ဆက္လက္သုံးစြျဲ ခင္း မ႐ွိေပ။ ေအဒီ ၁၁၁၂ (၁၂ ရာစု) က ေရးထိုးေသာ ရာဇကုမာရ္ (ျမေစတီ)
ေက်ာက္စာ ပ်ဴမ်က္ႏာွ ၌ ေက်ာက္ဆးူ ယကိုပင္ သုံးစြလ
ဲ ်က္ ႐ွိပါသျဖင့္ ပင္ရင္းတြင္ ျပဳျပင္
တိုးတက္ေသာ္လည္း ပ်ဴတို႕က ျပဳျပင္ရေကာင္းမွန္း မသိသည္မာွ မိမိတိ႕ု ျပည္တြင္း ဆူပမ
ူ ႈ
ေၾကာင့္လည္းေကာင္း ျပည္ပႏွင့္ အဆက္အသြယ္ ျပတ္သျဖင့္ လည္းေကာင္း ယဥ္ေက်းမႈ
က႑၌ တိုးတက္မႈ မ႐ွိေတာ့ဟု အဓိပၸာယ္ေကာက္ယူႏုင
ိ သ
္ ည္။
Venkayya က ပ်ဴေက်ာက္စာမ်ားမွ ေတြ႕ရေသာ အကၡရာမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ေသာအခါ ေအဒီ

(၄) ရာစုက ေတလုဂု ေ႐ွးေဟာင္းအကၡရာမ်ားႏွင့္ ဆင္တမ
ူ ႈ ႐ွိေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္ဟု
ဆိသ
ု ည္။ သိ႕ု ေသာ္ Harvey က အေစာဆုံး ပ်ဴေက်ာက္စာသည္ ကဒမၺ အကၡရာျဖင့္ ေရးသား
ထားသည္။ ထိုေခတ္က Goa အနီး Bombay ဆိပ္ကမ္း၌ အသုံးျပဳခဲ့သည့္ အကၡရာမ်ား
ျဖစ္သည္ဟု ဆုိသည္ (Shafer, 1943:315)။
ျမစ္သားၿမိဳ႕ ေပေတာဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္း၌ ၂၀၁၃ ႏိဝ

ု င္ဘာလတြင္ ေတြ႕႐ွိရေသာ ေက်ာက္စာ
တခ်ပ္သည္ သုံးပိင
ု း္ က်ိဳးေနသည္။ ေက်ာက္စာ၏ အေ႐ွ႕မ်က္ႏာွ သည္ မြနအ
္ ကၡရာျဖင့္
ေရးသားထားေသာ ပါဠိစာ ႏွင့္ မြနစ
္ ာ ျဖစ္ၿပီး၊ ေနာက္တဖက္က ပ်ဴေတြေရးသည့္ပါဠိစာ ႏွင့္
ေအာက္ဆံးု ခုႏွစ္ေၾကာင္းမွာ ပ်ဴအကၡရာျဖင့္ ေရးသားထားသည့္ ပ်ဴစာျဖစ္သည္။
မြနမ
္ ်က္ႏာွ မွာ ဗျဇာဘရဏေဒဝ ဘြဲ႕အမည္ကို ေတြ႕ရသလို ပ်ဴမ်က္ႏွာမွာလည္း ထိုဘြဲ႕အမည္ကို
www.monlibrary.com
ႏိင
ေတြ႕ရသည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ ေက်ာက္စာႏွစဖ

္ က္စလုံးက အခ်ိနက
္ ာလအတူတူ ေရးထိုးထားသည္ကို
ေျပာႏိုင္သည္။ သိ႕ု ေသာ္ မြနမ
္ ်က္ႏာွ က ပါဠိစာအကၡရာ ႏွင့္ ပ်ဴမ်က္ႏာွ မွ ပါဠိစာအကၡရာတို႕သည္
အကၡရာပုံစံ အမ်ားႀကီး ကြာျခားေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ မြနမ
္ ်က္ႏာွ ၌ ေအဒီ ၁၁ ရာစုက
မြနအ
္ ကၡရာျဖစ္ၿပီး ပ်ဴမ်က္ႏာွ မွာမူ ေအဒီ (၁၁)ရာစု၌ ေရးထိုးထားေသာ္လည္း အကၡရာပုံစံက
ိ း္ ႏွင့္ ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံမွ ေအဒီ (၄) ရာစု၌ ေရးထိုးထားေသာ အကၡရာပုံစံႏင
ွ ့္
တူေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထိုနည္းတူစြာ အထက္မာွ ေဖၚျပထားသလိုပင္ ျမေစတီေက်ာက္စာ
မွ ေတြ႕ရသည့္ ပ်ဴအကၡရာပုံစသ
ံ ည္လည္း မူရင္းအိႏၵိယႏိုင္ငမ
ံ ွ ေအဒီ ၄ ရာစုက အကၡရာပုံစံမ်ား
ျဖစ္ၾကၿပီး ျမေစတီေက်ာက္စာသည္ ေအဒီ (၁၂) ရာစုက ေရးထိုးထားေသာစာျဖစ္သည္။
ဤအခ်က္ကို ေထာက္႐ႈၿပီး ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕သည္ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ထက္ ေ႐ွးမူမပ်က္ေအာင္ ထိန္းသိမး္
သည့္ အေလ့အထ ႐ွိေနသည္ကို ေျပာႏိုင္သလို ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕သည္ တိုးတက္ေျပာင္းလည္းမႈကို
အားမသန္သည့္လူမ်ိဳးလည္း ေျပာႏိုင္သည္။ စာအေရးအသား ေျပာင္းလည္းမႈ မ႐ွိသည့္
အေၾကာင္းက ထိုစာကို အသုံးျပဳသူ နည္းေနသည္ကိုလည္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ထိုေၾကာင့္ ေတြ႕႐ွိခဲ့
ၿပီးသည့္ အျခားေသာ ပ်ဴေဒသ၌ ပါဠိစာမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ေ႐ႊေပလႊာ၊ ေဗာဓိပင္ခံစ
ု ာတို႕သည္
အကၡရာပုံစံကို အေျခခံၿပီး အခ်ိနက
္ ာလသတ္မတ
ွ ရ
္ န္ အခက္အခဲ႐ွိသည္။
ထိ႕ု အျပင္ ျမန္မာစာသည္ ပ်ဴတိ႕ု ေရးသည့္ပါဠိအကၡရာကို ယူၿပီး တီထြင္ထားသည္စ

့ ာ ျဖစ္ႏုင
ိ ္
ေၾကာင္း ေနာက္ပုင
ိ း္ ေပၚလာသည့္ သုေတသီတခ်ိဳ႕က သံသယ႐ွိစြာျဖင့္ ေျပာလာၾကသည္။
ထိသ
ု ံသယကို ျမစ္သားေက်ာက္စာက မီးေမာင္းထိုးေပးသည္။ ေတြ႕႐ွိခဲ့သမွ် ျမန္မာဘာသာျဖင့္
ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာအားလုံးသည္ ျမေစတီျမန္မာစာမ်က္ႏာွ က အေစာဆုံးျမန္မာစာ
ျဖစ္သည္။ ျမေစတီေက်ာက္စာသည္ ေအဒီ ၁၁၁၃ ခုႏွစ္ေတြ ေရးထိုးထားသည္။ ျမစ္သား
ေက်ာက္စာသည္ ေအဒီ ၁၀၇၉ (ေကာဇာ ၄၄၁) ခုႏွစ္က ေရးထိုးထားသည္။ ၃၄ ႏွစ္သာ
ကြာသည္။ ျမေစတီျမန္မာစာမ်က္ႏွာက ေရးထိုးထားသည့္အကၡရာသည္ ယခုေတြ႕႐ွိရေသာ
ျမစ္သားေက်ာက္စာ၌ မြနအ
္ ကၡရာႏွင့္သာ တူညီမ႐
ႈ ွိၿပီး ပ်ဴစာမ်က္ႏာွ ၌ ပါဠိဘာသာကို ေရးထား
ေသာ အကၡရာႏွင့္ လုံးဝမတူပါ။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ ျမစ္သားေက်ာက္စာသည္ ျမန္မာစာက မြနအ
္ ကၡရာ
ကို ယူၿပီး တီထြင္ေသာစာ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ေနာက္ခုင
ိ လ
္ ံသ
ု ည့္ သက္ေသတစ္ခလ
ု ည္း ျဖစ္သည္။
ပ်ဴစာသည္ ဗ်ည္း ႏွင့္ သရ ေပါင္းထားေသာ အသံမ်ားႏွင့္ သံေျပာင္းျပသေကၤတ

(ေသးေသးတင္၊ ေအာက္ကျမစ္၊ ဝစၥႏစ
ွ လ
္ ံးု ေပါက္၊ ဝစၥသးုံ လုံးေပါက္) မ်ားသာ ႐ွိေသာ စာအေရး
အသားတမ်ိဳး ျဖစ္သည္ဟု ဆိႏ
ု င
ုိ သ
္ ည္။ (ပုံ ၇ ႐ႈ) ဗ်ည္းကိုယူၿပီး အသတ္လုပသ
္ ည့္ မြနစ
္ ာစနစ္
လိုမ်ိဳး ပ်ဴမွာ မေတြ႕ရပါ။ ေတြ႕ရသေလာက္ ပ်ဴေက်ာက္စာမ်ားမွ ပ်ဴဝါက်မ်ားကို ေလ့လာသည့္
www.monlibrary.com
အခါ ပ်ဴစာသည္ ႐ုိး႐ုိးဝါက်မ်ားသာ ႐ွိၿပီး အမွီဝါက်မ်ား မေတြ႕ရပါ။ ပ်ဴစကားသည္ အမ်ား

အားျဖင့္ အသံတစ္ခု အဓိပၸါယ္တစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ စာေရးသည့္အခါ ေနရာအမ်ား
ႀကီး မလိုပါ။
ပုံ ၇။ ပ်ဴအသံေျပာင္းစနစ္
က က့ ကး က့း က
ေနာက္ၿပီး ပ်ဴၿမိဳ႕ျပေဟာင္းေနရာ၌ ေတြ႕ရေသာ ေမာင္ကန္ေ႐ႊေပလႊာ ပါဠိစာကို ပ်ဴ-ပါဠိဟု

ေခၚဆိုခဲ့ၾကသည္။ ထိုပါဠိစာသည္ ဒြါရဝတီ မြနတ
္ ုိ႕ဌာေနေဟာင္း (ယခုထိုင္းႏိင
ု ္ငံ) ႏွင့္
က်ိဳကၠသာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေျမာက္ဘက္ ၁၅ မိင
ု ခ
္ န္႕တြင္ ႐ိွေသာ ကြမ္းဆိပ္႐ြာ၌ ေတြ႕ရသည့္
ပဋိစသ
ၥ မုပၸါဒ္ ပါဠိစာႏွင့္ အကၡရာပုံစံ တူညီမႈ ႐ွိေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ေနာက္ၿပီး ပ်ဴစာႏွင့္
ေခတ္ၿပိဳင္ (ေအဒီ ၄၀၀) မြန္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားထားေသာ စာမ်ားသည္ ထိုအကၡရာႏွင့ပ
္ င္
ေရးသားထားသည္ကို ေထာက္၍ ပ်ဴတို႕ေဒသ၌ ေတြ႕ရသည့္ ပါဠိစာသည္ ပ်ဴ-ပါဠိမဟုတ္
မြနတ
္ ု႕ိ ထံမွ ရ႐ွိေသာ ပါဠိစာ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ယူဆသည္။ ေနာက္တစ္နည္း ေျပာရလွ်င္ မြနတ
္ ုိ ႕
ေရးသားသည့္ ပါဠိစာ ႏွင့္ မြန္ဘာသာစာမ်ားသည္ အကၡရာ တစ္မ်ိဳးတည္းသာ ျဖစ္သည္။
ထိုမြန္တိ႕ု ေရးသည့္အကၡရာျဖင့္ ပ်ဴတို႕ ၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာမ်ား၌လည္း ပါဠိစာမ်ား ေတြ႕ရသည္။
ပ်ဴတိ႕ု ကိုယ္ပင
ို ္စာသည္ ထုိပါဠိစာကို ေရးသားသည့္ အကၡရာႏွင့္ ေရးသားေနသည္မဟုတ္
တျခားအကၡရာ (ပ်ဴအကၡရာ)ျဖင့္ ေရးသားသည္။ ပ်ဴအကၡရာျဖင့္ ပါဠိ သိ႕ု မဟုတ္ သကၠတစာကို
ေရးထားသည့္ ခဲပုရပိက
ု ္စာခ်ပ္ ဟန္လင္းနဂါး႐ုနး္ ကန္ေဘာင္႐ုိး ယာခင္းအတြငး္ မွာ ေတြ႕ရ
သည္။ ထိုခပ
ဲ ုရပိုက္သည္ ပ်ဴအကၡရာျဖင့္ ေရးထားသည့္ ပါဠိစာ ျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္
၎င္းသည္သာ ပ်ဴပါဠိ ဟု ေခၚဆိထ
ု ုက
ိ ္သည္။ (ပုံ ၈ ႐ႈ)
ေ႐ွးေခတ္က ဗုဒၶဘာသာ ကိုးကြယ္သည့္ လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ပ်ဴ၊ မြန္လူမ်ိဳးတို႕သည္ ပါဠိ

ဂါထာေတာ္မ်ားကို ေက်ာက္ျပား၊ အုတ္ခြက္၊ ေ႐ႊျပား၊ ေငြျပားေပၚမွာ ေရးၾကသည့္အေၾကာင္းက
သူတ႕ို ေစတီပထ
ု ိးု တည္သည့္အခါ ထာပနာတိုက္၌ ရတနာသုံးပါးျဖစ္သည့္ ဘုရား၊ တရား၊
သံဃာမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳသည့္ ႐ုပထ
္ ေ
ု တာ္မ်ားကို ထာပနာေလ့ ႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္
www.monlibrary.com
ႏိင
ပုံ ၈။ ပ်ဴအကၡရာ၊ ပါဠိ ႏွင့္ ေ႐ွးမြန္အကၡရာ ႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္

ယခုေခတ္
မြနျ္ မန္မာအကၡရာ
က ခ ဂ စ ဇ ည တ ဒ ဓ
ပ်ဴအကၡရာ
ပါဠိအကၡရာ ႏွင့္
ေ႐ွးမြနအ
္ ကၡရာ
အိႏၵိယေတာင္ပုင
ိ း္ အကၡရာ
န ပ ဗ ဘ မ ယ ရ လ ဝ
္ ကၡရာ
သ ဟ အ ဥ
္ ကၡရာ
ဘုရားအတြက္က ဘုရား႐ုပပ
္ ြားေတာ္မ်ား၊ ဓါတ္ေတာ္မ်ား ထာပနာၾကသည္။ တရားေတာ္
အတြက္က ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားေတာ္မ်ားကို အထူးသျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာ တရားေတာ္ မ်ား၌
အဓိကက်ဆုံး ဂါထာမ်ားျဖစ္သည့္ ေယဓမၼာဂါထာေတာ္ ႏွင့္ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ဂါထာ ေတာ္မ်ားကို
ေရးၿပီး ထာပနာေလ့႐ွိသည္။ သံဃာအတြက္က ရဟန္း႐ုပ္ပက
ုံ ို ထာပနာေလ့ ႐ွိသည္။ ႏွစ္ကာလ
www.monlibrary.com
ၾကာလာသည့္အခါ ေစတီေတာ္ေတြ ပ်က္စီးသြားေသာအခါ တခါတေလ ေစတီ႐ွိခဲ့မန

ွ ္းေတာင္
မသိဘဲ လယ္ကြင္းျဖစ္ေနသည့္ေနရာ၌ ထိုထာပနာပစၥည္းမ်ား ေတြ႕ရသည္။ အထူးသျဖင့္
မိးု မ်ားသည့္ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပုင
ိ း္ ေဒသသည္ ေ႐ွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ား ပ်က္စီးရန္
ပိမ
ု လ
ုိ ြယ္ကူသည္။
ပ်ဴတိ႕ု ေျပာေသာ ဘာသာစကားကို ေလ့လာရန္ စတင္သူကား ေဒါက္တာ စီအိုဘလက္ဒန္ (C.

O. Blagden) ပင္ ျဖစ္သည္။ ေလးဘာသာေရးထိုးေသာ ျမေစတီေက်ာက္စာကို အားကိုးၿပီး
ပ်ဴစကားလုံး အလုံး ၅၀ မွ ၁၀၀ နီးပါးအထိ အဓိပၸါယ္ ေဖာ္ထုတ္ႏုင
ိ ခ
္ ဲ့သည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္
တက္၍ အ႐ုိးအိုးေက်ာက္စာမ်ားကိုလည္း အဓိပၸါယ္ ေဖၚႏိင
ု ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပုင
ိ း္ ေဒါက္တာ
ဘလက္ဒင္ ေလ့လာခဲ့သည့္ ပ်ဴစာမ်ားကို Technische Universität Berlin မွ Uwe Krech က
A preliminary Reassessment of the Pyu Faces of the Myazedi Inscriptions at
Pagan ျဖင့္ ျပန္လည္ အဓိပၸါယ္ေဖၚထုတခ
္ ဲ့သည္။ ျမန္မာႏိင
ု ္ငံမွ စာေရးဆရာ ဘုနး္ တင့္ေက်ာ္
ကလည္း “ပ်ဴစစ္လွ်င္ ျမန္မာ” အျမင္ျဖင့္ ျမန္မာစကားကို အေျခခံၿပီး ပ်ဴေက်ာက္စာမ်ားကို
အဓိပၸါယ္အသစ္ ေဖၚထုတ္ခ့သ
ဲ ည္။ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ျမေစတီေက်ာက္စာမွ ေတြ႕ရသည့္
ပ်ဴေဝါဟာရ ေျခာက္ဆယ္ေက်ာ္ထက္ ပိသ
ု ိတယ္ဆုရ
ိ င္ ႂကြားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္ဟု ေကာက္ခ်က္
ခ်ထားသည္။
ဟန္လင္းၿမိဳ႕မွ ေတြ႕ရသည့္ ပ်ဴကမၺည္းစာမ်ား
၁၉၀၄ ခုႏစ
ွ ္ ဟန္လင္းႀကီး႐ြာ နဂါး႐ုံကန္ေဘါင္ႏွင့္ ေရပူကုနး္ ရပ္အၾကားတြင္ ဦးစံၿငိမ္းပိင
ု ္
ေသာကုနး္ ၌ ပ်ဴစာပါေသာ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ေတြ႕ရၿပီး ၎င္းကို ေက်ာက္စာဝန္ ေတာ္စိနခ
္ က
ို
ပုဂျံ ပတိုက္၌ ေက်ာက္တိုင္အမွတ္ (၉၆) အျဖစ္ ထိန္းသိမး္ ေစာင့္ေ႐ွာက္ထားသည္။ အဆိုပါ
ေက်ာက္စာသည္ ေဒါက္တာဗလက္ဒင္က ခရစ္ႏစ
ွ ္ (၄) ရာစု သိ႕ု မဟုတ္ ထို႕ထက္ေစာေသာ
ေက်ာက္စာျဖစ္ေၾကာင္းကို ခန္႕မွန္းထားသည္။ ေတြ႕ရသမွ် ပ်ဴစာမ်ားသည္ ၎င္းသည္
အေစာဆုံး ေက်ာက္စာဟု ခန္႕မွန္းထားသည္။ ၎င္းကို ဦးသာျမတ္က ဟန္လင္းႀကီးသခ်ႋဳင္း
ပ်ဴစာဟု ေဖာ္ျပထားပါသည္ (ဝင္း၊ ၂၀၁၁၊ ၁၉၀)။
ေက်ာက္စာ၌ ထူးျခားစြာ အကၡရာႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စား ပါေနသည္။ ပ်ဴအကၡရာၾကားက ျဗဟၼီအကၡရာ

႐ွစ္လုံး ေတြ႕ရသည္။ ေက်ာက္စာကို ယခုေခတ္ မြနျ္ မန္မာအကၡရာျဖင့္ ယခုလို အကၡရာျပန္
www.monlibrary.com
ႏိင
(၁) ။ ၐံး ဒ့ဝႎ့တမ

့ႎ ဥ
ႅႎ သးႏၢဳေကှာဥပႅိ
(၂) ၐံးတုဗဟိဥတုယံ .၊.၊
ျဗဟၼီအကၡရာက
(၁) ယံ ႐ု ယ က န (၂) ဥ ပ မ (ပုံ ၇)
ပုံ ၉။ ဟန္လင္းႀကီးသခ်ႋဳင္း ပ်ဴစာပုံ (ပုံ Luce, 72)

၎င္းပ်ဴစာကို ဦးသာျမတ္က ယခုလို
ဘာသာျပန္ထားသည္။
“ျမတ္ေသာ ဒဝိနတ
္ န
ိ ္ၿမိန္၏သား နဂုကေနာ၏ေျမး၊ ျမတ္ေသာ ဂုဗဟိ၏ အေဆာက္အအုံ။”
ျမေစတီေက်ာက္စာ စာေၾကာင္း (၂) ၌ “တႎၿပိး” သည္ ဦးသာျမတ္က “တိုင္းျပည္” ဟု

ဘာသာျပန္ထားသည္။ သို႕ေသာ္ ကြၽန္ေတာ့္အျမင္အရ “တႎ” သည္ ယခုေခတ္ျမန္မာစကား
တြင္း/၌ အဓိပၸါယ္ရသည္။ ေနာက္ၿပီး “ မႅ”ႎ သည္ ျမေစတီေက်ာက္စာ၌ ၿပိး (ျပည္) ႏွင့္
အဓိပၸါယ္တူမည္ျဖစ္ၿပီး ယခုေခတ္ ျမန္မာစကား “ၿမိဳ႕” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ထို႕အခ်က္ကုိ
ေထာက္၍ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းသည္ ေ႐ွးေခတ္ပ်ဴတို႕က အမည္နာမ ထူးထူးျခားျခားမ႐ွိ
ျပည္ၿမိဳ႕ကဲ့သိ႕ု “ၿမိဳ႕” သာေခၚသည္ဟု ယူဆသည္။ ေနာက္ၿပီး ျမေစတီေက်ာက္စာ၌ “ဂိသးေဠ၊
ဂိပႅိေဠ” ျမန္မာအဓိပၸါယ္အရ “ငါ့သားလည္းေကာင္း၊ ငါ့ေျမးလည္းေကာင္း” အဓိပၸါယ္ရသည့္
အတြက္ေၾကာင့္ ဦးသာျမတ္က “ဥသး” ကို “၏သား”၊ “ဥပႅ”ိ ကို “၏ေျမး” ဟု ဘာသာျပန္
ထားသည္။ “ဥတုယ”ံ ကို “၏အေဆာက္အအုံ” ဟု ဦးသာျမတ္က ဘာသာျပန္ထားသည္။ “ဥ”
က “၏” ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ သာ္လည္း “တုယံ” က မည္သည့္အခ်က္ကို ၾကည့္ၿပီး အေဆာက္အအုံ
ေျပာႏိုင္သည္ကို မ႐ွငး္ ျပထားပါ။ ေက်ာက္စာကို ေတြ႕ရသည့္ ေနရာပုံစံ ႏွင့္ ယခုေခတ္
ျမန္မာစကား “တိုက္” ႏွင့္ တူသည့္အခ်က္ကို ေထာက္၍ ဦးသာျမတ္က ထိုသုိ႕ အဓိပၸါယ္ေဖၚ
ထုတထ
္ ားသည္ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ကြြၽန္ေတာ္ စဥ္းစားမိသည္။ ဦေအာင္သိန္းက “တုယံ”ကို
“႐ုပက
္ လာပ္” ဟု ဘာသာျပန္ထားသည္။
ျမေစတီေက်ာက္စာ၌ “ၐံးမယးဥသးရဇဂုမဥဝံ။” “ျမတ္ေသာမယား ၏သား ရာဇကုမာရ္

ဝန္/အမတ္ (ျမတ္ေသာမယား၏သား အမတ္ရာဇကုမာရ္)” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဤဝါက်ႏွင့္
ေထာင္႐
့ ႈၿပီး “ဥတု” သည္ အုပခ
္ ်ဳပ္သူတို႕၏ ရာထူးအဆင့္တစ္ခုခု ျဖစ္ႏိင
ု ေ
www.monlibrary.com
“ယံ” က “ဤ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ၎င္း “ယံ”ကို ျမေစတီေက်ာက္စာမွာ ဝါက်အေ႐ွ႕

ထားေသာ္လည္း အ႐ုိးအုိးေက်ာက္စာ၌ ေနာက္ဆံးု ေနရာမွာ ေရးသားထားခဲ့သည္။ အထက္ပါ
အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ ပ်ဴဝါက် တည္ေဆာက္ပံမ
ု ်ားကို အေျခခံၿပီး ထိုေက်ာက္စာသည္ ယခုလို
အဓိပၸါယ္ ႐ွိႏိုင္မည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆသည္။
(၁) ဤကား ၿမိဳ႕၌ ေနေသာ ျမတ္ေသာ ဒ့ဝႎ ၏သား ႏၢဳေကှာ၊ (၎င္း၏) ေျမး
(၂) ျမတ္ေသာအုပခ
္ ်ဳပ္သူ တုဗဟိ။
ဤအဓိပၸါယ္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ထိုသခ်ႋဳင္းဂူသည္ ဟန္လင္းၿမိဳ႕၏မင္းႀကီး ၐံးဒ့ဝ၏

ႎ
အုပ္ခ်ဳပ္သူအဆင့္႐ွိေသာ ေျမးေတာ္ ၐံးတုဗဟ၏ဂူ ျဖစ္ႏုင
ိ ၿ္ ပီး ၐံးတုဗဟ၏ ခမည္းေတာ္သည္
ႏၢဳေကှာ ျဖစ္ေၾကာင္း ယူဆရသည္။
ဟန္လင္းၿမိဳ႕၌ ေနာက္ေတြ႕ရသည့္ ပ်ဴစာပါသည့္ အုိးကဲြတစ္ခေ

ု တြ႕ရသည္။ စာႏွစ္ေၾကာင္း ႐ွိၿပီး
ပထမေၾကာင္းက
“- - - ဇၾတ ေဒ့ဝိ ဥ ၐိ - - -” ဇၾတေဒ့ဝိ

က စႁႏၵေဒဝီ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း
ပုံ ၁၀။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕မွ အိုးကြယ္စာ။ (ပုံ Luce, 72)
ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း နဂါး႐ုနက
္ န္အနီး ေတာင္ဘက္ကုန္းတြင္ ရ႐ွိခဲ့ေသာ ပ်ဴေက်ာက္စာ
တစ္ခ်ပ္သည္ အားလုံး စာေၾကာင္း ႐ွစ္ေၾကာင္း႐ွိသည္။ ေက်ာက္စာ၏ ထိပ္ပင
ို ္းတြင္ ေန ႏွင့္
လပုံသဏၭာန္ ေရးထြင္းထားပါသည္။ ၎င္းသည္ ဦးသာျမတ္ကေအဒီ ၄-၅ရာစုက စာျဖစ္ေၾကာင္း
ေဖၚျပထားၿပီး ေခတ္သစ္ မြန္ျမန္မာအကၡရာျဖင့္ အကၡရာျပန္ေပးထားသည္(ဝင္း၊ ၂၀၁၁၊ ၁၉၁)။
www.monlibrary.com
ႏိင
(၁) ။ သိဒၶံ။ ေရာေဇာတုႏၵ

(၂) ကၡ ေဝါတၴဳးကꩡႀတိႏၵးၐံးဝႎ
(၃) ေဝှါႀသိကၵ ဥပၠဳိ မဟာေဒ့
(၄) ဝိႀသိဇၾတဇႎ ကုသး ဥၐိး့
(၅) က်းတၵဳဒံ· သြးေပၲါႏၢး့ ယံႏၢး့
(၆) ေလာဗံကႅႎ ဥၐႎ ကႅိး ဥပႅပသံဒ
(၇) ဃတႅက
ိ ၡ ဒႎ့လသံး ဥပတြဳ
(၈) ၐုးၐုးမၼဳႏၴ ။ ~
စာေၾကာင္း (၂) က “ကၲဳစႏၶဳးကꩡႀတိႏၵး” ဟူလည္း

ိ သ
္ ည္။ စာ၏အစ စာေၾကာင္း (၁) မွ (၂)
အထိကို ပါဠိ သို႕မဟုတ္ သကၠတဘာသာ ျဖစ္ႏုင
ိ ္
သည္။ သခ်ႋဳင္းစာမွာ ေတြ႕ရသည့္ “ၐံးဒ့ဝ”ႎ နာမည္ ကို
ဤေက်ာက္စာ၌ “ၐံးဝႎ” ဟု ျပန္ေတြ႕ရသည္။
ေနာက္ၿပီး မဟာေဒ့ဝီႀသိႀတဇႎ သည္ မင္းႀကီး၏
မိဖုရားနာမည္ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ယူဆရသည္။
ေနာက္ၿပီး သား ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “သး” ၊ “ၐိး”့
ကိုယ္စာျပဳနာမ္စားမ်ား ေတြ႕ရသည္။ ဤေက်ာက္
ပုံ ၁၁ ။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ နဂါး႐ုနက
္ န္ စာ၌ မသိသည့္ စာလုံးက မ်ားသည့္အတြက္ေၾကာင့္
ေက်ာက္စာ။ (ပုံ Luce, 7) အဓိပၸါယ္ မဖြင့္ဆိုႏိုင္ပါ။
ဟန္လင္းနဂါး႐ုနး္ ကန္ေဘာင္႐ုိး ယာခင္းအတြင္မွလည္း ခဲပုရပိုက္ ပ်ဴစာတစ္ခ်ပ္ကို ေတြ႕႐ွိခဲ့

ပါသည္။ ၎င္းသည္ ပ႑ိတ္ဥးီ ေဖက ပါဠိဘာသာျဖင့္ သကၠရာဇ္ ၄၀၀-၅၀၀ (ခရစ္ႏစ
ွ ္ ၁၁ ရာစု)
အေနာ္ရထာေခတ္ ထိုးအကၡရာႏွင့္ တူညီေၾကာင္း ခန္႕မွန္းခဲ့ပါသည္ (ဝင္း၊ ၂၀၁၁၊ ၁၉၃)။
ထိုေက်ာက္စာသည္ ပ်ဴအကၡရာျဖင့္ ေရးသားထားေသာ ပါဠိစာျဖစ္သည္။
ေနာက္ဟန္လင္းၿမိဳ႕၏အေ႐ွ႕ေျမာက္ဘက္ နန္းေတာ္ ရာမွ ေျမာက္ဘက္ေနရာ၌ အျမင့္ ၇ ေပ၊

အနံ ၄ ေပ ၅ လက္မ႐ွိ ပ်ဴေက်ာက္စာအႀကီးတစ္ခ်ပ္ ေတြ႕ရသည္။ အားလုံးပ်ဴစာ ၇
www.monlibrary.com
ေၾကာင္း႐ွိသည္။ ပ်ဴစာေၾကာင္းေအာက္မာွ ျဗဟၼီစာေရးထားသည္။ စာေၾကာင္းဒုတိယေျမာက္၌

ဘုရင္းနာမည္ ၿꩠီႀီ တိဝျိ ဂမ ေတြ႕ရသည္။ (ပုံ ၁၁)
ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းမွ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္တြင္ ပ်ဴအကၡရာမ်ားပါ႐ွိသည့္ ေငြထည္ဖလားေတြ႕ရသည္။

ေနာက္ၿပီး ေငြထည္ေငြခြက္အဖုးံ ႏႈတ္ခမ္းမွာ ပ်ဴစာတစ္ေၾကာင္း ႏွင့္ ျဗဟၼီအကၡရာ တစ္ေၾကာင္း
ပါ႐ွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ၎င္းတို႕ကို ယခုလို ေခတ္သစ္မြန္ျမန္မာအကၡရာျဖင့္ အကၡရာျပန္
ပုံ ၁၂ ။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ ေက်ာက္စာ။ (ပုံ Luce, 72)

www.monlibrary.com
ႏိင
ပုံ ၁၃။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ ေငြထည္ဖလား ပ်ဴကမၺည္းစာ။
စာေၾကာင္း ၁။ ၐံးတႅလိေႃမၵာ ၐံးမသတႅိ ဒံ့ဥပး ယံဥတႅႀဟံဌ

စာေၾကာင္း ၂။ ယ ဝ င ယ ယ ယ ရ ဓု ဎ တ က
ပ်ဴစာ၌ အမည္နာမအေ႐ွ႕တြင္ “ၐံး” ေရးေလ့႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ တႅလိေႁမၵာ ႏွင့္ မသတႅိ

တို႕သည္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစာ အမည္နာမမ်ား ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ယူဆသည္။ “ဒံ့” သည္
ျမေစတီေက်ာက္စာ၌လည္း ေတြ႕ရေသာ ေဝါဟာရတစ္ခု ျဖစ္သည္။ “ရကာ” “ၿပီးေနာက္” ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည္။ “ပး” သည္ ျမေစတီေက်ာက္စာ၌ ေတြ႕ရသည့္ “ပံး” ႏွင့္ အဓိပၸါယ္တူ
ိ သ
္ ည္။ အကယ္၍ ျဖစ္မည္ဆုလ
ိ ွ်င္ “ဒံ့ဥပး” သည္ “ေပးလႉသည္” ဟု အဓိပၸါယ္ရႏိင
ု ္သည္။
သိ႕ု ေသာ္ မေသခ်ာပါ။ “ယံ” သည္ “ယင္း” သိ႕ု မဟုတ္ “ထိ”ု ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိသည္။ “ၾဟံ” သည္
“႐ွစ္ခ”ု ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ သို႕ေသာ္လည္း စာတစ္ေၾကာင္းလုံးသည္ မည္သည့္အဓိပၸါယ္
ိ မ
္ ည္ကို ေဖာ္ျပရန္ မလြယ္ကူလွပါ။ “ၐံးတႅလိေႃမၵာ ႏွင့္ ၐံးမသတႅိတို႕သည္
ဤေငြဖလား႐ွစ္ခက
ု ို လႉဒါန္းခဲ့၏။” ဟု အဓိပၸါယ္ ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္။
သေရေခတၲရာၿမိဳ႕မွ ေတြ႕ရသည့္ ပ်ဴကမၺည္းစာမ်ား
ပ်ဴ အ႐ုိးအိုးေက်ာက္စာကို Charles Otto Blagden ၏ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္ Epigraphia Indica

ထုတ္ The “Pyu” Inscriptions ေဆာင္းပါးကို အေျခခံၿပီး ယခုလို ဘာသာျပန္ထားသည္။
အကၡရာေတြက မေသခ်ာတာမ်ားသည္။ “ေဒ” စာလုံးသည္ “ေလ” သိ႕ု မဟုတ္ တျခားျဖစ္ႏုင
ိ ္
သည္။ “ဘူ႕” စာလုံးသည္ “ေရာ့” သိ႕ု မဟုတ္ “ႏူ႕” သိ႕ု မဟုတ္ “တ့” သိ႕ု မဟုတ္ “ဝ့” သို႕မဟုတ္
“ေဝ့” ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည့္စာလုံး အမ်ားႀကီး႐ွိသည္။ C မွာ “ပႎင” သည္ “မႎင” ႏွင့္တူသည္။ “င”
www.monlibrary.com
စာလုံးသည္ “ဇ” ႏွင့္ တူသည္။ “သှိး” က ျမေစတီေက်ာက္စာ၌ “ႏွစ”္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။

“သှိး” က “ႏွစ”္ အဓိပၸါယ္ရလွ်င္ “ေဒ” ႏွင့္ “ဗြဳ႕” တို႕က “လ” ႏွင့္ “ေန႕” ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
ယူဆသည္။ ေနာက္ၿပီး “ဥ႐ု” သည္ “အ႐ုိး” ျဖစ္ႏုင
ိ ၿ္ ပီး(Blagden,17:129)
ေ႐ွးေခတ္မြန္ေဝါဟာရ (ကႅဟ္) ကို ၾကည့္ၿပီး “ေကႅး” သည္ “အိုး” ဟု အဓိပၸါယ္ရမည္ဟု
ယူဆသည္။ တျခားေသာ စာလုံးမ်ားသည္ ဂဏန္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
အ႐ုိးအိုး(က)
။ တၵး ၐံး ဥ ဟိ သူရိယဝိၾကမ ၐံး ဥေဝါ့း ၐံး ကၵႎ ၐံး တ့ တႎ ပႅႎ သှိး ေဟားသူ ပႎ င တ ကႎ ခ ဥ သှိး
ၐံး ဥ ႐ု ေကႅး ယံ
ပ်ဴ တၵးၐံး ဥဟိ သူရိယဝိၾကမ ၐံး ဥေဝါ့း ၐံး ကၵႎ ၐံး တ့

ျမန္မာ ဘုရင္း ?အမ်ိဳး သူရိယဝိၾကမ ခုႏွစ္ ခုႏွစ္ လ ႏွစ္
ပ်ဴ တႎ ပႅႎ သှိး ေဟား သူ ပႎ င တ ကႎ
ျမန္မာ ေန႕၌ ႏွစ္ဆယ့္ ႏွစ္/သက္ ႏွစ္
ပ်ဴ ခ ဥ သဿိး ၐံး ဥ႐ု ေကႅး ယံ
ျမန္မာ ေသး အ ႏွစ္ အ႐ိုး အိုး ဤ
အ႐ုိးအိုး (က) ျမန္မာျပန္။

ဘုရင္မင္းျမတ္ သူရိယဝိၾကမ၏အမ်ိဳး ခုႏွစ္ ငါးဆယ့္ခႏ
ု ွစ္၊ လ ႏွစ္၊ ေန႕ႏွစ္ဆယ့္ေလး
ေန႕၌ေသသည္ အသက္ ေျခာက္ဆယ့္ေလးတြင္ ေသဆုံး။ ဤကား ဘုရင္မင္းျမတ္၏ အ႐ုိးအိုး။
www.monlibrary.com
ႏိင
အ႐ုိးအိုး (ခ)
။ တၵး ၐံး ဥဟိ သူရိယဝိၾကမ ၐံး သှိး င သူ ေဒ ပႎင တကႎ ခ ဥ သှိး သှိး ၾတဳ ေသာ ပံႅ တႎ တၵး့ ၐံး
ဥ႐ုေကႅး ယံ
ပ်ဴ တၵးၐံး ဥဟိ သူရိယဝိၾကမ ၐံးသှိး င သူ ေဒ ပႎ င

ျမန္မာ ဘုရင္း ? သူရိယဝိၾကမ ခုႏွစ္ ငါး ဆယ့္ လ ? ငါး
ပ်ဴ တၠႎခ ဥ သှိး သဿိး ၾတဳ ေသာ ပႅံ တႎ တၵး့ၐံး
ျမန္မာ ေသးဆုံး အ ႏွစ္/သက္ ႏွစ္ ေျခာက္ ဆယ့္ ေလး ၌ ဘုရင္
ပ်ဴ ဥ႐ု ေကႅး ယံ
ျမန္မာ အ႐ုိး အိုး ဤ
အ႐ုိးအိုး (ခ) ျမန္မာျပန္။

ဘုရင္မင္းျမတ္ သူရိယဝိၾကမ ခုႏွစ္ ငါးဆယ္၊ လ?/ငါး အသက္ ေျခာက္ဆယ့္ေလးတြင္
ေသဆုံး။ ဤကား ဘုရင္မင္းျမတ္၏ အ႐ုိးအိုး။
အ႐ုိးအိုး (ဂ)
။ တၵး့ ၐံး ဥ ဟိ ၾတ ဟှ က ဟရိဝၾိ ကမ ၐံး သှိး င သူ ကှိ ေဒ ဟှႎ တႎ ဖြဳ႕ တၸဴ ပႅံ တၠႎ ခဥသှးိ သှိး ပႅံ
သူ တံ ေဒ ကှိ တႎ ဖြဳ႕ ေတၠာ တႎ တၵ႕း ၐံး ဥ ႐ု ေကႅး ယံ
www.monlibrary.com
ပ်ဴ တၵးၐံး ဥဟိၾတဟှက ဟရိဝၾိ ကမ ၐံးသှိး င သူ ကှိ ေဒ ဟှႎ

ျမန္မာ ဘုရင္း ? ဟရိဝၾိ ကမ ခုႏွစ္ ငါး ဆယ့္ ခုႏွစ္ လ ႏွစ္
ပ်ဴ တႎဖြဳ႕ တၸဴ ပႅံ တၠႎခ ဥ သှိး သှိး ပႅံ သူ
ျမန္မာ ေန႕၌ ႏွစ္ဆယ့္ ေလး ေသသည္ အ ႏွစ္ ႏွစ္ ေလး ဆယ့္
ပ်ဴ တံ ေဒ ကှိ တႎဖြဳ႕ ေတၠာ တႎ ဥ႐ု ေကႅး ယံ
ျမန္မာ တစ္ လ ခုႏွစ္ ေန႕၌ ကိုး ၌ အ႐ုိး အိုး ဤ
အ႐ုိးအိုး (ဂ) ျမန္မာျပန္။

ဘုရင္းမင္ျမတ္ ဟရိဝၾိ ကမ ခုႏွစ္ ငါးဆယ့္ခႏ
ု ွစ္၊ လ ႏွစ္၊ ႏွစ္ဆယ့္ေလး ရက္ေန႕၌ အသက္
ေလးဆယ့္တစ္၊ ခုႏစ
ွ လ
္ ၊ ကိုးရက္တြင္ ေသဆုံးသည္။ ဤသည္ (သူ႕)အ႐ုိးအိုး။
အ႐ိုးအိုး (ဃ)
။ တၵး ၐံး ဥ ဘူ႕ သှဴး သိဟဝိၾကမ ၐံး သှိး ႀဟံ သူ ေဒဟှႎ တႎ ဖြဳ႕ ပႅံ တ ကႎ ခ ဥသှိး သှိး ပႅံ သူ ပႅံ
ေဒ ေတၠာ တႎ ဖြဳ႕ တၝဴ တႎ တၵး့ ၐံး ဥ ႐ု ေကႅး ယံ
ပ်ဴ တၵးၐံး ဥဘူ႕သှဴး သိဟဝိၾကမ ၐံးသှိး ႀဟံ သူ ေဒ ဟှႎ တႎဖြဳ႕
ျမန္မာ ဘုရင္း ? သိဟဝိၾကမ ခုႏွစ္ ႐ွစ္ ဆယ္ လ ႏွစ္ ေန႕၌
ပ်ဴ ပႅံ တၠႎခ ဥ သှိး သဿိး ပႅံ သူ ပႅံ ေဒ
ျမန္မာ ေလး ေသဆုံး အ ႏွစ္ ႏွစ္ ေလး ဆယ့္ ေလး လ
ပ်ဴ ေတၲာ တႎဖြဳ႕ တၝဴ တႎ တၵးၐံး ဥ႐ု ေကႅး ယံ
ျမန္မာ ကိုး ေန႕၌ ႏွစ္ဆယ္ ၌ ဘုရင္ အ႐ုိး အိုး ဤ
အ႐ုိးအိုး (ဃ) ျမန္မာျပန္။

ဘုရင္မင္းျမတ္ သိဟဝိၾကမ ခုႏွစ္ ႐ွစ္ဆယ္၊ လ ႏွစ္၊ ေလး ေန႕၌ အသက္ႏစ
ွ ္ ေလးဆယ့္ေလး၊
ကိုးလ၊ ႏွစ္ဆယ္ ရက္ေန႕တြင္ ေသဆုးံ ။ ဤသည္ကား ဘုရင္၏ အ႐ုိးအိုး။
www.monlibrary.com
ႏိင
သူရိယဝိၾကမအမ်ိဳးေတာ္ (အ႐ုိးအိုး က) အ႐ုိးအိုးဖင္ပင

ို ္းမွာ ပ်ဴစာ (၇) ေၾကာင္း႐ွိၿပီး ပ်ဴစာ
ေၾကာင္းေအာက္မာွ ျဗဟၼီအကၡရာ ျပန္ေရးထားသည္။ ၎င္းစာကို ဗလက္တင္က ဖတ္ခဲ့
ေသာ္လည္း ထုတေ
္ ဖၚျခင္း မျပဳလုပခ
္ ဲ့ပါ (ပုံ ၁၄) (Luce, 85:127)။
ပုံ ၁၄။ အ႐ုိးအုိး (က)၏ ဖင္ပုင

ိ း္ မွာ ႐ွိသည့္ ပ်ဴစာ။ (ပုံ Luce, 72)
www.monlibrary.com
သူရိယဝိၾကမအမ်ိဳးေတာ္ အ႐ုိးအိုး
(အ႐ုိးအိုးက) အနီးမွ အ႐ုိးအိုးငယ္
တလုံး ေတြ႕ရသည္။ အ႐ုိးအိုးမွာ
ပ်ဴကမၺည္းစာ တေၾကာင္းေတြ႕ရ
သည္။စာကိုယခုလုေ
ိ ဒါက္တာလုစ္
က အကၡရာ ျပန္ထားသည္။
”ၐံးဝ ၐံးေမးတၞး သံး ေတာ တြံ တ

ၐ ဟိ”
ၐံး - ျမတ္ေသာ၊ ဝ ႏွင့္ ေမး သည္

အေဖ ႏွင့္ အေမ ျဖစ္ႏုင
ိ ၿ္ ပီး ဟိ က
ေသသည္ (ပုံ ၁၅) (Luce,
85:127)။
ပုံ ၁၅။ အ႐ုိးအိုးငယ္ ကမၺည္းစာ (ပုံ Luce, 72)
ျပည္ခ႐ုိင္၊ ေမွာ္ဇာၿမိဳ႕၊ ကုလားကန္ကုန္း႐ြာအနီး ကိုခင္ဘ၏ ေတာင္ယာေတာမွ ၁၉၂၆

ခုႏွစ္တြင္ ေဗာဓိပင္ပလႅင္ဝင
ို ္းႏွင့္ လြန္ေလၿပီးေသာ ျမတ္စြာဘုရားေလးဆူပုံ ေတြ႕ရသည္။
ေဗာဓိပင္ ပလႅင္ဝိုင္းမွာ ေခါင္းပြျဖစ္ၿပီး ေဗာဓိပင္၏ ပင္စည္ပင္မသည္ ပလႅင္၏အဖုံးမွ
အထက္သ႕ို တက္သြားသည္။ ထိုအဖုံးနခမ္းကို ပတ္၍ အျပင္ဖက္တြင္ စာတမ္းတေၾကာင္း
ပါသည္။ ထိုစာသည္ ေအာက္မွာေတြ႕ရသည့္ ဘုရားေလးဆူတု႕ိ ၏ တဆူတဆူ၏ အမည္ႏင
ွ ့္
ဆက္၍ ဘုရား၏ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို အက်ဥ္းခ်ံဳးၿပီး ေကာက္ႏတ
ႈ ခ
္ ်က္ကေလးမ်ား ပါဠိဘာသာ
မြနအ
္ ကၡရာ သို႕မဟုတ္ ပလႅဝေႏွာင္းအကၡရာ (post pollava) ျဖင့္ ေရးသားထားသည္။
ထိုစာသည္ ျမတ္ေသာဟူ၍ အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ ပ်ဴစာ ၐံး ႏွင့္ အစခ်ီထားသည္ကို ယခုလို
www.monlibrary.com
ႏိင
~ ။ ၐံး ဗုဒၶေဂါဒမယံ ဣႁႏၵိယ ပေရာပရိယေတၲ ဉာဏံ ဗုဒၶဉာဏံ သတၲ အႏုသညာယနံ ဗုဒၶဉာဏံ

ဥဇုပဋိပေႏၷာ ဘဂဝေတာ ။
~ ။ ၐံး ေဂါဏဂမꩦဏယံ ဣတိပိေသာဘဂါ အရဟံ သမၼာသံဗုေဒၶါ ဝိဇၨာစရဏာ သံပေႏၷာ ။
~ ။ ၐံး ဗုဒၶဂဂုသံဓယံ အဝိဇၨာ ပစၥယ သံခါရ သံခါရပစၥယ ဝိညာဏ ဝိညာဏပစၥယ နာမ႐ူပံ။
~ ။ ၐံး ဗုဒၶ ကသ်ဗယံ နေမာဓေမၼာ သြာခ်ာေတာ ဘဂဝေတာ ဓံေမာ သႏၵိတၴိေကာ
အကာလိေကာ ဨဟိပသၝိေကာ ပစၥတၲံ ဝိညဴဟိတိ။
ဘုရား တဆူႏင
ွ ့္တဆူ အၾကားက
ရဟႏၲာေလးပါ ႐ွိသည္။ ရဟႏၲာ
ေလးပါေအာက္မာွ ပ်ဴအကၡရာျဖစ္
(က) ၐံး ကသၐယံ
(ယင္းသည္ အ႐ွငက
္ ႆပ)။
(ခ) ၐံး ေမာဠနယံ
(ယင္းသည္ အ႐ွငေ
္ မာဂၢဠာန)။
(ဂ) ၐံး သရိယံ
(ယင္သည္ အ႐ွငသ
္ ာရိပတ
ု ၲ)။
(ဃ) - - - ဒယံ
(ယင္းသည္ အ႐ွငအ
္ ာနႏၵ?) ဟု
ေရးထားသည္(Luce, 85:137)။
ေဗာဓိပင္ခံု ဝိင
ု ္းအေျခမွ စာအပိုငး္ မွာ
ပ်ဴဘာသာျဖစ္ေနသျဖင့္ ၎င္း၏
အဓိပၸါယ္ကို လုံးေစ့ပါဌ္ေစ့ မေဖၚျပ
ႏိင
ု ္ေသာ္လည္း ၿꩠီျပဘုဝမꩦ ႏွင့္ ၿꩠီျပဘု
ေဒဝီ သည္ ၎င္း၏ အလႉ႐ွငန
္ ာမည္
ပပပ ၁၁ပ ပပပ ပပပပပ ပပပပ

ပပပပပပပပ
ပပပပပပပပပပပပပပပပပပပပပပပ
www.monlibrary.com
ျဖစ္သည္ဟု ေျပာႏိုင္သည္။ စာအေရး အသားကို ၾကည့္ၿပီး ၎င္းသည္ ေအဒီ ငါးရာစု ႏွင့္

ေျခာက္ရာစုႏစ
ွ အ
္ တြငး္ ေလာက္တြင္ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ၎င္းကို ေတြ႕ရသည့္ေနရာႏွင့္
သိပမ
္ ေဝးလွသည့္ေနရာမွာပင္ ေစတီပ်က္၏ ထာပနာတိုက္မွ ေ႐ႊေပလႊာတစ္စုံ ေတြ႕ခဲ့ရသည္။
ေ႐ႊေပလႊာတစ္ခလ
ု ံးု ကို ပလႅဝေႏွာင္းအကၡရာ (post pallava) သိ႕ု မဟုတ္ မြန္တိ႕ု မြနစ
္ ာကို
ေရးသည့္အကၡရာျဖင့္ ေရးသားထားသည္။
ဤအခ်က္ကုိေထာက္၍ ပ်ဴတို႕သည္ မြန္တို႕ထံမွ ေထရာဝါဒဗုဒၶဘာသာကို လက္ခရ

ံ ႐ွိခဲ့သည္ဟု
ေျပာႏိုင္သည္။ မြန္တို႕ထံမွ ပိဋကတ္ေတာ္ မရခင္က ပ်ဴတို႕သည္ ျဗဟၼဏကိုးကြယ္သူ
ေနာက္ပုင
ိ း္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ကိုးကြယ္သူ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ယူဆရသည္။ ပိဋကတ္သုံးပုက
ံ ို
အ႐ွငမ
္ ွာေထရ္ျမတ္ ဗုဒၶေဃာသက သီဟုိဠ္ကြၽန္းမွ သထုံျပည္သို႕ ရယူလာၿပီး ထိုမတ
ွ ဆင့္
တျခားေသာေဒသမ်ားသို႕ ျပန္႕သြားသည္။
ေဘာင္မ႐ွိ ဘဲဥပုံအုတ္ခြက္သည္ သေရေခတၲရာၿမိဳ႕ ျမင္ဘူးဘုရား (Myinbahu) ၌ ေတြ႕ရသည္။

ဘုရား႐ုပ္ပက
ုံ ို ေလ့လာသည့္အခါ ဘုရားသည္ ပဒုမာၼ သန အေပၚမွာ ထိုင္ေတာ္မၿူ ပီး ဓမၼစၾက
မုျဒာလက္ဟန္ျဖင့္ ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ ေဟာၾကားေနပုံ ျဖစ္ႏင
ုိ ္သည္။ ဘုရားေဘးႏွစဖ
္ က္၌
ပဒုမာၼ ပန္းအေပၚမွာ တည္ေနေသာ ေစတီႏစ
ွ ဆ
္ ူ ႐ွိသည္။ အုတ္ခြက္အေနာက္ဘက္၌ ပ်ဴစာ
ႏွစေ
္ ၾကာင္း႐ွိသည္ (Luce, 85:153)။
(၁) ။ ၐံးရး ၐံးဒံ့း ဗုၫႛ
(၂) ၐိး့စ·ိ ယံ ~
ပုံ ၁၇။ သေရေခတၲရာ ျမင္ဘူးဘုရားအုတ္ခြက္ (ပုံ Luce,72)
၎င္းအကၡရာ အေရးအသားကို ၾကည့္ၿပီး ဦးသာျမတ္က ေအဒီ ၆ - ၇ ရာစုက စာျဖစ္ေၾကာင္း

ခန္႕မွန္းထားၿပီး ၐံးရ ႏွင့္ ၐံးဒံး တို႕၏ ပုညေကာင္းမႈျဖစ္သည္ဟု ဘာသာျပန္ေပးထားသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ၐံး သည္ ျမတ္ေသာ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ အမည္နာမအေ႐ွ႕၌ ပ်ဴတိ႕ု ေရးေလ့႐ွိသည့္အတြက္

ေၾကာင့္ “ရ” ႏွင့္ “ဒံး” သည္ ပုဂၢိဳလ္နာမည္မ်ား ျဖစ္သည္။ လင္ ႏွင့္ မယားျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ “ဗုညႛ”
သည္ ပါဠိ သိ႕ု မဟုတ္ သကၠတ “ပုည” ေကာင္းမႈျဖစ္သည္။ “ၐိး”့ သည္ ကိုယ္စားျပဳနာမ္စား
ျဖစ္သည္။ အုတ္ခက
ြ ႐
္ ွိ ဘုရားဆင္းတုေတာ္ကို ကိုယ္စားျပဳသည့္ နာမ္စားျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ “စိ”
သည္ တျခားမြန္အုတ္ခြက္စာ၌ ေတြ႕ေလ့႐ွိေသာ “ျပဳလုပ္သည္” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “လာတ္”
သိ႕ု မဟုတ္ “မလာတ္/မအ္လာတ္” ႏွင့္ အဓိပၸါယ္တူ ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္ဟု ယူဆသည္။ “ယံ” သည္
“ဤ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ “ယံ” သည္ ျမေစတီေက်ာက္စာ၌ ဝါက်အေ႐ွ႔မာွ ႐ွိသည္။ “ဤ” ဟု
အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ မြန္ “ေဝါအ္” သည္လည္း ေ႐ွးေဟာင္းစာမ်ား၌ အေ႐ွ႔ထားၾကသည္။
ဤအုတ္ခြကက
္ ို ကြၽန္ေတာ္က ယခုလို ဘာသာျပန္လိုသည္။
ဤဘုရားကား ၐံးရ ႏွင့္ ၐံးဒံး

တို႕၏ ျပဳလုပေ
္ သာ ေကာင္းမႈေတာ္
(ျဖစ္၏)။
ေနာက္ အုတ္ခြက္တစ္ခုမွာလည္
“ၐိး႕စိ” ေနရာမွာ “ၐိး့ေစာ” ဟု
ေတြ႕ရသည္။ “စိ” ႏွင့္ “ေစာ”
အဓိပၸါယ္ခ်င္း တူႏင
ို ္မည္ဟု ယူဆ ပုံ ၁၈။ ” ၊ ၊ ၊ ၐံး ေဒ (၂) သ ဥႂတၲပ (၃) ကၐိ႕း ေစာ”
သည္။ (ပု၁
ံ ၈) ပ်ဴစာပါသည့္အုတခ
္ ြက္။ (ပုံ Luce,72)
ေဘာေဘာႀကီးေတာင္ကန္ဝက္ေခါင္းကုန္းမွ ဆင္းတုေတာ္တစ္ပါး ေတြ႕ရသည္။ ဘုရားရဲ႕ပလႅင္

ေလးမ်က္ႏာွ စလုံး ကမၺည္းစာ႐ွိသည္။ (ပုံ ၁၉) အေ႐ွ႕မ်က္ႏာွ က စာ ၆ ေၾကာင္း၊ ဝဲ ႏွင့္
ယာဘက္ေတြ ၅ ေၾကာင္း႐ွိၿပီး အေနာက္မ်က္ႏွာက စာ ၅ ေၾကာင္း႐ွိသည္။ စာသည္ အကၡရာ
ႏွစ္မ်ိဳး ေရးသားထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ သကၠတဘာသာက အိႏၵိယေတာင္း ပိင
ု ္းမွ အကၡရာ
ျဖစ္ၿပီး ပ်ဴဘာသာက ပ်ဴအကၡရာျဖင့္ ေရးထားသည္။ သကၠတဘာသာျဖင့္ အနည္းငယ္ေရး ၿပီး
ပ်ဴဘာသာျဖင့္ ျပန္႐ွငး္ ျပထား သည္။ သကၠတကို အနက္ေပးပုံ ႏွင့္တူသည္(Luce, 85:131)။
www.monlibrary.com
မြန္ဘ႕ြဲ အမည္အလႉ႐ွင္အုတ္ခြက္
ပုဂံ ေ႐ႊဆံေတာ္ဘုရား ထာပနာတိုက္မွ ရ႐ွိေသာ ပ်ဴအုတ္ခြက္စာ ၎င္းကို ဦးျမက ယခုလို

ဘာသာျပန္ထားသည္။ “ယင္းျမတ္စြာဘုရား၏ ပုေ
ံ တာ္ကို သမ္ဗ်င္ႀသိဗဉာေနာေခၚ ငါသည္
ပုလ
ံ ပ
ု ္လႉရေသာ အက်ိဳးအားျဖင့္ အရိေမတၲယ် ျမတ္စြာဘုရား ပြင့ေ
္ သာအခါ မဂ္ဉာဏ္
ဖိလ
ု ဉ
္ ာဏ္ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို ရရန္ေမွ်ာ္မန
ွ ္းသည္ကို သာဓုသာဓု ကာရီကာရီ ေကာင္းႀကီးေပး
ေစေသာဝ္။” ဗညာေနာသည္ မြနဘ
္ ြဲ႕နာမည္ျဖစ္သည္။ မြနဘ
္ ြဲ႕နာမည္ ရထားေသာသူ တစ္ဥးီ က
မိမ၏
ိ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ကို ပ်ဴဘာသာျဖင့္ ေရးထားသည့္အတြက္ေၾကာင့္ အင္မတန္ ထူးျခား
လွသည္။
၁။ ယံ ၐံးဘဂ
၂။ ဝ ဥဒိ့းၾတးေကး သး မ
၃။ ၐိးႀသိဗဉေနာ ၐိး့မၢး
၄။ သဝေဉာေဒနိဝဥ
္ ေငါေကၲာကှံးႂ မၲး
၅။ တႎ မၲဳ ၐံးအရိေမႀတိေယ ဥတၺဴ ၐူဓ
၆။ ဥဒံ့ ဟိႅး တၼဴ ဗနး သဓူသဓူ ကႅိး့ ကႅိ႕း
ပုံ ၂၀။ ဗညားေနာအုတ္ခြက္ (ပုံ Luce, 72) ပုံ၁၉။ ပလႅငေ္ တာ္၌ ေလးမ်က္ႏွာစလုံးကမၺည္းစာ
႐ွိေသာဆင္းတုေတာ္ (ပုံ Luce,72)
www.monlibrary.com
ႏိင
လူမ်ိဳးနာမည္အေၾကာင္း
လူမ်ိဳးနာမည္မ်ားကို အဓိပၸါယ္မေဖၚထုတ္ခင္ လူမ်ိဳးနာမည္မ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည့္အေၾကာင္းကို

သဘာဝနိယာမအျမင္ျဖင့္ အရင္ဆုံး ေဆြးေႏြးရန္ လိုအပ္သည္။ လူမ်ိဳးကြဲ ဘာသာစကားကြဲမ်ား
မျဖစ္ပြားခင္မွာ လူမ်ိဳးနာမည္ မ႐ွိပါ။ တနည္းေျပာရလွ်င္ ကြဲျခားမႈ မ႐ွိလွ်င္ ဝိေသသနလည္း
မ႐ွိပါ။ ဝိေသသနမ်ား ျဖစ္လာျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္က ကြဲျခားမႈမ်ားကို ကြဲျပားစြာ သတ္မတ
ွ ္
ႏိင
ု ္ရန္အတြက္သာ ျဖစ္သည္။
လူႏွင့္တိရစၧာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးသာ ႐ွိေနသည့္အခ်ိန္ သိ႕ု မဟုတ္ လူႏွင့္တိရစၧာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးသာ

႐ွိေနသည့္ ေနရာမ်ား၌ လူမ်ိဳးနာမည္မ႐ွိ (႐ွိရန္မလို)၊ တျခားေသာ အသက္႐ွိ အသက္မဲ့တို႕၏
နာမည္မ်ားသာ ဘာသာစကား၌ ႐ွိလာသည္။ လူဦးေရ မ်ားလာသည္အ
့ ခ်ိနတ
္ ြင္ သေဘာထား
ျခင္း မတူညီသည့္ အတြက္ေၾကာင္လ
့ ည္းေကာင္း၊ ေရၾကည္ရာျမက္ႏုရာသိ႕ု ေ႐ြ႕ေျပာင္းသြား
ေၾကာင္လ
့ ည္းေကာင္း အေၾကာင္းမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အုပစ
္ ုမ်ား ကြဲသြားၾကသည္။ ဤက့ဲသ႕ို
အုပ္စုမ်ား ကြဲၿပီးေနာက္ တခ်ိဳ႕အုပစ
္ က
ု မိမက
ိ ိုယ္ မိမဘ
ိ ာသာစကားျဖင့္ “လူ” ဟု ဆက္ေခၚၿပီး
တခ်ိဳ႕အုပ္စုက မိမတ
ိ ု႕ိ ေနထိုင္ရာ ေဒသနာမည္မ်ားကို အေျခခံၿပီး မိမိကိုယ္ကုိ ေခၚဆိုၾကသည္။
သိ႕ု မဟုတ္ တျခားအုပစ
္ က
ု ထိုအုပ္စုေနထိုင္သည့္ ေဒသနာမည္မ်ားကို အေျခခံၿပီး ထိုအုပ္စုကို
ေခၚဆိုလာၾကၿပီးေနာက္ ထိုအုပ္စုကိုယ္တိုင္လည္း သူမ်ားမွည့္ေခၚသည့္နာမည္ကို လက္ခၿံ ပီး
မိမိကိုယ္ ေခၚဆိုလာၾကသည္။ ဒါမွမဟုတ္ မိမအ
ိ ုပ္စုကို မိမက
ိ ိုယ္တိုင္ေခၚဆိသ
ု ည့္နာမည္က
တမ်ိဳး၊ သူမ်ားက မိမက
ိ ို တျခားနာမည္ျဖင့္ ေခၚဆိုၾကသည္။ ဤနည္းျဖင့္ လူမ်ိဳးနာမည္မ်ား
ကြဲျပားသြားၾကသည္။ ဒါက ေလာကနိယာမတရား ျဖစ္သည္။
ဥပမာ အဂၤလိပလ
္ မ
ူ ်ိဳးနာမည္ကို ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ အဂၤလပ
ိ ္ (English) သည္ အဂၤေလ
(Angle) ကေနလာသည္။ မူရင္းအဂၤေလသည္ ယခု ဂ်ာမနီႏုင
ိ င
္ ံေတာင္ဘက္ ဒိန္းမတ္ႏုင
ိ င
္ ံ
နယ္စပ္အနီး ဂြ်န္လန္ကြၽန္းဆြယ္႐ွိ Angln အေဂၤလန္ေဒသ ကေနလာသည္။ ဥေရာပဘာသာ
အရင္းျမစ္မ်ားႏွင့္ ၾကည့္လွ်င္ အမ်ားအားျဖင့္ အဂၤေလသည္ အေကြ႕ bend ဟုအဓိပၸါယ္ရသည္။
ထိုေနရာႏွင့္ အဂၤလန္ႏင
ုိ င
္ ံသည္ North Sea ပင္လယ္တစ္ခု ခံထားၿပီး အကြာအေဝးႏွင့ဆ
္ ို
မိင
ု ္ေပါင္းေလးရာထက္မက ေဝးေနသည့္ ေနရာ၌ တည္႐ွိေနသည္။
အထက္ေဖၚျပထားသည့္ ေလာကနိယာမတရားျဖင့္ မြနလ

္ မ
ူ ်ိဳးနာမည္အေၾကာင္း အရင္ေလ့လာ
သြားမည္။ ေက်ာက္စာအေထာက္အထားမ်ားအရ ေအဒီ ေျခာက္ရာစုက ခမာေက်ာက္စာမွာ
www.monlibrary.com
မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးကို “ရမည္” (Raman, Rmman) ႏွင့္ ရာမည္ (Ramanya) ဟု ေတြ႕ရသည္။
ထိ႕ု ေနာက္ ေအဒီကိုးရာစုခန္႕တြင္ “ရာမဏ်” ဟု ေရးထိုးထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဂ်ာဗားကြၽန္း
မွ ေအဒီ ၁၀၂၁ ခုႏစ
ွ က
္ ေရးထိုးသည့္ ေက်ာက္စာမွာ “ေမꩦန္” (Rmen) ႏွင့္ ေမꩦေမန္ (Remen)
ဟု ေတြ႕ရသည္။ ပုဂံနန္းတည္ေက်ာက္စာမွာ “ေမꩦည္” (Rmeñ) ဟု ေတြ႕ရၿပီး ေအဒီ ၁၅ ရာစု
ဓမၼေစတီမင္းေက်ာက္စာက “မꩦန္” (Raman) ဟု ေတြ႕ရသည္။ ဘုရင့္ေနာင္ေခါင္းေလာင္းစာ (၆)
၌ “မန္” ဟု ေတြ႕ရသည္။ ယခုေခတ္က မြန္တို႕က “မန္” ဟုေခၚဆိုေသာ္လည္း ဦးေအာင္ေဇယ်
စစ္ေဘးဒဏ္ေၾကာင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္သြားေသာ မြန္လူမ်ိဳးတို႕သည္ “ရမန္” ဟု မိမလ
ိ မ
ူ ်ိဳးကို
မိမိတိ႕ု ေခၚဆိုေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ မည္သ႕ို ေျပာင္းလဲေသာ္လည္း “မ”အသံက အၿမဲ႐ွိလာခဲ့
သည္။ ၾသစၾတ႐ုိဘာသာစကားအုပစ ု င္အားလုံးက၊ မြန္၊ ခေမန္ (ေခဿန္/ខ្មែ រ,)၊ ယူနန္မွ ပုမန္
္ ဝ
(Pu’man) ႏွင့္ အိႏၵိယႏိင
ု ္ငံမွ မု႑လူမ်ိဳးတုိ႕သည္ “မ”အသံျဖင့္ ဆက္လက္႐ွိေသာ လူမ်ိဳး
နာမည္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ထိုအုပ္စုသည္ ပင္ရင္းအမည္မ်ား ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆ
သည္။
မြနတ
္ ု႕ိ သည္ လူကို ယခုေခတ္က (မှိဟ္/မနိဟ္) ဟု ေခၚသည္။ မနိဟ္ သည္ မြနေ
္ ဝါဟာရ
အစစ္မဟုတ္ သကၠတဘာသာ မႏုသ/မႏုၑ် ကလာသည့္ ေဝါဟာရျဖစ္သည္။ ေအဒီ (၆၀၀)
ခန္႕က လူကို မြန္တို႕က “မႛး” (မညီ) ဟု ေခၚသည္။ ထိုထက္ေစာေသာ ထိုေဝါဟာရကို
မသိႏိုင္ပါ။ “မႛး” ႏွင့္ “မနိဟ္” သည္ အသံျခင္း နီးစပ္မႈ႐ွိသည္။ သကၠတ မႏုၑ် သည္ ၾသစၾတ
႐ုိဘာသာအုပစ
္ ဝ
ု င္ မု႑လူမ်ိဳးမွ ေမြးစားသည့္ေဝါဟာရတစ္ခု ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ လားဟု ကြၽန္ေတာ္
စဥ္းစားမိသည္။
ဘာေၾကာင့္ မြန္ ဟု ေခၚသနည္း။ ဘယ္အခ်ိနက

္ စၿပီး ေခၚလာသနည္း။ လူေတြစဥ္းစားလာ
သည့္အခါ ကိုယ့္ထင္ရာထင္ခ်က္မ်ား ေပးၾကသည္။ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳး၏အဓိပၸါယ္ကုိ ပါဠိလို ယခုလို
စပ္ဆုထ
ိ ားေသးသည္ ကုသလ အကုသလ မနတိ ဇာနာတီတိ မနံ(ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈကို
သိတတ္နာလည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးဟု ေခၚသည္။) တခ်ိဳ႕ေနရာတြင္ ပဌမံ
ရတနတၲယံ မနတိ ဇာနာတီတိ မနံ။ (ရတနာသုံးပါးကို ပထမဦးဆုးံ သိတတ္ခဲ့လူမ်ိဳးကို မြန္
လူမ်ိဳးဟု ေခၚသည္။) ထိုပါဠိစစ
ီ ဥ္သူသည္ ဘာသာတရားကို ကိုးကြယ္ယုံၾကည္ၿပီး ယခုလို
ေျပာတာ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ အဓိပၸါယ္မန
ွ ္က မည္သူမွ် သိႏုင
ိ မ
္ ည္ မဟုတ္ပါ။ ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားသာ
ေပးႏိင
ု ္သည္။ ကြၽန္ေတာ္ထင္ျမင္ခ်က္က ေ႐ွးၾသစၾတ႐ုိဘာသာစကားအရ “လူ”ဟုအဓိပၸါယ္
႐ွိေသာ အေခၚအေဝၚတစ္ခက
ု ေန တေျဖးေျဖး ဆင့္ကဲဆင့္ကဲ ေျပာင္းေ႐ြ႕လာသည့္ နာမည္
အေခၚတမ်ိဳးသာျဖစ္သည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
တျခားလူမ်ိဳးမ်ားလည္း မိမယ
ိ ူဆခ်က္မ်ား မိမလ
ိ မ
ူ ်ိဳးနာမည္၏ အဓိပၸါယ္ကို ဖြင့္ဆိုၾကသည္။
ဥပမာ ရခိုင္လမ
ူ ်ိဳးေတြက အမ်ိဳးကို ေစာင့္တည္းသည့္လူမ်ိဳးျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ “ရကၡိတ”
ပါဠိေဝါဟာရကေန “ရကၡိဳင္/ရခိုင္” ဟုေခၚသည္။ ထိုဖြင့္ဆုခ
ိ ်က္ စေျပာသည့္သူသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳး
မပေပ်ာက္ေအာင္ ႏႈိးေဆာ္သည့္ သေဘာျဖင့္ ဆိထ
ု ားျခင္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
နာဇီဂ်ာမန္တု႕ိ အျမင္အရ ဂ်ာမန္လမ

ူ ်ိဳးတို႕သည္ အရိယံလူမ်ိဳးေခၚ ျမင့္ျမတ္သည့္ လူမ်ိဳးတို႕မွ
ဆင္းသက္လာသည္ဟု ဆိသ
ု ည္။ နာဇီမဟာလူမ်ိဳးႀကီးဝါဒအတြက္ သမိုင္းသုေတသန
တီအိုရီေရးထုတ္သူ Hans F. K. Günther က သူစာအုပ္ “Rassenkunde des deutschen
Volkes (1922) သိပန
ၸံ ည္းျဖင့္ ေလ့လာထားေသာ ဂ်ာမန္လမ
ူ ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း” ၌ ယခုလို
ေဖၚျပထားသည္။ ဥေရာပ႐ွိ အရိယံလမ
ူ ်ိဳးစု (၅) စု ႐ွိသည္။ ၎င္းတို႕မွာ ေနာဒိစ္အုပ္စု
(Nordic)၊ ေမဒိတာရိယံအုပ္စု (Mediterranean)၊ ဒိနာရစ္အုပ္စု (Dinaric)၊ အယ္လဘိုင္အုပစ
္ ု
(Alpine)၊ အေ႐ွ႕ေဘာ္ဒစ္အုပ္စု (East Baltic) မ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး ထိုအုပ္စအ
ု ထဲမွာ ေနာဒိစ္အုပ္စု
သည္ ျမင့္ျမတ္ဆံးု အုပ္စု ျဖစ္သည္။ သိ႕ု ေသာ္ ေနာဒိစ္ရဲ႕ အေမြအႏွစသ
္ ည္ ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးတို႕၌
အမ်ားဆုံး႐ွိသည္။ သူဆုလ
ိ ိုတာကေတာ့ ဥေရာပ၌ ႐ွိေသာ လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးက
အျမင့္ျမတ္ဆံးု လူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ေနာက္ၿပီး ဂ်ဴးလူမ်ိဳးတို႕သည္ အရိယံလူမ်ိဳး၌ မပါဝင္ပါ။
အရိယံမဟာလူမ်ိဳးအႏြယ္ (Aryan Herrenvolk /Aryan master race) အျမင္ကို
လက္ခထ
ံ ားေသာ ထိုအခ်ိနက
္ ဂ်ာမန္ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနအဖြဲ႕တို႕က ဂ်ာမန္လူမ်ိဳးသည္
အရိယံအႏြယ္အထဲ၌ ျမင့္ျမတ္ဆံးု လူမ်ိဳး ျဖစ္ေၾကာင္း၊ အာရိယံလူမ်ိဳးသည္ မူလက
ယခုအိႏယ
ၵိ ႏိုင္ငံ ေျမာက္ပုင
ိ း္ ေဒသမွ ျဗဟၼာမင္း၏ အမ်ိဳးအႏြယ္ျဖစ္ေၾကာင္း သုေတသန
အေထာက္အထား အခ်က္အလက္မ်ိဳးစုံ ေဖၚထုတေ
္ ရးသားခဲ့သည္။ ထိုအျမင္ေၾကာင့္ ဒုတိယ
ကမၻာစစ္ျဖစ္ခ့ၿဲ ပီး လူ သန္း ၆၀ ခန္႕ ေသဆုံးခဲ့သည္။
ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြလည္း ဘာေၾကာင့္ ျမန္မာဟု ေခၚဆိုသည့္အေၾကာင္းကို အမ်ိဳးမ်ိဳးေျပာလာ

ၾကသည္။ ေ႐ွးျမန္မာတို႕သည္ ျမင္းစီးၿပီး စစ္တိုက္တယ္ဆုၿိ ပီး ျမန္လည္းျမန္သည္ မာလည္းမာ
သည္အ
့ တြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာ ဟု ေခၚသည့္ အဓိပၸါယ္ကို ဖြင့္ဆိခ
ု ဲ့ဘူးသည္။ ဒါက ျမန္မာတို႕
စိတဓ
္ ါတ္ထက္ျမက္ရန္ ရည္႐ြယ္ၿပီး ဖြင့ဆ
္ သ
ို ည့္ ဖြင့ဆ
္ ိုခ်က္တခု ျဖစ္သည္။ ဦးတိေလာက
ျပဳစုထားသည့္ ပ႑ိတေဝဒနိယဒီပနီက်မ္၌ “ငါတိ႕ု ဗဟၼာဇာတ္ကြဲစအခါ ေ႐ွးဦစြာေသာ ပညာ႐ွိ
အာဒိပရ
ု ိသတိ႕ု သည္ မိမိတို႕ အမ်ိဳးဇာတ္ကို ႀကီးပြားေစျခင္းငွာ ေကာင္းျမတ္ေသာ အမည္နာမ
ျဖစ္ေစျခင္းငွာ ငါတို႕၏ အမ်ိဳးဇာတ္သည္ တစ္ေန႕တျခား စည္ကားႀကီးပြားတတ္၏။ ထို႕ေၾကာင့္
www.monlibrary.com
ဗဟၼာဟု တြင္ေစသတည္းဟု အမည္မည

ွ ့္ၾကေလကုန္၏။” ျဗဟၼာမင္း၏ အမ်ိဳးအႏြယ္ျဖစ္သည့္
အတြက္ေၾကာင့္ ဗဟၼာ ဗမာလူမ်ိဳးဟု ေခၚသည္။ ဗမာက ကိုလန
ို ီတို႕ ေခၚသည့္အေခၚျဖစ္သည့္
အတြက္ေၾကာင့္ “ဗမာ” ထက္ “ျမန္မာ” က ပိႏ
ု ွစ္သက္လာသည့္အခါ ျဗဟၼာ - ျမဟၼာ - ျမမၼာ -
ျမံမာ - ျမန္မာ ဟူ၍လည္းေကာင္း။ ယခု ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈကို ျမတ္ႏိးု သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာ
ႏွင့္ ပ်ဴသည္ တမ်ိဳးတည္းျဖစ္ေၾကာင္း ရည္႐ြယ္ခ်က္ျဖင့္ ျဗဟၼာ၊ ျဗဳဟၼာ၊ ျဗံဳမ္မာ၊ ျဗံဳမွာ၊
ျပဳမ္မာွ ၊ ျပဳမွာ၊ ျပဳ၊ ပ်ဳ၊ ပု ဟူ၍လည္းေကာင္း ေျပာလာျပန္သည္။ ခရစ္ ၁၁၀၂ ၌ ေရးထိုးထား
ေသာ မြန္ေက်ာက္စာမွာ ျမန္မာလူမ်ိဳးကုိ “မိမꩦာ” ဟု ေရးထားသည္ “မိရ္” က “ဗ” ျဖစ္သြားၿပီး
ျမန္မာလူမ်ိဳးကို ယခုေခတ္မြန္ေတြက “ဗမာ (ဗမယ္)” ဟု ေခၚသည္။
“လူ၊ လူမ်ိဳး၊ အမ်ိဳး” ျမန္မာေဝါဟာရသည္ ေ႐ွးေခတ္တဘ

ိ က္ (Old Tibetan) တို႕က “မ်ိ /
myi” ဟုေခၚသည္။ “မ်ိ” သည္ ေ႐ွးေဟာင္းတိဘက္တဘ
ို ားမား (Proto-Tibeto-Burman) *mî
(မီး) ကေနလာသည္ (Beckwith,2002:134)။ ဤအခ်က္ကိုေထာက္၍ ေ႐ွးမြနတ
္ ု႕ိ က ျမန္မာတို႕
ကို “မိမꩦာ” (အသံထြက္ - မီးမယ္) ဟု ေခၚသည့္အေခၚသည္ ျမန္မာတို႕၏ မူရင္းနာမည္
ိ သ
္ ည္။ အဓိပၸါယ္က တျခားမဟုတ္ပါ။ “လူ” သိ႕ု မဟုတ္ “လူမ်ိဳး” ျဖစ္သည္။
ပ်ဴ ႏွင့္ပအိုဝ္း
ယခု ျမန္မာႏိင
ု ္င႐
ံ ွိ တိုငး္ ရင္းသားမ်ား၌ ပအိုဝ္းလူမ်ိဳးသည္ ပ်ဴႏွင့္ အနီးစပ္ဆံးု လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး
ိ မ
္ ည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ ယူဆခဲသ
့ ည္။ ပအိုဝ္းလူမ်ိဳးကို အမ်ားအားျဖင့္ မြနတ
္ ုိ႕က “တံငသ
္ ူ
(Tong Sû/ေတာင္စူး) ဟု ေခၚသည္။ “တံငသ
္ ”ူ မြနအ
္ သံကို ျမန္မာတို႕က “ေတာင္သူ” ဟု
ေခၚသည့္အခါ ေတာင္ေပၚမွာ ေနထိုင္သည့္သူ ဟု အဓိပၸါယ္ရသြားသည္။ ထိုျမန္မာအသံ၏
အဓိပၸါယ္ထြက္မေ
ႈ ၾကာင့္ ပအိုဝ္းတို႕ကို “တံင္သ”ူ ေခၚသည့္အခါ မႏွစ္သက္ၾကပါ။ အမွနက
္ ာ ယခု
ေခတ္မြန္အေခၚ “တံငသ
္ ူ”သည္ ျမန္မာေဝါဟာရ “ေတာင္သူ” မဟုတ္၊ ပုဂေ
ံ ခတ္ မြန္ေက်ာက္စာ
မွ ေတြ႕ရသည့္ “တိရ္စုလ္” ကို ဆိုလိသ
ု ည္ဟု ထင္ျမင္သည္။ ထိုအခ်က္ကို ၾကည့္ၿပီး ပ်ဴသည္
ပအိုဝး္ ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္ သို႕မဟုတ္ ပ်ဴႏွင့္ အနီးစပ္ဆံးု လူမ်ိဳးသည္ ပအိုဝ္းသာ ျဖစ္ႏင
ို ္မည္ဟု
ကြၽန္ေတာ္ယူဆလာသည္။
ထိုကြၽန္ေတာ့္၏ ယူဆခ်က္ (hypothese) ကို ပိုမိုသ႐

