Vol.6 No.
Management of Status Epilepticus in Adult
รศ.นพ. สมศักดิ์ เทียมเก่า
สาขาประสาทวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
บทนำ�
ภาวะ status epilepticus (SE) คือภาวะ
ที่ ชั ก ต่ อ เนื่ อ งนานมากกว่ า 5 นาที แ ล้ ว ไม่ ห ยุ ด
ชัก (practical definition) และถ้าภาวะ SE ไม่
สามารถควบคุมให้หยุดชักได้ภายใน 1 ชั่วโมง
เรียกว่าภาวะ refractory SE (RSE) สิ่งที่น่าสนใจ
คือว่า ทำ�ไมถึงเกิดภาวะ SE และ RSE เพราะการ
ชักส่วนใหญ่จะหยุดเองภายในเวลาไม่นานเกิน 3-5
นาที การเกิดภาวะ SE เนื่องมาจากความไม่สมดุล
ระหว่างกระบวนการยับยั้งและการกระตุ้นให้เกิด
ชัก กล่าวคือ กระบวนการกระตุ้นให้ชักมีมากกว่า
กระบวนการยับยั้งและถ้ากระบวนการดังกล่าว
เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ภาวะ SE ก็จะดำ�เนินไปเป็น
RSE ซึง่ ไม่ตอบสนองต่อการรักษา ส่งผลให้มอี ตั รา
การเสียชีวติ สูง จากการศึกษาหลายการศึกษารวม
ทั้งการศึกษาจากโรงพยาบาลศรีนครินทร์ พบว่า
อัตราการเสียชีวิตของผู้ป่วย status epilepticus
กรณีที่สามารถควบคุมการชักได้ภายใน 1 ชั่วโมง
หลังจากเริม่ มีอาการชัก มีอตั ราการเสียชีวติ ไม่เกิน
ร้อยละ 10 แต่ถ้าการชักนั้นไม่สามารถควบคุมได้
ภายใน 1 ชัว่ โมง หรือเกิดภาวะ refractory status
epilepticus จะมีอัตราการเสียชีวิตสูงถึงร้อยละ
50 ดังนัน้ การรักษา SE นัน้ ทีส่ �ำ คัญคือการควบคุม
การชักให้หยุดได้ภายใน 1 ชั่วโมงแรกหลังจากมี
อาการ
บทความนี้จะกล่าวถึงสาเหตุของ SE กลไก
การเกิดภาวะ SE, RSE ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิด
RSE วิธการรักษา รวมทัง้ การรักษาใหม่ๆ และการ
พยากรณ์โรค
สาเหตุของ SE
จากการศึ ก ษาของ Tsai และคณะ
ศึกษาสาเหตุของภาวะ SE ในผู้ป่วยใหม่ 83 ราย
ดังตารางที่ 1
99
Vol.6 No.3

ตารางที่ 1 แสดงสาเหตุของภาวะ SE ในผู้ป่วยที่ไม่มีประวัติโรคลมชัก

สาเหตุ จำ�นวน (ร้อยละ)
Acute symptomatic 45 (54.2)
CNS infection 16
Sepsis, metabolic disturbance 11
Stroke 9
Alcohol, drug relate 5
Hypoxia 4
Remote symptomatic 29 (34.9)
Previous stroke 22
Head injury 6
Previous CNS infection 1
Idiopathic 6 (7.2)
Progressive symptomatic 3 (3.6)
Brain tumor 2
CNS lupus 1
อีกหนึ่งการศึกษาที่รวบรวมสาเหตุของ SE ป่วยรายใหม่โดย Aminoff และคณะ รายงาน
ทั้งผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นโรคลมชักมาก่อนและผู้ สาเหตุของภาวะ SE ดังตารางที่ 2
ตารางที่ 2 แสดงสาเหตุของภาวะ SE
สาเหตุ จำ�นวน (ร้อยละ)
Anticonvulsant noncompliance 29
Alcohol relate 26
CNS infection 8
Refractory epilepsy 6
Trauma 6
Tumor related 6
Acute stroke 6
Metabolic disorders 4
Acute hypoxic ischemic encephalopathy 4
Undeterminate 6

