BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4

LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.

1. Giao tiếp với LCD.
Module LCD được sử dụng nhiều trong các ứng dụng nhúng hiện nay, chúng dùng để
hiển thị thông tin một cách linh hoạt và tiết kiệm năng lượng. Có nhiều loại module LCD,
trong đó thông dụng nhất là loại LCD 16x2 là loại hiển thị 2 hàng mỗi hàng 16 ký tự.
Mỗi ký tự được hiển thị bởi một ma trận điểm ảnh có kích thước 5x8 điểm hoặc 5x11
điểm ảnh, tùy chế độ mà người lập trình thiết lập.

LCD 16x2
Phần lớn các module LCD sử dụng giao tiếp 16 chân trong đó có:
- 8 đường dữ liệu
- 3 đường điều khiển
- 3 đường cấp nguồn cho module
- 2 đường cấp nguồn cho LED nền trên LCD
Châ Tên Mô tả chức năng
n
1 VSS GND.
2 VDD +5 Volt.
3 VEE Tương phản (contrast): dùng để điều chỉnh độ tương phản
giữ các chữ cái và đèn nền trong LCD. Chân này sẽ được
nối vào một mạch chia áp dùng biến trở để dễ dàng thay đổi
độ tương phản khi vặn biến trở.
4 RS Chọn thanh ghi (Register Select): chọn thanh ghi trong
LCD để giao tiếp.
5 R/W Đọc/ghi (Read/Write): Chọn chế độ đọc hoặc ghi vào LCD.
Trong kit thí nghiệm VXL, sinh viên chỉ thực hiện chế độ
ghi vào LCD nên chân này được nối đất.
Ghi chú: đối với các tín hiệu có kí hiệu bởi dấu ‘/’ thì ta
hiểu phần bên trái dấu ‘/’ tương ứng với bit 1, phần bên
phải dấu ‘/’ tương ứng với bit 0.
6 E Cho phép (Enable): cho phép dữ liệu đọc/ghi trên LCD. Sau
khi thiết lập các tín hiệu cần vào LCD (từ các chân RS,
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
R/W, dữ liệu [0-7]) thì chân này kích cạnh xuống để thực
hiện lệnh.
7 D0 Bit 0 của dữ liệu
8 D1 Bit 1 của dữ liệu
9 D2 Bit 2 của dữ liệu
10 D3 Bit 3 của dữ liệu
11 D4 Bit 4 của dữ liệu
12 D5 Bit 5 của dữ liệu
13 D6 Bit 6 của dữ liệu
14 D7 Bit 7 của dữ liệu
15 LED+ Cấp nguồn + cho đèn LED nền trên LCD
16 LED- Cấp nguồn – cho đèn LED nền trên LCD

Trong LCD có chứa một CGRAM và một DDRAM:

- CGRAM: Vùng RAM này khi thí nghiệm sinh viên không cần tương tác với
chúng. CGRAM có kích thước 64 Bytes dùng để chứa ký tự do người lập trình
thiết kế theo ý muốn. Có thể vẽ 8 ký tự khác nhau khi dùng 5x8 điểm ảnh để
thiết kế (một ký tự sử dụng 8 bytes) hoặc 4 ký tự khác nhau khi dùng 5x11 điểm
ảnh để thiết kế.
- DDRAM: Vùng RAM chứa ký tự hiển thị trên màn hình LCD. Màn hình LCD
16x2 gồm có 2 hàng, mỗi hàng gồm 16 ký tự tương ứng với địa chỉ của
DDRAM được cho ở dưới. Người lập trình muốn hiển thị ký tự gì tại vị trí nào
trên màn hình LCD thì cần ghi mã số của ký tự đó vào ô nhớ tương ứng với vị
trí cần ghi trên DDRAM. Ví dụ muốn ghi ký tự O vào ô thứ 15 của hàng đầu
tiên trên LCD (Như hình 1) thì cần ghi mã số của ký tự O vào ô nhớ 0EH của
DDRAM. Mã số ký tự thì được tra tại hình 3 như sau. Ghi chú: bảng mã ký tự
tương ứng với mã ASCII.
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
Các mã lệnh để giao tiếp với LCD được liệt kê ở bảng sau, như ta thấy mã lệnh liên
quan đến các tín hiệu vào module LCD như RS, R/W, Data bit 0 đến bit 7. Muốn ghi một
lệnh vào LCD cần điều khiển các chân tín hiệu kể trên tương ứng với lệnh cần ghi sau đó
kích chân cho phép (Enable) của LCD (kích cạnh xuống).

