ARALING

PANLIPUNAN 3
(Kapampangan)
Mumunang Markaan

Sanayang Pigawan

1
 Araling Panlipunan 3
Learning Activity Sheets
Simbulu ning Mapa

Lagyu:______________________________________________ Q1W1
Seksyun:_____________________ Petsa:____________

Impormasyun para kareng Mag-aral ampo Konseptu

Ing mapa metung yang larawan o representasyun king papil ning metung a
lugal malyari yang kabuuan o parti ya mu, a magpapakit pisikal a katangian,
lungsud, kabisera, dalan at aliwa pa.
Ing mapa gagamit yang miyayaliwang simbulu para kareng aliwang bage.
Gagamitan la reng simbulung areni para ipakit ing katangian at aliwang
impormasyun ning metung a lugal. Tuturu ne ing eksaktung akit mu.
Atin lang buring sabyan deng simbulu o pananda na gagamitan king aktuwal a
mapa. Kailangan abalu at antindyan ding balang simbulu king mapa para masaguli
lang akilala o apuntalan ing metung a lugal.
Masagli lamung kilalanan o intindyan deng simbulu ning mapa. Gagamit letratu
kareng simbulu o mismung ugis ning simbulu.

Areni reng miyayaliwang simbulu king mapa.

lawa
iskwela

kagubatan
bale

kabundukan
burul

talampas

bulkan
ospital

talun
ilug

dagat bunduk

2
Agyung Sanayan: Naipaliliwanag ang kahulugan ng mga simbolo na ginagamit sa
mapa ng panuntunan (hal.katubigan, kabundukan etc.)
Gawan 1:
Isulat la deng mawawalang letra kareng balang kawun para mabuu la ring salitang
papakit ning letratu. Kaybat, i-drowing king kilub ning kawun reng simbulu.

A K N G G U

A S E N A U

Gawan 2:
Gamit ing mapa ning Pampanga, i-drowing king Dane A deng simbulu ning mapa at
ing kabaldugan naman king Dane B. Isulat naman king Dane C ing lugal at tutukuyan
king Dane A ampo Dane B.

3
 Dane A Dane B Dane C
SIMBULU KABALDUGAN LUGAL

Gawan 3:
Pantunan king Dane B ing kabaldugan da reng simbulu na atyu keng Dane A. Isulat
ing letra ning sagut king gulis.

4
 DANE A DANE B

______1. a. ilug

______2. b. ospital

______3. c. bulubundukin

______4. d. kagubatan

______5. e. bulkan

______6. f. iskwela

______7. g. lawa

______8. h. talampas

______9. i. bale

______10. j. burul

Gawan 4
Panutu: I-drowing ing mapa ning Rehiyun 3 king kilub ning kawun kaybat sumulat tig
–adwang simbulu king balang lalawigan.

5
 Gewa neng: Kepampangan neng:
JAIMIE F. CASTILLO RUBY ANN L. SEMBRANO
LADY DIANE M. BONIFACIO ROSEMARIE T. SAMSON
KRISLENE IDA N. MERCADO

PAKIBAT:
GAWAN 1 Gawan 3:

ASKENG GABUN

ASKENG DANUM

GAWAN 2 Gawan 4: Miyayaliwa la deng sagut.

6
 ARALING PANLIPUNAN 3
LEARNING ACITVITY SHEET
MUMUNANG DIREKSYUN AMPO KADWANG DIREKSYUN

Lagyu:________________________________________ Q1W2
Seksyun:______________________________ Petsa:____________

Impormasyun para kareng Mag-aral ampo Konseptu

Aranasan mu na bang mewala king metung a lugal na buri mung puntalan o
kaya naman, atin ka bang asopan tawu na mengutang keka nung nokarin direksyun
ya dapat munta ba yang miras keng kayang destinasyun?
King milabasang lisyun, abalu mu ing kabaldugan ampo importansya da ring
simbulu ning mapa. Abalu mu rin nung makananu la i-drowing ding simbulu banta
apapakit me ing lukasyun ning metung a lugal o bage.
Lawan me ing mapa ning Pilipinas. Nokarin ya akit ing kekatamung prubinsya king
mapa? Makananu me abalu ing lokasyun ning kasiping tamung prubinsya king
kekatamung rehiyun? Akit mu king mapa ing Hilagang direksyun ampo ing distansya
ning metung a lugal o bage. Banta mas masagli meng abalu ing kabilyan ning metung
a lugal, kailangan me panigaralan ampo intindyan ing mumuna at kadwang direksyun.
Palagi yang akakit king mapa ing Hilagang direksiyon (kumakatawan king North
Arrow). Atin din mapa na gagamit pananda na magpapakit cardinal o mumunang
direksyun. Awsan de ining compass rose. Papakit ne ing direksyun ning Hilaga, Silangan,
Timog at Kanluran.
Makananu nung ali ya eksaktung mayakit ing metung a lugal king cardinal o
mumunang direskyun ampo atiyu king libutad ning Hilaga ampo Silangan? Timog ampo
Kanluran? Makananu me sabyan ing direksyun na? Kailangan tamu gumamit kadwang
direksiyon. Awsan de ining ordinal a direksiyon.
Nung ing metung a lugal atyu king libutad ning hilaga ampo silangan, ing
direksyun na Hilagang-Silangan (HS). Nung ing lugal atyu libutad ning Timog at Silangan,
ing direksyun na Timog-Silangan (TS). Nung atyu neman libutad ning Timog ampo
Kanluran, Timog-Kanluran (TK) ya direksyun. Hilagang-Kanluran (HK) neman nung atyu
keng libutad ning Hilaga ampo Kanluran.