100
 Vol.6 No.3

การศึกษาในประเทศโดย ปิยะเดช วลีพทิ กั ษ์เดชและสมศักดิ์ เทียมเก่า พบสาเหตุของ SE ดังตาราง

ที่ 3 และ 4

ตารางที่ 3 สาเหตุอาการชักต่อเนื่องรุนแรง (รพ. หนองคาย)

ทั้งหมด เสียชีวิต (22 ราย) รอดชีวิต (30 ราย)
ปัจจัย
(52 ราย) (ร้อยละ 42.0) (ร้อยละ 57.7)
Cerebral infarction 18 8 (36.3) 10 (33.3)
CNS infection 10 5 (22.7) 5 (16.6)
Systemic infection 0 4 (10.1) 1 (3.3)
Hypertensive encephalopathy 3 1 (4.5) 2 (6.6)
Uremia 3 1 (4.5) 2 (6.6)
Intracerebral hemorrhage 2 1 (4.5) 1 (3.3)
Subdural hematoma 2 1 (4.5) 1 (3.3)
Organnophosphate poisoning 2 2 (6.6)
Mushroom poisoning 1 1 (3.3)
Hepatic encephalopathy 1 1 (3.3)
Post cardiac arrest 1 1 (4.5)
Compression skull bone 1 1 (3.3)
Obstructive hydrocephalus 1 1 (3.3)
CNS vasculitis 1 1 (3.3)
Electrolyte imbalance (hypona- 1 1 (3.3)
tremia)

101
Vol.6 No.3

ตารางที่ 4 สาเหตุของ SE (รพ.ศรีนครินทร์)

Cause/precipitating causes จำ�นวน (ร้อยละ)
Acute symptomatic 21 (52.5)
Encephalitis 6 (15)
Cerebral infarction 3 (7.5)
Meningitis 3 (7.5)
Hypertensive encephalopathy 2 (5)
Head injury 1 (2.5)
Craniotomy 1 (2.5)
Post-cardiac arrest 1 (2.5)
Intracerebral hemorrhage 1 (2.5)
Cerebral venous sinus thrombosis 1 (2.5)
Septic encephalopathy 1 (2.5)
Remote symptomatic 3 (7.5)
Post-cerebral infarction 1 (2.5)
Post-head injury 1 (2.5)
Post-intracerebral hemorrhage 1 (2.5)
AEDs withdrawal 10 (25)
Alcohol related 6 (15)
สาเหตุของ RSE ที่พบได้ไม่บ่อย ได้แก่ an- กลไกการเกิดภาวะ SE
ti-NMDA receptor limbic encephalitic, anti การเกิดการชักต่อเนื่องจากการเสียสมดุล
-glutamate receptor limbic encephalitic, ระหว่างกระบวนการยับยั้งการชักและการกระตุ้
paraneoplastic limbic encephalitic, limbic นการชัก ซึ่งโดยทั่วไปแล้วเมื่อเกิดการชัก ร่างกาย
encephalitics, Hashimoto’s encephalopa- จะมีกระบวนการหยุดชักภายใน 2-3 นาที แต่
thy, SLE และ anti-glycolipid autoantibody ภาวะ SE คือการชักอย่างต่อเนื่องนานมากกว่า
syndrome 5-10 นาที เนือ่ งจากการลดลงของ post-synaptic
GABA-A receptor ในขณะเดียวกันมีการเพิ่ม
ขึ้นของ post-synaptic glutamatergic ส่งผล