Trong bo mạch thí nghiệm vi xử lý, phần giao tiếp LCD được thiết kế theo giao tiếp 3
bus tương tự như khi thiết kế LED 7 đoạn hay LED ma trận, với địa chỉ chốt là 6000H-
7FFFH.
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.

Về lập trình ta nên chia mã lệnh ghi vào LCD thành 2 loại: ghi lệnh và ghi ký tự, ứng
với chân RS = 0 và RS = 1. Ghi lệnh (khi RS =0): là các lệnh cấu hình LCD, thiết lập con
trỏ tắt hoặc bật, nhấp nháy hay không… Ghi ký tự (khi RS =1): là ghi/ đọc ký tự từ RAM
trên LCD. Các chương trình con xuất lệnh và ký tự vào LCD được trình bày phía dưới.
Trong đó LCDADDR cần được định nghĩa là địa chỉ chốt LCD trước khi dùng, các chân
LCD_E và LCD_RS cần gán đúng với sơ đồ thiết kế.
Chương trình con xuất lệnh LCD:
WRITECOM:
MOV DPTR, #LCDADDR
SETB LCD_E
CLR LCD_RS
MOVX @DPTR, A
CLR LCD_E
ACALL WAIT_LCD
RET
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
Chương trình con xuất ký tự LCD
WRITETEXT:
MOV DPTR, #LCDADDR
SETB LCD_E
SETB LCD_RS
MOVX @DPTR, A
CLR LCD_E
ACALL WAIT_LCD
RET

Để sử dụng việc ghi lệnh ta thực hiện gán A là mã lệnh mong muốn, sau đó gọi hàm
con ghi lệnh là được.
MOV A, (mã lệnh mong muốn)
ACALL WRITECOM
Ví dụ: Trước khi hiển thị LCD phải có một đoạn lệnh để cấu hình cho LCD như sau:
INIT_LCD:
MOV A, #38H
ACALL WRITECOM
MOV A, #0EH
ACALL WRITECOM
MOV A, #06H
ACALL WRITECOM
RET

Mã lệnh là 38H = 0011 1000B đây chính là lệnh bắt đầu với DB5 =1, khi dùng ghi
lệnh thì RS = 0, ta tra bảng, gióng xuống tìm DB5 = 1. Đây là câu lệnh Function set, với
DL = 1, N =1 và F =0. Tức là giao tiếp 8 bits, số lượng dòng là 2, kích thước ký tự là 5x8.
Ghi chú: đối với các tín hiệu có kí hiệu bởi dấu ‘/’ thì ta hiểu phần bên trái dấu ‘/’
tương ứng với bit 1, phần bên phải dấu ‘/’ tương ứng với bit 0.
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.

Tương tự với mã lệnh 0EH = 0000 1110B. Tức D = 1, C =1, B =0 có nghĩa là: cho
phép hiển thị, cho phép bật con trỏ, không cho con trỏ nhấp nháy.

Về phần ghi ký tự cũng tương tự. Gán mã ký tự mong muốn vào A rồi gọi hàm
WRITETEXT.
MOV A, (mã ký tự mong muốn)
ACALL WRITETEXT
Ví dụ ghi ký tự V ra LCD.
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
MOV A,#‘V’
ACALL WRITETEXT
Sau khi thực hiện lệnh ghi ký tự, mã ký tự sẽ được ghi vào ô DDRAM hiện hành. Nếu
địa chỉ DDRAM hiện hành thuộc khoản 00H-0FH hoặc 40H-4FH thì trên LCD sẽ hiển
thị ký tự tương ứng vào ô đó, đồng thời sau đó địa chỉ DDRAM sẽ tự cộng thêm 1 và sẽ
ghi ký tự ở ô tiếp theo nếu dùng thêm lệnh ghi ký tự. Trường hợp ô ký tự hiện hành là 0F
(tức ô cuối cùng của hàng 1), sau khi ghi lệnh ghi ký tự ra ô này, DDRAM sẽ được cộng
lên 1 là 10H chứ không phải là 40H, nghĩa là ký tự sẽ không tự động nhảy xuống hàng
dưới. Để xuống hàng hoặc ghi vào ô ký tự cụ thể nào ta cần phải sử dụng thêm lệnh chọn
địa chỉ DDRAM như sau, mã lệnh này được tính là 80H+địa chỉ DDRAM cần nhảy đến.