MELC/Agyung Sanayan (Q1W2)

Ang mag-aaral ay naipamamalas ang pangunawa sa kinalalagyan ng mga
lalawigan sa rehiyong kinabibilangan ayon sa katangiang heograpikal nito.

7
GAWAN 1
Tukuyan ing mumunang direksyun at kadwang direksyun. Isulat ing sagut keng gulis.

Mumunang Direksyun

1.__________________
_

2.__________________ 4 .__________________

3. ______________________

Kadwang Direksyun

2. _______________________ 1. _______________________
__ __

4. _______________________ 3. _______________________
__ __

GAWAN 2:
Sagutan la ring kutang. Pilinan ing letra ning istung sagut at isulat ya king gulis.
_____1. Sanu ing kabilang king mumunang direksyun?
a. Hilagang Kanluran c. Timog Silangan
b. Silangan d. Timog Kanluran
_____2. Nanu ya ing tanda ning North Arrow a laging akakit king mapa?
a. Hilaga c. Silangan
b. Kanluran d. Timog
_____3. Nanu ing gagamitan ba yang masagling akit ing metung a lugal?
a. gulis c. mapa
b. letratu d. panuru

8
_____4. Nanung direksyun ing tuturu king metung a lugal na makalibutad mu karing
cardinal o mumunang direksyun?
a. Cardinal c. North Arrow
b. Ordinal d. Silangan
_____5. Nanu ing aliwang awus king mumunang direksyun?
a. Bisinal c. Ordinal
b. North Arrow d. Cardinal

GAWAN 3:
Panigaralan me ing mapa ning Rehiyun III at sagutan mula ding kutang king baba
gamit ing mapa.

1. Nanung prubinsya ing atyu king timog a bahagi ning rehiyun?

_____________________________________________

2. Nanung prubinsya ing atyu timog-kanluran a bahagi ning rehiyun?

_____________________________________________
3. Nanung prubinsya ing atyu hilagang-silangan a bahagi ning rehiyun?

_____________________________________________

4. Nanung prubinsya ing atyu king Silangan?

_____________________________________________

5. Nanung prubinsya naman ing atyu king Kanluran?

_____________________________________________

9
GAWAN 4:
Panigaralan me ing mapa ning Rehiyun III. Isulat king gulis nung nanung prubinsya ing
istung sagut ba yang makumpletu ing panyalita.

1. Atiu king Hilagang-Kanluran ning Zambales ing prubinsya ning

_______________________.

2. Ing prubinsya ning _________________________ atyu king dulung Silangan ning

rehiyun.

3. Ing prubinsya ning ____________________ atyu king Timog-Silangan ning

rehiyun.

4. Ing prubinsya ning ____________________ atyu king direksyung Kanluran ning

rehiyun.

5. Ing prubinsya ning ____________________ atyu king direksyung Timog-Kanluran

ning rehiyun.

GAWAN 5
Sumulat kang metung a sanaysay tungkul king lisyun ayni. Gawan me gabe ing
kutang na atyu lalam.

Nanung abalu mu king lisyun ayni? Makananu ya kaulaga ing abalu mu king
kabilyan da ring prubinsya king kekatamung rehiyun basi king mumuna ampo
kakadwang direksyun?

_____________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

___________________________________________________________________

10
PAKIBAT:

PAKIBAT:

Kepampangan neng:

RUBY ANN L. SEMBRANO

Teacher III (NV15IS)

11
 ARALING PANLIPUNAN 3
LEARNING ACITVITY SHEET
POPULASYUN NING PRUBINSYA AMPO REHIYUN

Lagyu:________________________________________ Q1W3
Seksyun:______________________________ Petsa:____________

MELC/Agyung Sanayan (Q1W3)

Nasusuri ang katangian ng populasyon ng iba’t ibang pamayanan sa sariling
lalawigan batay sa: a) edad; b) kasarian; c) etnisidad; at 4) relihiyon

Impormasyun para kareng Mag-aral ampo Konseptu

Ing balang prubinsya ampo rehiyun atin lang miyayaliwang bilang da reng
tawu o populasyun. Maulaga ya ing pamagaral king populasyun ning sariling
komunidad bakanita abalu ya ing ustung pakibat king nanu mang prublema.
Makasawup ya rin ing kabalwan king populasyun bakanita apapakit da reng tawung
bubuu king komunidad ing pamaglingap king bawat metung.
Ing pamangamit keng bar graph ing metung kareng masanting a
representasyun king pamaglarawan ning pamagka aliwa at pagkakaparewu king
pupulasyun ning metung a lugal. Ing bar graph metung yang klasi ning graph na
magpapakit king bilang da reng tawu keng miyayaliwa lugal. Dakal impormasyun ing
akwa tungul king populasyun king pamangamit ning bar graph. Kalupa ning alimbawa
king lalam.