102

ให้เกิดการเสียหน้าที่ของ synaptic inhibition
ร่วมกับ GABA-A receptor ไม่ตอบสนองต่อ
GABA-A ทีป่ ลดปล่อยออกมาจาก pre-synaptic
(desensitization) ซึ่งกระบวนการข้างต้นเกิดขึ้น
อย่างต่อเนื่องยิ่งส่งผลให้เกิดการชักอย่างต่อเนื่อง
กลไกการเกิดภาวะ RSE
ภาวะ SE ถ้าไม่รีบรักษาอย่างรวดเร็ว หรือ
ภายใน 1 ชัว่ โมงแรกกระบวนการยับยัง้ การชักก็จะ
เสียไปเรือ่ ยๆ เนือ่ งจากมีการลดลงของ GABA-A
receptor, desensitization และ การเคลื่อน
ย้ายของ GABA-A receptor subunit บางชนิด
บริเวณ synapse (trafficking of GABA-A
receptors) นอกจากนี้ยังพบ over-expression
ของ P-glycoprotein บริเวณ hippocampus
และ cortex การลดลงของ GABA-A subunit
alpha1,2,3,4,5, beta 2/3 และ gamma 2
ในส่ ว นของกระบวนการกระตุ้ น การชั ก
(excitation) ผ่าน glutamatergic ได้แก่ NMDA
(N-methyl-D-aspartate), AMPA และ kinate
ซึ่งกระบวนการดังกล่าวข้างต้น 2 กระบวนการ
ดำ�เนินการสวนทางกัน กล่าวคือ กระบวนการ
การยั บ ยั้ ง สู ญ เสี ย หน้ า ที่ ไ ปเรื่ อ ยๆ ในขณะที่
กระบวนการกระตุ้นกลับเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ส่ง
Vol.6 No.3
ผลให้มี neuronal injury และ neuronal death
ส่งผลให้เกิดภาวะ RSE ในที่สุด สุดท้ายผู้ป่วยก็
จะเสียชีวิตจากภาวะแทรกซ้อน เช่น metabolic
acidosis, rhabdomyolysis และภาวะติดเชื้อ
เนือ่ งจากผูป้ ว่ ยหมดสติ ได้แก่ ภาวะติดเชือ้ ในปอด
ภาวะติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ และภาวะติดเชื้อใน
กระแสเลือด
กลไกการดื้อยาในภาวะ SE
การชักส่วนใหญ่เมือ่ ให้ยาหยุดชักกลุม่ ben-
zodiazepine หรือยากันชัก ก็จะสามารถควบคุม
การชักให้หยุดชักได้ แต่ทำ�ไมในผู้ป่วย SE และ
RSE ถึงไม่ตอบสนองต่อยาที่ให้ จากการศึกษา
พบว่า เนือ่ งจากมีการเพิม่ ขึน้ ของ P-glycoprotein
ในกรณี SE ซึ่ง P- glycoprotein จะทำ�ให้ยาผ่าน
เข้า blood brain barrier (BBB) ลดลง และทำ�ให้
กระบวนการนำ�ยาออกจาก blood brain barrier
สูงขึน้ (enhanced BBB efflux) รวมกับการลดลง
ของ GABA-A receptor subunit ข้างต้น ส่งผล
ให้ควบคุมการชักได้ยากขึ้น เนื่องจากได้ยาแล้วก็
ไม่ตอบสนองจึงส่งผลให้เกิดภาวะ SE อย่างต่อ
เนื่อง และดำ�เนินสู่ภาวะ RSE
Neurotransmitter ทีเ่ กีย่ วข้องกับการเกิด
SE แสดงในตารางที่ 5
103
Vol.6 No.3

ตารางที่ 5 Initiation and maintenance of SE

Initiators Blockers of initiation phase Blockers of
maintenance phase
Low Na , High K
+ +
Na channel blockers
+
NMDA antagonists
GABAA antagonists GABAA agonists Tachykinin antago-
nists
Glutamate agonists : NMDA, NMDA antagonists, high Mg++ Galanin
AMPA, kainate, low Mgo++, low
Ca++, stimulation of glutamater-
gic pathways
Cholinergic muscarinic ago- AMPA/kainate antagonists Dynorphin
nists, stimulation of muscarinic
pathway
Tachykinins (SP, NKB) Cholinergic muscarinic anta-
gosists
Galanin antagonists SP, Neurokinin Bantagonists
Opiated agonists Galatin
Opiate k antagonists Somatostatin
NPY
Opiate d agonists
Dynorphin (k antagonists)
AMPA, Aa-amino-3hydroxy-
5-methylisoxazole-4-propionic
acid; g-aminobutyric acid; NKB,
neurokinin B; NMDA, N-methyl-
D-asparate; NPY, neuropeptide
Y; SP, substance P.
ปัจจัยทำ�นายการเกิด RSE หรือผู้ป่วยที่ชักนานเกิน 24 ชั่วโมง, ชักชนิด non
ผู้ป่วย SE บางส่วนจะเกิดภาวะ RSE โดย –convulsive SE และผู้สูงอายุมากกว่า 65 ปี นาย
พบบ่อยในผู้ป่วย meningo-encephalitics, แพทย์ปิยะเดช วลีพิทักษ์เดช ได้ศึกษาปัจจัยที่มี
hypoxic ischemic encephalopathy, sepsis ผลต่อการเกิด RSE แสดงดังตารางที่ 6