Ví dụ muốn ghi chữ VXL lên LCD tại vị trí sau thì công việc cần làm là: gọi lệnh chọn
địa chỉ DDRAM tại ô 46H, mã lệnh của lệnh này sẽ là 80H + 46H = C6H. Tiếp đó ghi
các ký tự ‘V’, ‘X’, ‘L’.

MOV A, #C6H
ACALL WRITECOM
MOV A,#‘V’
ACALL WRITETEXT
MOV A,#‘X’
ACALL WRITETEXT
MOV A,#‘L’
ACALL WRITETEXT
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.

Hướng dẫn thí nghiệm 3.1

“Chạy thử chương trình mẫu LCD.A51”
Sinh viên cần đọc hiểu chương trình để dễ dàng chỉnh sửa chương trình phục vụ cho
các thí nghiệm tiếp theo. Cần xem định nghĩa các chân LCD_E, LCD_RS, LCDADDR
có đúng với phần cứng đã được trình bày ở trên không.
Chương trình mẫu trong LCD.A51
LCD_E BIT P3.4 ;Định nghĩa LCD_E là chân P3.4
LCD_RS BIT P3.5 ;Định nghĩa LCD_RS là chân P3.5
LCDADDREQU 6000H ;Định nghĩa LCDADDR là 6000H
ORG 2000H
MAIN:
MOV @R0, 30H
MOV DPTR, #LCDADDR
ACALL CLEAR
ACALL INIT_LCD
ACALL DISPLAYSTRING
SJMP $
INIT_LCD: ;Các dòng lệnh cấu hình LCD ban đầu
MOV A, #38H
ACALL WRITECOM
MOV A, #0EH
ACALL WRITECOM
MOV A, #06H
ACALL WRITECOM
RET
CLEAR: ; Hàm con xóa màn hình LCD
MOV A, #01H
ACALL WRITECOM
RET
WRITECOM: ;Hàm con ghi lệnh
MOV DPTR, #LCDADDR
SETB LCD_E
CLR LCD_RS
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
MOVX @DPTR, A
CLR LCD_E
ACALL WAIT_LCD
RET
WRITETEXT: ; Hàm con ghi kí tự
MOV DPTR, #LCDADDR
SETB LCD_E
SETB LCD_RS
MOVX @DPTR, A
CLR LCD_E
ACALL WAIT_LCD
RET
DISPLAYSTRING: ; Hàm con xuất chuỗi ký tự bằng cách tra bảng
MOV A,#0
LOOP:
MOV DPTR, #MESSAGE
MOV R0,A
MOVCA,@A+DPTR
JZ EXIT
ACALL WRITETEXT
MOV A,R0
INC A
DJNZ B, LOOP
EXIT:
RET
WAIT_LCD: ;Hàm con delay cho LCD
MOV R6,#10
DL1:
MOV R7, #250
DJNZ R7, $
DJNZ R6,DL1
RET
MESSAGE:
DB "HELLO WORLD!",0
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
END
Hướng dẫn thí nghiệm 3.2
“Viết thêm chương trình con CLRSCREEN để xóa màn hình LCD. Viết thêm chương trình
con GOTOXY để di chuyển con trỏ của LCD đến hàng x, cột y, với X chứa trong R0 và Y chứa
trong R1. Sửa chương trình ở thí nghiệm 1 để hiển thị căn chỉnh tên sinh viên ở chính giữa hàng
thứ 1
và thêm số nhóm ở hàng thứ 2 (cũng căn giữa).”

Gợi ý: Để thực hiện xóa màn hình LCD, dùng lệnh có mã lệnh 01H. Để di chuyển con trỏ đến
tọa độ X (0 hoặc 1 ứng với hàng), Y (0 đến 15 ứng với cột) của màn hình LCD ta thực hiện lệnh
gán địa chỉ DDRAM như đã trình bày. Về việc canh giữa, sinh viên đếm số ký tự trong chuỗi từ
đó tính ra cần viết chuỗi tại vị trí cột bao nhiêu. Sinh viên có thể tham khảo đoạn chương trình
gợi ý sau.
LCD_E BIT P3.3
LCD_RS BIT P3.5
LCDADDREQU 6000H
ORG 2000H
MAIN:
MOV @R0, 30H
MOV DPTR, #LCDADDR
ACALL CLEAR
ACALL INIT_LCD
CLR F0
ACALL DISPLAYSTRING
SETB F0
ACALL DISPLAYSTRING
SJMP $
INIT_LCD: ;…………
CLEAR: ;…………
WRITECOM: ;…………
WRITETEXT: ;…………
WAIT_LCD: ;…………