ိ ွိရန္ ပအိုဝ္းလူမ်ိဳးဓေလ့ထံးု စံ
သမိင
ု ္းေၾကာင္းမ်ားကို အင္တာနက္မွ ဖတ္႐ႏ
ႈ င
ုိ ေ
္ သာ္လည္း ပအိုဝ္းဘာသာစကားအေၾကာင္းကို
ေသေသခ်ာခ်ာေလ့လာၿပီး ေရးသားခဲ့သည့္ စာမ်က္ႏာွ က မ႐ွိသေလာက္ပါ။ ဥပမာ ပအိုဝး္ -
www.monlibrary.com
ႏိင
အဂၤလိက္/ျမန္မာအဘိဓါန္၊ သို႕မဟုတ္ အဂၤလိက္/ျမန္ - ပအိုဝး္ အဘိဓါန္မ်ား ကြၽန္ေတာ္ မေတြ႕ရ

ပါ။ ေနာက္ၿပီး ကိုယ္တိုင္ကြင္းဆင္းရန္လည္း အေျခအေနက မေပးခဲ့ေပ။ ခြနေ
္ ဌးလႈိင္ ထံမွ
ရ႐ွိသည့္ အ႐ွငပ
္ ညာသီရိ (က်ံဳေစာင့္) ျပဳစုထားေသာ “ပအိုဝ္း တိုငး္ ရင္းသားမ်ား၏
ယုံၾကည္ကိုးကြယ္မႈ ႏွင့္ ဓေလ့ထံးု စံမ်ား” စာအုပ္ တစ္အုပ္သာ ေတြ႕ရသည္။ ထို႕ေၾကာင့္
ကြၽန္ေတာ္၏ ယူဆခ်က္သည္ အေျဖမွန္ မျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ သးေၾကာင္း ဆက္လက္ေလ့လာရန္
လုိေသးေၾကာင္း ေျပာလိုသည္။
အ႐ွငပ
္ ညာသီရိစာအုပ၌
္ ေမာင္ခြနႏ
္ ြယ္(အင္းေလး)က ပအိုဝ္းမ်ိဳးႏြယ္စုေပါင္း (၁၅) မ်ိဳး႐ွိသည့္
အေၾကာင္း၊ တၾကည္ (ဖါက္ရဲဒံ)ု က ပအိုဝ္းမ်ိဳးႏြယ္စ ၂၄ စု ႐ွိသည့္အေၾကာင္း ေဖၚျပထားသည္
(သီရိ၊ ၀၇၊ ၇၂-၇၃)။ ပအိုဝး္ သည့္ ကရင္ႏင
ွ ့္ ဘာသာစကား နီးစပ္သည့္အေၾကာင္းကို
ေဖၚျပထားသည္။ ဘာသာစကားေဗဒ၌လည္း တိဗက္တုဘ
ိ ားမားဘာသာစကားအႏြယ္မ်ား၌
ဘာသာစကားအုပစ
္ မ
ု ်ား ျပန္ခြဲသည့္အခါ စေကာ္၊ ပိးု ႏွင့္ ပအိုဝ္းတို႕သည္ ကရင္အုပစ
္ ု
(Karenic)ဟု သတ္မွတ္ထားသည္။
ပအိုဝး္ ရာဇာဝင္၌လည္း “ပအိုဝး္ အစ သထုံက” ဟု ယခုလို ေဖၚျပထားသည္။ “ပအိုဝ္း

တုိငး္ ရင္းသားမ်ား သထုံတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ေသာ အခ်ိနမ
္ ွာ ဘီစီ ၆-ရာစု ဝန္းက်င္တြင္
ျဖစ္သည္။ ထိ႕ု ေနာက္ သုဝဏၰဘူမိသထုံျပည္ကို တည္ေထာင္ၾကၿပီး၊ မင္းဆက္ ၁၅၈ ဆက္
အုပ္ခ်ဳပ္ခ့သ
ဲ ည္။ သုဝဏၰဘူမတ
ိ ြင္ ဗုဒၶဘာသာထြန္းကားစဥ္ ထင္႐ွားေသာ ပအိုဝ္းမင္းမွာ
သူရိယစႏၵာမင္းျဖစ္သည္။ သူရိယစႏၵာမင္းသည္ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄ ခုတြင္ နန္းတက္လ်က္၊
သမိင
ု ္းတြင္ ထင္႐ွားေသာ ေ႐ႊစာရံေစတီေတာ္ႀကီးကို တည္ခ့ၿဲ ပီး ပအိုဝး္ အေရာင္ ထြန္းေျပာင္
ေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည့္ မင္းတပါး ျဖစ္သည္ (သီရိ၊ ၀၇၊ ၂၉)။ သူရိယစႏၵာမင္း ေမြးပြားသည့္
ေန႕ျဖစ္သည့္ တေပါင္းလျပည့္ေန႕ကို ပအိုဝး္ အမ်ိဳးသားေန႕ဟု ယခုေခတ္ ပအိုဝ္းလူမ်ိဳးတို႕က
သတ္မွတ္ၿပီး ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ပအိုဝး္ အမ်ိဳးသားေန႕ကို က်င္းပလာခဲ့သည္။ စာအုပ၌
္ သထုံျပည္
ႀကီးသည္ ပအိုဝ္းလူမ်ိဳးတို႕ ထူေထာင္ထားသည့္ၿမိဳ႕ဟု ေသေသခ်ာခ်ာ ေဖၚျပထားေသာ္လည္း
သထုံျပည္ႀကီး ပ်က္စီးသည့္ေနရာ၌ မႏူဟာမင္းသည္ မည္သည့္လူမ်ိဳးျဖစ္သည္ကို ေသေသ
ခ်ာခ်ာ ေဖၚထားျခင္း မ႐ွိပါ။ ဆိုလိုသည့္သေဘာက သထုံၿမိဳ႕ေနရာ၌ ပအိုဝ္းတို႕ အရင္ဆုံး
ေရာက္႐ွိ ျမိဳ႕ျပတည္ေထာင္ၿပီး ေနာင္ကာလတြင္ မြန္တိ႕ု ဝင္သိမး္ သည့္သေဘာ ျဖစ္သည္။
ပအိုဝး္ တိ႕ု ႐ွမး္ ျပည္ေတာင္ပုင

ိ း္ သို႕ ေျပာင္းေ႐ြ႕ေနထိုင္ျခင္းအခန္း၌ သထုံျပည္ကို ပုဂံျပည္႐ွင္
ဘုရင္အေနာ္ရထာ တိုက္ခိုက္၍ သိမး္ ပိက
ု ္ၿပီးေနာက္ မႏူဟာမင္းႏွင့္တကြ အတတ္ပညာ႐ွငမ
္ ်ား၊
www.monlibrary.com
ပိဋကတ္က်မ္းဂန္တတ္ သံဃာေတာ္မ်ားကို ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားၿပီးသည့္ေနာက္တြင္

သထုံျပည္သည္ အုပခ
္ ်ဳပ္သူ ကင္းမဲ့လ်က္႐ွိ၏။ သထုံျပည္တြင္ ေနထိုင္လ်က္ က်န္႐ွိေသာ
ပအိုဝး္ တိုငး္ ရင္းသားတိ႕ု သည္လည္း မိမိတို႕အႏွစႏ
္ ွစ္အလလ ေနထိုင္ခ့ေ
ဲ သာ ထီးနန္းလည္း
က်ဆုံးၿပီး သာသနာလည္း ကြယ္ၿပီျဖစ္၍ အားကိုးရာမဲ့ၾကၿပီး ဝါးအစည္းေျပသကဲ့သို႕
ျဖစ္ေန၏။ ထို႕ေၾကာင့္ သုဝဏၰဘူမိသထုံေျမမွ လွည္းကိုးစီး၊ ေရကိုးထမ္းကိုယူ၍ ေရၾကည္ရာ
ျမက္ႏရ
ု ာကို ႐ွာရန္ သထုံျပည္ကို စြန႕္ ခြာခဲ့ၾကပါသည္ (သီရိ၊ ၀၇၊ ၄၀)။
သထုံၿမိဳ႕ႏွင့္ သထုံၿမိဳ႕အနီးတဝိုက္၌ ေတြ႕ရသမွ် ေက်ာက္စာ ကမၺည္းစာမ်ားသည္ မြနဘ

္ ာသာ
ႏွင့္ မြန္အကၡရာပါဠိစာမ်ား ျဖစ္ေနသည့္အခ်က္မ်ားကို ေထာက္႐ႈၿပီး သထုံ၌ မြနတ
္ ု႕ိ ေဒသျဖစ္ခ့ဲ
သည့္အေၾကာင္းကို ေျပာႏိုင္သည္။ သို႕ေသာ္ ပအိုဝ္းလူမ်ိဳးမ်ားလည္း သထုံကို မိမိတုိ႕ဘူမိ
နက္သန္ေနရာျဖစ္သည့္အေၾကာင္းကို မိမိတို႕ ေဘးဘီဘင္ဆက္တို႕က ဆုလ
ိ ာခဲ့သည့္အခ်က္မ်ား
ကိုလည္း ဥေပကၡာ မျပဳထုိက္ေပ။ ပအိုဝ္းသည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ လားဟု ကြၽန္ေတာ့္၏
ယူဆခ်က္ကို ၾကည့္ၿပီး ပ်ဴတို႕သေရေခတၲရာ ပ်က္စီးၿပီးေနာက္ မြန္တို႕သထုံျပည္ႀကီး၌
ခိက
ု ိုးေနရသည္။ ႏွစ္ေပါင္းအေတာ္ၾကာၾကာ မြန္တ႕ို ႏွင့္အတူ ေနထိုင္လာၿပီးေနာက္ ေနာက္ဆံးု
သထုံျပည္ပါ ပုဂလ
ံ က္ေအာက္သို႕ က်ေရာက္ၿပီးေနာက္ မြနတ
္ ုိ႕ဒုကၡေရာက္သလို သူတို႕လည္း
ေဘးအႏၲရာယ္ကေန တိမး္ ေ႐ွာင္ရသလားဟု ကြၽန္ေတာ္စဥ္းစားမိသည္။ ဒါမွမဟုတ္ ပ်ဴလူမ်ိဳး
သည္ သေရေခတၲရာႏွင့္ တျခားေသာ ေနရာ၌ ေနထိုင္ခ့ၿဲ ပီး ပ်ဴႏွင့္ အမ်ိဳးႏြယ္တူ ပအိုဝး္ လူမ်ိဳး
တို႕သည္ မြနတ
္ ု႕ိ ႏွင့္အတူ သထုံျပည္ႀကီးေအာက္မာွ ေနထိုင္ခ့သ
ဲ ည္လည္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
ဤအခ်က္သည္ သုေတသနသက္ေသ လုံးဝမ႐ွိဘဲ စဥ္းစားသည့္အခ်က္တစ္ခုသာ ျဖစ္သည္။
ပ်ဴေတြ တကယ္ဘဲေပ်ာက္ကြယ္ၿပီးလား၊ မည္သည့္လူမ်ိဳးႏွင့္ ပိမ

ု န
ို ီးစပ္သလဲ စသည့္ ေမးခြန္
မ်ားျဖင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႕ မေမြးခင္ကတည္းကပင္ ေ႐ွးသုေတသီတို႕က ေလ့လာခဲ့သည္ကို
ကြၽန္ေတာ္တို႕ ေတြ႕ရသည္။ သုေတသီမ်ားအနက္ Robert Shafer က ၁၈၅၈ ႏွစ္ ေလာက္က
Mason ေရးသည့္စာမွာ ကရင္တု႕ိ က သူတိ႕ု လူမ်ိဳးသည္ ျပည္ၿမိဳ႕ အေ႐ွ႕ဘက္႐ွိ ေတာင္ငူ
ကေနလာသည္ဟု ဆိုသည္။ ေတာင္ငဆ
ူ ိုသည္မာွ ပ်ဴလူမ်ိဳးတုိ႕၏ အလယ္ဗဟုိေနရာျဖစ္သည္။
ထိုေၾကာင့္ ပ်ဴသည္ ကရင္အုပ္စုထဲက လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး ျဖစ္ႏုင
ိ လ
္ ားဟု ေလ့လာခဲ့သည္။ ျမေစတီ
ေက်ာက္စာမွ ပ်ဴေဝါဟာရ ၂၂ လုံးကို ယူၿပီး ကရင္စကားႏွင့္ သူႏိင
ႈ း္ ျပထားသည္။ သို႕ေသာ္
သူရ႕ဲ ေနာက္ဆံးု ဆုးံ ျဖတ္ခ်က္က Karenic has lost prefixes preserved in Pyu, but some
Karenic languages preserve traces of final nasals lost in Pyu. Consequently Pyu
cannot be considered the ancestor of the Karenic languages, but rather as
www.monlibrary.com
ႏိင
perhaps their closest relative. “ကရင္အုပ္စုစကားသည္ ပ်ဴသဒၵါတည္ေဆာက္ပံႏ

ု ွင့္ မတူညီ
ၾကပါ။ သို႕ေသာ္ ကရင္အုပ္စုဝင္ ဘာသာစကားတခ်ိဳ႕က ေပ်ာက္ဆံးု သြားေသာ ပ်ဴသဒၵါ
တည္ေဆာက္ပံု အနည္းငယ္ က်န္ေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထိုေၾကာင့္ ပ်ဴသည္ ကရင္အုပ္စု
တို႕၏ ဘိုးေဘးဘီဘင္ ဘာသာစကားေတာ့ မျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ တာ့ပါ။ သို႕ေသာ္ သူတိ႕ု ႏွင့္ အနီးစပ္ဆံးု
လူမ်ိဳးစုက ပုမ
ိ ို ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္” (Sharfer,43:366) ဟု ေဖၚျပထားသည္။
ပ်ဴ၏ေဝါဟာရတခ်ိဳ႕သည္ ခ်င္းစကားႏွင့္ နီးစပ္မႈ႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ပ်ဴသည္ ခ်င္းအုပ္စု

ဝင္ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္းကိုလည္း ေျပာသူ႐ွိသည္။ သို႕ေသာ္ ေသေသခ်ာခ်ာေလ့လာသည့္အခါ
ပ်ဴသည္ ခ်င္းအုပ္စု၏ ဘိုးေဘးဘီးဘင္ဘာသာစကားေတာ့ မျဖစ္ႏင
ို ္ေတာ့ပါ။
ဤအခ်က္ကိုေထာက္ၿပီး တိရ္စလ
ု ္ ကေန တံငသ
္ ူ/ေတာင္သူ ျဖစ္သြားသည္ဟူေသာ အခ်က္ကို
ရာႏႈံးျပည့္ မေျပာႏိုင္ေသာ္လည္း ပ်ဴ ႏွင့္ ပအိုဝ္း သည့္ ဘာသာစကား နီးစပ္သလို လူမ်ိဳးနာမည္
လည္း နီးစပ္မည္ဟု ေျပာႏိုင္သည္။
နိဂုံး
ေတြ႕႐ွိခဲ့သည့္ ပ်ဴေက်ာက္စာမ်ားမွ စကားေဝါဟာရမ်ားကို ေထာက္ၿပီး ပ်ဴတို႕သည္ ယခုလက္႐ွိ

ု ္ငံ႐ွိ တျခားေသာ တိုငး္ ရင္းသားမ်ားျဖစ္သည့္ ျမန္မာ၊ ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ကယား၊
ပအိုဝး္ ႏွင့္ အမ်ိဳးအႏြယ္တူ တိဗက္တိုဘာမင္ဘာသာစကားအုပ္စုဝင္ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။
ပ်ဴတိ႕ု သည္ ဘီစီ (၂) ရာစု ခန္႕တြင္ ျမန္မာျပည္သ႕ို တေျဖးေျဖးဝင္ေရာက္လာၿပီး ေအဒီ (၄)
ရာစုေလာက္တြင္ ဗိႆႏိုးၿမိဳ႕ကိုလည္းေကာင္း၊ ေအဒီ (၅) ရာစုေလာက္တြင္ သေရေခတၲရာ
ၿမိဳ႕ကိုလည္းေကာင္း၊ ေအဒီ (၆) ရာစုေလာက္တြင္ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ကိလ
ု ည္းေကာင္း အသီးသီး
ထူေထာင္ႏုင
ိ ခ
္ ၾဲ့ ကသည္။ ပ်ဴတို႕သည္ ေ႐ွးမြနတ
္ ု႕ိ ေနထိုင္လာခဲ့သည့္ ေဒသအၾကား၌ ျမိဳ႕ျပမ်ား
ထူေထာင္ခ့သ
ဲ ည့္အတြက္ေၾကာင့္ မြန္ႏွင့ပ
္ ်ဴတိ႕ု သည္ မ်ိဳးႏြယ္ျခင္း မတူေသာ္လည္း
ဘာသာစကား ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ေပါင္းကူးမႈ ႐ွိလာသည္။
ေအဒီ (၄၀၀) ခန္႕တြင္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕သည္ ကဒဗအိႏယ

ၵိ အကၡရာကို ယူၿပီး မိမဘ
ိ ာသာစကားႏွင့္
ကိုက္ညီေအာင္ ပ်ဴစာကို စတင္ေရးသားလာသည္။ ပ်ဴစာသည္ သတ္ပံမ
ု ႐ွိ ဗ်ည္းႏွင့္သရ
ေပါင္းထားေသာစာလုံးကို အသံ (၈) မ်ိဳး႐ွိေသာ သေကၤတျဖင့္ ေရးသားလာသည္။ ဗုဒၶဘာသာ
ထြန္းကားလာသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ပိဋကတ္သုံးပုက
ံ ို အိႏယ
ၵိ ေတာင္ပိုင္းအကၡရာ (ဝါ) မြန္တို႕ေမြးစား
www.monlibrary.com
ေသာအကၡရာျဖင့္ ေရးသားလာသည္။ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕လည္း ဗုဒၶဘာသာကို ကိုးကြယ္ယုံၾကည္သည့္

လူမ်ိဳး ျဖစ္သည့္အေလ်ာက္ ထိုမြန္အကၡရာျဖင့္ ေရးသားထားေသာ ပိဋကတ္ေတာ္ကိုလည္း
အသုံးျပဳလာခဲ့သည္။ မိမတ
ိ ုိ႕ကိုယ္ပိင
ု အ
္ ကၡရာမ်ားျဖင့္လည္း ပါဠိစာကို ႀကိဳးစားၿပီး ေရးသားခဲ့
သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ပ်ဴတို႕ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ား၌ ပ်ဴအကၡရာ ႏွင့္ ေ႐ွးမြန္အကၡရာ
ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စား ႐ွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ေတြ႕ရသမွ် ပ်ဴကမၺည္းစာမ်ားသည္ ျမေစတီေက်ာက္စာမွအပ က်န္သည့္ေက်ာက္စာမ်ားသည္

ေသေသခ်ာခ်ာ အဓိပၸါယ္ ႐ွငး္ ျပႏိုငေ
္ သာသူ မ႐ွိေသးပါ။ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕သည္ ေပ်ာက္ကြယ္သြား
ၿပီးဟု သတ္မွတ္ထားေသာ္လည္း ထိုတန္းဖိႀု ကီးလွသည့္ ေ႐ွးလူသားတို႕ အေမြမ်ားကို ေဖၚထုတ္
ထိန္းသိမး္ ႏိင
ု ္ရန္ ပ်ဴလူမ်ိဳး အနည္းငယ္ သို႕မဟုတ္ တျခားပုံ တျခားနည္းျဖင့္ က်န္႐ွိေနေသး
သလားဟူေသာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖင့္ သုေတသီတို႕က ေလ့လာေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ ယခုျမန္မာ
ႏိင
ု င
္ ံ႐ွိ တိုငး္ ရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၌ ပအိုဝ္းလူမ်ိဳးသည္ ပ်ဴႏွင့္ အနီးစပ္ဆးုံ ေဆြမ်ိဳးျဖစ္သည္ဟု
သတ္မွတ္ထားေသာ္လည္း ပ်ဴသည္ မည္သည့္ဘာသာ၏ ဘိုးေဘးဘီးဘင္ဘာသာစကားျဖစ္
သည္ကို မေတြ႕ရေသးေၾကာင္း သိရသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ျမန္မာစာအေၾကာင္း
ျမန္မာစာ ျဖစ္ေပၚလာပုံ
ပုဂံတြင္ အေနာ္ရထာမင္းသည္ မြနဘ

္ ာသာ၊ ပါဠိဘာသာႏွင့္ သကၠတဘာသာ သုံးမ်ိဳးစလုံးကို
ေရးခဲသ
့ ည္။ ပါဠိႏင
ွ ့္ မြနစ
္ ာကို မြနအ
္ ကၡရာျဖင့္ ေရးသည္။ သကၠတဘာသာကို နာဂရီအကၡရာျဖင့္
ေရးသည္။ သကၠတပါဠိေရာ၍လည္း ေရးသည္။ နာဂရီအကၡရာသည္ ရခိုင္ျပည္မွ လာပါသည္။
ျမန္မာဘာဘာ ကမၺည္းစာမ်ားကို အေနာ္ရထာလက္ထက္မွ က်န္စစ္သားလက္ထက္အထိ

မေတြ႕ရေသးေစကာမူ က်န္စစ္သား၏ သားေတာ္ ရာဇကုမာရ္မင္းသားႀကီး ေရးထိုးခဲ့ေသာ
(ေလး) ဘာသာ ျမေစတီေက်ာက္စာသည္ ပထမဦးဆုးံ ေတြ႕ရေသာ ျမန္မာစာ ျဖစ္ပါသည္။
ျမေစတီေက်ာက္စာ ေလးဘာသာသည္ ပ်ဴဘာသာက ပ်ဴအကၡရာျဖင့္ ေရးသားထားၿပီး မြန၊္
ျမန္မာ ႏွင့္ ပါဠိ သုံးဘာသာသည္ မြန္အကၡရာျဖင့္ ေရးသားထားသည္။ ေနာက္ၿပီး ေလာကထိပ္
ပန္ဂ၌
ူ မူ မြနတ
္ စ္ဝက္ ျမန္မာတစ္ဝက္ ေရးသားျပန္သည္။ အကၡရာမွာ တစ္မ်ိဳးတစ္စားသာ
ျဖစ္သည္။ ျမန္မာစာသည္ နာဂရီအကၡရာ မဟုတ္၊ ပ်ဴအကၡရာ မဟုတ္၊ မြနအ
္ ကၡရာသာ
ျဖစ္ေနပါသည္။ ထိုေၾကာင့္ ျမန္မာစာသည္ မြနအ
္ ကၡရာကို ယူၿပီး တီထြင္ထားသည္ဟု
ေသခ်ာစြာ ေျပာႏိုင္သည္။ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ မေရးမီက ျမန္မာမင္းမ်ားသည္ မြနဘ
္ ာသာျဖင့္
မ်ားစြာ ေရးခဲ့သည္ကို ပုဂံေခတ္မွ ေတြ႕ရသည့္ မြနေ
္ က်ာက္စာမ်ား သက္ေသျပေနသည္။
ျမန္မာသည္ ပ်ဴတိ႕ု လိုဘဲ တိဗက္တို-ဘားမား ဘာသာစကားစုမွ ဆင္းသက္လာသည့္ လူမ်ိဳး

တစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည့္အေလွ်ာက္ ပ်ဴတိ႕ု လိုဘဲ ျမန္မာစကားမွာလည္း အသံေျပာင္းစနစ္ (သံ႐ွည္၊
သံတ၊ို သံေလး) ႐ွိသည္။ သိ႕ု ေသာ္ ျမန္မာတိ႕ု က မိမိဘာသာစကားမ်ိဳးႏြယ္တူ ပ်ဴတိ႕ု စာေရးစနစ္
ကို မယူဘဲ မြန္တ႕ို မွ နည္းလမ္းကို ယူၿပီး ျမန္မာစာကို ဖန္တးီ ခဲ့သည့္အတြက္ေၾကာင့္
ေ႐ွးျမန္မာစာ၌ အသံေျပာင္းစနစ္ မ႐ွိေပ။ ေ႐ွးေဟာင္း မြနေ
္ က်ာက္စာမွ ေတြ႕ရသည့္
(ေဂါးဟ္/ေဂါး) သည္ သံ႐ွည္သေကၤတျပသည့္ ျမန္မာ ဝစၥႏစ
ွ လ
္ ံးု ေပါက္(း) မဟုတ္၊ ဟသတ္ရဲ႕
အတိုေကာက္ျဖစ္သည္။ ေနာက္မွ ျမန္မာတိ႕ု က မြနတ
္ ု႕ိ စာေရးစနစ္ျဖင့္ မိမိတိ႕ု ဘာသာစကားကို
ျဖည့္ဆည္းေပးႏုင
ိ ္ျခင္း မ႐ွိသည္ကို သိလာၿပီးေနာက္ အသံ႐ွည္အတြက္က ေသးေသးတင္ (- ံ)၊
အသံတိုအတြက္က ေအာက္ျမစ္ (- ့)၊ အသံေလးအတြက္က ဝစၥႏစ
ွ လ
္ ံးု ေပါက္ (- း) စသည္ျဖင့္
အသံေျပာင္းသေကၤတမ်ားကို ဖန္တးီ လိုက္သည္။
www.monlibrary.com
ျမန္မာတိ႕ု က မြနတ
္ ု႕ိ စာေရးနည္းကို ယူရသည္အ
့ ေၾကာင္းက အေၾကာင္းမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
ပထမဦးဆုးံ ပုဂ၌
ံ စာေပက်မ္းဂန္တတ္ေျမာက္သူအထဲမွာ မြနတ
္ ု႕ိ က ပ်ဴတိ႕ု ထက္ မ်ားေန
သည္က တေၾကာင္း၊ မြန္စာသည္ သူတိ႕ု ေခတ္ သူတိ႕ု အခါ၌ ႏိင
ု င
္ ေ
ံ ရး၊ ဘာသာေရး၊ လူမႈေရး ႏွင့္
လက္မပ
ႈ ညာေရး ႏွင့္ဆိုင္ေသာ ေဝါဟာရမ်ားကို လုံေလာက္စြာ ႐ွိေနသည္က တေၾကာင္း၊
ပိဋကတ္သးုံ ပုက
ံ ို မြနအ
္ ကၡရာ (ဝါ) အိႏၵိယေတာင္ပုင
ိ း္ အကၡရာျဖင့္ အျပည့္ ေရးသားထားသည္က
တေၾကာင္း၊ ေနာက္ၿပီး မြနအ
္ ကၡရာသည္ ပ်ဴအကၡရာထက္ ေရးသားရာ၌ ပုိမိုလြယ္ကူမႈ
႐ွိေနသည္က တေၾကာင္း ထိုအေၾကာင္းမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ျမန္မာတိ႕ု သည္ မြနအ
္ ကၡရာ ႏွင့္
မြနသ
္ တ္ပမ
ုံ ်ားကို ယူၿပီး မိမိတု႕ိ ၏ ျမန္မာစာကို ဖန္တးီ ခဲ့သည္၊ (သိ႕ု မဟုတ)္ မြနသ
္ ုခမိနမ
္ ်ားက
ျမန္မာတိ႕ု အတြက္ မိမိအကၡရာ ႏွင့္ သတ္ပစ
ုံ နစ္မ်ားကို ယူၿပီး ျမန္မာစာကို ဖန္တးီ ေပးသည္
ကိုလည္း ေျပာႏိုင္သည္။
ျမန္မာစာ စေပၚလာၿပီးေနာက္ ပုဂမ

ံ ာွ တေျဖးေျဖးႏွင့္ မြနစ
္ ာ အားနည္းလာၿပီး ေနာက္ဆံးု
မြနစ
္ ကား ေျပာေသာ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳမ်ားလည္း အညာေဒသမွာ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕ နည္းတူ အားလုံး ျမန္မာ
ျဖစ္သြားကုန္ၾကသည္။
ပင္မမ်ိဳးႏြယ္ (၂)ခု ျဖင့္ တည္ေထာင္ေသာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ
ဘာသာေဗဒအရ ယခုသတ္မတ
ွ ထ
္ ားၿပီးေသာ ျမန္မာႏိင
ု ္ငံ႐ွိ တိုငး္ ရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအားလုံး
သည္ (၁၃၅) မ်ိဳး႐ွိသည္ဟု ေျပာခဲ့ေသာ္လည္း အဓိကအုပစ
္ ႀု ကီး (၃) ခု ျဖစ္တဲ့ တိဘက္-ျမန္မာ၊
မြန-္ ခမာ ႏွင့္ ထိုငး္ -တ႐ုတ္ အုပ္စု (၃) ခုကိုသာ ေတြ႕ရသည္။ ထို (၃) ခုမာွ တိဘက္-ျမန္မာ ႏွင့္
ထိုငး္ -တ႐ုတ္တိ႕ု သည္ စီႏို-တိဘက္တင္ (Sino-Tibetan) ပင္မမ်ိဳးႏြယ္မွာ႐ွိၿပီး မြန-္
ခမာအုပစ
္ က
ု ို ၾသစႀတိဳ-ေအ႐ွတစ္ (Austro-Asiatic) ပင္မမ်ိဳးႏြယ္မွာ ႐ွိသည္။ ထိုေၾကာင့္
ယခုျမန္မာႏိင
ု ္ငံ႐ွိ တိုငး္ ရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား အားလုံးသည္ ပင္မမ်ိဳးႏြယ္ (၂) ခုသာ ႐ွိသည္ဟု
ု ္ငံ အတြင္းမွာရွိသည့္ မြန္-ခမာအုပစ
္ ဝ
ု င္ တိုငး္ ရင္းသားမ်ားမွာ (၁) မြန္၊ (၂)
ဆမ္ေတာင္း၊ (၃) တိုင္းလြဳိ င္၊ (၄) ဝ၊ (၅) ဓေနာ၊ (၆) ရူခ်င္းပေလာင္၊ (၇) ရူမုင
ိ ပ
္ ေလာင္၊ (၈)
ေရႊပေလာင္ (တအန္း)၊ (၉) ယင္းနက္၊ (၁၀) ယင္းက်ားတိ႔ု ျဖစ္ၾကသည္။ က်န္သည့္
တိုငး္ ရင္းမ်ားသည္ စီႏို-တိဘက္တင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မြနစ
္ ာက႑မွာ ကြၽန္ေတာ္ေရးသား
ေဖၚျပခဲ့သလိုပင္ မြန္ သို႕မဟုတ္ မြန-္ ခမာအုပ္စုတိ႕ု သည္ ပင္မအသံ ႏွစ္မ်ိဳး႐ွိၿပီး အဓိကအသံ
www.monlibrary.com
ႏိင
ေလးမ်ိဳး ႐ွိေသာ ဘာသာစကားမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ျမန္မာအပါအဝင္ က်န္သည့္ တိုငး္ ရင္းသား

ေတြရဲ႕ အဓိကအသံသည္ သုံးမ်ိဳးသာ႐ွိသည္။
မြနခ
္ မာအုပစ
္ ဝ
ု င္ ကေလးတစ္ေယာက္သည္ ငယ္စဥ္က မိမိဘာသာစကားအသံသာ သင္ခဲ့လွ်င္
ႀကီးလာသည့္အခါ ျမန္မာ၊ ကရင္၊ ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ တ႐ုတ္၊ ႐ွမ္း စေသာ စီႏ-ို တိဘက္တင္
ဘာသာစကား ေျပာသည့္အခါ ပီျပင္ေအာင္ ေျပာႏိင
ု ္ရန္ အခက္အခဲ႐ႏ
ွိ င
ုိ ္သလို စီႏ-ို
တိဘက္တင္အုပစ
္ ဝ
ု င္ ကေလးတစ္ေယာက္သည္ ငယ္စဥ္က မိမိဘာသာစကားသာ သင္ခဲ့လွ်င္
အဓိကအသံ (၄) သံ႐ွိသည့္ မြနခ
္ ဘ
ု ာသာစကားမ်ားကို အသံပျီ ပင္စြာ ေျပာႏိုင္ရန္
မလြယ္ကူလွေပ။ ထိုပင္မမ်ိဳးႏြယ္စု ႏွစ္ခစ
ု လုံး၏ အသံမ်ိဳးစုံကို ငယ္စဥ္ကတည္းက သင္ယူခြင့္
ရသည့္ ကေလးငယ္တစ္ေယာက္သည္ အာ႐ွမွာ႐ွိသည့္ ဘာသာစကားအားလုံးကို ပီျပင္စြာ
ေျပာႏိုင္ၿပီး ထိုကေလးသည္ အသံမ်ိဳးစုံ ေျပာႏိုင္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ အေနာက္တင
ို ္း ဘာသာ
စကားမ်ား သင္ၾကားသည့္အခါ အသံထြက္အတြက္ မ်ားစြာ အေထာက္အကူ ျပဳႏိင
ု ္သည္။
ထိုေၾကာင့္ ဘာသာစကား ပင္မအႏြယ္ဝင္ႏစ
ွ မ
္ ်ိဳးျဖင့္ တည္ေထာင္ထားေသာ ကြၽန္ေတာ္တု႕ိ ၏
ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိင
ု ္ငံေတာ္ႀကီး၌ မွီတင္းေနထိုင္ၾကေသာ ႏိင
ု င
္ သ
ံ ႏ
ူ ိင
ု င
္ သ
ံ ားမ်ားအတြက္ ထို
ပင္မအႏြယ္ဝင္ဘာသာစကားႏွစ္ခသ
ု ည္ အဖိုးမျဖတ္ႏုင
ိ ေ
္ သာ လက္ေဆာင္တစ္ခု ျဖစ္သည္။
ထိုလက္ေဆာင္မြန္သည္ အေၾကာင္းမ်ိဳးမ်ိဳး ႏွင့္ အေျခအေနမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႕ထံ
ေရာက္႐လ
ွိ ာခဲ့သည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႕ထံ ေရာက္႐ွိလာေသာ ထိုလက္ေဆာင္မြနက
္ ို အသုံးမျပဳဘဲ
ေနလွ်င္ ထိုလက္ေဆာင္သည္ အလဟႆသာ ျဖစ္သြားသည္။
ဒါ့အျပင္ ကြၽန္ေတာ္တို႕ လူသားမ်ား ဦးေႏွာက္တည္ေဆာက္ပံု ႏွင့္ သင္ၾကားရယူပမ

ုံ ်ားကို
ၾကည့္လွ်င္ ကေလးတစ္ေယာက္အတြက္ အဓိကအေျခခံသင္ရမည့္အေၾကာင္းအရာမ်ားကို
ထိုကေလး၏ မိခင္ဘာသာစကားျဖင့္ သင္ယူၿပီး တခ်ိနတ
္ ည္းမွာပင္ တျခားေသာ
ဘာသာစကား ကိုလည္း သင္ယူခြင့္ ရမည္ဆုလ
ိ ွ်င္ ထိုကေလးသည္ ေနာက္ထက္
တတိယဘာသာစကားကို သင္ယူသည့္အခါ မ်ားစြာ လြယ္ကူသြားမည္ဟု သုေတသီမ်ားက
ဆိသ
ု ည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိေ
ု သာ္ ထုိကေလး၏ဦးေႏွာက္သည္ ဘာသာစကား တစ္ခႏ
ု ွစ္တစ္ခု
တည္ေဆာက္ပံု မတူညီ သည့္အေၾကာင္းကို ငယ္စဥ္ကပင္ ထိုအရာမ်ားကို နားလည္ရန္
သူ၏ဦးေႏွာက္က ေလ့က်င့္ေပး ထားသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ထိုမတူညီသည့္အရာမ်ားကို ကြၽန္ေတာ္တို႕၏ ဦးေႏွာက္က နားလည္ေအာင္ အေလ့အက်င့္
ေပးထားသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ဘာသာစကားအျပင္ တျခား ေသာ ဘာသာရပ္မ်ားကိုလည္း
သင္ၾကားသည့္အခါ အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူျပဳႏိုင္သည္။
www.monlibrary.com
ဥပမာျဖင့္ ေျပာရမည္ဆုလ
ိ ွ်င္ တိဗက္-ျမန္မာအုပစ
္ ဝ
ု င္ ျမန္မာကေလးတစ္ေယာက္က ကေလး
တစ္ေယာက္အတြက္ သင္ၾကားသိ႐န
ွိ ားလည္ရမည့္ အေျခခံအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ျမန္မာ
ဘာသာျဖင့္ သင္ယူေနသည့္အခ်ိနတ
္ င
ြ ္ ထိုျမန္မာကေလးက ျမန္မာစကားႏွင့္ မတူညီေသာ မြန-္
ခမာအုပစ
္ ဝ
ု င္ ဘာသာစကားတစ္ခုခုကို သင္ၾကားေပးခဲ့လွ်င္ ထိုကေလးသည္ ဘာသာစကား
အတြက္ ေလယူေလသိမး္ လွ်ာေလ့က်င့္မက
ႈ ို ရ႐ွိသည့္အျပင္ ထိုကေလး၏ ဦးေႏွာက္သည္
မတူညီသည့္အရာမ်ားကို အသုံးျပဳတတ္ရန္ ေလ့က်င့္ေပးခဲ့သည့္အတြက္ ထိုကေလးသည္
ဘာသာစကားအျပင္ တျခားေသာ ပညာရပ္မ်ားကို သင္ၾကားသည့္အခါ အမ်ားႀကီး
အေထာက္အကူျပဳႏိုငသ
္ ည္။ ထိုနည္းတူစြာ မြနခ
္ မာအႏြယ္ဝင္ ကေလးတစ္ေယာက္က
ကေလးတစ္ေယာက္အတြက္ သင္ၾကားသိ႐ွိရမည့္ အေျခခံ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို မိမိမြန္
ဘာသာျဖင့္ သင္ယူေနသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ထိုမြန္ကေလးသည္ မြနစ
္ ကားႏွင့္ မတူညီေသာ စီႏ-ို
တိဘက္တင္ဘာသာစကားတစ္ခုခုက သင္ၾကားေလ့က်င့္ခဲ့လွ်င္ ထိုကေလး၏ ဘာသာစကား
အတြက္ ေလယူေလသိမး္ လွ်ာေလ့က်င့္မက
ႈ ို ရ႐ွိသည့္အျပင္ သူ႕ဦးေႏွာက္ကိုလည္း မတူညီသည့္
အရာမ်ားကို အသုံးျပဳတတ္ရန္ ေလ့က်င့္ေပးခဲ့သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ထိုကေလးသည္ ဘာသာ
စကားအျပင္ တျခားေသာ ပညာရပ္မ်ားကို သင္ၾကားသည့္အခါ အမ်ားႀကီး အေထာက္ကူ
ျဖစ္သြားႏိင
ု ္သည္။
ပုဂံ၊ ပင္းယ၊ အင္းဝေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ”အပင့္ အရစ္ အသတ္ အလတ္” ဟု ေခၚသည့္

စာလုံးေပါင္းမ်ား မွားခဲေၾကာင္း၊ တိမ္းယိမ္းခဲေၾကာင္း၊ တသတ္ ႏွင့္ ပသတ္၊ နသတ္ႏင
ွ ့္
မသတ္၊ ယပင့္ႏင
ွ ့္ ရရစ္တို႕ကို မွားေရးေလ့ မ႐ွိေၾကာင္း ပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ ဆိၾု ကသည္။ ထုိေခတ္က
ျမန္မာတိ႕ု သည္ ယပင့္၊ ရရစ္အသံမ်ားသည္ အသတ္သံမ်ားကို ကြဲကြဲျပားျပား၊ ပီပီသသ
႐ြတဆ
္ ခ
ုိ ဲ့ၾကသည့္အတြက္ ေရးရာတြင္ သတ္ပုံ မမွားျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ယူဆႏိုင္သည္ (မင္၊
၂၀၁၀၊ ၁၇)။ ထိုတိ႕ု အသံမ်ား ေ႐ွးေခတ္ျမန္မာမ်ား ကြဲကြဲျပားျပား ပီပသ
ီ သ ႐ြတဆ
္ ႏ
ို င
ို ္ျခင္း၏
အေၾကာင္းက သူတို႕သည္ ျမန္မာစကား ျမန္မာစာအျပင္ မြန္စကား ႏွင့္ မြနစ
္ ာပါ ေလ့လာခဲ့
သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ မြနစ
္ ကားႏွင့္ မြန္စာသည္ အပင့္ အရစ္ အသတ္
အလတ္အားလုံးသည္ အသံကြဲစြာ ေျပာဆုိႏိုင္စြမ္း႐ွိေသာ ဘာသာစကားတစ္ခုျဖစ္သည္။
ထိုအခ်က္မ်ားကို ေထာက္႐ႈ၍ ကြၽန္ေတာ္တို႕ ျပည္ေထာင္စုႀကီး၌ ဘာသာစကားေပါင္း

တရာေက်ာ္ ႐ွိေနသည့္အခ်က္သည္ ကြၽန္ေတာ္တို႕အတြက္ အေျခခံျပႆနာတစ္ခု မဟုတ္ဘဲ
ထိုဘာသာစကားမ်ားသည္ ကြၽန္ေတာ္တို႕၏ ဦးေႏွာက္ကုိ ထက္ျမက္ေစသည့္ ကြၽန္ေတာ္တို႕
အားလုံးအတြက္ ေမြးရာပါ လက္ေဆာင္တစ္ခု အျဖစ္ ျမင္တတ္ရန္ လိုအပ္ေပသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ျမန္မာစာေပအေၾကာင္း
ျမန္မာတိ႕ု စာအေရးအသားရၿပီးေနာက္ ျမန္မာ့ႏင

ို ္ငံေရး အင္အားႀကီးမားလာသလို ျမန္မာစာေပ
အင္အားလည္း ေကာင္းလာသည္။ ပုဂံကို တိုက္ရန္ ဗဂုးိ ၿမိဳ႕စား မြနေ
္ ခါင္းေဆာင္း ရမန္ကန္း
ဦးေဆာင္ေသာ မြန္စစ္သည္တို႕သည္ စစ္႐ွံဳးၿပီးေနာက္ မြန္တိ႕ု ေဒသ (ေအာက္ျမန္မာျပည္)
၌လည္း မြနတ
္ ု႕ိ အင္အား ေမွးမွန
ိ လ
္ ာသည္။ မြနတ
္ ု႕ိ စာေပလည္း အင္အားေလွ်ာ့နည္းလာသည္။
ေအဒီ (၁၂၈၁) ေရာက္ေသာအခါ မဂဒူ (ဝါရီ႐ူ)က မုတၲမ၌ ဒုတိယမြန္ႏုင
ိ င
္ ံေတာ္ကို ျပန္လည္
ိ ခ
္ ဲ့သည့္အခ်ိနမ
္ စ
ွ ၿပီး မြနစ
္ ာေပ ျပန္လည္ ဦးေမာ့လာႏိုင္ခသ
့ဲ ည္။ သိ႕ု ေသာ္ စာေပ
က်မ္းဂန္မ်ားကို ေလးေလးနက္နက္ ေလ့လာလိုသည့္ မြနရ
္ ဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားသည္
ျမန္မာတိ႕ု ၏ ၿမိဳ႕ေတာ္အင္းဝ၌ ပညာဆည္းပူးခဲရ
့ သည္။ ဓမၼေစတီမင္းကိုယ္တုင
ိ က
္ ပင္ ရဟန္း
ဘဝ၌ အင္းဝမွာ ပညာသင္ခဲ့သည္။ မြနစ
္ ာ ျပန္လည္ ဦးေမာ့လာေသာ္လည္း ထိုေခတ္က
မြနစ
္ ာမ်ားသည္ သထုံ ႏွင့္ အထူးသျဖင့္ ပုဂေ
ံ ခတ္က မြနစ
္ ာေလာက္ အဆင့္ျမင့္ တိက်ေသာ
သဒၵါနည္းက်က် စာေရးသားမႈမ်ား မ႐ွိေတာ့ပါ။ အဆင့္ျမင့္ သဒၵါနည္းက်သည့္ စာတစ္ပဒ
ု ္သည္
ကတၲား၊ ကံ ႏွင့္ ႀကိယာမ်ား ႐ွငး္ လင္းစြာ ခြဲျခားထားႏိင
ု ္ရမည္။ ထိုေခတ္က မြနစ
္ ာမ်ားသည္
တိက်သည့္ မြနသ
္ ဒၵါေရးသားနည္း မ႐ွိသလို ျမန္မာေဝါဟာရမ်ားႏွင့္လည္း ေရာေႏွာလာသည္။
ဒါ့အျပင္ ျမန္မာမႈ မြနေ
္ ဝါဟာရမ်ားလည္း ေပၚထြန္းလာသည္။
ဥပမာ ဗုဒၶဝင္၌ ျမတ္စြာဘုရား ပရိနဗ

ိ ၺာန္စံသည့္အခန္းတြင္ ျမတ္စြာဘုရားက (သာလ) ဟု
ပါဠိအေခၚ သစ္ပင္ေအာက္၌ ပရိနိဗာၺ န္စခ
ံ ဲ့သည္။ (သာလ)ပင္သည္ ပုဂံေခတ္ မြနစ
္ ာက
(တိႏၲာန္) ပင္ ဟု ေရးခဲ့သည္။ ဗဂိုးေခတ္ေရာက္ေသာ္ (ျဒတာန္)ပင္ ဟုေခၚသည္။ ထိုအပင္ကို
ယခုေခတ္မြန္က (ဓိတာန္)ပင္ ဟုေခၚသည္။ (သာလ)ပင္ကို ပုဂံေခတ္ျမန္မာက အၾက်င္/အျဂ်င္
ပင္ ဟု ေခၚသည္။ မြနတ
္ ုိ႕က မိမိမရ
ူ င္းမူကို မၾကည့္ ျမန္မာအေခၚ အင္ၾကင္းပင္ကို ျမန္မာမႈ
မြနေ
္ ဝါဟာရအသစ္ (အံင္ေရင္) ဟု ေခၚလိုက္သည္။ အင္ၾကင္းပင္ကုိ ေဝါဟာရအသစ္ အံင္ေရင္
လိ႕ု ေခၚဆိုၿပီး မူလ မြနေ
္ ဝါဟာရ (ဓိတာန္)ကို မည္သည့္အပင္မ်ိဳး ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ကို မသိသည့္
အတြက္ေၾကာင့္ ကုကၠိဳပင္ကို (ဓိတာန္) ဟု ေခၚလိုက္သည္။ ကုကၠိဳပင္သည္ ပုဂံေခတ္မြန္က ပါဠိ
သိရိသ ကို ေမြးစာၿပီး (ႀသိသ္)ပင္ လိ႕ု ေခၚသည္။ ဗဂိုးေခတ္ ေရာက္ေသာ (ႀသိဳဟ္)ပင္
ဟုေခၚသည္ (လွ၊ ၁၉၉၇)။
တခ်ိဳ႕ေဝါဟာရမ်ားသည္ မူရင္းက မြနက

္ ေနလာသည္။ သိ႕ု ေသာ္ မြနတ
္ ု႕ိ က မိမိမရ
ူ င္း
အေခၚအေဝၚကို မသိသည့္အခါ ျမန္မာတိ႕ု ေမြးစာေသာ မြနေ
္ ဝါဟာရကို ေနာက္တဖန္ မြနတ
္ ုိ႕က
www.monlibrary.com
ျပန္လည္ ေမြးစားျပန္သည္။ ဥပမာ ပုလဲ၊ ပုလဲ သည္ ေ႐ွးမြန္ ေဝါဟာရ ပေလဲ (ေတာက္ပျခင္း)
မွ လာသည္။ ပုလဲ ကို မြနတ
္ ု႕ိ ျမန္မာထံမွ ေနာက္ထက္ ျပန္ေမြးစားသည့္အခါ ဘလြဲ (ဗၜ)ဲ
ျဖစ္သြားသည္။
ယခုေခတ္သစ္္မြန္တိ႕ု က မိမိတိ႕ု စာေပက်မ္းဂန္ေဟာင္းမ်ားကို ေလ့လာရန္ အားမ႐ွိသည့္

အတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာေဝါဟာရမ်ားကိုသာ အေျခခံၿပီး တိုက္႐ုိက္ဘာသာျပန္ကာ ေဝါဟာရ
အသစ္မ်ားကို ေဖၚထုတ္ျခင္း သိ႕ု မဟုတ္ နီးစပ္သည့္ အသံမ်ားကိုယူၿပီး အသံဖလွယ္ ျမန္မာမႈ
မြနေ
္ ဝါဟာရအသစ္မ်ား တီထြင္လာၾကသည္။ ဥပမာ ေျပာရမည္ဆိုရင္ လြန္ခဲ့သည့္ႏစ
ွ ္
အနည္းငယ္က မြန္ျပည္သစ္ပါတီမွ ထုတေ
္ ဝသည့္ ဂ်ာနယ္မ်ားမွ ပါရွိေသာ မြန္ေဆာင္းပါးမ်ား
အေၾကာင္းကို ကြ်န္ေတာ္ေျပာလိသ
ု ည္။ ထိုေဆာင္းပါးကိုဖတ္ေသာအခါ ျမန္မာစာ ျမန္မာ
ေဝါဟာရ နားမလည္သည့္ မြနတ
္ စ္ေယာက္က ထိမ
ု ြနေ
္ ဆာင္းပါးကို ဖတ္သည့္အခါ အဓိပၸါယ္
နားလည္ရန္ အလြန္ခက္ခဲလွသည္။ ယခု ကြၽန္ေတာ္ ေျပာလိုသည့္အခ်က္က ပုဂံေခတ္က
ျမန္မာစာသည္ မြန္စာေရးသားစနစ္ကို ယူၿပီး ဖန္တးီ ခဲ့ေသာ္လည္း ယခုေခတ္ ျမန္မာစာသည္
မြနစ
္ ာတိ႕ု ထက္ သာေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ မြန္တို႕က မိမိစာေဟာင္း ေပေဟာင္းမ်ားကို
ျပန္လည္ေလ့လာျခင္းမရွိလွ်င္ ယခုလိုမ်ိဳး ဆက္ျဖစ္သြားမည္။
ျမန္မာစာေပသည္ ပိဋကတ္သးုံ ပုံ ႏွင့္ ျဗဟၼဏစာေပမ်ားကို ျမန္မာလို ဘာသာျပန္သည့္

အခ်ိနက
္ စၿပီး ျမန္မာစာေပ ထြန္းလင္းေတာက္ပလာခဲ့သည္။ ဥပမာ ဟတၲိယဇာတ္က ပါဠိ
ဘာသာ ႏွင့္ မြနဘ
္ ာသာထက္ ျမန္မာဘာသာက ပိမ
ု တ
ို ြင္က်ယ္ၿပီး ဖတ္စရာေကာင္းေလာက္
ေအာင္ ေရးသားခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဒါက ျမန္မာစာေရးဆရာမ်ား၏ စာေပစြမ္းရည္လို႕
ေျပာႏိုင္သည္။ ပိဋကတ္သုံးပုံ ႏွင့္ ျဗဟၼဏစာေပမ်ား အျပင္ မြနစ
္ ာေပမ်ားကိုလည္း ( ဥပမာ
မိမႈိလြမ္း ႏွင့္ မင္းနႏၵာ၊ ဒဂုံ ႏွင့္ သံလ်င္ေဒသကို အေျခခံသည့္ ေ႐ွးေခတ္ မြနဝ
္ တၲဳ႐ွည္)
ျမန္မာဘာသာျပန္ထားသည္မာွ အလြနေ
္ ကာင္းလွသည္။
ျမန္မာတိ႕ု ၏ စာေပထြန္းကားလာႏွင့္အမွ် ျမန္မာသမိုင္းမ်ားမွာလည္း တခ်ိဳ႕ေနရာတြင္ မြန္

သမိင
ု ္းနည္းတူ ဒ႑ာရီဆန္ဆန္ ေရးသားလာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထိုအေၾကာင္းအရာမ်ားကို
ေဒါက္တာႏိုငပ
္ န္းလွက ယခုလို ေရးသားခဲ့သည္။ မြနရ
္ ာဇဝင္သမိုငး္ ကို ေရးသားရာတြင္
သုဝဏၰဘုမိၼ ေခၚ သုဓမၼဝတီ သထုံျပည္၏ ပထမဘုရင္ သီဟရာဇာသည္ ျမတ္စြာဘုရား၏
တပည့္ ဂဝံပတိေထရ္၏ ေ႐ွးဘဝက ညီေတာ္ျဖစ္ခ့သ
ဲ ည္။ ဂဝံပတိေထရ္က ျမတ္စြာဘုရားအား
ပင့္ေဆာင္၍ သထုံတြင္ ခုႏွစ္ေန႕ ခုႏွစ္ညမွ် ျမတ္စြာဘုရား ႂကြလာၿပီး တရားေဟာခဲ့သည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ဆံေတာ္ဓာတ္မ်ား ေဝငွခ့သ
ဲ ည္။ သိၾကားမင္းက မြနဘ
္ ုရင္ကို အစစအရာရာကို ဖန္ဆင္းေပးခဲ့
သည္ စသည္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ဟံသာဝတီျပည္ ဗဂိုးၿမိဳ႕ တည္ထားရာတြင္လည္း ျမတ္စြာ
ဘုရား၏ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္အရ သိၾကားမင္းက ေဆာင္႐ြက္ေပးသည္။ စသည္ျဖင့္ ဒ႑ာရီ အလြန္
ဆန္ေသာ ရာဇဝင္သမိုင္းတို႕ကို မိမိတိ႕ု လုိရာ လူမ်ိဳးျမင့္ျမတ္ေၾကာင္း၊ မိမိလူမ်ိဳးသာ ဘုရားထံမွ
ဆံေတာ္ဓာတ္ အရင္ဆံးု ရ၍ ေ႐ႊတိဂံဘ
ု ုရားတြင္ ဌာပနာခဲ့ေၾကာင္း ေရးသားခဲ့ၾကသည္။ ထိုမြန္
တို႕ ေရးသားခ်က္ကုိ ျမန္မာရာဇဝင္သမိုငး္ ေရးသားျပဳစုခ့ေ
ဲ သာ ေ႐ွးျမန္မာဆရာမ်ားကလည္း
ျမန္မာမ်ားသည္ တေကာင္း အဘိရာဇာ သာကီဝင္မင္းဟူ၍ မြနမ
္ ်ားထက္ သာေအာင္ ေဂါတမ
ျမတ္စြာဘုရား၏ အစဥ္အဆက္မွ ဆင္းသက္သည္ဟုပင္ ေရးသားခဲ့ေပသည္ (လွ၊ ၁၉၆၀)။
္ ာဇဝင္မာွ (ဂလာဂမၜိဳင္ ရပ္ကြႝဳတဲ ခဲါေဖ်ဟ္တိဂ္ွ လယိုဟ္ ၂၃ ဖိတ္တုဲ

ဗဂိုးတည္သည့္ မြနရ
ဂြံပတိုနန
္ င္ တိုငတ
္ ဿအ္ သုီသကၠရာတ္ ဂိတု တၛဲရ။ သဿီအိနတ
္ န
ု ္ ကုႝညးဂမၜိဳင္ ခဲါေဖ်ဟ္တိ
သဿဝ္တိုင္တဿအ္ဂလာ မလဝ္ဂွ္ လယိဟ
ု ္ ၁၀ ဖိတ္ပၜန္ ဂြံပၲိဳန္တိုင္ထဝ္ဂွ္ သုီသကၠရာတ္ ဂတု တၛဲ
မတိုန္ထၐးကုႝ ဂလာရ။ ကာလဂွ္ ဂလာတအ္ မဂြံညာတ္တုင
ိ ထ
္ ဝ္ဂ္ွ သုီသကၠရာတ္ ဂတု တၛဲ
ဂလာတအ္ အိုတ္စိုတ္ က်အာရ။) (ကုလားတိ႕ု သည္ ေဂၚျပားယူကာ ေျမကိုတူးၾကကုန၏
္ ။ အလံ
၂၃ အနက္သ႕ို ေရာက္ေသာအခါ သကၠရာဇ္၊ လ ႏွင့္ ေန႕ ပါေသာ ေက်ာက္တိုင္တစ္ခု ေတြ႕ရၿပီး
အေပၚသိ႕ု ယူလာ၏။ သိၾကားမင္းလည္း ထိုကုလားတို႕၏ ေက်ာက္တိုင္ ႐ွိေနရာမွ ေအာက္သို႕
ဆက္ၿပီး ေပးတူး၏။ ေနာက္ထပ္ အလံ ၁၀ အနက္သ႕ို ေရာက္ေတာ့အခါ သကၠရာဇ္၊ လ ႏွင့္ ေန႕
ပါေသာ ေ႐ႊတိုင္တစ္ခု ေတြ႕ရၿပီး ကုလားတို႕ကို ျပ၏။ ထိုအခါ ကုလားတိ႕ု သည္ ေ႐ႊတိုင္ ႏွင့္
သကၠရာဇ္၊ လ ႏွင့္ ေန႕မ်ားကို ေတြ႕ရၿပီး အ႐ႈံးေပးလိုက္၏။) ထိုမြန္တိ႕ု ရာဇဝင္ကို ျမန္မာလူမ်ိဳး
လည္း ပါဝင္ေစရန္အတြက္ ျမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက အသစ္ ျပန္လည္ေရးသည့္အခါ ထိုအခန္း
၌ “ကုလားတို႕သည္ ေ႐ႊလင္းဗန္း ၉ ခ်ပ္၊ ျမန္မာက ပဲေတာင္း ၉ ေတာင္း၊ မြနတ
္ ု႕ိ က သံလ်က္ ၉
ခု ျမႇဳပ္ထားသည္။ တူးသည့္အခ်ိနမ
္ ွာ မြနတ
္ ု႕ိ သံလ်က္က ေအာက္ဆံးု မွာ ႐ွိေနသည့္
အတြက္ေၾကာင့္ မြန္တို႕ ႏိင
ု ခ
္ သ
့ဲ ည္” ဟု ဆိုသည္။
အထက္ေဖၚျပသည့္ ဒ႑ာရီဆန္ဆန္ ရာဇဝင္မ်ားသည္ ကြၽန္ေတာ့္အတြက္ အမွားဟု မျမင္ပါ။

ပန္းမ်ိဳးစုံ႐ွိသည့္ ပန္းၿခံတစ္ခု၌ ပြင့ေ
္ နသည့္ပန္းတစ္ပြင့္လုဘ
ိ ဲ သူ႕ဟာႏွင့္သူ ဂုဏ္က်က္သေရ
မ်ား တည္႐ွိေနၾကသည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ျမင္သည္။ ေ႐ွးက်သည့္ ဥေရာပတိုက္သား သမိင
ု ္းရာဇဝင္
မွာလည္း ဒ႑ာရီဆန္သည့္ သမိင
ု ္းပုျံ ပင္မ်ားစြာ ႐ွၾိ ကသည္။ အလြနေ
္ ႐ွးက်သည့္ ဂရိတ္လူမ်ိဳး
ႏွင့္ ေရာမတိ႕ု သမိုင္းအေၾကာင္းမ်ားအျပင္ ေနာက္မွ တိုးတက္လာေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခု
ျဖစ္သည့္ ဒိနး္ မတ္ႏုင
ိ င
္ ံသမိုင္းေၾကာင္းမ်ားကို ျပန္ၾကည့္လွ်င္ အလြန္ဒ႑ာရီဆန္သည့္ ရာဇဝင္
www.monlibrary.com
မ်ားစြာ ေတြ႕ရသည္။ ဥပမာ ဒိန္းမတ္ႏင

ုိ င
္ ေ
ံ တာ္အလံသည္ ၁၂၁၉ ဇြန္လ ၁၅ ရက္ေန႕တြင္
လြန္ဒါနီဇာ၌ (Lyndanisse) (ယခု အီးစတိုနီယာ (Estonia) တယ္လင္ (Tallinn)) ဒိန္းနစ္
လူမ်ိဳးတို႕ စစ္တိုက္ေနခ်ိနတ
္ ြင္ ေကာင္းကင္မွ လႊငက
့္ ်လာခဲ့သည္။ ထိုစစ္ပြဲတြင္ ဝလ္လာမာ(စ္)
ဘုရင္ကိုယ္တိုင္ ေ႐ွ႕တန္းမွာ စစ္တိုက္ေနသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ထိုေန႕သည္ ဝလ္လာမာ(စ္)ေန႕
(Valdemarsdag) ဟု သူတို႕ သတ္မွတ္ထားသည္။ ဒိန္းမတ္ႏုင
ိ င
္ ံ၌ ထိုေန႕ကို ၁၉၄၈ ခုႏွစ္အထိ
ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေန႕ထူးေန႕ျမတ္အျဖင့္ သတ္မတ
ွ လ
္ ာခဲ့သည္။ ယခု ထိုအလံသည္ ဘုရားသခင္
ေပးေသာအလံဟု စာအုပ၌
္ ႐ွိေနေသာ္လည္း မ်က္စိမိတ
ွ ္ ယုံၾကည္သူ မ႐ွိသေလာက္
ျဖစ္သြားသည္။ သိ႕ု ေသာ္ ဒန္နာေဘာ္ (Dannebrog) ေခၚ ဒိနး္ မတ္ႏင
ို င
္ ေ
ံ တာ္အလံသည္
သူ႕က်က္သေရႏွင့သ
္ ူ ဒိနး္ မတ္ႏင
ို ္ငံသားတို႕၏ အသည္းႏွလုံး၌ အၿမဲတမ္းတည္႐ွိေနဆဲပင္
ဆြဲေဆာင္ သီအိုရီတစ္ခုက မျဖစ္ႏုင

ိ သ
္ ည့္အရာကို ျဖစ္သည္ဟု ေရးသား ေျပာဆိုသည့္အခါ ထို
ေျပာဆိုခ်က္သည္ လူတစ္ေယာက္ေယာက္က ယုံၾကည္မိၿပီးဆိလ
ု ်ွ င္ စြလ
ဲ မ္းသြားသည္ဟု
ဆိသ
ု ည္။ ထိသ
ု ီအိုရီသည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္က အထူးသျဖင့္ ဘာသာေရးေနရာ၌
အသုံးျပဳလာခဲ့သည္။ ထိုသအ
ီ ိုရီသည္ ယခုအခ်ိနအ
္ ထိ ဝတၴဳ ဇာတ္ကားမ်ားေတြ အက်ယ္တဝင့္
အသုံးျပဳေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။
ျမန္မာစာေပေလာက၌ ေခတ္အဆက္ဆက္ ယခုအခ်ိနအ

္ ထိ အင္မတန္ ေလးစားထိုက္သည့္
စာေရးဆရာမ်ား ေပၚထြန္းလာေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ ဤေနရာတြင္ ကြၽန္ေတာ္ အင္မတန္
ႏွစ္သက္သည့္ ျမန္မာကဗ်ာေလးတစ္ပဒ
ု က
္ ို ေဖၚျပပါရေစ။ ၎င္းကဗ်ာက ေဗာဓိေ႐ႊေက်ာင္း
ကဗ်ာပင္ ျဖစ္သည္။
အေ႐ွ႕ကိုေလွ်ာက္ပါလို႕
အေနာက္ကိုတဲ့ ေမွ်ာ္လိုက္ရင္။
တံခြနတ
္ ုင
ိ ္ ေ႐ႊကုကၠားနဲ႕
ဘုရားကိုျမင္။
မမေလးတို႕ ပ်ိဳဦးရင္
အဝင္သာေပေတာင္း
ေဗာဓိေ႐ႊေက်ာင္း။
www.monlibrary.com
ႏိင
စာေပဝင္သည့္ စာတစ္ပဒ
ု ္သည္ အဓိပၸါယ္အမ်ိဳးအမ်ိဳး ေကာက္ဆုႏ
ိ ုင
ိ ရ
္ မည္။ ကဗ်ာကို
ကြၽန္ေတာ္ ဘာေၾကာင့္ ႏွစ္သက္သလဲဟု ေျပာရလွ်င္ “ကဗ်ာဆရာသည္ ေခတ္ကိုမႏ
ွီ င
ို ္ေအာင္
ေ႐ွ႕ကိုေလွ်ာက္ပါ သိ႕ု ေသာ္ မိမ၏
ိ မ်ိဳး႐ုိးဇာတိကိုလည္း မေမ့ၾကပါနဲ႕။ ဒါမွမဟုတ္
ေအာင္ပြဲရေအာင္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကိလ
ု ည္း တိုးၿပီး ဝင္ရင္ဆိုင္ပါ၊ သိ႕ု ေသာ္ ျဖစ္ခဲ့သည့္
သမိင
ု ္းေၾကာင္းမ်ားကိုလည္း မေမ့ၾကပါနဲ႕။” ထိုသတိေပးစကားကို ကဗ်ာမွတဆင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႕
ရႏိုင္သည္။ ထိက
ု ဗ်ာကို ကိုလန
ို ီေခတ္၌ စပ္ဆုခ
ိ ့သ
ဲ ည့္အတြက္ေၾကာင့္ “ျမန္မာေတြ ေခတ္မီွ
ေအာင္ႀကိဳးစားပါ၊ သိ႕ု ေသာ္ မိမ၏
ိ ဘာသာ သာသနာကိုလည္း မေမ့ၾကပါနဲ႕”ဟု သတိေပးကဗ်ာ
တစ္ပဒ
ု ္ ျဖစ္သည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ျမင္သည္။ သိ႕ု ေသာ္ ထိုကဗ်ာေလးတစ္ပဒ
ု ္သည္ ကြၽန္ေတာ္တို႕၏
ဘဝအတြက္ ဘယ္ေနရာမဆို အသုံးဝင္သည့္ ကဗ်ာတစ္ပဒ
ု ္ ျဖစ္သည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆသည္။
နိဂုံး
ျမန္မာဘာသာစကားသည္ ပ်ဴဘာသာစကားကဲ့သိ႕ု တိဗက္တို-ဘားမားအုပစ
္ ဝ
ု င္ ဘာသာ
စကားတစ္ချု ဖစ္သည္။ ေတြ႕ရခဲ့သမွ် ျမန္မာဘာသာ ကမၺည္းစာမ်ားအနက္ ေအဒီ ၁၁၁၃
ခုႏွစ္က ရာဇကုမာရ္မင္းသားႀကီး ေရးထိုးခဲ့ေသာ (ေလး)ဘာသာ ျမေစတီေက်ာက္စာသည္
ပထမဦးဆုးံ ေတြ႕ရသည့္ ျမန္မာစာျဖစ္သည္။ ျမန္မာတို႕သည္ မိမိတိ႕ု ဘာသာစကားအုပ္စုတူ
ပ်ဴအကၡရာကို မယူဘဲ မြနအ
္ ကၡရာ ႏွင့္ မြနသ
္ တ္ပံမ
ု ်ားကို ယူၿပီး ျမန္မာစာကို တီထြင္ခဲ့သည္။
ျမန္မာစာ ေပၚထြန္းလာၿပီးေနာက္ ပုဂ၌
ံ မြနစ
္ ာ ႏွင့္ ပ်ဴစာတို႕ကို အသုံးျပဳျခင္းမွ ရပ္တန္႕သြား
ၿပီးေနာက္ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳး ႏွင့္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕ပါ ေပ်ာက္ကြယ္သြားရ႐ွာသည္။ သာသနာေရး၊ ႏိင
ု င
္ ေ
ံ ရး၊
လူမႈေရး စေသာ စာအုပစ
္ ာေပမ်ားကို ျမန္မာဘာသာျဖင့္ လုံေလာက္စြာ ေလ့လာႏိုင္ရန္ ျမန္မာ
္ ု႕ိ က ႀကိဳးစားလာႏွင့္အမွ် ျမန္မာစာေပအဆင့္လည္း တိုးတက္လာၿပီး ယခုျမန္မာ
ႏိင
ု င
္ ၌
ံ ဘာသာစကားေပါင္းစုံမာွ ျမန္မာစာသည္ အဓိကအက်ဆုံး အျပည့္ဝဆုံး ဘာသာစကား
တစ္ခု ျဖစ္လာၿပီး က်န္တိုင္းရင္းသားေတြက မိမိတိ႕ု ဘာသာစကား ဆက္လက္အသက္႐ွင္
ႏိင
ု ္ရန္ ႐ုနး္ ကန္ေနသည့္အခ်ိန္ ျဖစ္သည္။
www.monlibrary.com
ေ႐ွးေဟာင္း အေခၚအေဝၚမ်ားႏွင့္ သမိုင္းအေထာက္အထား
သမိင
ု ္းသုေတသနျပဳသည့္အခါ ေက်ာက္စာအေထာက္အထားမ်ားသည္ ခိင
ု ္လုံေသာ အေထာက္
အထားတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထိုနည္းတူစြာ ေဒသ႐ွိ နာမည္အေခၚအေဝၚမ်ားသည္လည္း ခိင
ု ္လုံ
ေသာ အေထာက္အထားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ယခုေခတ္မာွ ဧရာဝတီတိုင္း၌ မြန္လူမ်ိဳးတို႕
မ႐ွိသေလာက္ ျဖစ္သြားေသာ္လည္း ထိုေဒသကို မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ ပထမဦးဆုးံ ထူေထာင္ၿပီး
အေျခခ် ေနထိုငခ
္ ဲ့သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ၿမိဳ႕႐ြာနာမည္မ်ားသည္ မြနအ
္ ေခၚအေဝၚမ်ား ျဖစ္ေန
သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဥပမာ လပၸတၲာ သည္ “လပွ္တက္” (လပွ္ - လႈိငး္ လုံး၊ တက္ - ခတ္သည္)
လႈိငး္ ႐ုိက္ခတ္သည့္ေနရာ။ ေတာင္ ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ ေဒး၊ ေရကန္ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ
ကမာ၊ လယ္ သိ႕ု မဟုတ္ ကြင္း ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ ဝါး/ဝဲ၊ ဘုရား ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ က်ိဳက္
(သိ႕ု မဟုတ္) ႀကိဳက္ ၿမဳိ႕႐ြာနာမည္မ်ား ယခုအခ်ိနအ
္ ထိ ေခၚေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။
ဘာသာစကားသည္ တေျဖးေျဖးႏွင့္ အၿမဲတမ္း ေျပာင္းလဲေနေသာအရာျဖစ္သည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္

ေ႐ွးက်ေသာ ၿမိဳ႕႐ြာေတာေတာင္နာမည္မ်ားသည္ အမ်ားအားျဖင့္ နားလည္ရန္ ခက္ခလ
ဲ ွသည္။
၎င္းတို႕ကို ေလ့လာသည့္ နည္းလမ္း သိ႕ု မဟုတ္ ေလ့လာသည့္အခါ ထည့္စဥ္းစားရန္
အခ်က္အလက္မ်ား လိုအပ္သည္။
ေ႐ွးနာမည္မ်ား ေလ့လာနည္း
(၁) နာမည္ကို ေ႐ွးေခတ္မွ ေရးထိုးထားေသာ ကမၺည္းစာမ်ား၌ ေတြ႕ရျခင္း။ ၿမိဳ႕စထူေထာင္

သည့္အခ်ိနက
္ ေရးထိုးထားေသာ ကမၺည္းစာမ်ား ေတြ႕႐ွိႏိုင္ရန္ မလြယ္ကူေသာ္လည္း ယခု
အေခၚအေဝၚႏွင့္ ကမၺည္းစာမွာ ေတြ႕ရသည့္ အေခၚအေဝၚမ်ားကို အေျခခံၿပီး မူရင္းအဓိပၸါယ္ကို
ေဖၚထုတ္ျခင္း။ ဥပမာ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ နာမည္သည္ က်ိဳက္သံလံေစတီေတာ္ရင္ျပင္႐ွိ
ေခါင္းေလာင္းမွာ သဂႋသူရမင္း ေရးထိုးထားေသာ ကမၺည္းစာႏွင့္ ဗဂိုးနန္းေတာ္ေဟာင္း၏
ကြၽန္းတိုငေ
္ အာက္ေျခမ်က္ႏာွ ျပင္၌ ေတြ႕ရသည္။
ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ကို ယခုေခတ္ မြနတ

္ ု႕ိ က (မတ္မလု)ီ ဟုေခၚသည္။ (မတ္ - မ်က္စိ၊ မလုီ -
ပ်က္သည္) မ်က္စိပ်က္သည့္ျမိဳ႕ ဟုအဓိပၸါယ္ရသည္။ သဂႋသူရမင္း ေရးထိုးထားေသာ
ကမၺည္းစာ ႏွင့္ ကြၽန္းတိုင္ကမၺည္းစာ၌ (မဟ္လမၜိဳမ္) ဟု ေတြ႕ရသည္။ (“မဟ္” သည္
ယခုေခတ္မန
ြ ္ “မုဟ္” ျဖစ္ၿပီး “အစြန္း” သိ႕ု မဟုတ္ “အငူ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ “လမၜဳိမ္” -
www.monlibrary.com
ႏိင
ပ်က္ေနေသာ) “ပ်က္ေနေသာအငူ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ေနာက္ၿပီး ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕သည္ သံလြင္

ျမစ္အနီး ႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ပ်က္စီးေနေသာ အစြန္းအငူေနရာ သိ႕ု မဟုတ္ သြားလာရန္
အခက္အခဲ႐ွိေသာ အစြန္းအငူေနရာ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ထိုနည္းတူစြာ မုတၲမၿမိဳ႕နာမည္သည္
ေကာ့ဂြနး္ ဂူမွ မြနေ
္ က်ာက္စာမွာ “မုးဟ္တး” ဟု ေတြ႕ရသည္။ မုဟ္ သည္ အစြန္းအငူ ျဖစ္သည္။
တး/တဟ္ သည္ ႀကီးေသာ၊ အဓိကက်ေသာ အဓိပၸါယ္႐ွိသည္။ ထိုေၾကာင့္ မုတၲမသည္ -
မုးဟ္တးဟ္ -> မုဟ္တၼဟ္ -> မုဟ္တဿအ္-> မုတၼ->မုတၲမ ဟု ေျပာင္းလဲလာသည္ကို
(၂) နာမည္ႏွင့္ အဓိပၸါယ္တူညီေသာ ေ႐ွးေဝါဟာရမ်ားကို ေဖၚထုတ္ၿပီး နာမည္၏ အဓိပၸါယ္

ေဖၚထုတ္ျခင္း။ အမ်ားအျဖင့္ ဤနည္းကို အသုံးျပဳၾကသည္။ ဥပမာ တ႐ုတ္ဘာသာေပါေမာကၡ
အီး-ဂ်ီ-ပူလီဗလင္ခ္ (E.G.Pulleyblank) က ယန္စီက်န္ျမစ္ နာမည္သည္ က်န္သည္ မြနခ
္ မာ
စကား က်ံဳး (ၾကဳင္) ျဖစ္ေၾကာင္းကို ေထာက္ၿပီး ထိုေနရာေဒသသည္ မြနခ
္ မာလူမ်ိဳးတို႕
ေနထိုင္ခဲ့ေၾကာင္းကို ေျပာဆုိႏိုင္ခ့သ
ဲ ည္။
(၃) တျခားဘာသာစကားမွ ေခၚဆုိေသာ နာမည္၏ အဓိပၸါယ္ကိုၾကည့္ၿပီး အဓိပၸါယ္

ေဖၚထုတ္ျခင္း။ တခ်ိဳ႕ လူမ်ိဳးတို႕သည္ ထိုၿမိဳ႕ ထိုေဒသနာမည္ကို ထိုလူမ်ိဳး ေခၚဆိသ
ု ည့္အတိင
ု ္း
လိုက္ေခၚျခင္း မျပဳဘဲ ထိုၿမိဳ႕နာမည္၏ အဓိပၸါယ္ကို မိမိဘာသာျဖင့္ ဘာသာျပန္ၿပီး
ေခၚေလ့႐ွိသည္။ ဥပမာ ယခုေခတ္ ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံေနရာ႐ွိ ဒြါရဝတီ မြနႏ
္ င
ို ္ငံေတာ္သည္ တ႐ုတ္တိ႕ု
မွတ္တမ္းက Po-li-lo-cha, to-la-po-ti, Tou-lo-lovo-po-ti ဟု မွတ္တမ္းတင္ခ့သ
ဲ ည္။
ထိုအေခၚအေဝၚကို Pelliot က ဘာသာျပန္သည့္အခါ ပါဠိလို ဒြါရဝတီ ရသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္
”ၿꩠီဒြါရဝတီပဏ
ု ်” ဟု ေရးထားေသာ ေ႐ႊဒဂၤါး တစ္ခု ေတြ႕ရၿပီး ဒြါရဝတီႏုင
ိ င
္ ံ၏ ေနရာေဒသကို
ေဖၚထုတ္ႏင
ုိ ခ
္ သ
့ဲ ည္။ မြနျ္ ပည္နယ္ မုဒံုၿမိဳ႕နယ္႐ွိ သာယာကုနး္ ေက်း႐ြာသည္ မြန္လို
ကြမ္းလင္းေသာင္း (ကြာန္လာံသဵ) ဟု ေခၚသည္။ ”လာံသဵ” သည္ သာယာလွပသည္ဟု အဓိပၸါယ္
႐ွိေသာ ေ႐ွးမြနေ
္ ဝါဟာရ တစ္လုံး ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၉ မွာ တြံေတးၿမိဳ႕နယ္ တဝန္းေတာ႐ြာ
ဘုရားရင္ျပင္၌ ေတြ႕႐ွိခဲ့ေသာ ဗညားဥဳးမင္းလက္ထက္ ပါဠိ ႏွင့္ မြန္ ႏွစ္ဘာသာ ေရးထိုးထား
ေသာ ေက်ာက္စာမွာ ပါဠိမူ စာေၾကာင္း (၉-၁၀) ၌ တာလမၸိနာဂ ေရးထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
တာလမၸိ - ထင္းပင္၊ နာဂ သိ႕ု မဟုတ္ နာဂရ - ၿမိဳ႕ သိ႕ု မဟုတ္ ႐ြာ ျဖစ္သည္။ တာလမၸိနာဂရ -
ထန္းပင္႐ြာ၊ ထိ႕ု ေၾကာင့္ တဝန္းေတာ႐ြာသည္ တဝန္း - ကြမ္း (ကြာန္)၊ ေတာ - တာ။ ကြမ္းတာ
(ကြာန္တာ)၊ ထန္းပင္႐ြာ ဟုအဓိပၸါယ္ရသည္ကို သိရသည္။ သိ႕ု ေသာ္ ဘာသာျပန္သူ
ကိုယတ
္ ုင
ိ က
္ အဓိပၸါယ္ နာလည္လၿြဲ ပီး မွားၿပီး ျပန္တတ္သည္ သိ႕ု မဟုတ္ မူလအသံႏွင့္ တျခား
www.monlibrary.com
နီးစပ္ေသာ မိမိတိ႕ု အသံကို ယူၿပီး နာမည္အသစ္ ေခၚတတ္သည္။ ဥပမာ ေမာ္လၿမဳိငၿ္ မိဳ႕ကို

ေမာရဝတီ၊ ေမာရ - ဥေဒါင္း၊ ဝတီ -ၿမိဳ႕။ ဥေဒါင္း႐ွိသည့္ၿမိဳ႕ ဟု အဓိပၸါယ္တလြႀဲ ကီး
ဘာသာျပန္ထားသည္။
အထက္ေဖၚျပထားသည္ ေလ့လာနည္းသုံးခု သိ႕ု မဟုတ္ ေ႐ွးအေခၚအေဝၚမ်ားကို အဓိပၸါယ္