104
 Vol.6 No.3

ตารางที่ 6 ปัจจัยทีม่ ผี ลต่อพยากรณ์โรคภาวะชักต่อเนือ่ ง โดยวิเคราะห์ทลี ะปัจจัย (univariate analysis)

ปัจจัย OR 95%CI P-value
อายุ
มากกว่าหรือเท่ากับ 65 ปี 2.25 0.68-6.71 0.10
น้อยกว่า 65 ปี 1
เพศ
ชาย 1.25 0.40-4.03 0.672
หญิง 1
ระยะเวลาเริ่มการรักษา (Time to treatment)
น้อยกว่าหรือเท่ากับ 1 ชั่วโมง 1.25 0.33-3.45 0.92
มากกว่า 1 ชั่วโมง 1
อาการชัก (Seizure type)
Generalized convulsion (GC) - 0.23
Complex partial seizure (CP) - 0.17
Simple partial seizure (SP) 1
ระยะเวลาชักต่อเนื่อง (SE duration)
> 24 ชั่วโมง 6.75 1.68-32.05 0.002*
1-2 ชั่วโมง 3.12 0.60-17.40 0.109
< 1 ชั่วโมง 1
ประวัติโรคลมชัก (History of epilepsy)
มี 0.009 0.00-0.69 0.008*
ไม่มี 1
การกลับเป็นซํา้ ของภาวะชักต่อเนือ่ ง (Recurrent SE)
มี 3.08 1.04-9.25 0.022*
ไม่มี 1
คะแนน Glasgow Coma Score (GCS)
< 5 30.40 3.82-13141.18 0.000*
5-10 7.50 0.71-369.14 0.046*
11-15 1

105
Vol.6 No.3
หลักการรักษา SE
จากความรูด้ า้ นกลไกการเกิด SE, RSE และ
การดื้อยา หลักสำ�คัญของการรักษาคือ การรีบให้
ยาและแก้ไขปัจจัยกระตุ้นให้เร็วที่สุด เพราะจาก
การศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิด RSE ได้แก่
ระยะเวลาทีเ่ ริม่ รักษาหลังจากเกิดการชัก การรักษา
106
ตามแนวทางการรักษา SE การแก้ไขปัจจัยกระตุน้
ต่างๆ เพือ่ ลดระยะเวลาการชักก่อนการควบคุมได้
ให้สั้นที่สุด
ดังนั้นแพทย์จึงควรให้มีการวินิจฉัย SE
อย่ า งรวดเร็ ว และเริ่ ม รั ก ษาทั น ที โดยยึ ด ตาม
แนวทางการรักษาอย่างเคร่งครัดดังรูปที่ 1
 Vol.6 No.3