DISPLAYSTRING:
ACALL COUNT
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
;…? ;R0 = 1 (khi F0 =0), R0 = 2 (khi F0=1)
ACALL GOTOXY
MOV A,#0
LOOP:
;…? ;DPTR = địa chỉ nhãn TEN (khi F0=0) hoặc NHOM
(F0=1) MOV R0,A
MOVC A,@A+DPTR
JZ EXIT
ACALL WRITETEXT
MOV A,R0
INC A
SJMP LOOP
EXIT: RET

GOTOXY: ; Chương trình gán địa chỉ DDRAM ứng với tọa độ XY
MOV A,#0C0H
;….? ;A = A+0x00 khi R0 = 1, A= A+0x40 khi R0 = 2.
;….? ;A = A + R1
ACALL WRITECOM
RET
COUNT: ;Tính vị trí bắt đầu của chuỗi TEN (Khi F0=0)
; và NHOM (F0=1) lưu vào trong R1
MOV R1,#0
;…? ;DPTR = địa chỉ nhãn TEN (khi F0=0) hoặc NHOM
(F0=1)
;…? ; Đếm số ký tự trong chuỗi cho đến khi gặp giá trị 0 và
; lưu vào R1
;…? ; Tính toán và trả về R1 = (16 – R1)/2 (lấy phần
nguyên)
RET
TEN: DB 'VO THI SAU',0
NHOM: DB 'NHOM 1',0
END
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
Hướng dẫn thí nghiệm 3.3
“Viết chương trình hiển thị lên dòng thứ 1 và canh giữa tên của thành viên thứ nhất trong
nhóm.
Sau đó 1s, xóa dòng 1 và hiển thị lên dòng thứ 2 và canh giữa tên thành viên thứ hai của nhóm.
Tiếp tục sau đó 1s, xóa dòng 2 và hiển thị đồng thời tên hai thành viên ở hai dòng.”

Gợi ý: Sinh viên tự thực hiện chương trình này.

2. Giao tiếp ADC
Tín hiệu tương tự là các tín hiệu liên tục trong miền thời gian và biên độ. Trong thực tế, hầu
hết các tín hiệu vật lý đều tồn tại dưới dạng tương tự. Muốn xử lý được các tín hiệu này bằng
các hệ thống số thì cần phải chuyển đổi các tín hiệu tương tự này sang dạng số và vi mạch ADC
(Analog to Digital Converter) thực hiện công việc đó. Để tìm hiểu thêm về ADC, sinh viên có
thể tham khảo thêm tại đường dẫn sau: https://en.wikipedia.org/wiki/Analog-to-digital_converter

Ví dụ ADC 3-bit và 16-bit

Vi xử lý 8051 không có hỗ trợ bộ chuyển đổi ADC bên trong, vì vậy để thực hiện
chuyển đổi ADC, ta dùng IC chức năng chuyển đổi ADC. Cụ thể là trên kit thí nghiệm vi
xử lý sử dụng IC ADC0809 để thực hiện việc chuyển đổi ADC 8 bit.
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.

Sơ đồ chân của IC ADC0809

Tên Trạng thái Mô tả
IN0 đến IN7 Ngõ vào 8 kênh ngõ vào Analog cần phân tích
A0, A1, A2 Ngõ vào chọn chân kênh Analog cần phân tích
D0 đến D7 Ngõ ra ngõ ra song song 8 bit của tính hiệu đã được phân tích
thành digital
REF+ và REF- Ngõ vào Điện áp tham chiếu dương và âm. Cần đảm bảo điện áp
Analog cần phân tích nằm trong khoản tham chiếu này.
CLK Ngõ vào Cấp clock cho IC hoạt động
ALE (Address Ngõ vào cho phép chốt địa chỉ. Chọn kênh bằng cách tích cực các
Latch Enable) chân A0 đến A2 tương ứng, sau đó tích cực chân này.
START Ngõ vào Xung vào chân này (cạnh xuống) bắt đầu quá trình
chuyển đổi ADC
EOC (End of Ngõ ra Chân này sẽ tích cực thấp trong quá trình chuyển đổi
conversation) ADC.
OE (Output Ngõ vào Đặt chân này ở mức 0 trong quá trình chuyển đổi.
enable) Đặt chân này ở mức 1 khi đọc dữ liệu ra.
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.