POPULASYUN NING REHIYUN 3

35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000

AURO BATA BULAC NUEVA PAMPANG TARL ZAMBAL

Source: https://psa.gov.ph/gsearch?%2F=#gsc.tab=0

Papakit na ning bar graph na ing Bulacan ing pekadakal populasyun at Aurora
naman ing pekamaritak populasyun king buung rehiyun.

Katangian ning populasyun king miyayaliwang komunidad king sariling prubinsya basi
king:
1. Idad ampo kasarian
Maulaga ya ing pamagaral king populasyun o demograpiya tungkul king
idad ampo kasarian bakanita abalu na ning gubyernu ing sulusyun king mabilis
a pagdagul ning populasyun.

12
2. Relihiyun
Katoliku ing walumpung pursyentu ning relihiyun king populasyun ning
Rehiyun 3. Ding aliwang relihiyun keni apin deng Protestante, Islam, Iglesia Ni
Cristo at katutubung relihiyun kalupa ning Animismo.

3. Etnisidad – deng katutubung wika king Gitnang Luzon

• Kapampangan ing salita king kabuuan ning Pampanga ampo
katimugan, silangan, kanluran at aliwang balen king Hilagang Tarlac.
• Tagalog ing salita king Bulacan ampo Bataan.
• Ilokano naman ing salita king hilaga ning Nueva Ecija, Tarlac ampo
Aurora.
• Zambal ing salita king prubinsya ning Zambales.

Ing kumunidad o pamayanan na kinabibilangan da reng tawu apin ing bubuu

king populasyun. Adwang uri ing karaniwang gagamitan king pamayukad ning
populasyun. Mumuna ing simpling pamamilang kareng tawu king metung a
pamayanan. Kadwa ing pamanyukad naman king populasyun basi king bilang da
reng tawung makatuknang king metung mu a bahagi.
Pagaralan yang masalese ing mapa ning rehiyun king lalam. Balang prubinsya
atin yang miyayaliwang bilang da reng tau o populasyun.

Pananda ☺ = 100, 000 katawu

Lawen yang pasibayu ing mapa ning rehiyun, e wari maragul ya ing gabun a
sasakupan na niti? Keng suma mamabut lang maygit 21,000 km2 ektarya ing gabun
king Gitnang luzon.

13
 Talahanayan ning Lapad ning Gabun(Land Area) ning

GITNANG LUZON

Prubinsya Lawak ning Asasakupan Populasyun

Aurora 3,147.32 kilometrung kwadradu 214, 336

Bataan 1,372.98 kilometrung kwadradu 760,650

Bulacan 2,774.85 kilometrung kwadradu 3,292,071

Nueva Ecija 5,943.62 kilometrung kwadradu 2,151,461

Pampanga 2,044.99 kilometrung kwadradu 2,609,744

Tarlac 2,736.64 kilometrung kwadradu 1,273,240

Zambales 3,714.40 kilometrung kwadradu 823,888

Pag aralan ya ing dagul ning populasyun king mapa ning Rehiyun III ampo ing
tala tungkul kanini. Bakit kaya miyayaliwa ing bilang da reng tau king miyayaliwang
prubinsya? Basan ampo pagaralan la reng pamaglarawan kareng balang prubinsya
ning rehiyun. Pakibalwan la nung iti ing maging sangkan ning pamiyayaliwa da reng
populasyun ding balang prubinsya karing balang rehiyun.
Prubinsya Katangian da reng Kabyayan Katangian da
Aske ning Gabun at reng Dakal da
Danum reng Tau

Pampanga Malapad ing Pamag - ortelanu Lawen ya king

kapatagan pamisasawpanan mapa

Bataan Makabang Pamisasawpanan,pamag- Lawen ya king

tangway,marakal a ortelanu mapa
bunduk ampong
puntu (falls)

Bulacan Mabunduk, atin Magobra pabrika, pamag Lawen ya king

malapad a ortelanu, mapa
kapatagan pamisasawpanan,
pamangawang
kasangkapan

Tarlac Mabunduk, Malating Pamag-ortelanu, Lawen ya king

parti ing kapatagan pamisasawpanan mapa

Nueva Ecija Malapad ing Pamag-ortelanu Lawen ya king

kapatagan mapa

14
 Aurora Malating parti a Pamag-ortelanu, Lawen ya king
kapatagan pamisasawpanan mapa

Zambales Mabunduk, Pamisasawpanan, Lawen ya king

makabang tangway mapa
Pamangawang Bangka

GAWAN 1
Isulat king gulis ing TAMA nung istu ya ing panyalita at MALI naman nung ali ya istu.

___________1. Ing bawat prubinsya at rehiyun atin yang miyayaliwa

bilang ning populasyun.
___________2. Ing pamangamit king bar graph ing metung alimbawa
bakanita apapakit ing pagpapaka aliwa at
pagkakaparewu ning metung a lugal.
___________3. Compass rose ing gagamitan bakanita abalu ing
populasyun king metung a lugal.
___________4. Ing kumunidad o pamayanan na kinabibilangan da reng
tawu ing bubuu king populasyun.
___________5. Ating adwang klasi king pamanyukad king populasyun.

GAWAN 2:
Basan at intindyan la reng makatuking datus king populasyun ning Rehiyun III-Gitnang
Luzon. Bilugan ya ing pekaustung pakibat king balang kutang.