ยากันชักชนิดฉีดทางหลอดเลือดดำ� การฉีดเข้าทางกล้ามเนือ้ และผลแทรกซ้อนตํา่ กว่า

ยากันชักชนิดฉีดทางหลอดเลือดดำ�ทีแ่ พทย์ จะไม่ขอกล่าวโดยละเอียด เพราะโรงพยาบาลส่วน
ใช้บ่อยในปัจจุบันได้แก่ phenytoin, phenobar- ใหญ่ยังไม่มียาชนิดนี้ใช้
bital และ sodium valproate ประสิทธิภาพของ 2. ยา phenobarbital ขนาด loading
ยาดังกล่าวเป็นที่ทราบกันดีว่ามีประสิทธิภาพดี dose 20 มก./กก. ผสมใน 5 D/W อัตราเร็ว
จากประสบการณ์ของผู้เขียนมีข้อสังเกตว่าแพทย์ ประมาณ 100-150 มก./นาที ถ้าผู้ป่วยยังมีอาการ
ส่วนใหญ่ยังมีความไม่มั่นใจในวิธีการใช้ยา เช่น ชักอีก สามารถให้ได้อกี ทุกๆ ครัง้ ทีช่ กั (very high
ขนาดของยาที่ loading การ maintenance : ขอ dose phenobarbital ) การ maintenance dose
สรุปดังนี้ ควรเริ่มให้หลังจาก loading dose ประมาณ 12
1. ยา phenytoin ขนาด loading dose ชั่วโมง ขนาดของ maintenance ประมาณ 300
15-20 มก./กก ผสมใน 0.9 NSS อัตราเร็วไม่เกิน มก./วัน ให้วนั ละ 1 ครัง้ โดยการผสมใน 5 % dex-
50 มก./นาที ถ้าผูป้ ว่ ยไม่หยุดชักให้ซาํ้ ได้อกี ขนาด trose water 100 ซีซี ให้มางหลอดเลือดดำ�ภายใน
ยาสูงสุดในการ loading ไม่เกิน 30 มก./กก./วัน 1-2 ชั่วโมง และถ้าผู้ป่วยอาการดีขึ้นสามารถลด
เมื่อ loading แล้ว ควรเริ่มให้ maintenance ขนาดยาลงได้เหลือ 180 มก./วัน ในผู้ใหญ่
dose หลังจาก loading dose ประมาณ 6-8 3. ยา sodium valproate ขนาด loading
ชั่วโมง การให้ยา maintenance สามารถให้ได้ทั้ง dose 20-25 มก./กก. ให้ในระยะเวลาประมาณ
แบบ 300 มก./วัน วันละครั้ง หรือ 100 มก.ทุก 8 20-30 นาที ถ้าผู้ป่วยยังมีอาการชัก สามารถให้ซํ้า
ชัว่ โมงก็ได้ ให้ผลการรักษาไม่แตกต่างกัน และเมือ่ ได้อีก 2-3 ครั้ง ขนาดสูงสุดในการ loading อาจ
ผู้ป่วยอาการดีขึ้นเริ่มให้อาหารเหลวได้ ก็สามารถ สูงถึง 140 มก./กก. การ maintenance dose ใช้
ให้ยา phenytoin suspension ได้ ที่ต้องระวัง ยาขนาดเดียวกัน โดยมีวิธีการให้ 2 แบบ คือ แบบ
ในการให้ยา phenytoin suspension ในผู้ป่วย ต่อเนื่อง 24 ชั่วโมง หรือ แบ่งเป็น 2 ครั้ง/วัน โดย
ที่ให้อาหารเหลว คือต้องให้ยาและอาหารห่างกัน เริม่ ให้ยา maintenance 6-8 ชัว่ โมงหลัง loading
อย่างน้อย 2 ชั่วโมง เพราะยา phenytoin จะจับ dose ส่วนใหญ่นิยมให้ยาแบบต่อเนื่องทั้งวัน
กับโปรตีนสูงมาก ส่งผลให้ระดับยาในเลือดตํ่าไม่ ส่วนการรักษา RSE นั้นมียากันชักให้ใช้
สามารถควบคุมอาการชักได้ หลายชนิด ดังแผนรูปที่ 1 แต่ผลการรักษาส่วน
ในปัจจุบันในบางโรงพยาบาลมีการนำ�ยา ใหญ่ได้ผลไม่ดี ด้วยเหตุผลที่กล่าวแล้วข้างต้น
fosphenytoin มาใช้ ยาดังกล่าวมีข้อดีกว่ายา เมือ่ ผูป้ ว่ ยสามารถควบคุมการชักได้แล้ว 24 ชัว่ โมง
phenytoin หลายประการ คือ สามารถให้ยาได้ ต้องค่อยๆ ลดขนาดยากันชักชนิดทีใ่ ห้ใหม่หลังสุด
ด้วยความเร็วถึง 150 มก./ นาที สามารถให้ได้ดว้ ย

107
Vol.6 No.3

นอกจากแนวทางการรักษาข้างต้นแล้ว ยัง 6. การรักษาด้วย magnesium ในผู้ป่วย

พบว่ามีการรายงานถึงการรักษาภาวะ SE ด้วยวิธี
ต่างๆ ดังนี้
1. High dose oral phenobarbital load-
ing ในผู้ป่วย RSE
2. Non-parenteral lacosamide ในผู้
ป่วย RSE
3. Oral pregabalin add-on ในผูป้ ว่ ย SE
4. Oral topiramate ในผู้ป่วย RSE
5. Ketogenic diet ในผูป้ ว่ ย severe RSE
RSE จาก POLG-1 mutation
7. การรั ก ษาด้ ว ย electroconvulsive
therapy (ECT)
8. การรักษาด้วย music therapy ผู้ป่วย
refractory NCS
9. การรักษาด้วยยา levetiracetam
ชนิด IV form
คุณสมบัติของยากันชักที่เหมาะสมในการ
รักษา SE แสดงดังตารางที่ 7