Sơ đồ khối của IC ADC0809

Khối 256R RESISTOR LADDER và SWITCH TREE

Hoạt động của IC ADC0809: Sau khi kích xung START, bộ chuyển đổi sẽ hoạt động
tại cạnh xuống của xung START, ngõ ra EOC sẽ xuống mức thấp. Khối S.A.R quản lý
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
đóng ngắt các bit cơ học (các công tắc) của SWITCH TREE. Đầu tiên bit cơ học có trọng
số cao nhất sẽ là mức 1 và các bit khác ở mức 0, sẽ tạo điện áp tham chiếu Vref/2 =
((REF+) – (REF-))/2 được nối vào ngõ vào của bộ so sánh, nếu Vin>Vref/2 thì MSB vẫn
ở giữ mức 1 và ngược lại, Vin<Vref/2 thì MSB được giữ ở mức 0. Tiếp đó S.A.R quản
lý đóng bít cơ học tiếp theo, tạo ra điện áp tham chiếu là Vref/4 hoặc Vref*3/4 tùy vào
MSB được giữ như thế nào, điện áp tham chiếu này cũng được so sánh với Vin, nếu Vin
lớn hơn điện áp tham chiếu sẽ giữ bit cơ này là 1, nếu Vin nhỏ hơn điện áp tham chiếu thì
bit cơ này là 0. Quá trình tạo tham chiếu và so sánh này được thực hiện tương tự và lập
lại cho đến khi xác định được bit cuối cùng. Lúc này chân EOC lên mức 1 báo hiệu quá
trình chuyển đổi đã kết thúc.
Để đọc 8 Bit output, cần cho chân OE lên mức cao.

Sơ đồ thiết kế khối ADC của kit thí nghiệm

Ta thấy thiết kế để giao tiếp giữa 8051 và IC ADC0809 cũng được thực hiện theo cơ
chế 3 bus. Tính hiệu Analog cần phân tích VREF được lấy từ bộ chia áp dùng biến trở và
nối vào ngõ vào IN0 của IC ADC0809, vì vậy, các chân A0, A1, A2 phải bằng 0 để chọn
kênh IN0, tức phải đảm bảo gán thanh ghi A sao cho 3 bit cuối của nó bằng 0 (Vì A0, A1,
A2 chính là P0.0, P0.1, P0.2 của 8051 khi thực hiện lệnh ghi RAM ngoài). Điện áp cần
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
phân tích nằm trong khoảng 5V (Vcc) và 0V (GND) nên hai chân REF+ và REF- được
nối vào Vcc và GND. Tín hiệu START = nCS2 nor nWR sẽ tích cực khi ta thực hiện lệnh
ghi RAM ngoài: MOVX @DPTR, A. Sau khi thực hiện xong lệnh này, cần chờ chân
EOC lên mức 0 báo hiệu việc chuyển đổi hoàn tất, hoặc delay một đoạn thời gian, thời
gian đó chiếm khoản 8 chu kỳ clock đưa vào ADC0809. Tín hiệu OE = nCS2 nor nRD sẽ
tích cực khi ta thực hiện lệnh đọc từ RAM ngoài: MOVX A,@DTPR, sau khi thực hiện
xong lệnh này, thanh ghi A sẽ là giá trị digital 8 bit của tín hiệu analog đầu vào.
Đoạn chương trình chuyển đổi ADC như sau.
MOV A, #0H (3 bit cuối A chọn kênh ADC của IC ADC0809)
MOV DPTR,#(Địa chỉ chốt ADC)
MOVX @DPTR,A
ACALL Delay_100us
MOVX A, @DPTR (A sẽ lưu giá trị ADC 8 bit)

