Professional Documents
Culture Documents
Hародната Литература Води Потекло Од Митологијата
Hародната Литература Води Потекло Од Митологијата
— усно творештво — таа се појавила уште пред писмената традиција, па затоа се создавала и
пренесувала по устен пат;
— анонимно творештво — творецот на песната или приказната не е познат. Авторот не сакал
да биде анонимен, туку не е запомнето, не е запишано кој е создателот, затоа ова творештво е
анонимно;
— колективно творештво — обликувањето, дообликувањето и пренесувањето е колективно;
— усно пренесување — главна особина е пренесувањето по устен пат од колено на колено (од
генерација на генерација);
— варијанти — творештвото пренесувано низ векови се преобразувало во зависност од
времето, средината, условите и на тој начин се создавале варијанти на една иста песна.
Песните кои не биле доволно квалитетни со време исчезнувале, а оние репрезентативните
добивале повеќе варијанти;
— импровизација — во зависност од приликата кога се кажувало творештвото, од публиката и
од оној што ја кажувал, творбата доживувала одредени скратувања или продолжувања;
— без разлика на сите претходни карактеристики, творбите ги задржувале своите општи места,
односно мотивите и сижето, како и композицијата (бидејќи за секој вид постојат одредни
композициски шаблони).
Народна поезија
Лирски песни
1. обредни:
– коледарски,
– велигденски,
– лазарски,
– ѓурѓовденски,
– за раѓање и крштевање,
– свадбарски,
– тажачки,
– додолски (за дожд);
2. митолошки;
3. религиозно-легендарни;
4. трудови:
– аргатски,
– жетварски,
– овчарски,
– занаетчиски,
– печалбарски;
5. љубовни;
6. семејни;
7. песни за деца:
– брзозборки,
– залагалки,
– бројаници,
– приспивни;
8. хумористични.
Епски песни
1. неисториски (за настани и личности кои не и се познати на историјата);
2. историски:
– јуначки (XV — XIX век),
– ајдутски (XV — XIX век),
– комитско-револуционерни,
– партизански.
Лирско-епски песни
1. балада;
2. ромаса.
Кај нашите лирски песни во однос на метриката, најзастапен е осмерецот, но има и од другите:
четверец — кај детските; шестерец — кај хумористичните; седмерец — кај лазарските итн.
Во епските народни песни се опева некој важен историски настан, поточно некој јунак кој е
поврзан со настанот. Основна карактеристика на епската песна е нарацијата, односно
раскажувањето на настанот. Во однос на метриката, стихот е подолг, најчесто десетерец
(јуначки десетерец).
Јуначките песни се карактеризираат со:
— епска широчина (се постигнува со епските повторувања, кои често се идентични од збор до
збор и се нарекуваат епски ретардации, а нивната функција е да го забават или продолжат
ритамот на епското дејство;
— поетиката и стихот (во овие песни се користат силни поетски средства: хиперболи,
споредби, контрасти, алегорија, словенска антитеза и др., а стихот е најчесто десетерец со
цезура (пауза) по четвртиот слог);
Поговорката често претставува дел од пословицата. На пример, може да кажеме: „Село гори“,
како поговорка од целата пословица: „Селото гори, бабата се чешла.“ Пословици се, на
пример: Ако е виното кисело, ама срцето ни е весело. Бадијала работи, бадијала не седи. Без
татко полојна сирак, без мајка цел сирак. Поговорки, пак: Рани куче да те лае. Со игла бунар не
се копа. Бара влакно во јајцето.