Prubinsya Makipag- Manasan Ortelanu Kabilugan

obra
Aurora 1 060 2 944 9 595 13 599
Bataan 2 560 3 488 11 641 17 689
Bulacan 4 500 13 402 35 671 53 573
Nueva Ecija 1 250 200 106 596 108 046
Pampanga 3 374 4 104 34 421 41 899
Tarlac 1 830 190 66 731 68 751
Zambales 1 985 9 551 22 711 34 247

1. Nanu ya ing prubinsyang madakal a populasyung manasan?

a. Aurora b. Tarlac c. Zambales d. Bulacan

2. Ininsanu kareng pakatuki ing atin pekamalating populasyun?

a. Aurora b. Tarlac c. Zambales d. Bulacan

15
3. Insanung prubinsya ing ating mas marakal makipag-obra?

a. Pampanga b. Bulacan c. Zambales d. Nueva Ecija

4. Nanu obra ing pekadal a populasyun king prubinsya ning Zambales?

a. makipag obra b. manasan c. ortelanu d. mananam

5. Nanung prubinsya ing pekadakal populasyun ortelanu?

a. Nueva Ecija b. Bataan c. Bulacan d. Aurora

GAWAN 3:

Pikumpara la reng populasyun kareng prubinsya gamit ing simbulu na mas malati (<),
mas madagul (>) ampo magkasingdakal (=).

1. Zambales _______ Tarlac

2. Aurora __________ Bulacan

3. Nueva Ecija ______ Pampanga

4. Bataan ______ Zambales

5. Bulacan ______ Bataan

GAWAN 4:
Gawa kang bar graph ning lapad ning gabun a asasakupan ning Rehiyun 3 basi keng
impormasyun na atyu lalam. Ilage me king kawun ing kekang sagut.

Aurora- 3 000 000 Pampanga- 2 000 000

Bataan- 1 500 000 Tarlac- 2 900 000

Bulacan- 2 900 000 Zambales- 3 900 000

Nueva Ecija- 6 000 000

16
PAKIBAT:

GAWAN 1 GAWAN 3
1. TAMA 1. <
2. TAMA 2. <
3. TAMA 3. <
4. MALI 4. <
5. TAMA 5. <

GAWAN 2 GAWAN 4
1. D
7,000
2. A
.00
6,000
3. B
.00
5,000
4. C .00
4,000
5. A .00
3,000
.00
2,000
.00
1,000
.00 0
. Aur Bat Bula Nueva Pampa Ta Zamba
ora aan can Ecija nga rla les

Kepampangan neng:

RUBY ANN L. SEMBRANO

Teacher III (NV15IS)

17
 ARALING PANLIPUNAN 3
LEARNING ACITVITY SHEET
PISIKAL A KATANGIAN A MAGPAKILALA KARENG MIYAYALIWANG PRUBINSYA NING
REHIYUN
Lagyu:__________________________________________ Q1W4
Seksyun:______________________________ Petsa:____________

MELC/Agyung Sanayan (Q1W4)

Nasusuri ang iba’t ibang lalawigan sa rehiyon ayon sa mga katangiang pisikal at
pagkakakilanlang heograpikal nito gamit ang mapang topograpiya ng rehiyon.

Impormasyun para kareng Mag-aral ampo Konseptu

Dakal kilalang askeng gabun ampo askeng danum king miyayaliwang prubinsya
ning rehiyun. Keng rehiyun 3 ya mayakit ing malawak a tangway ning Aurora, Bataan
ampo Zambales na maging atraksyun kareng turista. Ing malawak a asikan king Nueva
Ecija, Tarlac ampo Bulacan naman pinanaman yang pale, atbu, sibuyas ampo aliwa
pang pruduktung agrikultura. King Zambales mayakit ing kilalang Bulkang Pinatubu. Ing
Dambana ning Kagitingan naman makatalakad ya king tuktuk ning Bunduk Samat king
Bataan. Mayakit ya rin ing Bunduk Malasimbo king Mariveles, Bataan. King Bataan ya
rin mayakit ing Bunduk Natib nung nokarin atyu ing talun Camaliw. King Nueva Ecija
naman ing Bunduk Kiligantian, Bunduk Telakawa king Tarlac at Bunduk Arayat king
Pampanga.
Mayakit ya rin keng kekatamung rehiyun ing kadwang pekamakabang ilug keng
Luzon, ing Ilug Pampanga. Ing Ilug Angat king Bulacan, nung nokarin ya atyu ing Angat
Dam pikwanan neman danum reng tawu king Bulacan ampo Menila.
Metung kareng masanting a tanawin king Zambales ing isla ning El Grande,
Capones ampo Potipot. Kilala la reng islang areni king karelang maputing balas. Dapat
tala rin akilala ring talun Pajanutic, Gabaldon at Palaspas ampo ing bulak ning
Buburayok keng Nueva Ecija.
Sadyang mayaman ya ing kalikasan ning Rehiyun 3. Apin deni reng
pagmaragul da reng bawat prubinsya. Dapat talang pagmaragul reng likas a
pibandyan king kekatamung rehiyun. Pag-aralan tala ding katangian da reng aliwang
askeng gabun at askeng danum kareng bawat prubinsya. Nanu ing asabi mu tungkul
keni? Sanu kareni ing magpakilala king kekatamung sariling prubinsya?