ตารางที่ 7 Ideal intravenous antiepileptic drug (AED) characteristic

DZP LZP PHT FosPHT PB VPA LEV
Ease of administration X X X X X X
Rapid onset of action X X X X X* ?
Intermediate to long duration X X X X X X
Broad spectrum X X X X X
Minimal morbility X X X
Useful as maintenance AED X X X X X
i.v. solution compatibility X X X
DZP, diazepam; Fosphenytoin; i.v., itravenous; LEV, levetiracetam; LZP, lorazepam; PB,
Phenobarbital; PHT, phrnytoin, VPA, valproate.
*
Based on animal studies and limited clinical observations.

108

ข้อผิดพลาดที่พบบ่อยในการรักษาผู้ป่วย
SE ได้แก่ การวินิจฉัยล่าช้า การส่งผู้ป่วยไปตรวจ
CT scan brain ในขณะที่ผู้ป่วยมีอาการชัก การ
ให้ยาผิดขนาด ให้ยาผิดวิธี ให้ยาด้วยอัตราเร็วที่
ช้าเกินไป ผสมยา phenytoin ใน 5% dextrose
water และการไม่ได้ให้ยา maintenance อีก
ประเด็ น หนึ่ ง ที่ สำ � คั ญ คื อ การประเมิ น ผู้ ป่ ว ยว่ า
ควบคุมอาการชักได้หรือไม่ ถ้าดีที่สุดต้องตรวจ
คลื่นไฟฟ้าสมอง เพราะผู้ป่วยบางรายเกิดภาวะ
non-convulsive seizure status epilepticus
แต่โรงพยาบาลส่วนใหญ่ไม่มเี ครือ่ งมือดังกล่าว จึง
ต้องอาศัยการดูแลและสังเกตุผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด
สังเกตุว่าผู้ป่วยมีการกระตุกของแขน ขา ใบหน้า
หรือตามี nystagmus หรือไม่ ดังนัน้ ในทางปฏิบตั ิ
เมื่อมีผู้ป่วย SE ในโรงพยาบาลชุมชนควรส่งตัว
เพื่อรับการรักษาต่อที่โรงพยาบาลจังหวัด ปัญหา
ทีส่ �ำ คัญอีกข้อหนึง่ คือโรงพยาบาลชุมชนไม่มยี ากัน
ชักชนิดฉีดทางหลอดเลือดดำ� ส่งผลให้ผู้ป่วยไม่
ได้รับการรักษาที่เหมาะสมตั้งแต่ต้น ส่งผลให้การ
รักษา SE ในประเทศไทยมีการพยากรณ์โรคทีไ่ ม่ดี
สรุป
กลไกการเกิด RSE เนือ่ งจากการเสียสมดุล
ของกระบวนการยับยั้งการชักและกระบวนการ
กระตุ้นการชักอย่างต่อเนื่องจนเกิดการดื้อต่อยา
ทีใ่ ช้รักษา การรีบให้การวินิจฉัยและรักษาภาวะ SE
อย่างเร่งด่วนและดูแลผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด จะลด
โอกาสการเกิด RSE และลดอัตราการเสียชีวติ ลงได้
Vol.6 No.3
บรรณานุกรม
1. ปิยะเดช วลีพทิ กั ษ์เดช. Prognosis and pre-
dictors of status epilepticus in Nongkai
hospital.North-Eastern Thai Journal of
Neuroscience.2010;5:141-53.
2. Abend NS, Dlugos DJ. Treatment of
refractory status epilepticus : literature
review and a proposed protocol. Pediatr
Neurol 2008;38:377-390.
3. Agan K, Afsar N,Midi I, et al. Predictiors
of refractoriness in a Turkish status epi-
lepticus data bank. Epilepsy&Behavior
2009;14:651-4.
4. Aranda A, Foucart G, Ducasse JL, et al.
Generalized convulsive status epilep-
ticus management in adults : A cohort
study with evaluation of professional
practice. Epilepsia 2010;-:1-9.
5. Bankstahl PJ, Hoffmann K, Bethmann