Công thức chung đoạn mã ngõ ra là một số nguyên 8 bit như sau:
A=256∗Vin−¿ ¿
Với REF+ là 5V là REF- là 0V, ta suy ra điện áp vào bộ ADC là
5∗A
Vin= (V )
256
Hướng dẫn thí nghiệm 3.4
“Viết chương trình con READADC thực hiện đọc giá trị của kênh 0 và trả về giá trị
trong R0. Viết chương trình hiển thị giá trị của kênh 0 của ADC lên LCD dùng chương
trình con READADC đã viết.”
LCD_E BIT P3.3
LCD_RS BIT P3.5
LCDADDREQU 6000H
ADCADDR EQU 4000H
ORG 0
MAIN:
CALL READADC
PUSH 0
MOV DPTR, #LCDADDR
CALL CLEAR
CALL INIT_LCD
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
CALL DISPLAYSTRING
POP ACC
;….? ;Đoạn chương trình hiển thị số trong thanh ghi A theo hệ 10
;lên LCD.
SJMP $
READADC:
MOV DPTR,#ADCADDR ;Start ADC
MOV A,#0
MOVX @DPTR,A
CALL WAIT_LCD ;EOC
MOVX A,@DPTR ;OE
MOV R0,A
MOV P1,A ;Hiển thị A lên các LED tại port 1 để quan sát
RET
INIT_LCD: ;………
CLEAR: ;………
WRITECOM: ;………
WRITETEXT: ;………
WAIT_LCD: ;………
DISPLAYSTRING:
MOV A,#0
LOOP:
MOV DPTR, #MESSAGE
MOV R0,A
MOVC A,@A+DPTR
JZ EXIT
ACALL WRITETEXT
MOV A,R0
INC A
SJMP LOOP
EXIT:
RET

MESSAGE: DB "Gia tri kenh 0: ",0

 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
END
Hướng dẫn thí nghiệm 3.5
“Viết chương trình con CALADC tính toán giá trị điện áp thực tế đặt vào kênh 0 ADC từ giá
trị đo được của ADC. Chương trình nhận giá trị ngõ vào chứa trong R0 (là kết quả của chương
trình con READADC). Giá trị trả về chứa trong R0 và R1, R0 chứa giá trị nguyên và R1 chứa
giá trị thập phân. Hiển thị giá trị đo được lên LCD theo cấu trúc: "Voltage: x.xx V" với x.xx là
giá trị điện áp đo được với hai chữ số thập phân sau dấu chấm.”

Gợi ý: Bài này thực hiện tương tự như thí nghiệm 3.4, thay vì hiển thị giá trị thanh ghi A theo
hệ 10 lên LCD ta phải tính toán giá trị điện áp vào của bộ ADC dựa trên giá trị trên thanh ghi A
theo công thức:
5∗A
Vin= (V )
256
Lệnh nhân hai số 8 bit A, B là MUL AB có kết quả là một số 16 bit BA = A * B, trong đó 8
bit trọng số cao sẽ được lưu trong B, 8 bit trọng số thấp sẽ được lưu trong A. Phép chia cho 256
tương ứng với phép dịch trái 8 bit.
Về thuật toán thực hiện biểu thức Vin trên, ta có thể làm như sau: Thực hiện phép nhân 5*A
trước, kết quả trả về B sẽ chứa trọng số cao, A sẽ chứa trọng số thấp. Sau đó hình dung phép chia
cho 256 là phép dịch trái dấu chấm thập phân, dịch qua 8 bit. Khi đó B sẽ chính là phần nguyên
của biểu thức Vin, A sẽ là phần thập phân của biểu thức Vin.
Ví dụ:
5∗100 500
Vin= ( V )= =1.953125 (V )
256 256
A = 100
B=5
MUL AB = BA = A*B = 500 = 1 1111 0100
BA/256 = 1 . 1111 0100
Phần nguyên: 1*20= 1 (Được chứa trong B)
Phần thập phân: 1*2-1+1*2-2+1*2-3+1*2-4+1*2-6 = 0.953125 (Được chứa trong A, chú ý là
A = 11110100 là một số nguyên, nhưng ý nghĩa ở đây ta đang xét trong ứng dụng thực hiện
phép chia cho 256 là số thập phân 0.11110100)

Để xử lý phần thập phân của biểu thức Vin chứa trong A, ta tiếp tục lấy A*10 và sẽ có
một chữ số tràn qua B, đó chính là số thứ nhất sau dấu chấm thập phân. Tiếp tục thực
hiện A*10, ta được số thứ 2 sau dấu chấm thập phân.
Ví dụ: Sau khi thực hiện MUL AB như ví dụ trên, B là 1, A chứa 1111 0100 = 244.
Chú ý là ta cần lấy phần thập phân 0.953125 tức là 0.11110100.
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
Gán B = 10
MUL AB = BA = A*B = 1001.1000 1000 (Chỗ này bấm máy tính 244*10=2440 =
1001 1000 1000 rồi đặt dấu chấm thập phân đúng chỗ).
Phần nguyên: 1001 = 9 (Được chứa trong B)
Phần thập phân: 1*2-1+1*2-5 = 0.53125 (Được chứa trong A)