Mapilang Ilug king Rehiyon Mapilang Bunduk king Rehiyon

Ilug Sukat o Dagul Bunduk Katas
Angat 1, 085 km2 Samat 544.7 m
Pampanga 10,434 km2 Pinatubo 1,486 m
Tarlac 1,900 km2 Arayat 1,026 m

18
GAWAN 1
Basi king pisikal a mapa ning Rehiyun 3 na atyu lalam, isulat la reng mayakit a pisikal a
katangian da reng bawat prubinsya.

Simbulu na Mayakit
Prubinsya Papakit a Katangiang Pisikal
king Mapa

Aurora

Bataan

Bulacan

Nueva Ecija

Pampanga

Tarlac

Zambales

GAWAN 2
Tara mamasyal tamu! Balu mula ba reng kilalang lugal king kekatamung prubinsya
ampo rehiyun? Isulat king gulis nung nokaring prubinsya la akit reng kilalang askeng
gabun at danum. Mamili kang sagut king kilub ning kawun.

Aurora Bataan Bulacan Nueva Ecija

Pampanga Tarlac Zambales

19

1. Kilalang bulkan king Gitnang
Luzon.
______________________________
2. Ing dam ayni mayakit
ya king Gitnang Luzon na
atin katas a 131 metru
ampo mag suplay yang
malinis a danum keng
Bulacan ampo king
Maynila.
________________________________

3. Ini ing awsan dang Rio 4. Metung ya keng

Grande de Pampanga pekamaragul a imbakan
kanita. Kadwa yang ning danum keng rehiyun.
pekamaragu a ilug king Magsuplay yang kuryenti
Luzon. gamit ing turbina ampo
______________________________ hydroelectric power.
______________________________

5. Ing Dambana ayni

makatalakad ya ing tuktuk
ning Bunduk Samat.
______________________________

20
GAWAN 3:
Dinan yang tsek (✓) ing istung kolum nung nanu la reng askeng gabun na mayakit
king balang prubinsya. Lawan ya ing mapa na atyu babo.
Askeng Gabun

bulubundukin
kapatagan
talampas
bunduk

bulkan
Prubinsya

burul
Aurora

Bataan
Bulacan
Nueva Ecija
Pampanga
Tarlac
Zambales

GAWAN 4:
I-drowing king kilub ning kawun ing katangiang pisikal ning prubinsya ning Pampanga.
Kulayan me kayari.

21
 PAKIBAT:
GAWAN 1
Simbulu na
Papakit a Katangiang
Prubinsya Mayakit king
Pisikal
Mapa
Aurora bulubundukin mabunduk
Bataan bunduk mabunduk
Bulacan ilug kapatagan
Nueva Ecija bunduk mabunduk
Pampanga ilug kapatagan
Tarlac bunduk mabunduk
Zambales bulkan mabunduk

GAWAN 2

1. Zambales
2. Bulacan
3. Pampanga
4. Bulacan
5. Bataan

GAWAN 3

Askeng Gabun
bulubunduki
kapatagan
talampas
bunduk

bulkan

Prubinsya
burul

Aurora /

Bataan /

Bulacan / /

Nueva Ecija / /

Pampanga / /

Tarlac / /

Zambales /

GAWAN 4
Miyayaliwa la deng sagut.

Kepampangan neng:

RUBY ANN L. SEMBRANO

Teacher III (NV15IS)

22
 ARALING PANLIPUNAN 3
Learning Activity Sheets
PAMIUGNE-UGNE DA RING ASKENG DANUMAN (ANYONG TUBIG) AMPO
ASKENG GABUN (ANYONG LUPA) KING KAKUNG PRUBINSYA AMPO
REHIYUN

Lagyu:________________________________________ Q1 W5
Seksyun:________________________________ Petsa:____________

MELC/ Kasanayang Pampagkatuto: (Q1W5)

Natutukoy ang pagkakaugnay-ugnay ng mga anyong tubig at lupa sa mga
lalawigan ng sariling rehiyon.

Impormasyun para kareng Mag-aral ampo Konseptu

Ating askeng danuman ampo askeng gabun na miugne-ugne king kekatamung

rehiyun. King kanluran ning Luzon atin din dane da ring bunduk na sakup ning
kekatamung rehiyun. Kakawani ne ning kabundukan ning Zambales ing libutad a
kapatagan ning West Philippine Sea. Magumpisa ya ing sekyun da ring bunduk areni
king kabundukan ning Casibulan; ding bunduk a bubuu kanini ila ring bunduk Pinatubo,
Negron ampong Bunduk Kwadrado. Ing pekamatas na elebasyun (katas ning gabun)
na nini ing Bunduk Paculao. Ing Bunduk Pinatubo ing metung karing aktibung bulkan
king kabundukan ning Zambales.
Miraras ya angga timog ning dulung tangway ning Bataan ing kabundukan ning
Zambales.
Makapalub la rin king kabundukan areni ding mabunduk a balen-balen ning
Bamban, Sa Jose, San Clemente Mayantoc, Santa Iglesia ampo ing burul king Camiling
Tarlac pati ing bunduk king Pampan.
Atin ding askeng danum king kekatamung rehiyun a miugne-ugne. Mag umpisa
king ilug Angat mibabagsak ing danum kareng ilug ning Norzagaray, Bustos, Baliwag,
Calumpit angga king dasan ne ing ilug Pampanga palwal naman beyuk Menila.

