MAITASUNAREN

GAIXOTASUNA

Oihane García eta Ainhoa Salinas

10. IPUNAREN LABURPENA

Pelermon Florentziako espezia-saltzaile bat zegoen Bernardo Puccini izenekoa.

Gizon honek, Lisa izeneko oso alaba ederra zuen. Egun batean, errege Pedro
Aragoikoak izugarrizko festa egin zuen. Orduan, Lisa, erregea lehiotik ikustean
erabat maitemindu zen.

Erregea ez zen ezertaz ohartu eta Lisa, erregearen maitasuna eskuratzeko

ezintasunarengatik gaixotu egin zen. Haren gurasoak neska kontsolatzen eta
medikuak ekarri bazituzten ere, alferrik izan zen. Momentu horretan, neskari
Minnunccio d’Arezzo etxera etortzea bururatu zitzaion hil baino lehen erregeari
bere amodioaren berri emateko. Lisa Minnuccio d’Arezzori bere sekretua kontatu
zion eta lagunduko ziola zin egin zion.
10. IPUNAREN LABURPENA
Gizon honek, Mico Sienakoarengana joan zen eta hau poeta zenez kantu bat
sortu zuen. Kantuan, Lisaren historioa azaltzen zen eta erregeari kantu hau
entzutea asko gustatu zitzaion. Honen ondoren, Minuccio Lisaren egoera azaldu
zion. Erregea, oso pertsona ona zenez, espezia-saltzailearen etxera joan zen
Lisa ikustera. Lisa erregea ikustean izugarri poztu zen.

Baina egun batean, Lisa sendatu ondoren eta erregeak erreginarekin hitz egin
ondoren, bueltatu ziren neskaren etxera. Erregea oso eskuzabala zenez, Lisaren
zalduna bilakatu eta Perdicon izeneko noble batekin esposarazi zuen. Eta beste
bitxi balios anitzez gain, erregeak Cefalu eta Calatabellotta ere eman zizkion
senarrari.

Azkenean festa handia egin zuten eta ezkondu ere bai.

 PERTSONAIAK

ERREGE PEDRO
LISA ARAGOIKOA
MINCCIO D’AREZZO BERNARDO PUCCINI
OSO EDERRA
EZKONTZEKO ADINEKOA ESKUZABALA OSO ONA ESPEZIA-SALTZAILEA DA
MAITABERA
OSO ONA ENPATIKOA
ALABA BAKARRA LISAREN AITA
FAMILIA ABERATSEKOA ZUHURRA LISARI LAGUNTZEN DIO
ZUHURTZIAREN BITARTEZ ASKO LAGUNTZEN DIO LISARI
BIHOTZ ONEKOA ESKUZABALA GOIXO DAGOENEAN ETA NAHI
JOKATU
BERE EMAZTEARI FIDELA DUEN GUZTIA EMATEN DIO
EGUZKI EPELTAKOA BIHULA JOTZAILE APARTA
 PERTSONAIAK

ERREGINA PERDICON MICO SIENAKOA

ERREGEAREN EMAZTEA
BAT DATOR ERREGEAK LISAREKIN EZKONTZEN DA POETA DA
HARTZEN DITUEN
ERABAKIEKIN
NOBLEA ENPATIKOA KANTUA SORTZEN
EZ DA JELOSKORRA
DUELAKO
POBREA
TESTU IRUZKINA (154)
Liburuaren barnean testuaren kokapena

Gure antologiako 10. eta azkeneko Ipunaren amaieran gaude eta Lisak
historioa da hau, eta kantu baten bidez errege Pedro
Dekameroneko 10. jardunaldian Aragoikoari bere maitasuna artoitu
kokatzen da, non Panfilo errege eta dio. Erregeak halako maitasun
Pampinea narratzaile ditugu. handi baten aurrean neska saritzea
Amodioan edo bestetan eskuzabal erabakitzen du. Pasarte honetan
eta gogo-handi jokatzen duenaren Lisak eskerrak ematen dizkio
goraipamen agiten da. erregeari eta hasieran erakutsitako
zorigaitza zoriona bihurtzen da.
Testuaren gai nagusia formulatzea

Zuhurtzia, eskuzabaltasuna eta

Fortuna.

Eskuzabaltasunaren goraipamena
egiten da.
 Testuaren edukia eta liburuaren gaien arteko harreman
azaltzea.
GAIAK: Gainera, Lisak kasualitatez ikusten du
erregea eta berarekin maitemintzen da.
● ZORIA
● ZUHURTZIA
● ESKUZABALTASUNA
● AMODIOAREN ERITASUNA
Esan dezakegu Lisa zuhurtziaren bitartez
(GAIXOTASUNA)
jokatzen duela erregearekin biltzeko. Eta
● ZALDUNAK
erregeak zuhurtziaren bitartez ere jokatzen
Lisa oso zorigaitza handia izatetik (maite du. Ezin duenez Lisaren maitasuna onartu
duen gizona, erregea, beste emakume (emaztea baitauka), beste pertsona batekin
batekin dago eta gaixotzen da), Minnuccio ezkontzen duelako (Perdicon) eta sariak
d’Arezzoren laguntzarekin erregea Lisari ematen dizkiolako.
ikustera joaten da, sendatzen da, ezkontzen
da eta aberatsa izatera pasatzen da.
 Testuaren edukia eta liburuaren gaien arteko harreman
azaltzea.