ေဖၚထုတ္ရန္ method သုံးခုျဖင့္ အေျခခံၿပီး မြနႏ
္ ွင့္ပ်ဴတို႕ သမိုင္းအတြက္ အဓိကျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ သာ
ၿမိဳ႕႐ြာနာမည္မ်ားကို ေလ့လာသြားမည္။
သထုံ
သထုံၿမိဳ႕သည္ မြနတ
္ ု႕ိ က ”သဓုမ
ိ ”္ ဟုေခၚသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ ”သဓုမ
ိ ”္ သည္ ပါဠိ သုဓမၼ္
(သုဓမၼ) မွ လာသည္ဟု ဆုၾိ ကသည္။ ကြၽန္ေတာ့္အေနႏွင့္ ထိ႐
ု ွငး္ လင္းခ်က္ကို ယခုအခ်ိနအ
္ ထိ
သံသယ႐ွိေနဆဲပါ။ ဘာေၾကာင့္ဆေ
ုိ တာ့ သကၠတ ႏွင့္ ပါဠိ သည္ ျဗဟၼဏ (ပုဏၰား) ႏွင့္
ဗုဒၶဘာသာႏွင့အ
္ တူ ေရာက္လာေသာ ဘာသာစကားတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ဒါမွမဟုတ္ မြနတ
္ ု႕ိ
အိႏၵိယႏိုင္ငႏ
ံ ွင့္ ဆက္သြယ္မႈ ႐ွိၿပီးေနာက္မွ ရလာသည့္ ဘာသာစကားျဖစ္သည္။ ေဒါက္တာလုစ္
က ေသာဏေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္တို႕ သာသနာျပဳအဖြဲ႕သည္ ယာယီသာ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။
ေအဒီ (၁) ရာစုအလယ္ပုင
ိ း္ တြင္ တျခားသာသနာျပဳအဖြဲ႕မ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ျဗဟၼဏဘာသာ ႏွင့္
ဗုဒၶဘာသာတို႕က အိႏၵိယႏိုငင
္ ံ ေဒသအသီးသီးမွ ေရာက္႐ွိလာသည္ (Luce,1965:148)။
သကၠတ ႏွင့္ ပါဠိဘာသာစကားေၾကာင့္ မြန္တ႕ို အေခၚအေဝၚ ႂကြယ္ဝလာသည္မာွ သံသယ

ျဖစ္စရာ မလိုပါ။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ ပါဠိဘာသာစကားသည္ ကြၽန္ေတာ္တို႕ အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွသားမ်ား
အတြက္ ေက်းဇူ႐ွင္ ျဖစ္ပါသည္။ ပါဠိကုိ ေလးစားအားထားလြန္းလိ႕ု မိမိတု႕ိ ၿမိဳ႕႐ြာနာမည္မ်ားကို
ပါဠိဘာသာျဖင့္ ဘာသာျပန္ၿပီး ေခၚဆုလ
ိ ာသည္ကို ေတြ႕ရသသည္။ ဗ႐ြန္ခြန္စ္ Bronkhorst
(2001) အျမင္အရ သကၠတသည္ အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွမွာ ေအဒီပထမရာစုမွ စၿပီး
ေရာက္႐ွိခဲ့ေၾကာင္း သုေတသနျပဳစုၿပီး ေဖၚျပထားသည္။ ထိုအခ်က္အလက္မ်ားကို ၾကည့္ၿပီး
သထုံသည္ သုဓမၼ မွ လာသည္ဟူေသာအဆိုသည္ မျဖစ္ႏင
ုိ ။္ မြနေ
္ ဝါဟာရအစစ္ ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္ကို
ယူဆသည္။ ေဒါက္တာလု(စ္) အဆိုအရ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕သည္ ျမန္မာႏိင
ု ္ငံသ႕ို ဘီစီ - ၂၀၀၀
ခန္႕တြင္ ဝင္ေရာက္ အေျခခ် ေနထိုင္ခ့ၾဲ ကသည္။ ထိုေၾကာင့္ သထုံၿမိဳ႕နာမည္သည္ ေ႐ွးက်ေသာ
ေဝါဟာရတစ္ခု ျဖစ္ေနသည္မာွ သံသယျဖစ္စရာ မလုိပါ။
www.monlibrary.com
ႏိင
ကြၽန္ေတာ့္အျမင္အရ သထုံ သည္ ”သ” ကို ”ကမ္း” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ မြနေ

္ ဝါဟာရ စန္ငး္
(သင္/ၾသင္)၊ ”ထု”ံ သည္ ”ေ႐ႊ” ဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ ေထာ (ထရ္)၊ ေ႐ႊကမ္း သိ႕ု မဟုတ္ ေ႐ႊေျမ
ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ထို (ၾသင္ထဝ္) ကို ပါဠိ ဘာသာျပန္ေသာအခါ သုဝဏၰဘုမိၼ (သုဝဏၰ - ေ႐ႊ၊
ဘုမိၼ - ေျမ) ဟု ေခၚသည္။ ”ေ႐ႊဘုရား” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ မြနျ္ ပည္နယ္႐ွိ တျခားၿမိဳ႕အမည္မာွ
က်ိဳက္ထုိၿမိဳ႕ ျဖစ္သည္။ က်ိဳက္ထုိၿမိဳ႕သည္ မြနအ
္ မည္ က်ိဳက္ေထာ (က်ာ္ထဝ္) ျဖစ္သည္။ က်ိဳက္
- ဘုရား၊ ထုိ - ေ႐ႊ။ ထုံ ႏွင့္ ထုိ ႏွစ္ခစ
ု လုံးသည္ မြနစ
္ ကား ေ႐ႊ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ ေထာ မွ
ေျပာင္းလာသည္။
ေထာ (ထရ္) ေဝါဟာရ ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ဆက္လက္ေလ့လာရာေတြ အင္ဒုခ

ိ ်ိဳင္းနာ (Indo-
China) ေဒသ႐ွိ မြန-္ ခမာအႏြယ္စကားမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ မေနာင္ (Mnong) ႏွင့္ စေရ/ေကာ္ဟို
(Sré/Köho) လူမ်ိဳးတို႕သည္ ေ႐ႊ ကို ”မား (မး/mah)” ဟုေခၚသည္။ ေ႐ွးေခတ္မြန္-ခမာ
(Proto-Mon-Khmer) စာလုံးအရင္းအျမစ္ (*l?a:s) မွ လာသည္။ ေ႐ွးမြနက
္ (ယိမာသ္)
ေခတ္သစ္မြန္ (လးမး) ေတာက္ပေသာ၊ ဝင္းလက္ေသာ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္ (Sidwell,
2000:69)။ ေနာက္ၿပီး ေဒါက္တာလုစ္ က စမိုင္းလူမဲ (Semang Negritoes) ပင္လယ္သားတို႕
သည္ သတၲဳဆိုင္ရာ သူတို႕စကားလုံး ေ႐ႊ၊ ေငြ၊ သံ ႏွင့္ သေဘၤာေဝါဟာရ အပါအဝင္
အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွသားမ်ားအား ေပးေဆာင္ခ့သ
ဲ ည္။ သူတို႕ (စကား)သည္ မေလးလူမ်ိဳးမဟုတ္
မြန-္ ခမာအႏြယ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္(Luce, 1965:147)။ ေဂ်ာ့စ္ ေဝဗာ က စမိုင္းတို႕သည္
လူမ်ိဳးအရ အန္တမန္လမ
ူ ်ိဳး (Andamanese) ျဖစ္ၿပီး ေနရာေျပာင္းေ႐ြ႕သည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ မြန-္
ခမာအႏြယ္ႏွင့္ ထိေတြ႕မႈေၾကာင့္ မြန-္ ခမာဘာသာစကားကို အႏွစ္ ၇၀၀၀ ထက္ ေစာေသာ
အခ်ိနတ
္ ြင္ ေမြးစားလိုက္သည္ဟု ယူဆသည္။ သူတို႕၏ ေဝါဟာရတခ်ိဳ႕သည္ သူတို႕၏
မူရင္းစကား ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ဟု ယူဆသည္။ အႏွစ္ ၄၅၀၀ ေလာက္တြင္ အသစ္
ေရာက္႐ွိလာေသာ မေလးတို႕က သူတိ႕ု ကို ေမာင္းထုတၿ္ ပီး မေလးတို႕သည္ သူတိ႕ု ေနရာကို
ယူလုက
ိ ္သည္(Weber, G.)။ ဒါ့ေၾကာင့္ အန္တမန္လမ
ူ ်ိဳးတို႕ အေခၚအေဝၚတခ်ိဳ႕ကို ေလ့လာ
ၾကည့္ေတာ့အခါ ဤသို႕ ေတြ႕ရသည္။ ပုခက္ကို ေလးေလ (le:le)၊ ဖားကို လိေတေမာ္
(liƭkhɛmo)၊ သေဘၤာကို ဗီးလု (bi:lu)၊ ေမွ်ာ့ကို ေဗာလ္မ (bolmɔ)၊ ပ်ားရည္ကို ထုေမလ္
(ƭhumel)၊ ေ႐ႊကို တးလ္ (ƭa:l) ဟု ေတြ႕ရသည္။
ေ႐ႊသည္ အေနာက္မွ ေပၚလာေသာ တြင္းထြက္ပစၥည္းျဖစ္သည့္အေလွ်ာက္ အင္ဒုခ

ိ ်ိဳင္းနာေဒသ႐ွိ
မြန-္ ခမာ အႏြယ္တိ႕ု က ေ႐ႊ၏ ဝင္းလက္မက
ႈ ို ၾကည့္ၿပီး ေ႐ႊကို မား (မး mah) ဝင္းလက္ေသာ
အရာ ဟု ေခၚဆိုသည္။ ထိုအခ်က္ကို ၾကည့္ၿပီး မြနတ
္ ု႕ိ က ေ႐ႊ မေတြ႕ခင္ကတည္းက ယခုျမန္မာ
www.monlibrary.com
ႏိင
ု င
္ ေ
ံ အာက္ပုင
ိ း္ ေဒသ၌ ေရာက္႐ွိေနၿပီးသာ ျဖစ္သည္။ ေဂ်ာ့စေ
္ ဝဗာ အဆိုအရ ဘီစီ ၅၀၀၀
ကတည္းက စမိုင္းတို႕သည္ မြနတ
္ ု႕ိ ႏွင့္အတူ ထိေတြ႕မ်ားသည့္အတြက္ေၾကာင့္ မိမမ
ိ ူရင္းဘာသာ
စကားကို ပေပ်ာက္သြားၿပီး မြနစ
္ ကားကိုသာ ေျပာဆိုေနသည္။ ထိုအခ်က္ကို ေထာက္၍ ယခု
ိ း္ ေဒသ၌ ဘီစီ ၅၀၀၀ ထက္ေစာ၍ မြန္တို႕ ေရာက္႐ွိၿပီး ထိုေနရာ၌
ေနရာအတည္းတက် ေနထိုငေ
္ နၿပီး ျဖစ္သည္ကို သက္ေသျပေနသည္။ စမိုင္းတို႕၏
မူရင္းေဝါဟာရ ေ႐ႊဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ တလ္/ƭa:l/ ကိုလည္း မြနတ
္ ု႕ိ က ေမြးစားယူသည္။
ထိုစကားသည္ မြနတ
္ ု႕ိ မွတဆင့္ တျခားအေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွသားမ်ားျဖစ္သည့္ ပ်ဴ၊ ကရင္၊ ထိုငး္ ၊
ခမာတိ႕ု ထံသ႕ို ျပန္႕ႏွံ႕သြားသည္။
မြနသ
္ မိင
ု ္းအရ ဘီစီ ၄၀၇ ၌ အကုၤရရာဇာမင္း အုပ္စိုးေနသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ေျမငလ်င္ေၾကာင့္
ဒီေရတက္ၿပီး ပထမသထုံျပည္ ပ်က္စီးသြားသည္။ သူတိ႕ု ေခတ္ သူတိ႕ု ယူဆခ်က္အရ
အကၤုရရာဇာမင္းသည္ ခမည္းေတာ္ကို အက်ဥ္းခ်ကာ နန္းအ႐ုိက္အရာကို ခံယူခဲ့သည္။
ခမည္းေတာ္သည္ အက်ဥ္းေထာင္ထဲ၌ သုံးႏွစ္လုံးလုံး ဒုကၡမ်ိဳးစုံ ခံစားရၿပီးေနာက္ အသက္ဆံးု
သြားရ႐ွာသည္။ ခမည္းေတာ္ အသက္ဆံးု ၿပီးေနာက္ မယ္ေတာ္ႀကီးလည္း မိမိဆံေတာ္ျဖင့္
ေျခလက္ကို ခ်ည္တုတ္ကၿပီး ေခ်ာင္းထဲသ႕ို မိမိကိုယ္ကို လွိမ့ခ
္ ်ၿပီး အသက္ဆံးု ရသည္။
ထိုမေကာင္းမႈေၾကာင့္ နတ္ကဒဏ္ခတ္၍ ငလ်င္လႈပ္ ဒီေရတက္ခဲ့သည္ဟု သမိင
ု ္းမွာ ေရးသား
ထားဆိသ
ု ည္။ မုတၲမပင္လယ္တေလွ်ာက္တြင္ ေျမငလ်င္ေၾကာ ႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္
အခ်ိနမ
္ ေ႐ြး ငလ်င္လႈပႏ
္ င
ို ္သည္။ ထိုငလ်င္ဒဏ္ေၾကာင့္ မြနတ
္ ု႕ိ ၏ ေနာက္တည္ေထာင္ေသာ
ၿမိဳ႕(ေဟာင္း)မ်ားသည္ ပင္လယ္အနီးမွာ မတည္ေတာ့ဘဲ ေခ်ာင္း ႏွင့္ ျမစ္ အနီး၌သာ
ၿမိဳ႕တည္ၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
တိုက္ကုလား
သထုံၿမိဳ႕ေဟာင္းသည္ ယခု တိုက္ကုလား႐ြာ ႏွင့္ အယက္သမ႐ြာအတြငး္ ႐ွခ

ိ ့ဲသည္ဟု
ဆိၾု ကသည္။ တိုက္ကုလား႐ြာ အမည္သည္ ဓမၼေစတီမင္းေခတ္ ေရးထိုးထားသည့္ ကလ်ာဏီ
သိမေ
္ က်ာက္စာ ပါဠိမ၌
ူ ဤတို႕ ေတြ႕ရသည္။
“ တဒါ သုဝဏၰဘူမရ
ိ ေတၴ သိရိမာေသာေကာ နာမ ရာဇာ ရဇၨံ ကာေရသိ။ တႆ ရာဇ႒ာနီနဂရံ
ေကလာသ ဘပဗၺတ ေစတိယႆ ပစၧိမာႏုဒိသာယံ ေဟာတိ။ တႆ တု နဂရႆ ပါစီန
ဥပဒၶဘာေဂါ ပဗၺတံ ဥဒၶနိ ေဟာတိ၊ ပစၧိမ ဥပဒၶဘာေဂါ သေမ ဘူမဘ
ိ ာေဂ ေဟာတိ။ တံ ပန နဂရံ
www.monlibrary.com
ႏိင
ေဂါဠမႏုႆဃရာနံ ဝိယ မတၲိကဃရာနံ ဗဟုလတာယ ေဂါဠမတၲိကနဂရံ တိယာဝ အဇၨတနာ

ေဝါဟရႏၲိ။”
“ထိုအခ်ိန္ သုဝဏၰဘုမၼိတိုင္း၌ သီရိမာေသာက မင္းျပဳ၏။ ထိုမင္း၏ ရာဇဌာနီ မင္းေနျပည္

ေတာ္သည္ ေကလာသေတာင္ထိပ္ ေစတီ၏ အေနာက္ေျမာက္ယြန္း၊ ၿမိဳ႕၏အေ႐ွးပိင
ု ္း ထက္ဝက္
ခန္႕သည္ ေတာင္ထိပ၌
္ ႐ွိၿပီး က်န္အစိတ္အပိုင္းသည္ အေနာက္ဘက္ေျမညီ၌ ႐ွိသည္။ ထိုၿမိဳ႕၌
ေျမစိုင္ျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားေသာ ကုလားလူမ်ိဳးအိမႏ
္ ွင့္ တူသည့္အိမ္မ်ား ႐ွိသည့္အတြက္
ေၾကာင့္ တုိက္ကုလားၿမိဳ႕ဟု ယေန႕ထက္တိုင္ေအာင္ ေခၚၾက၏ (Taw,1892)။
ေဂါဠ သည္ ေဂါဠလူမ်ိဳး (ဝါ) ကုလား ဟု ဓမၼေစတီမင္း ေျပာခဲ့ေသာ္လည္း၊ ေဂါဠ ရဲ႕ ပါဠိ
ေဝါဟာရသည္ အလုံး၊ အဝန္း ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိၿပီး မြနလ
္ ုိ “ကေလာ့ (ကေလာအ္)” ျဖစ္သည္။
“မတၲိက” သည္ “ေျမ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ေျမသည္ မြနလ
္ ုိ ”တိ (တိ)” ျဖစ္သည္။ ဒါေၾကာင့္
တိုက္ကုလား သည္ ဓမၼေစတီမင္း ကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာကို ေရးသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ကုလား
ေျမအိမၿ္ မိဳ႕ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ တိဂလဲၿမိဳ႕ (ဍဳင္တဂ
ိ လာ) ႏွင့္ ေျမစိုင္ /ေျမလုံးၿမိဳ႕ ဟု အဓိပၸါယ္
႐ွိေသာ တိကေလာ့ၿမိဳ႕ (ဍဳင္တိကေလာအ္) ဟု ေခၚဆုိသည္။ ေနာက္ၿပီး ေဂါဠမတၲက
ိ ပါဠိ
ေဝါဟာရကို ၾကည့္ၿပီး “ေဂါ” အစား “ဂု” ျဖင့္ “ဂုဠ” သည္ တင္လဲ (တင္လာဲ) ဟု
အဓိပၸါယ္႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕က (ဂုဠ - တင္လဲ၊ မတၲိက - ေျမ) တင္လဲခ်က္လုပေ
္ သာ
ေနရာ/ေျမ ဟုလည္း အဓိပၸါယ္ဖြင့္သည္။ တင္လဲ သည္ မြနေ
္ ဝါဟာရ (တင္လာဲ) ျဖစ္သည္။
တင္လာဲ ကေန တိုက္ကလာ ျဖစ္သြားသည္ဟု ယူဆေကာင္း ယူဆႏိုင္သည္။ သို႕ေသာ္
ေက်ာက္စာ၌ “ေဂါဠ” ဟု ေတြ႕ရသည္။ ဆိေ
ု တာ့ “တိ” က ”တိုက”္ ျဖစ္သြားၿပီး “ဂလဲ (ဂလာ)”
က “ကုလား” ျဖစ္သြားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ “တိုက္” က “တိ” ကေနလာသည္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႕
ေသခ်ာသေလာက္ ေျပာႏိုင္သည္။ “ကုလား” ေနရာမွာ ဓမၼေစတီမင္းေခတ္က “ဂလဲ” ဟု
ေျပာေတာ့လည္း ထိုၿမိဳ႕႐ြာ နာမည္သည္ ဓမၼေစတီမင္းေခတ္က ထူေထာင္ခ့သ
ဲ ည့္ၿမိဳ႕
မဟုတ္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ တျခားေဝါဟာရမွ ေျပာင္းေ႐ႊ႔လာႏိုင္ေသးသည္။
အင္ဒခ
ို ်ိဳင္းနာေဒသ႐ွိ မြန-္ ခမာအႏြယ္စကားမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ မေနာင္ (Mnong) ႏွင့္
စေရ/ေကာ္ဟို (Sré/Köho) လူမ်ိဳးတို႕သည္ ေ႐ႊ ကို မား (မး/mah) ဟု ေခၚသည္။ “မား”
ေဝါဟာရ သည္ ေ႐ွးမြနက
္ (ယိမာသ္) ေခတ္မန
ြ ္ (ယးမး) ႏွင့္တူသည္။ မား (မး/mah) သည္
ေတာက္ပေသာဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ (ယးမး/လမး) ႏွင့္ အဓိပၸါယ္ေဆာင္ျခင္း တူေသာ တျခား
မြနေ
္ ဝါဟာရတခုကေတာ့ “ကလယ္ (ကေလယ္)” ျဖစ္သည္။ “လမး” က မီးလို လင္းသည္၊
www.monlibrary.com
ေနလိုလင္းသည္၊ ေတာက္ပသည္ဟူေသာ အဓိပၸါယ္မ်ားရႏိင

ု ္ၿပီး “ကလဲ(ကေလယ္)” သည္
ဝင္းလက္သည္ဟု အဓိပၸါယ္ ခြဲထားသည္။ မြနတ
္ ု႕ိ သည္ ကမၼက႐ုိက္ ေခၚ အရာတစ္ခ၏
ု
လုပ္ေဆာင္ခ်က္၊ ျပဳလုပခ
္ ်က္မ်ားကို အေျခခံၿပီး အေခၚအေဝၚ(ေဝါဟာရ)မ်ား ေဖၚထုတ္သည္။
ေ႐ွးမြနတ
္ ု႕ိ က ေ႐ႊ၏ ထူးျခားခ်က္ကို ၾကည့္ၿပီး ေ႐ႊကို “ကလဲ (ကေလဲ)” ဟု ေခၚဆိခ
ု ဲ့သည္။
အင္ဒခ
ို ်ိဳင္းနာေဒသ႐ွိ မြနခ
္ က
ု “မား (မး)” ဟု ေခၚဆိုသည္။ ႏွစ္ခစ
ု လုံးသည္
ေတာက္ပသည္၊ လင္းလက္သည္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ “ေထာ(ထဝ္)” ေဝါဟာရကို
မြနတ
္ ု႕ိ က စမိုင္းလူမ်ိဳးတို႕ထံမွ မေမြးစာခင္က ေ႐ႊကို ကလဲ (ကေလယ္/ကေလဲ) ဟု
ေခၚဆိုခဲ့သည္။ ထိုေ႐ွးမြနေ
္ ဝါဟာရကို စေကာကရင္တို႕က ေမြးစားၿပီး ယခုအခ်ိနအ
္ ထိ ေ႐ႊ ကို
“ထူ” သိ႕ု မဟုတ္ ထူအလြဲါ ္ ေခၚဆိသ
ု ည္ (ထူ - ထဝ္၊ အလြဲါ ္ - ကေလယ္)။
ထိုေၾကာင့္ တိုက္ကလား သည္ တိကလဲ (တိကေလဲ) (တိ - ေျမ၊ ကေလဲ - ေ႐ႊ) ေ႐ႊေျမ ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည္။ တိကလဲ မြနအ
္ ေခၚအေဝၚကို ပါဠိလို ဘာသာျပန္သည့္အခါ သုဝဏၰဘူမိၼ (တိ -
ဘူမၼိ၊ ကလယ္(ကေလယ္) သုဝဏၰ) ျဖစ္သြားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ဗုဒၶဘာသာျပန္႕ပြားေရးသမိုင္း၌ ေသာဏေထရ္ႏင
ွ ့္ ဥတၲရေထရ္တို႕သည္ သုဝဏၰဘူမိကို
ေရာက္ခ့သ
ဲ ည္ဟု ေဖၚျပထားသည္။ ထိုသာသနာျပဳအဖြဲ႕ ေရာက္႐ွိခဲ့သည့္ သုဝဏၰဘူမိသ
ၼ ည္
ု ္ငံ၊ မြနျ္ ပည္နယ္ သထုံၿမိဳ႕နယ္႐ွိ တိုက္ကလားကို တကယ္ေရာက္ခ့ေ
ဲ ၾကာင္း
တိုက္ကလားက နာမည္၌ သက္ေသျပေပးေနသည္။
တိုက္ကလားၿမိဳ႕ပ်က္ၿပီး ယခုသထုံေနရာ၌ ၿမိဳ႕တည္သည့္အခါ မြနတ

္ ု႕ိ က ေ႐ႊအေခၚအေဝၚကို မိမိ
မူးရင္ေဝါဟာရ “ကလဲ” အစား၊ “ေထာ” စမိုင္းေဝါဟာရကို ပိမ
ု အ
ို သုံးမ်ားလာၿပီး
ျဖစ္သည့္အတြက္ ၿမိဳ႕သစ္ေနရာကို နာမည္ေပးသည့္အခါ “ကလဲ”ကို မသုးံ ေတာ့ဘဲ “ေထာ”ကို
သာ ေခၚဆိုေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ တိုက္ကလား ႏွင့္ သထုံ သည္ အေခၚအေဝၚခ်င္း
မတူေတာ့လည္း အဓိပၸါယ္ခ်င္း အတူတူသာ ျဖစ္သည္ဟု ေျပာႏိုင္သည္။
ဗုဒၶစာေပက်မ္းဂန္မ်ားတြင္ ဘီစီ ၃၀၀ ရာစု အႏၵိယႏိ္င

ု င
္ ံ အေသာကမင္း အုပခ
္ ်ဳပ္ေနသည့္အခ်ိန္
တြင္ ေသာဏေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္ ႏွစ္ပါးသည္ သုဝဏၰဘုမိက
ၼ ို သာသနာျပဳရန္အတြက္
ေရာက္႐ွိခဲ့သည္ဟု ေတြ႕ရသည္။ တတိယသဂႋကထာ၌ “ဒိပႆ သမႏၲေတာ” ဟူသည့္ပဒ
ု ္အရ
ကြၽန္းေျမဟူ၍ အနက္ရေပရာ၊ အခ်ိဳ႕ပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ က သုဝဏၰဘူမသ
ိ ည္ ကုန္းေျမမဟုတ္
ကြၽန္းႏိင
ု ္ငံ ျဖစ္တန္ရာ၏ဟု ယူဆၾကသည္။ သိ႕ု ျဖစ္၍ အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွကြၽန္းဆြယ္ပင
ို ္းမွ
www.monlibrary.com
ႏိင
မေလးကြၽန္းဆြယ္၊ စုမာၾတားကြၽန္း၊ ဂ်ာဗားကြၽန္း စသည္တိ႕ု ကို သုဝဏၰဘူမအ

ိ ရပ္ဟု
ၫႊနး္ ဆိခ
ု ဲ့ၾကသည္။ တတိယသဂၤါကထာ မွာ “ေသာဏေထၴေရာပိ သဒၶႎ ဥတၲရေထၴေရန
သုဝဏၰဘူမႎ အဂမာသိ။ ေတန စ သမေယန တကၴဧကာ ရကၡသီ သမုဒၵေတာ နိကၡမိတြာ
ရာဇကုေလ ဇာေတ ဇာေတ ဒါရေတာ ခါဒတိ။” “ေသာဏမေထရ္သည္လည္း ဥတၲရမေထရ္ႏင
ွ ့္
သုဝဏၰဘူမသ
ိ ႕ို သြားေလၿပီ။ ထိုအခ်ိနအ
္ ခါ၌ ထိုသုဝဏၰဘူမိအရပ္၌ တစ္ေယာက္ေသာ ရကၡိဳသ္
ဘီလူးမသည္ သမုဒၵရာမွ ထြက္၍ မင္းအိမ္၌ ဖြားကုနေ
္ သာ သူငယ္တိုင္းကို စာေလ၏။” ဟု
ေဖာ္ျပထားပါသည္။ မြနသ
္ မိုင္းအရ ေသာဏေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္တိ႕ု သည္ မႏုႆီဟအ႐ုပက
္ ို
ဖန္ဆင္းၿပီး ဘီလူးကို အႏိုင္ရခဲ့သည္ဟု ဆိထ
ု ားသည္။
ဗုဒၶဘာသာျပန္႕ပြားေရးသမိုင္းကုိ သိပန
ၸံ ည္းက်က် ေလ့လာၾကည့္သည့္အခါ ဘီစီ (၃၀၀) ရာစုက
အိႏၵိယႏိုငင
္ ံတြင္ အေသာကမင္းႀကီးက စစ္နည္းျဖင့္ တျခားဘုရင့္ႏိုင္ငေ
ံ တာ္မ်ားကို အႏိုငယ
္ ူ
သိမး္ ပုက
ိ ္ခဲ့ရာ မိမိသိမ္းပိက
ု ္ရခဲ့ေသာ ေဒသမ်ားကို ဓမၼနည္းျဖင့္ ျပန္ထိနး္ ခ်ဳပ္ခ့သ
ဲ ည္။ ထုိ႕အျပင္
က်န္ေနေသးေသာ ဘုရင့္ႏိုင္ငမ
ံ ်ားကိုလည္း မိမိယုံၾကည္ေသာ ဓမၼက်င့္ဝတ္မ်ားကို ျပန္႕ပြား
ေအာင္ ႀကိဳးစားခဲ့သည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ သူ၏ဆရာသမားျဖစ္သူ ေမဂၢလပ
ိ ုတၲတႆ
ိ မေထရ္ကို
ဦးေဆာင္ေစၿပီး အဘိဓမၼာက်မ္းစာ သိ႕ု မဟုတ္ ဒႆနအျမင္က်မ္းစာမ်ား ႏွင့္ လူ႕က်င့္ဝတ္က်မ္း
စာမ်ားကို စုေဆာင္း တည္းျဖတ္ၿပီး ထိအ
ု ဘိဓမၼာ၊ က်င့္ဝတ္မ်ားကို တျခားေဒသသို႕ ျပန္႕ပြားေစ
ရန္ သာသနာျပဳအဖြဲ႕ ေစလႊတခ
္ ရ
ဲ့ ာမွ ေသာဏေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္တို႕က သုဝဏၰဘုမၼိ
သထုံျပည္ကို ေရာက္႐လ
ွိ ာခဲ့သည္။ သာသနာျပဳအဖြ႕ဲ ကိုးဖြ႕ဲ ၌ အပရႏၲေဒသ ယခုေခတ္
ကစ္စမီယာ (Kashmir) သိ႕ု ႂကြေတာ္မေ
ူ သာ ေယာနကဓမၼရကၡိတမေထရ္သည္ သူ႕ဘြဲ႕ေတာ္
ေယာနကို ၾကည္ၿ့ ပီး သူသည္ ဂရိတ္လူမ်ိဳး ျဖစ္ႏင
ုိ ေ
္ ၾကာင္း ယူဆခဲသ
့ ည္။ က်န္သည့္
မေထရ္ျမတ္တို႕က မည္သည့္လူမ်ိဳးျဖစ္သည္ကို မေျပာႏိုင္ၾကပါ။
မြနသ
္ မိင
ု ္း၌ ေတြ႕ရေသာ သထုံျပည္သားမ်ားႏွင့္ ဘီးလူတု႕ိ ပဋိပကၡအေၾကာင္းကို ေဒါက္တာ
ဗလက္ဒင္ (Blagdon) က ေမာ္လၿမိဳင္အနီး႐ွိ ဘီးလူကြၽန္းသည္ မြနတ
္ ု႕ိ က တေကာ့ခမိုငး္
(တကအ္ခဳဿိ င္) ဟုေခၚသည္။ တေကာ့ - ကြၽန္း၊ ခမုင
ိ း္ သည္ ယခုမေလးကြၽန္း၌ ေနထိုငေ
္ သာ
စမုိင္ (Semong) လူမ်ိဳးမ်ားကို ဆုလ
ိ ိသ
ု ည္ဟု ေဖၚျပထားသည္။ သထုံ၌ ေတြ႕႐ွိရေသာ
မႏုႆဟ
ီ အ႐ုပသ
္ ည္ ဂရိတ္ႏုင
ိ င
္ ံမွ ေတြ႕႐ွိရေသာ စပင္ခ္ (sphinx) ႏွင့္ အ႐ုပပ
္ စ
ုံ ႏ
ံ ွင့္ အ႐ုပ၏
္
အသုံးျပဳပုမ
ံ ်ားကို တူညီမႈ ႐ွိေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ စပင္ခ္ သည္ အီဂ်စ္၌ စေတြ႕ရၿပီး ဘီစီ (၈)
ရာစုေလာက္တြင္ ဂရိတ္အႏုပညာ ႏွင့္ စာေပ၌ စတင္ေတြ႕ရသည္။ ေနာက္ရာစုႏစ
ွ ရ
္ ာေလာက္
တြင္ စပင္ခ္အသုံးျပဳမႈသည္ ပိမ
ု ိုတြင္က်ယ္လာသည္။ ဂူးသခ်ႋဳင္း ႏွင့္ သာသနာ႕ အေဆာက္အအုံ
www.monlibrary.com
မ်ား အေစာင့္သေဘာျဖင့္ အသုံးျပဳခ့ဲသည္။ သထုံမွာလည္း ေစတီပထ

ု ိးု မ်ား ႏွင့္ ၿမိဳ႕႐ုိးမ်ား၌
အေစာင့္သေဘာျဖင့္ အသုံးျပဳခဲ့သည္။ ထိုအခ်က္အလက္မ်ားကို ေထာက္ၾကည့္ၿပီး ေသာဏ
ေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္တို႕သည္ ဂရိတ္လူမ်ိဳး သိ႕ု မဟုတ္ ဂရိတ္ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ထိေတြ႕မႈ
႐ွိသျူ ဖစ္ၿပီး မႏုႆဟ
ီ သည္ မြနတ
္ ု႕ိ ဓေလ့မဟုတ္ ျပင္ပ(ဂရိတ)္ မွ ရလာေသာ အကာအကြယ္
ေပးေသာ နတ္တပါးျဖစ္သည္ဟု ဆိႏ
ု င
ုိ သ
္ ည္။ ထိုအခ်က္မ်ားကို ေထာက္႐ႉ၍ သုဝဏၰဘူမၼိ
သထုံျပည္(တိုက္ကလား) ကို ေသာဏေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္တို႕ တကယ္ ေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း
ကိုလည္း မႏုႆဟ
ီ သိ႕ု မဟုတ္ မြနတ
္ ု႕ိ စပင္ခ္ (Sphinx) အ႐ုပ္က သက္ေသအျဖင့္
ပုံ ၂၂။ ဂရိတ္ မႏုႆဟ

ီ သိ႕ု မဟုတ္ စပင္စ္႐ုပ္ ပုံ ၂၁။ သုဝဏၰဘုမၼိမႏုႆီဟ
ဇုတ္သုတ္
ေသာဏေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္တို႕ မြနတ

္ ု႕ိ ဌာေန သထုံျပည္ကို တကယ္ေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း
အေထာက္အထား ေနာက္တစ္ခမ
ု ွာ ဇုတ္သုတ္ဘုရားနာမည္ ျဖစ္သည္။ ဇုတ္သုတ္သည္
ယခုေခတ္ မြနဘ
္ ာသာအားျဖင့္ ဇုက္ေသာက္ (ဇုက္ - ႀကိဳး၊ ေသာက္ - ဆံပင္) ျဖစ္သည္ဟု
ေတြ႕ရသည္။ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕မွာလည္း က်ိဳက္သုတ္ ဟူေသာ ေစတီတဆူ ေတြ႕ရသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ေခတ္မြနတ
္ ု႕ိ က (က်ာ္အသုက္) သိ႕ု မဟုတ္ (က်ာ္သုက္) ဟု ေခၚသည္။ က်ိဳက္ သည္ မြနဘ
္ ာသာ
ဘုရားျဖစ္သည္။ သုက္ သု႕ိ မဟုတ္ အသုက္ သည္ အဓိပၸါယ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ေျပာေနၾကသည္။ ေပစာ
ေဟာင္းမွာ၌ က်ိဳက္အသြတ္ (က်ာ္အေသာက္) သိ႕ု မဟုတ္ က်ိဳက္သြတ္ (က်ာ္ေသာက္) ဟု
ေတြ႕ရသည္။ က်ိဳက္ (က်ာ္) ဘုရား၊ အသြတ္ (အေသာက္) သည္ အေမႊး၊ သြတ္ (ေသာက္) သည္
ဆံပင္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ထိုေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဆံေတာ္ကို ဌာပနာထားသည့္ အတြက္
ေၾကာင့္ က်ိဳက္သြတ္ (က်ာ္ေသာက္) ဟု ေခၚသည္ဟု ယူဆၾကသည္။ အမွန္ေတာ့ မြနေ
္ ဝါဟာရ
(အသုက)္ သည္ (အေသာက္) မွလာသည္။ အေသာကမင္း၏ နာမည္ ျဖစ္သည္။ ပုဂံၿမိဳ႕ေဟာင္း
ျမင္းကပါဂူေျပာက္ႀကီးဘုရား အတြင္း႐ွိ အေနာက္နရ
ံ ံ၊ အလယ္ျပတင္းေဘာင္၊ ေတာင္မ်က္ႏာွ ၌
္ မၺည္းစာ၌ “တလေပါယ္ တိသပဂုတ၊္
ေတြ႕ရသည့္ ဓမၼာေသာကမင္းအေၾကာင္း ပန္းခ်ီး ႏွင့္ မြနက
ကုသဿိငဓ
္ မဿာေသာက္ တာဝ္ ဂုလာည္ျဂါစ္ထိစ္သာသနာ။” (ငါတိ႕ု အ႐ွင္ တိႆဥပဂုပၲ ႏွင့္
ဓမၼာေသာကမင္းတို႕ သာသနာ့အက်ိဳးအတြက္ က်ယ္ျပန္႕ထိေရာက္ေသာ စကားကို တိုငပ
္ င္
ေျပာဆိုၾက၏။” ဓမၼာေသာကကို ”က”ျဖင့္ သတ္လုက
ိ ၿ္ ပီး “ဓမၼာေသာက္” ဟု ေရးထားသည္။
အိႏၵိယႏိုင္င၌
ံ အေသာကမင္း တည္ထားကိုးကြယ္သည့္ ေက်ာင္းက အေသာကရာမ္ေက်ာင္း၊
ေစတီပထ
ု ိးု ေတြက အေသာကဘုရား ဟူေသာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေတြ႕႐ွိရသည္။ အေသာကဘုရားမ်ားကို
ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငတ
ံ ုင
ိ း္ အလိုလို၌ ေတြ႕ရသည္။ ေသာဏေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္တို႕သည္ မြန္တို႕
ဌာေန သထုံျပည္ကို ေရာက္႐ွိလာသည့္အခါ ေစတီတည္သည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ အေသာကမင္းကို
ရည္စူး၍ အေသာကဘုရား ဟု နာမည္ေပးၾကသည္။ ဇုတသ
္ ုတ္႐ြာ႐ွိ ဇုတ္သုတ္ဘုရားရင္ျပင္၏
ပတ္လည္သည္ ဗ်က္ႏစ
ွ ေ
္ တာင္တစ္မက
ုိ ္ (၃ ေပ၊ ၆ လက္မ)႐ွိ ဂဝံေက်ာက္ထီး႐ြက္ ၁၂ ခုျဖင့္
လႉဒါန္းပူေဇာ္ထားသည္ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး က်ိဳက္ထီးေဆာင္းဘုရား ဟု နာမည္သစ္
ေခၚၾကသည္။ ဘုရား၏ နာမည္အရင္းမွာ ဇုတ္သုတ္ဘုရား ျဖစ္သည္။ သုတ္ ႏွင့္ပတ္သက္သည့္
အဓိပၸါယ္ကုိ အထက္တြင္ ႐ွငး္ ျပေပးၿပီးျဖစ္၍၊ ဇုတ္ ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ေဝါဟာရကို ေအာက္
ေဖၚျပအတိုင္း ေလ့လာထားသည္။
ယခု ထိုငး္ ႏိင

ု ္ငံ လမ္ဖန
ု ္ၿမိဳ႕႐ွိ ဟာရိဘုၪၨယ်မြနၿ္ မိဳ႕ေဟာင္းတြင္ ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၃၀၀)
ေလာက္တြင္ ေရးထိုးထားေသာ ဝတ္ဇင္ေခါဟိုဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္း(Wat Sen Khao Ho)
မြနေ
္ က်ာက္စာ၌ “(၇) (…) တၨဳံၾတလရးႆ ညိနဝ
္ ါဏ္ ဨ(၈)ယ် စေလာမွာစလႅဂုဟ္ေမာယ်
ဨယ်ပအ္ (…)” ေခတ္သစ္မြန္ျဖင့္ “(…) တၨဳံတၜရး ႐ုီအဲ စေလာခဲါ မဟာစလႅဂဟ
ို ္မြဲ အဲပ (…)”
ျမန္မာဘာသာျဖင့္ “ (…) တၨဳံ တိုငး္ သခင္ ကြၽန္ေတာ္ကို ကူညီ၏၊ မဟာစလႅဂူတစ္ခက
ု ို
တူးေဖၚရန္ ကြၽန္ေတာ္လုပ္၏။ (…)” ယခုေခတ္ မြနေ္ ဝါဟာရမွာ အဇု (ဦးရီးေတာ္) ႏွင့္ ဣဇု
(အရီးေတာ္) ေနာက္ၿပီး အသက္ႀကီးသူက လဇု ဟု ေတြ႕ရ။ ဒါ့ေၾကာင့္ “ဇု” သည္ ႀကီးေသာဟု
www.monlibrary.com
အဓိပၸါယ္ေဆာင္သည္။ “တၨဳံၾတလရးႆ” တဇုတိုင္းသခင္ (တဇုတၜရး) ဟု ေတြ႕ရသည္။ တဇု

ိ ္ - သမိန္း) ႏွင့္ အဓိပၸါယ္တူသည္။ တဇု သည္ သမိနး္ ထက္ အေ႐ွးက်ေသာ
သည္ မင္း (သဿင
ေ႐ွးေဟာင္းမြန္ ေဝါဟာရလည္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဘီးလင္းနယ္ ဇုတ္သုတ္အရပ္႐ွိ
ဇုတ္သုတ္ဘုရား၏ နာမည္သည္ (ဇုတ္ - ဘုရင္းမင္းျမတ္၊ သုတ္ - အေသာက) အေသာက
မင္းဘုရား (က်ာ္တဇုအေသာက္) ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္ကို ေသခ်ာစြာ ေျပာႏိုင္ၿပီး အလြန္ေ႐ွးက်
သည့္ ဘုရားတဆူဟုလည္း ေျပာႏိုင္သည္။ ေသာဏေထရ္ ဥတၲရေထရ္ ႐ွိေနသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္
ထည္ထားသည္ဟု ဆိႏ
ု င
ုိ သ
္ ည္။
ကတိုက္၊ ေကာ့ကဒြတ္၊ ေကာ့ကမယ္။
သုဝဏၰဘူမေ
ိ ဒသေဟာင္းေနရာ၌ တျခားေသာ ေဒသနာမည္မ်ားလည္း ေတြ႕ရသည္။ တခ်ိဳ႕
နာမည္မ်ားသည္ ေခတ္သစ္ျမန္မာနာမည္မ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး တခ်ိဳ႕နာမည္သည္ အလယ္ေခတ္က
မြနန
္ ာမည္မ်ားလည္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ထိုေဒသသည္ အမ်ားအားျဖင့္ ေျမနိမ့္ပုင
ိ း္ သို႕မဟုတ္
ကြင္းၾကားမ်ားျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ၿမိဳ႕႐ြာမ်ားတည္သည့္အခါ ကုနး္ ျမင့္ကိုသာ႐ွာၿပီး
တည္ၾကသည္။ ကတိုက္႐ြာ သည္ တခ်ိဳ႕ဆရာေတြက မြနေ
္ ဝါဟာရ လႊ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ
ခတြက္ (ခေတက္) ကေနလာသည္ဟု ေျပာၾကသည္။ ကြၽန္ေတာ့္အျမင္အရ “က” သည္ “ေကာ့
(ကအ္)” ကေနလာၿပီး “တိုက္” သည္ “ေျမ” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ ” “တိ” ကေန လာသည္။
ကတိုက္ “ေကာ့တိ (ကအ္တိ)” အဓိပၸါယ္က ”ကုန္းေျမ” ျဖစ္သည္။ ကတိုက္ က ကုန္းႏွစ္ကုန္း
သိ႕ု မဟုတ္ ႐ြာႏွစ႐
္ ြာ ျဖစ္ေနသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ႀကီးသည့္႐ြာက ကတိုက္ႀကီး နည္းနည္းငယ္
သည္႐
့ ြာက ကတိုက္ကေလး ဟု ေနာက္လူေတြ နာမည္ေပးလိုက္သည္။ ၎င္းေဒသ႐ွိ
တျခားေသာ ကုနး္ သိ႕ု မဟုတ္ ကြၽန္းဟု အဓိပၸါယ္႐ွိသည့္ ”ေကာ့” ဟု အမည္တြင္ေသာ ႐ြာ
နာမည္မ်ားမွာ ေကာ့ကဒြတ၊္ ေကာ့ကြဲ၊ ေကာ့ကသဲ၊ ေကာ့ကမယ္ တို႕ ျဖစ္ၾကၿပီး ကကတစ္
သည္လည္း “က” သည္ ေ႐ွးမြန္ “ေကာ့” ကေန လာသည္ဟု ယူဆရသည္။ ေကာ့ကဒြတ္ က
ေကာ့ဒြတ္ (ကအ္ေဍာတ္) ကြၽန္းငယ္/ကုန္းငယ္/ကုန္းကေလး ဟု အဓိပၸါယ္မည္ႏိုင္သည္။
ေကာ့ကမယ္ က ကြၽဲႏြားမ်ား ေစာင့္ေ႐ွာက္သည့္ကုန္း (ကြၽဲစားက်က္ကုနး္ ) ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ
(ကအ္ကမာ/ကအ္ခမာ) ကေနလာသည္ဟု ယူဆသည္။
မုသင္၊ ဇြဲကလာ/ဇြဲဂလာ
မုသင္၊ မု သည္ တျခားမြန္ၿမိဳ႕ေနရာေဟာင္းမ်ားသလိုဘဲ အစြန္း ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိသည့္ (မုဟ္)
ကေနလာသည္။ “သင္” သည္ ယခုေခတ္မြန္က “ၾသင္” ေရးၾကေသာ္လည္း အသံထြက္က “သင္”
www.monlibrary.com
ႏိင
ႏွင့္ သိပမ
္ ကြာပါ။ အဓိပၸါယ္က “ကမ္းစပ္” ျဖစ္သည္။ မုသင္ (မုဟ္ၾသင္/မုဟ္သင္)
ကမ္းစပ္အစြန္း ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဇြဲကလာ က “ဇြ”ဲ သည္ မြန္ေဝါဟာရ (ၿဇဲ) ျဖစ္ၿပီး
”ကလာ” ေစာင္းေနသည္ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဇြဲကလာ - ေညာင္းပင္ေစာင္း ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိ
သည့္ အလယ္ေခတ္က မြန္အေခၚအေဝၚ ျဖစ္သည္ဟု ယူဆသည္။
ဝင္းက၊ အယက္သည္မ၊
သထုံအနီးတဝိုက္႐ွိ ေ႐ွးေဟာင္းၿမိဳ႕႐ြာနာမည္မ်ားသည္ ေ႐ွးမြန္စကားျဖစ္သည္။ ဝင္းက႐ြာ၊

ဝင္း (ေျမနိမ့ပ
္ င
ို ္း႐ုိး ေရနက္ကြင္း) က (ငါး) ဝင္းက (ငါး႐ွိေသာ ေရနက္ပုင
ိ း္ ႐ုိးကြင္း)။
အရက္သည္မ သိ႕ု မဟုတ္ အယက္သည္မ သည္ မာမက (၂၀၀၇၊ ၃၅၀) က ဤသို႕
ေရးထားသည္။ အယက္သည္မ (ဘီးလင္း) မြနဘ
္ ာသာအေရးအသား (အာယသၼာ)၊ မြနဘ
္ ာသာ
အသံထြက္ (အာယဆမာ) ျဖစ္သည္။ အဓိပၸါယ္မာွ (အ႐ွငေ
္ ကာင္းအ႐ွငျ္ မတ္) ဟု အဓိပၸါယ္
ရ႐ွိသည္။ သာသနာျပဳ ေသာဏေထရ္၊ ဥတၲရေထရ္တို႕ ေနာက္ပါသုံးပါးႏွင့အ
္ တူ ေရာက္႐ွိလာ
ေသာအခါ အ႐ွငျ္ မတ္မ်ားအား ျပည္သူျပည္သားမ်ားက အာယသၼာ (အ႐ွငေ
္ ကာင္း အ႐ွငျ္ မတ္)
ဟု ေခၚေဝၚခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ သိ႕ု ေသာ္ ကြၽန္ေတာ့္အျမင္က ထိရ
ု ပ္႐ြာေဒသသည္ ေသာဏ
ေထရ္တို႕ မေရာက္ခင္က လူေနရပ္ ျဖစ္ေနၿပီးသာ ျဖစ္၍ တျခားအဓိပၸါယ္ ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏုင
ိ ္
မည္ဟု ယူဆသည္။ ဓမၼေစတီမင္း၏ ကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာ ဆ႒မမ်က္ႏာွ ေပမူ၌
စစ္ေတာင္း႐ွိ သိမအ
္ မည္ အားလုံး သုံးဆယ္ႏ
့ ွစ္အနက္ သျဗသမာင္႐ြာသိမ္ (သိမတ
္ ြာန္
သျဗသမာင္)၊ သမိန္းၿဗဟၼ႐ြာသိမ္ (သိမက
္ ြာန္သဿီၿဗီဳမ) ႏွင့္ မင္စမ႐ြာသိမ္ (သိမမ
္ င္စမွ)၊
ထိုသးုံ ႐ြာအထဲ၌ ႐ြာတစ္ခခ
ု ု ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္လားဟု စဥ္စားမိသည္။
က်ိဳကၠသာ၊ မုပၸလင္၊ ဘီးလင္း၊ ႏွင့္ပုလဲ၊ ဒုံးဝန္း၊ လကြန္းဗ်ည္း
က်ိဳကၠသာၿမိဳ႕သည္ ဓမၼေစတီမင္း ကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာ မြနေ

္ ပမူ၌ က်ိဳက္အသာအနီး႐ွိသမ
ိ ္
(သိမဇ
္ ိုင္က်ာ္အသး) ဟု ေတြ႕ရသည္။ က်ိဳက္အသာ အသံထြက္ က်ိဳက္အဆး (က်ာ္အသး) သည္
ဗဂိုးအသာမင္းသား တည္ထားသည္ဟု ဆုထ
ိ ားေသာ္လည္း ကြၽန္ေတာ့္အျမင္က ေမာ္လၿမိဳင္မွ
ေတြ႕ရသည့္ က်ိဳက္သုတ္၊ ဇုတသ
္ ုတ္႐ြာမွ ေတြ႕ရသည့္ ဇုတသ
္ ုတ္ဘုရား နည္းတူ က်ိဳက္အသာ
သည္ အေသာကမင္းကို ရည္စူးၿပီး က်ိဳက္အေသာက္ (က်ာ္အေသာက္) အေသာကဘုရား မွ
ေျဖးေျဖး ေျပာင္းလဲလာသည္ဟု ယူဆသည္။ ၿမိဳ႕႐ြာ တည္ၿပီးေနာက္မွ ဘုရားတည္႐ွိသလို
ဘုရား႐ွိေနရာ၌ ၿမိဳ႕႐ြာတည္သာလည္း ျဖစ္ႏုင
ိ ္သည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ က်ိဳကၠသာၿမိဳ႕သည္ ဘုရား
www.monlibrary.com
တည္ၿပီးေနာက္မွ ၿမိဳ႕တည္သည္ဟု ယူဆႏိုင္သည္။ သိ႕ု မဟုတ္ ဘုရားနာမည္က ၿမိဳ႕နာမည္ထက္

ထင္႐ွာၿပီး ၿမိဳ႕နာမည္သည္ တေျဖးေျဖးႏွင့္ ေပ်ာက္သြားလည္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
အနီးတဝိုက႐
္ ွိ တျခားေသာ ၿမိဳ႕႐ြာနာမည္မ်ားမွာ မုပၸလင္၊ (မုဟ္ျပင္) ျဖစ္သည္။ မုဟ္ -
အစြန္းအဖ်ား၊ ျပင္ - ပင္လင္ကမ္းေျခ၊ မုဟ္ျပင္ (မုပၸလင္) ပင္လယ္ကမ္းအစြန္း။
ဘီးလင္း၊ ဘီး ၐ႘ - ပင္လယ္ သိ႕ု မဟုတ္ ေခ်ာင္း၊ လင္း က (ကေလင္) အေနာက္ျပန္လွည့္ျခင္း

ဟု ဆိုသည္။ သိ႕ု မဟုတ္ (ေလင္) ပ်က္စီးေနေသာ ဟုလည္း အဓိပၸါယ္႐ႏ
ွိ င
ို ္သည္။ ဘီးလင္း
အေနာက္ျပန္ေကြ႕ေသာေခ်ာင္း သိ႕ု မဟုတ္ ကမ္းေျခပ်က္ေနေသာေခ်ာင္း ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
ႏွငး္ ပုလဲ က (ေႏွဟ္ဗလ) ေႏွဟ္ ဆိပ္ကမ္း၊ ဗလ၊ ျမရာပင္။
ဒုးံ ဝန္း သည္ (ဍဳင္ဝါန္)၊ ဍဳင္ - ၿမိဳ႕ ၊ ဝါန္ - ဂဝံေက်ာက္။ ဂဝံေက်ာက္ၿမိဳ႕။
လကြန္းဗ်ည္းၿမိဳ႕သည္ ဓမၼေစတီမင္း ကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာ မြနေ

္ ပမူ၌ (သိမဂ
္ လန္ေဖန္) ဟု
ေတြ႕ရသည္။ လဂြန္း (လဂန္) သည္ မြနသ
္ ူရဲေကာင္း လဂြန္းအိမ္း (လၢန္အိန)္ ၊ ေနာက္ၿပီး မုတၲမ
ဖ်င္းကူဘုရား၌ လဂြန္းျဗဟၼာ (လၢန္ၿဗီဳ) ဟု ေတြ႕ရသည္။ ထိုလူနာမည္၌ ေတြ႕ရေသာ လဂြန္း ၏
အဓိပၸါယ္သည္ စြမး္ ရည္ ျဖစ္သည္။ လဂြန္းအိမ္း (လဂြန္း - စြမ္း၊ အိမး္ - သိၾကားမင္း၊
သိၾကားမင္းလို အစြမ္း႐ွိေသာသူ)၊ လဂြန္းျဗဟၼာ ဆို ျဗဟၼာမင္းလို အစြမ္း႐ွိေသာသူ ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည္။ သု႕ိ ေသာ္ ဤေနရာ၌ ေျမေရေဒသနာမည္ ျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာလို႕
လကြန္း သိ႕ု မဟုတ္ လဂြန္း ဟု အသံထြက္ေသာ ေဝါဟာရသည္ မြနေ
္ ဝါဟာရ လေဂၚ (လေဂါဝ္)
ေခ်ာင္း မွလာသည္ဟု ယူဆသည္။
မုတၲမ၊ ေမာ္လၿမိဳင္၊ ဒုံဇယ္(ဇရာၿမိဳ႕)
သထုံမွ ေတာင္ဘက္သို႕ ဆက္သြားလွ်င္ ေ႐ွးေဟာင္းၿမိဳ႕မ်ား ျဖစ္သည့္ မုတၲမ (မုဟ္တဟ္)

ေမာ္လၿမိဳင္ (မုဟ္လမၜိဳမ္)၊(မုတၲမ ႏွင့္ ေမာ္လၿမိဳင္ႏွင့ပ
္ တ္သက္ၿပီး စာမ်က္(၁၂၀) မွာ ၾကည့္ပါ)။
ဒုဇ
ံ ယ္/ဇရာၿမိဳ႕ (ဍဳင္ျဇာ) (ယခုကမာဝက္႐ြာ)၊ ဇရာ နာမည္ႏင
ွ ့္ ပတ္သက္ၿပီး အဓိပၸါယ္နားလည္
ရန္ အခက္အခဲ႐ွိသည္။ ဇရာဘုရား(က်ိဳက္ဇယ္)သမိင
ု ္းအရ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရား ႂကြေရာက္
www.monlibrary.com
ႏိင
သည့္ အခ်ိနတ
္ ြင္ ျမတ္စြာဘုရားသည္ မိမိ၏ ဆံေတာ္ေလးဆူကို သူေဌးအဖိုးအိုတစ္ေယာက္
အား ေပးသနားေတာ္မၿူ ပီး ဇရာဘုရားကို တည္ထားကိုးကြယ္ခ့သ
ဲ ည္။ ဇရာအို႐ြယ္ေရာက္ေန
သည့္ အဖိုးအုိကို အစြဲျပဳ၍ ဇရာဘုရား ဟု ေခၚသည္။ ဇရာၿမိဳ႕ကို ပါဠိဘာသာျဖင့္ ပၪၥာလနာဂိုလ္
ဟုေခၚသည္။ ပၪၥာလ- ငါးေထာင့္ သိ႕ု မဟုတ္ ငါးခု။ နာဂုိလ္ - ၿမိဳ႕။ ငါးေထာင့္ပံစ
ု ံ႐ွိသည့္ၿမိဳ႕
သိ႕ု မဟုတ္ ငါးခု႐ွိသည့္ၿမိဳ႕ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိသည္။ သိ႕ု မဟုတ္ ၿမိဳ႕ငါးၿမိဳ႕၏ အလယ္ဗဟုိ ျဖစ္သည့္
ၿမိဳ႕ ဟုလည္း အဓိပၸါယ္ဖြင့္ႏုင
ိ ္သည္။ ယခုအခ်ိန၌
္ ကမာဝက္ငါး႐ြာစု (ကဿာဝက္မသုန္ကြာန္) ဟု
ေခၚဆို ေနၾကသည္။ ဇယ္ (ျဇာ) ေဝါဟာရႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မိေက်ာင္း မြနႀ္ ကိဳးတတ္တူရိယာမွာ
ႀကိဳးသုံးေခ်ာင္းအနက္ အလယ္ႀကိဳးသည္ ဇယ္ (ျဇာ) ဟု ေခၚသည္။ ပါဠိအေခၚအေဝၚႏွင့္
တျခားမြန္ေဝါဟာရမ်ား ႏွဳိ င္းယွဥ္ၾကည့္လွ်င္ ဇရာ/ဇယ္ သည္ အလယ္ဗဟုဟ
ိ ု အဓိပၸါယ္
ရေကာင္း ရႏိုင္မည္။ သို႕ေသာ္ ေသခ်ာၿပီးဟု မေျပာႏိုင္ပါ။ ေနာက္ စဥ္းစားစရာ တစ္ခက
ု
ပါဠိလို ပၪၥာလနာဂိုလ္ သည္ မြနအ
္ ေခၚ ဒုသ
ံ ုနး္ (ဍဳင္သုန/္ ဍဳင္မသုန)္ (ၿမိဳ႕ငါးၿမိဳ႕)မွ တိုက္႐ုိက္
ဘာသာျပန္သည္လည္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ဒုံဇန
ု း္ (ဍဳင္သန
ု ္) မွ ဒုဇ
ံ ယ္ (ဍဳင္ျဇာ) သိ႕ု အေခၚအေဝၚ
ေျပာင္းလည္းသြားသည္မာွ ပိုမမ
ုိ န
ွ က
္ န္မည္ဟု ယူဆသည္။
ဇရာၿမိဳ႕အနီးတဝိုက္ သို႕မဟုတ္ ကမာဝက္၌ ေ႐ွးေဟာင္း ေစတီပထ

ု ိးု မ်ား ေတြ႕ရသည္။
ေစတီနာမည္တခ်ိဳ႕သည္ ေ႐ွးက်ေသာ မြနေ
္ ဝါဟာရမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ က်ိဳက္မေရာေကာ့ဖာ
(က်ာ္ျမဟ္ကအ္ဖာ) (က်ိဳက္ - ဘုရား၊ မေရာ - ေက်ာ္ၾကားေသာ၊ ကအ္ - ကုနး္ ျမင့္၊ ဖာ -
ႀကီးေသာ။ ႀကီးေသာ ကုနး္ ျမင့္ေပၚ၌ ႐ွိေသာ ေက်ာ္ၾကားသည့္ဘုရား ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
က်ိဳက္မေရာေကာ့ခဗင္ (က်ာ္ျမဟ္ကအ္ခေဗင္) ခဗင္ - သပိတ္ပံစ
ု ႐
ံ ွိေသာ။ သပိတ္ပံစ
ု ံ႐ွိေသာ
ကုန္းျမင့္ေပၚ၌႐ွိေသာ ေက်ာ္ၾကားသည့္ဘုရား ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ေနာက္ၿပီး ရပ္ကြက္နာမည္
မ်ားသည္လည္း ေလ့လာရန္ အလြန္ေကာင္းလွသည္။ ဝဲယပ္ (ဝါယာပ္) သည္ ျမန္မာလို
သိမက
္ ုနး္ ရပ္ ဟုေခၚသည္။ ဝဲယပ္ႏင
ွ ့္ အဓိပၸါယ္ တျခားစီ ျဖစ္ေနသည္။ ဝဲယပ္ (ဝဲ - ကြင္း၊ ယပ္
- စိစ
ု ြတ္ေသာ) စိစ
ု ြတ္ေသာ ေရရလြယ္ေသာကြင္း ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ေထာင္ေကး (ထံင္ေကွ္)
ေထာင္ - အရပ္၊ ေကး - ခေရပန္း/ပင္၊ ေထာင္ေကး - ခေရအရပ္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
ေထာင္ဘုတ္ (ထံင္ဘုတ္) ဘုတ္ - ပုထုိး၊ ပုထုိးအရပ္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ စိန္ေတာင္ (စိင္တံင္)
သည္ တိုက္႐ုိက္ ဘာသာျပန္မည္ဆုလ
ိ ွ်င္ (စိန္ - ဆင္၊ ေတာင္ - ဆြဲသည္) ဆင္ဆသ
ြဲ ည္။
အမွန္က စိန္ေတာင္သည္ အလြနေ
္ ႐ွးက်ေသာ ေဝါဟာရျဖစ္ႏင
ုိ ္သည္။ ေတာင္ သည္
တျခားအရပ္႐ွိ ေထာင္ (ထံင)္ ႏွင့္အတူတူသာ ျဖစ္ႏင
ို ္ၿပီ စိန္ (စိင)္ သည္ ႀကီးေသာ သို႕မဟုတ္
ႀကီးသည္၊ စိန္ေတာင္ (စိင္တံင)္ ႀကီးေသာအရပ္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ တျခားအရပ္မ်ားက
”ေထာင္”ကို အဓိကပုဒအ
္ ျဖင့္ အေ႐ွ႔မာွ ထားၿပီး စိန္ေတာင္ (စိင္တံင)္ ၾကေသာ ဘာေၾကာင့္
www.monlibrary.com
”ေတာင္ (တံင)္ ” က ”စိန္” အေနာက္၌ လိုက္ေနသည္မာွ ေမးစရာ ျဖစ္လာသည္။ စိန္ေတာင္

နည္းတူ ဒဂုံၿမိဳ႕ေတာ္႐ွိ ၿမိဳ႕နယ္နာမည္ ႏွစ္ချု ဖစ္သည့္ ”ပုစြန္ေတာင္” ႏွင့္ ”ဗိလ
ု တ
္ ေထာင္”
တို႕သည္လည္း ”ေတာင္” ႏွင့္ ”ေထာင္” တို႕က အေနာက္မွာ ႐ွိေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ (၁၅၂
စာမ်က္ႏွာမွာ ဆက္ဖတ္ပါ)
ကမာဝက္/ကဿာဝက္ သည္ ကမာ သည့္ ေရကန္ ျဖစ္ၿပီး ဝက္ သည္ ေဒသအသံအရ “ဝ”ကို
ဓာနိတအသံျဖင့္ ေျပာသည့္အခါ “ဝက္” သည္ ေစာင္းပဲ့ေနေသာ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ကမာဝက္
- ေစာင္းပဲ့ေနေသာေရကန္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
ဝါးခ႐ူ
ဝါးခ႐ူၿမိဳ႕သည္ ေအဒီ ၁၃ ရာစုေလာက္တြင္ ဝါးရီ႐ူမင္း ထူေထာင္သည္ဟု ေတာ္စိနခ

္ ို (Taw
Sein Ko,1913:107) က ေျပာထားသည္။ ၿမဳိ႕နာမည္ႏင
ွ ့္ ဘုရင့္နာမည္ ဆင္တူေနသည့္အတြက္
ယခုလို ေျပာတာ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ဝါးရီ႐ူ (ฟ้ารั่ว/ဝါေရာဝ္) သည္ မြနႏ
္ ွင့္ထိုင္း ခ်စ္ၾကည္ေရး
အတြက္ ထိုငး္ ဘုရင္က ေပးထားေသာ ထိုငး္ ဘြဲ႕နာမည္ ျဖစ္သည္။ ဝါးခ႐ူ သည္ “ဝါး” က “ဝဲ”
ဟု အသံထြက္သည့္ “ကြင္း” အဓိပၸါယ္႐ွိသည္။ “ခ႐ူ” သည္ ခ႐ူပင္ သို႕မဟုတ္
တျခာေ႐ွးက်သည့္ မြနေ
္ ဝါဟာရတစ္ခခ
ု ုျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ထိုနည္းတူ ဝဲဂေလာင္ (ဝါဂၜံင)္ ၊ ဝဲခမိ
(ဝါခမိ) အနီးအနာ႐ွိ (ဝဲ) ႏွင့္ စေသာ ႐ြာနာမည္အေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႕ရသည္။
ဝါးခ႐ူၿမိဳ႕သိမေ
္ တာ္၌ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ဘဒႏၲေသာဘိတ ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္
႐ွိသည္။ ေက်ာက္စာ၌ ဝါးခ႐ူးၿမိဳ႕႐ွိ ေစတီပထ
ု ုိး အမည္မ်ား ေတြ႕ရသည္။ နာမည္တခ်ိဳ႕သည္
လြန္ေ႐ွးက်ၿပီး သုေတသနအတြက္ အလြနတ
္ န္ဖုးိ ႐ွလ
ိ ွသည္။
က်ိဳက္နဗ
ိ ၺာရဂံါဂိုရ။္ ပါဠိမာွ နိဗၺာန ဟု ေတြ႕ရသည္။ သိ႕ု ေသာ္ ဘုရားနာမည္မာွ နိဗၺာရ ဟု
ေရးထားသည္။ သထုံ ႏွင့္ ပုဂံေခတ္ မြနေ
္ က်ာက္စာမ်ား၌ နိဗၺာန္ ကို နိဗၺꩦာန္ (ခရစ္ ၁၀၅၀ -
၁၁၀၀) ဟု ေတြ႕ရသည္။ ခရစ္ ၁၁၀၀ - ၁၂၄၅ ေလာက္ေတြ နိဗၺာရ ျဖစ္ၿပီး (၁၄၀၀) ေနာက္ပုင
ိ း္
ေတြ (ရ) ကို ျဖဳတ္လိုက္သည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ ေစတီသည္ ခရစ္ (၁၄၀၀) ထက္ ေစာေသာ
ေစတီတစ္ဆူျဖစ္သည္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႕ သက္ေသအျဖင့္ ေျပာႏိင
ု ္သည္။ (ဂံါဂိုရ)္ သည္ ပုဂံေခတ္
မြနေ
္ က်ာက္စာတြင္ (ဂိရ္ေ႐ၢါး) ႏွင့္ အဓိပၸါယ္တူသည္။ (ဂိဝ
ု ္) ေတာက္ေလာင္သည္၊ ေတာက္ပ
သည္ ဟူေသာ ႀကိယာပုဒမ
္ ွ နာမ္ပဒ
ု ္ လုပ္ထားေသာ ကမၼက႐ုိက္ ေ႐ွးေခတ္မြန္ေဝါဟာရတစ္ခု
www.monlibrary.com
ႏိင
ျဖစ္သည္။ နိဗၺာရ ႏွင့္ ဂံါဂိုရ္ ႏွစ္ခေ

ု ပါင္းၿပီး ထြက္လာေသာ အဓိပၸါယ္ကာ နိဗၺာန္ကိုညႊနး္ ျပေသာ
ဘုရား ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဘုရားရင္ျပင္၌ ေတြ႕ရေသာ ေက်ာက္စာသည္ မုးိ ဒဏ္ေၾကာင့္
စာလုံးမ်ား ပ်က္စီးေနသည္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႕ သြားေလ့လာသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ေတြ႕ရသည္။
အားလုံး စာလုံး ငါးလုံးေျခာက္လုံးသာ ေတြ႕ျမင္ရသည္။ အကၡရာအေရးအသားအရ ေက်ာက္စာ
သည္ ခရစ္ (၁၃၀၀) ေလာက္က ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာျဖစ္ေနသည္ကို ခန္႕မွနး္ လိ႕ု
ရသည္။ ေနာက္ၿပီး မြနျ္ ပည္နယ္မွာ အထင္ကရ ဘုရားတဆူျဖစ္သည့္ က်ိဳက္႐ုိးဂုးိ ဘုရား
(က်ာ္ေရာေဂါ) လည္း ႐ုိးဂိုးသည္ ေ႐ွးမြန္ ဂိရ္ေ႐ၢါး မွ လာသည္ကို ေျပာႏိုင္သည္။
က်ိဳက္ကလံဗြန္ (က်ာ္ကၜံဗန္) အမည္သည္ မြနတ

္ ု႕ိ ေဒသေဟာင္းမ်ား၌ တျခားေသာေနရာမ်ား
၌လည္း ေတြ႕ႏိင
ု ္သည္။ ယခုေခတ္မြန္အသံအရ ကလံ (ကၜံ)- တရာ၊ ဗြန္ (ဗန္) - ဖက္သည္။
က်ိဳက္ကလံဗြန္ အေယာက္တရာက ဘုရားကို လာဖက္သည္။ သိ႕ု မဟုတ္ ဘုရားသည္
အေယာက္တရာ ဝိင
ု း္ ပတ္ဖက္သည့္အ႐ြယ္ ႐ွိသည္ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ အမွနက
္ ား ကလံ (ကၜံ)
သည္ တရာ မဟုတ္၊ ေ႐ွးမြနေ
္ ဝါဟာရ ကႅိ (လြန္ေလၿပီးေသာ) ဗြန္ (ဗန္) သည္ ေလးခု ေလးပါး
အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ ပြန္ (ပန္)မွ ေျပာင္းေ႐ြ႕လာသည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ က်ိဳက္ကလံဗြန္သည္ က်ိဳက္ကလိ
ပြန္ (က်ာ္ကႅိပန္) လြန္ေလၿပီးေသာ ဘုရားေလးဆူေစတီေတာ္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ မြနတ
္ ုိ႕သည္
လြန္ေလၿပီးေသာ ဘုရားေလးဆူကို အထူးကိုးကြယ္ေသာ လူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ထိုလြန္ေလၿပီးေသာ
ဘုရားေလးဆူကို ရည္စူး၍ ယခုလို ေစတီေတာ္ တည္ၾကသည္။ ဆင္းတုေတာ္မ်ား ျပဳလုပၾ္ က
သည္။ ဥပမာ ဗဂိုးမွာ က်ိဳက္ပြန္ဘုရား၊ ေ႐ႊတိဂံဘ
ု ုရားက ေလးဆူဓါတ္ပံု ေ႐ႊတိဂံ၊ု ပုဂမ
ံ ာွ
အနႏၵာဘုရား႐ွိ ဘုရားေလးဆူ စသည္ျဖစ္ ေတြ႕ရသည္။ တခ်ိဳ႕ေစတီသည္ လြန္ေလၿပီးေသာ
ဘုရား (က်ာ္ကႅိ) သာ ေခၚတာလည္း႐ွိသည္။ (က်ာ္ကႅိ) မြန္အသံထြက္က ျမန္မာအသံထြက္
မပီသည့္အတြက္ေၾကာင့္ က်ိဳက္ကေလာ့ သို႕မဟုတ္ က်ိဳက္ကလဲ့ ျဖစ္သြားၿပီး ထိုမပီေသာ
ျမန္မာအသံကေန ေနာက္မြန္ေတြက ျပန္ေခၚသည့္အခါ (က်ာ္ကေလာ္) (က်ာ္ - ဘုရား၊ ကေလာ္
- တေစၧ)၊ (က်ာ္ကေလအ္) (က်ာ္ - ဘုရား၊ ကေလအ္ - ေပ်ာက္ကြယ္ျခင္း) ျဖစ္သြားသည္။
ဝါခ႐ူး၌ က်ိဳက္ကလံဗြန္သည္ မည္သည့္ေနရာ၌ တည္႐ွိေနသည္ကို ကြၽန္ေတာ္ တိက်စြာ မေျပာ
ႏိင
ု ္ေသာ္လည္း ဝါးခ႐ူးၿမိဳ႕သိမေ
္ တာ္ ေရးထိုးထားေသာ ေခတ္သစ္ေက်ာက္စာ၌ ေတြ႕ရသည္။
ေနာက္ေစတီတဆူက က်ိဳက္ၿဗီဳအေသာက ျဖစ္သည္။ ၿဗီဳ သည္ ျဗဟၼာ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိ

ေသာ္လည္း ကြၽန္ေတာ့္အျမင္အရ ”ၿဗီဳ” သည္ ”သဿီ” မွ မွားၿပီး ဖတ္မသ
ိ ည္ဟု ယူဆသည္။
ယခုေက်ာက္စာသည္ ေပစာမွတဆင့္ ကူးေရးသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ေပမၾကည္သည့္ ေနရာတြင္
www.monlibrary.com
မွားၿပီး ကူးေရးမိသည္ဟုလည္း ျဖစ္ႏုင

ိ သ
္ ည္။ (က်ာ္သဿီအေသာက) သည္ အေသာကမင္းဘုရား
ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
ထားဝယ္
ေတာင္ဖက္သ႕ို ဆက္ၿပီး ဆင္းသြားလွ်င္ ေရးၿမိဳ႕ ထားဝယ္ၿမိဳ႕သိ႕ု ေရာက္သြားသည္။ ယခု

ထားဝယ္ၿမိဳ႕ ေနရာမွ ေျမာက္ဖက္ ကီလိုမီတာ ၁၁,၆ ေလာက္မွာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းတၿမိဳ႕ ေတြ႕ရသည္။
ထိုထားဝယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းသည္ သာဂရၿမိဳ႕ဟု နာမည္အသစ္ ေျပာင္းလိုက္ျခင္းသည္ သမိင
ု ္း
သုေတသနအတြက္ မွားယြန္းေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာခ်င္သည္။
ထားဝယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာမွာ မစၥတာ ေဒးဝစ္ စတိုင္းဗာက္ဂ္ (Mr. David Steinberg)
အာ႐ွေဖါင္းေဒး႐ွငး္ အဖြဲ႕ (Asia Foundation) က မြနစ
္ ာပါသည့္ အုတ္ခြတဘ
္ ုရားမ်ား ေတြ႕႐ွိ
ရသည္။ စာမ်ားမွ ေအာက္ပါအတိုငး္ ျဖစ္ၾကသည္။
(၁) က်ာက္ဗဒ
ု ၶတိေလꩦယ္ေဝါအ္
(၂) ဍိက္တိလꩦအ္ေပါယ္ ဂှသဿိင္ႀသီ
(၃) ႀတိေဘာဝနာဒိတ်ဓမၼရာစ္ သုေမၺင္
(၄) (ယၤ)ခီ မမင္ဒဝါယ္ မလာတ္ ကာ
(၅) လ္ တိလꩦေပါယ္ဒသ္က်ာသ္(စိ ဨယ္)
(၆) ဍိက္ ၾသရ္ေဂါအ္ဒသ္ အဟꩦန္
(၇) တြာသ္တိလꩦအ္။
ပုံ ၂၃။ ထားဝယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းမွ သံဗ်င္ယင္ခအ

ီ ုတ္ခြက္
“ဤ ငါ့သခင္ဗဒ
ု ၶဘုရားသည္ တို႕သခင္ မင္းျမတ္ႀသီႀတိေဘာဝနာဒိတ်ဓမၼရာဇ္၏ ကြၽန္ သံဗ်င္
ယင္ခီ ဒဝါယ္(ထားဝယ္)ၿမိဳ႕ေစာင္က
့ ျပဳလုပသ
္ ည္။ တို႕သခင္ ဘုရားျဖစ္သည့္အခါ၌ ကြၽန္ေတာ္
သည္ အ႐ွင၏
္ တပည့္ ရဟႏၲာ ျဖစ္ေစအံ့။”
ေနာက္ အုတ္ခြက္တစ္ခုက ႐ွငမ

္ ုတၴီးဘုရားအနီး လယ္ကြင္း၌ ေတြ႕ရသည္။
(၁) - - က်ာက္ဗဒ
ု ၶတိေလꩦယ္ (၂) ေဝါအ္ ဍိက္တိလꩦေပါယ္ ဂှ (၃)သဿ္ ိင္ ႀသိးႀတိေဘာဝနာဒိတ်
www.monlibrary.com
ႏိင
(၄) ဓမၼရာစ္ သံေမၺင္ (အနန္တ

ေဇယ်) (၅) ဘိၾကာန္ မ(င္ဒဝါယ္
မ) (၆) လာတ္ဗုသစ္တုယ္။
“ဤငါ့သခင္ဗုဒၶဘုရားသည္ တို႕
သခင္မင္းျမတ္ႀသိးႀတိေဘာဝနာ
ဒိတ်ဓမၼရာဇ္၏ ကြၽန္ သံဗ်င္
အနႏၲေဇယ်ဘိၾကာန္ ဒဝါယ္
ပုံ ၂၄။ ထားဝယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းမွ သံဗ်င္အနႏၲေဇယ်အုတ္ခြက္
(ထားဝယ္)ၿမိဳ႕ေစာင္က
့ ျပဳလုပ္
ၿပီး လႉဒါန္း၏။” ဟု ေတြ႕ရသည္ (Luce, 1970:15)။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ ထားဝယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းသည္
က်န္စစ္သားမင္း လက္ထက္တြင္ သာဂရၿမိဳ႕မဟုတ္ ဒဝါယ္ (ထားဝယ္) သာ ေခၚခဲ့သည္ကို
ထိုအုတခ
္ ြက္စာမ်ားက အေထာက္အထားျပေနသည္။
ဒဝါယ္ သည္ ေ႐ွးမြနေ

္ ဝါဟာရ ဒိရ္ဒါယ္ သိ႕ု မဟုတ္ ဒိရ္ဝါယ္ -> ဒနာယ္ ဝါယ္ ->
ယခုမြန္စာေပ၌ (ဒနာယ္/ဒှာဲ) သိ႕ု မဟုတ္ ႏွစ္ခစ
ု လုံးေပါင္းၿပီး (ဒနာယ္ဝါယ္/ဒှာဲဝဲါ) ဟု
ေရးၾကသည္။ အဓိပၸါယ္က ေနရပ္ ျဖစ္သည္။ ထိုေဝါဟာရကို ၾကည့္ၿပီး ထားဝယ္၌ မြနတ
္ ုိ႕က
ပထမဦးဆုးံ ေရာက္႐ွိၿပီး ထိုေဒသအနီးတဝိုက္၌ ပထမဦးဆုးံ လူေနသည့္ေနရာလည္း
ိ သ
္ ည္။ ေနာက္ၿပီး ထိုေဝါဟာရကို ၾကည့္ၿပီး ထားဝယ္၌ ပထမဦးဆုးံ အေျခခ်
ေနထိုင္ခ့သ
ဲ ည့္ ေ႐ွးမြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕သည္ စစ္ေတာင္းျမစ္မွ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးမ်ားမဟုတ္၊ မဲေခါင္ျမစ္မွ
ေျပာင္းေ႐ြ႔ေရာက္႐ွိလာေသာ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ႏုင
ိ သ
ေနာက္ၿပီး ထားဝယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာ ေစတီပ်က္တစ္ဆူ၌ မြနစ

္ ာပါေသာ အျမင့္ ၂ ေပ ၈
လက္မ၊ လုံးပတ္ ၅ ေပ ၂ လက္မ ႐ွိ ေခါင္းေလာင္းတစ္လုံး ေတြ႕ရသည္။ ထုိေခါင္းေလာင္းသည္
ယခု ႐ွငမ
္ ုတၴီး ဘုရားအဝင္လမ္းမွာ ခ်ိတ္ထားသည္။
ဤကမၺည္းစာ ေရးထိုးသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ထားဝယ္ၿမိဳ႕သည္ ထိုင္းဘုရင္လက္ေအာက္ခံ ၿမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕
ျဖစ္ေနသည္။ သိ႕ု ေသာ္ လူမ်ားစုက မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးသာ ျဖစ္သည္ဟု ေျပာႏိုင္သည္။ ယခုေခတ္မာွ
ထားဝယ္ၿမိဳ႕၌ လူမ်ားစုက ေ႐ွးေခတ္ ျမန္မာစကား ေျပာသည့္ ထားဝယ္ၿမိဳ႕နာမည္ကို
အေျခခံၿပီး ထားဝယ္သားဟုေခၚေသာ လူမ်ားက ေနထိုင္ၾကသည္။ ထိုေၾကာင့္ ပ်ဴလူမ်ိဳးသည္
www.monlibrary.com
ေ႐ွးေခတ္ျမန္မာ ဟု ယူဆသူမ်ားက ထားဝယ္သားသည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးဟု ယူဆၾကၿပီး ထားဝယ္ၿမိဳ႕