Thực hiện tương tự để lấy chữ số thập phân thứ 2 sau dấu chấm. Thuật toán đã được
hướng dẫn xong, sinh viên tự thực hiện việc viết code.
3. Giao tiếp TIMER
Trong bài thí nghiệm đầu tiên, vòng lặp lệnh được dùng để tiêu hao thời gian của vi
điều
khiển. Tuy nhiên, cách sử dụng vòng lặp lệnh đòi hỏi nhiều công sức tinh chỉnh để có
được độ trễ chính xác. Mặt khác, khi sử dụng vòng lặp lệnh sẽ tiêu tốn thời gian hoạt
động của CPU. Để tạo ra các khoảng thời gian chính xác người ta thường dùng ngoại vi
timer.
Timer (bộ định thì) thường được dùng để đo khoảng thời gian. Thực chất Timer là một
bộ đếm với xung đếm có tần số cố định và biết trước. Khi xác định được số xung đếm và
biết chu kỳ của xung thì có thể tính được thời gian. Timer của 8051 có thể hoạt động ở
chế độ 8-bit hoặc 16-bit. Tùy theo số xung đếm cần nhiều hay ít mà có thể cấu hình
Timer ở chế độ tương ứng.
Timer là ngoại vi on-chip của 8051, để cấu hình và điều khiển ngoại vi này, người lập
trình truy xuất vào các thanh ghi tương ứng trong vùng SFR (địa chỉ 80h đến FFh). Đối
với Timer đó là các thanh ghi TMOD, THx, TLx, TCON. Trong đó, THx và TLx chứa
giá trị hiện thời của bộ đếm xung. Ví dụ, để cấu hình Timer0 hoạt động ở chế độ 8-bit
MOV TMOD, #02h
Để khởi tạo giá trị đầu cho Timer0
MOV TH0, #HIGH(-50000) ; giá trị khởi động là -50000
MOV TL0, #LOW(-50000)
Để chờ hết khoảng thời gian đã định trước, người lập trình có thể quan sát cờ TFx. Cờ
này sẽ lên 1 mỗi khi Timerx bị tràn, tức là giá trị bộ đếm xung quay trở lại giá trị 0 (zero)
JNB TF0, $ ; chờ Timer0 tràn sau 50000 chu kỳ máy
Nếu timer hoạt động ở chế độ 16 bit, sau khi timer tràn ta phải nạp lại giá trị đầu cho
timer.
Khi Timer chạy ở chế độ 2, thanh ghi đếm TLx sẽ được tự nạp lại khi timer tràn, vì
vậy chương trình không cần dừng timer để nạp lại giá trị đầu .
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
Ví dụ, để cấu hình Timer0 hoạt động ở chế độ 8-bit:
MOV TMOD, #02h
Để khởi tạo giá trị đầu cho Timer0
MOV TH0, #(-50) ; giá trị khởi động là -50
MOV TL0, #(-50)
Để khởi động timer, set cờ TR
SETB TR0
Để chờ hết khoảng thời gian đã định trước, người lập trình có thể quan sát cờ TFx. Cờ
này sẽ lên 1 mỗi khi Timerx bị tràn, tức là giá trị bộ đếm xung quay trở lại giá trị 0 (zero)
JNB TF0, $ ; chờ Timer0 tràn sau 50000 chu kỳ máy
Để tạo xung tuần hoàn, ta chỉ cần đảo chân port và xóa cờ tràn TF. Lưu ý là timer chạy
độc lập với CPU, có nghĩa là trong khi CPU đang thực thi câu lệnh, timer vẫn chạy
Xung có thể được tạo ra như sau:
LOOP:
JNB TF0,$
CPL P1.0
CLR TF0
SJMP LOOP

Hướng dẫn thí nghiệm 4.1

“Viết chương trình tạo sóng vuông 1 Hz trên chân P1.0 sử dụng timer 0 ở chế độ 1”
Hướng dẫn: đề yêu cầu tạo sóng vuông 1Hz, không nhắc về chu kỳ nhiệm vụ nên ta để
mặc định chu kỳ nhiệm vụ là 50%. Vì thế sóng vuông sẽ có 0.5s là mức cao và 0.5s là
mức thấp.
Tần số của bộ dao động cấp cho 8051 là 11.0592MHz. Suy ra 1 MC =
12/11.0592MHz = 1.08506 µs. Timer 0 ở chế độ 1 là bộ đếm 16 bit. Vậy thời gian đếm
tối đa của bộ đếm trong timer là 2^16*1.08506 µs = 0.0711s. Vì thế không thể nào cấu
hình đếm được 0.5s một lần. Các giải quyết là ta sẽ tính toán và thiết lập bộ đếm trong
timer sao cho timer tràn mỗi 0.05s, đồng thời sử dụng thêm một thanh ghi để đếm số lần
timer tràn, đủ 10 lần sẽ được 0.5s. Sinh viên có thể tham khảo đoạn chương trình sau.
ORG 2000H
MOV TMOD,#01H
LOOP:
CPL P1.0
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
MOV R1,#10
LP1: ACALL DL
DJNZ R1,LP1
SJMP LOOP
DL:
MOV TH0,#HIGH(……….?) ;Sinh viên tự hoàn thành
MOV TL0,#LOW(……….?)
SETB TR0
JNB TF0,$
CLR TR0
CLR TF0
RET
END