K, et al.Glutamate is critically involved
in seizure-indued overexpression of
P-glycoprotein in the brain. Neurophar-
macology 2008;54:1006-16.
6. Bankstahl PJ, Loscher W. Resistance
to antiepileptic drug and expression
of P-glycoprotein in two rat models of
status epilepticus. Epilepsy Research
2008;82:70-85.
109
Vol.6 No.3
7. Bethmann K, Fritschy MJ, Brandt C, et
al. Antiepileptic drug resistant rats dif-
fer from drug responsive rats in GABAA
receptor subunit expression in a model
of temporal lobe epilepsy. Neurobiology
of Disease 2008;31:169-87.
8. Bleck TP, MD FCCM .Less common
etiologies of status epilepticus. Current
review in clinical science. Epilepsy cur-
rents 2010;10:31-3.
9. Chakir A, Fabene PF, Ouazzani R, et
al. Drug resistance and hippocampal
damage after delayed treatment of
pilocarpine-induced epilepsy in the rat.
Brain Research Bullentin 2006; 71:127-38.
10. Claassen J, Hirsch JL, Emerson GR, et
al. Treatment of refractory status epi-
lepticus with pentobarbital,propofol,or
midazolam:A systemic review.Epilep-
sia 2002;2:146-53.
11. Cooper DA, Britton WJ, Rabinstein AA.
Functional and cognitive outcome in
prolonged refractory status epilepticus.
Arch Neurol 2009;12:1505-9.
12. Deshpande SL, Blair ER, Nagarkatti N, et
al. Development of pharmacoresistance to
benzodiazepines but not cannabinoids in
the hippocampal neuronal culture model
of status epilepticus. Experimental Neu-
rology 2007;204:705-13.
110
13. Drislane WF, Blum SA, Lopez RM, et
al. Duration of refractory status epilep-
ticus and outcome: loss of prognostic
utility after several hours.Epilepsia
2009;6:1566-71.
14. Goodkin PH, Kapur J. The impact of
diazepam’s discovery on the treatment
and understanding of status epilepti-
cus. Epilepsia 2009;9:2011-8.
15. Jan de Haan G, Van der Geest P, Doel-
man G,et al. A comparison of mid-
azolam nasal spray and diazepam rectal
solution for the residential treatment
of seizure exacerbations. Epilepsia
2010;3:478-82.
16. Jimenez-Mateos ME, Hatazaki S,
Johnson BM, et al. Hippocampal tran-
scriptome after status epilepticus in
mice rendered seizure damage-tolerant
by epileptic preconditioning features
suppresses calcium and neuronal ex-
citability pathways. Neurobiology of
Disease 2008;32:442-53.
17. Kalita J, Nair PP, Misra KU. A clini-
cal, radiological and outcome study of
status epilepticus from India. J Neurol
2010;257:224-9.
18. Kamel H, Cornes BS, Hegde M, et al.
Electroconvulsive therapy for refrac-