သည္ ပ်ဴတို႕ၿမိဳ႕ဟုလည္း ေျပာဆုိၾကသည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ ထားဝယ္သား သိ႕ု မဟုတ္ ထားဝယ္
လူမ်ိဳးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး နည္းနည္းေျပာရန္ လိုအပ္သည္။
ဦးေဖေမာင္တင္ က ဤသို႕ ေျပာသည္။ “ထားဝယ္စကားသည္ ပုဂံေက်ာက္စာစကားႏွင့္ နီးစပ္

ေၾကာင္း သိရ၏။ လ-ဆြဲျခင္း အခ်ိဳ႕ ဗ်ည္းသတ္ေသာ သရသံတို႕ ပကတိအသံထြက္ျခင္းတို႕ကို
အထူး မွတ္သားဖြယ္ေကာင္း၏။ ႏိင
ု င
္ သ
ံ မိင
ု း္ ကလည္း ေထာက္ခ၏
ံ ။ ပုဂံေက်ာက္စာမ်ားတြင္
တနသၤာရီ ႏွင့္ ထားဝယ္ကို ေတြ႕ရ၏။ ၆၂၇-သကၠရာဇ္ပါေသာ ေက်ာက္စာတခု၌ ထားဝယ္က
လူတရာေလးက်ိပ္ ကူးလာသည္ဟု ဖတ္ရ၏။ မြနဘ
္ ာသာပါေသာ အုတ္ခြက္မ်ားကိုလည္း
ထားဝယ္၌ ေတြ႕ရ၏။ တခုေသာ အုတ္ခြက္၌ သီရိႀတိဘာဝနာဒိတ်ဓမၼရစ္၏ လက္ေအာက္ခံ
ထားဝယ္ကို လက္ကိုင္ထားေသာ သေမၺနအ
္ နႏၲေဇယ်ဘိၾကာန္ ဟု ဖတ္ရ၏။ ထိုဘြဲ႕သည္
ပုဂံဘုရင္ က်န္စစ္သား၏ ဘြဲ႕ျဖစ္ရကား ထားဝယ္သည္ ပုဂံျပည္၏ လက္ေအာက္ခံနယ္
ျဖစ္ေၾကာင္း သိရ၏။ ထားဝယ္သာမက ၿမိတသ
္ ည္ပင္လွ်င္ ပုဂံေအာက္ခံ ျဖစ္ေၾကာင္းကို
ေမာင္းေလာကြင္း၊ သန္းထုတ၌
္ ေတြ႕ရေသာ ေစာလူးမင္း၏ ပါဠိေက်ာက္စာက သက္ေသခံထား
ပါသည္။ ထားဝယ္သားက ျမန္မာကို ပုဂံသားဟု ယခုတိုင္ ေခၚလ်က္႐ွိ၏။ ပုဂံေညာင္ဥးီ
ေက်ာင္း၌ ဆူဆူညံညံ စုေဝးၾကေသာ စာကေလး အၿမီးေကာ့မ်ား အေၾကာင္းကို ယခုတိုင္
ေတးဖြ႕ဲ ၍ ဆိၾု က၏။ ယင္းသို႕ျဖစ္၍ ေ႐ွးေဟာင္း ပုဂံေက်ာက္စာမ်ားႏွင့္ ၿပိဳင္ေသာ ထားဝယ္
စကားသည္ တိုးတက္လ်က္႐ွိေသာ ယခုျမန္မာစကားထက္ ႏွစ္ေပါင္း ၈၀၀ ခန္႕ေစာ၍
ယဥ္ေက်းမႈ သက္ေသခံလ်က္ ႐ွိ၏” (Pe Maung Tin, 1974)။
ယခုေခတ္ ထားဝယ္သားတို႕ ေျပာေသာစကားသည္ ေ႐ွးေခတ္ျမန္မာစကားအျပင္ မြနစ

္ ကား
မ်ား ျဖစ္သည့္ ဥပမာ စေလာင္းဖုးံ (ျမန္မာ) ကမီး/ကမ႘ (မြန)္ ကမီး (ထားဝယ္)။ မီးေမႊးစာတိုင္
(ျမန္မာ)၊ ရဲတေပါင္း/ပဿတ္တဝ္ၐံင္ (မြန)္ ၊ မီးတဲေပါန္း (ထားဝယ္)။ လိမ္ေျပာ (ျမန္မာ)၊
ပႅတ္စ/ိ ကၜတစ
္ (မြန)္ ၊ ပႅစ္႐ွစ္ (ထားဝယ္)။ ဘယ္-ညာ(ျမန္မာ)၊ ေဇ-ေတာ့/ေဇ-တပ္ (မြန္)၊ ေစ့-
တ(ထားဝယ္) ႏွင့္ ယုိးဒယား၊ ကရင္၊ ပသွ်ဴး စကားမ်ားလည္း ေမြးစားသည့္အျပင္ မိမိတိ႕ု
သီးသန္႕ေဝါဟာရမ်ားျဖင့္ ေျပာဆိုေနၾကသည္။ အမွနက
္ ထားဝယ္သားတို႕သည္ ပုဂံေခတ္က
ျမန္မာမ်ားက အေၾကာင္းမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ထားဝယ္မွာ အေျခခ်ေနထိုင္လာခဲ့ၿပီး ေ႐ွးစကား
အတိုင္ ဆက္ေျပာေနၾကသည္။ ေနာက္ၿပီး မိမႏ
ိ င
ွ ့္ နီးစပ္သည္ လူမ်ိဳးမ်ား၏စကားမ်ားကိုလည္း
လုိအပ္သလို ေမြးစားသည့္အတြက္ေၾကာင့္ သီးသန္႕ ဘာသာစကားတစ္ခု အေနႏွင့္ ျဖစ္လာ
သည္။ ထားဝယ္၌ မြနလ
္ ဥ
ူ ီးေရး ပေပ်ာက္သြားသည့္ အေၾကာင္းက ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၇၅၇ က
www.monlibrary.com
ႏိင
ဦးေအာင္ေဇယ် ဗဂိုးဟံသာဝတီ မြနတ

္ ု႕ိ ေနျပည္ေတာ္ႀကီးကို က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခ့ဲ
ၿပီးေနာက္ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ကို အစုလုက
ိ ္အၿပံဳလိုကသ
္ တ္ျဖတ္ခဲ့သည္။ ဦးေအာင္ေဇယ်၏
စစ္မ်က္ႏာွ သည္ ထားဝယ္နယ္အထိ ေရာက္႐ွိၿပီး မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕သည္ အသက္ေဘးကင္းလြတ္ရန္
ု ္ငံသ႕ို သိမး္ ေ႐ွာင္ခ့ရ
ဲ သည္ဟု ဗညာဒလေပစာ၌ ေတြ႕ရသည္။
ေနာက္ၿပီး ထားဝယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းမွာ ေတြ႕ရသည့္ လက္စင္းရာပါေသာအုတ္ခ်ပ္ေတြ၊ အ႐ုိးအုိးေတြ၊

သီရိဝစၧ ႏွင့္ ဘဒၵပီဌတံဆိပ္ ပါသည့္ ဒဂၤါးေတြ၊ ေ႐ွးေဟာင္းအုတ္ခြက္ဘုရား၊ ေျမပုတီးေစ့ေတြႏွင့္
အလွဆင္ပတ
ု းီ ေတြေၾကာင့္ ထားဝယ္သည္ ပ်ဴတို႕ ၿမိဳ႕ျပႏိင
ု ္ငံေတာ္ ျဖစ္ခေ
့ဲ ၾကာင္း ဆိၾု ကသည္။
သီရိဝစၧ ႏွင့္ ဘဒၵပီဌတံဆိပ္သည္ ေ႐ွးေခတ္ မြန္၊ ပ်ဴ၊ ရခိုင္ စေသာ ေ႐ွးက်သည္ ယဥ္ေက်းမႈ
မ်ား သူတု႕ိဒဂၤါး၌ အသုံးျပဳခဲ့သည့္ တံဆပ
ိ ္အမွတ္အသားျဖစ္သည္။ ထားဝယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းမွာ
ေတြ႕ရသလို မြနတ
္ ု႕ိ ႏိင
ု င
္ ေ
ံ ဟာင္းျဖစ္သည့္ ယခု ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံ ဒြါရဝတီမာွ လည္း ေတြ႕ရသည္။
ေျမပုတီးေစ့ ႏွင့္ အလွဆင္ပတ
ု းီ ေစ့ေတြကို ဒြါရဝတီ မြနတ
္ ု႕ိ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားမွာလည္း ပုစံတူ
အမ်ားႀကီးေတြ႕ရသည္။ ေနာက္ၿပီး အုတ္ခြက္ဘုရား ပုေ
ံ တာ္မ်ားကိုလည္း ေ႐ွးေခတ္ဒြါရဝတီမြန္
လက္ရာ ႏွင့္ ဗိႆႏိးု ေခတ္ပ်ဴလက္ရာဟု ခြဲျခားရန္ လြယ္ကူသည့္အရာ မဟုတ္ပါ။ အ႐ုိးကို
အိုးမွာထည့္ၿပီး ျမႇပ္သည့္ အသုဘဓေလ့သည္ အင္ဒခ
ို ်ိဳင္းနားေဒသ႐ွိ ေ႐ွးေဟာင္းမြနခ
္ မာအႏြယ္
မ်ား ေနထိုင္ခ့သ
ဲ ည့္ေဒသ၌ ေတြ႕ရသည္။ အထူးသျဖင့္ ယခုေခတ္ လာအိုႏိုင္င၌
ံ ေက်ာက္
အ႐ုိးအုိးမ်ား ေတြ႕ရသည္။ အ႐ုိးအိုးဓေလ့သည္ ယခုေခတ္ ထိုငး္ ႏိင
ု ္င႐
ံ ွိ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕လည္း
က်င့္သးုံ ေနဆဲ ဓေလ့တမ်ိဳးျဖစ္သည္။ မီးသၿဂႋဳလ္ၿပီး က်န္ေနေသးေသာ အ႐ုိးကို အုိးထဲထည့္ၿပီး
ဘုရားေက်ာင္းကန္မာွ သြားထားေလ့သည္။ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႕ ေရာက္သည့္အခါတိုင္း မိမိတုိ႕
၏ အဖိုးအဖြားအ႐ုိးအိုးကို သြားကန္ေတာ့ၾကသည္။ ဤဓေလ့သည္ ျမန္မာျပည္႐ွိ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးမ်ား
၌ မေတြ႕ရပါ။ ထိုေၾကာင့္ ထားဝယ္ၿမိဳ႕မွာ ေတြ႕ရသည့္ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနပစၥည္းမ်ားသည္
ပ်ဴတိ႕ု ေ႐ွးေဟာင္းပစၥည္းဟု မသတ္မွတ္သင့္ပါ။
ေနာက္ၿပီး ေမာ္လၿမိဳင္တကၠသိုလ္ သမိင

ု ္းဌာနမွ ဦးႏိင
ု ္ဝင္းက ထားဝယ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာမွာ
ေလးငါးရက္ သုေတသနခရီး ထြက္ၿပီးေနာက္ ျဗဟၼီအကၡရာပါသည့္ အုတ္ခ်ပ္မ်ား ေတြ႕႐ွိ
ေၾကာင္း “သာဂရၿမိဳ႕သည္ ပ်ဴၿမိဳ႕ျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္ၿပီ” ဟု ေခါင္းစဥ္ေပးၿပီး
၂၈/၃/၂၀၁၃ ရက္ေန႕တြင္ facebook ေပၚ၌ ေတြ႕ရသည္။ ထုိေတြ႕႐ွိခ်က္က အမွန္ျဖစ္ပါက ဘီစီ
၃၀၀ ေလာက္က ေသာဏေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္တု႕ိ သထုံသုဝဏၰဘုမၼိ မြနတ
္ ု႕ိ ဌာေနကို
ေရာက္႐ွိၿပီးေနာက္ အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွတဝိက
ု ္ ႂကြေရာက္ သာသနာျပဳခဲ့သည္ဟု ေျပာဆိုသည့္
www.monlibrary.com
အခ်က္ကို သက္ေသအျဖစ္ အတည္ျပဳလိ႕ု ရသည္။ ထိုေခတ္က မြနတ

္ ု႕ိ သည္ ျဗဟၼီအကၡရာကို
အသုံးျပဳခဲ့သည္ဟု ယူဆႏိုင္သည္။
တနသၤာရီ
တနသၤာရီကို ယခုေခတ္မြန္တို႕က တနင္သ႘/တှင္သ႘ ဟု ေခၚသည္။ တှင္ - ကန္႕လန္႕ျဖတ္

ေနေသာ၊ သ႘ သည္ ဘီး(ၐ႘) ႏွင့္အတူတူသာျဖစ္ၿပီး ပင္လယ္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ တှင္သ႘ -
ပင္လယ္ကို ကန္႕လန္႕ျဖတ္ေနေသာေနရာ ဟု အဓိပၸါယ္ရ။ ျမန္မာႏုင
ိ ္ငံ နယ္နိမတ
ိ ေ
္ က်ာ္ၿပီး
ထုိငး္ ႏိင
ု ္ငံမာွ လည္း ေ႐ွးေခတ္မြန္အေခၚအေဝၚ ေတြ႕ရသည္။ ဥပမာ ကရာဘီး (Krabi) ကရာ
(ၾကာ) အၾကားဟု အဓိပၸါယ္ရၿပီး ဘီး (ၐ႘) သည္ ပင္လယ္ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ကရာဘီး -
ပင္လယ္အၾကားေနရာ ဟု ေ႐ွးမြနအ
္ ေခၚအေဝၚ ျဖစ္သည္။ ထိုေဒသနာမည္မ်ားကို ေထာက္ၿပီး
ထိုေဒသသည္ အရင္က မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ ထူေထာင္ေနထိုင္ခ့သ
ဲ ည့္ ေနရာမ်ား ျဖစ္သည္မာွ သံသယ
႐ွစ
ိ ရာ မလိုပါ။
တြန္ဆြန(္ ဒုံသုန)္
မေလးကြၽန္းဆြယ္ (Malay Peninsula) ေဒသအေၾကာင္း ေျပာသည့္အခါ တ႐ုတ္သမိုငး္

မွတ္တမ္းမ်ားမွ မေလးကြၽန္းဆြယ္႐ွိ ၿမိဳ႕နာမည္မ်ားအေၾကာင္းကို မေဖၚထုတလ
္ ်ွ င္ ဆားမပါ
ေသာ ဟင္းတစ္အိုးပမာ ျဖစ္သြားမည္။ ထိုေၾကာင့္ ထိုက္သင့္သေလာက္ ေတြ႕႐ွိသည့္ ၿမိဳ႕နာမည္
မ်ားကို ဆက္လက္ၿပီး ေဖၚထုတ္သြားမည္။
တ႐ုတ္ ဟန္မင္းဆက္ ၿပိဳလဲၿပီး ႏိင

ု င
္ ေ
ံ တာ္ႀကီး သုံးပိင
ု ္း ခြဲေနသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ယန္စီေတာင္
ဘက္႐ွိ ေဒသမ်ားသည္ ဝူးႏိုင္ငံေတာ္ (Wu) ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ၿပီး ေနထိုင္ၾကသည္။ ဝူးႏိုင္ငံေတာ္
သည္ တျခားေသာ ဆူး(Shu) ႏွင့္ (Wei) ႏွင့္ အဆက္အသြယ္ ျဖတ္ခခ
ံ ဲ့သည့္အတြက္ေၾကာင့္
ဝူးႏိင
ု ္ငံေတာ္မွ ေတာင္ပင
ို ္းပင္လယ္ကို ဆက္သြယ္ရရန္ ႀကိဳးစားလာခဲသ
့ ည္။ ထိုရည္႐ြယ္ခ်က္
ေၾကာင့္ ေအဒီ သုံးရာစု အလယ္ပုင
ိ း္ တြင္ ေလွသူႀကီး K’ang-T’ai ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဆုင
ိ ရ
္ ာအရာ႐ွိ
Chu-Ying တို႕ ဦးေဆာင္ၿပီး သံတမန္အုပ္စုတစ္စု ဖူနန္းႏိင
ု ္ငံေတာ္သို႕ ေစလႊတ္လာခဲ့သည္။
ဖူနန္းႏိင
ု ္ငံေတာ္၌ တ႐ုတ္သံတမန္တုိ႕သည္ မု႐ု႑မင္းမွ သံတမန္ႏွင့္ ေတြ႕ဆုခ
ံ ဲ့ၿပီး အိႏၵိယႏိုငင
္ ံ
ယဥ္ေက်းမႈအေၾကာင္းကို အက်ယ္တဝင့္ ေမးျမန္းခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ၿပီး သူတိ႕ု ၏အျပန္လမ္း
ေတာင္ပုင
ိ း္ ပင္လယ္ (Southern Seas) ၌ မင္းအုပ္ခ်ဳပ္ႏုင
ိ င
္ ံ တရာမက ႐ွိေနသည့္
www.monlibrary.com
ႏိင
အေၾကာင္းအရာႏွင့္ မွတ္တမ္းမ်ားကိုလည္း ေမးျမန္းခဲ့သည္။ ထိုမတ

ွ တ
္ မ္းစုေဆာင္းခ်က္ႏင
ွ ့္
တ႐ုတ္သံအဖြဲ႕တို႕မွ တဆင့္စကား ၾကားရသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို အေျခခံၿပီး ခရစ္ရာစုႏစ
ွ ္
အေစာပိင
ု ္းက မေလးကြၽန္ဆြယ္႐ွိ ဘုရင့္ႏိုင္ငမ
ံ ်ားအေၾကာင္းကို ျပဳစုေရးသားခဲ့သည္။
လီယန္႐ွဴ (Liang-shu 梁書) ေခၚ လီယန္မင္းဆက္သမိုငး္ စာအုပ၌

္ ၿမိဳ႕နာမည္ႏင
ွ ့္ အဓိကက်
သည့္ အခ်က္မ်ားကို ေကာက္ႏတ
ႈ ၿ္ ပီး ဆက္လက္ တင္ျပေပးမည္။
အခန္း ၅၄၊ စာေခါက္ ၉ ယာမ်က္ႏာွ

တစ္ခ်ိနတ ု ္က ဖန္ေမန္ (Fan-man)1 သည္ စစ္အင္းအားျဖင့္ အိမန
္ န ္ ီးနား႐ွိ ႏိင
ု င
္ မ
ံ ်ားကို
တိုက္ခိုက္ ႏွမ
ိ ႏ
္ င
ွ း္ ခဲၿ့ ပီး မိမိတိ႕ု လက္ေအာက္ႏုင
ိ င
္ ံအျဖစ္ သိမး္ သြင္းခဲ့သည္။ သူသည္ မိမိကို
ဖူနန္းမဟာရာဇာ သဖြယ္ နန္းစံခဲ့သည္။ ေနာက္ၿပီး သူသည္ ဧရာမႀကီးေသာသေဘၤာမ်ားကို
ေဆာက္လပ
ု ္ၿပီး Chang-hai (ထိုငး္ ပင္လယ္ေကြ႕) ကို ျဖတ္ကာ Chü-tu-k’un, Chiu-chih ႏွင့္
Tien-sun ႏိင
ု င
္ အ
ံ ပါအဝင္ ႏိင
ု င
္ ေ
ံ ပါင္း တဆယ္ထက္မက တိုက္ခိုက္ သိမး္ ပိက
ု ္ခဲ့သည္။ သူသည္
သူ႕ႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္ကုိ ၅-၆၀၀၀ လီ တိုးျမႇင့္ခဲ့သည္။ ေနာက္ၿပီး သူသည္ Chin-lin ႏိင
ု င
္ က
ံ လ
ုိ ည္း
တိုက္ခိုကခ
္ ဲ့သည္။
Tien-sun သည္ တြန္ဆြန္ (Tun-sun) လည္းေခၚသည္။ တြန္ဆြန္သည္ လီယန္႐ွဴ မွတ္တမ္း၌

အႀကိမ္ေပါင္း မ်ားစြာ ေတြ႕ရသည္။ ေနာက္ၿပီး Nan-shih မွတ္တမ္းမွာလည္း ေတြ႕ရသည္။
တြန္ဆြန္ႏုင
ိ င
္ ံအေၾကာင္း ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး လီယန္႐ွဴ၌ ယခုလုိ ေဖၚျပထားသည္။
လီယန္႐ွဴ၊ အခန္း ၅၄ စာေခါက္အမွတ္ ၇ ယာမ်က္ႏာွ
ဖူနန္ (Fu-nan) ႏိင

ု င
္ မ
ံ ွ ေတာင္ဘက္သိ႕ု လီ ၃၀၀၀ အကြာတြင္ တြန္ဆြန္ဘုရင့္
ႏိင
ု င
္ ေ
ံ တာ္ တည္႐ွိသည္။ တြန္ဆြန္ပင္လယ္ကမ္းစပ္သည္ ေက်ာက္ေဆာင္
ထူထပ္ေပါမ်ားသည္။ ႏိင
ု င
္ ၏
ံ အက်ယ္အဝန္းမွာ အလ်ား လီ ၁၀၀၀ ႐ွိ၍
၎င္း၏ၿမိဳ႕ေတာ္သည္ ပင္လယ္ကမ္းစပ္မွ ၁၀ လီ ေဝးသည္။ ၎င္း၌ မင္းငါးမင္း
႐ွိၿပီး ဖူနန္းလက္ေအာက္ခံအျဖင့္ ေနၾကသည္။ တြန္ဆြန္၏ အေ႐ွ႕ဘက္တြင္
ေခ်ာင္ဆုိ (Chiao-hai) တုံကင္ (Tong-king) ႏွင့္ ထိေတြ႕သည္။ အေနာက္ဘက္
1
Fan/man came to the throne of Fu/nan at about the beginning of the third century A.D.
www.monlibrary.com
တြင္ တိမ္ခ်ဴ (T’ien-chu) (အိႏယ

ၵိ ႏိုင္င)ံ ႏွင့္ အန္႐ွီ (An-hsi) ပတၲယား
(Parthia) ႐ွိၾကသည္။ တြန္ဆြန္သည္ ပင္လယ္ႏွင့္ လီ ၁၀၀၀ မွ်သာ ေဝးသည့္
အတြက္ေၾကာင့္ အနီးအနား႐ွိ ႏုင
ိ င
္ မ
ံ ်ားသည္ ကူးသန္းေရာင္ဝယ္ေရးအတြက္
အဝင္အထြက္ ႐ွိေနၾကသည္။ ခ်မ္ဟိုင္း (Chang-hai) (ထိုငး္ ပင္လယ္ေကြ႕)
သည္ အလြန္ႀကီးၿပီး သြားလာရန္ အခက္အခဲ ႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ တိုက္႐ုိက္
ျဖတ္သန္းျခင္း မ႐ွိေသးပါ။ (ထိ႕ု ေၾကာင့္) ဤတြန္ဆြန္ေစ်းေနရာ၌ အေ႐ွ႕ ႏွင့္
အေနာက္ ဆုေ
ံ တြ႕ရန္ ေနရာျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ေန႕စဥ္ႏင
ွ ့္အမွ် လူမ်ား
ေနၾကသည္။ တန္ဖးုိ ႀကီးေသာ ပစၥည္းမ်ား ႏွင့္ ႐ွားပါးေသာ ကုနစ
္ ည္မ်ား
႐ွိၾကသည္။ ထိုေစ်းေနရာ၌ မရႏိုင္သည့္ပစၥည္း မ႐ွိပါ။ ထိ႕ု အျပင္ တြန္ဆြန္၌
တလဲသီးပင္ႏွင့္ တူေသာ ဝိင
ု ္သစ္ပင္ တမ်ိဳး႐ွိသည္။ ထိုအပင္၏ပန္းပြင့မ
္ ွ
ရသည့္အရည္ကို စုေဆာင္းၿပီး စဥ့္အိုး၌ ထည္လ
့ ်ွ င္ အရက္အနည္းအငယ္တြင္
ဝိင
ု ္အရက္ ျဖစ္သြားသည္။ (Wheatley, 1966:16)
ေနာက္ၿပီး Lo-yang Ch’ieh Lan Chi မွတ္တမ္း၌ ဤသို႕ ေတြ႕ရသည္။
ရဟန္းေဗာဓိဘာျဒ (P’ou-t’i-pa-t’o) က ဖူနန္သ႕ို သူ၏ေရေၾကာင္းခရီး

မွတ္တမ္း အေၾကာင္းကို ဤသိ႕ု ေဖၚျပထားသည္။ Ko-ying မွ ေျမာက္အရပ္သို႕
တစ္လၾကာ ခရီးထြက္ၿပီးေနာက္ ကြၽန္ေတာ္သည္ Kou-chih ႏိင
ု င
္ က
ံ ုိ ေရာက္ခဲ့
သည္။ ေျမာက္အရပ္သ႕ို ဆယ္တ
့ စ္ရက္ ခရီးဆက္ထြက္ၿပီး ကြၽန္ေတာ္သည္
Sun-tien ႏိင
ု င
္ သ
ံ ုိ႕ ေရာက္ခ့သ
ဲ ည္။ Sun-tien မွ ေရလမ္းျဖင့္ ေျမာက္အရပ္သို႕
ရက္သုံးဆယ္သိ႕ု ေရာက္ေသာအခါ ဖူနန္ႏင
ုိ င
္ ံသ႕ို ကြၽန္ေတာ္ ေရာက္႐ွိခဲ့သည္။ . .
..
Kou-chih ႏိင
ု င
္ ႏ
ံ င
ွ ့္ ပတ္သက္ၿပီး Pelliot က လီယန္႐ွဴမွ Chiu-chih ႏိင
ု င
္ ျံ ဖစ္ႏိုင္ၿပီး Sun-Tien
သည္ Tien-sun ႏွင့္ Tun-sun ျဖစ္ႏုင
ိ ဖ
္ ြယ္ရာမ်ားေၾကာင္း သုံးသပ္ထားသည္။ (Wheatley,
1966:19)
ေနာက္ T’ai-p’ing Yü Lan မွတ္တမ္းမွာ
အခန္း ၇၈၈၊ စာေခါက္ ၆ ယာမ်က္ႏွာႏွင့္ ေက်ာမ်က္ႏာွ

www.monlibrary.com
ႏိင
Sui-shu (隋書), ေဖၚျပခ်က္အရ Pien-tou ႏိင

ု င
္ ံ (Pan-tou လည္းေခၚသည္)၊
Tu-k’un ႏိင
ု င
္ ံ (Tu-ya လည္းေခၚသည္)၊ Chü-li (Chiu-ya လည္းေခၚသည္)၊
Pi-sung ႏိင
ု င
္ ံ (Chin-lin လည္းေခၚသည္)၊ တို႕သည္ ဖူနန္မွ ေတာင္အရပ္သို႕
လီ ၃၀၀၀ တြင္ တည္႐ွိၾကသည္။ သူတို႕၏ စိုက္ပ်ိဳးေမြးျမဴေရးသည္ Chin-lin
ႏွင့္ တူညီမႈ ႐ွိသည္။ သူတိ႕ု ျပည္သူျပည္သားမ်ားသည္ အျဖဴအသားေရာင္
႐ွိေသာ လူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ Tu-k’un ႏိင
ု င
္ မ
ံ ာွ ေကာင္းေသာ chien-hsiang
(Aloeswood or eaglewood) မ်ား၊ huo-hsiang ႏွင့္ ကန္႕ (sulphur)
ထုတလ
္ ပ
ု ္ၾကသည္။ huo-hsiang သစ္ပင္သည္ သက္တမ္း တစ္ေထာင္႐ွိသည္။
၎င္း၏ ပင္စည္ ႏွင့္ အျမစ္တို႕သည္ ဧရာမႀကီးလွသည္။ ထိုသစ္ပင္ကို
ျဖတ္သည္အခါ သစ္ခြံသည္ ေဆြးသြားၿပီး သစ္အူတိုင္သည္ တသင္းသင္း
ေမႊးေနသည္။ ေရေမႊးအျဖစ္ အသုံးျပဳသည္။ (Wheatley, 1966:22)
တြန္ဆြန္ႏင
ွ ့္ ပတ္သက္သည့္ ပထဝီအေနအထားကို ေဖၚျပခ်က္ မ႐ွငး္ လင္းေသာ္လည္း သိပၿ္ ပီး
မဆိးု လွပါ။ ဖူနန္ အခ်က္အလက္ကို အေျခခံၿပီး တြန္ဆြန္သည္ ထိုငး္ ပင္လယ္ေကြ႕၌ ႐ွိသည္။
ေနာက္ၿပီး တြန္ဆြန္သည္ အေ႐ွ႕ ႏွင့္ အေနာက္ပင္လယ္၏ အလယ္၌ တားဆီးထားေသာ
ေနရာမွာ တည္႐ွိၿပီး အိႏၵိယ ႏွင့္ အင္ဒခ
ုိ ်ိဳင္းနာက ႏွစ္ဖက္စလုံး ကူးသန္းေရာင္ဝယ္ေရးေနရာ
ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်က္အလက္မ်ားကို အေျခခံၿပီး တြန္ဆြန္သည္ မေလးကြၽန္ဆြယ္တေနရာ၌
တည္႐ွိေနသည္ကို သေဘာတူၾကေသာ္လည္း ေနရာ အတိအက်ကိုေတာ့ အမ်ိဳးမ်ိဳးေျပာၾက
သည္။ Schlegel, Luce ႏွင့္ Pelliot တို႕က ကြၽန္းဆက္ (isthmus) မွာ႐ွိၿပီး Fujita
Toyohachi, Hirth, Rockhill တို႕က ယခုေခတ္ Johore Lama ႐ြာမွာ တည္႐ွိသည္ဟု
ေျပာသည္။ (Wheatley, 1966:20)
တြန္ဆြန္သည္ ေ႐ွးတ႐ုတ္မွတတ
္ မ္းအရ သိ႐ွိရေသာ ေဝါဟာရတစ္ချု ဖစ္သည္။ သိ႕ု ေသာ္ တ႐ုတ္
ေဝါဟာရ စင္စစ္ကား မဟုတ္၊ ဘာသာစကားတစ္ခခ
ု ု၏ ေဝါဟာရတစ္ခခ
ု ုကို အသံလွယ္ထား
ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သိ႕ု ေသာ္ မည္သည့္ေဝါဟာရ၊ မည္သည့္စကားမွ အသံလွယ္ထားသည္ကို
လည္းေကာင္း တြန္ဆြန္တြင္ မည္သည့္လူမ်ိဳးမ်ား အေျခခ်ခဲ့သည္ကိုလည္းေကာင္း၊ ပညာ႐ွင္
မ်ား မေဖာ္ထတ
ု ႏ
္ င
ို ္ခဲ့ေပ။ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္သိ႕ု ေရာက္မွ ပါေမာကၡေ႐ွာတိုက တြန္ဆြန္သည္
မြနဘ
္ ာသာစကား ဍဳင္သုန္၊ ဍဳင္မသုန္၊ (ဍဳင္ (ဒုံ) - ၿမိဳ႕၊ သုန/္ မသုန္ - ငါး)။ သုနဍ
္ ဳင္၊ မသုန္ဍဳင္
(သုန/္ မသုန္ - ငါး၊ ဍဳင္ - ၿမိဳ႕) ကို အသံလွယ္ထားျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ထုတေ
္ ဖာ္ႏုင
ိ ခ
္ ဲ့သည္။
အဓိပၸါယ္မွာ ၿမိဳ႕ငါးၿမိဳ႕ျဖစ္သည္။ (ခင္ေမာင္ေလး၊ ၁၉၉၉၊၂)
www.monlibrary.com
မွတ္တမ္းမွ တျခား ေတြ႕ရေသာ ၿမိဳ႕နာမည္မ်ားမွာ အထူးသျဖင့္ ရဟန္းေဗာဓိဘာျဒ မဇၨၽိမခရီး

အျပန္မတ
ွ တ
္ မ္း၌ Ko-ying ႏွင့္ Kou-chih ႏိင
ု င
္ သ
ံ ည္ မြနအ
္ ေခၚအေဝၚ ေကာ့ (ကအ္) ကြၽန္း
သိ႕ု မဟုတ္ ကုနး္ ျမင့္လု႕ိ အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ ေဒသနာမည္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ေနာက္ၿပီး Sui-shu
မွတ္တမ္း၌ Pi-sung သည္ Ch’ien Han Shu မွာ P’i-tsung ဟု ေတြ႕ရသည္။ Pi ႏွင့္ P’i သည္
မြနေ
္ ဝါဟာရ ဘီး(ၐ႘) ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
ခ်ီတူး (ဆီတ)ိ Ch’ih-t’u 赤土
မေလးကြၽန္းဆြယ္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေအဒီ (၇) ရာစုအေစာပိင

ု ္းမွ တ႐ုတ္သံအဖြ႕ဲ Ch’ih-t’u 赤土
(ေျမနီႏင
ုိ င
္ ံ) သိ႕ု ေစလႊတခ
္ ဲ့သည့္အေၾကာင္း မွတ္တမ္းမွာ ဤသို႕ ေတြ႕ရသည္။
ဖူနန္၏ တျခားအျခမ္းသည္ Ch’ih-t’u ဘုရင့္ႏိုင္ငျံ ဖစ္သည္။ ၎င္းသည္ ေတာင္ပုင

ိ း္ ပင္လယ္
(South Seas) ၌ တည္း႐ွိသည္။ ပင္လယ္လမ္းေၾကာင္းျဖင့္ ၎င္းကို ေရာက္႐ွိရန္ ရက္တရာ
ထက္မက သြားရသည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ေနရာ၏ ေျမအေရာင္သည္ အမ်ားအားျဖင့္ အနီေရာင္ျဖစ္
သည္။ ထိ႕ု ေျမႀကီးအေရာင္ျဖင့္ ႏိင
ု င
္ ၏
ံ နာမည္ကုိ ေပးထားသည္။ ႏိင
ု င
္ ၏
ံ အေ႐ွ႕ဘက္အရပ္၌
Po-lo-la (波羅剌) ႏိင
ု င
္ ံ႐ွိသည္၊ အေနာက္ဘက္အရပ္၌ P’o-lo-so (婆羅娑) ႏိင
ု င
္ ံ႐ွိသည္၊
ေတာင္ဘက္အရပ္၌ Ho-lo-than (訶羅旦) ႏိုငင
္ ံ႐ွိသည္၊ ေျမာက္ဘက္အရပ္တြင္ ပင္လယ္႐ွိ
သည္။ ႏိင
ု င
္ အ
ံ က်ယ္အဝန္းသည္ လီ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ႐ွိသည္။ ဘုရင္မိသားစုနာမည္သည္
Ch’ü-t’an (瞿曇 Gautama) ျဖစ္ၿပီး သူကိုယ္ပိုင္နာမည္သည္ Li-fu-to-se (利冨多塞)
ျဖစ္သည္။ သူသည္ သူ၏အိမ္နီးနာခ်င္းႏိင
ု င
္ ံ ႏွင့္ အေဝး ႏိုင္ငံမ်ားအေၾကာင္း မသိပါ။ (…)
သူသည္ ၿမိဳ႕ေတာ္ Seng-chih မွာ ေနထိုငသ
္ ည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္သည္ သုံးထပ္ တံခါးေပါက္ ႐ွိသည္။
(Wheatley, 1966:27)
Po-lo-la က ဘြန္နီ႐ုိ (Borneo)၊ Po-lo-suo က ဘား႐ူစ္ (Barus)၊ Ho-lo-tan က ကလန္တန္

(Kelantan) ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ဟု ယူဆသည္။ Ch’ih-t’u သည္ အေနာက္ဘက္ကမ္းေျခသည္ Kedah
ျဖစ္ၿပီး အေ႐ွ႕ဘက္ ကမ္းေျခသည္ ေသာင္ကလ (Songkhla) ျဖစ္သည္။ Ch’ih-t’u သည္ ယခု
Kan-tuo-li (干陀利) ေနရာမွာ တည္႐ွိႏိုင္သည္ဟု ဆူဇူကီက ေျပာသည္ (Suzuki, 2012)။
မွတ္တမ္း၌ “ၿမိဳ႕ေတာ္ေနရာ၏ ေျမအေရာင္သည္ အမ်ားအားျဖင့္ အနီေရာင္ျဖစ္သည္။ ထိ႕ု ေျမ
ႀကီးအေရာင္ျဖင့္ ႏိင
ု င
္ ၏
ံ နာမည္ကုိ ေပးထားသည္။” ဒါ့ေၾကာင့္ Ch’ih-t’u သည္ ေျမနီ ဟု
www.monlibrary.com
ႏိင
အဓိပၸါယ္ရသည္။ t’u က မြနအ

္ ေခၚအေဝါ တိ (ေျမ) ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ Ch’ih က ခ်ိမး္ (ဆီ)
ေသြးအနီေရာင္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဒါ့ေၾကာင့္ Ch’ih-t’u သည္ မြနေ
္ ဝါဟာရ ခ်ိမး္ တိ (ဆီတိ)
မွ တ႐ုတ္အသံ ဖလွယ္ထားသည္ဟု ယူဆသည္။ တ႐ုတ္မတ
ွ တ
္ မ္းမွ မေလးကြၽန္းဆြယ္၌
တျခားေသာ ၿမိဳ႕မ်ားျဖစ္သည့္ ပန္းပန္း (P’an-p’an) လည္း သုေတသနပစၥည္းမ်ားအရ
္ ု႕ိ ေနထုိင္ထူေထာင္ခ့သ
ဲ ည့္ ၿမိဳ႕ေနရာမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္းကို ေဖၚျပထားသည္။
တေကာပါ/တေကာ့ပါ (တကအ္ၐါ)
မေလးကြၽန္းဆြယ္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္မတ

ွ တ
္ မ္းမ်ားအျပင္ အေနာက္တိုင္းမွတ္တမ္းမ်ား
ျဖစ္သည့္ ပထဝီလမ္းၫႊန္ (Guide to Geography) အဓိပၸါယ္႐ွိ Geographike Huphegesis
မွာ ေတြ႕ရသည္။ ထိုစာအုပသ
္ ည္ Dato Sir Roland Braddell မွင္တံမွ ျဖစ္ေပၚလာသည့္
ႀကိဳးစားမႈျဖစ္သည္။ အားလုံး စာအုပေ
္ ပါင္း (၈) အုပ႐
္ ွိသည္။ သုဝဏၰဒီပ ေ႐ႊကြၽန္း (Χρυση
χερσόνησος /Golden Khersonese) ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး သတၲမအုပ္ အခန္း (၁) ၌ ယခုလို
အေလာစူနီ ကုနသ
္ ည္ဆိပက
္ မ္း (135°E; 11° 20’ N) ၎င္းသည္ သုဝဏၰဒီပ (Golden
Khersonese) (136° 20’E; 11° 20’ N) သိ႕ု သြားေသာ ဆိပ္ကမ္းလည္း ျဖစ္သည္။
အေလာစူနသ
ီ ည္ Berthelot ႏွင့္ Braddell တို႕က အိႏယ
ၵိ ႏိုင္ငေ
ံ တာင္ပုင
ိ း္ ႐ွိ ေဂါဒဝရ႘
ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသ (Godavari delta) ျဖစ္သည္ဟု ေျပာထားသည္။
သုဝဏၰဒီပ ေ႐ႊကြၽန္း Χρυση χερσόνησος မွာ
တေကာလ ကုသည္ဆိပက
္ မ္း 160° 30’E; 4° 15’ N.
ဤၿမိဳ႕အေ႐ွ႕၌ အငူ ႐ွိ။ 158° 20’ E; 2° 20’ N.

www.monlibrary.com
khrysoanas ျမစ္၏ ျမစ္ဝ။ 159° E; 1° N.
စဘရာ ကုနသ
္ ည္ဆပ
ိ ္ကမ္း 160° E; 3° S.
ပလန္ဒါျမစ္၏ ျမစ္ဝ 160° 30’ E; 2° S.
မေလာေကာလြန္ အငူ 163° E; 2°S.
အတၲာဗစ္ျမစ္၏ ျမစ္ဝ။ 164° E; 1° S.
ေကာေလၿမိဳ႕ 164° E; 0°
ေပရိကုလ 163° 15’ E; 2° 20’ N.

ေပရိကုလ
ေပရိကုလိေကာစ္ ပင္လယ္ေကြ႕ 162° 30’ E; 4° N.
ေနာက္အခန္းမ်ား၌ သုဝဏၰဒီပ (Golden Khersonese) ႐ွိ ျမစ္မ်ားအေၾကာင္း ဆက္လက္

ေဖၚျပထားသည္။
အမည္မ႐ွိသည့္ ျမစ္လက္တက္မ်ား သုဝဏၰဒီပ ကို ေတာင္မ်ား လႊမး္ မိးု ထား

www.monlibrary.com
ႏိင
ကြၽန္းဆြယ္ တေလွ်ာက္ စီးဆင္းသည္၊ ၄င္းသည္ ပထမဦးဆုးံ ခြဲသည္မာွ
အတၲာဗစ္ က 161° 30’ E; 3° N;

ေနာက္ၿပီး ခ႐ူသန
ို စ္က . 161° E; 1° 20’ N.
ေနာက္ဆံးု က ပလန္ဒါ။
သုဝဏၰဒီပႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ေနာက္ ကုနး္ တြင္း႐ွိ ၿမိဳ႕နာမည္မ်ားျဖင့္ အဆုံးသတ္ထားသည္။
သုဝဏၰဒီပေ႐ႊကြၽန္း၌
ကေလာက 162°E; 1° 20’ N.
ကြန္ေကာနဂရ 160°E; 2°.
ထာရ 163° 15’E; 1° 20’ N.
ပလန္ဒါ 161° 15’E; 1° 20’ S. (Wheatley, 1966:138-140)
သုဝဏၰဒီပေ႐ႊကြၽန္းသည္ မည္သည့္ေနရာ၌ တည္႐ွိေနသည္ကို အျမင္ျခင္း မတူၾကပါ။

တေကာလ ကုနအ
္ ေရာင္းအဝယ္ေနရာ (Takola emporium) သည္ သထုံၿမိဳ႕ေဟာင္း
တိုက္ကလာ ျဖစ္ေၾကာင္း Sir Henry Yule2, McCrindle3, St. John4 ႏွင့္ Kanakasabhai5
2
’Map of Ancient India from Classical Sources’, in Smith, An Atlas of Ancient Geography,
Biblical and Classical (London,1874)
3
Ancient India as described by Ptotemy.
4
St. John, Actes du Onzième Congrès International des Orientalistes, Section 2, pp. 217-
33.
5
Madras Review (Madras), (1902), p. 25.
www.monlibrary.com
ေဖၚျပခဲ့ၾကသည္။ သိ႕ု ေသာ္ ျမစ္ဝမ်ားကို ေလ့လာသည့္အခါ သုဝဏၰဒီပ Golden Khersonese

သည္ မေလးကြၽန္းဆြယ္မွာ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း Gerini, G. E. က အေထာက္အထား မ်ိဳးစုံျဖစ္
႐ွငး္ လင္းခဲ့သည္။ တေကာလသည္ Dr. Wales , H. G. Q. က (Towards Angkor, 1937:47)
စာအုပ၌
္ သုေတသနအျမင္ျဖင့္ တေကာလသည္ ယခုထိုင္းႏိင
ု ္ငံ တေကာ့ပျမစ္ဝ (Takuapa
River) ႐ွိ ကြၽန္းငယ္တခုကုိ ဆိုေၾကာင္း ၫႊနျ္ ပထားသည္။ တေကာ့ပ သည္ မြန္ဘာသာ
တေကာ့ပါ (တကအ္ၐါ) ကြၽန္းႏွစ္ကြၽန္း ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ တေကာလ သည္လည္း
မြနေ
္ ဝါဟာရ တေကာ့လ (တကအ္လ) မွ အသံဖလွယ္ခ့သ
ဲ ည္။ တေကာ့ (တကအ္) ကြၽန္း ျဖစ္ၿပီး
(လ) သည္ က်ား ဟုအဓိပၸါယ္႐ွိေသာ ကလ (ကၜ) သို႕မဟုတ္ တျခားမြန္ေဝါဟာရ တစ္ခခ
ု ု
ိ ေ
ယခုသထုံၿမိဳ႕ေတာင္ပုင
ိ း္ (ျမန္မာျပည္ေတာင္ပုင
ိ း္ ) ႐ွိ ေ႐ွးေခတ္ ေဒသနာမည္မ်ားကို အေထာက္
အထားမ်ားျဖင့္ ေ႐ွးေခတ္ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ ေနထိုင္ခ့သ
ဲ ည့္ ေနရာမ်ားအေၾကာင္း သိ႐ွိသေလာက္
ကြၽန္ေတာ္ ေဖၚျပေပးခဲ့သည္။ သထုံေျမာက္ပုင
ိ း္ ႐ွိ ေဒသနာမည္မ်ားအေၾကာင္းကို အေျခခံၿပီး
ေနာက္ခသ
ံ မိင
ု ္းမ်ားကိလ
ု ည္း ဆက္လက္တင္ျပသြားမည္။
ဗဂုိး
ဗဂုုိး (ပဲခးူ ) ၿမိဳ႕သည္ မြန္တို႕၏ ေနာက္ဆံးု မင္းေနျပည္ေတာ္ ျဖစ္ခ့သ

ဲ ည့္အတြက္ေၾကာင့္ မြန္တို႕
ၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာမ်ားအနက္ ဗဂုိးၿမိဳ႕သည္ ယခုေခတ္မြန္တို႕ ႏွလုံးသားမွာ စြၿဲ မဲတမ္းတဆုံး
ေနရာဟုလည္း ေျပာႏိုင္သည္။ မြနသ
္ မိုင္းအရ ျမတ္စြာဘုရား သထုံျပည္သ႕ို ႂကြေရာက္လာသည့္
အခ်ိန၌
္ ဗဂိးု ၿမိဳ႕ တဝိုက္သည္ ပင္လယ္သာ ျဖစ္ၿပီး ဒီေရက်သည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ဟသၤာငွက္
တဝပ္စာ ကုနး္ ေျမ ကြၽန္းငယ္ေလး တစ္ခသ
ု ာ ေပၚေနသည္။ ဟသၤာဖိုမႏွစေ
္ ကာင္ ထိုကြၽန္းငယ္
၌ နားခိေ
ု နသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ျမတ္စြာဘုရားက ေတြ႕ၿပီး “ဤေနရာသည္ ေနာက္ ငါ့သာသနာေတာ္
၁၁၁၆ ေရာက္သည့္အခါ သာသနာေတာ္ ထြန္းကားၿပီး မြန္တို႕ မင္းေနျပည္ေတာ္ႀကီးျဖစ္လတၲံ ႕”
ဟု ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ ေပးခဲ့သည္။ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္အတိင
ု ္း သထုံမင္း၏သားေတာ္
ႏွစ္ပါးျဖစ္သည့္ သမလ ႏွင့္ ဝိမလတို႕က တပို႕တြလ
ဲ ျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္ေန႕တြင္ ဗဂုိးၿမိဳ႕ေနရာ၌
ႏုင
ိ င
္ ထ
ံ ေ
ူ ထာင္ခသ
့ဲ ည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုေန႕ကို အစြဲျပဳၿပီး ယခုေခတ္ မြနတ
္ ု႕ိ က မြန္အမ်ိဳးသားေန႕
ဟု သတ္မွတ္ကာ ႏွစ္စဥ္ႏွစတ
္ ုင
ိ း္ တပိ႕ု တြလ
ဲ ျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္ ေရာက္သည့္အခါတိုငး္
မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕သည္ မိမိတို႕ေရာက္ရာအရပ္ သို႕မဟုတ္ ႐ွိသည့္အရပ္၌ အားလုံးလိုလို
မြနအ
္ မ်ိဳးသားေန႕ကို စည္းကားသိက
ု ္ၿမိဳက္စြာ က်င္းပေနၾကသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ဗဂိုးသည္ ဆရာေဒါက္တာႏိုငပ
္ န္းလွက “ဗေဂါဝ္” လွပေသာၿမိဳ႕ဟု မြနေ
္ ဝါဟာရမွ လာသည္ဟု
ဆုသ
ိ ည္။ မြနေ
္ ပစာတခ်ိဳ႕အရ မာမက၏ မြန္တို႕ဌာေနရာမညမွာ ပဲခူးသည္ ဖဲ့ဂို (ဘေဂါအ္/ဘဂြံ)
ဖဲ့ ေခ်ာက္လွန႕္ ၍ ဥပါယ္တမ်ဥ္းသုံး၍၊ ဂို ရ႐ွိျခင္း။ ဖဲ့ဂို ေခ်ာက္လွန္႕၍ ဥပါယ္တမ်ဥ္သးုံ ၍
ရ႐ွိေသာၿမိဳ႕ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္ဟု ဆိသ
ု ည္။ ေနာက္အျမင္တစ္ခုက ဝမ္းဘဲကူ - ဝမ္းပဲကူ -
ပဲက-ူ ပဲခူး ဟု အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲလာသည္ဟု ဆိသ
ု ည္။ ပါဠိအေခၚ ဟံသာဝတီ
(ဝမ္းဘဲအရပ္ေဒသ) ဟု ဘာသာျပန္ၿပီး ေခၚဆိုသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ဝမ္းဘဲကူ မွ ပဲခးူ
ျဖစ္သြားသည့္အျမင္သည္ ပိမ
ု မ
ို ွန္ကန္မည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆသည္။ ဤေနရာတြင္ “ကူ”
ေဝါဟာရႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေရးသားရန္ လိုအပ္သည္။ ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံ႐ွိ လက္က်န္ ဒြါရဝတီေခတ္မွ
ေ႐ွးေခတ္ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ကို ထိုငး္ တိ႕ု က ေခ်ာင္ဗြန္ ဟု ေခၚသည္။ သို႕ေသာ္ ထိုဒြါရဝတီေခတ္
လက္က်န္မြန္တို႕သည္ မိမိကိုယ္က
့ ိုယ္ “ညီကူ/ညီဂူ (ညးဂူရ္)” ဟု ေခၚသည္။ ယခုေခတ္မြန္
အဓိပၸါယ္ႏွင့္ဆုိ “ၿခံလုပစ
္ ားသူ” ျဖစ္သည္။ မြန္စကားမွာ (ဝါကုႝဂူ မြဲတဲေလဝ္ ဟြံဂြံဇူ)
“လယ္ႏင
ွ ့္ေတာင္ တခါမွ်လည္း မနားရ” ဟု အဆိ႐
ု ွိသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ “ကူ” သည္ “ၿခံ” ဟု
အဓိပၸါယ္မေဆာင္ “ေတာင္” သိ႕ု မဟုတ္ “ကုန္း” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိသည္။ The Dvaravati Old
Mon Language and Nyah Kur စာအုပ္ ေရးသားသူ ျပင္သစ္ပါေမာကၡေဒါက္တာ ဒစ္ဖလြတ္
(Gérard Diffloth) က သူ႕စာအုပ၌
္ ဤသို႕ ေဖၚျပထားသည္ This is a rough notation of
the name /ɲạh kur/ “Nyah Kur”, by which the people prefer to call themselves.
The first word, / ɲạh/, means “people” in their own language, and the second,
/kur/, means “hill, mountain”. “ညးကူရ”္ နာမည္ သည္ သူတို႕ကိုယ္သူတိ႕ု ေခၚလိုသည့္
နာမည္ျဖစ္သည္။ ပထမစာလုံး /ညး/သည္ သူတို႕ဘာသာစကားအရ “လူမ်ိဳး” ဟု အဓိပၸါယ္ရၿပီး
/ကူရ္/ သည္ “ကုနး္ ၊ ေတာင္” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
ထိ႕ု ေၾကာင့္ “ကူ” သည္ မြနေ

္ ဝါဟာရအစစ္ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ေျပာႏိုင္သည္။ ဝမ္းဘဲ ကို ယခုေခတ္
မြနစ
္ ကားက (အဒါ) ဟု ေခၚသည္။ ဟသၤာ သည္ ပါဠိေဝါဟာရျဖစ္သည္။ ဟသၤာ ငွက္ကို
ယခုေခတ္မြန္က (ၐိုပ္) ဟု ေခၚသည္။ ဗဂိုး၊ “ဂိးု ” သည္ “ကူ” သု႕ိ မဟုတ္ “ဂူ” မွ လာသည္။
“ၐိပ
ု ္” ေဝါဟာရ ေျပာင္းလဲလာပုမ
ံ ်ား မသိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ “ဗ” သိ႕ု မဟုတ္ “ပဲ” ေနရာတြင္
မည့္သည့္ေဝါဟာရ ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္ကို ေျပာရခက္သည္။ “ဗ” သိ႕ု မဟုတ္ “ပဲ” ေနရာတြင္
ဘူမေ
ိ ဗဒဆိုင္ရာ ေဝါဟာရတစ္ခခ
ု ုမွ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲလာေသာ ေဝါဟာရတစ္ချု ဖစ္ႏင
ေ႐ွးက်သည့္ မြနအ
္ ေခၚအေဝၚမ်ား ဝိေသသနသည္ အေ႐ွ႕က လာသည္ကို ေနရာတကာ၌
ေတြ႕ႏိင
ု ္သည္။
www.monlibrary.com
ဒဂုံ (ရန္ကုန္)
ရန္ကုနၿ္ မိဳ႕ကို ေ႐ွးျမန္မာတို႕က ဒဂုံ ဟု ေခၚၾကသည္။ ဦးေအာင္ေဇယ်က ေကာဇာသကၠရာဇ္

၁၁၁၉ ခုႏွစ္၌ မြနတ
္ ု႕ိ ကို တိုက္ခိုက္ေအာင္ျမင္ၿပီးေနာက္ ရန္ေတြကုန္ၿပီးဟု ဆိက
ု ာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ဟု
နာမည္ ေျပာင္းလိုက္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဆရာႏိုင္ပန္းလွက တိုင္းရင္းသားစည္းလုံးညီၫြတ္
ေရးအတြက္ ရန္ကုနၿ္ မိဳ႕ကို ေ႐ွးနာမည္အတိုင္း ဒဂုံၿမိဳ႕ဟု ျပန္သုံးဖိ႕ု အႀကံျပဳခဲ့သည္။
ဦးေအာင္ေဇယ်က မြန္တို႕ကို ႏွမ

ိ ္းနင္းႏိင
ု ္ၿပီးေနာက္ မြနတ
္ ုိ႕အေမြအႏွစမ
္ ်ား ဖ်က္စီးသည့္အျပင္
မြနအ
္ ေခၚအေဝၚမ်ားကိုလည္း ေျပာင္းလိုက္သည္။ အထူးသျဖင့္ မြန္ေစတီပထ
ု ိးု မ်ား၏
အမည္ေတာ္မ်ားကို က်ိဳက္အစား “ေ႐ႊ”ဟု ထည့္လိုက္သည္။ က်ိဳက္တိဂံုကို ေ႐ႊတိဂံ၊ု
က်ိဳက္မေ
ု ႒ာကို ေ႐ႊမုေ႒ာ၊ က်ိဳက္သထုံ ကို ေ႐ႊသထုံ (အမည္အသစ္ ေ႐ႊစာရံ) ဟု
ဦးေအာင္ေဇယ်က ေျပာင္းလိုက္သည္။ ဒဂုံၿမိဳ႕ကို ေခတ္မြနတ
္ ုိ႕က (လၢဳင္/လဂုင္) သို႕မဟုတ္
(ဒဂုင္) လို႕ ေခၚၾကသည္။ ဓမၼေစတီမင္း၏ ကလ်ာဏီသိမေ
္ က်ာက္စာပါဠိမူ၌ (တိဂမ
ု ၺနဂေရ) ဟု
ေတြ႕ရသည္။ တိ - သုံးခု၊ ဂုမၺ - အေပါင္းအစု၊ နဂေရ - ၿမိဳ႕။ “သုံးခု စုေပါင္းေသာၿမိဳ႕” ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည္။ တခ်ိဳ႕ေနရာတြင္ တိကုမၻ၊ ၾတိကုမၻ၊ ႀတိဟကုမၻ ဟူ၍ အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြ႕ရသည္။
“တိ” ႏွင့္ “ႀတိ” က သုံးခုဟု အဓိပၸါယ္ရၿပီး “ကုမၻ” က်ေသာ “ေရအိုး”ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
ဓမၼေစတီမင္း၏ ေ႐ႊတိဂံု မြန္ေက်ာက္စာ(ခ၊ ၁၂) မွာ (ပႜယ္ေစတီ ဓါတ္ေသြာက္ က်ာက္ၾတယ္
မေဍဟ္တအ္ ထာပနာလရ္ လတူကႜိပေ္ တဿာအ္ တမၺဂတ
ု ၲဂဟ္) (တမၺဂတ
ု ၲ ေတာင္ထိပတ
္ ြင္ သူတို႕
ဌာပနာထားေသာ ဆံေတာ္ဓာတ္ေစတီ၌) ဟူ၍ ေတြ႕ရသည္။ တမၺဂတ
ု ၲ သည္ တမၺ - နီေသာ၊
ဂုတၲ - လုံျခံဳသည္၊ ေစာင့္ေ႐ွာက္အပ္သည္။ “အနီေရာင္ဖံးု အုပ္ထားေသာေတာင္” ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည္ဟု ယူဆသည္။
ကြၽန္ေတာ္အ
့ ျမင္အရ ပါဠိေဝါဟာရ “တိဂုမၺ” သိ႕ု မဟုတ္ “ႀတိကုမၻ” တို႕သည္ ေ႐ွးမြနေ
္ ဝါဟာရ၏
အဓိပၸါယ္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ မသိသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ပါဠိေဝါဟာရမွ ဆင္းသက္အသံဖလွယ္လာႏိုင္
သည္ဟု ေ႐ွးပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ က ယူဆၿပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ခန္႕မွန္ကာ ေရးၾကလာသည္ဟု ယူဆသည္။
“ဒဂုံ” သည္ “တိဂ”ုံ မွ လာသည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆသည္။ “တိ” သည္ မြန္ေဝါဟာရ “ေျမ” ဟု
www.monlibrary.com
ႏိင
အဓိပၸါယ္ရသည္။ “ဂုံ” က (ဂုင)္ “ကန္႕လန္႕ထြက္ေနေသာ” ဟု အလယ္ေခတ္က မြန္ေဝါဟာရ

တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထိုအဓိပၸါယ္အရ ဒဂုံၿမိဳ႕သည္ (တိဂုင္) “ေျမကန္႕လန္႕ထြက္ေနေသာၿမိဳ႕” ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည္။ သိ႕ု ေသာ္ ကြၽန္ေတာ့္အျမင္အရ “ဂုံ” သည္ “ဗဂိးု ” ၿမိဳ႕နာမည္လိုဘဲ
“ေတာင္ကုနး္ ” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “ကူ/ဂူ (ကူရ္/ ဂူရ္)” ကေနလာသည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္
ဒဂုံၿမိဳ႕သည္ (တိဂလ
ူ ္)၊ (တိဂ)ုံ “ေျမႀကီးေတာင္ၿမိဳ႕” ဟု အဓိပၸါယ္႐သ
ွိ ည္ဟု ေျပာႏိုငသ
္ ည္။
ၿမိဳ႕နာမည္ကုိ အေျခခံၿပီး ထိုၿမိဳ႕၌ တည္႐ွိေသာ ေစတီပထ

ု ုးိ ကိုလည္း “က်ိဳက္တိဂ”ံု ဟု မြနတ
္ ုိ႕က
ေခၚဆုိခဲ့သည္။ မြနတ
္ ု႕ိ သည္ ၿမိဳ႕ျပ၌႐ွိေသာ အဓိကက်ေသာေစတီပထ
ု ိးု ကို ထုိၿမိဳ႕နာမည္အတိင
ု ္း
ေခၚၾကသည္။ ၿမိဳ႕နာမည္ အသံဖလွယ္သြားသလို ဘုရားနာမည္လည္း လိုက္ေျပာင္းသြားသည္။
သိ႕ု ေသာ္ ျမန္မာတို႕ အတြက္ေတာ့ ဘုရားနာမည္သည္ ၿမိဳ႕နာမည္ကို အေျခခံၿပီး ေခၚဆိျု ခင္းကို
မသိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ၿမိဳ႕နာမည္က ဒဂုံ ေျပာင္းသြားေသာ္လည္း ဘုရားနာမည္က တိဂံု
အရင္အတိုင္း ဆက္လက္ ေခၚဆိေ
ု ရးသားေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။
ဗုိလ္တေထာင္၊ ပုဇြန္ေတာင္
ယခု ရန္ကုန္ၿမိဳ႕႐ွိ ဗိလ

ု တ
္ ေထာင္ ႏွင့္ ပုဇြန္ေတာင္ တို႕သည္လည္း အလြန္ေ႐ွးက်သည့္
မြနေ
္ ဝါဟာရ အေခၚအေဝၚမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဗိလ
ု တ
္ ေထာင္၌ က်ိဳက္ေဒးအပ္ဘုရား အနီး႐ွိ
မြနဘ
္ ုနး္ ႀကီးေက်ာင္းက ဗိုလ္တေထာင္ ျမန္မာအသံကို ယခုေခတ္မြန္အဓိပၸါယ္ျဖင့္ (ဗိုလ္လၛီ) ဟု
အဓိပၸါယ္ ျပန္ၿပီး ဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္းကို နာမည္ေပးထားသည္။ (ဗိလ
ု ္ - ဗိလ
ု ။္ လၛီ - တေထာင္။)
အမွန္သည္ ဗိလ
ု တ
္ ေထာင္ ဆိတ
ု ာ ျမန္မာေဝါဟာရ မဟုတ္ပါ။ မြနေ
္ ဝါဟာရအစစ္ ျဖစ္သည္။
ေထာင္ ႏွင့္ ေတာင္ ႏွစ္ခစ
ု လုံးသည္ အရပ္ သိ႕ု မဟုတ္ ဆိပ္(ကမ္း) ဟု အဓိပၸါယ္ေဆာင္ေသာ
ေထာင္ (ထံင)္ မွ လာသည္။ “ဗိလ
ု တ
္ ” က “မီးငယ့္ (မိရ္ငး/မၛး)” “အျပင္” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
“ပုစြန”္ က “တိရ္ေဍယ္၊ ပုေဍယ္၊ ပေဍယ္ ပဍယ္/ပႜဲ)” “အတြငး္ ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
ထိုအခ်က္မ်ားကို ေထာင့္႐ႈ၍ “ဗိလ
ု တ
္ ေထာင္” သည္ (မိရ္ငးထံင္/မၛးထံင္) “အျပင္ဆပ
ိ ္” ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည္။ “ပုစြန္ေတာင္” က (ပေဍယ္ထံင/္ ပႜဲထံင)္ “အတြင္းဆိပ္” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
တြံေတး
ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚဘက္သ႕ို သြားေတာ့အခါ ေ႐ွးေခတ္ၿမိဳ႕႐ြာနာမည္မ်ားသည္ မြနဘ

္ ာသာမ်ားသာ
ေတြ႕ရသည္။ တြေ
ံ တး သည္ ယခုေခတ္မြန္အသံႏင
ွ ့္ဆို (ကြာန္ဒုႝ) “ေတာင္ကုန္း႐ြာ” ဟု အဓိပၸါယ္
www.monlibrary.com
ရသည္ဟု အမ်ားက ဆိၾု ကသည္။ တြေ

ံ တးၿမိဳ႕နယ္၌ တဝန္းေတာ႐ြာ ဆိသ
ု ည့္ ႐ြာတစ္႐ြာ႐ွိသည္။
ထိ႐
ု ြာ၌ ၁၉၉၉ ၾသဂုတ္လ ၃၀ ရက္ေန႕တြင္ ဘုရားဖူးဇရပ္ေဆာက္ရန္အတြက္ ေျမတူးသည့္အခါ
ဗညားဥဴးမင္းေခတ္ မြန္ ႏွင့္ ပါဠိ ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္ ေတြ႕ရသည္။ ပါဠိမူ စာေၾကာင္း (၉-၁၀)
၌ တာလမၸိနာဂ ဟု ေတြ႕ရသည္။ တာလမၸိ - ထင္းပင္၊ နာဂ သို႕မဟုတ္ နာဂရ - ၿမိဳ႕ သို႕မဟုတ္
႐ြာ ျဖစ္သည္။ တာလမၸိနာဂရ - ထန္းပင္႐ြာ၊ ထိ႕ု ေၾကာင့္ “တဝန္းေတာ” သည္ “တဝန္း” က
မြနေ
္ ဝါဟာရ “ကြမ္ (ကြာန္)” ႐ြာဟု အဓိပၸါယ္ရၿပီး “ေတာ” က “တာ (တာ)” ထန္းပင္။
“တဝန္းေတာ - ကြမ္တာ (ကြာန္တာ)” သည္ “ထန္းပင္႐ြာ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ယခုဘုရား
႐ွိရာေနရာ သို႕မဟုတ္ တဝန္းေတာ႐ြာ ႐ွိရာေနရာက နည္းနည္းလွမ္းေသာ္လည္း ယခု
ဘုရား႐ွိသည့္ေနရာက အရင္က ႐ြာျဖစ္ခ်င္မွျဖစ္မည္။ ထိုအခ်က္ကို ေထာက္႐ႈ၌လည္းေကာင္း၊
တြေ
ံ တး အသံကို ၾကည့္၍လည္းေကာင္း “တြေ
ံ တး” သည္လည္း “တြ”ံ က ကြမ္(ကြာန္) “ေတး”
က “တာ(တာ)” “ထန္းပင္႐ြာ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
ပုသိမ္
ပုသမ
ိ ္ နာမည္ႏင
ွ ့္ ပတ္သက္ၿပီး အဓိပၸါယ္မ်ိဳးမ်ိဳး ေျပာၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ကဆို တစ္ခ်ိနက
္ ပသီ
(အီရန္) လူမ်ိဳးေတြ ေနခဲ့လို႕ ပသိမ္ ဟု ေခၚၾကသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ ပုသမ
ိ ္ ကို မြနတ
္ ုိ႕က
(ဖာသီ) ဟု ေရးသည္။ ဓမၼေစတီမင္း၏ ကလ်ာဏီေက်ာက္စာ ပါဠိမ၌
ူ ဤသို႕ ေတြ႕ရသည္။
“ဧက ဥတၲရဆသတာဓိကဝႆသဟေႆ ပန ကာေလ ႐ုဒ႐

ၶ ူပေဗဒ သကၠရာေဇ အရိမဒၵနပူရ
ဣိႆေရန အာႏု႐ုဒၶေဒေဝန ရညာ သပိတကတၲယံ ဘိကၡဳသဃႍ အာေနတြာ ပုဂါမသကၤာေတ
အရိမဒၵနပုေရ သာသနံ ပတိေ႒ာပတံ။ တေတာ သတၲဥတၲရသတဝႆကာေလ ရသယမပါန
သကၠရာေဇ လကၤာဒီပသၼႎ သိရိသဃၤေဗာဓိ ပရကၡမဗာဟုရာဇာ သာသနံ ဝိေသာေဓသိ။ တေတာ
ပန ဆေတၴ ဝိေႆ ယန သိခိ ပါန သကၠရာေဇ လကၤဒေ
ီ ပ ေစတိယာဘိဝႏၵနတၴာယ
ပုဂါမဘူပါစရိယဘူေတာ ဥတၲရာဇီဝမဟာေထေရာ။ “သံဗဟူေလဟိ ဘိကၡဴဟိ သဒၶႎ နာဝံ
အဘိ႐ူဟိႆာမိတိ” ေယန ကုသိမနဂရံ ေတန ပကၠာမိ။ (Taw Sein Ko, 1892:3-4)”
“သာသနာေတာ္ ၁၆၀၁ ခုႏွစ္ သကၠရာဇ္ ၄၁၉ ခု၌ အရိမဒၵနာျပည္ႀကီးကို အစိုးရေသာ

အႏု႐ုဒၶမင္းသည္ ရာမညတိုင္းသုံးရပ္ကို ေအာင္ျမင္၍ ပိဋကတ္ ၃ ပုံ ႏွငတ
့္ ကြ ရဟန္းသံဃာကို
ေဆာင္ယူ၍ အရိမဒၵနာ ပုဂျံ ပည္ႀကီး၌ သာသနာေတာ္ျမတ္ကို တည္ေစသည္။ ထို႕ေနာက္
တရာ့ခုႏွစ္ႏစ
ွ ္ သကၠရာဇ္ ၅၂၆ ခုတြင္ သီဟိုဠ္းကြၽန္း၌ သီရိသံဃေဗာဓိပရကၠမဗာဟုမင္းသည္
www.monlibrary.com
ႏိင
သာသနာေတာ္ကို သုတ္သင္သည္။ ထို႕ေနာက္ ေျခာက္ႏစ

ွ ္ သကၠရာဇ္ ၅၃၂ တြင္ သီဟိုဠ္ကြၽန္း၌
ေစတီေတာ္မ်ားကို ပူေဇာ္ျခင္းငွါ ပုဂံမင္းဆရာေတာ္ ဥတၲရာဇီဝမဟာေထရ္သည္ “မ်ားစြာေသာ
ရဟန္းအေပါင္း ၿခံရံလ်က္ သေဘၤာစီးမည္”ဟူ၍ မိန႔္ဆၿို ပီး ကုသိမၿမိဳ႕သိ႕ု ႂကြလာသည္။ (Taw
Sein Ko, 1892:49-50)”
ပုသမ
ိ က
္ ို ကုသိမ ဟု ပါဠိလို အမည္ေပးထားသည္။ ေ႐ွးမြနတ
္ ု႕ိ အေခၚကို ၾကည့္ၿပီး ကုိက္ညီ
သည့္ ပါဠိေဝါဟာရတစ္ခက
ု ို ယူၿပီး ပါဠိလို နာမည္ေပးထားသည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆသည္။
ဤေနရာတြင္ ပထမဦးဆုးံ “ -ီ / လုံးတင္စခ

ံ ” အေၾကာင္း နည္းနည္း႐ွငး္ ျပဖို႕ လိုသည္။
ယခုေခတ္မြန္က လုံးတင္အထဲမွာ အစံ ေသးေသးေလး “ - ႘” ဟု ေရးသည္။ အရင္က ျမန္မာ
လုံးတင္စံခ “- ီ” ႏွင့္ အတူတတ
ူ ာ ေရးလာခဲ့သည္။ ယခု မြနလ
္ ံးု တင္စံခပုံစံသည္ အရင္က
ပါဠိစာ၌ “င္” ရဲ႕ အတိုေကာက္ အစံ ျဖင့္ ေရးသည့္နည္းႏွင့္ တူသည္။ “က႘” ယခုေခတ္ႏွင့္ဆုိ
“ကႎ” ဟု ေရးသည္။ မြနအ
္ သတ္ပစ
ုံ မ
ံ ်ား အတိုေကာက္ ေရးလာသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ဥပမာ “ကိုဝ”္
ကို “ကုႝ” ျဖစ္သြားသည္။ ဝ ႏွင့္ လုံးတင္ ပုစ
ံ ျံ ခင္း တူသည့္အတြက္ေၾကာင့္ လုံးတင္ အေပၚမွာ
အသတ္ သတ္လုက
ိ ္သည္။ “မ္” က လုံးတင္ ႐ွိသည့္ေနရာမွာ လုံးတင္အထဲမာွ အျခစ္ေပး
လိုက္သည္။ “တိမ”္ -> “တီ” ျဖစ္သြားသည္။ တျခား ေနရာမွာဆို “မ္” အစာ ေသးေသးတင္
“ကမ္” က “ကံ”၊ “တမ္” က “တံ” ျဖစ္သြားသည္။ ေသးေသးတင္ တစ္ခက
ု “မ္” “ဟ္” “အ္” “င္”
အသတ္ေလးခု ကိုယ္စားျပဳႏိုငသ
္ ည့္အတြက္ေၾကာင့္ မြန္စာကို အမ်ား ေရးတတ္ ဖတ္တတ္ရန္
အခက္အခဲ ျဖစ္လာသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုမ်ိဳး ေရးရသည္ကို မသိၾကပါ။
ပုေ
ံ သ မွတ္ထားၿပီး ေရးၾကသည္။ အဲဒါက ယခုေခတ္မြန္အမ်ားစုက ေကာင္းသည္ဟု ယူဆၾက
ေသာ္လည္း ကြၽန္ေတာ့္ အျမင္အရ မြန္စာအေရးအသား အမ်ားအသုံးျပဳႏိင
ု ္ရန္ အဟန္႕အတား
ျဖစ္ေစသည့္ အားနည္းခ်က္ တစ္ခဟ
ု ု ျမင္ရသည္။
ထိအ
ု သတ္ေရးနည္းမ်ား ေျပာင္းလည္းလာသည့္အခါ စာ၌ ေတြ႕ေနၾက ပုသိမ္ၿမိဳ႕နာမည္ကိုလည္း
မြနတ
္ ု႕ိ က အသံေျပာင္းသြားသည္။ “သီ” ကို သ႘ ဖတ္မည့္အစား “သိမ”္ ဖတ္လာသည္။ “သိမ”္
သည္ ယခုေခတ္မြန္က ပါဠိပ်က္ “သီမာ (သိမ)္ ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ “ဖာ” က ေက်ာင္းဟု
အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “ဘာ” ကေန လာသည္ဟု ယူဆၿပီး “ဖာသီ” သည္ “သိမေ
္ က်ာင္းၿမိဳ႕” ဟု
အဓိပၸါယ္ ဖြင္ထ
့ ားသည္။ “သီ” သည္ သိမမ
္ ဟုတ္ပါ။ “သီ”သည္ “မ္”မဟုတ္ “လုံးတင္စံခ”
ျဖစ္သည္။ ထိ႕ု ေၾကာင့္ ယခုေခတ္မြန္စာႏွင့္ ေရးရမည္ဆုလ
ိ ွ်င္ “သ႘” ေရးလွ်င္ ပိၿု ပီး
မွန္ကန္သည္။ “သ႘” အသံထြက္ “စီ” သည္ “ျမစ္” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “ၐ႘” ကေနလာသည္။
www.monlibrary.com
“ဖာ”သည္ “ဘာ”ကေန လာသည္မဟုတ္။ “ဖာ”သည္ ေ႐ွးေခတ္မြန္ေဝါဟာရ အစစ္ျဖစ္သည္။

ေ႐ႊစည္းခုမ
ံ ြနေ
္ က်ာက္စာ၌ “ကာလ္ဖာေနာရ္ဂ္စ
ွ ိ” “အခ်ိနၾ္ ကာလာေသာအခါ” ဟု ေတြ႕ရသည္။
“ဖာ”သည္ အခ်ိနႏ
္ ွင့္တြဲသည့္အခါ “ၾကာေသာ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသလို အရာဝတၲဳ တစ္ခခ
ု ုႏွင့္
တြသ
ဲ ည့္အခါ “ႀကီးေသာ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ထိုေၾကာင့္ “ပုသမ
ိ ္ၿမိဳ႕ / ဍဳင္ဖာသီ” သည္
“ပင္လယ္ၿမိဳ႕” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ မြနေ
္ ဝါဟာရမွာ “ၾကဳင္” က (ေခ်ာင္း)၊ “ေစာဝ္” က
(ေတာေတာင္ၾကားကေခ်ာင္း)၊ “ၐ႘” က (ျမစ္) သာ႐ွၿိ ပီး ပင္လယ္ ေနရာကို သီးသန္႕
အေခၚအေဝၚ မ႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ “ျမစ္ႀကီး” ဟု ေခၚသည္။ ေနာက္ပုင
ိ း္ ပါဠိအားသန္လာ
သည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ပါဠိ ေဝါဟာရ “မဟာသမုဒၵရာ” ကို ယူၿပီး “မွာသဿိတ္” ဟု ေခၚသည္။
ထိုေဝါဟာရမ်ားကို ေထာက္႐ႈ၍ မြန္တို႕သည္ ေ႐ွးေခတ္သမိုငး္ မတည္ခင္ကတည္းက ပင္လယ္
ႏွင့္ အေနေဝးေနသည္ဟု ေျပာႏိုငသ
္ ည္။
သန္လ်င္၊ ေဗသုဂၤ ႏွင့္ မိခ်ဲန္
သန္လ်င္ ကို မြနတ

္ ုိ႕က “ေၾသင္” ဟု ေခၚသည္။ အသံထြက္ “စင္း” ျဖစ္သည္။ ျမန္မာသည္
သန္လ်င္ အသံႏစ
ွ ခ
္ ု ထြက္တာကို ေထာက္၍ ေ႐ွးေခတ္က မြန္အေခၚအေဝၚသည္လည္း
အသံႏစ
ွ ခ
္ ုျဖင့္ ေခၚဆုိေသာ ေနရာနာမည္ ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္ဟု ယူဆသည္။ ေသခ်ာစြာ ေျပာႏိင
ု ္တာက
ပထမဦးဆုးံ အသံသည္ “(ပင္လယ္)ကမ္းေျခ” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “ၾသင္” ျဖစ္ၿပီး တျခား
အသံက မည္သည့္ အသံျဖစ္သည္ကို မသိပါ။
ခရစ္ခႏ
ု ွစ္ ၂ ရာစုေလာက္တြင္ ခေလာက္ဒးီ ယား ေတာ္လမီ (Claudius Ptolemeus/Ptolemy)
စာအုပမ
္ ွ ေတြ႕ရသည့္ ေဒသအေခၚအေဝၚမ်ားကို ေလာ္ေရန္ (Laurent) က တမလၿမိဳ႕၊
တမလျမစ္၊ တမလအစြန္း (Tamala/Têmala 157º 30´ 10º) နာမည္သည္ ဗဂိုးကမ္းေျခ
အေနာက္ဘက္႐ွိ ကူးသန္းေရာင္ဝယ္ေရးေနရာတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ေလာ္ရိနက
္ ယခုေခတ္
Baroban ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ေျပာခဲ့သည္။ Yule က Gwe ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္ဟု ခန္႕မွန္ထားသည္။
Lassen က Têmala သည္ နာဂစ္အစြန္း (Cape Negrais) ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင့္ ေျပာသည္။
(Laurent,1830:307) (McCrindle, 1885:197)
စရဗက္ေကြ႕ (Sarabakic Gulf) ၌ ႐ွိသည့္ စဗရၿမိဳ႕ (Sabara 159º 30´ 8º 30´)၊

ေဗသုဂျၤ မစ္ (Bêsynga 162º 9º) ႏွင့္ ေဗသုဂၿၤ မိဳ႕ (162º 20´ 6º ) ႐ွိသည္။ စရဗက္ေကြ႕
သည္ ယခု မုတၲမပင္လယ္ေကြ႕ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ဟု မက္ခရင္ဒလ္ (McCrindle) က ယူဆသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ေဗသုဂၤၿမိဳ႕က သန္လ်င္ၿမိဳ႕ ျဖစ္သည္ဟု ေလာ္ရိနက

္ ေျပာသည္။ ေဗသုဂျၤ မစ္သည္ ဗဂိုးျမစ္
ျဖစ္ေၾကာင္း သူထပ္ေျပာသည္။ Lassen က ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ေျပာသည္။ သို႕ေသာ္
မက္ခရင္ဒလ္က နာမည္ကို ပုသမ
ိ ္ႏွင့္တူသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ပုသမ
ိ ္ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ဟု ဆုသ
ိ ည္။
(Laurent,1830:307) (McCrindle, 1885:197)
ေဗရဗိုင္ၿမိဳ႕ (Bêrabai 162º 20´ 6º) သည္ အမည္နာမကိုၾကည့္ၿပီး မက္ခရင္ဒလ္က Barago