Hướng dẫn thí nghiệm 4.2

“Viết chương trình tạo sóng vuông 1 Hz trên chân P1.0 sử dụng timer 0 ở chế độ 2.”
Hướng dẫn: Yêu cầu tương tự như thí nghiệm 4.1, khác ở chỗ timer 0 ở chế độ 2.
Timer 0 ở chế độ 2 là chế độ đếm 8 bit tự động lập, không cần gán lại giá trị cho timer
sau mỗi lần tràn.
Thời gian đếm tối đa của bộ đếm trong timer ở chế độ 2 là 2*8*1.08506 µs=0.2777ms.
Vậy thì số lần đếm tối thiểu để đạt 0.5s là: 0.5s/0.2777ms = 1800. Vì điều này ta cần tối
thiểu 2 thanh ghi để đếm. Sinh viên có thể tham khảo đoạn chương trình còn thiếu sau và
tự hoàn thành nó.
ORG 2000H
MOV TMOD,#02H
MOV TH0,#...? ; Sinh viên tự tính toán và điền vào
LOOP:
CPL P1.0
MOV R2,#...? ; Sinh viên tự tính toán và điền vào
LP: MOV R1,#...? ; Sinh viên tự tính toán và điền vào
LP1: ACALL DL
DJNZ R1,LP1
DJNZ R2,LP
SJMP LOOP
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.
DL:
SETB TR0
JNB TF0,$
CLR TR0
CLR TF0
RET
END

Hướng dẫn thí nghiệm 4.3

“Viết chương trình làm nhiệm vụ, khi nhấn SW (nút nhấn bất kỳ khác nút nhấn nối vào
chân P1.1) lần thứ nhất led ở chân P1.1 sáng. Tiếp đó, SW nhấn lần 2 thì led ở chân P1.1
tắt. Cứ tiếp tục như vậy, …”
Hướng dẫn: Trong kít thí nghiệm vi xử lý, các nút nhấn được thiết kế dạng nhấn vào là
mức 0 (sinh viên xem lại hướng dẫn làm việc với nút nhấn). Khi nút nhấn được nhấn
hoặc nhả ra một cách lý tưởng thì trạng thái của chân vi xử lý nhận được là 0 hoặc 1
tương ứng với mức điện áp 0 hoặc 5V. Nhưng thực tế không phải vậy, sẽ có một đoạn
thời gian tín hiệu sẽ bị nhiễu khi nhấn phím. Hiện tượng này xảy ra là do tiếp điểm vật lý
của nút nhấn tiếp xúc không tốt, dẫn đến việc trong một lần nhấn phím có thể gây ra
nhiều xung tín hiệu. Việc này có ảnh hưởng đến các ứng dụng liên quan đến số lần nhấn
nút vì một lần nhấn nút nhưng chương trình có thể đếm thành nhiều lần nhấn, không xác
định chính xác. Vì thế chương trình cần phải đảm bảo việc chống rung nút nhấn.
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.

Giải thuật chống rung nút nhấn: Cho kiểm tra trạng thái nút nhấn mỗi một đoạn thời
gian (tần số chống rung), có thể dùng delay vòng lập hoặc timer. Khi phát hiện nút nhấn
được nhấn hãy tăng biến đếm lên 1, khi không nhấn, reset biến đếm về 0. Khi biến đếm
này vượt qua một ngưỡng cho trước (số lần đọc) thì mới xác định là nút nhấn đã nhấn, từ
đó mới xử lý chương trình nhấn nút.
Dựa theo gợi ý giải thuật đưa ra, sinh viên tự viết chương trình.
 BÀI CHUẨN BỊ THÍ NGHIỆM 3-4
LẬP TRÌNH GIAO TIẾP LCD, ADC, TIMER.