23
GAWAN 1
Sagutan la ring kutang. Gamitan la ring letra king kilub ning panaklung ba yang mabuu
ing sagut.

1. Nanu ya ing magdili-diling aktibung bunduk king kekatamung rehiyun?

(I N T O B P A U ) _ _ _ _ _ _ _ _

2. Nanu ing pekamatas a elebasyun a kabundukan king Zambales?

(C U O A P L A) _ _ _ _ _ _ _

3. Angga nokaring lugal king timog miraras ing kabundukan ning Zambales?

(A A A N T B) _ _ _ _ _ _

4. Insanung bunduk ing bubuu king Bulkan Pinatubo, Bundok Negron ampo
Bunduk Kwadradu?

(C B L I A U N S A) _ _ _ _ _ _ _ _ _

5. Nanung ilug king Bulacan ing mibabagsak danum papunta ilug Pampanga?

(T G A N A) _ _ _ _ _

GAWAN 2
Gamit ing mapa i-drowing ya ing nung ing prubinsya sakup ne ing

kabundukan ning Zambales. I-drowing naman ing nung ali ne sakup.

__________1. Bataan
__________2. Bulacan
__________3. Tarlac
__________4. Pampanga
__________5. Nueva Ecija

GAWAN 3
Sagutan la ding kutang.

1. Atin ding kabundukan king aliwang parti ning kekatamung rehiyun.

a. Nanu kayang likas a yaman ing akit karing prubinsyang areni?

____________________________________________________________

____________________________________________________________

b. Nanu la kaya obra ding tawu na makatuknang king bulubundukin?

_____________________________________________
2. Ing ilug Angat ampo ilug Pampanga daragus ing danum king
miyayaliwang balen. Nanu kaya ing obra dareng tawu na makatuknang

24
 malapit kareng ilug areni?
________________________________________________________________
________________________________________________________________

GAWAN 4
Memakbung ya ing Bulkang Pinatubo anyang 1991. Angga atyu Zambales
ing bulkan ayni meapektuwan ya pa murin ing prubinsya ning Pampanga.
Mangutang ka karing pengari mu nung nanu ing aranasan da anyang milyari ita
o malyari kang mamasang balita tungkul king pamamakbung ning bulkan
Pinatubu king internet. Sumulat kang talata na atin limang panyalita
(pangungusap) tungkul king impormasyung abalu mu o abasa.
________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

PAKIBAT:

Gewa neng: Kepampanganan neng

MARIA PINKY G. SOTERO RUBY ANN L. SEMBRANO
Teacher (Mining E/S) Teacher III-NV15 IS

25
 ARALING PANLIPUNAN 3
LEARNING ACITVITY SHEET
PAMANGANWANG MAPA DA RING MAULAGANG ASKENG DANUM AT
ASKENG GABUN KING PRUBINSYA AT SIPING PRUBINSYA

Lagyu:______________________________________ Q1W6
Seksyun:______________________________ Petsa:____________

MELC/Agyung Sanayan (Q1W6)

Nakagagawa ng ng payak na mapa na nagpapakita ng mahahalagang anyong

lupa at anyong tubig ng sariling lalawigan at mga karatig na lalawigan.

Impormasyun para kareng Mag-aral ampo Konseptu

Ing mapa metung yang maulagang instrumentu ban apantun la reng lugal a e
tamu kilala. Miyayaliwa la reng mapa a malyari tamung gamitan. Keraklan kareng
mapang areni atin lang miyayaliwang gamit. Nung buri lang akit deng pruduktu da
reng aliwang lugal mapang pangekonomiya ing lawen. Nung ing klima naman ing buri
mung pantunan, mapang pang-klima ing gamitan. Masanting ya ini lalu na nung
munta ka king metung a lugal. Ing karaniwan gagamitang mapa king pamagaral iya
pin ing mapang topograpiya.
King pamagaral tamu king kekatamung sariling prubinsya ampong rehiyun,
maulagang abalu tamu ing pamangamit mapa. Makanyan mu naman ing
pamangawang simpling mapa ban malyaring tuntunan taya pang lubus akilala ding
pisikal a katangian ning kekatamung prubinsya ampong rehiyun. Maging masagli ya
ing pamangawang mapa ustung gagamit simbulu. Balikan tala reng simbulu a
gagamitan king mapa.

Simbulu da ring Askeng Gabun Simbulu da ring Askeng Danum

bunduk bulkan dagat

burul bulubundukin ilug

talampas kapatagan lawa

talun

26
GAWAN 1
Isulat ya king gulis ing TAMA nung istu ya sasabyan ing panyalita at MALI naman nung
ali ya istu.

________1. Masagli yang pantunan ing metung a lugal kapag atin kang
mapa.
________2. Mapang pang- ekonomiya ing gagamitan nung buri meng akit
ing pruduktu ning metung a lugal.
________3. Mapang topograpiya naman ing gagamitan nung buri meng
abalu reng askeng danum at gabun king metung a lugal.
________4. Ali na kailangan ing gumamit simbulu king pamangawang
mapa.
________5. King pamagaral tamu king kekatamung sariling rehiyun,
maulagang abalu tamu ing istung pamangamit mapa.