Point ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ေျပာသည္။ သို႕ေသာ္ Lassen က ၎င္းသည္ မုတၲမျမိဳ႕ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
ေျပာသည္။ (Laurent,1830:307) (McCrindle, 1885:197)
စံျပ ျမန္မာ-တ႐ုတအ
္ ဘိဓာန္ (၁၉၆၂) ျပဳစုသူ ဦးခ်န္ရင္စိန္ (Chen Yi Sein) က တ႐ုပ္
မွတတ
္ မ္း၌ ေတြ႕ရသည့္ ခရစ္ႏစ
ွ မ
္ တိုင္မွီ ကမ္းေျခၿမိဳ႕ မီခ်ဲန္ (Mi-Chen) သည္ “ဆင္ျမစ္” ဟု
အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ မြန္အေခၚ Lbir-cin (လၞ႘ရ္စင
ိ ္) မွလာသည္။ ေနာက္ၿပီး အိႏၵိယ မဟာနိေဒၵသ
က်မ္းမွ ေဝသုဂၤ (Vesunga) ႏွင့္ ဂရိတ္ပထဝီပညာ႐ွင္ ေတာ္လမီ (Ptolemy)၏ ပထဝီက်မ္း၌
ေတြ႕ရေသာ ေဗသုဂၤ (Besynga) ႏွစ္ခစ
ု လုံးသည္ လၞ႘ရ္စင
ိ ္ (Lbir-cin) မြနအ
္ ေခၚမွ လာသည္။
အမွန္စင္စင္ လၞ႘ရ္စိင္ သည္ ေကလာသေတာင္ တဖက္႐ွိ တိုက္ကလာ (Taikkala) ႏွင့္ အတူတူ
သာျဖစ္သည္ဟု ေျပာသည္။
ဧရာဝတီျမစ္ သည္ ဧရာ ပါဠိေဝါဟာရကို “ဆင္” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ လြ႘ရ္စင

ိ ္
(Lbir-cin) ႏွင့္ ေဗသုဂၤ သည္ ဧရာဝတီျမစ္ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ေျပာသည့္သူလည္း ႐ွိသည္။
အထက္မာွ ေတြ႕ရသလိုဘယ္ ေလ့လာသူတစ္ေယာက္ႏင

ွ ့္တစ္ေယာက္ အျမင္ျခင္း မတူၾကပါ။
မြနေ
္ ဝါဟာရကို အေျခခံၿပီး ဤေနရာ၌ ကြၽန္ေတာ့္အျမင္ တင္ျပလိသ
ု ည္။ ေဗသုဂၤ (Besynga)
သည္ Be က ျမစ္ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ မြန္ေဝါဟာရ ဘီး (ၐ႘) ျဖစ္သည္။ သုဂၤ သည္ မြနအ
္ သံ
(ေၾသင္/သန္လ်င္) ကို ေရးထားသည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေဗသုဂၤ သည္
ဘီးသန္လ်င္ (ၐ႘ေၾသင္) သန္လ်င္ျမစ္ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ဟု ေျပာလိုသည္။
ႀကံဳတူ၊ မိခ်ဲန္၊ ေဝါ
ဗဂိုးတိုငး္ စစ္ေတာင္းျမစ္ႏင
ွ ့္ မလွမး္ မကမ္း႐ွိ ေဝါၿမိဳ႕အနီးတြင္ ႀကံဳတူဘုရား႐ွိသည္။ ထိုႀကံဳတူ
ဘုရား၌ ဂဝံအုတခ
္ ံ ေ႐ွးအုတ္တံတိုင္းမ်ား ေတြ႕ရသည္။ (ေလး၊ ၉၉၊၁၇) အုတ္ခ်ပ္ရွိ ႐ုပ္ပုံမ်ား
www.monlibrary.com
သည္ ဇာတ္နပ
ိ ါတ္ေတာ္မ်ားမွ လာသည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ား မဟုတ္၊ ထိုေဒသ႐ွိ လူေနမႈပံစ
ု ံ
အေၾကာင္းအရာမ်ား ျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ႐ုပ္ပုံမ်ားသည္ အလြန္စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေကာင္းလွ
သည္။
ေတြ႕ရသည့္ ႐ုပ္ပုံမ်ားမွာ ျခေသၤပ

့ ုံ၊ တီးမႈတ္ကခုန္ေနပုံမ်ား၊ အတီးအမႈတ္ အက အခုန္တို႕ျဖင့္
ႏြားတိုက္ပြဲပံ၊ု ျခေသၤ့ ႏွင့္ က်ား အမဲလိုက္ပုံ သို႕မဟုတ္ ျခေသ့ၤႏင
ွ ့္က်ားျဖင့္ အားကစား
တစ္ခတ
ု စ္ခု လုပ္ေနပုံ၊ လက္ေဝွ႕ထိုးသတ္ေနပုံ၊ ႏြားေဝွ႕ပြဲက်င္းပေနပုံ၊ ဆင္စးီ ျမင္စီးၿပီး
စစ္တိုက္ေနပုံ၊ စသည္တို႕ကို ေတြ႕ရသည္။ ေတြ႕ရသည့္ လူ႐ုပ္ပုံမ်ားမွာ ပုကက
ြ တ
ြ ုတ္တုတ္
ခဲခ႐
ဲ ွိၿပီး မ်က္ႏာွ ဝိုငး္ သည္။ ဆံပင္ကို အလယ္မွ ခြဲၿပီး ဆံေတာက္ဆယ
ံ ဥ္ကဲ့သို႕ ဆံၿမိတ္မ်ား
ေဘးတစ္ဘက္တစ္ခ်က္ ခ်ထား၍ ေခြလပ
ိ ္ထားသည္။ ကေခ်သည္မ်ား၏ ကပုမ
ံ ်ားက
သေရေခတၲရာတြင္ ေတြ႕ရေသာ ကေခ်သည္႐ုပမ
္ ်ားႏွင့္ တူသည္။ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသန
ၫႊနၾ္ ကားေရးဝန္ ဦးျမက ၎င္းတို႕သည္ မြန္လူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္မည္ဟု ေရးသားခဲ့သည္။ (ေလး၊
၉၉၊၁၈)
“ႀကံဳ” က “ေခ်ာင္း” သို႕မဟုတ္ “ျမစ္” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ မြန္ေဝါဟာရ “ၾကဳင္” ျဖစ္သည္။

ယံစက
ီ ်န္ျမစ္ ကိုလည္း က်န္ သည္ မြနအ
္ သံ က်ံဳ/ႀကံဳ ျဖစ္သည္။ “တူ” က မာမကအျမင္အရ
ထန္းပင္ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ “တာ” ကေနလာသည္ဟု ေျပာသည္။ မာမကအျမင္အရ “ႀကံဳတူ”
သည္ ထန္းပင္ေခ်ာင္း ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ “ႀကံဳ” က ေခ်ာင္း သို႕မဟုတ္ ျမစ္ဟု
အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ မြန္ေဝါဟာရ “ၾကဳင္” ျဖစ္သည္မာွ သံသယ ႐ွိစရာမလိုပါ။ ႀကံဳတူ ၌
အလြန္ေ႐ွးက်ေသာ ေ႐ွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ား ေတြ႕ရသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ေ႐ွးေခတ္ကတည္းက
လူေနသည့္ေနရာ ျဖစ္သည္ကို သိရသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ “တူ” သည္ “တာ” ကေနလာသည္မဟုတ္
တျခားေဝါဟာရတစ္ခခ
ု ုကေန ဆင့္ကဲေျပာင္းလာႏိင
ု ္သည္ကို ထင္ျမင္ရသည္။ ကြၽန္ေတာ့္
အျမင္အရ “တူ” သည္ ႀကီးေသာ အဓိကက်ေသာ အဓိပၸါယ္ေဆာင္ေသာ “တးဟ္/တဟ္”
မြနေ
္ ဝါဟာရမွ လာသည္ဟု ခန္႕မွနး္ သည္။ ကြၽန္ေတာ္ခန္႕မွနး္ သလို မွန္မည္ဆုလ
ိ ွ်င္ “ႀကံဳတူ”
သည္ “ႀကီးေသာျမစ္” သိ႕ု မဟုတ္ “ႀကီးေသာေခ်ာင္း” သိ႕ု မဟုတ္ “ပင္လယ္” ဟု
တ႐ုတ္မတ
ွ တ
္ မ္းမွ ေတြ႕ရသည့္ မိခ်ဲန္ (Mi-Chem) သည္ ဦးခ်န္ရင္စိန္ အျမင္အရ မြန္ေဝါဟာရ
လၞ႘ရ္စင
ိ ္ (Lbir-cin) ကေန ဆင့္ကဲေျပာင္းလာသည္ဟု ဆိထ
ု ားသည္။ လၞ႘ရ္စင
ိ ္ သည္ ဆင္ျမစ္
သိ႕ု မဟုတ္ ဆင္ပင္လယ္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္ဟု ဆိုသည္။ မြန္ေဝါဟာရ “စိင”္ ၏ အဓိိပၸါယ္ကို
www.monlibrary.com
ႏိင
ေလ့လာသုံးသပ္ရန္ လိုသည္။ “စိင”္ ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အိမ္ေခါင္းမုးိ မွာ အေပၚဆုံးေနရာသည္

“စိင”္ သိ႕ု မဟုတ္ “ကဿ႘စင
ိ ္” (ေခါင္းမိးု ၏ “စိင”္ )၊ လူ႕ခႏၶာကုိယ္၌ ေျခခ်င္းဝတ္/ေျခမ်က္စိ (ankel)
သည္ “မတ္စိင”္ ဟုေခၚသည္။ ေနာက္ၿပီး ေ႐ွးေခတ္ “စိင”္ ပါသည့္ မြန္ရပ္႐ြာနာမည္မ်ားလည္း
႐ွိသည္။ ဥပမာ - အင္းစိန္ (အင္စင
ိ ္)၊ ကမာစိန္ (ကမာစိင္)။ အားလုံး ခ်ံဳၿပီး ေျပာရလွ်င္
မြနေ
္ ဝါဟာရ “စိင”္ သည္ ႀကီးေသာ သို႕မဟုတ္ အဓိကျဖစ္ေသာ ဟု အဓိပၸါယ္ေဆာင္သည္။
မြနတ
္ ု႕ိ ထိေတြ႕ခဲ့သည့္ တိရစၧာန္မ်ားအနက္ “ဆင္”သည္ အႀကီးဆုးံ ျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္
ဆင္ကို “စိင”္ ဟု ေခၚသည္။ ဤအေထာက္အထားမ်ားကို ေထာက္႐ႉၿပီး ျမန္မာေဝါဟာရ
“ဆင္”၊ ထိုင္းေဝါဟာရ “ခ်ိဳင္း (ช้าง/Cĥāng)” သည္ မြနအ
္ ေခၚ “စိင”္ ကေနလာသည္ကို
ေျပာႏိုင္သည္။ ထိုေၾကာင့္ “လၞ႘ရ္စိင”္ သည္ “ဆင္ျမစ္” အဓိပၸါယ္ရသလို “ႀကီးေသာျမစ္”
သိ႕ု မဟုတ္ “ပင္လယ္” ဟုလည္း အဓိပၸါယ္ရသည္။ ေနာက္ၿပီး “လၞ႘ရ္စင
ိ ”္ ႏွင့္ “ႀကံဳတူ” လည္း
ေဝါဟာရ မတူေသာ္လည္း အဓိပၸါယ္ အတူတူသာျဖစ္သည္။
အထက္ပါ အခ်က္အလက္မ်ားကို ၾကည့္ၿပီး တ႐ုတ္မတ

ွ တ
္ မ္းမွ ေတြ႕ရသည့္ မိခ်ဲန္ သည္ ယခု
ဗဂိုးတိုငး္ ႐ွိ ႀကံဳတူ သို႕မဟုတ္ “ဗဂိုးၿမိဳ႕” လည္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ဟု တင္ျပလိုသည္။ ႀကံဳတူ ႏွင့္
မလွမး္ မကမ္း႐ွိ “ေဝါၿမိဳ႕” နာမည္အေၾကာင္းကိုလည္း နည္းနည္းေျပာလိုသည္။ “ေဝါ” သည္
အမ်ားအားျဖင့္ အေသြာအ္“အေစြာအ္” မြနေ
္ ဝါဟာရ ကေနလာသည္ဟု ေျပာသည္။ “အေစြာအ္”
သည္ “႐ုိရာပင္” ျဖစ္သည္။ ေကာဇာသကၠရာဇ္ (၁၀၆၁) ေလာက္က ေမြးဖြားခဲ့သည့္
မြနစ
္ ာဆိုေတာ္ႀကီး အေသြာအ္ဆရာေတာ္ (က်ာ္ေဇှာ္အစာေစြာအ္) သည္ “ေဝါဆရာေတာ္” ဟု
ျမန္မာဘာသာျပန္ၿပီး ေျပာၾကသည္။ ဆရာေတာ္ႀကီး၏ ဝါရဝံသက်မ္း (လိက္ဝါရေဝါင္သ)
နိဒါန္း၌ ဤသို႕ ပ်ိဳးထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
( ႕ ႕ ႕) လိက္ဝဆ
ြံ န္ဗဒွ္ တိုင္တြံဂန
ု ္၊ သကၠရာတ္တုန္ ဟုီပႜဳဟ္လဝ္သဿဟ္၊ လၛီတုနဂ
္ ွ္
ဒစာံေစွာ္ႀတဵ (၁၀၈၆) ဂိတုပဟ
ု ္ေရာင္ ဟြံေယာင္သၻဵ ထပွ္ေစြက္အဵ ဟုီတဵဟြံမာွ ၊
တၛစ
ဲ န္ေသင္ဟာ ကၜာဟြံပဳၜိ တ္သဿဟ္၊ ဆန္ကာလဂွ္တုဲအိုတ္သဿဟ္န၊္ မူဂးေဒသ လိက္ဝြံ
ညးဆန္၊ ရးဍဳင္ဟံသာ ျပာကတ္ေလာန္ေထာန္၊ ကြာန္ဆက္တိတရ
္ နာမခုတ္ပၲန္၊ ပႜဲဗဇ
ၲီ ာ
ဒဿံင္မာွ ဇန္၊ ႀသာဲေခါန္ရ မူလကြာန္ပၜန၊္ အႆဘုံမ သာရခုတ္ပႛန္၊ တၜညးကၜာ ဒုင္ယဿဳပၜန္၊
ပိင
ု ္အေခါန္ထဝ္ အံသဝ္ကႜင္သန္၊ ႀသိဳင္ဘာမြဲေဟင္ ဇေရင္ဂ္ပ
ွ ၜန္၊ ပႜဲဘာဂွ္သၟး
လိက္ဝြံညးဆန္၊ ဝါရေဝါင္သ နာမခုတ္ပႛန္၊ ႏြံပိုန္ဘာအေသြာံ ဆန္စြံလဝ္ပၜန္၊ မူပက
ဿိ ္သၟး
လိက္ဝြံညးဆန္၊ ႏူကၜာေတံပၜန္ ညးဆန္မဝ
ြဲ ါ၊ ပိုန္ဗ်န္မလ
ူ ယတိေယာင္ယာ၊ ဒကုတ္ဖလွဳတ္
www.monlibrary.com
ေဇဿာဝ္သၢဳတ္ကၜာ၊ ဟြံဍာံျပညိ ဂၜိဳင္ျမိပတ္အာ၊ သဿိက္သၲပ္ညိတဿိမြဲဝါ၊ ဟိုတ္ဂ္ွတဲမ

ု ာွ
ဆန္လဝ္ကၜာေရာင္။ ( ႕ ႕ ႕)
စာသည္ ပ်ိဳ႕ ျဖစ္ေနသည့္အတြက္ေၾကာင္း ပ်ိဳ႕ပုစ
ံ အ
ံ တိုင္း ဘာသာျပန္ရန္ ကြၽန္ေတာ္အ
့ တြက္
မလြယ္ကူလွေပ။ ထိုေၾကာင့္ စီေလွ်ာ္စြာ စကားေျပျဖင့္ ယခုလို ဘာသာျပန္လိုက္မည္။
(…) ဤစာသည္ သကၠရာဇ္ ၁၀၈၆ ခု နတ္ေတာ္လဆုတ္ (၇) ရက္၊ တနလၤာေန႕ မိုးမခ်ဳပ္ခင္

ေအာင္ျမင္စြာ ေရးသားၿပီးစီး၏။ ေရးသားျပဳစုသည့္ ေနရာက ဟံသာဝတီတုင
ိ း္ ၌ တည္႐ွိေသာ
ဆက္တိတ္႐ြာ (ကြာန္ဆက္တိတ္) ျဖစ္သည္။ ထိ႐
ု ြာ၌ အႆဘုံမသာရ မည္ေသာ ႐ြာမွ
အခြန္ပိုင္သူ သရဲခြန္း (ႀသာဲေခါန္) သည္ ေက်ာင္းတစ္ေစာင္ေဆာက္၏။ ထိုေက်ာင္း၌သာ
ဤက်မ္းကို ျပဳစုသည္ က်မ္းျပဳသူသည္ အေသြာအ္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ ျဖစ္သည္။ ေ႐ွးမူမ်ားက
ေဝါဟာရပ်က္စီးလာသျဖင့္ အသစ္ျပန္လည္ ေရးသားျခင္း ျဖစ္၏။ (…)
ဤအခ်က္ကုိၾကည့္ၿပီး အေသြာအ္ေက်ာင္းသည္ ဆက္တိတ္႐ြာ၌ ႐ွိေနသည္ဟု

ကြၽန္ေတာ္ယူဆသည္။ ေနာက္ၿပီး ဆရာေတာ္ႀကီး၏ “ရာဇာဝံသံခိပက
္ ်မ္း” ၌ ဦးေအာင္ေဇယ်
ဗဂိုးဟံသာဝတီကို သိမး္ ပိက
ု ္သည့္ အခ်ိနတ
္ ြင္ ယခုလို ေတြ႕ရသည္။
”ကာလဂွ္ အိုတဂ
္ မွ႘ဍဳင္ရး မတဵမၛးဍဳင္ေတံဂ္ွ ကၜဳင္ေကာံ ပႜဲဍဳင္ဗေဂါဝြံ သုီဖအိုတ္တုဲ
ဗှတ္ပလ
ိ ျၛီ ပင္ရ။ သဿီဗမာဂြံဍဳင္ဗေဂါတုဲ ဂစိုတ္ေကၜံဂမွ႘ဖအိုတ္ရ။ ဆဂမွ႘မတဵဇိုင္ဂင
ှိ ္ ဗဿံက္ဍဳင္
သတိုင္ ဗာန္ဆက္တိတ္ဂ္ွ ဒဵေကၜာံအာမတ္တဿတဲု ေလာပ္အာဍဳင္ေသံလဗုန္ဇင္မွာဲ ေတံဂွ္
မဂြဗ
ံ ၜးဂစိုတ္ရ။”
“ထိုအခ်ိနတ
္ ြင္ ျမိဳ႕အျပင္၌ သီတင္သုံးေနထိုင္ေတာ္မေ
ူ သာ ရဟန္းမ်ားသည္ ဗဂိုးၿမိဳ႕အတြင္းသို႕
ႂကြေရာက္စၾု ကကာ အားလုံး အပါး သုံးေထာင္ေလာက္ ႐ွိ၏။ ျမန္မာဘုရင္သည္ ဗဂိုးၿမိဳ႕ကို
ရယူၿပီးေနာက္ ရဟန္းအားလုံးကို သတ္လိုက္ကုန၏
္ ။ စစ္ေတာင္းၿမိဳ႕ အေ႐ွ႔ဘက္ ဆက္တိက္
အနီးအနား႐ွိ ေတာ၌ သီတင္သံးု ေနထိုင္ေသာ ရဟန္းမ်ားသာ မုတၲမသို႕ ထြက္ေျပးၿပီး
ထိုမတ
ွ ဆင့္ ထိုင္းႏိင
ု ္ငံ လင္ဖြန္ ဇင္းမယ္သ႕ို သြားၾကကာ ရဟန္းမ်ားသာ ေသျခင္းမွ
လြတ္ေျမာက္ခ့၏
ဲ ။”
ဆက္တိတ္႐ြာသည္ စစ္ေတာင္းၿမိဳ႕ အေ႐ွ႔ဘက္၌ တည္႐ွိေနသည္ကို ဤေနရာ၌ ေတြ႕ရသည္။

ထိ႕ု ေၾကာင့္ အေသြာအ္ဆရာေတာ္သည္ “ေဝါဆရာေတာ္”ဟု ဘာသာျပန္ျခင္းသည္ မမွနႏ
္ င
ို ္
www.monlibrary.com
ႏိင
ေၾကာင္း ေျပာလိုသည္။ “ေဝါ” သည္ “လယ္” သိ႕ု မဟုတ္ “ကြင္း” ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ

မြနေ
္ ဝါဟာရကေန ဆင့္ကဲေျပာင္းလာသည္ဟု ယူဆသည္။
ေတာ္လမီပထဝီက်မ္း၌ ေဗသုဂ၌
ၤ လူသားစားေသာသူ ေနထိုင္ၾက၏ (the inhabitants called
Bisyngetæ, eaters of men) ဟု ေဖၚျပထားသည္။ “ေဗ” က မြန္ေဝါဟာရ “ဘီး” (ၐ႘) ကေန
လာသည္ဆုလ
ိ ွ်င္ ထုိလူသားစားသည့္သူသည္ ေ႐ွးေခတ္ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏုင
ိ ္
သည္။ ဒါမွမဟုတ္ ေ႐ွးေခတ္ မြနတ
္ ုိ႕ ႐ုပရ
္ ည္သည္ ဥေရာပတိုက္သားမ်ားအတြက္ လူသားစား
ဖြယ္ရာ႐ွိေသာ ေၾကာက္မက္ဖယ
ြ ္ရာေကာင္းေသာ ႐ုပရ
္ ည္ေပၚေနသလား ဒါမွမဟုတ္ မြန္တို႕
မေရာက္ခင္ ထိုေဒသ၌ ေနထိုငလ
္ ာခဲ့ေသာ မြန္တိ႕ု အေခၚ “ကေလာ္ဍာ္” (ေရဘီးလူ) တို႕၏
ေက်ာ္ၾကားမႈကို ခရစ္ႏစ
ွ ဆ
္ န္းပိင
ု ္းအထိ မေပ်ာက္ပ်က္ဘဲ ဆက္လက္႐ွိေနေသးေသာ ဆို႐ုိစကား
တစ္ခလ
ု ား။ ကြၽန္ေတာ္တို႕ မသိႏုင
ိ ပ
္ ါ။ ေနာက္ၿပီး ေဗသုဂၤသည္ ဆိပ္ကမ္းကုန္သည္ၿမိဳ႕ဟုလည္း
ေဖၚျပထားသည္။ လူသားေတြစားေသာသူမ်ားႏွင့္ ဘယ္လို ဘယ္ပုံ အေရာင္းအဝယ္ လုပ္ခဲ့သည္
ကို ကြၽန္ေတာ္တုိ႕အတြက္ စဥ္စားစရာတစ္ချု ဖစ္လာသည္။
မည္သ႕ို ပင္ျဖစ္ေစကာမူ မီခ်ဲန၊္ ေဗသုဂၤ တို႕သည္ မြန္ေဝါဟာရကေန လာသည့္ အမည္နာမမ်ား

ျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ထိုအခ်ိန္ ထိုအခါ (ခရစ္ႏွစ္ ဆန္းပိင
ု ္း) ကတည္းက ထိုေဒသ (ျမန္မာ
ျပည္ေအာက္ပုင
ိ ္း) ၌ မြန္လူမ်ိဳးတို႕ ေနထိုင္လာခဲ့သည္မွာ သမိင
ု ္းသုေတသီမ်ားအတြက္ အသုံးဝင္
ေသာ အခ်က္အလက္တစ္ခု ျဖစ္သည္။
ျပည္
ေျမာက္ဘက္သိ႕ု ဆက္သြားလွ်င္ ျပည္ၿမိဳ႕သိ႕ု ေရာက္သြားသည္။ ျပည္သည္ ၿမိဳ႕ ဟု အဓိပၸါယ္

႐ွိေသာ ပ်ဴေဝါဟာရျဖစ္သည္။ ထိုေဝါဟာရသည္ ျမေစတီပ်ဴစာမ်က္ႏာွ မွာ ေတြ႕ရသည္။
ေနာက္ၿပီး ျပည္ၿမိဳ႕အနီး႐ွိ သေရေခတၲရာ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းလည္း ႐ွိသည္။ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီး
မထူေထာင္ခင္ လူတု႕ိ သည္ အုပ္စုအလိုက္ ဟိတ
ု စ္စု ဒီတစ္စု ေနထိုင္ခ့ၾဲ ကသည္မာွ သဘာဝတစ္ခု
ျဖစ္သည္။ လူဦးေရ မ်ားလာသည့္အခါမွ ၿမိဳ႕ျဖစ္လာသည္။ ကိုယ့္အနီးအနား၌ ၿမိဳ႕အေတာ္
မ်ားမ်ား မ႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ၿမိဳ႕နာမည္မ်ား ေပးစရာမလုိဘဲ ၿမိဳ႕သာေခၚၾကသည္။
ထိုေၾကာင့္ ျပည္ၿမိဳ႕သည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕ အဓိကက် အစကတည္းက ေနထိုင္ခဲ့သည့္ ေနရာဟု
လည္း ေျပာႏိုင္သည္။ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕သည္ ယခုျပည္ေနရာမွာ ပထမဦးဆုးံ ေနထိုငခ
္ ဲ့ၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္
တည္ေဆာက္သည့္အခါ သေရေခတၲရာၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာမွာ သြားတည္ခ့ဲသည္မာွ ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ လို
www.monlibrary.com
သေရေခတၲရာၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာမွာ ျမိဳ႕ပ်က္စီးသြားၿပီး ယခုျပည္ၿမိဳ႕ေနရာမွာ လာေနသည္လည္း

ိ သ
္ ည္။ ဒါက တူးေဖၚသည့္ သုေတသနနည္းသာ အေျဖေပးႏိုင္သည္။
သေရေခတၲရာ ေဝါဟာရသည္ ၿꩠီေကꩡေၾတ သေကၠတေဝါဟာရျဖစ္သည္။ ၿꩠီ - က်က္သေရ႐ွိေသာ

ေကꩡေၾတ- ၿမိဳ႕၊ က်က္သေရ႐ွိေသာၿမိဳ႕ (City of Prosperity) ေဒါက္တာဗလက္ဒင္က
ဘာသာျပန္ထားၿပီး ေဒါက္တာလုစ္ကေတာ့ ဂုဏ္က်က္သေရ႐ွိေသာ စိုက္ကြင္း (Field of
Glory) ဟူ၍ သီးျခားစြာ ဘာသာျပန္ ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
အညာေဒသ
ေျမာက္ပုင
ိ း္ သိ႕ု ဆက္သြားလွ်င္ ေ႐ွးေဟာင္း ပ်ဴ၊ မြန္၊ ျမန္မာ ယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာမ်ား
ေပါင္းစည္းထားေသာ ျမန္မာႏိင
ု ္ငံယဥ္ေက်းမႈျပတိုက္နယ္ေျမ အညာေဒသ ပုဂျံ ပည္သ႕ို ေရာက္
သြားသည္။ ေက်ာက္ဆည္၊ မင္းဘူး၊ ပုဂတ
ံ ု႕ိ သည္ ျမန္မာႏိင
ု ္ငံ တျခားေဒသႏွင့္ ႏွိဳင္းယွဥ္ၾကည့္
လွ်င္ သဲကႏၲာရလို ပူေနသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေ႐ႊစည္းခုမ ္ က်ာက္စာ၌ (ဂှသဿိင္ၿꩠီႀတိဘုဝနာဒိတ်
ံ ြနေ
ဓမဿရာဇ သၸကိမꩦုန္ ေဍယ္တတၲေဒသ္၊ အုတ္ရာသ္ ဂှသဿိင္ၿꩠီႀတိဘုဝနာဒိတ်ဓမှရာဇ ေဍယ္တုံဝိင္
လုံၐးူ စိ ေရာဝ္လုံၐရ္ဆုဂုံေလာင္ မတိနက
္ ုံ သၸဳန္ဍဳက္ပံပ
ု ည
ိ ္ေကလ္၊) (မင္းျမတ္ၿꩠီႀီ တိဘုဝနာဒိတ်
ဓမၼရာဇသည္ တတၲေဒသ၌ စုိးစံေသာအခါ အလုံးစုံေသာ မင္းျမတ္ၿꩠီႀီ တိဘုဝနာဒိတ်ဓမၼရာဇ၏
တိုငး္ ႏိင
ု ္င၏
ံ မိးု ကုတ္စက္ဝိုင္း၌ သစ္ပင္ အၫြန႕္ အတက္ ထြက္သကဲ့သို႕ ျပည့္စုံေစလတၲံ႕။)
တတၲေဒသ အလြနပ
္ ျူ ပင္းေသာေဒသ ဟု ေျပာထားသည္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ျမန္မာစကား အညာ သည္
မြနေ
္ ဝါဟာရ (အညင္/ကညင္) မွ လာသည္ဟု ေျပာႏိုင္သည္။ ေႏြရာသီ/ေႏြဥတုသည္ ပူျပင္း
သည့္အတြက္ေၾကာင့္ မြန္တို႕က (ဥတုအညင္)၊ အညင္ သည္ ေႏြး/ေႏြ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ
ေ႐ွးေခတ္မြန္ေဝါဟာရ တစ္ချု ဖစ္သည္။ (ဒှာဲအညင္) (ဒှာဲ - ေနရာ/ေဒသ၊ အညင္ - ပူေႏြးျခင္း)
မြနတ
္ ု႕ိ ၏အေခၚကို စာေရးသည့္အခါ ပါဠိလို တတၲေဒသ ဟု ဘာသာျပန္ၿပီး ေရးခဲ့သည္။
ပုဂံ
ပုဂံၿမိဳ႕နာမည္သည္ ေ႐ႊစည္းခုမ
ံ ြနေ
္ က်ာက္စာမွာ အရိမဒၵနပူရ္ ဟု ပါဠိလို ေဖၚျပထားသည္။
ေက်ာက္ဆည္မြနေ
္ က်ာက္စာ၌ ဗုကာမ္၊ နန္းတည္မြနေ
္ က်ာက္စာ (ဆ၊ ၁၅) (ခရစ္ႏစ
ွ ္ ၁၁၀၂)
တြင္ ပုကာမ္၊ ငါမင္ကႅည္သင္ ျမန္မာေက်ာက္စာ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၅၁)တြင္ ပုဂံသည္၊ ဓမၼရာဇိက
ဘုရားေက်ာက္စာ (ခရစ္ႏစ
ွ ္ ၁၁၉၈)တြင္ ပုကံျပည္၊ မင္းၾကီးအသခၤယာေက်ာက္စာ (ခရစ္ႏွစ္
၁၃၂၃)တြင္ ပုကမ္ေကြၽန္၊ သုလဖရစ္သား ေဇယ်ဝတၴနာေက်ာက္စာ (ခရစ္ႏစ
ွ ္ ၁၂၅၉)တြင္
www.monlibrary.com
ႏိင
ပုရာဂမၼရိမဒၵန၊ ပုဂေ
ံ ခတ္ေႏွာင္း သို႕မဟုတ္ အင္းဝေခတ္ေနာက္ေရးထိုး မႏူဟာဘုရားေက်ာက္
စာ (ခရစ္ႏစ
ွ ္ ၁၀၆၇) တြင္ ပုဂံေနာင္ကန္႐ြာ စသည္ျဖင့္ ေတြ႕ရသည္ (ဝင္း၊ ၂၀၁၁ စာ ၁၂၆) ။
ေဒါက္တာလုစ္ (1969) က အရိမဒၵန ကုိ Crushing of Enemies (ရန္သႏ

ူ မ
ိွ န
္ င္းျခင္း) ဟု
အဂၤလပ
ိ ္လုိ ဘာသာျပန္ထားသည္။ ထိုအဓိပၸါယ္ႏွင့္ တူညီေသာ ေ႐ွးမြနေ
္ ဝါဟာရမ်ားကို
ၾကည့္ေတာ့အခါ ေ႐ႊစည္းခုမ ္ က်ာက္စာ(ခ၊ ၂၄) ၌ ဗုံ႐ူက္ (ဍဴင္အရိမဋနပူရ္ေဂါးစိ ကာလ္
ံ ြနေ
သၾတဳဗု႐
ံ ူက္ေဂါး ေဍးပႅꩣည္၊ အရိမဒၵနျပည္ကို ရန္သူတို႕ ႏွမ
ိ န
္ င္းေသာအခါ သူ(နတ္မင္း)
ဖ်က္ဆးီ လတၲ႕ံ ။) ေတြ႕ရသည္။ ထိုစကားကို ျမန္မာတို႕က ပုနက
္ န္ ဟု ေမြးစားထားသည္။
ထိုေခတ္က ပုဂံျပည္႐ွိ ပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ က ပုဂံ သို႕မဟုတ္ ဗုကာံ ဆိေ
ု သာ္ အေခၚသည္ ႏွမ
ိ ္နင္း
ပုန္ကန္သည္ဟု သူတို႕ နားလည္ထားသည္။ သူတို႕ နားလည္သည့္အတိုင္း စာေရးသည့္အခါ
ပါဠိလိုဘာသာျပန္ၿပီး ေရးခဲ့သည္။ ျမန္မာသမိုင္းပညာ႐ွငတ
္ ခ်ိဳ႕က ပုဂံ သည္ ပ်ဴရပ္ပ်ဴ႐ြာ ဟု
အဓိပၸါယ္ရေသာ ပ်ဴဂါမ မွ ေ႐ြ႕လ်ားလာသည္ဟု ေျပာၾကသည္မွာ မျဖစ္ႏုင
ိ ပ
္ ါ။
ေဒါက္တာလုစ္အျမင္အရ ဧရာဝတီျမစ္ အေ႐ွ႕ဘက္တေလွ်ာက္သည္ အဓိက မြနလ

္ မ
ူ ်ိဳးတို႕
ေနထိုင္ခ့သ
ဲ ည့္ ေဒသမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မြနတ
္ ုိ႕ႏွင့္အတူ ကရင္လူမ်ိဳးမ်ား ႐ွိၾကသည္။ အထူး
သျဖင့္ ေက်ာက္ဆည္ေနရာသည္ မြနတ
္ ု႕ိ ၏ အဓိကေနရာျဖစ္သည္။ သိ႕ု ေသာ္ ေက်ာက္ဆည္သည္
အမ်ားလုိအပ္ဖြယ္ေကာင္းေသာ အိုေအစစ္ ေခၚ သဲကႏၲာရ အလယ္႐ွိ စိမ္းလန္း စိုျပည္ေနေသာ
စပါးစိုက္ခင္းေနရာတစ္ေနရာ ျဖစ္သည္။ ဘယ္ေၾကာင့္ဆုေ
ိ တာ့ ထိုအခ်ိနက
္ တည္းက ေက်ာက္
ဆည္မာွ ဆည္ေျမာင္းေရးေပးစနစ္ ႐ွိေနၿပီးသား ျဖစ္သည္။ မြနတ
္ ုိ႕ႏွင့္အတူ ဝလူမ်ိဳး (လဝ)၊
ပေလာင္လမ
ူ ်ိဳး (ေပါင္ေလာင္) ႏွင့္ ကဒူးလူမ်ိဳး (ကန္တူ)မ်ား ေနထိုင္ၾကသည္။ သက္လူမ်ိဳး ႏွင့္
စေကာကရင္လူမ်ိဳး (စၾကဝ္)မ်ားလည္း ႐ွိေကာင္း ႐ွိႏင
ို သ
္ ည္။ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ နမ္တု
ျမစ္ငယ္ ေတာင္(Namtu-Myitngè) က ကာကြယ္ေပေနသည့္အတြက္ေၾကာင့္ နန္းေခ်ာင္တို႕
(Nanchao) အႏၲရာယ္ကို ကာကြယ္ေပးႏိင
ု ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႕ အစုလိုက္ အၿပံဳလိုက္
ေက်ာက္ဆည္ကို ဝင္ေရာက္သိမ္းပိက
ု ္ခဲ့ၿပီး မြနတ
္ ုိ႕က ေတာင္ဘက္သို႕ ေ႐ြ႕ေျပာင္းရသည္ဟု
ေဒါက္တာလုစ္က ထင္ျမင္ခ့ဲသည္။ သိ႕ု ေသာ္ ခ႐ုိင၏
္ ေျမာက္ဘက္အရပ္ ႏွင့္ အေ႐ွ႕ေျမာက္ဘက္
အရပ္၌ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ မြန္လမ
ူ ်ိဳးတို႕ အမ်ားႀကီး ဆက္႐ွိေနေသးသည္ကို
ေတြ႕ရသည္(Luce, 1959)။
အထက္ဆုခ
ိ ့ေ
ဲ သာ ေဒါက္တာလုစ္အျမင္သည္ ရပ္႐ြာနာမည္ႏင
ွ ့္ တျခားေသာ သုေတသန
အခ်က္အလက္မ်ားကို အေျခခံၿပီး ေျပာခဲ့သည့္ အျမင္ျဖစ္သည္။ ဘူမေ
ိ ဗဒဌာန ဂ်ဴတာဆရာ
www.monlibrary.com
လႊမ္းေမာင္ (Lun Maung) က ေဒါက္တာလုစ္ကို ေပးသည့္ ေျမပုံအရ ျမစ္သာ (၁၁) ခ႐ုင

ိ ္
သိ႕ု မဟုတ္ (၁၁) ႐ြာ ယခု ေက်ာက္ဆည္ (၁၁) ခ႐ုိင္ သည္ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ၾက
သည္(Luce, 1959)။
(၁) ပင္လယ္ PAṄLAY (မိုင္းေမာ), in the south, well west of the point where the
Panlaung issues below the Nat-hteik Pass.
(2) ပႅည္မနား PLAÑMANÂ, north-west of this, on the east side of the Panlaung,
with ever broadening area of irrigation.
(3) ရငုံ RAṄUN, modern Ywamôn, to the north-north west, across the Panlaung,
controlling the area between the Panlaung and the Samôn.
(4) ျမင္းခုန္တုန
ိ ္ MRAṄKHUNTUIN, a little to the north, on the east side of the
Panlaung, extending eastwards, south of Kyaukse, to the hills.
(5) ပနန္ PANAN, to the north, east of the Panlaung and west of Kyaukse.
(6) တမုတ္ TAMUT, north-west of Kyaukse, between the Panlaung and the
Zawgyi.
(7) သင္ေတာန္? SAṄTON, north of Kyaukse, and west of the Zawgyi as far as
Sunyè (CWANRAY) Lake. In the north, guarding the bends of the Myitngè,
were:
(9) မကၡရ MAKKHARA, (MAKHAWAÂ etc.), just west of the mouth of the Zawgyi.
(10) တပႅက္သာ/တဖက္လာ TAPLAKSÂ (or TaPRAKSâ) west of Makkharâ, around
Sè-ywa and Odeindaung.
(11) ခံမွဴ/ခံလႉ KHAṀMHÛ (KHAṀLHÛ etc.), west of Taplaksâ, in the north-west
corner of the district, probably also MUIN (or MUN) kharuin, the Kharuin of
the Mons (?)(Luce, 1959)
ခ႐ုင
ိ ္ (၁၁) ခ႐ုင
ိ အ
္ နက္ အလယ္ဗဟုိခ႐ုင
ိ ္မ်ား ျဖစ္သည့္ ျမစ္သား ႏွင့္ ျမင္းခုန္တုင
ိ ္ ႏွစ္ခသ
ု ာ
ျမန္မာနာမည္ ျဖစ္သည္။ ျမစ္သားသည္ သာယာေသာျမစ္ ဟု အဓိပၸါယ္ရႏိင
ု ္မည္ဟု ယူဆသည္။
ပန္းေလာင္ျမစ္ကို ဆိလ
ု ုသ
ိ ည္။ က်န္ေသာ ခ႐ုင
ိ ္နာမည္မ်ားသည္ ျမန္မာမေရာက္ခင္
နာမည္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ပင္လယ္ (Paṅlay) သည္ နန္ေခ်ာင္ အေခၚအေဝၚ ျဖစ္ႏုင
ိ ၿ္ ပီး ယခု
ျမန္မာေဝါဟာရ ျဖစ္သြားသည္။ တျခားခ႐ုင
ိ ္နာမည္မ်ားသည္ ေရးသားနည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးကို
www.monlibrary.com
ႏိင
ေတြ႕ရသည္။ ဥပမာ တပႅက္သာ (Taplaksâ)က တျပက္သာ (Tapraksâ) ဟုလည္းေရးသည္။

မကၡရာ (Makkharâ) က မခရာ (Makharâ)၊ မခ႐ြာ (Makhawrâ) ဟုလည္း ေရးသည္။
ခံမ/ႈ ခမၼဴ (Khaṁmhu) သည္ အားလုံး ႐ွစ္မ်ိဳး ေရးေနၾကသည္။ ႐ွစ္မ်ိဳးအနက္ တစ္မ်ိဳးက
မြနတ
္ ု႕ိ (ဢ) ျဖင့္ ေရးသည္။ ထိုမတူညီသည့္ ေရးသားနည္းမ်ားသည္ ေ႐ွးျမန္မာတိ႕ု က မြန္
အေခၚအေဝၚအသံမ်ားကို လိုက္ေရးေနသည္ဟု ေဒါက္တာလုစ္က ယူဆသည္။ ခံမႉ/ခမၼဴ႐ြာကို
မုန႐
္ ြာဟူ၍လည္းေကာင္း တန္လုင
ိ း္ ႐ြာမ ဟူ၍လည္းေကာင္း ေရးၾကသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ မြန္တုိ႕
က မိမက
ိ ို “ေမꩦည္” ဟု ေခၚဆိုေသာအေခၚကို ေ႐ွးျမန္မာတို႕က မြန္တိ႕ု ကို “မုန
ိ ္” သိ႕ု မဟုတ္ “မုန္”
ေခၚသည္ဟု ေဒါက္တာလုစ္က ယူဆသည္။ ေနာက္ၿပီး “တမုတ္” သည္ ေ႐ွးမြနေ
္ ဝါဟာရ
ိ ေ
္ ၾကာင္း၊ ယခုေခတ္မြန္ႏင
ွ ့္ တုတ္ (သမာတုတ္/သဿာတုတ္) ရက္ကန္းသမား႐ြာ ဟု
ေဒါက္တာလုစ္က အဓိပၸါယ္ေဖၚထုတထ
္ ားသည္ (Luce, 1959)။
ေက်ာက္ဆည္ၿမိဳ႕သည္ ေက်ာက္ဆည္မြန္ေက်ာက္စာ၌ “ေကႅာက္သေယာက္” ဟု ေတြ႕ရသည္။

“ေကႅာက္” က “ေက်ာက္” ျဖစ္သြားၿပီး၊ ပုဂံေခတ္က လဆြယ္အာလုံးလိုလိုက ယရစ္ျဖစ္သြား
သည္။ “သေယာက္” က ယခုေခတ္ျမန္မာစကားက “ဆည္” ျဖစ္သြားသည္။ “ေကႅာက္
သေယာက္” ၏ အဓိပၸါယ္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ မသိေတာ့လည္း ေဝါဟာရတစ္ခု အသံႏစ
ွ ခ
္ ု
႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ထိုစကားအသံသည္ မူးရင္က မြန္အေခၚအေဝၚ ျဖစ္ႏုိင္သည္ဟု
ေသခ်ာစြာ ေျပာႏိုင္သည္။ ထိုေက်ာက္စာေရးသည့္အခ်ိနထ
္ က္ အမ်ားႀကီးေ႐ွးက်သည့္ ေဒသ
နာမည္အေခၚအေဝၚတစ္ချု ဖစ္ေၾကာင္း ေျပာႏိုင္သည္။
အထက္ပါ အခ်က္အလက္မ်ား ႏွင့္ တေကာင္း၌ တူးေဖၚသည့္အခါ ပုဂေ

ံ ခတ္ထက္ ေစာသည့္
ယဥ္ေက်းမႈမ်ား တေကာင္းမွာ မေတြ႕ရသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ေဒါက္တာလုစ္က ျမန္မာအစ
တေကာင္းက ဆို႐ုိးစကားသည္ မျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း၊ ျမန္မာအစ ေက်ာက္ဆည္က သာ
ိ ေ
္ ၾကာင္း ေျပာသည့္အခါ ျမန္မာတို႕ ႏွလုံးသားကို ဓါးႏွင့္ ထိုးမိသလို ျဖစ္သြားသည္။
ိ တာ့ ကိုလိုနီေခတ္ ျမန္မာတို႕က “တေကာင္း...အဘိရာဇာ...၊ တို႔ဗမာ ...
ဘယ္ေၾကာင့္ဆုေ
သာကီမ်ဳိးဟာမိ႔ု မညွဳိးဂုဏ္ေတဇာ၊ ယိုးဒယား ႏွင့္ ကုလားကိုပါ တိုက္ခိုက္ခါ ေအာင္ခဲ့တာ
တိ႔ဗ
ု မာ...၊ (...) တို႔ဗမာ... ဗမာျပည္ တ၀ွမ္းအကုန္... တို႔အိမ္မွတ္ပါ... တိ႔ယ
ု ာမွတ္ပါ...
အဲဒါတိ႔ဗ
ု မာ.. ။” အမ်ိဳးသား ႏိးု ၾကားေရးသီခ်င္းက သူတို႕ ပါးစပ္ဖ်ားမွာ ေရပန္းစာေနခဲ့ၾက
သည္။ ေဒါက္တာလုစ္၏ အဆုသ
ိ ည္ ျမန္မာတို႕ ယူဆလာခဲ့သည့္ ေဂါတမ႐ွငေ
္ တာ္ဘုရား၏
သာကီဝင္ အမ်ိဳးအဆက္တြင္ ျမန္မာတို႕လည္း ပါဝင္ေၾကာင္းကို တိုက္႐ုိက္ ဆန္႕က်င္ေနသည့္
အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ေဒါက္တာလုစ္၏ ျမန္မာအစ ေက်ာက္ဆည္က ေျပာဆိခ
ု ်က္ကို
www.monlibrary.com
လက္ခသ
ံ ည္ ျဖစ္ေစ လက္မခံသည္ျဖစ္ေစ သူ႕ရဲ႕သုေတသနျပဳခ်က္မ်ားသည္ ကြၽန္ေတာ္တို႕
သမိင
ု ္းသုေတသီမ်ားအတြက္ အလြန္အဖိးု တန္လွသည္။
ျမန္မာတိ႕ု ေက်ာက္ဆည္ကို ဝင္ေရာက္ပံက

ု ေ႐ွးဦးမူလ ျမန္မာ/ဗမာလူမ်ိဳးတို႕သည္ နန္းေခ်ာင္/
နန္ေစာ (Nanchao) တို႕ကို ေ႐ွာင္႐ွားရင္း သူတိ႕ု ျမင္းမ်ားျဖင့္ ေတာင္အရပ္သ႕ို ေ႐ႊ႕ေျပာင္း
ခိဝ
ု င္လာၾကသည္။ သီေပါ (Hsipaw) ၌ နမၼတူ (Nam Tu) ကို ျဖတ္ကာ ရပ္ေစာက္
(Lawksawk) ႏွင့္ ႐ြာငံ (Ye-ngan)မွ ေျမျပန္႕ဘက္သို႕ ခ်ဥ္းကပ္ခဲ့ၾကသည္။ ၿပီးေနာက္
နတ္ထိပလ
္ မ္း Nat-hteik Pass ၾကားက ႐ုတ္ခ်ည္း ဆင္း၍ ေက်ာက္ဆည္အရပ္ကို
အေ႐ွ႕ေတာင္မွ ဝင္လ်က္ အလ်န္အျမန္ ဝင္ေရာက္သိမ္းပိက
ု ္ၿပီး မြနတ
္ ုိ႕က သူတို႕အမ်ိဳးတူ
ေတာင္ဘက္သ႕ို ထြက္ေျပးၾကရသည္။ ေ႐ွးျမန္မာတိ႕ု က စပါးက်ီသဖြယ္ ျဖစ္သည့္ ေက်ာက္ဆည္
ႏွင့္ မင္းဘူးနယ္၌ တစတစတိုးခ်ဲ႕ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ေနထိုင္သည္ မဟုတ္ မြနတ
္ ုိ႕ထံမွ ျဖဳန္းကနဲ
ခ်ီတိုက္ တိုက္ခိုက္ သိမး္ ယူခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ေဒါက္တာလုစ္က ဆိုသည္ (1959)။
ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ျမန္မာတို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရာက္႐ွိလာသည့္အေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး
ယခုလိုေရးထားသည္။ “ပုဂံကို ေအဒီ ၈၄၉ တြင္ တည္သည္ဟု ေျပာ႐ုိးအစဥ္အလာ
႐ွိေသာ္လည္း ေစာလြန္းလွပါသည္ဟု ကြၽန္ေတာ္တို႕ ယူဆပါသည္။ နန္ေခ်ာင္တို႕ ပ်ဴၿမိဳ႕ေတာ္ကို
ေအဒီ ၈၃၂ တြင္၎င္း၊ မိခ်င္ကို ေအဒီ ၈၃၅ တြင္၎င္း ဖ်က္ဆီးလုယက္တိုက္ခုက
ိ ္စဥ္က ျမန္မာဟု
ေခၚရမည့္သူတိ႕ု သည္ ျမန္မာႏိင
ု ္ငံေျမျပန္႕တြင္ ေရာက္႐ွိေနၾကဦးမည္ မထင္ပါ။ နန္ေခ်ာင္
ဖ်က္သျဖင့္ တန္ခုးိ သတၲိ႐ွိသသူတိ႕ု ပ်က္ေလၿပီးမွ ျမန္မာတို႕ ၉-ရာစု ေနာက္ပိုင္းတြင္
ု ္ငံ ေျမျပန္႕သိ႕ု ဝင္ေရာက္ေနထိုင္လ်က္ ႀကီးပြားလာရသည္ ျဖစ္သျဖင့္ ဝင္လာလာျခင္း
ဆိသ
ု လို ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးတည္ ႏိင
ု ္မည္လည္းမဟုတ္၊ အစကတည္း ေနထိုင္ရာေဒသလည္း
ပုဂံကဲ့သိ႕ု သဲကႏၲာရတပိုင္းတြင္ မဟုတ္မ၍
ူ ႏွလုံးေမြ႕ေလ်ာ္ဖြယ္ရာ သာယာ စိုေျပေသာ
ေက်ာက္ဆည္ခ႐ုိင္တြင္သာ ျဖစ္ပါသည္။” (ထြန္း၊ ၇၄၊ ၃၄၂)
ေဒါက္တာလုစ္ ႏွင့္ ေဒါက္တာသန္းထြန္းတို႕သည္ ျမန္မာတို႕ ယခုျမန္မာႏိုင္ငက

ံ ို ေက်ာက္ဆည္
မွာ ေအဒီ (၉)ရာစု ေနာက္ပုင
ိ း္ တြင္ ပထမဦးဆုးံ အေျခခ်ရန္ ဝင္ေရာက္လာသည့္အေၾကာင္းက
သေဘာတူၾကေသာ္လည္း ေရာက္႐ွိလာပုံက အျမင္ျခင္း မတူၾကပါ။
ထိုအေၾကာင္းႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ဗိလ
ု မ
္ ႉးဘ႐ွင္ က “အေနာ္ရထာအရင္က ျမန္မာႏိင
ု ္ငံ” စာအုပ္၌
“တမၸဒီပႏိင
ု ္ငံ တည္ေထာင္ျခင္း” အခန္းတြင္ ဤသို႕ ေတြ႕ရသည္။ “ေ႐ွးျမန္မာတိ႕ု သည္ ျမင္းကို
ေမြးျမဴသည္။ ႏိင
ု ္နင္းစြာလည္း သုံးတတ္သည္။ စစ္ေရးတြင္ ျမင္းကို အသုံးျပဳ၍ လ်င္ျမန္ေသာ
www.monlibrary.com
ႏိင
စစ္ထိုးနည္းဗ်ဴဟာသစ္ကို ထြင္ခ့သ
ဲ ူမ်ားျဖစ္သည္။ ေတာင္ေပၚမွ ဆင္းလာသူျဖစ္၍ ေနရာသစ္
တြင္ စိတဓ
္ ာတ္တက္ႂကြေနသူမ်ား ျဖစ္သည္။ အားသစ္၊ ေသြးသစ္၊ စိတဓ
္ ာတ္သစ္မ်ားႏွင့္
လန္းဆန္းထက္ျမက္ ၾကံ့ခုင
ိ ္သူမ်ားလည္း ျဖစ္သည္။ စစ္မအ
ႈ ေတြ႕အႀကံဳ႐ွိခဲ့ေသာ ဤေ႐ွးျမန္မာ
တို႕သည္ စီးပြားေရးအတြက္သာမက စစ္ေရးအတြက္ပါ အေရးႀကီး၍ အခ်က္အခ်ာက်ေသာ
ေက်ာက္ဆည္ ၁၁ ခ႐ုင
ိ ေ
္ ဒသ ႏွင့္ မင္းဘူး ၆ ခ႐ုင
ိ ္ေဒသတိ႕ု ကို ႀကီးစိုးလာႏိင
ု ္ေသာအခါ
သူတ႕ို သည္ အမ်ိဳးသား အစုအစည္းသစ္ႀကီးတစ္ရပ္ ေပၚေပါက္ေရး၊ တစ္နည္းဆိေ
ု သာ္
ႏိင
ု င
္ သ
ံ စ္တစ္ခု ေပၚေပါက္ေရး လုပင
္ န္းတြင္ အေရးပါ၍ ထိေရာက္ေသာ ဦးစီးေခါင္းေဆာင္မက
ႈ ုိ
ေပးႏိင
ု ္ေသာ အေျခအေနမ်ားကို ရ႐ွိေနၾကၿပီး ျဖစ္ေပသည္။ (…) ေ႐ွးျမန္မာတိ႕ု ဝင္ေရာက္
လာခ်ိနတ
္ ြင္ ေက်ာက္ဆည္ခ႐ုိင္၌ ေ႐ွးမြနမ
္ ်ား ႐ွိေနခဲ့ေၾကာင္းကို ဆိခ
ု ဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ေ႐ွးမြနတ
္ ု႕ိ
မွာ ထိုေခတ္က အထက္တန္းက်ေသာ ယဥ္ေက်းမႈ ႐ွိေနသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ေ႐ွးျမန္မာတို႕
သည္ ဤ ၁၁ ခ႐ုင
ိ ေ
္ ဒသတြင္ ေ႐ွးမြနတ
္ ု႕ိ ႏွင့္ ဦးစြာ ေတြ႕ဆုဆ
ံ က္ဆခ
ံ ဲ့ၾက၏။ တိုင္းရင္းသားခ်င္း
ဆက္ဆမ
ံ ိတိုင္း ယဥ္ေက်းမႈ ဖလွယ္မျိ မဲ ျဖစ္သည္။ ေ႐ွးျမန္မာတိ႕ု သည္ ဤေက်ာက္ဆည္၌
္ ု႕ိ ထံမွ အေျခခံက်၍ အေရးႀကီးေသာ ယဥ္ေက်းမႈ အခ်က္အလက္တို႕ကို ရခဲ့၏။
အထူးသျဖင့္ မိမတ
ိ ု႕ိ တြင္ မ႐ွိေသးေသာ စာေရးသားမႈအတတ္၊ အကၡရာ (ဗ်ည္း ႏွင့္ သရမ်ား)
ေဝါဟာရတို႕ကို ေ႐ွးမြနတ
္ ုိ႕ထံမွ တတ္သိခ့ၾဲ က၏။ ထိုစဥ္က သုံးစြေ
ဲ နေသာ ေ႐ွးမြနစ
္ ကားႏွင့္
စာေပတိ႕ု ကိုလည္း အသင့္ရ႐ွိႏိုငသ
္ ည္တိုင္ လက္ခံ သင္ယူခ့ဟ
ဲ န္တူ၏။”
ဗိလ
ု မ
္ ႉးဘ႐ွင္ ႏွင့္ ေဒါက္တာလုစ္တို႕သည္ ျမန္မာတို႕ ျမန္မာႏိုင္ငဝ
ံ င္လာသည့္အေၾကာင္းကို
စာအေရးအသား မတူေသာ္လည္း အျမင္ခ်င္းတူညီမႈ ႐ွိေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
နိဂုံး
ေ႐ွးေဟာင္းေဒသနာမည္မ်ား၏ ေျပာျပခ်က္ သက္ေသမ်ားအရ ေတာင္းပိင

ု ္းတြင္ မေလကြၽန္း
ဆြယ္ေဒသ၌ ယခုထိုင္းႏိင
ု ္ငံ ႏွင့္ မေလ႐ွားႏိင
ု င
္ ၾံ ကားေဒသမွ ေျမာက္ဘက္သုိ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံ
ေျမျပန္႕ေဒသမ်ားျဖစ္သည့္ ဧရာဝတီျမစ္အေ႐ွ႕ပိင
ု ္းေဒသမ်ားသည္ ေခတ္ကာလအသီးသီးတြင္
မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ ေနထိုင္လာခဲ့သည့္ ေဒသမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မြနတ
္ ုိ ႕ ေရာက္႐ွိၿပီးေနာက္
တျခားေသာ လူမ်ိဳးမ်ားလည္း ေရာက္႐ွိလာကား မိမိတို႕ ရပ္႐ြာမ်ား ထူေထာင္ၾကသည္။
မြနတ
္ ု႕ိ ၾကား၌ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕သည္ တိုးတက္သည့္ ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငမ
ံ ်ား ထူေထာင္ခ့သ
ဲ ည္။ ေနာက္ဆံးု
ေရာက္႐ွိလာေသာ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႕သည္ ပထဝီေျမလြတ္မ်ား မ႐ွိသေလာက္ျဖစ္ေနသည့္
အခ်ိန္တြင္ စစ္နည္းျဖင့္ ပထမဦးဆုးံ ေက်ာက္ဆည္ကို မြန္တ႕ို ထံမွ တိုက္ယူခ့သ
ဲ ည္။ ထိုေနာက္
www.monlibrary.com
တျခားေသာ ရပ္႐ြာေဒသမ်ားကိုလည္း သိမး္ ပိက

ု ္ႏိုင္ခ့ၿဲ ပီး ယခုျမန္မာႏိုင္ငံ တႏိုင္ငလ
ံ ံးု အျပင္
တျခားေသာေဒသမ်ားကိုလည္း သိမ္းပိက
ု ္ႏိုင္ခ့သ
ဲ ည္။
ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္ ယဥ္ေက်းမႈေပါင္းကူး
ပ်ဴတိ႕ု ေနထိုင္ခ့သ
ဲ ည့္ ေဒသမ်ားသည္ ယခုျမန္မာျပည္အလယ္ပိုင္းျဖစ္ၿပီး မြနတ
္ ုိ႕ ေဒသသည္
ယခု ျမန္မာျပည္ ေအာက္ပုင
ိ း္ ၊ ထိုင္းႏိင
ု ္ငံႏင
ွ ့္ လာအိုေဒသတခ်ိဳ႕ျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္ေအာက္
ပိင
ု ္း၌ ေတြ႕ရသည့္ ေ႐ွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ားသည္ ပ်ဴေ႐ွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈႏင
ွ ့္ တူညီမႈ ႐ွိသည့္
အတြက္ေၾကာင့္ ထိုေဒသသည္ ပ်ဴတို႕ ၿမိဳ႕ျပႏိုငင
္ ံမ်ား သို႕မဟုတ္ ပ်ဴတို႕ လက္ေအာက္ခံ
ေဒသမ်ား ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ေျပာၾကသည္။ သို႕ေသာ္ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္းေဒသ၌ ေတြ႕ရသမွ်
ကမၸည္းစာမ်ားသည္ ပ်ဴေခတ္ၿပိဳင္ ဘာသာျဖင့္ မြနအ
္ ကၡရာမ်ားသာ ေတြ႕ရၿပီး ပ်ဴစာ သို႕မဟုတ္
ပ်ဴအကၡရာမ်ား မေတြ႕ရပါ။
ပ်ဴေဒသ ႏွင့္ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပုင

ိ း္ ၌ ေတြ႕ရေသာ ေ႐ွးေဟာင္းပစၥည္းပံစ
ု တ
ံ မ
ူ ်ားျဖစ္သည့္
လက္စင္းရာအုတ္၊ (marked brick) ခ်က္ျပဳတ္အိုး (cooking vessel) ႏွင့္ အကၡရာမပါသည့္
ေငြဒဂၤါးမ်ား (uninscribed silver coins) သည္ ရာမညမြနေ
္ ဒသ၌အျပင္ မြန္တို႕ေဒသေဟာင္း
ျဖစ္သည့္ ယခု ထိုင္းႏိင
ု ္ငံ၌လည္း ေတြ႕ရသည္။
လက္စင္းရာအုတ္
ပ်ဴေဒသ၌ လက္စင္းရာအုတ္ခ်ပ္မ်ားသည္ အမ်ားအားျဖင့္ ႏွစ္ေၾကာင္း သို႕မဟုတ္ သုံးေၾကာင္း

႐ွိၾကသည္။ အုတ္ခ်ပ္၏ အဆုံးေနရာ၌ သိ႕ု မဟုတ္ အဝိုငး္ ျဖတ္ပံစ
ု ံ (diagonally across)
အုတ္၏ ႏွစ္ဖက္စလုံးမွာ ေတြ႕ရသည္။ သေရေခတၲရာမွ ေတြ႕ရသည့္ အုတ္တခ်ိဳ႕သည္
လက္စင္းရာ ႏွစ္ေၾကာင္းပါၿပီး တခ်ိဳ႕က ပ်ဴနံပါတ္မ်ား သို႕မဟုတ္ စာလုံးမ်ားလည္း ႐ွိၾကသည္
(Luce 1985:140)။
ထိုပံစ
ု ံနည္းတူ ယခုထိုင္းႏိင
ု ္ငံ မြနတ
္ ုိ႕ ေဒသေဟာင္း ျဖစ္သည့္ ဒြါရဝတီ၏ အဓိကက်သည့္
ေဒသမ်ားျဖစ္သည့္ ထိုင္းႏိင
ု ္ငံအလယ္ပုင
ိ း္ ႐ွိ ဥ-ေထာင္ U-Thong, စီမေဟာသတ္ Si Mahosot
(Prachinburi Province) ႏွင့္ စီတစ္ Si Thep (Petchabun Province) မွာလည္း ေတြ႕ရသည္။
ု ္ငံေျမာက္ပုင
ိ း္ ၌ ဘန္ဝင္ေဍင္ (Ban Wangdaeng (Thap Khlo District in Pichit
www.monlibrary.com
ႏိင
Province) အထိ ထုိအုတပ

္ စ
ုံ မ
ံ ်ားကို ေတြ႕ရသည္။ ထိုင္းႏိင
ု ္ငံေတာင္ပုိင္း ဒြါရဝတီမြန္ေဒသ
ေဟာင္းဟု သတ္မတ
ွ ထ
္ ားေသာ ေနရာမ်ား နခြန္စီဓမၼရာဇ္ (Nakhon Si Thammarat
Province) အထိ ထိုလက္စင္းရာအုတ္ခ်ပ္မ်ား ေတြ႕ရသည္။ ထိုအျပင္ ဥေထာင္မွ ေတြ႕ရသည့္
အုတ္မ်ား၌ အကၡရာ အစအနမ်ားႏွင့္ ဒြါရဝတီမြန္တို႕ အထြဋ္အျမတ္ထားေသာ ဓမၼစႀကၤာပုံမ်ား
လည္း ေတြ႕ရသည္ (Fine Arts Department 2002)။
ဒြါရဝတီ မြန္တို႕ေဒသေဟာင္း၌ ေတြ႕ရသည့္ အုတ္မ်ားသည္ အုတ္ပံစ
ု ံ ႏွင့္ အုတ္လုပန
္ ည္းမ်ားက
ု ္ငံ ပ်ဴအုတ္မ်ားႏွင့္ အတူတူသာျဖစ္ပါသည္။ ထိုေၾကာင့္ ထိုေဒသႏွစ္ခစ
ု လုံး၌
အေဆာက္အအုံမ်ားသည္ တူညီေသာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားသည္ကို
ကြၽန္ေတာ္တို႕ ေျပာႏိုင္သည္ (Indrawooth)။
ဗုဒၶဘာသာေနရာေဟာင္းမ်ား ျဖစ္သည့္ အိႏယ

ၵိ ႏွင့္ နီေပါႏိုင္ငံ ဗာရဏသီ၊ ေကာသမၺီ၊
ရာဇာၿဂိဳဟ္၊ ေဝသာလီ၊ ကုသီရရာံ၊ ျဂဝသၴီ ႏွင့္ ကပၸိလဝတ္တို႕မွာလည္း လက္စင္းရာအုတ္မ်ား
ေတြ႕ရသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ လက္စင္းရာအုတ္မ်ားသည္ ထာပနာတိုက္၌ ထားေလ့႐ွိသည္။
အကာအကြယ္ေပးသည့္ စြမ္းရည္႐ွိေသာသေဘာ ျဖစ္ႏုင
ိ မ
္ ည္ဟု ယူဆသည္။ ပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ က
ထိုအုတမ
္ ်ားသည္ ေထရာဝါဒဗုဒၶဘာသာ ကိုးကြယ္ေသာ ေနရာမ်ား အႏၵိယႏိင
ု ္ငံ၊ ျမန္မာႏိုငင
္ ံ
(ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္) ႏွင့္ ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံ (ဒြါရဝတီ) ႏွင့္ဆိုင္သည္ဟု ယူဆၾကရသည္ (Moore, 2004)။
ပုံ ၂၆။ သုဖန္ပရ

ူ ီ၊ ဥေထာင္ (ထိုငး္ ႏုင
ိ ္ငံအလယ္ပိုင္း) မွ လက္စင္းရာအုတ္မ်ားႏွင့္
ဓမၼစၾကာအ႐ုပပ
္ ါအုတ္။ (ပုံ Indrawooth,2011)
www.monlibrary.com
ပုံ ၂၇။ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပုင

ိ း္ က်ိဳကၠသာမွ လက္စင္းပါအုတ္ပုံမ်ား (San Win, 2000)
ပုံ ၂၈။ ဖရခ်င္ပရ

ူ ီ၊ စီမေဟာသတ္မွ လက္စင္းပါအုတ္ပံမ
ု ်ား (ပုံ Indrawooth,2011)
www.monlibrary.com
ႏိင
ပုံ ၂၉။ လက္စင္းပါအုတ္မ်ား။ သေရေခတၲရာ ဝဲဘက္။ မြန္ျပည္နယ္ ညာဘက္။
ပုံ ၃၀။ လက္စင္းပါအုတ္မ်ား။ သေရေခတၲရာ ဝဲဘက္။ ေကာ့ထင္၊ မြန္ျပည္နယ္ ညာဘက္
ပုံ ၃၁။ သေရေခတၲရာမွ အုတ္အေပၚ၌ ေရးႏွိပ္ထားေသာ ဂဏန္းသေကၤတပုမ

ံ ်ား။
www.monlibrary.com
ေျမအိုး ေျမခြက္မ်ား
ပ်ဴတိ႕ု ေျမအိုးမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေဒါက္တာသန္းထြန္းက “Pottery in Myanmar

(ျမန္မာႏိင
ု ္ငံ၌ ေျမထည္” ေဆာင္းပါးကို ေရးသားခဲ့သည္။ ဗိႆႏိးု ၿမိဳ႕ကို တူးေဖၚရာ
ေျမအိုးမ်ား၏ ပန္းလက္ရာမ်ားသည္ အႏွစ္ ၂၀၀၀ မွ ၁၅၀၀ မ်ားသာ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
ေဖၚထုတ္ခ့သ
ဲ ည္။ ၎င္းေဒသမွ ေတြ႕ရသည့္ ေျမထည္မ်ားသည္ (၁) အ႐ုိးအိုး၊ (၂)
ပစၥည္းသိုေလွာင္ဇရီး၊ (၃) ခ်က္ျပဳတ္အိုး၊ (၄) ပန္းကန္ (၅) ခြက္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အ႐ုိးအိုးက
ပုစ
ံ အ
ံ မ်ိဳးမ်ိဳး ႐ွိၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ဆို သပိတ္ႏင
ွ ့္ တူသည္။ ခ်က္ျပဳတ္အိုးက်ေတာ့ အနားႏွစ္ခု
႐ွိသည္။ တစ္ခက
ု အိုး၏အလယ္မွာ႐ွိၿပီး က်န္တစ္ခုက အေပၚထိပမ
္ ွာ ႐ွိၾကသည္ (Than Tun
1972)။ ဒါက ေ႐ွးေဟာင္းမူရင္းပုစ
ံ မ
ံ ွ တကယ့္ေကာင္းမြနေ
္ သာ တိုးတက္မတ
ႈ စ္ခု ျဖစ္သည္ဟု
ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ထပ္႐ွငး္ ျပသည္။ ဘယ္ေၾကာင့္ဆုေ
ိ တာ့ ခ်က္ျပဳတ္သည့္အခါ
လက္ကိုင္ေနရာက မီးကို တိုက္႐ုိက္ မထိသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ လက္ကိုင္ေနရာက သိပမ
္ ပူပါ။
ဤပုစ
ံ အ
ံ ိုးသည္ carinated pot ဟုေခၚသည္။ Indrawooth, (1985 18,74-75) ျပဳစုခဲ့သည့္
“Index Pottery of Dvaravati Period” (ဒြါရဝတီေခတ္ ေျမထည္မ်ားအၫႊနး္ ) ၌ ယခုလို႕
မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ဒြါရဝတီ ခ်က္ျပဳတ္အိုးမ်ား၏ ထူးျခားခ်က္ပံစ
ု ံက carinated pot
ပုစ
ံ မ
ံ ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ထိုပံစ
ု ံမ်ားသည္ ထိုင္းႏိင
ု ္ငံ ဒြါရဝတီမြန္တို႕ ေနရာေဟာင္းမ်ား၌
ေတြ႕ရသည့္ ခ်က္ျပဳတ္အုိးမ်ားသည္ carinated pot ပုစ
ံ မ
ံ ်ား အထူးေတြ႕႐ွိခဲ့သည္။ အမ်ား
အားျဖင့္ အေပၚပိုင္း၌ အစင္းမ်ားမ႐ွပ
ိ ါ တခ်ိဳ႕ အ႐ြယ္အစားအေပၚ မူတည္ၿပီး
အစင္းတစ္ေၾကာင္း ႏွစ္ေၾကာင္း သုံးေၾကာင္း ႐ွိသည္။ ေအာက္ပုင
ိ း္ က အစင္း မ႐ွိ အေခ်ာသာ
ျဖစ္ၿပီး အမ်ားအားျဖင့္ ဖ်ာအစက္မ်ားျဖင့္ ျပဳလုပထ
ပုံ၃၂။ ထုိင္းႏိင
ု ္ငံ၊ ရာဇ္ခ်္ပူရီ၊ ကုေဘာ္မွ
Carinated အိုး (ပုံ Indrawooth,2011)
www.monlibrary.com
ႏိင
Carinated pot သည္ သမိင

ု ္းမတည္ခင္ေခတ္ကတည္းက အာ႐ွေနရာအေတာ္မ်ားမ်ား၌
ျပန္႕ႏွခ
ံ ဲ့သည္ (Sankalia 1971)။ ထိုငး္ ႏုင
ိ ္ငံ၌ carinated pot ပုံစံသည္ ေက်ာက္ေခတ္လသ
ူ ား
ေခတ္ကတည္းက ေရာက္လာ႐ွိၿပီး (Sorensen 1967) ဒြါရဝတီေခတ္အထိ အသုံးျပဳခဲ့သည္။
သိ႕ု ေသာ္ ထိုေခတ္ေနာက္ပုင
ိ း္ အမ်ားအားျဖင့္ ဆက္လက္အသုံးျပဳျခင္း မ႐ွိေတာ့ေပ။
(Indrawooth)
ပုံ၃၃။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဗိႆႏိုးၿမိဳ႕မွ carinated အိုး
ပုံ ၃၄။ ဒြါရဝတီေဒသေဟာင္းမ်ားမွ carinated အိုးမ်ား။ နခြနစ

္ ဓ
ီ မၼရာဇ္၊ ေမာင္ သီမာ
(အေပၚ)။ သုဖန္ပရ
ူ ီ၊ ဥေထာင္ (ေအာက္)။
www.monlibrary.com
စာမပါသည့္ ေငြဒဂၤါး (ေနေရာင္သစ္/သီရိဝစၧ)

္ ု႕ိ က အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွတခြင႐
္ ွိ ေ႐ွးေဟာင္းၿမိဳ႕မ်ားမွ ထူးေဖၚေတြ႕ေလ့႐ွိေသာ ဒဂၤါး
တစ္မ်ိဳးသည္ ေငြဒဂၤါးျဖစ္သည္ (Wicks, 1985:214)။ ဒဂၤါး၏ မ်က္ႏာွ တစ္ဖက္သည္ သီရိဝစၧ
သိ႕ု မဟုတ္ တျခားသေကၤတမ်ား ပါ႐ွိၿပီး ေနာက္တစ္ဖက္က ေနဦးထြက္ပံပ
ု ါသည္။ ထိုသေကၤတ
မ်ားသည္ ေ႐ွးေခတ္က ဒဂၤါးအမွတ္အသားမ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး (Phayre, 1882)၊ အေ႐ွ႕ေတာင္
အာ႐ွ၌ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ား ထုတခ
္ ဲ့သည္။ ထိုဒဂၤါးမ်ား ထုတလ
္ ပ
ု ္သည့္ ရည္႐ြယ္ခ်က္က
စီးပြား ကူသန္းေရာင္းဝယ္ေရးအတြက္ ႏွင့္ ဘုရင္၏ အဆင့္အတန္းမ်ားကို တိုးျမꩥင့ရ
္ န္အတြက္
ိ မ
္ ည္ဟု ယူဆၾကသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ပုံ ၃၅။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕မွ

ေနဦးထြက္ပံု ဒဂၤါးမ်ား။
ပုံ ၃၆။ ဒြါရဝတီေဒသမ်ားမွ ေနဦးထြက္ပံု ဒဂၤါးမ်ား။

နခြန္ႀသီဓမၼရာဇ္၊ ေမာကၡလန္ (ဝဲဘက္)။ ဥေထာင္ (ယာဘက္)။
ဖူနန္ဆိပ္ကမ္းျဖစ္ခ့သ
ဲ ည့္ ေအာက္အဲအို (Oc èo) ေနရာတြင္ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္၌ ထိုဒဂၤါးအမ်ိဳးအစား
ေတြ႕ခဲ့ရသည္ (Malleret 1959-62:137-38)။ ဒဂၤါးသည္ ဖူနန္အင္ပါယာႀကီးမွ ဒဂၤါးျဖစ္သည္။
ဖူနန္သည္ အေ႐ွ႕ေတာင္အာ႐ွမာွ တန္းခိအ
ု ာဏာႀကီးထြားခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ ေနာက္သုေတသန
မ်ားက ထိုဒဂၤါးသည္ ပ်ဴတို႕၏ ဒဂၤါးျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ေျပာလာသည္ (Gutman 1978:8-21;
Robinson and Pollard 1983:11-12; Luce 1985:Pl.2; Wicks 1985: 195-215)။
သူတ႕ို ၏ ေထာက္ျပခ်က္က ထိုပံစ
ု ံ(ေနသစ္ထြက္ပံ/ု သီရိစၧ)ဒဂၤါးမ်ားသည္ ပ်ဴတို႕ ၿမိဳ႕ျပေဟာင္း
ေနရာမ်ား၌ အ႐ြယ္အစား တန္ဖုးိ အရ သုံးမ်ိဳးေတြ႕ရသည္။ အႀကီးဆုးံ အ႐ြယ္အစားက
ျဖတ္မ်ွ ျခင္း 9.4 gm ႐ွိၿပီး အလယ္အလတ္က 2.3 gm အေသးစားက 1.07 gm ႐ွိသည္
www.monlibrary.com
(Robinson and Shaw 1980:11-12)။ ျမန္မာႏိုင္င၌

ံ ဗိႆႏိုး၊ ဟန္လင္း ႏွင့္ မိင
ု ္းေမာ္
(ပင္လယ္) (သေရေခတၲရာ မွာမေတြ႕ခဲ့ပါ) အစရွိေသာ ပ်ဴတို႕ ေဒသမ်ားတြင္ ေတြ႕ရၿပီး (Aung
Thaw 1970; Luce 1985), ႐ွမး္ ျပည္ေတာင္ပုင
ိ း္ Yaunghwe၊ ကရင္ေဒသမွာ Chiala
တြင္လည္း ေတြ႕ရသည္ (Wicks 1985: 195-215) ျမန္မာႏိုငင
္ ံ၌သာ ပုံစံအမ်ိဳးအစား ႏွင့္
အ႐ြယ္အစား အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြ႕ရသည္။
ု ္ငံ၌ ေတြ႕ရသည့္ ေနရာမ်ားမွာ ထိုင္းႏိင
ု ္ငံအလယ္ပိုင္းရွိ နခြန္ပထံု အေနာက္ဘက္၊
ဥေထာင္ (Indrawooth 1999:127) ေျမာက္ပုင
ိ း္ Sawankhalok၊ ေတာင္ပိုင္းမွာ
နခြန္သီဓမၼရာဇ္ (Fine Arts Department 1986:69) ျဖစ္ၾကသည္။ ထိုေနရာမ်ားတြင္
အႀကီးဆုးံ အ႐ြယ္အစားမ်ားကိုသာ ေတြ႕ခဲ့ရသည္။ သို႕ေသာ္လည္း ဒြါရဝတီေဒသ၌
သပ္ပုံသဏၭာန္႐ွိေသာ (wedge-shaped clippings) ဒဂၤါးမ်ား ေတြ႕ရသည္။ ျဗဟၼတိန္
(Brahmatin) က ထိုငး္ ႏိင
ိ း္ လပ္ဗရ
ူ ီ (Bhumaton 1984:55-63) သာသလ (Tha
Sala) က ေတာင္ပုင
ိ း္ နခြန္သီဓမၼရာဇ္ မွာ (Fine Arts Department 1986:69) ေတြ႕ရသည္။
ု ္ငံေျမာက္ပုင
ိ း္ မွာမူ တႀကိမအ
္ ခါမွတူးေဖာ္ခ့ျဲ ခင္း မရွိပါ။
ဘျဒပိထ/သီရိဝစၧ
စာအေရးအသားမပါေသာ ေနာက္ေငြဒဂၤါးတစ္မ်ိဳးကို ဘျဒပိထ/သီရိဝစၧဟု ေခၚသည္။ ဤအမ်ိဳး
အစားလည္း ပ်ဴတိ႕ု ေဒသေဟာင္းမ်ားတြင္ ေတြ႕ရသည္။ အားလုံးလိုလိုက သေရေခတၲရာမွာ
ေတြ႕ရသည္ (Luce 1985:Vol.II Pl.2)။ သို႕ေသာ္ ဗိႆႏိုးမွာလည္း ေတြ႕ရသည္ဟု ဆိသ
ု ည္
(Aung Thaw 1968,1972။ ဤအမ်ိဳးအစားဒဂၤါးလည္း အေလးခ်ိန္ သုံးမ်ိဳးလုပ္ထားသည္။
အႀကီးက 11.0 gm ႐ွိၿပီး အလယ္အလတ္က 5.5 gm အငယ္ဆံးု က 2.7 gm ႐ွိသည္
(Robinson and Shaw 1980:9-10)။
www.monlibrary.com
ႏိင
ပုံ ၃၇။ဒြါရဝတီေဒသမွ သီရိဝစၧဒဂၤါးမ်ား။

လပ္ဗရ
ူ ီ (အေပၚ ႏွင့္ အလယ္)။ ဖိခ်စ္၊
ဘန္ဝင္ေဍင္ (ေအာက္)။
ပုံ ၃၈။ ျမန္မာႏိင

ု ္ငံ ဟန္လင္းၿမိဳ႕မွ ဓမၼစၾကာပုံဒဂၤါး။
ပုံ ၃၉။ ဒြါရဝတီ ဖိခ်စ္၊

ဘန္ဝင္ေဍင္မွ
ဓမၼစၾကာပုံဒဂၤါး။
ဘျဒပိထ/သီရိဝစၧ ဒဂၤါးအမ်ိဳးအစားသည္ ျမန္မာျပည္အျပင္ဘက္၌ ေတြ႕ခဲ့ရသည္။ သို႕ေသာ္