GAIAK:
Gaixotasunaren gaia lantzen da, baina
● ZORIA
maitasunaren ikuspuntutik. Beraz, Erdi Aroko
● ZURTZIA
topikoa dugu. Hau ikuten dugu, Lisa gaixotu
● ESKUZABALTASUNA
● GAIXOTASUNA (MAITASUNA) egiten denean erregarekin ezkondu ezin
● ZALDUNAK (AMODIO GORTESAUA) delako.

Batetik, Minuccio d’Arezzok eta Mico Zaldunaren gaia lantzen da eta Erdi Aroko
Sienakoak Lisarentzako kantua egin zuten topikoa da ere bai. Hau ikusten dugu,
erregeari bere sentimenduak adierazteko erregeak Lisaren zalduna bilkatzean.
ezer trukean eskatu gabe. Bestetik, errege
Pedrok Lisa eskuzabaltasunez saritzen du
bere maitasunagatik.
Testuan agertzen diren estilo ezaugarrien kontua ematea
Testu mota narrazioa da.
Nahiz eta liburu osoan 3.pertsonako
narratzaile orojakilea egon, pasarte honetan,
1.pertsonan idatzitako elkarrizketa zati bat
dugu (Lisak erregearekin hitz egiten du).
Narratzailea inplikatzen da (sinpatia) Lisa
“neskato” deitzen baitu.
1.PERTSONAKO ADITZAK ERABILI ETA
GIDOIA
● “Jauna, segur naiz jakinen balitz zutaz
enamoratu naizela gehinek erotzat hartuko
ninduketela” (7-8 lerroak liburuan)
● “Zu errege zinela eta ni Bernardo
espeziq-saltzailearen alaba” (13-14 lerroak
liburuan)
● “Egia da zure amodioan gatibu sentitu
nintzenean, erabaki nuela beti zure
desioak nire egitea eta horregatik gogo
onez eman nahi didazun senarra hartu eta
maitatu ez ezik” (21-24 lerroak liburuan)
Testuan islatzen diren idazlearen eta literatur
mugimenduaren ezaugarriak
Ipuin hau besteekiko desberdinena dela
esan dezakegu. Erregea jainkotzat hartzen
da, bere figura laudatzen da eta honek
jendearen onura baino ez du nahi. Gainera,
zaldunaren irudia ikus dezakegu. Elementu
hauek guztiek, Erdi Aroko lehen aldikoa dela
adierazten digute, eta beraz besteak baino
zaharragoa da.
Bestetik, maitasunaren ondorioz
gaixotzearen gaia ere Erdi Aroko topiko
zaharra da. Garai hartan, maitasuna
gaixotasuntzat jotzen zen eta medikuek
tratatu egiten zuten. Lirikan maiz agertzen
zen topikoa zen: emakumeek muzin egitean,
elkarrenganako maitasuna ez zenean…
Testuan islatzen diren idazlearen eta literatur
mugimenduaren ezaugarriak

Ipuin honetan besteekiko kontrasea Zaldunak bakarrik Erdi Aroaren hasieran

aurkitzen dugu, izan ere, beste ipuinetan agertzen ziren, gure ipuina kokatzen den
erlijiori kritika egiten da eta honetan ez. garaia. Beranduago, errgeraren irudia
Bestetik, ez daude pertsonaia gaiztorik, ez kolokan jarrtzen hasi zen eta burgesiak
dira batere berekoiak ezta bekatariak nagusitasuna hartu zuen.
(erregea fidela bere emazteri). Honetan
agertzen den maitasunak ez du konnotazio
erotikorik, beste liburuetan ez bezala.

Gainontzeko ipuinekin partekatzen duen

ezaugarri bakarra hasieran eta bukaeran
narratzaileak (Pampinea) egindako
justifikazioak dira.
Baliabide literarioak
Maitasuna zentzu metaforikoan sua balitz
bezala azaltzen da: “su bat piztu zitzaidan”
(148 or.)
Boccacciok erabiltzen duen baliabide nagusia
kontrastea da: erregearekiko duen
maitasunagatk Lisa gaixo dagoela, gero
poz-pozik eta aberatsa izatera pasatzen da.
Horretaz gain, maetaforak eta hiperboelak
erabiltzen ditu.
“paradisuan balego bezalako poza sentitzen
zuen” (152 or.)
 “ustez agian erotu zaidela” (154.or)
Baliabide literarioak

“Egia da zure amodioan gatibu sentitu

nintzenean” (154.or)

“eritu zen eta elurra egizkitan bezala

egunean baino egunean makaltzenago zen”
(147.or)