GAWAN 2
Gamit ing mapang pisikal ning Rehiyun 3 tukuyan nung nanung prubinsya ing sasabyan
da reng panyalita. Isulat ing ustung sagut king gulis.

27
__________________1. King prubinsyang ayni ya akit ing Mt. Manalmon.

__________________2. Keni ya akit ing Pasukulan Falls.

__________________3. King prubinsya ayni ya akit ing Bulkang Pinatubo.

__________________4. Ing Bundok Arayat akit ya king prubinsyang ayni.

__________________5. King prubinsyang ayni naman akit ing Dugho Falls.

GAWAN 3

Sagutan la ding kutang.

1. Bakit ya maulaga ing mapa?

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
__________________________________________
2. Nanu la ding dapat tamung abalu bakanita makagawa kang pisikal a mapa?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
__________________________________________

GAWAN 4
I-drowing ya ing mapa ning Pampanga. Malyari kang lumawe internet
bakanita atin kang gabe king pamag-drowing king mapa ning kekatamung
sariling prubinsya. Kulayan me kayari.

28
 29
Teacher III (NV15IS)
RUBY ANN L. SEMBRANO
Gewa neng:
PAKIBAT:
GAWAN 1 GAWAN 2
1. TAMA 1. Bulacan
2. TAMA 2. Bataan
3. TAMA 3. Zambales
4. MALI 4. Pampanga
5. TAMA 5. Tarlac
GAWAN 3
Sariling opinyun ning mag-aaral
GAWAN 4
Miyayaliwa la deng sagut.
PAKIBAT:
 ARALING PANLIPUNAN 3
LEARNING ACITVITY SHEET
RENG LUGAL A SENSITUBU KARING KALAMIDAD BASI KING LOKASYUN
AMPONG TOPOGRAPIYA

Lagyu:________________________________________ Q1W7
Seksyun:______________________________ Petsa:____________

MELC/ Agyung Sanayan: (Q1W7)

Natutukoy ang mga lugar na sensitibo sa panganib batay sa lokasyon at topograpya
nito.

Impormasyun para kareng Mag-aral ampo Konseptu

Dakal yang dulut a panganib ing kekatamung kapaligiran. Maulaga na abalu
tamu nung nanu la reng miyayaliwang natural a panganib o kalamidad bang
makaiwas tau king nanu mang disgrasya na dulut ning kalamidad. Dalanan ya ing
bansa tamu kareng bagyu na bibisita banwa-banwa. Makaranas tamu namang ayun
a madalas king e mu pigagap a oras. Ustung sobra ing pali araranasan tamu ing lalangi
ngan pati gabun anti deng marangle. Ustu namang panaun ning kauran, maralas lang
miyalbugan ding atyu king mababang lugal.
King pamag-aral tamu king kekatamung prubinsya ampong rehiyun,
importanting abalu tamu naman ampong ataluntun ding lugal a sensitibu kareng
kalamidad a mebanggit. Ipabalu na ning lisyun ayni nung nanu ing kaugnayan ning
topograpiya ampong lokasyun king prubinsya o rehiyun at ding mamye panganib king
kekatamung pamibie-bie.
Metung karing sakuna na karaniwan tamung araranasan ing miyalbugan uli ning
bagyu. Papakit na ning Flood Hazard Map king lalam reng prubinsya na matas antas
miyalbugan.

Matas a antas na miyalbugan

Mababang antas na
miyalbugan

Bukud king panganib king bagyu mapanganib la naman deng ayun. Pansinan
ya ing Fault Line Map king lalam. Ing mapang ini papakit nala deng lugal a malyareng

30
maging sentru ning ayun. Deng madalumdum a linya ila reng ating maragul a
porsyentu a miayunan.

Metung pang panganib na malyaring danasan ing pangatibag ning gabun uli
ning lindul o masikan a uran. Ing mapang ayni naman papakit na nung nanung
prubinsya matas ing posibilidad ning pangatibag ning gabun.

Matas a antas king pangatibang ning

gabun

Katamtamang antas king pangatibag ning

gabun

Mababang antas king pangatibag ning

gabun
MELC/Agyung Sanayan: (Q1W7)

31
GAWAN 1
Basi king mapa na atyu babo tukuyan nung nanung prubinsya ing sensitibu kareng
panganib o matas antas na miyalbugan, king ayun ampo pangatibag ning gabun.

Miyalbugan Ayun Pangatibag ning gabun

1. 1. 1.

2. 2.

3. 3.

4.

GAWAN 2
Tukuyan nung nanung kalamidad ing papakit da reng bawat letratu. Isulat king gulis
ing sagut.

1. 2.

3. 4.

5.

32
GAWAN 3

Sagutan la reng kutang.

3. King palage mu, bakit matas ya antas king pangatibag ning gabun ing
prubinsya ning Aurora?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
__________________________________________

4. Bakit ating lugal o prubinsya na mabilis ampo matas antas na miyalbugan?

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
__________________________________________

GAWAIN 4
Gumunting metung a news clip ibat internet o mag-drowing king kilub ning kawun
metung kalamidad a milyari keti prubinsya ning Pampanga. Sumulat 2-3 panyalita
tungkul keni.