လည္း ဒြါရဝတီ ေနရာေဟာင္းမ်ား ျဖစ္သည့္ ထိုငး္ ႏိင
ိ း္ လပ္ဗရ
ူ ီခ႐ုိင္(Bhumaton
1984:55-63) ႏွင့္ ထိုငး္ ႏိုင္ငံေျမာက္ပုင
ိ း္ ဘန္ဝင္ေဍင္ (Ban Wangdeang (Thap Khlo
district, Pichit Province) ၌ ထူးဆန္းစြာျဖင့္ ေတြ႕ရသည္ (Toshikatsu 1996)။ ေဒသခံတုိ႕က
အတုလပ
ု ္ၿပီး ေရာင္းစားေနသည္ကိုလည္း အမ်ားႀကီး ေတြ႕ရသည္(Indrawooth)။
www.monlibrary.com
ပုံ ၄၀။ ျမန္မာႏိုင္ငံ သေရေခတၲရာၿမိဳ႕မွ သိရီဝစၧဒဂၤါးပုမ

ံ ်ား။
ျမန္မာျပည္အထက္ပိုင္း ႏွင့္ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္း ခ႐ုသင္းပါ ဒဂၤါး
ျမန္မာျပည္ အထက္ပုင
ိ း္ မွ အျခားေသာ ၿမိဳ႕
ေဟာင္း၌ ေတြ႕႐ွိရသည့္ ခ႐ုသင္းတစ္ဖက္ပါ
ဒဂၤါးမ်ားႏွင့္ ႏႈင
ိ ္းယွဥ္ၿပီး ေလ့လာလွ်င္
အမ်ားအားျဖင့္ ဟန္လင္း၊ သေရေခတၲရာ၊
မိင
ု ္းေမာ စသည္တိ႕ု မွ ေတြ႕႐ွိသည့္ ခ႐ုသင္း
ပုပ
ံ ါ ဒဂၤါးမွာ ခ႐ုသင္းကို သီရိဝစၧ(အိမ္မြန္)
၏ အလယ္တြင္ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပထား
သည္ကို ေတြ႕႐ွိရသည္။ ဗိလ
ု မ
္ ႉးဘ႐ွင၏
္
ဗိႆႏိးု ၿမိဳ႕ေဟာင္းႏွင့္ သမိင
ု ္းအျမင္စာ
တမ္း (ပညာပေဒသာ၊ စက္တင္ဘာလ၊
၁၉၆၆၊ အတြဲ၊ အပိုင္း၃) ပါ႐ွိသည့္ အ႐ြယ္ပို
၍ ေသးငယ္ေသာ ခ႐ုသင္းဒဂၤါးငယ္ ၂
ခုပုံတြင္မူ ခ႐ုသင္းတစ္ခသ
ု ာ အျပည့္ပါ႐ွိေန
သည္ကို ေတြ႕ရသည္ (ျမင့္၊၂၀၁၂၊ စာ၁၀၈)။
၎င္းတိ႕ု သည္ ျမန္မာျပည္ ေအာက္ပိုင္း၌

ေတြ႕ရသည့္ ဒဂၤါးမ်ားႏွင့္ တူညီမႈ မ႐ွိေစကာ
မူ ခ႐ုသင္းဘက္၌ တူေနၿပီး တျခား
www.monlibrary.com
ႏိင
တစ္ဖက္၌ မူကြဲသည့္ သီရိဝစၧတစ္မ်ိဳးသာ ပါ႐ွိေနသည့္ ဒဂၤါးမ်ားကို ဆာအာသာဖယ္ယာ၏

“ရခိုင-္ ပဲခူးႏွင့္ တနသၤာရီဒဂၤါးမ်ား” စာတမ္း၊ ၁၈၈၂ တြင္ ပါ႐ွိေနသည္ကို ေတြ႕ရ၏။
ဆာအာသာဖယ္ယာ၏ စာတမ္း၌ ဤဒဂၤါးမ်ားမွာ ပဲခးူ ခ႐ုိင္၊ စစ္ေတာင္းေဒသအနီး
ေတြ႕႐ွိရသည့္ ဒဂၤါးမ်ား ျဖစ္သျဖင့္ ၎င္းတို႕ကို ပဲခးူ ဒဂၤါးဟု အမည္ေပး ထားသည္။
က်ိဳကၠသာၿမိဳ႕ေဟာင္းမွ ေ႐ွးေဟာင္းဒဂၤါးမ်ား ၅၀၀ ခန္႕ တစ္ႀကိမ၊္ ေနာက္ထပ္ ၁၃၀၀ ခန္႕
တစ္ႀကိမ္ ေတြ႕႐ွိခသ
ဲ့ ည္။ က်ိဳကၠသာဒဂၤါးမ်ားမွာ ခ႐ုသင္း တစ္ဖက္ပါသည့္ ဒဂၤါးမ်ား
ျဖစ္ေနသည္။ ထိုဒဂၤါးမ်ားသည္ ဆာအာသာဖယ္ယာ ေဖာ္ျပသည့္ ပဲခူးဒဂၤါးႏွင့္ တိတိက်က်
မတူေသာ္လည္း ဒဂၤါးတစ္ဖက္မာွ လုံးဝတူညီေနၿပီး က်န္တစ္ဖက္သာ ကြဲျပားျခားနားမႈ
အနည္းငယ္ ႐ွိေနေပသည္။ က်ိဳကၠသာဒဂၤါး၏ မ်က္ႏာွ ဘက္၌ သီရိဝစၧ ပါ႐ွိၿပီး ဖယ္ယာက
ပဲခူးဒဂၤါးဟု ေဖာ္ျပသည့္ ဒဂၤါး၌ သီရိဝစၧအစား ႀတိစူလပုမ
ံ ်ိဳး ပါ႐ွိျခင္းသာ ျခားနားမႈ ႐ွိ၏။
၎င္းအမွတ္အသား ႏွစ္ခ၏
ု သေကၤတမွာ သေဘာသကန္ႏင
ွ ့္ အဓိပၸါယ္မာွ လည္း မ်ားစြာ ကြဲလြဲမႈ
မ႐ွိပါေခ် (ျမင့္၊၂၀၁၂၊ စာ၁၀၉)။ (ႏႈင
ိ ္းယွဥ္ခ်က္ကို ဒဂၤါးပုမ
ံ ်ားတြင္႐ႈ)
ိ း္ ၌ ေတြ႕ရသည့္ ဒဂၤါး၌ပါ႐ွိေသာ သေကၤတအမွတ္အသားတခ်ိဳ႕သည္
ျမန္မာျပည္အထက္ပုင
ိ း္ မွ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ား၌ ေတြ႕႐ွိရသည့္ သေကၤတအမွတ္အသားတခ်ိဳ႕ႏွင့္
တူညီမ႐
ႈ ွိသည္။ ပုစံမတူေသာ္လည္း အမွတ္အသားမ်ား တူညီမႈ႐ွိသည္။ ဒဂၤါးးမ်ားသည္ ေအဒီ
၆၀၀ ရာစုမွ ၈၀၀ ရာစုအတြင္း အသုံးျပဳခဲ့သည့္ ဒဂၤါးမ်ားျဖစ္ၾကသည္ဟု ခန္႕မွနး္ ထားသည္။
ဤအခ်က္ကိုေထာက္႐ႈၿပီး ထိုအခ်ိနတ
္ ြင္ ပ်ဴႏွင့္မြန္တို႕သည္ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ ကိုးကြယ္
ယုံၾကည္မဆ
ႈ င
ို ္ရာမ်ား တူညီမႈ႐ွိေသာ္လည္း တစ္ျပည္ေထာင္ေတာ့ မျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း
ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ
ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာသည္ အိႏၵိယႏိုင္ငေ
ံ တာင္ပုင
ိ း္ နာဂဇုနေကာ႑ (Nagarjunakonda) မွ
မြနတ
္ ု႕ိ ဌာေနေဒသမ်ားျဖစ္သည့္ ဒြါရဝတီ၊ ရာမညေဒသ ႏွင့္ ပ်ဴတို႕ေဒသသိ႕ု ေရာက္လာသည္။
ဒြါရဝတီမွ ေတြ႕ရသည့္ ပိဋကတ္ေတာ္လာ ပါဠိဂါထာေတာ္မ်ား အထူးသျဖင့္ ေယဓမၼာဂါထာ
သည္ ပ်ဴတိ႕ု ေဒသ၌လည္း ေတြ႕ရသည္။ ပ်ဴတို႕ေဒသ၌ ေတြ႕ရသည့္ ေယဓမၼာဂါထာ ႏွင့္
တျခားေသာပိဋကတ္ေတာ္လာ ပါဠိကမၸည္းစာမ်ားသည္ ပ်ဴတို႕စာကို ေရးသားသည့္
အကၡရာျဖင့္ ေရးသားထားေသာ စာမဟုတ္ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕ မြနစ
္ ာကို ေရးသည့္ အိႏၵိယေတာင္ပိုင္း
က အကၡရာျဖစ္ေနသည္။
www.monlibrary.com
အထက္ပါအခ်က္အလက္မ်ားကို ေထာက္႐ႈျပီး ရာမညေဒသမြန္တို႕အျပင္ ဒြါရဝတီမြန္တို႕ႏွင့္

ပ်ဴတိ႕ု သည္ ႏိင
ု ္ငံေရးအရ မည္မ်ွ ဆက္သြယ္မႈ ႐ွိခဲ့သည္ကို မသိရေသာ္လည္း စီးပြားေရး ႏွင့္
ဘာသာေရးအရ ယဥ္ေက်းမႈ ေပါင္းစပ္မႈ ႐ွိေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ပုံ ၄၁။ သေရေခတၲရာမွ ေတြ႕ရသည့္ အုတခ

္ ြက္ (ဝဲဘက္)။ ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံ နခြနသ
္ ဝန္မွ
ေတြ႕ရသည့္ အုတ္ခြက္ (ယာဘက္)။ ပုံတူမ်ားကို နဂေသနဘုရား တံတာကေလးအနီး
ဒဂုံၿမိဳ႕ႏွင့္ ဝင္းက႐ြာမွာလည္း ေတြ႕ရသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
စကားဇစ္ျမစ္အျမင္ျဖင့္ ေရးသည့္သမိုင္းေၾကာင္း
အထက္ပါ ဘာသာစကား သုေတသန ေတြ႕႐ွိခ်က္မ်ားျဖစ္သည့္ မြန္ ႏွင့္ ပ်ဴ လူမ်ိဳးတို႕၏

ထိေတြ႕သည့္ တျခား ဘာသာစကား ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကို ေမြးစားျခင္း၊ အတုယူၿပီး မိမိဘာသာ
စကားႏွင့္ ကိုက္ညီေအာင္ အသစ္ တီထြင္ျခင္း၊ မိမိတို႕ ေရာက္႐ွိသည့္ ေနရာမ်ားကို အေၾကာင္း
မ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ထိုေဒသ၌ မိမိတို႕ မ႐ွိၾကေသာ္လည္း မိမိတို႕ ထားခဲ့သည့္ မိမိတုိ႕ရဲ႕
အေခၚအေဝၚမ်ား က်န္ရစ္ေနျခင္း ထိုအခ်က္အလက္မ်ားကို အေျခခံၿပီး အက်ဥ္းခ်ဳပ္
ျပန္ေရးထားသည့္ သမိုင္းေၾကာင္းျဖစ္သည္။
တ႐ုတ္ႏုင
ိ င
္ ံ ေတာင္ပုင
ိ း္ ႐ွိ ယံစက
ီ ်န္းျမစ္နာမည္ေၾကာင့္ အရင္မူလက ထိုေနရာ၌ မြန္ခမာအႏြယ္
မ်ား သို႕မဟုတ္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕ ေနခဲ့သည္ဟု ကြၽန္ေတာ္တို႕သိခ့သ
ဲ ည္။ မြန္ျပည္နယ္႐ွိ ဘီလးူ ကြၽန္း
မြနအ
္ ေခၚ တေကာ့ခမိုငး္ ေၾကာင့္ ထိုကြၽန္းေပၚ၌ မြနတ
္ ု႕ိ မေရာက္ခင္က စမိုင္းလူမ်ိဳးတို႕
ေနထိုင္ခ့ေ
ဲ ၾကာင္း ကြၽန္ေတာ္တို႕ သိ႐ွိလာခဲ့သည္။ မေလးကြၽန္းဆြယ္ေဒသ႐ွိ စမိုင္းလူမဲတို႕သည္
လူမ်ိဳးအရ အန္တမန္လမ
ူ ်ိဳး ျဖစ္ၿပီး ဘာသာစကားအရ မြန္-ခမာဘာသာစကားေျပာေသာ
လူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ သူတုိ႕သည္ လြန္ခ့သ
ဲ ည့္ အႏွစ္ ၇၀၀၀ ေလာက္က မြန္ခမာလူမ်ိဳး ႏွင့္
ထိေတြ႕မႈေၾကာင့္ မြနခ
္ မာ ဘာသာစကား ႏွင့္ သူတို႕ မူရင္း ေဝါဟာရတခ်ိဳ႕ျဖင့္ စကားေျပာေနၾက
သည္။ ထိုစမိင
ု ္းဘာသာစကားသမိုင္းေၾကာင္းကို အေျခခံၿပီး မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕သည္ လြန္ခ့သ
ဲ ည့္
အႏွစ္ ၇၀၀၀ ထက္ေစာ၍ ျမန္မာႏိင
ု ္ငံေအာက္ပုင
ိ း္ မွာ ေနလာခဲ့သည္ကို ေျပာႏိုငသ
္ ည္။
ေဒါက္တာလုစ္ သုေတသနအရ မြန္တို႕သည္ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္းကို ဗဟုိျပဳၿပီး ျမန္မာျပည္
အထက္ပုင
ိ း္ ေဒသ၌ ဧရာဝတီျမစ္ အေ႐ွးဖက္ကမ္းေနရာမ်ား ေနထိုင္လာခဲ့သည္။ မြနတ
္ ုိ႕ေရာက္
႐ွိခဲ့သည့္ ေဒသမ်ား၏ ရာသီဥတုႏင
ွ ့္ သံယံဇာတ ႂကြယ္ဝသည့္အတြက္ေၾကာင့္ မြနခ
္ မာအႏြယ္
ဝင္မ်ားအျပင္ တျခားေသာ လူမ်ိဳးအႏြယ္မ်ားလည္း ဝင္ေရာက္ေနထိုင္လာခဲ့သည္။
ု ္ငံ၌ မြန္တို႕၏ ပထမဦးဆုးံ ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငေ
ံ တာ္သည္ တိုက္ကလာ ျဖစ္သည္။
တိုက္ကလာ သည္ မြနေ
္ ဝါဟာရ (တိကေလဲ) တိ = ေျမ၊ ကေလဲ = ေ႐ႊ။ ေ႐ႊေျမဟု အဓိပၸါယ္ရ
သည္။ ဘီစီ (၃၀၀) ေလာက္က အိႏယ
ၵိ ႏိုင္ငံ အေသာကမင္း အုပခ
္ ်ဳပ္ေနသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္
ေသာဏေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္ ႏွစ္ပါး ေရာက္႐ွိကာ “တိကေလဲ” ကို “သုဝဏၰဘုမ”ၼိ ဟုပါဠိလို
ဘာသာျပန္ၿပီး ေခၚဆိုခဲ့သည္။ မႏုႆဟ
ီ ႐ုပ္ ႏွင့္ အေသာကမင္းဘုရားဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ
“ဇုတ္သုတ္ဘုရား” အေထာက္အထားေၾကာင့္ ထိုမဟာေထရ္ျမတ္ ႏွစ္ပါး သုဝဏၰဘုမိၼ
တိုက္ကလာသိ႕ု တကယ္ေရာက္႐ွိခဲ့ေၾကာင္းကို ေျပာႏိုင္သည္။
www.monlibrary.com
ဘီစီ (၂) ရာစုေလာက္က ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕ ယခုျမန္မာႏိင

ု ္ငံကို တေျဖးေျဖးႏွင့္ စၿပီး ဝင္ေရာက္လာ
သည္။ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕သည္ သမိင
ု ္းသုေတသနအရ တ႐ုတ္ႏင
ုိ င
္ ံ ကြနဟ
္ င
ုိ း္ (Qinghai) ႏွင့္
ဂန္စေ
ူ ဒသမ်ား (Gansu provinces) ေနထိုင္လာခဲ့သည္ဟု သတ္မတ
ွ ထ
္ ားသည္။ ပ်ဴလူမ်ိဳး
နည္းတူ တျခားေသာ လူမ်ိဳးမ်ားလည္း တေျဖးတေျဖးႏွင့္ ဝင္ေရာက္လာၾကသည္။
ဘီစီ (၃၀၀) ေလာက္က ေသာဏေထရ္ ႏွင့္ ဥတၲရေထရ္ မွာေထရ္ႏစ

ွ ပ
္ ါး သာသနာျပဳရန္ ေ႐ႊေျမ
ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ တိုက္ကလာ ႏွင့္ အေ႐ွးေတာင္အာ႐ွတခြင္သ႕ုိ ေရာက္႐ွိခဲ့ေသာ္လည္း
တကယ့္ စာေပ ႏွင့္ သာသနာမ်ား ေရာက္႐ွိသည့္ အခ်ိနမ
္ ွာ ေအဒီ (၄) ရာစုေလာက္ ျဖစ္သည္။
ထိုအခ်ိနတ
္ ြင္ အိႏယ
ၵိ ႏိုင္ငႏ
ံ ွင့္ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး ဆက္သြယ္မႈေၾကာင့္ အိႏယ
ၵိ ယဥ္ေက်းမႈ
မ်ား ႏွင့္ ကိုးကြယ္ရာ သာသနာမ်ားအျပင္ အိႏယ
ၵိ စာေပ ႏွင့္ အိႏယ
ၵိ စာေရးစနစ္မ်ားကို
လက္ခက
ံ ာ ေအဒီ(၄)ရာစုေလာက္က မြန္တ႕ို သည္ မိမဘ
ိ ာသာစကားကို စာျဖင့္ စၿပီး ေရးသား
လာသည္။ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕လည္း ထိုေခတ္ ထိုအခ်ိန၌
္ ပင္ ပ်ဴစကားကို စာျဖင့္ စၿပီး ေရးသား
လာသည္။ ပ်ဴတိ႕ု သည္ ေအဒီ (၄၀၀) ခန္႕မွာ ပထမဦးဆုးံ ဗိႆႏိုးၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္ခ့ဲၿပီး၊
သေရေခတၲရာၿမိဳ႕ကို ေအဒီ(၅)ရာစု၌လည္းေကာင္း၊ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ကို ေအဒီ (၆)ရာစုခန္႕၌
လည္းေကာင္း အသီးသီးၿမိဳ႕ျပမ်ား တည္ေထာင္ခ့ဲၾကသည္။ ပ်ဴလူ႕အဖြဲ႕အစည္းသည္ ဒြါရဝတီမြန္
ႏွင့္ ရာမညေဒသမြန္တိ႕ု နည္းတူ ယဥ္ေက်းမႈအရ တိုးတက္ျမင့္မားၾကၿပီး ထိုလူမ်ိဳး ႏွစ္မ်ိဳးသည္
လူမ်ိဳးခ်င္ မတူေသာ္လည္း ယဥ္ေက်းမႈအရ တူညီမႈ ႐ွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ယဥ္ေက်းမႈ
တူညီမ႐
ႈ ွိသလို ဘာသာစကား ေပါင္းကူးဆက္ဆံမႈလည္း ႐ွိလာသည္။
ပ်ဴၿမိဳ႕ေတာ္ သေရေခတၲရာ၌ ေတြ႕ရသည့္ ဒဂၤါး၊ လက္စင္းရာအုတ္၊ ေျမအိုး ႏွင့္ ပါဠိစာမ်ားသည္

၎င္းတိ႕ု ႏွင့္ ပုစံတူ ယခုထိုင္းႏိင
ု ္ငံ ေ႐ွးေခတ္ဒြါရဝတီမြန္တို႕ ေနျပည္ေတာ္ႀကီး၌လည္း ေတြ႕ရ
သည္။ ထိုနည္းတူစြာ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္း ရာမညမြန္တို႕ ဌာေန၌လည္း ေတြ႕႐ွိရသည္ကို
ေထာက္႐ႈ၍လည္းေကာင္း ေနာက္ၿပီး ထိုေဒသ၏ အေခၚအေဝၚမ်ားသည္ မြနတ
္ ုိ႕ အေခၚအေဝၚ
မ်ားသာ ျဖစ္ေနသည္ကို ေထာက္႐ႈ၍လည္းေကာင္း ထိုခင
ို ္လုံေသာ သုေတသနအခ်က္အလက္
မ်ားေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္းသည္ မည္သည္႕အခ်ိနအ
္ ခါမွ် ပ်ဴၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငေ
ံ တာ္မ်ား မျဖစ္
ခဲ့ေၾကာင္းကို ေသခ်ာစြာ ေျပာႏိုငသ
္ ည္။ မြနႏ
္ ွင့္ ပ်ဴအပါအဝင္ တျခားေသာ တိုင္းရင္းသားမ်ား
(ျမန္မာတိင
ု ္းရင္းသားမွအပ) စစ္နည္းျဖင့္ တစ္ဥးီ အေပၚတစ္ဥးီ ႏွပ
ိ ္စက္ အႏိုင္ယူျခင္းကိုလည္း
မည္သည့္ အေထာက္အထားမ်ား၌ မေတြ႕ခဲ့ေပ။ မြန္တို႕ႏွင့္ အတူ ေ႐ွးေခတ္ကတည္းက
www.monlibrary.com
ႏိင
အတူေနထိုင္လာခဲ့သည့္ ဥပမာ ပိုးကရင္ (ဗဂုိးကရင္) သည္ မြနလ

္ မ
ူ ်ိဳးႏွင့္တန္းတူ စာေပ၊
ဘာသာ၊ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား မြန္စာကို အေျခခံၿပီး ထြန္းကားလာခဲ့သည္။
ေဒါက္တာလုစ္သုေတသနအရ ေက်ာက္ဆည္၌ မြနတ

္ ု႕ိ ဆည္ေျမာင္းတည္ေဆာက္ၿပီး စပါး
စိုက္ပ်ဳိးမွဳ အတတ္ပညာေၾကာင့္ သဲကႏၲာရၾကားက စပါးက်ီလိုမ်ိဳး ျဖစ္ခ့သ
ဲ ည္။ ထိုစပါးက်ီကို
ျမန္မာတိ႕ု ႏွစ္သက္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ေအဒီ (၉) ရာစုေလာက္တြင္ စစ္နည္းျဖင္႕ ရုတ္တရက္
ဝင္တုက
ိ ္ယူကာ မြန္တို႕က ထြက္ေျပးေပးခဲ႕ရသည္။ ထိုအခ်ိနမ
္ ွ စၿပီး ျမန္မာတို႕သည္ ယခုေခတ္
ု ္ငံကို စၿပီး တည္ေထာင္လာႏိုင္ခဲ႕သည္။
ေအဒီ ၄၀၃ တြင္ ဗုဒၶေဃာသမဟာေထရ္ျမတ္သည္ သီဟိုဠ္ကြၽန္းသိ႕ု ႂကြေရာက္ကာ ပိဋကတ္

သုံးပုံ အစုံကို အိႏၵိယေတာင္ပိုင္းအကၡရာျဖင့္ ကူးယူၿပီး သထုံျပည္သို႕ ယူေဆာင္လာခဲ့သည္။
ထိုအိႏၵိယေတာင္ပုင
ိ း္ အကၡရာျဖင့္ မြနစ
္ ာကို ေရးသားလာခဲ့သည္။ ပိဋကတ္သုံးပုံသည္ သထုံ၌
ေရာက္႐ွိၿပီး တျခားေသာ ေဒသမ်ားသို႕ ျပန္႕ပြားေစခဲ့သည္။ ထိုအကၡရာျဖင့္ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း
သေရေခတၲရာမွာလည္း ပါဠိဂါထာေတာ္မ်ား ေတြ႕ရသည္။ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း၌ ေတြ႕ရသည့္
ပါဠိစာပုံစံမ်ားသည္ ေအဒီ ၄၀၀ ေလာက္က ပုံစံမ်ား ျဖစ္ေသာ္လည္း ၎င္းစာသည္ ထိုအခ်ိနက
္
ေရးသည့္စာ ျဖစ္ခ်င္မွျဖစ္မည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုေ
ိ တာ့ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕သည္ စာေရးသည့္အခါ
ေ႐ွးမူမပ်က္ ဆက္လက္ထိနး္ သိမး္ ႏိင
ု ္စြမ္း႐ွိေသာ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဥပမာ ျမေစတီ
ေက်ာက္စာသည္ ေအဒီ ၁၁၁၃၌ ေရးထိုးထားေသာ္လည္း ပ်ဴအကၡရာပုံစံသည္ ေအဒီ ၄၀၀
ေခတ္က အကၡရာပုံစံျဖစ္ေနသည္။ ထိုနည္းတူစြာ ျမစ္သားၿမိဳ႕၌ ေတြ႕ရသည့္ ေက်ာက္စာ၌
လည္း မြနမ
္ ်က္ႏာွ ႏွင့္ ပ်ဴမ်က္ႏာွ တို႕သည္ အခ်ိနက
္ ာလအတူတူ (ေအဒီ ၁၂ ရာစု) ေရးထိုး
ထားေသာ္လည္း အကၡရာပုံစအ
ံ ရ ပ်ဴတို႕ ေရးသည့္ပါဠိစာသည္ ေ႐ွးမြနတ
္ ု႕ိ ေအဒီ ၄ ရာစု ႏွင့္ ၈
ရာစုက အကၡရာပုံစံႏင
ွ ့္ တူေနသည္။
ျမန္မာတိ႕ု ေက်ာက္ဆည္မာွ အေျခခ်ၿပီးေနာက္ ရာစုႏစ

ွ ္ အနည္းငယ္တြင္ ျမန္မာျပည္ အထက္
ပိင
ု ္း တစ္ခလ
ု ံးု လိုလိုကို အုပစ
္ ုးိ ႏိင
ု ္ခဲ့ၿပီး ပုဂံမာွ ေနျပည္ေတာ္ ထူေထာင္လာခဲ့သည္။ ေထရာဝါဒ
ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းမ်ားလည္း ေထရာဝါဒဗုဒၶဘာသာ မျပန္႕ပြားေသးေသာ ေဒသမ်ားသို႕
သာသနာျပဳရန္ ေရာက္႐ွိ သြားခဲ့သည္။ သထုံမွ အ႐ွငအ
္ ရဟံသည္ ပုဂံျပည္ႀကီးကို
ေရာက္သြားသည္။ ထိုအခ်ိနတ
္ ြင္ ပုဂမ
ံ ွာ အေနာ္ရထားမင္း အုပခ
္ ်ဴပ္မင္းလုပ္ေနသည္။
ျမန္မာတိ႕ု အင္းအားႀကီးထြားလာႏွင့္အမွ် အျခားေသာ စိုက္ပ်ိဳးေရးေကာင္းမြနသ
္ ည့္ ေဒသမ်ား
ျဖစ္သည့္ ရခိုင္ေဒသ၊ ပ်ဴေဒသ ႏွင့္ မြန္ေဒသမ်ားကို စစ္အင္းအားျဖင့္ တိက
ု ္ယူခ့သ
ဲ ည္။
www.monlibrary.com
ေဒသအသီးသီးမွ ရဟန္းပညာ႐ွင္ လူပညာ႐ွငမ

္ ်ား ပုဂျံ ပည္ႀကီးသိ႕ု ေရာက္သြားၿပီးျဖစ္၍ ပုဂံ
ျပည္ႀကီးလည္း ယဥ္ေက်းမႈ ႏွင့္ စာေပအႏုပညာမ်ား တဟုနထ
္ ုးိ တုိးတက္လာသည္။ ပုဂံသို႕
ေရာက္႐ွိသြားေသာ ရခိင
ု ္ျပည္မွ နာဂရီအကၡရာ၊ ပ်ဴျပည္မွ ပ်ဴအကၡရာ၊ မြန္ျပည္မွ မြနအ
္ ကၡရာ
တို႕ကို အေနာ္ရထားမင္း လက္ထက္၌ ထိုအကၡရာသုံးခုစလုံး အသုံးျပဳေနခဲ့သည္။ ထိုသးုံ ခု
အနက္ မြနအ
္ ကၡရာ ႏွင့္ မြန္စာကို ပိမ
ု ို အသုံးမ်ားၿပီး ေနာက္ဆုံး ထိုမြန္အကၡရာႏွင့္သာ ျမန္မာစာ
ကို တီထြငခ
္ ဲ့သည္။ ျမန္မာစာ ေပၚထြန္းလာၿပီးေနာက္ တျခားေသာ စာမ်ား တေျဖးေျဖးႏွင့္
ေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္။ သူတို႕စာနည္းတူ သူတို႕လူမ်ိဳးမ်ားလည္း ပုဂမ
ံ ွာ ေပ်ာက္ကြယ္သြား
သည္။ ပုဂံေဒသသိ႕ု ေရာက္သြားေသာ မြန္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးကဲသို႕ပင္ ေပ်ာက္ကြယ္သြား
ေသာ္လည္း ရာမညေဒသျမန္မာျပည္ေအာက္ပုင
ိ း္ ရွိ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးတို႕သည္ ဆက္လက္က်န္ရစ္ေနဆဲ
က်န္ရစ္ေနေသာ ရာမညေဒသ၌ မြန္လူမ်ိဳးတို႕သည္ လြတလ

္ ပ္ေသာ ဘုရင့္ႏုင
ိ င
္ ံေတာ္ ျပန္လည္
ိ ရ
္ န္ အစဥ္ၿမဲ ႀကိဳးစာလာကာ အခြင့္ေကာင္း ေပၚသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ လြတ္လပ္သည့္
မြနႏ
္ င
ို ္ငံေတာ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ႐ွငေ
္ စာပု ႏွင့္ ဓမၼေစတီမင္းလက္ထက္တြင္ မြနစ
္ ာေပ ျပန္လည္
ထြန္းလင္းေတာက္ပလာသည္။ မြနတ
္ ုိ႕သည္ မိမိတို႕ ယဥ္ေက်းမႈ အင္အားကို အခ်ိနၾ္ ကာျမင့္စြာ
ထိန္းသိမး္ ေစာင့္ေရွာက္ ႏုိင္ေသာ္လည္း စစ္အင္အားကို အခ်ိနၾ္ ကာၾကာ ထိနး္ သိမး္ ႏိင
ု ္ရန္
အားနည္းသည့္ လူမ်ိဳးျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာလက္ေအာက္သို႕ ျပန္ေရာက္သြားခဲ့ရ႐ွာ
သည္။ ေနာက္ဆံးု ခရစ္ႏစ
ွ ္ ၁၇၅၇ က ဟံသာဝတီ မြနဘ
္ ုရင့္ႏိုင္ငေ
ံ တာ္ က်ဆုံးသည့္အခ်ိနတ
္ ြင ္
မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးကိုပါ အမ်ိဳးျပဳတ္ေအာင္ သတ္ျဖတ္ခခ
ံ ရ
ဲ့ သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ မြနလ
္ ဥ
ူ ီးေရ အလြန္
နည္းပါးသြားေသာ္လည္း မကုန္းဆုးံ ႏိင
ု ္ခ့ပ
ဲ ါ။ က်န္႐ွိေနေသးေသာ မြန္လူမ်ိဳးတို႕သည္ မိမိတို႕၏
စာေပယဥ္ေက်းမွဳ တေျဖးေျဖးႏွင့္ ဝါးမ်ဳိျခင္း ခံရေသာေၾကာင္႕ ေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္။
အထူးသျဖင့္ မြနသ
္ ုံးရပ္၌ ဟံသာဝတီတုင
ိ း္ ၊ ပုသိမ္တုင
ိ း္ အကုန္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီး မုတၲမ
တိုငး္ ၌သာ မြနစ
္ ကား ဆက္ေျပာေနၾကသည္။ ဦးေအာင္ေဇယ် စစ္ဒဏ္ေၾကာင့္ ေပ်ာက္ကြယ္
သြားသည့္ မြန္ထက္ မိမက
ိ ိုယ့္ကိုျမန္မာဟု ခံယူသြားသည့္ မြနေ
္ တြက ပိုမိုမ်ားသည္။ ပေဒသရာဇ္
ေခတ္ ကုန္ဆံးု သြားၿပီး လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ေရာက္လာေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရ
ေခတ္အဆက္က္တု႕ိ က မြန္စာကို တရားဝင္ ႐ုံးသုံးဘာသာစကားအျဖစ္မွ ပိတ္ပင္ခဲ့မႈေၾကာင့္
မြနဘ
္ ာသာစကားက ေမွးမွန
ိ ္လာသည္။
ဤအေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ကြၽန္ေတာ္နည္းနည္းေျပာလိုသည္။ တေန႕ေသာ္ အစုိးရ႐ုံးတစ္ခု
ကို ေလ႕လာရန္အတြက္ ကြၽန္ေတာ္တို႕ ေရာက္သြားသည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႕ကို ႐ုတ
ံ ြင္းလွည့္လည္
www.monlibrary.com
ႏိင
႐ွငး္ ျပရန္အတြက္ ထိ႐

ု ုံးက လူႏွစ္ေယာက္ကို ေ႐ြးထားသည္။ အားလပ္အခ်ိန၌
္ ေလေကာင္း
ေလးသန္႕ရေအာင္ ဆိုၿပီး ႐ုံးအျပင္မာွ သု႕ုိ ကြ်န္ေတာ္သြာၿပီး ေလညုငး္ ခံသည္။ ေႏြးဦးအခ်ိန္
ျဖစ္ေသာ္လည္း ဒိနး္ မတ္ရာသီဥတုက ေအးတုန္းျဖစ္သည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႕ကို လွည့္လည္႐ွင္း
ျပေပးသည့္ လူႏွစ္ေယာက္အနက္ တစ္ေယာက္က ေဆးလိပ္ေသာက္ရန္အတြက္ ကြ်န္ေတာ္ရွိရာ
ေနရာသိ႕ု ထြက္လာသည္။ သူက ဒိနန
္ စ္လူမ်ဳိး လူျဖဴတစ္ေယာက္မဟုတ္ပါ။ အသားမဲသည့္
အိႏၵိယႏိုင္ငမ
ံ ွ လူႏွင္တ
့ သ
ူ ည္။ သုိ႕ေသာ္ ကြၽန္ေတာ္လို ဒိန္းမတ္ဘာသာစကားကို အသံဝၿဲ ပီး
ေျပာသည့္သူေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ဒိန္းမတ္ေတြ ေမြးစားသည့္ လူတစ္ေယာက္ျဖစ္မည္လို႕ ကြၽန္ေတာ္
ယူဆသည္။ ဘယ္ႏုင
ိ င
္ ံကေန လာသလဲလို႕ သူက ကြၽန္ေတာ့္ကို ေမးလာသည္။ ကြၽန္ေတာ္က
ု ္ငံကပါလို႕ ေျဖးေပးလိုက္တယ္။ သူ႕၏ဇစ္ျမစ္အေၾကာင္းကိုလည္း ကြၽန္ေတာ္ေမးလိုက္
တယ္။ သူက အိႏယ
ၵိ သား မဟုတ္၊ ေမြးစားသားလည္း မဟုတ္။ သီရိလကၤာက တမီးလ္
တစ္ေယာက္ ျဖစ္သည္။ သူငယ္ငယ္ကတည္းက သူ႕အေဖႏွင့္အတူ ဒိနး္ မတ္ကုိ ေရာက္လာသည့္
အေၾကာင္း ေျပာျပသည္။ ေနာက္ၿပီး အမိႏုင
ိ င
္ ံကို လြမ္းေမာတမ္းတသည့္သေဘာျဖင့္
တစ္ေယာက္ႏုင
ိ င
္ ံအေၾကာင္းကို တစ္ေယာက္က ေမးၾကသည္။ ဒါက ဒိနး္ မတ္ႏုင
ိ င
္ ံမွာ ႏိင
ု ္ငံျခား
သား အခ်င္းခ်င္း စုံေတြ႕သည့္အခါ ေမးေလ့႐ွိေသာ မိတ္ဆက္စကားလို ျဖစ္ေနသည္။
ဤမိတ္ဆက္စကားသည္ ကုိယ့္ကိုယက
္ ိုယ္ မည္သမ
ူ ည္ဝါျဖစ္ေၾကာင္းကို ေပၚလြင္ေစေသာ
အရာကို ျဖစ္ေစသည္။ ထိုေၾကာင့္ ျပင္ပကမၻာကို မထြက္သည့္သူသည္ မွန္မ႐ွိသည့္ အိမ္၌
ေနသည္သ
့ ူႏွင့္တူသည္ဟုေျပာႏိုငသ
္ ည္။ သီရိလကၤာႏိုင္င၌
ံ တမီးလ္က်ားသပုနက
္ ို အစိုးရတပ္က
ႏွမ
ိ ္ႏွင္းသည့္အေၾကာင္းကို ခံစားခ်က္႐႐
ွိ ွိႏွင့္ ကြၽန္ေတာ္ကို ေျပာျပသည္။ ကြၽန္ေတာ္က
လြတ္လပ္သည့္ တမီးလ္ျပည္နယ္ မရေသာ္လည္း တမီးလ္ေတြအတြက္ သီရိလကၤာမွာ
တမီးလ္မူႀကိဳေက်ာင္းကေန တမီးလ္တကၠသိုလ္အထိ႐ွိသည္။ ေနာက္ၿပီး တမီးလ္ဘာသာစကား
ကိုလည္း ႐ုံးသုံးဘာသာစကားအျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးထားသည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႕ မြနလ
္ မ
ူ ်ိဳးေတြဟာ
မြနစ
္ ာကို ႐ုံးသုံးဘာသာစကား ေတာင္မေျပာပါႏွင့္အုံး ေက်ာင္းမွာ မြနစ
္ ာသင္ခြင့္ မ႐ွိပါဘူးလို႕
ကြၽန္ေတာ္ ေျပာျပသည့္အခါ ဒါဆို မင္းတို႕ဘာသာစကား ေပ်ာက္ကြယ္သြားမွာေပါ့လ႕ုိ
အံ့ၾသစြာျဖင့္ သူေျပာလာသည္။ ကြၽန္ေတာ္က မြန္ဘာသာစကားက မေပ်ာက္ေသးပါဘူး။
ကြၽန္ေတာ္တို႕ ဘုနး္ ႀကီးေတြ ေႏြရာသီေရာက္သည့္အခါတိုင္း ဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္း၌ ကေလးေတြကို
မြနစ
္ ာသင္ၾကားေပးသည္။ ဒါေပမဲ့ မည္သည့္အခ်ိနထ
္ ိ ယခုလိုမ်ိဳး ဆက္ထိနး္ ႏိင
ု ္မည္ကို
ကြၽန္ေတာ္တု႕ိ မသိႏုင
ိ ပ
္ ါဟု ေျပာၿပီး ကြၽန္ေတာ္တို႕ ႐ုံးတြင္းသို႕ ျပန္ဝင္သြားသည္။
သူအံ့ၾသတာက မထူးဆန္းပါဘူး။ ေသေအာင္ သတ္ထားသည့္ ဘာသာစကားတစ္ခက
ု ယခု
အခ်ိနအ
္ ထိ မေသေသးဘဲ ဆက္လက္႐ွင္သန္ေနဆဲဆုတ
ိ ာ အင္မတန္႐ွားပါးသည့္ စြမ္းရည္
တစ္ခု ႐ွိႏင
ို ္ေၾကာင္း ဤစကားျဖင့္ ဤအခန္းကို နိဂံးု ခ်ဳပ္ပါရေစ။
www.monlibrary.com
မြန္ႏွင့္ဆိုင္ေသာ ကမၺည္းစာမ်ား
မြန္ကမၺည္းစာမ်ား ေတြ႕ရခဲ့သည့္ေနရာမ်ားႏွင့္ ၎င္းတို႕၏ ရာစုႏွစ္မ်ားျပေျမပုံ

www.monlibrary.com
ႏိင
ပရပထုံ မြန္ေက်ာက္စာ (ဝတ္ဖို ေက်ာက္စာ)
ေက်ာက္စာသည္ နခန္ပထုံတုင
ိ း္ ၊ ေမာင္ခ႐ုိင္၊ ဝတ္ဖုေ
ိ ရာင္ဘုနး္ ႀကီးေဟာင္းေနရာ (Wat Pho
Rang Temple, Mueang District, Nakhon Pathom Province) ၌ ေတြ႕ရၿပီး ယခု
ေက်ာက္စာသည္ ပရပထုံေစတီဘုရားျပတိုက္၌ ျပသထားသည္။ ေက်ာက္စာသည္ slate
ေက်ာက္အမ်ိဳးအစားျဖစ္ၿပီး ေက်ာက္စာတခ်ပ္မွ ကြဲထြက္လာေသာ ေက်ာက္တျခမ္းေပၚ၌
ႏွစ္ဘက္စလုံး ကမၺည္းထိုးထားေသာ အနံ 37.7 cm. အလ်ား 31 cm. ႐ွိေသာ ေက်ာက္စာ
တျခမ္းျဖစ္သည္။ စာအေရးအသားမ်ားကို ၾကည့္ၿပီး ေက်ာက္စာသည္ ေအဒီ (၆) ရာစုက
စာျဖစ္ေၾကာင္း သတ္မတ
ွ ထ
(က)
(၁) ဒုေ
ံ ပါဟ္စြသ္
(၂) ေမာယ္ေဒၷါဝ္
(၃) ဟာင္ကႅမ္ တိေဍယ္
(၄) (ရ္)အ ၾသင္ က်ာက္ဝဟ
ိ ာ(ရ္)
(ခ)
(၁) လံ ဥရ္ ၾသည္ -
(၂) (ေဒါ)င္ ၐါရ္ ။ အေဝါအ္
(၃) ရ္ တံျဗာဝ္ ဝိဟာ(ရ္)
www.monlibrary.com
အဓိပၸါယ္႐ွငး္ လင္းခ်က္
(က)
(၁) ဒုေ
ံ ပါဟ္စြသ္ (ဒုေ
ံ ပါဟ္ - ခုႏွစ္၊ စြသ္ - ဆယ္)့ = ခုႏွစ္ဆယ့္ (ထပွ္ေစွာ္)။
(၂) ေမာယ္ေဒၷါဝ္ (ေမာယ္ - တစ္၊ ေဒၷါဝ္ - ႐ွဥ္း) = တစ္႐ွဥ္း (မြဲေဒၛါဝ္)။ ေလာ့ဗူရီ ႏွင့္
လာအိုမြန္ေက်ာက္စာမ်ားကို ၾကည့္ၿပီး ”ေမာယ္ေဒၷါဝ္” အေ႐ွ႕မွာ ႏြား သိ႕ု မဟုတ္ ကြၽဲ ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည့္ ”ေဇႅာဝ္/ႀေပင္” ျဖည့္ထည့္လိ႕ု ရသည္။ (ေဇႅာဝ္/ႀေပင္ ေမာယ္ေဒၷါဝ္ - ႏြား/ကြၽဲ
တစ္႐ွဥ္း)။
(၃) ဟာင္ကႅမ္ (ဟာင္ - အဓိပၸါယ္မသိပါ။ ကႅမ္ - တရား) ဟာင္အခုတရား (ဟာင္ကၜမ္)။
တိေဍယ္ (တိ - ေျမ၊ ေဍယ္ - ၌/႐ွ)ိ ။ ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံ၊ လင္ဖြန္ၿမိဳ႕႐ွိ ဝတ္ကုကုတ္ဘုရားေက်ာက္စာ
(တိေဍယ္သုလုငတ
္ ာသၿပိပဗ
္ ှငၐ
္ ါရ္စြသ္ ေဍယ္ - - - ဗှငပ
္ ိစြသ္ပန္) ကို ၾကည့္ၿပီး ”တိေဍယ္”
အေနာက္မာွ ေဒသနာမည္တစ္ခုခု ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ အဓိပၸါယ္က ”(ေဒသနာမည္)၌ ႐ွိေသာ ေျမ”
ကို ဘုရား/သိ႕ု မဟုတ္ ေက်ာင္းကို လႉခဲ့သည္။
(၄) (ရ္)အ ၾသင္ က်ာက္ဝဟ

ိ ာ(ရ္) ”(ရ္အ ၾသင္” က ေသခ်ာသည့္ အဓိပၸါယ္ကို မသိပါ။ ”ၾသင္”
က ယခုေခတ္မြန္ ”ၾသင္ၐ႘” ပင္လယ္ကမ္းေျချဖစ္သည္။ သိ႕ု ေသာ္ ဤေနရာ၌ ထိုအဓိပၸါယ္
မျဖစ္ႏုင
ိ ပ
္ ါ။ ေဒသနာမည္တစ္ခုခု ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ (က်ာက္) ယခုေခတ္မြန္ (က်ာက္/က်ာ္)
ဘုရားဟု အဓိပၸါယ္႐ွိၿပီး (ဝိဟာရ္) က ပါဠိသက္ (ဝိဟာရ)ကေနလာၿပီး အဓိပၸါယ္က ဘုနး္ ႀကီး
ေက်ာင္းျဖစ္သည္။
(ခ)
(၁) လံ ဥရ္ ၾသည္ - ေသခ်ာသည့္အဓိပၸါယ္ကို မသိပါ။ ”ၾသည္” သည္ ယခုေခတ္ မြန္ ”ၾသန္” ေငြ
ႏွင့္ အဓိပၸါယ္တူ ျဖစ္သည္ဟု ယူဆသူ႐ွိသည္။ လံဥရ္ၾသရ္ ကို ”ေငြပန္းအိုး” ဟု
အဓိပၸါယ္ေဖၚထုတ္သူ႐ွိသည္။ သိ႕ု ေသာ္ မေသခ်ာပါ။
(၂) (ေဒါ)င္ ၐါရ္ ။ အေဝါအ္။ ဒါင္ ကို ေတြ႕ႏိင

ု ္ေသာ္လည္ (ေ) က ခန္႕မွန္းၿပီး ထည့္ထားသည္။
(ေဒါင္) အဓိပၸါယ္က မေသခ်ာပါ။ ၐါရ္ ယခုေခတ္မြန္ (ၐါ) ႏွစ္ခု အဓိပၸါယ္ရသည္။ အေဝါအ္
သည္ ယခုေခတ္ ”ဣေဝါအ္/ဣဝြံ” ျဖစ္ႏုင
ိ ၿ္ ပီး အဓိပၸါယ္က ”ဤသည္” ျဖစ္သည္။
(၃) ရ္ တံျဗာဝ္ ဝိဟာ(ရ္)။ ”တံ” ကို ”တှံ” အပင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ”တံ” သည္ ”အရင္” ဟု
www.monlibrary.com
ႏိင
အဓိပၸါယ္ရသည္။ ”ျဗာဝ္” က ”အုန္း(ပင္)”ျဖစ္သည္။ ”တံျဗာဝ္” အုန္းပင္။ အုန္းပ်ိဳးပင္

ိ သ
္ ည္။ ”ဝိဟာရ္” က ဘုနႀ္ ကီးေက်ာင္း။
က်ိဳကၠသာ အုတ္ခြက္စာ
၁၉၇၉ ခုႏွစ္တြင္ သထုံၿမဳိ႕ေဟာင္းဟု ယူဆေသာ က်ိဳကၠသာတူးေဖာ္ရာ၌ ေတြ႕ခဲ့ရသည့္

အုတ္ခြက္မ်ားအနက္ အုတ္ခြက္ႏစ
ွ ခ
္ ုျဖစ္သည္။ ႏွစ္ခစ
ု လုံး ပုစ
ံ တ
ံ ူ အကၡရာတူျဖစ္သည္။
စာလုံးေပါင္း ေရးထုံးႏွင့္ အကၡရာ အေရးအသားပုံစံကို ေလ့လာၿပီး ကမၺည္းစာသည္ ေအဒီ (၆)
ရာစုက စာျဖစ္ေၾကာင္း ခန္႕မွန္းထားသည္။
(၁) - - - - - - -
(၂) ဝသ႐ြ - - - -
(၃) - - - - - - ၐါရ္ က်ာက္
(၄) - - - - - - ဌ ရ ေဝါအ္
ေတြ႕ရသမွ် စာမ်ားသည္ (ၐါရ္ - ႏွစ္ခ၊ု က်ာက္ - ဘုရား၊ ေဝါအ္ - ဤကား/ဤသည္) တို႕မွ်သာ

႐ွငး္ လင္းစြာ ေတြ႕ႏိင
ု ္ၿပီး က်န္သည့္အကၡရာမ်ားသည္ မေသခ်ာပါ။ စာလုံးေပါင္း ေရးထုံးႏွင့္
အကၡရာအေရးအသားပုံစံကို ေလ့လာရာ၌ ေအဒီ (၆) ရာစုတြင္ ကမၺည္းထိုးထားေသာ
ု ္ငံ၌ ေတြ႕ရေသာ နခုံပထုံ ေခၚ ပရပထုံမြန္ေက်ာက္စာႏွင့္ တူညီေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
www.monlibrary.com
သာလဗူရီမန
ြ ္ေက်ာက္စာ
ေက်ာက္စာသည္ ထိုင္းႏိင
ု ္ငံ၊ သာလဗူရီ (Saraburi)၊ ဖရ ဖုတၴဘတ္ ခ႐ုိင္ (Phra Phutthabat
district)၊ ေခါေဝါင္႐ြာ (Tambol Khao Wong)၊ န႐ုိင္ဂအ
ူ ဝင္ ညာဘက္နရ
ံ ံေပၚ၌ ေတြ႕ရသည္။
ထုိကမၺည္းစာသည္ ေအဒီ (၆) ရာစုေလာက္က ေရးထိုးထားေသာ ကမၺည္းစာ ျဖစ္ေၾကာင္းကို
ေက်ာက္စာပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ က ခန္႕မွန္းထားသည္။
(၁) ကႅန္အႏုရာဓပုရ ေကႅာအ္ ကုကႏၵရ္ ဇန္ဇိဟ္
(၂) ရန္ေလဟ္ ေကာမႛးေဍင္ ပအုတ္ နာယသိနာဓ
(၃) ဟာႏၢးေတာယ္ ေလာပ္ေဍယ္ေဝါအ္
(၁) အႏုရာဓပုရ(ၿမိဳ႕)၏ ကလန္သည္ (သူ႕)ကေတာ္ႏင
ွ ့္အတူ ကူးလာၿပီး သီခ်င္းဆိျု ခင္း
(၂) ကျခင္း ျပည္သူအားလုံးႏွင့္အတူ နာယသိနာဓ (ေအာင္ေစေၾကာင္း)
(၃) အတူဆုေတာင္းၿပီး ဤ(ဂူ)အတြငး္ ၌ ဝင္ၾက၏။
www.monlibrary.com
ႏိင
အဓိပၸါယ္႐ွငး္ လင္းခ်က္
ကႅန္ - ကလန္၊ အုပခ
္ ်ဳပ္သူအဆင့္႐ွိေသာသူ။ ယခုေခတ္မြန္ ”ကလုတ”္ ျဖစ္သြားသည္။ သို႕ေသာ္
ယခုေခတ္မြန္ ”ကလုတ္” သည္ ”သံအမတ္” ဟု ျမန္မာအဓိပၸါယ္ရသည္။ ကႅန္ ၏ အဓိပၸါယ္
သည္ ၿမိဳ႕စာမင္း ျဖစ္သည္။
ေကႅာအ္ - ကူးသည္ (ေကၜာအ္)။ ကႏၵရ္ - ကေတာ္ (ကဒဝ္)။ ဇန္ဇိဟ္ - သီခ်င္းဆိျု ခင္း (ဒေယွ္)။
ရန္ေလဟ္ - ကျခင္း (ေလွ္)။ ေကာ - ႏွင့္ (ကု)။ မႛး - ျပည္သူ။ ပအုတ္ - ဥႆုံ၊အားလုံး
(ဖအိုတ)္ ။ ဟာႏၢး - အတူဆုိသည္ (ဟာန္ဂး)၊ ေတာယ္ - ၿပီး (တုဲ)။ ေလာပ္ - ဝင္သည္ (လုပ)္ ။
ေဍယ္ - ၌ (ဍဲ/ပႜဲ)။ ေဝါအ္ - ဤ (ဝြံ)။
ဝတ္မဟာဓါတ္ေစတီေက်ာက္စာ
ု ္ငံေတာင္ပုင
ိ း္ နခြန္စီဓမၼရာဇ္၊ ေမင္ခ႐ုိင္၊ ဝတ္မဟာဓါတ္ေစတီေတာ္ (Wat Maha That
Temple, Mueang District, Nakhon Si Thammarat Province) ၌ ေတြ႕ရသည့္ ေက်ာက္စာ
အကၡရာအေရးအသားကို ၾကည့္ၿပီး ေအဒီ (၇) ရာစုက မြန္စာျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ေျပာထား
ေသာ္လည္း အဓိပၸါယ္ေဖၚမထုတႏ
္ င
ို ္ေသးပါ။
အကၡရာျပန္။
ဘ ။ တမာယ်လၛေဂသြရး ။ (သို႕မဟုတ္) ဘ။တမာယ်လၛဨဂသၴရး။
ေလာ့ဗူရီ ဝတ္ေခါဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေက်ာက္စာ
ေက်ာက္စာသည္ ေလာ့ဗူရီ၊ ဘင္မခ

ိ ႐ုိင္ ဝတ္ေခါဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္း (Wat Khoi Temple
(unknown whereabouts this temple now) Ban Mi District, Lop Buri Province) ႐ွိ
ရပ္ေတာ္မ၏
ူ ေျခရင္းခံ ၾကာပန္း၌ ေရးထိုးထားေသာ ကမၺည္းစာ ျဖစ္သည္။
www.monlibrary.com
ရလႅ မာင္ေကာည္ ဝိညာယ္ စ်ာဂ
မာင္ သည္ ေယာကၤ်ားအတြက္ နာမည္အေ႐ွ႕၌တပ္သည့္ ေဝါဟာရတစ္ခု ျဖစ္သည္။

အလယ္ေခတ္မြန္က (မင္) (မင္ဗၜာဲ) ယခုေခတ္ (မာံ) ျဖစ္သည္။ (မင္) ကို မြနေ
္ တြ ျမန္မာလို
ေရးသည့္အခါ (မင္း) ဟု ေရးသည္။ ဥပမာ မင္းကိုႏိုင္၊ ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ စသည္ျဖစ္
ေရးသားေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ ေက်ာက္စာသည္ မင္းေကာည္ဝည
ိ ာယ္ က လႉဒါန္း
သည့္ဘုရား ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
ေအဒီ (၆) ရာစုမွ ေယဓမၼာဂါထာေတာ္မ်ား
၁၉၄၉ ခုႏစ
ွ တ
္ ြင္ ရန္ကုန္ ဗိလ
ု တ
္ ေထာင္႐ွိ က်ိဳက္ေဒးအပ္ေစတီေတာ္ ျပိဳပ်က္၍ ျပဳျပင္ရာမွ
ထာပနာတိုက္မွ ေပၚလာေသာ ေယဓမၼာဂါထာပါ႐ွိသည့္ အုတ္ခြက္ဘုရားျဖစ္သည္။
(၁) ေယဓမၼာေဟတု
(၂) ပၸဘဝါ ေတသံ
(၃) ေဟတုံ တထာဂ
(၄) ေတာ အာဟ ေတသၪၥ
(၅)ေယာနိေရာေဓာ ဧဝံ
(၆) ဝါဒီ မဟာသမ
(၇) ေဏာတိ
www.monlibrary.com
ႏိင
ု ္ငံ ပရပထုံဘုရား (Wat Phra Pathom Chedi Temple, Phra Pathom Chedi
Locality, Mueang District, Nakhon Pathom Province) ၌ တူးေဖၚရာတြင္ ေတြ႕ရသည္။
(၁) ေယဓမၼာေဟတုပၸဘဝါ
(၂) ေယသံ ေဟတုံ တထာဂေတာအာဟ
(၃) ေတသၪၥေယာ နိေရာေဓာစ
(၄) ဨဝံ ဝါဒီ မဟာသမေနာတိ ၊း
ု ္ငံ ဖစ္ပရ
ူ ီ၊ စီထစ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း (Si Thep Ancient City, Si Thep District,
Phetchabun Province) မွ ေတြ႕ရသည့္ ေယဓမၼာဂါထာ။
(၁) ေယ ဓမၼာ ေဟတုပၸ ဘဝါ
(၂) ေတသံ ေဟတုံ တထာဂေတာ
အာဟ
(၃) ေတသၪၥေယာနိေရာေဓါ စ
(၅) ဨဝံ ဝါဒီ မဟာသမေနာတိ ။
www.monlibrary.com
ု ္ငံ ပရပထုံဘုရား (Wat Phra Pathom Chedi Temple, Phra Pathom Chedi
Locality, Mueang District, Nakhon Pathom Province) ၌ စထူပါ၌ ေရးထုိးထားေသာ
ေယဓမၼာဂါထာ။
ေတသံ ေဟတုံ တထာဂေတာ အာဟ
ေတသၪၥ ေယာ နိေရာေဓါ
ေယဓမၼာဂါထာႏွင့္ မြန္စာပါသည့္ ဤစထူပါသည္ မည္သည့္ေနရာမွ ေတြ႕ရသည္ကို မသိေပ။

ယခု နခန္သဝန္၊ ဝတ္ေနာင္ကရဒြန္းဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္း (Wat Nong Kradon, Nong Kradon
Locality, Mueang District, Nakhon Sawan Province) ၌ ျပသထားသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
www.monlibrary.com
(၁) ေယဓမၼာေဟတုပၸဘဝါ ေယသံေဟတုံတထာဂေတာ အာဟေတသၪၥေယာနိေရာေဓာ

(၂) ဧဝံဝါဒီမဟာသမေနာ ေနအ္က်ာက္ပည
ု တရလအ္ ျဇပ္ ဝိဟာရ ~
ဤေနရာမ်ား၌ ”ေဝါအ္” အစား ”ေနအ္” ဟု ေတြ႕ရသည္။ ”ေနအ္”သည္ ခမာေက်ာက္စာ၌

ေတြ႕မ်ားသည္။ အဓိပၸါယ္က ”ေဝါအ္” ဤကား ႏွင့အ
္ တူတူသာျဖစ္သည္။ ”ေနအ္က်ာက္
ပုညတရၾတအ္ျဇပ္ဝိဟာရ” အဓိပၸါယ္သည္ ”ဤဘုရားကား ဇရပ္ ႏွင့္ ေက်ာင္းသခင္၏
ကုသိုလ္ေတာ္ျဖစ္သည္။”
ကြမ္းဆိပ႐
္ ြာ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ဂါထာေက်ာက္စာ
ေက်ာက္စာသည္ က်ိဳကၠသာၿမိဳ႕ေဟာင္း၏ ေျမာက္ဘက္ ၁၅ မိင

ု ခ
္ န္႕႐ွိ ကြမ္းဆိပ႐
္ ြာေတြ႕ရသည္။
စာသည္ ပါဠိဘာသာ ပဋိစသ
ၥ မုပၸါဒ္တရားစာ ျဖစ္သည္။ ၎င္း၏ အကၡရာအေရးအသားသည္
ဒြါရဝတီ၌ ေတြ႕ရသည့္ ေအဒီ (၆) ရာစု မြနအ
္ ကၡရာႏွင့္ တူညီသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
(၁) ။ ဨက သမယံ ဗုဒၶ ဘဂဝါ ဥ႐ု6ေဝလာယံ ဝိဟရတိ နဇၨာ ေန
(၂) (ရၪၨရာယ) တိေရ7 ေဗာဓိ႐ုကၡမူေလ ပထမာဘိသံဗုေဒၶါ အထေခါ ဘဂဝါ (ေဗာဓိ)
(၃) (႐ုကၡ)မူေလ သတၲာဟံ ဨကပလႅေကၤန နိသိ - ိ ဝိမတ
ု ၲိ သုခ ပဋိသံေဝဒီ အထ(ေခါ)
(၄) ဘဂဝါ - - ယာ ပထမံ ယာမံ ပဋိစၥ သမုပါဒံ အႏု (သိမပရိ -မံမ-
(၅) အဝိဇၨာပစၥယာ သံခါရာ သံခါရ ပစၥယာ ဝိညာဏံ ဝိညာဏ ပစၥေယာ နာမ႐ူပံ (နာမ႐ူပ)
(၆) ပစၥယာ သလာယတန ပစၥယာ ဖေသၝာ ဖသၝ ပစၥယာ ေဝဒနာ ေဝဒန ပစၥ
(၇) ယာ တဏ႟ာ တဏ႟ ပစၥယာ ဥပါဒါနံ ဥပါဒါန ပစၥယာ ဘေဝါ ဘဝ ပစၥယာ ဇာတိ ဇာတိ
ပစၥယာ
(၈) ဇရာ မရဏ ေသာက ပရိေဒဝ ဒုကၡ ေဒါမႏုသၝ ပါယာသာ သံဘဝႏၲိ ဨဝ ေမ တသၝ
ေကမလသၝ ဒုကၡကၡႏၶသၝ
(၉) သမုဒေယာ ေဟာတိ အဝိဇၨာယစၥဝ အေသသ ဝိေရာဂ နိေရာဓါ သံခါရ နိေရာေဓါ သံခါရ
နိေရာဓါ ဝိဉာဏ နိေရာေဓါ
(၁၀) ဝိဉာဏ နိေရာဓါ နာမ႐ူပ နိေရာေဓါ နာမ႐ူပ နိေရာဓါ သလာယတန နိေရာေဓါ
သလာယတန နိေရာဓါ ဖသၝနိတိေရာ
(၁၁) (ေဓါ ဖသၝ နိေရာဓါ ေဝဒနာ နိေရာေဓါ ေဝဒနာ နိေရာဓါ တဏ႟ နိေရာေဓါ တဏ႟ာ နိေရာဓါ
ဥပါဒါန နိေရာေဓါ ဥ
(၁၂) (ပါဒါန) နိေရာဓါ ဘဝနိေရာဓါ ဇာတိ နိေရာဓါ ဇရာ မရဏ ေသာက ပရိေဒဝ
(၁၃) ဒုကၡ ေဒါမနသၝ ဝပါယာသာနိဇႛႏၲိ ဨဝေမသၝ ေကဝလသၝ ဒုကၡကၡႏသ
ၶ ၝ (နိေရာ)ေဓါ
(၁၄) ေဟာတိ အထေခါ ဘဂဝါ ဨတမတၲံ ဝိဒိတြာ တာယံ ေဝလာယံ မံ ဥပါနံ
(၁၅) (ဥ)ပါေနသိ ယဒါဟေဝပါတု ဘဝႏၲိ ဓမၼာ အာတာပိေနာ
(၁၆) ဇ်ာယိေတာ ျဗဟၼဏသၝ အထသၝ ကံခါ(ဝပယႏၲ)ိ သဗၺာ
(၁၇) ယေတာ ပဇာနာတိ သေဟတုဓမၼႏၲိ။ း ။
(၁၈) - သုဂေတာ ဘဂဝါ - - မု - -
(၁၉) ပုရိမသမိသၝ - - - -
6
ေက်ာက္စာမွာ ဝက ႏွင့္တူသည္။
www.monlibrary.com
(၁) (ပ)ရိေဒဝ ဒုကၡေဒါမနသၝ သုပါယာသာ နိ႐ုဇၨ် (ႏၲိ ဧဝေမတသၝ ဒုကၡကၡႏသ

ၶ ၝေကဝ)
(၂) လသၝ ဒုကၡကၡႏၶသၝ နိေရာေဓါေဟာတိ အထေခါ ဘဂဝါ ဧတံ မတၲံ ဝိဒတ
ိ ြာ တာယံ ေဝလာယံ
ဣမံ ဥပါဒါနံ ဥဒါ (ေနသိ)
(၃) (ဘ)ဝႏၲိဓမၼာ အာတာပိေနာ ဇ်ာယေတာ ျဗဟၼနသၝ အထသၝ ကံခါဝပယႏၲိ (သုဓမ
ိ ၼာ)
(၄) နိေရာေဓအညာသယအန - - - - || . . . ||
ေကာ့ဂြန္းဂူေက်ာက္နံရံစာ
ေကာ့ဂြနး္ ဂူအတြင္း႐ွိ အဝင္ဝအနီး အေနာက္ဘက္ေက်ာက္နံရံ၌ ႐ွိသည္။ ၎င္းသည္ အကၡရာ
႐ွငး္ လင္းစြာ မေတြ႕ရပါ။ ေတြ႕ရသမွ်အကၡရာမ်ားကိုၾကည့္ၿပီး ေအဒီ (၆) ရာစုတြင္ ကမၺည္းထိုး
ခဲ့ေသာ အိႏၵိယေတာင္ပုင
ိ း္ ႐ွိ ပလႅဝ ႏွင့္ ကဒမၺအကၡရာအေရးအသားႏွင့္ တူသည့္ျပင္ ၎င္းေခတ္
ထိုး ခမာ (ေခၚ) ကေမၻာဒီယား ေ႐ွးေဟာင္းအကၡရာ အေရးအသားႏွင့္ ဆင္တူေနသည္ကို ေတြ႕႐ွိ
ရသည္ဟု ေဒါက္တာႏိုငပ
္ န္းလွက ဆိုသည္။ အကၡရာအေရးအသားကို ၾကည့္ၿပီး Dr. L. D.
Barnett လည္း ၎င္းစာသည္ ေအဒီ (၆) ရာစု ႏွင့္ (၇)ရာစုက စာျဖစ္ေၾကာင့္ ခန္႕မွန္းထားသည္။
(၁) (ၿꩠီ)မုႏၵသယာ (အ - ု)အၿꩠီပရသစၥရပါဒံဂါ ၿꩠီပရသစၥရပါဒံဂါ -
(၂) ဘႏၴဇ႘လေတာ ေဏာဇိဂါ ဝဒၢျိ ဇာ - ်ာက သ႘ပႏႅ႘ ဨ - ဇုပႏၵိ - ဝိတဝိ[ပ](က္)
(၃) ဨ(ယ္)ကႏၵံ [ပူဏ် စ -] ေဝါအ္ ၾသ(ရ္ ဒသ္) - - - - - -
www.monlibrary.com
ႏိင
႐ွငး္ လင္းခ်က္
“ၿꩠီပရသစၥရပါဒံ” ကို Dr. L. D. Barnett က “ၿꩠီပရေမသြရပါဒ” ဟု ဖတ္ထားသည္။ ဒါက
သီဝနတ္ဘုရားဘြ႕ဲ အမည္ ျဖစ္ႏင
ို ္ေၾကာင္း ေျပာခဲ့သည္။ သုိ႕ေသာ္ “သြ” ေနရာတြင္ “စၥ”
သိ႕ု မဟုတ္ “စြ” ေသေသခ်ာခ်ာ ေတြ႕ရသည္။ အလယ္ေၾကာင္းက -်ာက သည္ က်ာက္ ျဖစ္ႏုင
ိ ္
မလားဟု ကြၽန္ေတာ္စဥ္းစားမိသည္။ ေက်ာက္စာအကၡရာပုစ
ံ ံ ႏွင့္ ေက်ာက္ပ်က္စီးသည့္ အတြက္
ေၾကာင့္ အကၡရာျပန္ရာ မေသခ်ာသည့္ေနရာမ်ားသည္။ ေက်ာက္စာ၏ ပထမစာ ေၾကာင္း ႏွင့္
ဒုတိယစာေၾကာင္းတဝက္ေလာက္က ပါဠိ သို႕မဟုတ္ သကၠတ ဘာသာျဖစ္ၿပီး က်န္တာက မြန္
ဘာသာျဖစ္သည္။ ေသခ်ာစြာ ေတြ႕ႏိင
ု ္သည့္ ေနရာက ေအာက္ဆံးု ေၾကာင္း “ကႏၵံ” ႏွင့္ “ေဝါအ္”
ႏွစ္လုံးသာ ျဖစ္သည္။ ကႏၵံ - ျပဳလုပသ
္ ည္။ ေဝါအ္ - ဤကား/ဤသည္။ တျခားမေသခ်ာေသာ
စာလုံးမ်ားကို (ဝိပက္ - အက်ိဳး၊ ပူဏ် - ေကာင္းမႈ၊ ဨယ္ - ကြၽန္ေတာ္၊ ၾသရ္ - ေစေသာ္၊ ဒသ္
ျဖစ္သည္။ “ဝိပက္ဨယ္ ကႏၵံပဏ
ူ ် - ေဝါအ္ ၾသရ္ဒဟ္ - -” အဓိပၸါယ္က “ဤ - - - ေကာင္းမႈကို
ျပဳလုပသ
္ ည့္အက်ိဳးငွာ - - - ျဖစ္ေစသတည္း” ဟု ျဖစ္ႏုင
ိ ္သည္။
ေလာ့ဗူရီ မြန္ေက်ာက္စာ
ေက်ာက္စာသည္ ေလာ့ဗူရီၿမိဳ႕ (Mueang Lop Buri's High Shrine, Mueang District, Lop
Buri Province) ၌ ေတြ႕ရၿပီး ယခု ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕အမ်ိဳးသားျပတိုက္(The Vajirayan
Building, National Museum, Bangkok Metropolis) ၌ ျပသထားသည္။ ေက်ာက္စာသည္
႐ွစ္မ်က္ႏာွ (အ႒ဂံ) ပုစ
ံ ႐
ံ ွိသည့္ rough sandstone သဲေက်ာက္တိုင္တစ္ခု၌ ေရးထိုးထားသည္။
ေက်ာက္တိုင္သည္ ဓမၼစၾကာပုေ
ံ တာ္အတြက္ တိုငျ္ ဖစ္သည္။ ေက်ာက္စာ၏ အနံသည္ 170 cm.
႐ွိၿပီး အျမင့္သည္ 357 cm. ႐ွိသည္။ ေက်ာက္စာ၏ စာအေရးအသားမ်ားကို ၾကည့္ၿပီး
ေက်ာက္စာသည္ ေအဒီ (၈) ရာစုက စာျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ခန္႕မွန္းထားသည္။
www.monlibrary.com
(က)
(၁) ေဝါအ္ပဏ
ု ်စာပ္
(၂) ဒ်ဂၤန၊္ ဣိဒယ်၊ သ
(၃) ဃၤပထာက္၊ ကန္ဒပ
ံ ုည္
အဓိပၸါယ္႐ွင္းလင္းခ်က္
ဤေကာင္းမႈသည္ စာပ္ဒ်ဂၤန၊္ ဣိဒယ် ႏွင့္ သဃၤပထာက္တိ႕ု ၏ ျပဳလုပေ
္ သာ ကုသိုလ္ေတာ္
(ေဝါအ္ - ဤ။ ပုဏ် - ေကာင္းမႈ။ ကန္ဒံ - ျပဳလုပသ
္ ည္။ ပုည္ - ပါဠိ ပုည ကုသိုလ္)။
www.monlibrary.com
ႏိင
(ခ)
ု ် ဥပါဇ်ာယ္ (--)အ္ ဧယ္
(၂) ျပဇႛာဝႏၲ ေဍက္မန
ု ္ဇန္ တက်ာ
(၃) က္။ ဝုျဒဒါ။ သ႘လပါလ။ ႀေဂလ္
(၄) သ႘လကုမာရ။ ေညအ္၊ ကၞး။ လကၤး
(၅) ဂႅီက္က်ာက္ကႅံ။ နအ္ရာည္ ေဇႅာ
(၆) ဝ္ေမာယ္လဂၤရ
ု ္။ ေကြလေ
္ မာယ္။
(၇) ခါးစ ပုဏ် စာပ္သုမၺင္ ေဍက္မုန္
(၈) ဇုနတ
္ က်ာ္ ဝု(ဒၶ) - - ။ ဒုင္
(၉) သာသှပါလ - - - - - ေမာ
(၁၀) ယ္။ ေဇႅာဝ္ေမာယ္ (လဂုၤရ)္ ။ ေကြ
(၁၁) လ္ေမာယ္။ သဒၶါ ( ဥ - -ု - - -)
(၁ - ၆) ဤေကာင္းမႈ ဥပါဇ်ာယ္သည္ ကြၽန္ေတာ္ ျပဇႛာဝႏၲ (ပညာဝႏၲ)က ကြၽန္မ်ားကို ဘုရား
အား ကပ္လႉဒါန္းသည္။ ဝုျဒဒါ၊ သီလပါလ။ ေျဂလ္ သီလကုမာရ။ ေညအ္။ ကၞး။ လကၤး။
ဘုရားသကၤနး္ တရာ။ ဝယ္ထားေသာ ႏြားတစ္႐ွဥး္ ။ လွည္းတစ္စီး။
ဤအပိုဒ္ကို ေဒါက္တာႏိုငပ
္ န္းလွက ယခုလို ဘာသာျပန္ထားသည္။ ”ဤေကာင္းမႈကို ကြၽႏ္ပ
ု ္၏
ဥပဇၥၽာယ္ဆရာေတာ္ျဖစ္ေသာ ျပဇႛာဝႏၲ (ပညာဝႏၲ) ကိုယ္ေတာ္က (ဆင္းတုေတာ္) ျမတ္ဘုရား
အား ဝုျဒဒါ။ သီလပါလ။ ေျဂလ္။ သီလကုမာရ ႏွင့္ ေညအ္ ဟု အမည္႐ွိၾကေသာ ကြၽန္မ်ားကို
လႉဒါန္းၿပီးလွ်င္ ဆင္းတုေတာ္ျမတ္ဘုရားကိုယ္ေတာ္၌ ႐ုံရန္ ရတနာျဖင့္ မြမး္ မံထားေသာ
ဝတ္လဲေတာ္သကၤနး္ ကို အသစ္ျပဳလုပဆ
္ က္ကပ္သည့္အျပင္ လွည္းတစ္စီးႏွင့္ ႏြားတစ္႐ွဥး္ တို႕
ကိုပါ ဝယ္၍ လႉဒါန္းပါသည္။”
ဥပါဇ်ာယ္ ႏွင့္ ဧယ္ ၾကားမွာ အကၡရာသုံးလုံးခန္႕ ႐ွိသည္။ (အ္) က ေသေသခ်ာခ်ာ ေတြ႕ႏိင

ု ္ေသာ္
လည္ (အ္) အေ႐ွ႕က စာႏွစ္လံးု ခန္႕ကို မသိႏုင
ိ ခ
္ ဲ့ပါ။ တခ်ိဳ႕က (ေဝါအ္) ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္ဟု ခန္႕မွနး္
ထားသည္။ အနည္းငယ္ေတြ႕ရသည့္ေနရာမွာ (ေ) ႏွင့္ မတူသည့္အတြက္ေၾကာင့္ (ေဝါအ္) မျဖစ္
ႏိင
ု ္ပါဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆသည္။ ေဒါက္တာႏိုငပ
္ န္းလွက ”ဥပါဇ်ာယ္ဧယ္ျပဇႛာဝႏၲ (ကြၽႏ္ပ
ု ္၏
ဥပဇၥၽာယ္ ျပဇႛာဝႏၲ (ပညာဝႏၲ))” ဟု ေရးထားသည္။ ဥပဇ်ာယ္ ႏွင္ ဧယ္ ၾကားက အကၡရာ
www.monlibrary.com
မေဖၚျပထားသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ေဒါက္တာႏိုင္ပန္းလွက ျပဇႛာဝႏၲ သည္ ဥပၸဇၥၽာယ္ဆရာ

နာမည္ ျဖစ္သြားၿပီး။ ကြၽန္ေတာ့္ဘာသာျပန္ေနရာမွာ ျပဇႛာဝႏၲ သည္ အလႉ႐ွငန
္ ာမည္ ျဖစ္ၿပီး သူ
လႉခဲ့သည့္အရာမ်ားသည္ ဘုရားကိုေဝယ်ာဝစၥျပဳရန္ ဝုျဒဒါ၊ သီလပါလ၊ ေျဂလ္ သီလကုမာရတို႕
ျဖစ္ၾကသည္။ ေညအ္၊ ကၞး လကၤး တို႕သည္ လူနာမည္လား ပစၥည္းနာမည္လား မေသခ်ာပါ။
ဥပါဇ်ာယ္သည္ ဥပါဇၥၽာယ္ဆရာေတာ္ ဟု အဓိပၸါယ္မေဆာင္ဘဲ တျခားေသာအဓိပၸါယ္
ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ မုန္ဇုန္ - ယခုေခတ္မြန္ ”မဇိုန္” ကပ္လႉသည္။ ”တ” ယခုေခတ္မြန္
”ဂတ” ေ႐ွ႕ေမွာက္၌ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ”မုန္ဇုန္တက်ာက္” - ဘုရားေ႐ွ႕ေမွာက္၌
ကပ္လႉသည္။
စာေၾကာင္း (၅) ၌ ” ဂႅီက္က်ာက္ကႅံ” ဟု ကြၽန္ေတာ္အကၡရာျပန္ထားသည္။ တျခားဆရာမ်ားက

”ကု”သာ အကၡရာျပန္ထားသည္။
(၇) ခါးစ ပုဏ် စာပ္သုမၺင္ ေဍက္မုန္

(၈) ဇုနတ
္ က်ာ္ ဝု(ဒၶ) - - ။ ဒုင္
(၉) သာသှပါလ - - - - - ေမာ
(၁၀) ယ္။ ေဇႅာဝ္ေမာယ္ (လဂုၤရ)္ ။ ေကြ
(၁၁) လ္ေမာယ္။ သဒၶါ ( ဥ - -ု - - -)
(၇ - ၁၁) ဤေကာင္းမႈသည္ စာပ္သုမၺငက

္ ကြၽန္မ်ားကို ဘုရားအား ကပ္လႉဒါန္းသည္။ ဒုင္
သာသနာပါလ - - - - - တစ္ခ။ု ႏြားတစ္႐ွဥး္ ။ လွည္းတစ္စီး။ သဒၶါ - - - -။
”ခါးစ” သည္ ေသခ်ာသည့္အဓိပၸါယ္ကို မသိပါ။ သဒၵါတည္ေဆာက္ပံက
ု ို ၾကည့္ၿပီး ”ခါးစ” သည္
”ေဝါအ္” ႏွင့္ တူမည္ သိ႕ု မဟုတ္ ထိ႕ု အျပင္လည္း ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ”စာပ္” သည္ အုပ္ခ်ဳပ္သူ
လူတန္စား႐ွိေသာသူ၏ ဘြဲ႕အမည္အေ႐ွ႕၌ ထပ္ထားသည့္ အေခၚအေဝၚျဖစ္သည္။ ထိုအေခၚ
သည္ ဟံသာဝတီေခတ္၌ ”ေစာ/စဵ” ဟု ေတြ႕ရသည္။ ဥပမာ ”ေစာဗညာ/စဵဗညာ” ”႐ွင္ေစာပု”
ျဖစ္သည္။ ႐ွမး္ တိုငး္ ရင္းသားေတြက ”စပ္” ဟု ေမြးစားထားၿပီး ကရင္တိုင္းရင္းသားေတြ ႏွင့္
ထိုငး္ လူမ်ိဳးေတြက ”ေစာ” ဟု ေမြးစားထားသည္။
(ဂ)
ု ် ဇုသၼမ္ ယုျဂာဟ္
(၂) ေဍက္မုနဇ
္ ုနတ
္ က်ာက္။ သ
www.monlibrary.com
ႏိင
(၃) ဒၶါစရိတယ ေမာ[အ္]ညး။