tory status epilepticus : A case series.
Neurocrit care 2010;12:204-10.
19. Kuester G, Rios L, Ortiz A, et al. Effect of
music on the recovery of a patient with
refractory nonconvulsive status epilep-
ticus. Epilepsy&Behavior 2010;18:491-3.
20. Meierkord H, Boon P, Engelsen B. EFNS
guideline on the management of status
epilepticus in adults. European Journal
of Neurology 2010 ; 17:348-55.
21. Nabbout R, Mazzuca M, Hubert P, et
al. Efficacy of ketogenic diet in severe
refractory status epilepticus initiat-
ing fever induced refractory epileptic
encephalopathy in school age children
(FIRED). Epilepsia 2010;10:2033-7.
22. Naylor ED, Lin H, Wasterlain GC.
Trafficker of GABAA receptors, loss of
inhibition, and a mechanism for pharma-
coresistance in status epilepticus. The
Journal of Neuroscience 2005;34:7724-33.
23. Naylor ED, Wasterlain GC. GABA syn-
apses and the rapid loss of inhibition to
dentate gyrus granule cells after brief
perforant-path stimulation. Epilepsia
2005;suppl.5:142-7.
24. Novy J, Logroscio G, Rossetti OA, et at.
Refractory status epilepticus : A pro-
spective observational study. Epilepsia
2010;2:251-6.
Vol.6 No.3
25. Novy J, Rossetti AO.Oral pregabalin as
an add-on treatment for status epilep-
ticus. Epilepsia 2010;10:207-10.
26. Papavasiliou AS, Kotsalis C, Paraskev-
oulakos E, et al. Intravenous midazolam
in convulsive status epilepticus in chil-
dren with pharmacoresistant epilepsy.
Epilepsy & Behavior 2009;14:661-4.
27. Pekcec A, Unkruer B, Stein V, et al.
Over-expression of P-glycoprotein in
the canine brain following spontaneous
status epilepticus.Epilepsy Research
2009;83:144-51.
28. Rathakrishnan R, Wilder-Smith EP.New
Onser Refractory Status Epilepticus
(NORSE). Journal of the Neurological
Sciences 2009;284:220-1.
29. Silveira VG, Paula Cognato G, Muller
AP, et al. Effect of ketogenic diet on
nucleotide hydrolysis and hepatic
enzymes in blood serum of rats in a
lithium-pilocarpine-induced status epi-
lepticus. Metab Brain Dis 2010;25:211-7.
30. Sinha S, Prashantha DK, Thennarasu
K, et al. Refractory status epileptics
: A developing country perspective.
Journal of the Neurological Science
2010;290:60-65.
111
Vol.6 No.3
31. Tiamkao S, Jitpimolmard S, Chotmong-
kol V. Status epilepticus in Srinagarind
hospital. Srinagarind Med J 1997;12:64-8.
32. Tiamkao S, Chitravas N, Jitpimolmard
S, Sawanyawisuth K. Appropriateness
of intravenous loading dose of phenyt-
oin treatment in Srinagarind Hospital.
J Med Assoc Thai 2005;88:1638-41.
33. Tiamkao S, Mayurasakorn N, Suko P,
et al. Very high dose phenobarbital for
refractory status epilepticus. J Med
Assoc Thai 2007;90:2597-600.
34. Tiamkao S. Current management of
status epilepticus. Thai Journal of Phar-
macology 2552;31:20-5.
35. Tiamkao S, Sawanyawisuth K. Predictors
and prognosis of status epilepticus pa-
tients treated with intravenous sodium
valproate. Epileptic Disord 2009; 11:228-31.
36. Tiamkao S, Suko P, Mayurasakorn N,
et al. Outcome of status epilepticus in
srinagarind hospital.J Med Assoc Thai
2010;93:420-3.
37. Tilz C, Resch R, Hofer T, et al. Success-
ful treatment for refractory convulsive
status epilepticus by non-parenteral
lacosamide.Epilepsia 2010;2:316-7.
38. Tsai M-H, Chuang Y-C, Chang H-W, et
al. Factors predictive of outcome in pa-
112
tients with de novo status epilepticus.
Q J Med 2009;102:57-62.
39. Ullal G, Fahnestock M, Racine R. Time-
dependent effect of kainate-induced
seizures on glutamate receptor gluR5,
gluR6,and gluR7 mRNA and protein ex-
pression in rat hippocampus.Epilepsia
2005;5:616-23.
40. Visser NA, Braun KPJ , Leijten FSS.
Magnesium treatment for patiens with
refractory status epilepticus due to
POLG1-mutations.J Neurol 2010; Aug
29.[Epub ahead of print]
41. Wasterlain CG, Chen James WY. Mech-
anistic and pharmacologic aspects of
status epilepticus and its treatment
with new antiepileptic drugs. Epilepsia
2008;suppl.9:63-73.
42. Wheless JW, Treiman DM. The role of the
newer antiepileptic drugs in the treat-
ment of generalized convulsive status
epiletics. Epilepsia 2008;suppl.9:74-8.
43. Wilmshurst JM, Van der Walt JS, Ack-
ermann S, et al. Rescue therapy with
high-dose oral phenobarbitone load-
ing for refractory status epilepticus.
Journal of Paediatrics and Child Health
2010;46:17-22.