33
 PAKIBAT:

GAWAN 1

Miyalbugan Lindul Pangatibag ning

gabun

1. Nueva Ecija 1. Nueva Ecija 1. Aurora

2. Tarlac 2. Pampanga

3. Pampanga 3. Zambales

4. Bulacan

GAWAN 2

1. Albug/Miyalbugan
2. Pangatibag ning gabun
3. Ipu-ipu
4. Ayun
5. Bagyu

GAWAN 3
Gewa neng:
Sariling opinyun dareng mag-aral
RUBY ANN L. SEMBRANO
Teacher III (NV15IS)
GAWAN 4

Miyayaliwa la deng sagut.

34
 ARALING PANLIPUNAN 3
LEARNING ACITVITY SHEET
MASALESENG PAMANGAMIT KARENG LIKAS A PIBANDYAN KING SARILING
PRUBINSYA NING REHIYUN

Lagyu:______________________________________ Q1W8
Seksyun:______________________________ Petsa:____________

MELC/Agyung Sanayan: (Q1W8)

Naipapaliwanag ang wastong pangangasiwa ng mga pangunahing likas na yaman
ng sariling lalawigan at rehiyon.

Impormasyun para kareng Mag-aral ampo Konseptu

Kilala ya ing Pilipinas kareng kayang saganang likas a pibandyan. Atin yang
marakal a kagubatan, pipanasanan (pangisdaan) ampong pipagmina a makasaup
king panyulung ning komersyu at pamibiebie.
Makananu tamung paulagan deni? Nanu la reng paralan a dapat gawan ning
metung a prubinsya o rehiyun ban agamit la reti king mitmung kayapan dening likas a
pibandyan a mayayakit king lugal da? Areni reng masaleseng pamangamit king likas
a pibandyan.

Pamangamit king Pibandyang Danum

1. Pamaniwas king pamangamit kasangkapan a makapanyira king pipanasanan
kalupa ning dinamita, kuryente, lasun o cyanide o muro-ami.
2. Pamaniwas keng pamangamit bangkang di-motor keng pipanasanan.

3. Pamanayus lugal kareng bakawan.

4. Pamangamit lambat a makimaragul o katamtamang busbus
5. Ali pamanugseng basura kareng ilug, dagat, sapa at aliwa pa.

Pamangamit king Pibandyang Lupa

1. Pamamalit tanam ban makasaup king pamanatili nang mataba ning
gabun.
2. Mananam pun ban mituknang ing pangatibag ning gabun.
3. Pamangamit mengarunut o mebuluk a bulung, basura o dinat da reng animal
karing compost pit ban magamit muring pataba king gabu
4. Mananaman kareng pilatan da reng tenam ban apanatilyan yang mataba
ing gabun.

Pamangamit king Pibandyang Gubat

1. Mananaman kareng mangakalbu ampong makatiwangwang a gubat.
2. Pamagpatuknang kareng mangaingin o mag uling.
3. Pamamutut pun a ustu na king dagul ampong idad.
4. Pamananaman ban atin lang kayalili deng mengaputut.

35
 5. Pamandakap ayup balang panaun namu ning open season.

Pamangamit king Pibandyang Mineral

1. Pamaniwas king pagmimina na alang pahintulut.

2. Pamangontrol king polusyun a babye ning pamagmina
3. Pamagaral king makabayu ampong siyentipikung paralan king pamagmina.
4. Pamaningat kareng malyaring masira kareng gabun a minahan.

GAWAN 1

Idrowing ing masayang lupa ☺ king gulis nung masalese yang pamangamit king likas
a pibandyan ing papakit ning panyalita, malungkut a lupa  nung ali naman.

________1. Iugse ing basura king kanal, sapa, ilug ampong dagat.
________2. Tanam pasibayu ban pamalit kareng karutungan
(kakahuyan)a mengaputut.
________3. Pamanyilab kareng bunduk anting pamag-kaingin.
________4. Pamangamit lasun king pamandakap asan kareng ilug at sapa.
________5. Pamangawani king basurang bubuluk keng e bubuluk.

GAWAN 2
Tukuyan nung nanung likas a pibandyan reng pruduktu. Isulat ing letra ning ustung sagut
king gulis.

A. Pibandyang Danum C. Pibandyang Gubat

B. Pibandyang Gabun D. Pibandyang Mineral

___________1. pale, apbu ampo mais

___________2. tansu ampo chromite
___________3. asan ampo paro
___________4. dutung
___________5. gule ampo prutas

36
GAWAN 3

Sagutan la ding kutang.

5. Nanu ya ulaga kareng tawu ing likas a pibandyan?

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
____________________________________________________________

6. Bilang metung a magaral, atin ka bang asawup bakanita masalese ing

pamangamit kareng likas a pibandyan king kekang sariling prubinsya at
rehiyun? Makananu?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
____________________________________________________________

GAWAN 4
Gawa kang poster na magpapakit masaleseng pamangamit kareng likas
a pibandyan. Kulayan me kayari.

Repleksyun:
Isulat nung nanu la ding maulagang konseptung abalu mu king lisyun ayni.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________

37
Gewa neng:

RUBY ANN L. SEMBRANO

Teacher III (NV15IS)

38