(၄) ခါးစ္ပဏ
ု ် စာပ္ဣိႏၵ
(၅) ေဍက္မန
ု ္ဇုနတ
္ က်ာက္
(၆) ဝုဒၶရကꩡ။ လးပိအ္။ ေဇႅာ
(၇) ဝ္ပိအ္။ ပႅး[က]
(၁ - ၃) ဤေကာင္းမႈသည္ ဇုသၼမယ
္ ုျဂာဟ္က ကြၽန္ကို ဘုရားအား ကပ္လႉဒါန္းသည္။ သူ႕(ကြၽန္)
နာမည္သည္ သဒၶါစရိတယ။
(၄-၇) ဤေကာင္းမႈသည္ စာပ္ဣိႏၵက ကြၽန္ကို ဘုရားအား ကပ္လႉဒါန္းသည္။ (ကြၽန္နာမည္
သည္) ဝုဒၶရကꩡ။ လားသုံးေကာင္။ ႏြားသုံးေကာင္ - -
(ဃ)
(၁) ယုလ္ ေနာ[ဇ္] ညးသဝိဃှ - - - - -
(၂) ယ္ေဂါအ္ ပုဏ်တဿပ္သ- - - - - -
(၃) ခါးပ္ေပါအ္ ပၪၥာန- - - - -
ဤအပုဒ၌
္ ေက်ာက္ပ်က္ေနသျဖင့္ ေသခ်ာသည့္ အဓိပၸါယ္ကို ေဖၚထုတ္ႏုင
ိ ရ
္ န္ မလြယ္ကူပါ။
”ယုလ”္ ကို ယခုေခတ္မြန္ ”ယဝ္” အကယ္၍ ဟု အဓိပၸါယ္ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ”ေနာ[ဇ္]”
အစား ”ေနာအ္”က ပိျု ဖစ္ႏုင
ိ ၿ္ ပီး ယခုေခတ္မြန္ႏင
ွ ့္ ”ဏအ္” ဤသည္ ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ”ညး”
က ”သူ” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ”ဝိဃၷ” (သကၠတ)၊ ဝိဂၣ (ပါဠိ) ကို ” အႏၲရာယ္”ဟု အဓိပၸါယ္ရ
သည္။၊ သဝိဃၷ၊ အႏၲရာယ္ျပဳသူ။ ”ပၪၥန” ကို ပၪၥာနႏၲရိယကမၼ၊ (ေသသည္၏ အျခားမဲ့၌ အပါယ္
သိ႕ု က်ေစတတ္ေသာကံ)။ ေတြ႕ရသမွ် စာလုံးမ်ားကို ၾကည့္ၿပီး ဤအပုဒသ
္ ည္ က်ိနစ
္ ာေပးေသာ
အခန္း ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
္ ၾကာင္း ”ဤေကာင္းမႈကုသိုလ္ကို အႏၲရာယ္ေပးသူသည္ ပၪၥာနႏၲရိယကံ ေျမာက္
ေစေသာ္” အဓိပၸါယ္ရသည္ဟု ကြၽန္ေတာ္ယူဆသည္။ သိ႕ု ေသာ္ ဆရာေဒါက္တာႏိုင္ပန္းလွက
ယခုလို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ထားသည္။ ”အကယ္၍ မည္သူမဆို (ဤနည္းျဖင့္) ကုသိုလ္ေကာင္းမႈကို
ျပဳလုပထ
္ ားခဲ့မူကား ကြၽႏုပ
္ ္တို႕သည္ ခပ္သိမး္ ေသာ အျပစ္တုိ႕မွ လြတက
္ င္း၍ ေအာင္လံေတာ္သို႕
(နိဗၺာန္သို႕) ေရာက္ၾကပါေစကုန္သတည္း။”
ေအဒီ (၈)ရာစုက ထိုင္းႏိုင္ငံ အိဆန္ေဒသမွ အုတ္ခြက္မ်ား

www.monlibrary.com
ု ္ငံ အိဆန္ေဒသ (အေ႐ွ႕ေျမာက္ေဒသ) ကမလစိုင္းခ႐ုိင္၊ ဖဒစ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း (Fa Daet
Sung Yang Ancient City, Nong Paen Locality, Kamalasai District, Kalasin Province)
မွ ေတြ႕ရသည့္ ေအဒီ (၈) ရာစုက မြနက
္ မၺည္းစာပါသည့္ အုတ္ခြက္မ်ား ျဖစ္သည္။ ၎င္းတို႕သည္
ယခု ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕႐ွိ ဖရနခြန္ အမ်ိဳးသားျပတိုက္ (Phra Nakhon National Museum,
Bangkok Metropolis) ၌ ျပသထားသည္။
္ ြအာဒိတ်ဘုရား။ (က်ာက္ - ဘုရား၊ တလ - အ႐ွင္။)

(က်ာက္ တလအြအာဒိတ်) အ႐ွငအ
(၁) ေဝါအ္က်ာက္ပိ႑ညာယ္ (၂) အာစာယꩦဂုနဝိခ်ာတ္၊ ဤကား ပိ႑ညာယ္ဘုရား(ျဖစ္သည္)။

အာစာယꩦဂုနဝိခ်ာတ္ သည္ ရဟန္းနာမည္ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
နဒြန႐
္ ြာ အုတ္ခြက္ (Nadun, Mahasarakham)
အုတ္ခြက္သည္ ယခု ခြနေ
္ ကန္အမ်ိဳးသားျပတိုက္ (the National Museum at Khon Kaen )၌
ျပသထားသည္။
(၁) ပုည္စၾကဝတꩦ ိဇ
(၂) - - တလꩦျဝးသြ
(၃) ယာဂ
႐ွငး္ လင္းခ်က္။
”ပုည”္ - ေကာင္းမႈကုသိုလ္။ ” စၾကဝတꩦ ိဇ” - အမည္ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။ ”တလꩦ” - အ႐ွင။္
ကုသန္ထရာဇ္အုတ္ခြက္ (Ku Santharat)

ကုသန္ထရာဇ္႐ြာ၊ နဒြန္ခ႐ုိင္၊ မဟာသရခမ္တိုင္း ((Ku Santharat, Na Dun District, Maha
Sarakham province) ၌ ေတြ႕ရၿပီး ယခု ေမာင္ခ႐ုိင(္ Mueang) တလတ္႐ြာ၊ ဝါတ္မဟာခ်ိဳင္း
ေက်ာင္း၌ ႐ွိသည္။
(၁) က်ာ္ဝဒ
ု ၶပည
ု ေက်ာ
(၂) - - - ဨယ္ ေကာ အာ - - -
(၃) ေယာ ဨယ္ - - က - - -
www.monlibrary.com
နန္းသီလာေက်ာင္းအုတ္ခြက္ႏွစ္ခု
နန္းသီလာဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္း၊ ဟိုင္းဟင္႐ြာ၊ ခ်ဳံဖယ္ခ႐ုိင္၊ ခြနခ
္ င္၌ ေတြ႕ရၿပီး နဒြန္၌
သိမး္ ထားသည္။
(၁) ေနအ္ေဝါအ္ပဏ
ု ် (၂) ကံျမေတင္ေဖႜ က (၃) ေရာမ္ ေအာရ္ သၠဳံဒ (၄) သ္ ဇာတိသဿရ္။
ယခုေခတ္မြန္။
ဏအ္ဝြံ ကုသလ
ို ္ ကံျမေတင္ေဖႜကေရာမ္။ ၾသဝ္သက္ကတုႝဒွ္ ဇာတိသဿဝ။္
ျမန္မာျပန္။
ဤကား ကံျမေတင္ေဖႜကေရာမ္၏ ေကာင္းမႈကုသလ
ုိ ျ္ ဖစ္သည္။ နိမ့သ
္ ည့္အမ်ိဳးဇာတိ
မျဖစ္ေစေသာ္။
သၠဳံဒသ္ - ”ကုဒသ္” အဓိပၸါယ္က ျဖစ္သည္။ ”သ” သည္ ယခုေခတ္မြန္ ”သက္” အဓိပၸါယ္က

”မ႐ွ”ိ ”မျဖစ္”။ ”သၠဳံဒသ္” ”မျဖစ္”။
(၈) ရာစုက ထိုင္းႏိင

ု ္ငံ အိဆန္ေဒသမွ သိမ္တိုင္စာမ်ား
www.monlibrary.com
ႏိင
ခ်ိဳင္ယဖြန္ (Chaiyaphun) ဘန္ကုတေ

္ ငါင္ (Ban
Kut Ngong) ႐ြာ သိမတ
္ ုင
ိ ေ
္ က်ာက္စာ ေနာက္
သိမတ
္ ုင
ိ တ
္ စ္ခက
ု ဝိဓူရပ႑ိတဇာတ္ေတာ္အ႐ုပ္
ပါ႐ွိသည္။ စာႏွစ္ေၾကာင္း႐ွိသည္။ ၎င္းကို
အနည္းငယ္သာ ဖတ္လ႕ို ရသည္။ က်န္ သိမတ
္ ုင
ိ ္
(၁၆) တိုင၌
္ စာ ႏွင့္ အ႐ုပမ
္ ်ား မေတြ႕ရပါ။
(Bauer, 1991, 60)
(၁) အေဝါပုည္ [အာစာရယ် - - ] ေဝါအ္ - -
(၂) ေဒဝအတ္ ေဝါအ္တာဝ္ေၾကာဝ္ - - - - - - -
(၁) ဤကား အာစာရယ် ေကာင္းမႈျဖစ္သည္။ - - ဤ - - - (၂) အားလုံးေသာ ေဒဝနတ္
မ်ားသည္ အေနာက္၌ေနေတာ္မူပါ - - - ။
အဓိပၸါယ္က ဤသည္ အာစာရယ်၏ ေကာင္းမႈျဖစ္သည္။ နတ္အေပါင္းတို႕ ေစာင့္ေ႐ွာက္ေတာ္

မူပါ။ (ေဒဝအတ္ - အားလုံးေသာေဒဝတာ။ တာဝ္ - ေနထိုငသ
္ ည္ ယခုေခတ္မြန္ ”တဵ”။ ေၾကာဝ္
- အေနာက္၌ ယခုေခတ္မြန္ ”ႀကဵ”။)
ဘန္ဖိုင္ဟင္ (ခြန္ေခန္) သိမ္တိုင္ေက်ာက္စာ Ban Fai Hin Site (Khon Kaen)
ေက်ာက္စာသည္ ခြနေ
္ ခန္တိုင္း (Khon Kaen)၊ ခ်မ္ပခ
ဲ ႐ုိင္ (Chumphae)၊ ဝင္ဟင္လတ္
(Wang Hin Lat)၊ ဝတ္နန္သီလာေက်ာင္း (Wat Non Sila) ၌ ေတြ႕ရသည္။ ထိုေက်ာင္း႐ွိ
ေ႐ွးေဟာင္းသိမတ
္ ုင
ိ ္ (၈) တိုင္ အနက္ (၄) တိုငသ
္ ည္ ကမၺည္းစာ ႐ွိသည္။ သိ႕ု ေသာ္ (၂)တိုငမ
္ ွ
www.monlibrary.com
စာမ်ားသည္ လုံးဝပ်က္စီးေနသျဖင့္ ဖတ္႐ႈ၍ မရပါ။ တစ္တိုင္က စာငါးေၾကာင္း ပါ႐ွိသည္။

ေနာက္တစ္တုင
ိ က
္ ေက်ာက္ကြဲေနၿပီး ျပန္စပ္ထားသည္။
(၁) အေဝါေဝါအ္ပည
ု ္ မာင္ဒရ္နာမ္ ေကာအ္နးပု
(၂) သ္ေရာဝ္။ ေကာအ္မာင္ဒရင္။ ေကာအ္မာင္သု
(၃) ဗာဟု။ ေကာအ္မာင္ေျမင္။ ေဝါအ္ပည
ု ္
(၄) အုတ္ဂရလုင္။ အာစ္ကန္တာပ္တက်ာ(က္)
(၅) ဗုဒၶအာယ်ꩦေမယႀတိယ်[ဒသ္]က်ာက္။
ဤကား ေယာက်ၤား ႏွင့္ မိန္းမ နာမ္၊ ႏွင့္ နးပုသ္
ရာဝ္၊ မင္းဒရင္၊ မင္းသုဗာဟု၊ မင္းေျမင္တို႕
ကုသိုလ္ျဖစ္၏။ ထိုကုသိုလ္အားလုံး၏ (အက်ိဳး
ငွာ) အရိယ်ေမေတၲယ်ဘုရား ဘုရားျဖစ္သည့္
အခါ၌ ဘုရားေ႐ွ႕ေမွာက္၌ (လူ)ျဖစ္ေစေသာ္။
www.monlibrary.com
ႏိင
(၁) ေဝါအ္တၼအ္ပုည္ နးမဟာ
(၂) ယုတျဒင္ဂန။
(၃) ေကာအ္ ကု႐ုင္။ ေကာအ္ (ဥ)ပ
(၄) ဇ်ာယ္ျဝဟၼ။
(၅) ေကာအ္ မာင္ - ဝ္ ။
(၆) ဝိပါက္တၼအ္ေဝါ (အ္ ၾသ ရ္ )
(၇) န ဂုေလာ - - - -
(၈) (က်ာက္)
ဤေက်ာက္၏ကုသလ
ို ႐
္ ွငသ
္ ည္ နးမဟာယုတျဒင္ဂန၊ ႏွင့္ ကုရင္၊ ဥပဇ်ာယ္ျဗဟၼ၊ မင္း -ဝ္(တို႕
ျဖစ္ၾကသည္။) ေက်ာက္၏ကုသလ
ို အ
္ က်ိဳးငွာ - - - - ဘုရား - - ရေစသတည္း။
ဘန္ေနာင္ဖိုင႐
္ ြာမွ သိမ္တိုင္ကမၺည္းစာ
ေက်ာက္စာသည္ အစ ႏွင့္ အဆုံးေနရာ၌ ကြဲေနသည္။ သို႕ေသာ္ ဘန္ဖုင

ိ ဟ
္ င္(ခြနေ
္ ခန္)သိမတ
္ ိင
ု ္
ေက်ာက္စာႏွင့္ အဓိပၸါယ္ဆင္တူမႈ ႐ွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ဘန္ဖုင
ိ ဟ
္ င္ေက်ာက္စာကို အတုယူၿပီး
မေတြ႕သည့္ေနရာကို ယူဆၿပီး ျဖည့္ထားသည္။
(၁) (ေဝါအ္) ပုည္ဇိဝပ

္ ါလ္ - -
(၂) (ေကာအ္) မာင္ဗှး။ ေကာအ္ အာယ်ꩦ (။ ေဝါအ္ပည
ု )္
(၃) (အာစ္)ဂရ္လုင္ ကန္တာပ္ တက်ာ(က္ဗုဒ)ၶ
(၄) (အာယ်ꩦေမယ)ႀတိယ ။
ဤကား ဇိဝပ
္ ါလ္ ႏွင့္ မင္းဗှး၊ အာယ်တို႕ကုသလ
ို ျ္ ဖစ္၏။ ထိုကုသိုလ္၏ (အက်ိဳးငွာ) အရိယ်
ေမေတၲယ်ဘုရား ဘုရားျဖစ္သည့္အခါ၌ ဘုရားေ႐ွ႕ေမွာက္၌ (လူ)ျဖစ္ေစေသာ္။
www.monlibrary.com
ဥဒြန္သိမ္တိုင္ေက်ာက္စာ (Udorn, Ban Don Kaew, Kumphawapi district)
(၁) အေဝါအ္ပည
ု ္ (ဓမၼꩦ
(၂) ေတဿာတ္အေဝါအ္ ဇဿးဗ ဨယ္
(၃) - - - - - - - - -
(၄) ယ္ ကးေနာမ္ က - အ္ က်ာက္ - - -
(၅) း ဗဨယ္ေယဿာအ္ ဨယ္ မ -
(၆) ယꩦ်ေယဿာအ္ ဨယ္ ေတဿာတ္ -
အကၡရာပ်က္မ်ားသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ထိေရာက္သည့္ အဓိပၸါယ္ကို မသိႏိုင္ပါ။
ဝတ္ဖိုခ်ိဳင္ေက်ာင္းသိမ္တိုင္စာ Wat Pho Chai Semaram, Nong Paen, Kamalasai,

Kalasin)
ပုဏ်ျပဂတကႏၼဳန္ကသၼဳင္ က်ာက္စဂ
www.monlibrary.com
ႏိင
႐ွငလ
္ င္းခ်က္
“ကႏၼဳန္” သည္ ယခုေခတ္မြန္ “ကဿိန”္ အုပခ
္ ်ဳပ္သည္ ဟု အဓိပၸါယ္ျဖစ္ႏုင
ိ ၿ္ ပီး “သၼဳင္” သည္
ယခုေခတ္မြန္ “သဿိင”္ ဘုရင္ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ ေဝါဟာရ ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
ဘန္ဖန္နာ႐ြာသိမ္တိုင္စာ
စကြန္နခြန္ (Sakon Nakhon Province) စဝန္ေဍင္ဒင္ခ႐ုိင္ (Sawang Daen Din District)
ဘန္ဖန္နာ႐ြာ (Ban Phanna) ၌ ေတြ႕႐ွိၿပီး ယခုဘန္ခ်ိဳင္အမ်ိဳးသားျပတိုက္၌ (Ban Chiang
National Museum, Udon Thani Province) ျပသထားသည္။
(၁) မိပ္သုယꩦ်ဇာတိ ဒက္ရိဟ္ႏြါဝ္ ေဝါအ္ ရိဟ္ဝဟ
ိ ာရ (၂) ဂိလင
အဓိပၸါယ္႐ွငး္ လင္းခ်က္။
မိစ္ - ယခုေခတ္မြန္ “မိက္” ျဖစ္လိုသည္။ သုယꩦ်ဇာတိ - ျမင့္ျမတ္သည့္အမ်ိဳးအႏြယ္။ ဒက္ -
တည္ေဆာက္သည္။ ရိဟ္ႏြါဝ္ - တိက်သည့္အဓိပၸါယ္မသိ၊ အကၡရာျပန္မာွ းေကာင္းမွားႏိုင္သည္။
ေဝါအ္ - ဤ။ ဒိဟ္ - တိက်အဓိပၸါယ္မသိ။ ဝိဟာရ - ဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္း။
စာ၏အဓိပၸါယ္က “ျမင့္ျမတ္သည့္အမ်ိဳးႏြယ္ ျဖစ္လို႕ငွာ ဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္း (သို႕မဟုတ္)
ဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္းအတြက္ အရာတစ္ခခ
ု ုကို တည္ေဆာက္လႉဒါန္းခဲ့သည္။”
www.monlibrary.com
လာအိုႏိုင္ငံ ဘန္တလတ္ မြန္ေက်ာက္စာ
ေက်ာက္စာသည္ လာအိုႏိုင္ငံ ဗီယင္က်င္းၿမိဳ႕ေတာ္မွ

ေျမာက္ဘက္ ကီလိုမီတာ (၆) ခန္႕ ဘန္တလတ္႐ြာ၌
ေတြ႕ရၿပီး ယခု ဗီယင္က်င္း၊ ျမဘုရားျပတိုက္ (Haw
Phra Kaeo Museum) ၌ ျပသထားသည္။
ေက်ာက္စာသည္ အကၡရာ အေရးအသားမ်ားကို
ၾကည့္ၿပီး ေက်ာက္စာသည္ ေအဒီ ( ၈) ရာစုက မြန္
စာျဖစ္ေၾကာင္းကို ပညာ႐ွငတ
္ ု႕ိ က သတ္မွတ္ထား
သည္။
ု ်
(၂) ၾတလဝဏၰ
(၃) ဇိနတ
္ က်ာက္
(၄) ေကာအ္ ဗိ(ဟာ)
(၅) ရ္ ႀေပင္ေမာယ္
(၆) လာင္ဂရ္ ေဇႅာ
(၇) ဝ္ေမာယ္လာင္ဂ(ရ္)
(၈) ေဝါအ္ေဍက္ မာ
(၉) င္ဇုအ္ ဣေမာအ္
(၁၀) - - တႏွာ)ပဗေမာယ္
(၁၁) ရိဂၢါဝိတိယ မာင္
(၁၂) (ေ - ာ ယေနာဝ္ ဇ)
(၁၃) ေမာယ္ (ေဍး)အ
(၁၄) ဗါလ။
www.monlibrary.com
ႏိင
ဤကား အ႐ွငဝ
္ ဏၰက ဘုရားႏွင့္ေက်ာင္း(အတြက္) ကပ္လႉထားေသာ ကုသိုလ္ျဖစ္သည္။
ကြၽဲတစ္႐ွဥ္း၊ ႏြားတစ္႐ွဥး္ ။ ဤကား (ကပ္လႉထားေသာ)ကြၽန္မ်ားျဖစ္သည္။ မင္းဇုအ္ မည္၏။
တႏွာပဗတစ္ေယာက္။ ရိဂၢါဝိတယ မင္း ေ-ာ ယေနာဝ္ဇ တစ္ေယာက္ ေဍးအဗာလ။
႐ွင္းလင္းခ်က္။
ေဝါအ္ပဏ
ု ် - ဤေကာင္းမႈ။ ၾတလ - အ႐ွင၊္ ယခုေခတ္မြန္ “တလ”။ ဝဏၰ - အမည္။ ဇိန္ -
ကပ္လႉသည္ ယခုေခတ္မြန္ “ဇိုန”္ ။ တ - ေ႐ွ႕ေမွာက္(၌) ယခုေခတ္မြန္ “ဂတ”။ က်ာက္ - ဘုရား။
ေကာအ္ - ႏွင့္၊ ယခုေခတ္မြန္ “သကအ္ (သိ႕ု မဟုတ္) ေကုာံ”၊ ပညာ႐ွငတ
္ ခ်ိဳ႕က “ေကာအ္ဗဟ
ိ ာရ္”
ကို ေက်ာင္းနာမည္ျဖစ္သည့္ “ဘာကအ္” အဓိပၸါယ္က “ကုန္းေက်ာင္း” ဟု ဘာသာျပန္ထား
သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ သို႕ေသာ္ ထိုငး္ ႏိင
ု ္ငံအိဆန္ ေက်ာက္စာမ်ားကို ၾကည့္ၿပီး “ေကာအ္”သည္
“ႏွင့္” ဟု အဓိပၸါယ္က ပိုမိုမွနက
္ န္သည္။ ဗိဟာရ္ - ဘုနး္ ႀကီးေက်ာင္း။ ႀေပင္ေမာယ္လာင္ဂရ္ -
ကြၽဲတစ္႐ွဥ္း။ ေဇႅာဝ္ေမာယ္လာင္ဂရ္ - ႏြားတစ္႐ွဥး္ ။ ေဍက္ - ကြၽန္ ယခုေခတ္မြန္ “ဍိက္”။
က်န္ေတြက လူအမည္နာမမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ေနရာတြင္ အကၡရာ သိပ္မေတြ႕ရပါ။
နာဂေသနဘုရားမွ အုတ္ခြက္
ရန္ကုနၿ္ မိဳ႕ တံတားကေလးအနီး႐ွိ နာဂေသနဘုရား၌ ေျမာက္ဘက္႐ွိ နံရံမွ ေတြ႕ရသည့္

အုတ္ခြက္စာ ျဖစ္သည္။ အကၡရာအေရးအသားကို ၾကည့္ၿပီး ဦးဗိလ
ု ေ
္ ကက ေအဒီ ၁၀ ရာစုက
အုတ္ခြက္ ျဖစ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ထားသည္။ စာ၏ ပထမေလးေၾကာင္းက ပါဠိဘာသာျဖစ္ၿပီး
ေအာက္ဆံးု ေၾကာင္းမွာ မြန္ဘာသာ “ေထရ္ ဗိလာဟ္” ရဟန္းနာမည္ျဖစ္ႏုင
ိ သ
္ ည္။
www.monlibrary.com
ၾတာပ္ေက်ာက္စာ
(1) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² sir· wr· q·G· nirgÞ nes›w· ˆqu˜

(2) ² ² ² ² ² (qbÔd>n· DmMd>n·) ˆzin<˜ti qbÔrq· DmMreq< zin<ti
(3) (qbÔrtÃ zin<ti t$H<kÉ) êy<˜ qbÔdukÉ·zin<ti.. ..
W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W
(4) ˆ..|æJ.. a<dik<elr˜ ² ² ² ² ² ² ltiepH qbÔqip[k<(en)tu ² ²
(5) ² ² (mkut) ² ² ² ² ² ² »qWr r<ˆz a˜eByˆmh<˜r<z(ed)
(6) (w>tiedw bhUv<n q<gr gun gmÚir }qitit[) DmNDˆr˜DenqWr˜qkl tmH<
(7) (wieqhj e]tyjel<kDmM) ² ² ² ² aenk (z<tim)u tÐim (ku)lˆw·˜q eˆd˜
(8) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ˆDi˜k<ˆr˜ D ênqWr˜ qkl tmH<
(9) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² tW<BˆtÐ˜(\p<)qÐi(n×¡ieq<n) ˆttiy˜
(10) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² (pUajmcjem)yj mˆcjmaj\gcj˜
(11) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² (mpiy<mjsi sM)ˆsj qumj]qrjmaj˜ (ek)
(12) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² (vjtuyj k†·em<)yj ˆmãj (qpunje;)
(13) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²ˆnj˜m(aj) ² ˆrj majqajsUrjnajekM<)wj ²
(14) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² (e)l<kjzuaj(kqjmurjlkj maj)qkj(s)
(15) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² (drjlwj majhimuquDniwqj) ezN<kj (bu·)
(16) ² ² ² ² ² ² ² ² ² (qmhjqA<rjf>rj) ² ² ² (p\p)w· ² ² ² ew>aj
(17) ² ² ² ² ² ² ² ² ² kjˆgu˜l<ˆvjj majqiaj˜ ˆs<)ˆrj kuajv,hjgumjel<˜
(18) ˆcj˜ ² ² ² ² ² ˆmãj ² ² ² (q\×cjqbÔen<)rj majêfA<rj˜ tuˆnj˜
(19) ² ² ² ² (\p<) ² ² ˆStj˜ (e;hjdqj qkjkuajet<ajq]knj)majpi
(20) ² ² ² ² (majfnjkulj) ² ² ² ² ² (majpÐitjx)ˆp>yj˜(majk,)
(21) ² ² ² ² ² (elajpuajmiqjmd)ˆqj˜(maj)ˆgurj˜(eg>cj)maj
(22) ² ² ² ² ² cj(qcj)ˆmaj˜(eq<hj) ² ˆpj]t<pjem<yj msWajlwj) ˆqunjrcj˜maj(p)
(23) ² ² (cjl) ² ² êzyj)² ² ² (majqaj) ² ² (e;yj)lWJ(rjtuyjelhjVu)mjqMcjkÎ
(24) (mjr,)hjpi (e;yj)ˆmaj˜(pdqjkM<cj) ² ² (dupjkupj) ² ²(dqjp:yj;’)ˆcjk’† vjd†’cjdumj˜
(25) ˆpcjmaj˜(t<wjqaj) ² ² ² ² (eByjmajk,q¸<nj) ² ² ² (q[)ajbu(aj)
(26) ² ² ² hj(maj _i yj) ² ² ² ˆmh<˜ ² ² ² ² ˆlWaje]k<mj˜ (zaj)ˆb˜ ²
(27) aj(m)ajpaj ² ² ² ² ˆD·˜m·m ² ² ² (er<wje\s<wj) ² ² (t<wjqA<cjeh)cj baj
(28) ² ² ² ² ² ² (munhj) ² ² ² ² ² hj(v,hj)majk,hj(eTrje)q†<(rj)
(29) ² wj ² ² ² ˆ;’cj˜ ² ² ² (y)cj ² ² ² ² (]qrjeshjpuajc>ajqumje;)yjtu(nj)
www.monlibrary.com
ႏိင
(30) (e;yjsA<cj) ² ² (majl<cjRumjb<cj) ² ² ² ² (majpajsu)nj niljrajkiljkumj

(31) ² ² ² (rcjlrjr naj)guajl<vjbiaj(s<rjtuyj) ² ² ² (eRMcjkumjducjkumjn<) _
(32)(yj)²²yj(Rumj)l<yjluhicj(n)aj(rtj)²(q·)²(puajmqjpuajm)qjˆqu˜\×cj ˆd>njtiaj˜(q)
(33) (cj qBcjsu)njêl˜,hj (maje)ˆt½hj˜(m\bqjwaj) ² ²(ma<rpj) ˆq]t’aj maj\b’˜_
(34) (ajtitjy)qj(majdqj)ˆpvj˜(ep†>ljmajekÐ<tjtumjekmjpuajkpjrpjervjek:<pjq)_
(35)(]t’ajqajzicj)²²(m)âj˜(ttj)qu\×cjˆmajrcj˜(epÐ<)cjˆmukjmajyukj˜(zajtucjbNqjk:<cj
(36)(q†<)cj(titjtu)cj(ek)mj(epÐ>cj/U)lj(m)aj(pUrj)trj(e/>cj)ezN<kjmajtu(lje/>)kjsu·(
mj/u)yjsicj
(37) (wU)rj(l<cjk<)cj (majdW>njkumjm<cj\p)ajku(nj)eq<rj (maj)epA<rjnaj_(eqW<cj)kuaj
(turj)puaj(m)_
(38) (tj)tuaj/hj\p<ktj(p)aj(sum)tje;yj(el<kj)mh<znjgumjel<cj]qrj(Rumjc>aj)
(39) (eRW<)cj(aBi\p<yj)t(ajlek[kjmajkut)r<zn<mr<ˆz< Dir<zprem˜qWrj
ˆ»qWrj˜ r<z(aeBy)ˆmh<r<˜_
(40) zêdw>˜tiedw(bhUv<n)q<grˆgmÚirj˜}qi(yj)ˆnit¸[DmMÅDr˜DenqWrqkl
(t<ö<yjwieq,hj)
(41) ê]tyj˜ el<kDˆmM˜(]t<pjtiel<kj ti)ˆlaj˜(ep>yj) ² ² ² (n<mez)ˆyj
pu˜(ajer)ˆyj˜ a<rj(ku×Ðaj)
(42) ˆpaj»˜em<ajˆ]t<pj du˜tiˆy·˜pi rinjˆ;’kj kuaj/>rjel,hj˜ paj»em<aj(]t<)
(43) ˆpj˜ ttiy·piaj ˆrinj;’kj kuaj˜piêl,hj(kuel<kj)ˆquãj k,hj(zuljBu·)mj
êt<˜kjˆB·˜mjêk†<˜
(44) âj˜eg>)aj kuajeqA<rj(]t<)kj pajˆ»em<aj]t<pj.. w ..˜
ew>aja,(RMsjv),hjˆRW˜qj.. ..
- - - - စိရံ ဝရံ သံဃံ နိရဂၤ နေစၥဝ[ံ သု] – (၁) - - - - (သဗၺဒါနံ ဓမၼဒါနံ) [ဇိနာ]တိ သဗၺရသံ
ဓမၼရေသာ ဇိနာတိ (၂) (သဗၺရတႎ ဓမၼရတႎ ဇိနာတိ တဏွာကၡ)[ေယာ] သဗၺဒက
ု ၡံဇိနာတိ။ ။ (၃)
ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝ ဝဝ
(၁) ။ၿꩠီ။ အာဒိကာေလရ - - - - လတိေပွ သဗၺသိပ်ကာ(ေန) တု - - (၂) - - (မကုတ) - - -
ဣသြရရာ[ဇ အ]ေဘယ[မဟာ]ရာဇ (ေဒ) (၃) (ဝါတိေဒဝဗဟူညာန သာဂရဂုနဂမၻိရႀသီဒတ
ိ ်)
ဓမၼဓ[ရ]ဓ[ေနသြရ]သကလတမွာ (၄) (ဝိေသဟ္ ေၾတယ္ ေလာကဓမၼ) - - -
အေနက(ဇာတိမ)ု တၲိမ(ကု)လ[ဝံ]သေ[ဒ](၅) - - - - - [ဓိ]ကာ[ရာ သုရိယ]သ (စႁႏၵ)သ
ယ[ထာ]သိ - (၆) - - - - - တြာဘ[တၲ](ျပာ)သၲိ(နႏၵေ
ိ သာန)[တတိယ](၇) - - - - - - အေစာင့္
www.monlibrary.com
ေစာင့္ေ႐ွာက္သည္ သိ႐ွိသည္ (၈) - - - - - အစဥ္ကာလ စစ္ေဆးေစသည္။ (၉) - - - - -

တရာ့တေယာက္တိ႕ု က ပုန္ကန္ေသာ - - (၁၀) ကမၺလာျဖင့္ ေရးလတၲံ ႕ - - (၁၁) - - - - -
ေျခာက္ေသြ႕ေသာေလာက ၿငီးေငြ႕ မ႐ွိ - (၁၂) - - - - ပိတ္ထားၿပီး သုဓနိဝသ မည္ေသာ
(ပုဏၰား)ႀကီး (၁၃) - - - - - ညီမ်ွ မႈ႐ွိေသာအက်င့္တရားကို ေစာင့္ၾကည့္လတၲံ ႕။ - - - ဤ - - -
((၁၄) - - - - သစၥာစကားျဖင့္ လူအေပါင္းတို႕အား - - - - (၁၅) - - - - - အလုံးစုံေသာ
အမႈကိစၥမ်ားကို တိုက္တြန္းေစလတၲ႕ံ (၁၆) - - - - - အေပါင္းအေဖၚျဖစ္ေသာ - - - - (၁၇) - - -
- စီစဥ္ေပး၏။ - - - ဥပါယ္တမည္ ထုတ၍
္ - - - - (၁၈) - - - - ရဲရင့္ျခင္းျဖစ္ေသာ စိတ္ - - - -
(၁၉) - - - - - ေျဖၾကားေပးေသာ ၾတာပ္တစ္ေယာက္ထား၏။ အမႈကိစၥ - - - (၂၀) - - - - -
ႀကိဳးစားသည့္အေနျဖင့္ - - - - (၂၁) - - တန္တိုင္းလုပ္ရာ၌ ႏိုင္ငသ
ံ ုံးႏိင
ု ္ငံ - - - အႀကီးအကဲ - -
- ၿမိဳ႕တြင္း၌ ျဖစ္၍ - - - - (၂၂) ေနေသာ - - - ေဘးမ႐ွိေသာအရပ္ - - - - (၂၃) - - - - မဟာ -
- - -လဝဂြၽမ္းဇာဝါ (၂၄) ခရီးကဲ့သို႕ - - - အျခား၌ လွ်င္ေနသည္ - (၂၅) - - - - ေျပာသည္ - - -
- ေ႐ႊ ေငြမ႐ွိေသာ သူမ်ား (၂၆) - - - ၿမိဳ႕ - - - ယင္း - - - - ဆင္းေစသည္ အျပင္အတြင္း (၂၇) -
- - အျခား၌ - - - ကူညီ - - - ျပဳလုပေ
္ သာ - - - - (၂၈) - - - - - စီစဥ္ထား၏။ သစၥာစကားျဖင့္
- - - အစဥ္အတိင
ု ္းခံယူ၍ (၂၉) ရတနာမ်ားျဖင့္ ေမြ႕ေလ်ာ္ - - - - သံဃာ့ေျမလႉေသာ အမႈကိစၥကို
ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာစြာ (၃၀) သဘင္ - - - - - - - - ရန္သူတိ႕ု ကို သြားဖမ္းစီးေသာ
ေက်ာ္ေစာအသံမ်ားျဖစ္ေသာ - - - - (၃၁) ရန္သ႔ူ ဦးေခါင္းကို ဖမ္း၍ စီစဥ္ထားေသာ?? (၃၂)
အမႈကိစၥကို ျဖတ္ေသာ မ်က္ႏာွ ကို အထက္သို႕ ေမာ့ေသာ လွံတံကို အထက္သို႕ ေျမွာက္ေသာ
(၃၃) ?? ဆုပက
္ ိုင္ေသာ - - - - ???? (၃၄) ျပတန္တိုင္းတို႕မွ တက္ေသာ -- - - မီးတိုငျ္ ဖင့္ (၃၅)
ထင္႐ွားစြာျပ၍ ေလာက၌ အသိမတ
ွ ျ္ ပဳေစ လူေပါင္းတို႕ (၃၆) အမိန႕္ ေတာ္ ၾကားနားေစေသာ္
ဘုရားသခင္ မကုတရာဇနာမ ရာဇာဓိရာဇ ပရေမသြရ္ ဣသြရ္ရာဇ အေဘယ မဟာရာ (၃၇) ဇ
ေဒဝါတိေဒဝ ဗဟူညာန သာဂရဂမၻိရ္ႀသိယ္ နိတၴၽဓမၼဓရဓေန သြရသကလတာ ဢာယ္ဝိေသသ
(၃၈) ႀတဲ ေလာကဓမၼၾတာပ္တိေလာက ဘုရင္းမင္းျမတ္(ငါးတို႕သခင္) - - -
ျမတ္ေသာအမည္သည္ (၃၈) ၾတာပ္ဆုေ
ိ သာအမည္ကို ခံယူေစ၏။ ႏွစ္ႀကိမေ
္ ျမာက္
ၾတာပ္ဟူေသာအမည္ ခံယူေစ၏။ (၄၀) သုံးၾကိမေ
္ ျမာက္ ေလာက၌ - - - - စည္းႀကီးတီး၍
(၄၁) - - ၾတာပ္ဟူေသာအမည္ ခံယူေစေသာ္။ ဤကား လက္နက္ကိုင္သူ ဆုိ၏။
www.monlibrary.com
ႏိင
ပိ႑ိတ္ေက်ာက္စာ
1. ² ² ² ² ² ² k ² ² ² ² ² t ² p> ² ² ² ² ²
2. ² ² ² ² ² ² ² \b ² ² ² ² ² (tQ awQ) ² ² ²
3. ² ² ² ² ² ² ˆz<ñ<mi ² ² ² ² ² DmMÅ ² ² ² ²
i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i
1. ² ² â<di˜k<elr ² ˆn<˜m puer qbÔÅqik<l tiepÔqbÅÔ qi ˆp[k<˜
2. ² ² el<kmkˆt˜r<z<n<m r<z<Dir<z edw>tied ˆw p˜
3. ˆrem˜qWrˆ»˜qWr r<zˆn<m<˜y mh<r<zbhUv<n q<g ˆr˜
4. gungmÚr˜ }qiˆni˜t[ DmMÅDr DenqWr qklt<mH<wieqyjê˜]t
5. ˆyj˜ el<DmMÅ.. nem<qbÔbud¯>n· t$HkÞer< mh<wiêr< emDkÞ˜
6. êr< mh<y˜eq< qrnkÞer< el<khiet< dipkÞ er<zuˆti×¯˜
7. êr<˜ek<@êv<˜ zinp>em<ekÉ< mgÞel< puriq<qeB< qumen< qum
8. nˆDier< er˜wet< rtiwˆd¯˜en< eq<Biet<gUn qmPê×ì< aen<˜m
9. dQi z×uˆtÐem<˜ pduem< el<k pêzZ<˜et< ˆn<red>˜ wˆr˜q<r ˆTi pdu˜
10. muˆtÐ˜er< qtÐq<er< quemD> agàpugàel< quˆz<et<˜qbÔel<kêgà>˜
11. ˆpi˜ydQi nr<qeB< a#dQJ k<ˆRuñiek< DmMdQJ tem< ˆ×ued> qid¯˜
12. êt¸< a˜em<el<ek tiêQ<˜s wrdd·wer< fueQ<ˆs˜ wrêd> bued¯>˜
13. ˆwipQi˜s aˆ×u˜pem< qiKi qbÔhiet< qtH<êwQBU quKd>y˜
14. êk<˜ kkuqeˆ×¯<˜ qt¸w>eh< ek<n<gmen< ˆrnVZeh<˜
15. ˆk˜Qep> qiˆriqmP˜e×N< êg>˜tem< ˆq<k[˜ pugÞ êw> ¿êt˜
16. ˆq˜evs q·bud¯> aenkqtÐ ek<ˆ!iey<˜ ² ² ² m ² eq ² ² ²
17. ² buˆd¯>n·˜ ² mjlˆrj˜ puˆmj˜eryj maj}tiaj (lajmaj)e\phj ên<rj˜ ² ²
18. ² ² ² m<×uqj »ˆqi˜ \p<kjbuajl,hj q(tj) âutjs˜qj lýimj(skj) ² ²
19. ² ² ² ² m<rj majen<mjkuaj}tizqj k,qj(dqj) mermj ² ² ² ²
20. ² ² ² qjt†qj\baj|miaj ² ² ² yj ² ² ² ² }tiêlÅyj˜(si) ² ²
21. ² ² tuajegtjDmMÅskj ² ² ² ² yrj ² ² ² aj ² ² ² ²
22. ² ² (s<)rj ymk\p<tih<rjqW<rj ² ² ² (laj) ² ² ² m ² ² ²
23. ² ² ² (qukjnirjbÔ<nj) ² ² ² ² }ti(aj)elyj ² ² ² li ² ² ²
24. ² ² ² (}qi’wj). k†ajmaj ² ² ² ² (pajeb<yjeRWcj) ² ² ² nj ² ²
25. ² ² ² (qutÐ×Ð) ² ² ² gnj ² ² ² ² em<yjdqj ² ² ² ² ² ²
26. ² ajet ² ² ² ² ² (fumj)tiaj ² ² ² ² (}tielÅyjdqj) ² ² ²
27. ² ² }tiajelÅyj gu(ni)y mh<k ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²
www.monlibrary.com
28. ² ² ² h< ² ² ² li ² ² ² ² ² }tiâjelÅyj˜(pnjdqj) ² ² ² ²

29. ² (lkj) ¿(yj) ² ² yjaj ² ² ² ² ˆqautj˜ ² ² ² ² ²
30. k†mj ² mj ² ² lj (qpj) ² ² ² ² ² (paj) ² ² ² ² ² ²
31. ² ² ² mj ² ² ² ² êw>ãj ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²
32. ˆr<z<Dir<z˜ (prem)ˆqWr˜(»)qWr r<(z r<z<Dir<z)êdw>ti edw˜(b)
33. (hU) v<(nq<grgmÚr) ˆ}qinit[˜ (DmMÅ DrDenqWr)ˆqkl t<mH<wi˜
(eqyje]t)
34. (yj) el<k(DmMÅ) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²
35. ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²
36. aj (en)mi ² ² ² ² ² ² ² en<rj ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²
37. ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²
38. ² ² mj ² ² ² ² ² ² q ² ² ² ² kj ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²
39. aj ² (en<rj) ² ² (el,hj) paj (»)ajem<ajˆ}tiajelÅyj˜ ² ² ²
i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i
1. (..|æJ..) a<dik<êl˜ ² ² ² ² ˆpuer˜. qbÔÅ k<ltiêpP˜qbÔqi ² ² ² ²
2. ² ² ² ˆr<z<n<m˜ ² ² ² ² ˆpre˜mqWr »ˆqWr r<˜z< ² ² ² ² ²
3. ² ² ² ² ² ² ² ˆgmÚir}qinit[˜DmMÅDr Den ˆqW˜rˆqkl˜ ² ² ² ²
4. ² ² ² ² ² ² ² ² (qu]kt<y) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²
5. ² ² ² ² pev<ti ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²
6. ² ² ² (s\×¡) ² ² ² ² yqkRun< ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²
7. ² ² ² ² ² ² ² ˆp˜@itj(gkÞ<tlkumj) ² ² ² ² ² ² ² ² ² ²
8. ² ² ² ² ² ² ² ² njl ² hj (k†<) ek†cj ² ² ² ² ²
9. ² ² ² cj ² ² ² ² ² qpj ² ² ² ² kj ² ² ² ²
10. ² ² ² ² ² ² ² ² ² hqÞ\p< ² q ² ² ² ² ² ² ²
11. ² ² ² ² ² ² ² ² ² (eku<ajkWnj) ² ² ² ² ² ² ² ²
12. ² lm(aj) ² ² ² ² ² ² el<kjmh<znj (gumjel<cj) ² ² ²
13. ² ² ² ² ² ajbu ² ² ² ² ² hjk ² ² ² ² ² ² ²
14. ² ² tj(sMhj) ² lmH<yj e;,hj rpj qunjtitjwJ ² ² ² ² ² ² ² ² ²
15. ² ² ² qj p(nj) ² ² ² ² (en<rj)k<ljn<re(d>)hjmh<\bhM ² ² ² ²
16. ² ² ² ² (majen<mj ² aj) etWqj ² ² }tilajwiˆDU˜(r) ² ² ² ²
17. Trj(]qvj anj) ² ² ² ² ² rj]tilajewq×Ðrj(tu)njlrjk[<kj ² ² ²
18. ² ² ² ² (el<nja<) ² ² ² ² ² p@itjgumjlUmj]qrj ² ² ajku ² ² ²
19. (autjel<kj mh<znjgumj)el<cj ]qrjRumjec>aj ˆqMicjãˆBi˜\p<yj ² k[< ² ²
www.monlibrary.com
ႏိင
20. ² ² ² ² r<z<Dir<z ² ² ² »qWr r<zâe˜Byj mh<r<edw>tiedw ²

21. ² ² ² }qiˆni˜t[ DmMÅ Dr DenqWr qklˆt<˜mH< wieqyje]tyjel<kDmMÅ
22. ² ² ² ² (?)hj ˆn<meDyj puajeryj a<rjku×Ðaj paj»˜ em<aj ² ²
23. dutiy·pi rinj;’kj kuaj/>rjel,hj p»em<aj p@itj ttiy·pi rinj;’kjkupi
24. êl,hj p»em<aj p@itj˜ ² ² ² z ² mj êt<kj˜f·mjek†<aj (ew>aj)ku ²
25. ² ² ² ² kj ² ² ajêr<wj˜eˆg>˜,hj paj»em<aj p@itj ´´ ´´ (´´)
(၁၇) - ဗုဒၶါနံ - - ျမတ္ေသာ - - ထက္ ျမတ္ေသာအ႐ွင္ - - - (၁၈) စႀကၤာဠာတေသာင္း၌

႐ွိကုန္ေသာ သတၲဝါအေပါင္းတို႕အား ကယ္တင္ေသာ - - -(၁၉) တန္ခုးိ အႏုေဘာ္႐ွိေသာ - - -
(၂၀) - - - - - - - -အ႐ွင္ - - - ဓမၼစက္ကို လည္ေစသည္ - - - - - (၂၂) - - - - ယမကာဋိဟာရ
- - - (၂၃) နိဗၺာန္ခ်မ္းသာ - - - - အ႐ွင္ - - - - (၂၄) - - - အစဥ္ျပဳ၍ - - - - (၂၅) - - - -
သုတၲႏၲ - - - - တစ္ချု ဖစ္ေသာ - - - - (၂၆) - - - - ေျမႀကီး - - - - - အ႐ွငသ
္ ည္ ျဖစ္ေသာ - -
(၂၇) - - အ႐ွင္ဂုနိယ မဟာက - - - - (၂၈) - - - - အ႐ွင္သခင္ ေလးရပ္မ်က္ႏာွ - - - - (--)
(၃၂) ရာဇာဓိရာဇ ပရေမသြရဣသြရ ရာဇရာဇာဓိရာဇ ေဒဝါတိ ေဒဝ
ဗဟူ ညာနသာဂရဂမၻရ ႀသိနတ
ိ ် ဓမၼဓရဓေနသြရ သကလ တာမွာဝိေသယ္ေၾတယ္ (၃၄)
ေလာကမၼ - - - - (- -) (၃၉) ေနာက္တဖန္ အ႐ွငသ
္ ခင္ အမည္ခ၏
ံ ----
Oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo
(၁၂) - - - - - - - လူအေပါင္းတို႕ - - - - (၁၂) အလမၺယ္သည္ ဖမ္း၏ - - - - - (၁၅) ကာလမွ

- - - နာရဒ မဟာျဗဟၼာ - - - - (၁၆) - - - - ႐ွိေသာ - - - (၁၇) - - - - ေဟာ၏။ - - -
အ႐ွင္ဝိဓူရ - - - (၁၇) ေ႐ႊေငြ - - - အ႐ွငေ
္ ဝသႏၲရာကား ဖုရားေဟာထား၏ - - - (၁၈) - - - -
ပ႑ိတ္တိ႕ု သည္ - - - (၁၉) - - - အလုံးစုံေသာ ေလာက လူအေပါင္းတို႕အား
ဘုရင္၏အမိန႕္ ေတာ္ကို ၾကားနားေစေသာ္ - - - - (၂၀) - - - - ရာဇာဓိရာဇ - - - ဣသြရ
ရာဇအေဘယ္ မဟာရာေဒဝါတိေဒဝ - - (၂၁) - - - ႀသိနတ
ိ ်ဓမၼဓရ ဓေနသြရ သကလတာမွာ
ဝိေသယ္ေၾတယ္ေလာကဓမၼ - - (၂၂) - - - - မည္ေသာ ေနာင္၌ အမည္ခ၏
ံ ။ - - - (၂၃)
ႏွစ္ႀကိမေ
္ ျမာက္လည္း ပ႑ိတ္အမည္ ခံ၏။ သုံးႀကိမေ
္ ျမာက္လည္း ပ႑ိတ္အမည္ ခံ၏။ - - - -
ဤစည္ႀကီးကို တီး၍ - - - - (၂၅) ဤကဲ့သ႕ို ပ႑ိတ္အမည္ခ၏
ံ ။။။။
www.monlibrary.com
သထုံကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာ
(၁) - - - - -
(၂) ယ - - - လသဗၺ - - - -
(၃) - - - ပေမာအန - - -
(၄) - - - - ေဗာဓိ - - ကလ - - -
(၅) - - - နေယာ ေသ - - - - -
(၆) - - - - - - -
(၇) ႁႏၵာ ေဒသနံ သဗၺ - - - - - -
(၈) - - - ဒြါဒေသ အဌဓမၼ - - - -
(၉) ဟာသရ သမယ - - - -
(၁၀) ျစိသတ ငါမွ - - - - -
(၁၁) (ေနာတ္သုႁႏၵင္ ဗဒၶသိမေ
္ ဝါအ္ဒသ္ -
(၁၂) (ကုနေ
္ တာအ္) ေဒသ - သအ္လိမ္ - -
(၁၃) ေဝါအ္ကုအ္ - - ကာလ္က - - -
(၁၄) သြသ္ဨယ္ ကုမေ
္ ဝလ္ ဂုံမ္ဤ - - -
(၁၅) သ္ဨယ္ ဂုံမ္ဤ လၛိမ္ မအ္(ဨယ္ပအ္) -
(၁၇) ပါသ္ ဗိဆာယ္မ်ဳန္(ကႅမ္) - - -
(၁၈) (ပအ္ကုမ)္ သုနရ
္ င္ဗဒၶသိမေ
္ ဝါ
(၁၉) အ္ - - စ္ဖါရ္ဍဳက္ပ(ိ ည္ကုအ္) - -
(၂၀) (မ္)ကာလ္ေဝါအ္
တိအ္ဂုံမ္ဤရ္မအ္(ပအ္)
(၂၁) ဥပုဟ္လးဟ္ (သိႏးၵိ ဟ္ဂမ
ံ ္)
(၁၀) ျစိသတ ငါမွ - - - - - (၁၁) ဤဗဒၶသိမ၏
္ အမႈကိစၥ - - ျဖစ္ေသာ - - (၁၂) - - - ေဒသ - -
- ပ်က္စီး - - (၁၃) ဤ - - အား - - ကာလ - - - (၁၄) ငါ၏?သည္လည္း - - ရဟန္း - - -
(၁၅) ငါ - - ရဟန္းတေထာင္ ငါ လုပ္ေသာ (၁၆) - - - - သုံးေထာင္ ပ႑ိတ္တရာ - - - (၁၇) -
- - - ငါးရာ - - - - - (၁၈) ဤဗဒၶသိမ္ အမႈကိစၥကို လုပ္၏(၁၉) - - - ျပည့္စုံ - - (၂၀)
ဤကာလ၌ အ႐ွငရ
္ ဟန္းတို႕သည္ (၂၁) ဥပုသ္ျပဳၾက၏။ ယုံမာွ းမ႐ွိလင့္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ေကာ့ဂြန္းဂူ မတ္ရပ္ဆင္းတုသကၤန္ေဘးေက်ာက္စာ
(၁) ႐ုပ္က်ာ(က္)
(၂) ေဝါအ္ ဨယ္ (ဂှ)
(၃) က်ာက္မုး(ဟ္)
(၄) တး မအ္(ေဒဿါင္ေပႜ)
(၅) ယ္ ဍဳင္ ဒုအ္ေဝါ(ပ္)
(၆) မအ္ပူစ္ စႅ(တ္ ႐ု)
(၇) ပ္ က်ာက္ၾတ
(၈) ယ္ေဝါအ္ (ကု)
(၉) အ္တိအ္ က်ာ(က္)
(၁၀) ေတဿာအ္မအ္(တာ)
(၁၁) ဝ္ေပႜယ္ဒု(အ္)
(၁၂) (ေ)ဝါပ္လး(ဟ္)
(၁၃) မအ္တာဝ္ေပႜ)
(၁၄) ယ္ရာသ္လး
(၁၅) ဟ္ ဨယ္ကု
(၁၆) အ္ တြသ္ ဨ
(၁၇) ယ္ေစာမ္
(၁၈) မအ္ပူစ္
(၁၉) (ေ)သၟာရ္အစာ
(၂၀) ရ္ စၟာင္မ
(၂၁) အ္ပူစ္
(၂၂) က်ာက္
(၂၃) ေတဿာအ္။
၁။ ဤဘုရား႐ုပတ
္ ေ
ု တာ္ကို ဒုအ္ေဝါပ္ၿမိဳ႕၌ေနေသာ မုတၲမ(မူးတး)မိဖရ
ု ားျဖစ္သူ ကြၽႏ္ပ
ု ္သည္
ထုလပ
ု ္၏။ (၆) ဒုအ္ေဝါပ္ၿမိဳ႕၌လည္းေကာင္း နယ္၌လည္းေကာင္း ႐ွိေသာ ေျမျဖင့္ လုပ္ေသာ
ဘုရား႐ုပ္ ေက်ာက္ဆစ္ဘုရား(တို႕သည္) ကြၽႏုပ
္ ္ ႏွင့္ ကြၽႏု္ပ္၏တပည့္တို႕သည္သာလွ်င္ ထုလပ
ု ္
၏။ (၁၉) အျခားေသာ ဆရာတို႕အား ေက်ာက္ဘုရားကို ထုလပ
ု ္ေစ၏။
www.monlibrary.com
မွတ္ခ်က္။ ေစာမ္ ကို ႏိုင္ပန္းလွက စြမ္းရည္ ဟု ဘာသာျပန္ထားၿပီး၊ ေသၟာရ္ ကို ေစသတည္း

ဟု ဘာသာျပန္ထားသည္။
ေကာ့ဂြန္းဂူ႐ွိ ဟိႏၵဴဘုရား မြန္စာ
ေဝါအ္ဗႆ
ိ ႏူ - - - - ဒေမာင္ - - - - ေဝါအ္မစႅတ္
ေဝါအ္ဗႆ
ိ ႏူ - ဤဗိႆႏိုး။ ဒေမာင္ - ေနသည္။
စႅတ္ - ထုထြင္းသည္။
ကြၽန္းေတာ္ကြၽန္း ဘုရားပ်က္မွ အုတ္ျပားစာ

(၁) ။ ေဝါအ္လၟတက
္ ုန္သင္နာယ္ မ႐ုံ
(၂) မ္တေလꩦစာရ္ေဍးဟ္ ေဍဟ္မစ
ု ဒ
္
(၃) ဒသ္ က်ာက္ ဝိပါက္႐ုံမ္ေဝါအ္။
(၄) ဇန္ပုနက
္ ုအꩥေမၺာအ္ အꩥအ္ဗာအ္
(၅) လၟတ္ ဝ ဝ ဝ ။
(၁-၃)ဤကား အားလုံးေသာ သူ႕ဆရာသခင္အား ကူညီေသာ တပည့္သားရဟန္းသံဃာတို႕သည္
ဤကူညီသည့္အက်ိဳးငွာ သူတိ႕ု ဘုရားျဖစ္လိုၾက၏။(၄-၅) အမိ အဖအားလုံးတို႕အားလည္း
အမွ်ေပးေဝၾက၏။
www.monlibrary.com
ႏိင
ေက်ာက္ဆည္ေက်ာက္စာ
(၁) ။ ဝ ။ ေဝါအ္ဨယ္မဟာေထရ္ - -
(၂) ေလာင္ ကာလ္ဨယ္တႅဳင္ေဒဿာင္ဟ(န္)
(၃) ေကႅာက္သေယာင္ေဝါအ္ ဨ[ယ္]
(၄) မုနသ္မဟာေထရ္ဗက
ုံ ာမ္ ဨယ္မု
(၅) နသ္သဿိင္ေဂါဟ္။ မဨယ္[ေျစာ]င္
(၆) ဗဒၶသိမေ
္ ဝါအ္ တိနလ
္ [ူ ယ္]ျဇ(အ္)
(၇) ကုဨယ္ မေကႅာည္ (ကုေက်က္)
(၈) ေဝါအ္ ပိၫၨင္မဟာ(ေဒ)ဝ္(၊ ဢေဍ)
(၉) ဟ္၊ ေဢာအ္ေဍဟ္၊ လြ[အ္ ေ]ဍဟ္၊ - -
(၁၀) ေဢာအ္ ငေလြာယ္၊ (ယဝါင္ ေကာန္)
(၁၁) ငၿမိက္၊ ငဂန္ဒါ၊ ေဂါ (ဟ္ ဒ)ဨ
(၁၂) ယ္ စုတ္[ေ]ကလ္၊ [ကုေ]က်က္ (ဨယ္)
(၁၃) မေကႅာည္ တိလူယ္ ျဇ[အ္]ကု[အ္]ဨ
(၁၄) ယ္ တိဗꩤအ္ မဟာဒါန္ ၇ ဗှင္ (ကရ္)
(၁၅) မေကာန္သေဢင္ဒေလင္ ေက
(၁၆) လ္ ကုဨယ္ေ[ဂါဟ္စိ ဨယ္ ေ]
(၁၇) ကလ္ ကုေက်က္ကုမ္ ရာသိ
(၁၈) ပိန
ု ္ေဂါ[ဟ္]ေ[ဇ]န္ပဇ
ူ ာ[ဝ္] - မ
(၁၉) [ေ]က[လ္] - [စရိ]တ္ ကုသ[ကလ]
(၂၀) [သတြဂု]ံ လိုငဒ
္ ။ဝ။
(၂၁) - - - က တ- - - - - သ
(၂၂) - - - - - - ဂ - - - - - - - န
www.monlibrary.com
(၁) ဤကား ငါမဟာေထရ္ - - ေလာင္သည္ ဤေကႅာက္သေယာက္(ေက်ာက္ဆည္)တြင္

လာသီတင္းသုံးေနေသာ ကာလ၌ (၄) ပုဂံမဟာေထရ္ကို ငါသတိရ၏။ ထိုမင္းကုိ(လည္း)
ငါသတိရ၏။ (၅) ဤဗဒၶသမ
ိ ္ကို ငါတည္ေဆာက္၏။ ငါ့ခႏၶာကိုယ္ပမာဏ႐ွိေသာ
ဘုရားဆင္းတုေတာ္ကို ငါျပဳလုပ္ေတာ္မ၏
ူ ။ (၈) ပိၫၨင္မဟာေဒဝ္၊ သူ၏အဘ၊ သူ၏အေမ၊
သူ၏အဖိုး?၊ ငေလြာယ္၏အေမ၊ ငၿမိက္၏သား ယဝါင္၊ ငဂန္ဒါ တို႕ကို ငါလႉ လိုက္၏။ (၁၂)
ငါတည္သည့္ဘုရားအတြက္ တိလယ
ူ ္ျဇအ္ ႏွင့္ ငါသည္ ဒေလင္သံဗ်င္၏သား ငါ့အား
ေပးလႉထားေသာ မဟာဒါန လယ္ေျမ ၇ ပါယ္ကို ငါဘုရားအား ေပးလႉ၏။ (၁၇)
ထိုကုသိုလ္အေပါင္းတို႕ကို သတၲဝါအေပါင္းတို႕အား အမွ်ေပးေဝပူေဇာ္ပါ၏။
အဓိပၸါယ္႐ွင္းျပခ်က္။
ပိၫၨင္မဟာ(ေဒ)ဝ္ - ပိၫၨင္ ကို တဆင့္ဆရာေတြက ဦးပၪၨင္း ဟု အဓိပၸါယ္ျပန္သည္။ ကြၽန္ေတာ့္
အျမင္အရ အဆင့္အတန္း သို႕မဟုတ္ နာမည္အေ႐ွ႕မွာ ေရးေလ့႐ွိသည့္ ဝိေသသနတစ္ခုခု
ိ ေ
ရာသိပုိန္ - ရာသိ၊ (အစုအပုံ) ပါဠိေဝါဟာရျဖစ္သည္။ ပိန

ု ္ (ပုည)၊ ပါဠိသက္ မြန္ေဝါဟာရ။
ရာသိပုန
ိ ္ ကုသလ
ို အ
္ ေပါင္း။
ျမစ္သားေက်ာက္စာ မြန္မ်က္ႏွာ
ေက်ာက္စာသည္ ျမစ္သားၿမိဳ႕ ေပေတာေက်ာင္းတိုက္၌ ေတြ႕ရသည္။ ေက်ာက္စာသည္ ဗျဇာ
ဘရဏေဒဝမင္းက သူ၏ ေကာင္းမႈေတာ္ကို ပါဠိ၊ မြန၊္ ပ်ဴ သုံးဘာသာျဖင့္ ေရးထုိးထားသည္။
ေက်ာက္စာသည္ သုံးပိင
ု ္းက်ိဳး ေက်ာက္စာ ျဖစ္ၿပီး မြနစ
္ ာမ်က္ႏွာဖက္တြင္ သုံးပုတ
ံ စ္ပံခ
ု န္႕မွာ
ပါဠိဘာသာျဖစ္ၿပီး ပ်ဴစာမ်က္ႏာွ ဖက္မာွ မူ သုံးပုႏ
ံ ွစ္ပံုခန္႕မွာ ပါဠိဘာသာ ျဖစ္ေနသည္။
ေက်ာက္စာသည္ မြနေ
္ က်ာက္စာပညာ႐ွင္ ဆရာႏိုင္ဘ႐ွငက
္ ိုယ္တုင
ိ ္ သြားေလ့လာထားၿပီး
ဖေယာင္းစကၠဴျဖင့္ ကူးယူကာ ယခုေခတ္ မြနျ္ မန္မာအကၡရာျပန္ၿပီး ျမန္မာဘာသာျပန္
ထားသည္။ ဆရာႀကီးထံမွ ရ႐ွိေသာ ဓါတ္ပံ၊ု အကၡရာျပန္၊ ျမန္မာျပန္တို႕ကို အေျခခံၿပီး
ကြၽန္ေတာ္၏ယူဆခ်က္မ်ားျဖင့္ ျပန္လည္ ေလ့လာၿပီး ေရးသားထားသည္။ ဆရာ့အျမင္ႏင
ွ ့္
မတူညီသည့္အခ်က္မ်ားကို ေအာက္မာွ ေဖၚျပထားသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
(၁) - - - - - - - - ( - ိ ပါလပပဝ - ု) - - - - - -
(၂) - - - - (ႏၷသယိယကဝါကတ) - - - - - - - -
(၃) - - (သဟပယကဝဂၢါ ေ- ါ - ဇာ - ိ - ည) - -
(၄) - - - (ဝ - -ဂၢိစယကဥကၡာဏ ပ - ိ က) - - - -
www.monlibrary.com
(၅) - - - (ဝိၸာသာစ ဇနာစ သုဂၢတၲိတာ ေတ - - - - - -

(၆) ။ ဗုဒၶဓမၼာႆေတေဇန အရိယ သဃံ - - - - - -
(၇) ပၸကာ။ ဗျဇာဘရဏေဒဝႆ (ဣ - -) - - - - - -
(၈) - - - - ခိပၸ ေမဝသဝိဇၨၽကု။ ဝ ။ တုလꩦေ[ပါယ္]- - - -
(၉) - - - - (ေပါကာမ္) မအုတ္ကု (ဒကဂဓမ န - ) - - -
(၁၀) ႐ုေကႜာရ္ မႅစသ
္ ာေဂါးဟ္ မုန္ တုလꩦေ[ပါယ္]- - - - -
(၁၁) - - - (မ) လိည္ဗ[ႅ းဟ္] တုလꩦေပါယ္ဗစ
ိ ာရ္ - - - -
(၁၂)တိ ေတယ္ က်[ာ]က္ထရ္ၐါရ္ က်[ာက္ေၾသည္ၐါရ္]- - - - - - - -
(၁၃) တုယ္ ေဒဝတာဝ္ [မႏုသ္] ဂုမ္လုင္ - - - - - - - - -
(၁၄) - - တုလꩦေပါယ္ (မ်ိလ္) အဘိ[ျပာ]ယ္ - - - - ဍ - ယ - -
(၁၅) ပ္ ဒုသ
ံ စ္ အုတ္ဍိက္ကႅန္ ဂုမ္[လုင]္ - - - ကႅံ- - - -
(၁၆) - - တိရ္ေတယ္ ကုက်ာက္ထရ္ၐါရ္ က်ာက္ႀ[ေသည္] - - - - (ထာ) - - -
(၁၇) - - ညးဟ္ ဒုင္ေကတ္ တုလꩦေပါယ္ေကလ္လၟိတ္ ေ[ဍယ္ကာလ္ သကရာဇစှာမ္ ပ]
(၁၈) န္ကႅံပန္စသ္ေမာယ္8။ အသိနသမၞစရ
ၧ ္။ - - - - - - - - - - - - - - - -
(၁၉) (ရ္ -ရာဝ)နကၡၽၾတ၊ ရိဒၶိ ေဇာဂ။ သိမိ - - - - - - - - - - - - - - - - -
(၂၀) ဨယ္ တိေတယ္ကု က်ာယ္ထရ္ၐါရ္ [က်ာက္ေၾသည္ၐါရ္]- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
(၂၁) တုယ္။ တုလꩦေပါယ္ဗသ
ု စ္[ဗႅးဟ္]- - - - - - - - - - - - - - - - - -
(၂၂) - - - - န္ ဨယ္ကုႏ႐
ၵံ ုပက
္ ်ာက္ဒန
ု ္လ[ူ ယ္ ဇိကဨ
ု ယ္] - - - - - - - - [သိျႏင္ဨယ္ ၾသရ္]
(၂၃) ေဂါအ္ ဒသ္က်ာက္ ေရာဝ္ေဂါ[းဟ္ တုလꩦေပါယ္ရာဓနာမိစဒ
္ အ္] - - - - - - -
(၂၄) - - - - - - - ေကတ္တုနတ
္ ယ
ု ္ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - [ဥ]
(၂၅) ေပကၡာပန္ေဝါအ္ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
(၂၆) ပႅိတ္။ (အုတ)္ က်ာက္ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - [တုလꩦေပါယ္]
(၂၇) (ၿꩠီ)ဗျဇာဘရဏေဒဝ္9 [ေ]ကလ္တုန္ ညးဟ္ပဝ္သမၻဳစ္ ညးဟ္ရိေႏႅးဟ္စသ္ ဇိ[ေၫၨးဟ္] - -
(၂၈) - - - အ္၊ ေဇႅာဝ္စသ္လုဂၤရ
ု ္ တိကႅံဗှင္ ႀေသာအ္လꩤိမ(္ န) ။ ဝ ။ ͠ း
(၆) ဘုရား တရားေတာ္တို႕၏ တန္ခုးိ ေတာ္အ႐ွိန္ျဖင့္ - - - - - - -
(၇) - - - - - ။ ဗျဇာဘရဏေဒဝမင္းအား - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
8
“ပန္ကႅံပန္စသ္ေမာယ္” သည္ ေကာဇာသကၠရာဇ္ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင့္ ဆရာႏိုင္ဘ႐ွင္က ေျပာသည္။
အကၡရာပုံစံကို ၾကည့္ၿပီး ဆရာႏိုင္ဘ႐ွင္၏ ေျပာဆုိခ်က္သည္ မွန္ကန္ေၾကာင္း ယူဆသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
(၈) - - - - ၿပီးျပည့္စုံပါေစသတည္း။ ဝ ။ ငါတိ႕ု အ႐ွငသ

္ ည္ - - - - - - - - - -
(၉) ပုဂျံ ပည္ အလုံးစုံေသာစစ္သည္ေတာ္မ်ား - - - - - - - - - - - - - - - - -
(၁၀) ရိကၡာၿမိဳ႕ျမစ္သားသည္ ငါတိ႕ု အ႐ွငအ
္ ား - - - - - - - - - -
(၁၁) - - - ပ်က္စီး၍ ငါတို႕အ႐ွင္ ဆင္ျခင္ - - - - - - - - - - - - - - - -
(၁၂) လက္ျဖင့္ ေ႐ႊဆင္းတုေတာ္ ႏွစ္ဆူ ေငြဆင္းတုေတာ္ ႏွစ္ဆူ - - - - - - - - -
(၁၃) ၿပီး၍ နတ္ လူအေပါင္းတို႕အား - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
(၁၄) - - ငါတိ႕ု အ႐ွငသ
္ ည္ မိမိလိုလားအပ္ေသာ ဘဝ(အဘိျပာယ္)ကို ဆုပန္၍ - - - - - - -
(၁၅) အရာ႐ွိမ်ား (ႏွင့္) အားလုံးေသာ ကြၽန္အလုပ္သမားတို႕ - - - တရာ- - - - - - - - - - - -
(၁၆) လက္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာ ေ႐ႊဆင္းတုေတာ္ႏစ
ွ ဆ
္ ူ ေငြဆင္းတုေတာ္ ႏွစ္ဆူ - - - -
(၁၇) ၿပီးေနာက္ ခံယူေတာ္မ၍
ူ ငါတို႕အ႐ွင္ ေပးသနားေတာ္မူေသာ ထိုကာလ၌ သကၠရာဇ္
(၁၈) ေလးရာ႕ေလးဆယ္တစ္။ အသိနႏွစ္။ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
(၁၉) - - - - - - - - - - နကၡၽၾတ။ ရိဒၶိ ေဇာဂ။ သိမိ - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
(၂၀) ငါ့လက္ျဖင့္ ငါျပဳလုပေ
္ သာ ေ႐ႊဆင္းတုေတာ္ႏစ
ွ ဆ
္ ူ ေငြဆင္းတုေတာ္ ႏွစ္ဆ-ူ - - - - - -
(၂၁) - - - - ၿပီး၏။ ငါတို႕အ႐ွငသ
္ ည္ ေရစက္သြန္းမဂၤလာျပဳလုပေ
္ တာ္မ၍
ူ -------
(၂၂) - - - - - ငါသည္ ငါ့ခႏၶာကိုယ္ပမာဏ႐ွိ ဘုရား႐ုပတ
္ ေ
ု တာ္တစ္ဆူကို ျပဳလုပ၏
္ - ---
(၂၃) ဤငါ့ေကာင္းမႈသည္ ဘုရားျဖစ္ရပါေစ။ ထိုကဲ့သု႕ိ [ငါတိ႕ု အ႐ွင္ ဆုေတာင္း၏]- - - - - -
(၂၄) - - - - - - - - - တစ္ဖန္ယူတုန၍
္ ------------------------------
(၂၅) ဤဥေပကၡာေလးပါး - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
(၂၆) အေနာက္ရပ္။ ဆင္းတုေတာ္အားလုံးတို႕အား - - - - - - - - - - - - - - -ငါတိ႕ု အ႐ွင္
(၂၇) (ၿꩠီ)ဗျဇာဘရဏေဒဝ္သည္ တစ္ဖန္ေပးတုန္ေတာ္မသ
ူ ည္ကား ဆြမ္းေတာ္တင္သူ
ကေျခသည္ ဆယ္ေယာက္] - - -
(၂၈) - - - - ႏြားဆယ္႐ွဥ္း ေျမတရာပါယ္ စပါးတစ္ေထာင္တင္ ။ ဝ ။
ျမစ္သားေက်ာက္စာကို မြန္ေက်ာက္စာပညာ႐ွင္ ႏိုငဘ

္ ႐ွင္ ေလ့လာေနပုံ
www.monlibrary.com
ပုဂံ၌ ေတြ႕ရသည့္ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္
(၁) ။ ၿꩠီ ။ က်ာက္ေစ[တီ]ဟ - -
(၂) ကုေကာန္ေဍဟ္မ[ဣေမာအ္ ] - -
(၃) အာသာတ္ေတꩤယ္စျၼ ဒဝါရ္ - -
(၄) ဍိက္ၾတဳသ္ၐါရ္ - -
(၅) ေတာမ္ သံမၻဳစ္ ဖံ[ရရ္]ေဂါ[ဟ္]
(၆) - တိေဝါအ္ညးဟ္ - - [ေမာ]
(၇) ယ္ သေဒဝ္ေမာယ္ နရ -
(၈) ထိေမာယ္ - - စရ္ [ေမာယ္]
(၉) ရာဝါရ္ - - င္ ည - -
(၁၀) ေမာယ္ ေသမိ ဣေမာအ္ -
(၁၁) ဍိက္ၾသင္သဿိသ္ - တ္
(၁၂) ဨယ္ေနာမ္ေစာမ္ ဨ -
(၁၃) မ္ က်ာက္ ေစာမ္ - -
(၁၄) ကိလ္ဒါန္တေဂါဟ္ -
(၁၅) တိစာရ္သိလဝန္ တိ(စာရ္)
(၁၆) ပ[ဟံ]ကုညးမုသု[န္]
ၿꩠီ။ ေစတီဘုရား ဟ - - (၂) - - - အမည္႐ွိေသာ သူ႕သား- - (၃) ကဆုန(္ လ)၊ ဗုဒၶဟူးေန႕ - -
(၄) ေယာကၤ်ားကြၽန္ႏွစ္ေယာက္ - - (၅) ဆြမး္ ေတာ္ခ်က္၊ ဗုတ
ံ းီ - - (၆) ဤေျမ သူ - -
တစ္ေယာက္ (၇) သေဒဝ္တစ္ေယာက္၊ နရ-(၈) ထိတစ္ေယာက္ - - စရ္တစ္ေယာက္ (၉) ရာဝါရ္
- - - (၁၀) တစ္ေယာက္ ေသမိ မည္၏ - (၁၁) ကြၽန္ - အလို - (၁၂) ကြၽန္ေတာ္တကယ့္႐ွိ - -
(၁၃) ဘုရားကိုတကယ့္ - - - (၁၄) လႉဒါန္းထားေသာထိုအရာ - - (၁၅) ဆရာေတာ္သီလဝန္
ဆရာေတာ္ (၁၆) ပဟံ ထိုသူငါးေယာက္
ေက်ာက္စာ၏ ဆိလ
ု ုျိ ခင္းအဓိပၸါယ္ကို သိရသည္။ ကဆုန္လ ဗုဒၶဟူးေန႕၌ အလႉ႐ွင္က သူ႕သား
တစ္ေယာက္ႏင
ွ ့္အတူ ေစတီဘုရားအတြက္ ဆြမး္ ေတာ္ခ်က္၊ ဗုတ
ံ းီ ရန္အတြက္ ကြၽန္ႏွစ္ေယာက္
ကို လႉဒါန္းခဲ့သည္။ ထိုအျပင္ ဘုရား အတြက္ ေျမလႉဒါန္း ခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္ဘုရားႏွစ္ပါး
ေ႐ွ႕ေမွာက္၌ လႉဒါန္းခဲ့သည့္အေၾကာင္း ေရးထားသည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
ပုသိမ္ ဘုရားႀကီးေက်ာက္စာ
၁၉၇၃ ခုႏွစ္တြင္ ပုသမ

ိ ္နယ္ အေနာက္ဖက္
ကြင္းေခ်ာင္းေဘး ဘုရားၾကီးရြာ ဘုရားၾကီး
ယခုအေခၚ သုမနေစတီမာွ အုတ္ပုအ
ံ ျဖစ္
ပ်က္စီးေနရာ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေနစဥ္ (20X
28cm)႐ွိ ထုံးေက်ာက္ ေက်ာက္ျပားတစ္ခု
ေတြ႕ရသည္။ေက်ာက္ျပားအေ႐ွ႕ဖက္မွာ အ႐ုပ္
ႏွစ္ခ႐
ု ွိၿပီး အေနာက္ဖက္တြင္ ကမၺည္းစာ(၆)
ေၾကာင္း႐ွိသည္။ ေက်ာက္ျပား၏ အေပၚပိုင္း
ႏွင့္ ေအာက္ပုင
ိ း္ ႏွစ္ဘက္စလုံး ပ်က္စီးေန
သည္။ ထိုေက်ာက္စာကို ပုသိမ္ျမိဳ ့မွ ၈မိုင္အကြာ ငဝန္ျမစ္ကမ္းေပၚရွိ ေ႐ႊျမင္တင္ရြာ ေက်ာင္း
တြင္ ထိန္းသိမး္ ထားသည္။ အကၡရာအေရးအသားကို ၾကည့္ၿပီး ျပင္သစ္ပညာ႐ွင္ E. Guillon က
ေအဒီ ၁၄ ရာစုက မြန္စာျဖစ္ေၾကာင္း ခန္႕မွန္းထားသည္။
(၁) - - - သံဝစၧရ္ ကိနတ
္ ဖ
ု လဂုန
ိ ္ ၇ မိရ
ု ္ေမာက္
(၂) - - ေထရ္ ဓမၼာဂုဏ -ကြာန္ဏကိုပါင္မာ ကႏၵံက်ာက္
(၃) ေဇှာက္ ဨယ္ကိုဝ္တိကုတရ
ိ ္လေပါယ္ က်ာက္ေဝါအ္
(၄) ေဗာက္ တိ ၁၀၀ဗှင္ သဿိငဖ
္ ံမာသာရ္တာလ္ကာလန္ -
(၅) - - သံဖဘုစ္ ၁ ဗိသာ သဿိငအ
္ ႏု႐ုတ္ထေဒဝ္ တိ
(၆) - - ဍိစ္ျဗဝါ ဒႅဳသိလာ [ေဢ?ာ]ၾတလ - - -
- - - သံဝစၧရ္ နတ္ေတာ္လ (၇) ရက္ - - ဏကိုပါင္မာရဲ႕သား ေထရ္ဓမၼဂဏ
ု က က်ိဳက္ဇႏြတ္
(ဘုရားႀကီး) ဘုရားတည္၏။ (၃) ကြၽန္ေတာ္သည္ ဤငါတို႕သခင္ဘုရား(ဘုရားႀကီး)အား ေျမ
လႉ၏ (၄) ေျမ တရာပါယ္ ဖမာသာရ္တာလ္ကာလန္မင္း - - - (၅) ဆြမး္ ေတာ္ ၁ ပိႆာ
အႏု႐ုတ္ထေဒဝ္မင္း ေျမ - - (၆) ျဗဝါ၊ ဒႅဳ၊ သိလာ မည္ေသာ ကြၽန္၊ သခင္ရဲ႕အေမ? - - -
www.monlibrary.com
ဝတ္မဟာဓါတ္ဘုရား (၁၃) ရာစု မြန္ေက်ာက္စာ
ု ္ငံေတာင္ဘက္၊ နခြန္စီဓမၼရာဇ္ၿမိဳ႕၊ ဝတ္မဟာဓါတ္ဘုရား႐ွိ ဝိဟာရေပါလကၤအခန္း၌
စိုက္ထူထားေသာ (၁၃) ရာစု မြန္ေက်ာက္စာျဖစ္သည္။ စာသည္ ပါဠိစာနည္းနည္းေရာေနသည္
ကိုေတြ႕ရၿပီး အားလုံး၏ အဓိပၸါယ္သည္ “နဂါးႏွစ္ေကာင္သည္ အေမာက္ေထာင္ထားၿပီး
ေနမင္းကို ပူေဇာ္ေနသည္။” ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
(၁) နာက္ၐါနိ
(၂) ေတါက္တါ
(၃) က္ြသ ဝါေယာ
(၄) ကြ္ဝျိ ဒနေနာ
(၅) က္ေတၜာအရည
(၆) ပါဟိလုေနဝႏၷ
(၇) ေခ်ကပ်ာသမ်ာ
(၈) ေနာ္သြယတိေနာ။
www.monlibrary.com
ႏိင
တဝန္းေတာ႐ြာ၊ ဒလၿမိဳ႕နယ္ က်ိဳက္ျဇငံဘုရားေက်ာက္စာ
(၁၄) သဝေရကာသိေသရံသထူပံ။ ။ သကၠရာတ္ ၇၁၀။ ၾတလစိင္ဗတာင္ ပ

(၁၅) [သဿိ]င္။ သကၠ္ရာတ10္ ၇၂၄ တိလစိင္ဗတာင္ စိုပ္ဒလ ျဗေပင္ဂတု
(၁၆) (ဗိ)သက္ ေတꩤယ္ျဗဟပ္ဗတိ ေယာက္ျဗသာတ္ က်က္ျဇငံေဝါအ္။
(၁၇) [ကိလ္] က်က္ ေစာသ္သိꩤ။ တိ ေ[စာသ္]ဇုက္။ သတ္ၾတပိုန္ျဇငံပိလၛ႘
(၁၈) [မ္ သ]တ္တြးေဍဟ္ၾတပိုန္ (တ?)သ္ေလရ္လိꩤမ္။ သတ္ေဝါအ္ကိုမ္ေလာ
(၁၉) [ရ္။ တိေစာသ္]ဇုက္ေဝါအ္ကိုမ္ေလာရ္။ ဍိက္က်က္ေစာသ္သꩤိေဝါအ္ကို
(၂၀) [မ္ ေလာရ္။ ညးမေဟန္ဆာယ္ပဂး။ ေပႜယ္ေလာက္ေဝါအ္ေလရ္ ျဒေသာ
(၂၁) [က္ လ]ပကိလ္ေဂါအ္။ ခ်ိဳတ္အာေနာရ္ေဝါအ္ေလရ္ ေပႜယ္မဟာဝိတ္ေလရ္
(၂၂) [ကိ]လ္ေဍဟ္ စိန္ေတာဝ္ေဟင္ညိ။ သတ္န(ရ)က္ေလရ္ ၐါလၛ႘မ္။ သတ္နတ
(၂၃) [- - - - ္ ပ?]ေလရ္ၐါလၛ႘မ္။ ေကာန္တိလစိင္ဗတာင္ေမရ္ေဒါဝ္ျဗ
10
သကၠရာတ္ ျဖစ္ႏိုင္သည္။
www.monlibrary.com
(၂၄) - - - - (ပ?) ဒကာက်က္ျဇငံေဝါအ္။ ။ ေမဒါျဗဗ႘တိအဝ္။ ပဟု

(၂၅) - - - ရာဇ(သ)န/ရႆထ႘တာ။ ရာဇာေမယံပဓ
ိ ႘တာ။ ပဝရဓန
(၂၆) - - တိဟိေသတၴာ/ရာ။ ေသာထူေပါ ဗုဒၶထေ
ူ ပါ။ ဥပါသိက
(၂၇) - - - ထာ။ ရာဇာဨဝမၸိမႏ႖ာ။ ဝရဓနဓ
(၁၅) သကၠရာဇ္ ၇၁၀။ ဆင္ျဖဴ႐ွင္ မင္းျဖစ္၏။ သကၠရာဇ္ ၇၂၄ ဆင္ျဖဴ႐ွင္ ဒလေရာက္၏။
ကဆုနလ
္ ျပည့္ ၾကာသပေတးေန႕ ဤက်ိဳက္ျဇငံဘုရား ထီးေတာ္ တင္၏။ (၁၇) အိမ္ ဆယ္အိမ္
ကို ဘုရားအားလႉ၏။ ေျမ ဆယ္ၾကိဳး။ အ႐ွင္ဘုန္းသခင္ျဇငံ၏ သတၲဝါ သုံးေထာင္ အ႐ွငဘ
္ ုနး္
သခင္၏တပည့္တသ္လည္း တစ္ေထာင္။ ဤသတၲဝါကိုလည္းေကာင္း။ ေျမဆယ္ႀကိဳးကို
လည္းေကာင္း။ ဘုရားကြၽန္ ဆယ္အိမက
္ ိုလည္းေကာင္း။ ဖ်က္စီးမိသက
ူ ။ ဤေလာက၌လည္း
ခ်မ္းသာျခင္း မရေစေသာ္။ ဤဘဝမွ စုေတသည္လည္း မဟာအဝိဇိ၌လည္း တကယ္နစ္ျမႇဳပ္
ေစ။ ငရဲသတၲဝါလည္း ႏွစ္ေထာင္။ - - - -သတၲဝါလည္းႏွစ္ေထာင္။ ဆင္ျဖဴ႐ွင္သၼီး
ေမရ္ေဒါဝ္ျဗက ဤက်ိဳက္ျဇငံကို ဒါယကာျပဳ၏။ ။ ေမဒါျဗဗ႘တအ
ိ ဝ္။ ပဟု - - - ရာဇသနႆ
ထ႘တာ။ ရာဇာေမယံပဓ
ိ ႘တာ။ ပဝရဓန - - တိဟိေသတၲာရာ။ ေသာထူေပါဗုဒၶထူေပါ။ ဥပါသိက -
- ထာ။ ရာဇာဨဝမၸိမႏ႖ာ။ ဝရဓနဓ။
မွတ္ခ်က္။ ေက်ာက္စာမွ စာေၾကာင္း (၁၇) ၌ ေတြ႕ရသည့္ “သတ္ၾတပိုန္ျဇငံပိလၛ႘ (၁၈) [မ္

သ]တ္တြးေဍဟ္ၾတပိုန္ (တ?)သ္ေလရ္လၛိမ။္ ” သည္ “အ႐ွငဘ
္ ုနး္ သခင္ျဇငံ၏ သတၲဝါသုံးေထာင္
အ႐ွငဘ
္ ုနး္ သခင္၏တပည့္တသ္လည္း တစ္ေထာင္။” ဟု ကြၽန္ေတာ္ တိုက္႐ုိက္ဘာသာျပန္
ထားသည္။ သတၲဝါဟူသည့္ေနရာသည္ “႐ြာသူ႐ြာသား (ဒါမွမဟုတ္) ေက်ာင္း/ ဘုရား ဒါယကာ
ဒါယိကာမ်ား” ျဖစ္ႏုင
ိ ေ
www.monlibrary.com
ႏိင
လင္ဖြန္မွ မြန္ေက်ာက္စာမ်ား
ဝတ္ဒြန္ေက်ာင္းေက်ာက္စာ
www.monlibrary.com
(က) အကၡရာျပန္။
(1) qwW>Diqid¯{<Kyr!iQern
(2) SwWIsawQJn pey<zietn xep>qT<g>rwr
(3) _ _ m·my< ktv eztwn<ly· ly· tÃeqkwQIn
(4) my<stq·?ket< diet<d>r _ _ _ weq< a<w>qk· BikÉ’
(5) wr· quqIl· qd>s _ _ _ _ k·ew q<p>yik· ehmmyvs Di
(6) _ kt· bhun etpi!k· _ elkÉ<muVË×Ð’ dukÉ< quKit<s qtÐ< _ »Jb
(7) eln rtnt–yq?Ã ´´ w ´´ ¿yjmhiem<aj qwW>hiqid¯i ^tlr<qj k<
(8) lj ¿yj;’kj />rjsWqjtuer<wj sN<mj o mgàqUrjqmWtØrj mØ’nj ¨sew
(9) kj ezq¸ a<dit[w>rj xt–r<fljgurikØ el?<, ¿yj pqi-<nj ez
(10) twnj ew>aj xep>qTew>aj k<lj¿yj;’kj pisWqjem<yj sN<
(11) mj el?<, ¿yjpqin<qjew>ajem<yj o netzqjpuw^keklj ¿
(12) yj e;yjrtjperyjmpiew>aj o atjqtjguemÊ<cj en<rjdukÉ ^qrj
(13) titjbÊ, hnjquKj ^qrjtÊ’cj o tim¿yjkilje;yjxep>qTew>aj
(14) eqn<qjew>aj o e;yjezyjblj bNcjmØ’njsWqj o k<lj^kqcj bNcj
(15) em<yjkÊ· du·ep>,sWqjdinjs<mj o k<ljdW>kjqWiqj bNcj/>rjk·Ê kupnj o e;
(16) yjdinjl<yjetÊ<aj pi o ;ikj^t’qjsqjtuer<wj ;ikje¨b<wj/>rjsWqj
(17) />rj ezÊ<wjsqj ´´ w ´´ ;ikjm¿yjsutj e^k<wjew>ajem<yjlqjdaj
(18) v,^t’qjsqjpnj v,e¨b<wjpiajsWqj ´´ w ´´
(က) ျမန္မာျပန္။
(၇) ။ ဝ ။ ကြၽန္ေတာ္ သဗၺါဓိသဒ
ိ ၶိ မည္ေသာ တိုင္းသခင္သည္ ကြၽန္ေတာ္ ႏွစ္ဆယ့္ေျခာက္ႏစ
ွ ္
ျပည့္အခါ မဂၢသရ
ူ ္ႏွစ္ နယုန္လဆုတ္ ငါးရက္ တနဂၤေႏြေန႕ ဥတၲရာဖလ္ဂု နကၡတ၌
္ ဤေဇတဝန္
ေနရာ၌ ဤဥေပါသထေက်ာင္းေတာ္ကို ကြၽန္ေတာ္ တည္ေဆာက္၏။ ကြၽန္ေတာ္ သုံးဆယ့္
တစ္ႏစ
ွ ္ ျပည့္သည့္အခါ ဤသိနာသ္ကို ကြၽန္ေတာ္တည္ေဆာက္၏။ ဤျမတ္ေသာရတနာ
သုံးပါး၌ ကြၽန္ေတာ္ျပဳခဲ့သည့္ ေကာင္းမႈေတာ္၏ အက်ိဳးငွာ သတၲဝါအေပါင္းတို႕သည္ ဒုကၡမွ
ကင္းလြတ္ၿပီး ခ်မ္းသာျခင္းကို ရေစသတည္း။ ဤဥေပါသထေက်ာင္း ႏွင့္ သုနာသ္၌ ကြၽန္ေတာ္
ေပးလႉခဲ့သည့္ ေျမမ်ားသည္ေဇယ္ဗလ္၌ ငါးဆယ္ပါယ္၊ ကာရ္ၾကသင္ တရာခုႏစ
ွ ဆ
္ ယ္႐
့ ွစ္ပါယ္၊
ကာလဒြါက္သၢိသ္ ႏွစ္ရာႏွင့္ေလပါယ္၊ ထိုေျမသုံးျခံအတြက္ ေယာက်ၤားကြၽန္ အေယာက္ ဆယ့္
ေျခာက္၊ မိန္းမကြၽန္ အေယာက္ ႏွစ္ဆယ့္ႏစ
ွ ေ
္ ယာက္၊ ႏြား ဆယ္ေကာင္။ ဝ ။ ေနာက္ထပ္
ကြၽန္ေတာ္ထည့္လႉသည့္ ကြၽန္မ်ားမွာ ေယာက်ၤား ဆယ့္ေလး မိန္းမ သုံးဆယ္။ ဝ ။
www.monlibrary.com
ႏိင
(ခ)
(ခ) အကၡရာျပန္။
(1) ´´ w ´´ ew>ajeql<elKj ¨smt– qmÚ<rj atj
(2) dÎ<tj¿yjmp o ycjestJk×–xep>q¸ew>ajpi ki×–rÅ¿
(3) yj/>rj kuek<nj¿yjmpew>aj o ti^tlep>yjestJ¨mem<
(4) kje;yjp¡rÅyeb<cj bNcjpi ;ikj^t’qjem<yj ;ikje¨b<wjem<yj ezÊ<wj
(5) />rj v’mjqukj mekÊ<nj o ti^tlep>yjestJ^te;<yje;<yjpcjyitj
(6) bNcjdinjs<mj ;ikj^t’qj/>rj ;ikje¨b<wjpi ezÊ<wj/>rj v’mjefcj mekÊ<nj o ti^t
www.monlibrary.com
(7) lep>yjestJ¨pltj e;yjp¡rÅyeb<cj bNcjpi ;ikj^t’qjem<yj ;i

(8) kje¨b<wjem<yj ezÊ<wj/>rj v’mjqurÅ mekÊ<nj ´´ w ´´
(9) ´´ w ´´ ew>ajeql<elkÉ ¨smtjqmÚ<rj ¿yjmqiem<ajqwW>Diqid¯ ^t
(10) r<qj k<ljm¿yjtitja<rjmÓJrj e;yjxep>q¸eztwnjew>aj ek<
(11) mj kuek<nj¿yj/>rj em<yjqiem<ajmh<n<mj em<yjqiem<ajksË<yj
(12) e;yjk<ljeg>, ¿yj;’kj sN<mjpisWqj/>rj ezq¸qmWtØrj sqjpi¨m
(13) em<kj ezq¸ acjg>rjw>rj si^trikØ e;yjk<ljeg>, yicj^tl¿yjm
(14) h<eTrj mqiem<aj r<zguRu mdqjagàeTrj ^tl¿yjeg>, ;’kjsN<mj
(15) dinjs<mjsWqj/>rjd ^tl¿yjeg>,ku· ek<mjku^tl¿yjqcjG dinjs<
(16) mjsWQ ¨gel<cj ku^tl¿yjq<me$rj em<yjk·k Ê u/>rj tinjem<aj m
(17) t<wje;yjqiT<njeztwnjew>aj `` w ´´
(ခ) ျမန္မာျပန္။
။ ဝ ။ ဤသည္ ကြၽန္ေတာ့္ အမ်ိဳးမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ အျဖစ္မွန္ေက်ာက္စာျဖစ္သည္။ ဥေပါသထ
ေက်ာင္းေ႐ွ႕၌ ႐ွိေသာ ေစတီသုံးဆူသည္ ကြၽန္ေတာ္မယားေတာ္ႏစ
ွ ပ
္ ါးႏွင့္ ကြၽန္ေတာ္သား/သၼီး
ျပဳလုပလ
္ ႉဒါန္းသည္။ ဤတို႕သခင္အေ႐ွ႕ဘက္ေစတီေတာ္သည္ ပႜရ္ယေဝါင္၌ ေျမသုံးပါယ္၊
ေယာကၤ်ားကြၽန္ တေယာက္၊ မိန္းမကြၽန္ တေယာက္၊ ႏြား ႏွစ္ေကာင္ ညဳမ္သုက္ လုပ္၏။
တို႕သခင္ၾတေဒါယ္ေစတီ (အလယ္ေစတီ)ေျမကာ ပင္ယိတ္၌ ႐ွစ္ပါယ္ ေယာကၤ်ားကြၽန္
ႏွစ္ေယာက္၊ မိန္းမကြၽန္သးုံ ေယာက္ ႏြားႏွစ္ေကာင္ ညဳမ္ေဖင္ လုပ္၏။ တို႕သခင္ျပလတ္ေစတီ
(အေနာက္ေစတီ)ေျမကာ ေပဍရ္ယေဝါင္၌ သုံးပါယ္ ေယာကၤ်ားကြၽန္တေယာက္၊ မိန္းမကြၽန္
တေယာက္ ႏြားႏွစ္ေကာင္ ညဳမ္ဥရ္ လုပ္၏။ ။ ဝ ။ ဤသည္ သဝြါဓိသဒၶမ
ိ ည္ေသာ တိုင္းသခင္
ကြၽန္ေတာ္၏ အျဖစ္မန
ွ ္ေက်ာက္စာျဖစ္သည္။ ကြၽန္ေတာ္ ႏွင့္ ကြၽန္ေတာ့္သားႏွစ္ေယာက္
တစ္ေယာက္က မဟာနာမ္မည္၏ (ေနာက္)တစ္ေယာက္က ကစၥာယ္မည္၏ ဥေပါသထေဇတဝန္
ေက်ာင္း၌ ရဟန္းခံသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ကြၽန္ေတာ္သည္ သုံးဆယ့္ႏွစ္ ႏွစ္ျပည့္၏။ ေဇသၴခုႏွစ္
ကဆုနလ
္ ဆယ့္သးုံ ရက္ အဂၤါေန႕ စိၾတနကၡတ။္ ထိုအခ်ိနတ
္ ြင္ ငါတိ႕ု သခင္ မဟာေထရ္ ရာဇဂု႐ု
မည္သည္ အဂၢေထရာ (ေက်ာင္းထိုငဆ
္ ရာေတာ္) ျဖစ္၏။ ငါတိ႕ု သခင္သည္ ႐ွစဆ
္ ယ့္ႏွစ္
ႏွစ္ျပည့္၏။ ငါတိ႕ု သခင္၊ ငါတိ႕ု သခင္သံဃာေတာ္ အပါး ႐ွစ္ဆယ္ ႏွင့္ ငါတိ႕ု သခင္ကိုရင္
အပါးတရာ့ႏွစ္ပါးတို႕သည္ ဤေဇတဝန္ေက်ာင္း၌ သီတင္သံးု ၾကကုန၏
္ ။ဝ။
www.monlibrary.com
ႏိင
ဝတ္ကုကုတ္ဘုရားေက်ာက္စာ
(က)
www.monlibrary.com
(1) Á Á Á ( Á Á ) (5) wd¯>pit Á Á Á (qem) Á Á Á

(7) kÉ<$tie!<wT Á Á ¿yj Á Á Á ˆrt˜ Á Á
(8) eestJew>aj munjTcj¿yjpt Á Á Á
(9) vinj Á Á tuyj ;’kjpunjkuliewrj^kmunj/ Á Á Á
(10) tÊcjsqj ¿yjmhiem<aj qwW>Diqid¯i^tlr<qj Á Á Á
(11) livj Á Á , tiew>aj dkjqJwj bt–b>mj e;yjk<ljek<,
(12) ebq<Kjqmjwtþrj sqjpi¨mem<kj es^ta<dit[w>rj
(13) piyrkØ el?<,¿yjnwkmj^telyjrtnestJew>
(14) aj mtM’yjkuTrj mkqkjeg>ajestJsA<cj mqtupje;
(15) yj r<qjew>aj ¿yjelý<rjatjek<ajk<lj a×ueB<wj
(16) Á Á ¿yjelý<rj^telyjrtnestJew>aj yicjatjq
(17) k<lja×–r<yj mk,em<yj¨pk<rj ^qrjlJvj yicjmcjg
(18) ljperyj ^qrjmcjglj qtjgumjel<cj atjek<ajk<ljyJ
(19) cj ¨dpjm¿yj kilje;yj^tlep>yjew>aj Trj Á a<rjpi Á Á Á
(က) ျမန္မာျပန္။
(၅ - ၈) ဝဒၶါပိတ - - - သေမ - - - ကၡာဏတိေဋာဝထ - - ကြၽန္ေတာ္ - - ဤရတ - - ေစတီသည္
ကြၽန္ေတာ္ တည္ေဆာက္သည္/ျပဳျပင္သည္။ - - ေကာင္းမႈကုသိုလ္ႏွင့္ျပည့္စုံစြာျဖင့္ အရပ္ဆယ္မ်က္ႏွာကို
အုပ္ခ်ဳပ္ေတာ္မူေသာ ကြၽန္ေတာ္ သဝြါဓိသိဒၶိမည္ေသာ တိုင္းသခင္သည္။ (၁၁) ပ်က္စီးသည္ - - -
ေျမငလ်င္လႈပ္ ထိုအခ်ိန္တြင္ ေဗသာခ္ခုႏွစ္၊ တန္ခူးလ ဆယ့္သုံးရက္၊ တနဂၤေႏြေန႕၊ ပိယနကၡတ္ျဖစ္သည္။
ယခု ကြၽန္ေတာ္သည္ ဤငါ့သခင္ရတနေစတီေတာ္ကို အသစ္တည္ေဆာက္၏။ (၁၄) ေ႐ႊၿဖင့္
ၿပီးစီးခဲ့သျဖင့္ ကြၽန္ေတာ့္တိုင္း၌႐ွိေသာ မည္သည့္တျခားေစတီႏွင့္ မတူၾက၏။ အစဥ္အၿမဲ ကြၽန္ေတာ္႐ွိခိုး
ေတာ္မူ၏။ ငါ့သခင္ရတနေစတီကို ကြၽန္ေတာ္႐ွိခိုးသည့္ အာႏုေဘာအက်ိဳးငွာ အခ်ိန္ကာလအားလုံး၏
တစ္ခုမကေသာအႏၲရာယ္အေပါင္းတို႕သည္ ပ်က္စီးေစလတၲံ ႕။ ေကာင္းေသာမဂၤလာတို႕သည္ သတၲဝါတို႕
ကို အစဥ္ၿမဲ ေစာင့္ေ႐ွာက္ေစလတၲံ ႕။ (၁၉) တို႕သခင္/ေစတီေတာ္၌ ကြၽန္ေတာ္လႉခဲ့သည့္ ပစၥည္းမ်ားကား
ေ႐ႊ - -
www.monlibrary.com
ႏိင
(K)
www.monlibrary.com
(1) Á Á Á Á sWqj Á Á Á Á dicjeklj^q o sqjpnjdicjeklj

(2) Á Á Á tuer<wjkÊ·kusWqjdicjeklj tie;yjqulucjt<
(3) q¨pipj bNcj/>rjsWqj e;yj Á Á Á ¨b<vj bNcjpisWqjpnj Á Á Á
(4) e;yjeqM<q–ilj bNcjpnjsWqjdinjsitj e;yj^tisj bNcjdinjs<mj
(5) sWqj e;yjnrqicj bNcjmØ’nj e;yj^tlyjtdiyj Á Á Á
(6) tuer<wj e;yjgirj^kvj bNcjsqj/>rj ;ikj Á Á Á Á sqjtu
(7) er<wj ;ikj Á Á Á Á Á />rjsWqjtuer<wj Á Á Á Á Á vjem<yj
(8) Á Á Á Á Á Á Á Á tk[<kjbiqukm? D
(9) Á Á Á Á Á tÊcjqMrj o ^tlrsjbiQu
(10) ˆkm?˜ Á Á Á Á ^q Á Á gu$j Á Á tÊcjqulu
(11) ˆcj˜ Á Á Á Á zà’ Á Á Á Á ¨pltj o yicjqu·blj ^t
(12) elyjrtnestiew>aj ¿yjk<l Á ew>aj Á Á Á Á Á si
(13) vj/>rj o miep>yjsJvjeg>, Á Á Á Á Á gumjel<cj p
(14) tie;yj q¨pipjkuti^tisj o Ókj^tl¿yjew>ajku· Á Á Á Á
(15) dikjtÊcj¨mem<kj kinjt Á Á Á Á Á tÊcjqMrjv’mj Á Á Á
(16) nj o tÊcj¨pltjv’mjxd Á Á Á Á (tÊcj)qulucj v’mj Á Á timj
(17) eg>aj miep>yjtÊcjed Á Á Á Á nj Á Á Á yj^tisj
(18) bNcj¨b/>rjsWqj o atj Á Á Á eg>ajtqcjG e;yjqi
(19) T<njew>ajku·``
(ခ) ျမန္မာျပန္။
- - - တဆယ္-့ - က်ပ္၊ ေငြ ဆယ့္ေလးက်ပ္ (၂) - - ေျခာက္ရာႏွင့တ
္ ဆယ့္က်ပ္။ သုလုငတ
္ ာ
သၿပိပ႐
္ ွိ ေျမ ႏွစ္ဆယ့္ပါယ္။ - - ျဗာည္၌ သုံးဆယ့္ေလးပါယ္။ (၄) ေသဿာသၲိလ္၌ ေလဆယ့္ကိုး
ပါယ္။ ႀတိစ္၌ ႐ွစ္ဆယ္ပါယ္။ နရသိင၌
္ ငါးပါယ္။ ၾတလယ္တဒိယ္၌ - - - ေျခာက္။ ဂိရ္ၾကည္၌
ဆယ့္ႏစ
ွ ပ
္ ါယ္။ - - ကြၽန္ ဆယ့္ေျခာက္ေယာက္။ - - ကြၽန္ ႏွစ္ဆယ့္ ေျခာက္ေယာက္။ - - ည္
မဝယ (၈) - - ဗိသက
ု မၼဘုရားအေ႐ွ႕ ဓ (၉) - ေျမာက္ဘက္အရပ္ ။ တၜရစ္ဗႆ
ိ (ု ၁၀) ကမၼ - - -
ၾသ - - ဂုဏ္ - - ေတာင္ဘက္အရပ္ - - ဇၢဳ - - ျပလတ္။ ငါ့သခင္ရတနေစတီ၏ သုံဗလ္?သည္
ထိုကာလ၌ ကြၽန္ေတာ္ - - - - စိ (၁၃) ည္ ႏွစ္ခု မိေပါယ္စီည္သည္ - - - အားလုံး (၁၄)
သၿပိပ၌
္ ေျမ ႏွင့္ ႀတိစေ
္ ျမ။ ေစတီ၏ ဣက္?သည္လည္း - - - (၁၅) ဒိက္? အေ႐ွ႕အရပ္ အေ႐ွ႕ - -
ေျမာက္အရပ္ ညဳမ္?- - (၁၆) ။ အေနာက္ဘက္အရပ္ ညဳမ္ဥဒ- - ေတာင္ဘက္အရပ္ ညဳမ္ -
ႀတိစ္ (၁၈) အပါယ္ႀကီးႏွစ္ဆယ္။ အားလုံးသည္ သဃၤေ႐ွ႕ေမွာက္၌ ဤေနရာ၌ (လႉဒါန္းထား)
သည္။
www.monlibrary.com
ႏိင
မဟာဝန္ေက်ာင္းေက်ာက္စာ
(1) Á Á Á Á ´´ w `´ ew>ajelK ¨smt–qmÚ<rj (¿)yj Á Á Á

(2) Á l<k (`´) k<ljvinj(eg>aj) Á Á Á Á
www.monlibrary.com
(3) es^t`´ sinjem<aj(d) vinjpaj(q) Á Á Á Á

(4) (dinj)eklÊ kupisWQ(/>yj)´´ ^qvj(pisWqj) Á Á Á Á />rjdi(njeklÊ)
(5)^tl<sjbiQuk<rj mdQ qmWtØrj Á Á Á Á Á
(6) pajestJy kuguhjew>aj´´ Á Á Á Á (k[) Á Á Á Á (qr<yj) Á Á
(7) kÊ·mjkudinjsitjsWQtN’cj´´ tØ<yj Á Á Á Á yj Á Á Á kÊ·mj(mØ’)
(8) ×ìsWQdinjeklÊ´´ TrÅ mØ’×ìsWQ(dicjeklÊ Á(em<yjk·mÊ j) Á Á(dicjeklÊ) ÁtÜri Á (di)
(9) (cjeklÊ)`` kØ<rjpiajdinjeklÊ´´ (qu·) Á Á Á Á Á kÊ·mjdinjeklÊ´´ Á Á
(10) Á Á Á dicjeklÊ´´ p>rj sWQdicjeklÊ Á Á Á Á Á
(11) yj Á Á Á Á ´´ njsicjem<yj´´ ^qvj Á Á Á Á
(12) dicjeklÊ kuem<yjtpilj´´ ^tlj Á Á Á Á (k[<kjr<z) Á Á Á Á qu·bljem<yj
(13) ek<!jtuer<wjlkÒm×Ø ìdinjeklÊ (ku)piajsWQ(/>yj)
(14) Á Q dumjep>hjdinjeklj´´ qÊ’yjtuer<wjdicjekljÁ (rt–)´´ ek[<tj(qÊ’yjes<mj) Á Á
(15) Á Á Á qÊ<kjem<yj pidicjeklj´´ Á Á Á Á Á (em<yjsQ)dinjeklj´´ Á Á Á Á
(16) Á Á Á ´´ (k[<kj) Á Á Á Á qi-<nj/>rj´´ Á Á (qi-<njem<yj)´´ Á (¨dcj)piaj´´ Á Á Á Á
(17) Á Á Á et?<ajem<yj Á Á Á em<yj´´ Á Á Á tuer<wj´´ qu·bljdu·ep>hj´´
(18) Á Á Á i qi-<nj Á Á Á em<yj´´ Á Á Á Á pi(kÊ;icj)´´ pinjez<dem< Á Á
(19) Á Á Á (kaj´´)e¨mcjkØ<yjem<yj´´ (;ikjem<yj´´ tietÊ<aje×¡< Á Á Á
(20) Á Á Á a Á Á Á tn¨dcjem<yj´´ Á Á Á tiajetÊ<aj Á Á Á tsËqi Á Á Á
(21) Á Á Á ´´ qpPem<yj lkØ Á Á Á Á
(22) Á Á Á Á Á
- ။ ဝ ။ ဤကား အျဖစ္မန
ွ ္မွတ္တမ္းစာျဖစ္သည္။ ကြၽန္ေတာ္ - - - (၂) - လာက။ အခ်ိန၌
္ --
(၃) ေစၾတ။ စိနေ
္ မာအ္(ဒ) ညိန္ ပ(သ) - - - (၄) က်ပ္ႏင
ွ ့္ သုံးဆယ့္ျပား။ ေငြသုံးဆယ္ - - - - -
ႏွစ္က်ပ္ (၅) ၾတလာစ္ဗႆ
ိ ုကာရ္ (တည္ေဆာက္သည့္အခ်ိန?္ ) သည္ သကၠရာဇ္ - - - - ဂူျဖင့္
ေစတီကိုေဆာက္၏။ (၇) တရာ့ကိုးဆယ့္ေခ်ာင္း။ တၸာယ္ - - - - တရာ့ငါးဆယ့္က်ပ္။ ေ႐ႊ
ငါးဆယ့္က်ပ္ - - - တရာ - - က်ပ္ - - တၲရိ - - (၉) က်ပ္။ ကၸာရ္ သုံးက်ပ္။ - - - - တရာက်ပ္ -
- (၁၀) - - - က်ပ္။ ပါရ္ ဆယ္က်ပ္ - - - (၁၁) ယ္ - - - - ။ ဆင္တစ္ေကာင္။ ေငြ - - - (၁၂)
က်ပ္ႏင
ွ ့္ တပဲ။ တလ - - - - ဘုရားရာဇ - - - သုံဗလ္ တစ္သိန္းေျခာက္ေသာင္းငါက်ပ္ ႏွင့္
သုံးဆယ္ျပား (၁၄) - - ဆယ့္ခႏ
ု ွစ္က်ပ္။ ေၾကးေျခာက္က်ပ္ - - - - ။ ေၾကာတ္ - - - (၁၅) - - -
ေၾကးတစ္ခု သုံးက်ပ္။ - - - ဆယ့္တစ္က်ပ္။ - - - (၁၆) ဘုရား - - - - ေနရာႏွစ္ခ။ု - - -
www.monlibrary.com
ႏိင
ေနရာတစ္ခ။ု - - - ျဒင္သးုံ ။ - - - (၁၇) - - - ေက်ာက္တစ္လံးု - - - တစ္။ - - - ေျခာက္။

သုံဗလ္ ခုႏစ
ွ ခ
္ ု။ (၁၈) - - - (၁၉) -----
မဟာဝန္ေက်ာင္းေက်ာက္စာ (ခ) မဟာဝန္ေက်ာင္းေက်ာက္စာ (ဂ)

(1) gihj´´ ed Á Á Á Á Á
(2) w×ì*´´ bil´´ (qil)´´ Á Á Á (1) Á Á Á Á Á Á ^ten
(3) Á Á ´´ tý ¿tj´´ eb<k Á Á Á Á (2) Á Á Á Á Á Á el(w)
(4) ´´ gn;kj´´ (er×ì)´´ ÓbsË´´ qi (3) Á Á Á Á Á Á Á Á ´´ tusj(´´)
(5) b×ì´´ p´´ Óbs`` qi (4) Á Á Á Á Á Á ($dku)
(6) kwQ´´ kÊyj´´ qdQ´´ (5) Á Á Á Á Á Á ´´ ^t’(hj)
(7) m˚<qWQ~ kÊyj~ qdQ~ (6) Á Á (f/)´´ e^qvj
(8) kQ`´ k:Q´´ gÊ’aj´´ snj (7) Á Á ´´ (e Á >niq)´´ e¨b<wj
(9) dWiy´´ qUkjdWiy´´ bcjy (8) q×¡d´´ qurj´´ qud(q)
(10) Q´´ gÊ’aj´´ kÔ*aj´´ e¨b< (9) k´´ lut´´ qudQd
(11) wj´´ lW’tj´´ q×¸<yj´´ ¨× (10) y[´´ ebsË´´ e;vj (Ru)
(12) yj´´ plj´´ w>cj´´ qWrj´´ (11) kuhi Á d´´ mel<
(13) qukj pQ´´ ÓJy´´ b>cj Á Á (12) Á Á e;vj´´ bc edÊ<wj
(14) yQ´´ qurj´´ gMhj´´ bsË (13) Á Á ^t’hj e;vj´´
(15) yQ´´ qutj´´ purj´´ e^q (14) Á Á Á qumn´´
(16) vj´´ kQra<(pj)´´ qudj (15) Á Á Á Á(´´) qury[ Á Á
(17) ´´ eK>pj´´ ¿tÜ´´ /upj´´ RupP (16) Á Á Á e;vj´´ ¿ Á Á Á
(18) ¨ggrj´´ qWrj´´ bJy´´ k[ (17) Á Á (´´) m^q Á Á Á Á i
(19) kj´´ etM<aj´´ t<b´´ (18) d´´ etM<aj´´ gÊ’aj
(20) (rhj)´´ zum Ót´´ mgà´´ (19) Á Á e¨b<wje;vj´´
(21) gÊaj´´ e^qvj´´ Á Á Á Á (20) (bW´´ qWrj)´´ n×ì´´ w×ì
www.monlibrary.com
ဝတ္ဘန္လိုင္ေက်ာက္စာ (က)
(1) ´´ w ´´ ew>ajelKj¨smtÜqmÚ<rj Á Á Á Á Á
(2) wt– Á Á ¨gel<cjaQu· m;vi$j(paj´´) i Á Á Á el<
www.monlibrary.com
ႏိင
(3) h<´´ Á Á em<cj;< Á Á Á Á Á Á

(4) Á Á Á Á Á y[q·B<lj Á Á Á Á Á
(5) Á Á Á Á Á ^t Á Á Á Á Á
(6) Á Á Á Á Á lÊ Á Á Á Á tÜ Á Á Á Á
(7) Á Á Á Á Á lÊ Á Á Á Á nw Á Á Á Á
(8) Á Á Á Á Á eztwnj Á Á lWpP Á Á Á Á elrj
(9) Á Á Á Á k´´ k<ljmnjt Á Á Á Á Á
(10) Á Á Á Á Á el<(pj) ek<mjlWpPem<
(11) y[ Á Á Á Á Á Á nTrjT Á Á Á Á rpP Á Á Á Á
(12) Á Á Á Á ¨d<pPm;kiljpuz<wjqkrj
(13) ek<mj Á Á Á Á Á eb<yjzutiem<y[sn<
(14) Á Á Á Á Á em<yje^q<ajdu·mjep>hj
(15) Á Á Á Á Á m Á Á Á Á Á Á i
(16) Á Á Á Á Á Á Á Á Á Á ´´
ဝတ္ဘန္လိုင္ေက်ာက္စာ (ခ)
(1) ´´ lUek<wjqu· Á Á Á wjlýimjlUek<wj
(2) Á gHj a Á Á Á Á Á em<y[ Á Á h Á ew>aj w
(3) ntÜg·mj pwajezZtw×ìatjp>kj¨m Á
(4) Á Á Á ttuyj;ikjpunj´´ w ´´ amÔ^q Á Á Á Á
(5) elM<aj¿y[mpestJyjem<yj kugU
(6) hj em<yjew>aj¨gel<cj¨d<pPmnj¿yj
(7) T<pn< najpiaj×ucjem<yj zukjlicjg
(8) ×ìem<yj^qwsËg Á Á Á em<yjeb<kja×u
(9) cj em<y[Ó×utkÒtrjelsj em<yjRupja×u
(10) cjem<yj snjdmjem<y[gedlý<em<yj
(11) trinjem<yj mteg>hj ¿y[sutje;
(12) y[jrt–^tely[mnjpi¨pk<
(13) rjew>aj´´ latj/>rjkÊ;icj tþ<
(14) y[muqUnjswQj e^t<cja¡>yj
(15) pisQtì’cj qÊ’yj/>rjk·mÊ j Á Á I Á nj Á cj
(16) Á Á Á Á pi Á qinjek Á p>rj
www.monlibrary.com
(၅) ယခု ကြၽန္ေတာ္သည္ ဂူျဖင့္ ေစတီတဆူကို တည္ေဆာက္၏ ကြၽန္ေတာ္ထာပနာထားေသာ
ပစၥည္းမ်ားမွာ ေတာင္းသုံးလုံး အုိးတစ္လုံး လိင္ဂႀကိဳးတစ္ေခ်ာင္း ၾသဝစၥဂ - - - တစ္ခ`
ု
ေဗာက္အႏုင?္ တစ္ခ၊ု ဣႏုတကၠတရ္ေလစ္ တစ္ခ။ု အႏုငအ
္ ႐ုပတ
္ စ္ခ၊ု စန္ဒမ္တစ္ခု၊
ဂေဒလငါတစ္ခ၊ု တရိန္တစ္ခု၊ ထိုပစၥည္းတို႕သည္ ဤငါ့သခင္ ရတနာသုံးပါးအား ကြၽန္ေတာ္
လႉ၏။ လအိုတ္ႏစ
ွ ခ
္ ု တႅဍိငက
္ သာယ္ ငါးဆယ့္၊ ေၾတာင္အၵါယ္ သုံးဆယ့္ေခ်ာင္း၊ ေငြႏွစ္ရာ - - -
(၁၆) - - - -
www.monlibrary.com
ႏိင
likjtMajB<eqnjKohwj (Wat Sen Khao Ho)
(1) ´´ ¿y[yem<tZ’m˚< Á ¿ Á Á Á
(2) ˆhri˜Buvjezy[m˚<ngrj Á k<lj¿y[
(3) ˆt˜<wj e;y[ qin,gndjo ¿y[kutˆm<˜
(4) tpitpiaj e;y[qiT<njeg>,hj t
(5) y[;imcj o ¨zpPem<y[ m˚<eb<DjpisWQ
(6) ¿y[pnjRudj o RupPk[<kjsQ ¨b<wjmØ*
(7) vjsWQ o tZ’·^tlr,Q vinjw>$j ¿
(8) y[ sel< m˚<slÊguhjem<y[ ¿y[paj
(9) ¿y[punjznjm˚<eb<Dj ¿y[pajtKidj
(10) pk<wjem<y[ k@Jpritjem<yj naj
(11) em<y[ qel<pPem<yj ¿y[sutje;yj
(12) m˚<slj ¿yjsNkjqÊpt– e;y[m˚<slÊ
(13) ¿y[sutj bNcjsQ ezÊ<wjem<yjlcurj
(14) nem<yj qel<pP/>rj ¿yjsNtjÓzuguhj``
ကြၽန္ေတာ္နာမည္ တၨဳမဟာ - ဨ - (၂) ဟရိဘုည္ေဇယ်မဟာနဂရ္ - သိနးဂနဒ္၌ ကြၽန္ေတာ္
ေနသည့္အခ်ိနတ
္ ြင္ ကြၽန္ေတာ္ႏင
ွ ့္ ကြၽန္ေတာ့္မဘ
ိ ႏွစ္ပါး တို႕သုံးေယာက္သည္ ထိုေနရာ၌
ဇရပ္တစ္ခု၊ မဟာေဗာဓိ သုံးဆယ္၊ ဘုရား႐ုပပ
္ ြားေတာ္ဆယ္ပါး၊ အုနး္ သီးငါးဆယ္လံးု ။ တိုငး္
သခင္ တၨဳံညိနဝ
္ ါဏ္ ကြၽန္ေတာ္သည္ မဟာစလႅဂူတစ္ခု တည္ေဆာက္သည္။ မဟာေဗာဓိကို
ကြၽန္ေတာ္ေကာင္းမႈျပဳသည္။ ပန္းထီးတစ္လက္ကို ကြၽန္ေတာ္လုပသ
္ ည္။ က႑ီပ႐ုိတတ
္ စ္ခ၊ု
ေတာင္းတစ္လုံး၊ သလုပတ
္ စ္လုံး၊ မဟာစလ္ဘုရား၌ ကြၽန္ေတာ္ထာပနာသည္။ ေပစာကိုလည္း
မဟာစလႅဘုရား၌ ကြၽန္ေတာ္ ထာပနာသည္။ ေျမဆယ္ပါယ္ကို ကြၽန္ေတာ္လႉဒါန္းသည္။
ႏြားတစ္႐ွဥး္ ၊ ေတာင္းတစ္လုံး၊ သေလာပ္ႏစ
ွ ခ
္ ု၊ ဂူအႀကီး၌ လႉဒါန္းသည္။
www.monlibrary.com
ဝင္မေနာ၊ ဇင္းမယ္ေက်ာက္စာ။
(၁) ေဝါအ္မႛးမၝဳႏၷ အ
(၂) ႆရာယ္က်ာက္
(၃) ေဝါအ္ ယသုကၠမာ
(၄) လ တဇုအဒၶရာဇ
(၅) ေကာႏၷေမာယ် ဟိ
(၆) ေမာအ္ မာင္ဓႏၷ
(၇) ရာဇေနာရျဒ
(၈) ေကာႏၷ ကာလတာ
(၉) ဝဇိႏၷလာယ်
ဤလူငါးေယာက္ကား
ဤဘုရားကို
ဆည္းကပ္သည္။
ယသုကၠမာလ၊ တဇုအဒၶရာဇ၊
သားတစ္ေယာက္ အမည္ကား
မင္းဓန္ ရာဇေနာရျဒ၊
ကာလတာဝဇိနလ
္ ာယ္၏သား
။
www.monlibrary.com
ႏိင
႐ွင္ေစာပုဘုရားမွ ေတြ႕ရသည့္ ေ႐ႊေပလႊာ
နေမာဗုဒၶါယ
(၁) ဝႏၵတ
ိ ြာ ရတနတၲယံ ခိလမဟ႘သာမိႆေရႏုတၲမံ၊ ေသေတဘိႆရသူႏန
ု ာ ကုပတိနာ
သဒၶါဒယာေသာဘိနာ။
(၂) သဗၺညဴဝရသာသနဗၺဳဇဝနာဒိေစၥန သဒၶါယဟံ၊ ပုညံ ယံ နိဇေဒဝိယာ သဟကတံ ဝကၡာမိ တံ
နိမၼလံ။
(၃) သေဒၶါ သကႎ ပဗၺဇိ ရာဇရာဇာ ဒြိကၡတၲဳေမဝုတၲမရာဇေဒဝ႘၊ နိရာမိသာ ဘုၪယ
ၨိ ေတ ဥေဘာပိ
ရကၡႎသု သ႘လံ ပရမံသုဒၶံ။
(၄) ပဗၺေဇသတၲေနာ ေသ႒ာ စတေႆာ ဓ႘တေရာ သုဘာ၊ သဗၺရာဇိႆေရာရာဇာ ရတနတၲယ
မာမေကာ။
(၅) ပညာသဒြိသေတ ဒါေသာ ဥပသမၸါေဒသိ ဗုဒမ
ၶိ ာ၊ ေမာေစတြာ သဗၺရာဇိေႏၵာ
သတၲဳမာတဂၤေကသရ႘။
(၆) သဂၢံ ဂတာယ သဒၶါယ ယုတၲာယ ရာဇေဒဝိယာ၊ ပတၲႎ ဒတြာ ပဗၺဇိတာ ဇနာ အေညပိ
တတၲကာ။
www.monlibrary.com
(၇) သဒၶသေဒၶါမဟာေတေဇာ ရာဇိေႏၵာ ဒ႘ပဒုတၲမံ၊ ဥဇၨာေလတြဂၢိနာ ေကေသ ပၪၥကၡတၲံဳ

ဘိပဇ
ူ ယိ။
(၈) သ႒ိကုဋ႘ သုရမၼာ စ ဝိဟာရာ စ ဆဝိသတိ၊ စတေႆာ ဗဒၶသ႘မာ စ နဝထူပါ စ ကာရိတာ။
(၉) ဒိႏၵာ သတဃရာဒါသာ သုဝဏၰာန႒သတၲတ၊ိ တိသတဒြိသဟႆာနိ ပၪၥသတာနိ ႐ူပယ
ိ ာ။
(၁၀) ကံသာနိ ဒြိသတ ပၪၥသဟႆဂဏနာနိ စ၊ တိသဟႆံ သုကံ ဒိႏၷံ မရ႘စံ တိသတမၺနံ။
(၁၁) ပဒိႏၷာ နိစၥဘတၲတၴံ ပထဝ႘ သတရဇၨဳကာ၊ ပညာသကသတံ နိစၥဘတၲံ ေဂဟမွိ ပါစိတံ။
(၁၂) သဆတၲဂါကံ ေသတစၥတၲံ စ ေသာဘနံ သတံ၊ ဒိႏပ
ၷံ ၪၥသတာ အ႒ပရိကၡာရာ မုနာရဟာ။
(၁၃) ဓညေကာသံ ဝိဝရိတြာ နာဂရာနံ ဝိသဇၨနံ၊ ဒိႏၷံ ကတာ ကမၼဝါစာ ေဟမသမၺဳမယာ ဒုေဝ။
(၁၄) ပုညံ တံ ဨဝ႐ူပံ ကုပတိ ပတိကရံ ေသာ ဘိပေတၴတိ ဨဝံ ပုေညနာေနန ေသာဟံ
အတုလဒသဗေလာ နာဂတသၼႎ ဘေဝယ်ံ။
(၁၅) ဗုေဒၶါ ယာဝဗၻဝိႆံ ပရမသိရိမတ႘ ရာဇေဒဝ႘ဝ တာဝ၊ ေဒဝ႘ ေမ ေဟာတု မာ ေမ ဘဝတု
ဘဝဘေဝ ဣ႘ဒိေသာ ဝိပၸေယာေဂါ။
မြန္ဘာသာျပန္
(၁) အဲဍိက္ဂ္ွ နကုႝဓရ္သဒၶါ ေမတၲာ မဆာဲ မဟြံမက
ြဲ ုႝ ေဆာတ္ေယာင္ မဍိဳန္ေဍာတ္ဗၐ
ု တ္ဗင
ၥ ္ဗၞင္ဂွ္
ေလၛာဝ္ေကၜအ္ ရတ္ပိျပကာ တ႘လဂွ္ဒ မှံဳကုႝဂုဏ္မၿပဲ မဟြံမြဲကုႝ ပေတာအ္ၐတ္ ပႜဲလိုက္ဝြံရ။
(၂) အဲဍိကက္ဂ္ွ နကုႝဓရ္သဒၶါ ဂြံပတုဲလဝ္ ႀယဵေကင္ကာကုသလ
ို လ
္ ုႝမြဲ ပႜဲကႝသ
ု ာသနာက်ာ္ႀတဲ
မတုပသ
္ ဿဟ္ ညံငရ
္ ဵသဿိင္တၛဲ မတုပ္သဿဟ္ညံငရ
္ ဵၿဂိဳပ္ပကဵဒကွ္ တ႘လဂွဒ
္ မဒွ္တၜညးသဗၺညဳတ
ညာဏ္တုဲရ။
(၃) ဂှက်ာ္ဂ္ွ အာတ္ဒုင္ဂန
ု ္ ဗှတ္ၐါဝါ ပိဝါတုဲ သဿိငဂ
္ ွ္ ဓရ္သဒၶါ ကၲႝဳဒွ္တုဲ ပေကၜအ္ခမ႘ မြဲဝါတုဲရ။
သုီပ႙ည
ု းၐါေလဝ္ ဒဂိုငေ
္ ဒၢတ္မင္မသ
ြဲ ႘လ ဗြဲမသအးဇၛးတုဲ ၾသဝ္ကုႝကလိဂြံ ဒုင္စသိင
ု ္ နိဗၺာန္
မဟြံမက
ြဲ ုႝအာမိသညိ။
(၄) အဲဍိက္ နာဲျဗဵ ညးမဂြံအလုႝအသ႘သဿိငအ
္ ိုတသ
္ ုီ မဒွ္ညးမေသှဟ္သှဵသႜိဳက္ဆာန္ ရတ္ပိျပကာဂွ္
စိုနက
္ ုႝေကာန္ဝတ
ု အ
္ ဲ ပန္တၜ ပေကၜအ္ခမ႘ရ။
(၅) အဲနာဲၿဗဵ ညံငရ
္ ဵသဿိငဇ
္ ာဒိသိုင္ၿဗဵမာတဂၤ မှံဳကုႝညာဏ္ပညာဂွ္ တိတ္ဗၜးအာ ႏူကုႝသှသၾတဳ
သဿိငအ
္ ိုတ္သတ
ုီ အ္တုဲ ကုႝဍိက္ဂမၜဳိ င္ ၐါကၜံမသုန္ေစွာ္ဂွ္ ပေကၜအ္ခမ႘ရ။
(၆) အဲနာဲၿဗဵ မဍိဳက္ေပင္တဵ ကုဓရ္သဒၶါဂွ္ တှဟ္နမဂြံအာစိုပ္ ဍဳင္သြဝ္တုဲ ကုႝဒါန္ဇိုန္ပိုန္
ကုသတၲအ္အိုတ္သတ
ုီ ဲမ
ု ၢး ဇန္မေသဿဟ္ဒင
ဿံ ္ မတုပည
္ ံငရ
္ ဵဍိက္ ဗှတ္ၐါကၜံမသုနေ
္ စွာ္ဂွ္ေလဝ္
ပကုႝခမ႘တဲရ
ု ။
www.monlibrary.com
ႏိင
(၇) သဿိငည
္ းမဂြအ
ံ လုႝအသ႘ ညးမှံဳကုႝသဒၶါႀက႘ဇွ္ မေဇှာ္ဂွ္ စံငဗ
္ ဂုႝတဵ ပဿတေ
္ ကၜင္သႜဵ မၿပဲၿပဲတုဲ ပူဇဵအာ
ေသာ္ကႜိဳပ္ဇကု ဗှတမ
္ သုန္အလန္တုဲရ။
(၈) အဲဍိက္နာဲၿဗဵဂွ္ စိုနဂ
္ ပ္ဝ္ႀသိဳင္ဗဒွ္လဝ္ ဘာကုဋ႘ မေထက္ကုႝလဟိင္ ႀတဵေစွာ္မကုီ၊ ဘာေဇှာ္
ၐါေစွာ္ႀတဵမကုီ၊ သီပန္မကုီ၊ ေစတ႘ ဒၥတ
ိ တ
္ ှဳင္ကုီရ။
(၉) စိုနဂ
္ ပ္ဝ္ကႝလ
ု ဝ္ဒါန္ ဍိက္မေကၜာန္ဝတ္က်ာ္ ကၜံကုီ၊ ထဝ္ဂေတွ္ ထပွ္ေစွာ္ဒၥာံကုီ၊ ၾသန္ဂေတွ္
ၐါလၛီဒာၥ ံကၜံကကုီ၊
(၁၀) ေခၚဟ႐ုိတ္ဂမၜိဳင္ မသုနလ
္ ၐ
ၛီ ါကၜံကုီ၊ ပကဵဂမၜဳိ င္ ပိလၛီကုီ၊ မရိတ္ ပိကၜံနကုီ မဒွ္အိုတ္ရ။
(၁၁) တှဟ္နဂြံဒ္ွ ပစၥယ္ပန္ လဿိဳန္လဿိဳန္ကာလ သြက္တ႘လပိုန္က်ာ္ႀတဲတဲု စိုန္ကုႝဒါန္တိ
ကၜံတာတုဲရ။ ပႜဲသၛိနန္ဇကုပၜန္ေလဝ္ ဍဳဗ္ဗိန
ၥ လ
္ ဝ္ ပိ႑ပါတ္ သြက္ခမ႘သင္ ကၜံမသုန္ေစွာ္
ဇကုကုီ၊
(၁၂) ကႜိဳင္ကုီ၊ ကႜိဳင္ဗတာင္ မၿပဲၿပဲ မကၜံကုီ၊ ပရိကၡရာဒၥာံ မေထက္ကုႝခမ႘တအ္ ဗှတ္မသုန္ကၜံ
ဂွေ
္ လဝ္ ကုႝဒါန္ဇိုန္ဏွငတ
္ ဲရ
ု ။
(၁၃) ပံက္ေထာအ္ဟင္ေႀသာအ္တုဲ စိုန္ဂပ္ဝသ
္ ၜးပြးကုႝဒါန္ ေကာန္ဍဳင္ေကာန္ကြာန္တုဲရ။ ကမၼဝါစာ
မတုဲတဵ နကုႝတှးထဝ္ ၐါစံငဂ
္ ေ
ွ္ လဝ္ ေကၜာန္ပတုဲ ကုႝလဝ္ဒါန္တဲရ
ု ။
(၁၄) အဲဍိက္ဂ္ွ ဟိုတ္ႏမ
ူ ဂြေ
ံ ကၜာန္ပတုဲလဝ္ ေကင္ကာကုသလ
ုိ ္ ၿမဵသာ္ဝတ
ြံ ဲု ပႜဲကႝအ
ု နာဂတ္ဂတ
ေတအ္ ၾသဝ္ကုႝကလိဂဒ
ြံ ွ္ က်ာ္အတုလ မှံဳကုႝျဒဟတ္ စွျ္ ပကာမာန္ညိ။
(၁၅) ႀယဵဗှတ္ကာလလုႝမြဲ အဲဍိက္ၿဗဵ မဟြံအာစိုပ္ ဒဒွ္က်ာ္ဏီရ၊ ပႜဲဗှတ္ကာလဂွ္ ၾသဝ္ကုႝဂြံဒွ္
ဂှက်ာ္မၿပဲ မှံဳကုႝက်ာ္ႀသ႘ မဟြံမက
ြဲ ုႝ အပိုင္အျခာညိ၊ ပြမဒးျပးဆာဲ ႀသာဲျခာအာ ႏူကုႝညး
မသႜိဳက္ဆာန္ ဗုီဘဝဏအ္ဂ္ွ ဇဿာပ္ဇဿာပ္ဘဝ ၾသဝ္လၸကုႝသၵးဒွပ
္ ၜနည
္ ိအဵ။
(၁) တပည့္ေတာ္မသည္ ျဖဴစင္ စင္ၾကယ္ေသာ သဒၶါ ေမတၲာတရား အျပည့္ျဖင့္ ေလာက၌
အႏွိဳင္းမဲ့ၿပီး ဂုဏ္ေတာ္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စုံေတာ္မေ
ူ သာ ရတနာသုံးပါးကို ႐ွိခိုးပါ၏။
(၂) တပည့္ေတာ္မသည္ ေနမင္းကဲသို႕ ေတာက္ပေသာ ပဒုမာၼ ေ႐ႊၾကားပန္းေတာကဲသို႕
သာယာေသာ သဗၺညဳတၲဉာဏ္ေတာ္ ျမတ္စြာဘုရား၏ သာသနာေတာ္၌ သဒၶါတရားျဖင့္
ေကာင္းမႈကုသိုလ္ေတာ္မ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့၏။ ထိုကုသလ
ို ေ
္ တာ္မ်ားသည္ အညစ္အေၾကးမ်ားမွ
ကင္းစင္ေၾကာင္း တပည့္ေတာ္မ ေလွ်ာက္ထားလို၏။
(၃) မိဖုရားသည္ မင္းႀကီးအား ႏွစ္ႀကိမ္ သုံးႀကိမ္ ေတာင္းဆိၿု ပီး မင္းႀကီးသည္ သဒၶါတရား
ထက္သန္လာကာ တစ္ႀကိမ္ ရဟန္းခံခဲ့၏။ တပည့္ေတာ္မတို႕ ႏွစ္ေယာက္လည္း သီလကို
စင္ၾကယ္စြာ ေစာင့္တည္အက်ိဳးငွာ အာမိသကင္းမဲ့ေသာ နိဗၺာန္ကို ရေစသတည္း။
www.monlibrary.com
(၄) မင္းမ်ားကို အုပစ

္ ုးိ ေသာ တပည့္ေတာ္မသည္ ရတနာသုံးပါးကို ၾကည္ညိဳေသာသူ
ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ တပည့္ေတာ္မ၏ သၼီးေတာ္ေလးပါးအား ရဟန္းမ ခံေစခဲ့၏။
(၅) တပည့္ေတာ္မသည္ မာတဂၤျခေသၤ့မလို ဉာဏ္ပညာ႐ွိသျူ ဖစ္၍ မင္းရန္သူအေပါင္းတို႕မွ
လြတ္ေျမာက္ၿပီးေနာက္ ကြၽန္အေယာက္ ႏွစ္ရာ့ငါးဆယ္ကို ရဟန္းခံ ေပးခဲ့၏။
(၆) တပည့္ေတာ္မသည္ သဒၶါတရားႏွင့္ ျပည့္စုံေသာသူ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ နတ္ျပည္ကို ရည္စူးၿပီး
အလႈျပဳျပီးသည့္အခါ သတၲဝါအေပါင္းတို႕အား အမွ်ေဝၿပီး တျခားသူတို႕အား
ထိုကြၽန္အေယာက္ ႏွစ္ရာ့ငါးဆယ္ နည္းတူ ရဟန္းခံေပးခဲ့၏။
(၇) ဘုရင္မသည္ ၾသဇာအာဏာ႐ွိသူ သဒၶါတရားထက္သန္သူ ျဖစ္၍ မိမ၏
ိ ဆံေတာ္မ်ားကို
မီး႐ွိဳ႕ကာ ငါးႀကိမတ
္ ုင
ိ တ
္ ုင
ိ ္ ပူေဇာ္ခ့၏
ဲ ။
(၈) တပည့္ေတာ္မသည္ ေအးခ်မ္းသာယာေသာ ကုဋီေက်ာင္း အလုံး ေျခာက္ဆယ္၊
ေက်ာင္းႀကီး အလုံး ႏွစ္ဆယ့္ေျခာက္၊ သိမ္ ေလးလုံး၊ ေစတီ ႐ွစ္ဆက
ူ ို တည္ထားခဲ့၏။
(၉) ဘုရားေဝယ်ာဝစၥျပဳလုပရ
္ န္ ကြၽန္အေယာက္ တစ္ရာ၊ ေ႐ႊျပား ခုႏွစ္ဆယ္႐
့ ွစ္ျပား၊ ေငြျပား
ႏွစ္ေထာင္႐
့ ွစ္ရာ
(၁၀) ေၾကးခြက္ အလုံး ငါးေထာင္ႏစ
ွ ရ
္ ာ၊ ပန္း သုံးေထာင္ ႏွင့္ ေပသီး အေတာင္း သုံးရာကို
လႈဒါန္းခဲ့၏။
(၁၁) အ႐ွငျ္ မတ္စြာဘုရား၏ ပစၥယာေလးပါးကို အစဥ္ျမဲ ျဖစ္ေစရန္အတြက္ ေျမ တာတရာကို
လႈဒါန္းခဲ့၏။ မိမ၏
ိ စံနန္းေတာ္၌လည္း အပါး တရာ့ငါးဆယ္ ရဟန္းမ်ားအတြက္
ဆြမး္ ေတာ္ကို ခ်က္ထားခဲ့၏။
(၁၂) ထီးေတာ္မ်ား၊ ထီးျဖဴေတာ္မ်ား အလက္တရာကိုလည္းေကာင္း၊ အပါးငါးရာရဟန္းမ်ား
အတြက္ ပရိကၡရာပစၥည္း႐ွစ္ပါးကိုလည္း ကပ္လႈခ့၏
ဲ ။
(၁၃) စပါးက်ီကိုဖြင့္၍ ျပည္သူျပည္သားတို႕အား လႈဒါန္းေပးခဲ့၏။ ေ႐ႊျဖစ္ျပဳလုပ္ထားေသာ
ကမၼဝါစာ ႏွစ္စုံကိုလည္း ျပဳလုပ္ၿပီး လႉဒါန္းခဲ့၏။
(၁၄) တပည့္ေတာ္မသည္ ထိုကုသိုလ္ေတာ္မ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္အက်ိဳးေၾကာင့္ ေနာင္အနာဂတ္
ကာလ၌ အစြမ္းဆယ္ပါ႐ွိေသာ အတုလဘုရား႐ွင္ ျဖစ္ေစသတည္း။
(၁၅) မည္သည့္ကာလမဆို တပည့္ေတာ္မသည္ ဘုရားအျဖစ္သို႕ မေရာက္မခ်င္း ထိုကာလမ်ား၌
တပည့္ေတာ္မသည္ အကန္႕အသတ္မ့ဲ က်က္သေရအေပါင္းႏွင့္ ျပည့္စုံေသာ ဘုရင္မ
ျဖစ္ေစသတည္း။ ယခုဘဝ၌ မိမိခ်စ္ေသာသူႏင
ွ ့္ ေကြကြင္းခဲ့သည့္ အျဖစ္မ်ိဳးကဲ့သို႕
ေနာင္ဘဝ အဆက္ဆက္၌ မႀကံဳရ ပါေစသတည္း။
www.monlibrary.com
ႏိင
႐ွင္းမုတၴီဝင္႐ွိ ေခါင္းေလာင္းစာ
(၁) သကၠရာတ္ ၉၅၅ ဗေပင္ဂတုစဲ တၛဲ ၃ ယးတုဲ

၉ စေဍာန္ တလဍဳၤသုရိယကုမာၼ သု႘ၾတဳဟ္ၿဗဵ
သု႘ညးဂမၜိဳင္ ပပထာန္ကိုဝ္ မွာသမိ ေကာန္ဒကာ
ေဘာကး ဂသာပ္ ၁၀၀ ပွ်ာၿပဲ၊ လမ္ကုသႝ၊ု လမြ႙ဳမနိက္၊ (၂) အိတမြ႙ဳလအိတ္ မေသာန္၊ ဖုႝမကႏွံ
ကုသုႝဝြံ၊ မက္ပန္ဖႝပ
ု န္ ကုႝကလိဂည
ြံ ိ၊ ညံငဒ
္ လု မဆုႝလ်းတၛဲ ကုႝဒဟ္ညိ၊ ပိန
ု ္သ႘ုဒယဟ္ ညံ ၤပန
ု ္နမိ
ကုႝရာၤဆာဲ ပႜဲေဒါဝ္သာသနာညိ ဖုႝကုသႝဝ
ု ြံ ဇုိန္ကုႝ (၃) မှိဟ္ေဒဝတဵဂမၜဳိ င္ သု႘သဿႎဨကရာတ္ သတ္ၾတဳ
လပကိုဝ္ေျဒာဟ္မာန္ ပိုန္သု႘ဒယသ္ ကုႝကလိေဂါအ္ ဇဿာပ္ဘဝညိ။
ျမန္မာျပန္ -
သကၠရာဇ္ ၉၅၅ တန္ခးူ လျပည့္ အဂၤါေန႕ မိးု လင္းၿပီး ၉ ဖဝါး ၿမိဳ႕သခင္ သုရိယကုမာၼ လင္ ႏွင့္
မယား အမ်ားႏွင့္အတူ မဟာသမိ ဒါယကာေဘာကးကို ႀကီးမႉးၿပီး အသျပာ ၁၀၀ ပိႆာ
လႉဒါန္းသည္။ အမိ မြ႙ဳမနိက္ အဖ မြ႙ဳလအိတ္ ေၾကးသြန္းသည္။ ဤေကာင္းမႈကုသုိလ္အား
မဂ္ေလးပါး ဖိလ
ု ေ
္ လးပါး ရေစသတည္း။ အေမွာင္ထု အလင္းရသဖြယ္ ျဖစ္ေစ။
ဘုနး္ ႏွင့္ေက်ာ္ေဇာျခင္းတို႕သည္ လမင္းပမာ သာသနာေတာ္ အလယ္၌ ထြန္းလင္းေတာက္ပေစ။
ဤေကာင္းမႈသည္ လူ နတ္အေပါင္းတို႕ မွ်ေဝေစ။ ဘုရင္မင္း အပါအဝင္ ရန္သူအေပါင္းတို႕သည္
ရန္မျပဳႏိုင္ေစသတည္း။ ဘုနး္ ႏွင့္ေက်ာ္ေဇာျခင္းတို႕သည္ ဘဝဆက္တင
ို ္း ရေစသတည္း။
www.monlibrary.com
က်မ္းကိုးစာရင္း
1. Bauer, Christian,1991, Motes on Mon Epigraphy, The Journal of the Siam

Society, Volume 79, Part 1.
2. Beckwith, Christopher, 2002, Medieval Tibeto-Burman Languages
3. Bhumadhon, B. 1984. Dvāravati uninscribed coins found (in Thai). Silpakorn
Journal 28 (5): 55-63.
4. Blagden, C. O.1917. The Pyu Inscriptions (Epigraphia Indica, vol. xii, No. 16,
pp.127-32).
5. Bronkhorst, Johannes (2001), The Spread of Sanskrit in Southeast Asia, p.
263. Early Interactions Between South and Southeast Asia: Reflections
Crosss-Cultural Exchange, Edited by Pierre-Yves Manguin A. Mani Geoff
Wade.
6. Davies, Henry Rodolph 2010, YUN-NAN The Link Between India and the
Yangtze, Cambridge University Press, Oct 31, 2010.
7. Fine Arts Department 2002 Archaeology of Muang U-Thong Nonthaburi:
Sahamit Printing.
8. Harvey, G.E., 2000, History of Burma.
9. Hennequin, Laurent, ?, George Cædès’ Chronology of the Kingdom of
Haripunjaya.
10. Hunson, Bob. 2012, A thousand years before Bagan: radiocarbon dates and
Myanmar’s ancient Pyu cities.
11. Hla, Nai Pan, Meio University, Kyansittha and the Indic words in Myanmar
from Mon.
12. Indrawooth, P. 1985. Index Pottery of Dvāravati Period. Bangkok: Thai I. E
Printing Group,
13. Indrawooth, P., 1999, Dvaravāti : A Critical Study Based on Archaeological
Evidence. Bangkok: Aksorn Samai Press
www.monlibrary.com
ႏိင
14. Indrawooth, Phasook. Dvâravati and Śri-Ksetra: A Cultural Relation: Faculty

of Archaeology Silpakorn University, Bangkok.
15. Kak, Subhash, The Evolution of Early Writing in India, Indian Journal of
History of Science, vol. 28, 1994.
16. Laurent, Peter Edmund, 1830 An Introduction to the Study of Ancient
Geography with Copious Indexes, Oxford, For Henry Slatter; and withtaker,
Treacher, and arnot, London.
17. Luce, Gordon H. 1959) Old Kyaukse and the Coming of the Burmans, Journal
of the Burma Research Society 42,1.
18. Luce, G. H, 1965 Rice and Religion, a study of Old Mon-Khmer evolution and
culture, pp. 139-153
19. Luce, Gordon H. 1970, assisted by Bo-Hmu Ba Shin, U Tin Oo, Old Burma-
Early Pagán, volume Two, Catalogue of Plates indexes,
20. Luce, G. H. 1972, Phases of Pre-Pagán Burma: Languages and history
21. Luce, G.H.1985. Phases of Pre-Pagan Burma. Oxford: Oxford University
Press.
22. McCrindle, John Watson, 1885, Ancient India as Desribed by Ptolemy: Being
a Translation of the Chapters
23. Moore, E.H.2004 “Interpreting Pyu material Culture: Royal Chronologies and
Finger-marked Bricks” in Myanmar Historical Research Journal. Number (13)
June, Universities Historical Research Centre.
24. Rawlinson, H. G., M.A. I.E.S., Professor of English at the Deccan College,
1916, Intercourse Between India and the Western World from the Earliest
Times to the Fall of Rome, the University Press.
25. Robinson, M. and L.A.Shaw. 1980 The Coins and Banknotes of Burma
(Hampshire: Pardy and Son Ltd.)
26. Shafer, Robert, Further Analysis of the Pyu Inscriptions, Harvard Journal of
Asiatic Studies, Vol. 7, No. 4 (Sep., 1943).
27. Sidwell, Paul J., 2000, Proto South Bahnaric, Areconstruction of a Mon-
Khmer language of Indo-China.
www.monlibrary.com
28. Suzuki, Takashi. Renewed 25 December 2012, Śrīvijaya―towards

ChaiyaーThe History of Srivijaya
http://www7.plala.or.jp/seareview/newpage6Sri2011Chaiya.html
29. Sørensen, P. and Hatting, T. 1967. Archaeological Investigations in Thailand
Vol. II, Ban Kao, Part I: The Archaeological Materials from the Burials.
Copenhagen: Munksgaard.
30. Taw Sein Ko, 1892, The Kalyânî Inscriptions, Ercted by King Dhammacetî at
Pegu in 1476 A.D., Text and Translation. Rangoon, Printed by the
Superintendent, Government Printing, Burma, 1892.
31. Taw Sein Ko, 1913, Burmese sketches, British Burma Press.
32. Toshikatsu,Ito 1996. A Report Submitted to JSPS Cooperation Programmes
under the
33. core University System in Concerning with a Subject of Research on “Rising
and their
th
34. Formation of fortified cities during Dvaravati period in Thailand. April 15
(unpublished paper)
35. Weber, George. George Weber’s Lonely Islands, The Negrito People and the
Out-of-Africa Story of the human race, The Semang of Malaysia, 26/04/2013
http://www.andaman.org/BOOK/chapter35/text35.htm
36. Wheatley, Paul, 1966. The Golden Khersonese, Studies in The Historical
Geography of the Malay Peninsula before A.D. 1500, Kuala Lumpur
University of Malaya Press
37. ခင္ေမာင္ေလး၊ ႏိုင္။ ၁၉၉၉၊ တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္ေနသည့္ မြနတ
္ ုိ႕၏ ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငမ
ံ ်ား ႏွင့္
အျခားေဆာင္းပါးမ်ား။
38. ၿငိမး္ ၊ ဦးေက်ာ္။ ၁၉၉၂၊ ပုဂၿံ မိဳ႕ေဟာင္း ျမင္းကပါဂူေျပာက္ႀကီးဘုရား။
ကမၺည္းေက်ာက္စာႏွင့္ ပုံႏိပ
ွ ထ
္ တ
ု ေ
္ ဝေရး ဌာနခြဲ၊ ေ႐ွးေဟာင္း သုေတသန ဦးစီးဌာန၊
39. တင္၊ ဦးေဖေမာင္တင္၊ ၁၉၇၄၊ ဘာသာစကားယဥ္ေက်းမႈ။
40. ထြန္း၊ ေဒါက္တာသန္း၊ ၁၉၇၄၊ ျမန္မာျပည္ အုပခ
္ ်ဳပ္ေရး၊ နဝရတ္ကိုးကြယ္၊
41. ထြန္း၊ ေဒါက္တာသန္း၊ ၂၀၀၆၊ ပ်ဴေတြ ဘယ္ေပ်ာက္သြားသလဲ။
42. မင္၊ ေမာင္ခင္၊ ၂၀၁၀၊ ႏွစ္တစ္ေထာင္ခရီးကို ျဖတ္သန္းခဲ့ေသာ ကြၽန္ႏု္ပ္တို႕၏ ျမန္မာစာ။
www.monlibrary.com
ႏိင
43. ျမင့္၊ ဦးေအာင္၊ ၂၀၁၂၊ ေကာင္းကင္ဓာတ္ပံမ

ု ်ားမွ ျမန္မာ့ေ႐ွးေဟာင္းၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား။
44. ႐ွင၊္ ဗိလ
ု မ
္ ႉ ဘ။ (၁၉၉၈၊ အေနာ္ရထာအရင္က ျမန္မာႏိင
ု ္ငံ၊ တတိယအႀကိမ၊္
အင္းဝစာေပတိုက္၊ မိးု မင္းစာေပ။
45. လွ၊ ေဒါက္တာႏိုင္ပန္း၊ ၁၉၆၀၊ ေက်ာက္ဆည္ မြန္ေက်ာက္စာ၊ ယဥ္ေက်းမႈစာေစာင္ တြဲ ၃၊
မွတ္ ၇၊ ဧၿပီလ။
46. လွ၊ ေဒါက္တာႏိုငပ
္ န္း၊ သမိင
ု ္းတန္ဖုးိ ႀကီးေသာ အုတ္ခြက္မ်ား။ ၁၉၈၅၊ဒီဇင္ဘာ
သမိင
ု ္းဂ်ာနယ္ တြဲ ၃ အမွတ္ ၁။
47. လွ၊ ေဒါက္တာႏိုင္ပန္း၊ ၁၉၉၇၊ ကုသိနာ႐ုံ၊ ရဂုံသာေမာ၊ ကုကၠိဳေတာ မဟုတ္ပါ။
48. ဝင္း၊ ခ်စ္စံ။ ပ်ဴ၊ ၂၀၁၁

နိရုတ္တိ (စကားဇစ်မြစ်) အမြင်ဖြင့်ပျူနှင့်မွန်လူမျိုးတို့အကြောင်း

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

နိရုတ္တိ (စကားဇစ်မြစ်) အမြင်ဖြင့်ပျူနှင့်မွန်လူမျိုးတို့အကြောင်း

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.monlibrary.

နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္

တန္ဖုိး ၃၀၀၀ က်ပ္

ပထမအႀကိမ္ ေဖေဖၚဝါရီလ၊ ၂၀၁၄

မ်က္ႏွာဖုံး ေနာက္ခံပုံ - ေလာ့ဗူရီမြန္ေက်ာက္စာ။

3 နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္ ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း

3´ ျမေစတီေက်ာက္စာ႐ွိ မြန္၊ ပ်ဴ ႏွင့္ ျမန္မာသုံးဘာသာကို ႏႈိင္းယွဥ္ၿပီး အဓိပၸါယ္ေဖၚထုတ္ျခင္း (၁၁)

17´ ျမန္မာစာအေၾကာင္း (၁၁၂)

21´ ေ႐ွးေဟာင္းအေခၚအေဝၚမ်ားႏွင့္ သမိုင္းအေထာက္အထား (၁၂၁)

27´ မုသင္၊ ဇြဲကလာ/ဇြဲဂလာ (၁၃၁)

48´ ပ်ဴႏွင့္ မြန္ယဥ္ေက်းမႈေပါင္းကူး (၁၆၇)

55´ စကားဇစ္ျမစ္အျမင္ျဖင့္ ေရးသည့္ သမိုင္းေၾကာင္း (၁၇၉)

56´ မြန္ႏွင့္ဆိုင္ေသာ ကမၺည္းစာမ်ား (၁၈၄)

5 နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္ ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း

57´ ပရပထုံ မြန္ေက်ာက္စာ (၁၈၅)

ကြၽန္ေတာ္၏ ေမြးမိဘႏွစ္ပါးျဖစ္သည့္ အဘ ႏိုင္ဗလိုင္း (နာဲဗၜာဲ) ႏွင့္ အမိ ဣစီေငြအုံးတို႕ကို

7 နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္ ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း

မေျပာလွ်င္ ျပည့္စုံမည္ မဟုတ္ပါ။ ထိုအျပင္ ဒိန္းမတ္ႏုင

ေနာက္ဆံးု အေနႏွင့္ အဖက္ဖက္မွ ကူညီေပးခဲ့သည့္ ကြၽန္ေတာ့္၏ ခ်စ္ဇနီး မိကရက္ေထာ

ဤစာျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ကူညီေပးခဲ့သည့္သူအားလုံးကို ေက်းဇူးတင္ေၾကာင္း ဤေနရာ၌

သုေတသီမ်ားသည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးအေၾကာင္းကို ပိမ

ဤစာအုပ္သည္ မြန္ႏွင့္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း ေလ့လာသည့္စာအုပ္ ျဖစ္သည္ႏင

ျမေစတီေက်ာက္စာ႐ွိ မြန္၊ ျမန္မာ ႏွင့္ ပါဠိ သုံးဘာသာကို မြနအ

9 နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္ ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း

ကမၺည္းစာမ်ားႏွင့္ သမိုင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို အေျခခံၿပီး မြန္စာ ႏွင့္ မြနစ

ျမန္မာျပည္၌ ေတြ႕ရသမွ် ေ႐ွးေဟာင္းပစၥည္းအားလုံးလိုလိုႏွင့္ လူသားႏွင့္ နီးစပ္သည့္ ေမ်ာက္

သိ႕ု ျဖစ္၍ ဤစာအုပသ

11 နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္ ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း

ျမေစတီေက်ာက္စာ႐ွိ မြန္၊ ပ်ဴ ႏွင့္ ျမန္မာ သုံးဘာသာကို

(ပ်ဴ)။သီရိ။ တထာဂတဘုရားကို ႐ွခ

(ျမန္မာ) ။သီရိ။ နေမာဗုဒၶါယ။ ဘုရားသခင္သာသနာ အႏွစတ

ေက်က္ ဗုဒၶ တိေလꩦ တုယ္ သာသနာ ေမာယ္ လၛမ

ဒထဂ့ဒ (ပ်ဴ) - တထာဂတ။ ေ႐ွးဘုရားမ်ားကဲ့သ႕ို အလားတူေသာ ဘုရားမ်ား။

ေဒါ့ (ပ်ဴ) - ႐ွိခိုးသည္။ ပ်ဴသခၤ်ဳိငး္ ဂူေက်ာက္စာအမွတ္ (E) ၌ ဟိ အေ႐ွ႕မွာ (ၐ) ေတြ႕ရသည္။ ဟိ

13 နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္ ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း

ျမတ္စြာဘုရားအား။ နေမာ၊ ႐ွိခိုးသည္။) ဟု ေတြ႕ရသည္။ ဗုဒၶါယ (သို႕) ဗုဒၶ ေနရာတြင္ ပ်ဴမူ၌

ပု႐ွာ (ျမန္) - ဘုရား။ ျမန္မာေက်ာက္စာမ်ား၌ ပုႀဟာ၊ ဘု႐ွာ၊ ဖု႐ွာ၊ ဖုရာ ေတြ႕ရသည္။

ၐံး (ပ်ဴ) - ေတာ္ (ျမတ္ေသာ)။ ျမတ္သည္၊ ျမတ္ေသာ ဟု အဓိပၸါယ္႐ွိေသာ သကၠတ/ပါဠိ (ဝရ)

“ ၐံး” ေဝါဟာရ ေနရာ၌ မြနမ

ၐိး့ (ပ်ဴ) - (သည္)။ “ၐိး့” ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အျမင္ခ်င္း မတူသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ အမ်ားက

ျဖစ္သည္။ ၐံးၐိး့ (ျမတ္ေသာထိုသူသည္) ဟု ေတြ႕ရေသာအခါ “ၐိ႕း” သည္ နာမ္စား ႏွင့္

သှိး (ပ်ဴ) - ႏွစ္။ မြန္ က စှာမ္။ စ က သ ျဖစ္သြားၿပီး ယခုေခတ္မြန္က သှာံ။

တြံး့ (ပ်ဴ) - လြန္။ ျမန္မာေဝါဟာရ လြန္ ႏွင့္တူသည္။ မြနေ

ယံ (ပ်ဴ) - ယင္း။ ပုဂံေခတ္ မြနေ

တႎ (ပ်ဴ) - ေနရာျပဝိဘတ္ ။ တႎ သည္ တခ်ိဳ႕ပညာ႐ွငတ

15 နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္ ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း

ႏွင့္ အဓိပၸါယ္တူေသာ “တႎ” ပ်ဴေဝါဟာရကို ယူၿပီး ႏွစ္ခစ

မိ (ပ်ဴ) - အမည္။ ကြၽန္ေတာ္ ေလ့လာေနသည့္အခ်ိနတ

သု (ျမန္) - ေတာ္။ သု သည္ ယခုေခတ္ ေသာ ႏွင့္တူသည္ဟု တခ်ိဳ႕က ယူဆၾကသည္။

သိ (ပ်ဴ) - ျဖစ္သည္။ (ႀကိယာပုဒ္)။ ပုဂံေခတ္၌ ေရးသည့္ မြနစ

ဟု ေတြ႕ရသည္။ “သ” ႏွင့္ “သိ” ႏွစ္ခစ

ဂှေက်က္ (မြန္) မိဖုရား။ မိဖရ

17 နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္ ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း

ဣေမာအ္ (မြန္) - မည္၏။ တျခားေနရာတြင္ “မဣေမာအ္” ဟု ေတြ႕ရသည္။ ဤေက်ာက္စာ၌

တမုေလဟ္ (ျမန္) - ။ တမုေလဟ္ သည္ ဤေက်ာက္စာ၌ ျမန္မာမူ၌သာ ေတြ႕ရၿပီ မြန္ ႏွင့္

19 နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္ ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း

ဂှေက်က္ ေကာန္ ရာဇကုမာရ္

တၞး (ပ်ဴ) - တုန္၊ တဖန္။ ဥပမာ ျမန္မာဝါက်၌ “ေနာက္တစ္ေခါက္ ျပန္သြားပါ။”

ျဒ (ပ်ဴ) - တန္ဆာ၊ ပစၥည္း။ “ျဒဝယ်” သကၠတမွ လာေသာေဝါဟာရျဖစ္သည္။ မြနမ

(မြန္) မင္းသည္ ႏွစ္ဆယ့္႐ွစ္ႏွစ္ မင္းမူၿပီး

တၵး (ပ်ဴ) - “တၵးၐံး” သည္ ဘုရင္ဟု ဘလက္ဒင္က ေျပာေသာ္လည္း “တၵး”သည္ ဤဝါက်၌

21 နိ႐ုတၲိ (စကားဇစ္ျမစ္) အျမင္ျဖင့္ ပ်ဴ ႏွင့္ မြန္လူမ်ိဳးတို႕အေၾကာင္း

တု႔း (ပ်ဴ) - မင္း။ “တု႕း” သည္ “တၵး” ျဖစ္ႏုင