TRİGONOMETRİ

TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR NİN TRİGONOMETRİK DEĞERLERİ

B B

c 2
a

. A C
. A
C b 1

TRİGONOMETRİK ÖZDEŞLİKLER
B



1

C
. A
1



1


NOT: ise
 dır.


 BİRİM ÇEMBER ÜÇGENDE TRİGONOMETRİK BAĞINTILAR

Sinüs Teoremi
Herhangi bir ABC üçgeninde, çevrel çemberin yarıçapı R
olmak üzere;
(0,1) d
A A(x,y)
dir.

(-1,0) (1,0) A

b
c
(0,-1)
R

d doğrusunun birim çemberi kestiği noktanın x koordinatı C B

a
açısının cos değerini , y koordinatı açısının sin değerini
verir.

Kosinüs Teoremi
Bir ABC üçgeninin kenar uzunlukları a, b, c ve bu kenarlara
ait açılar A, B, C olmak üzere;

BÖLGELERE GÖRE TRİGONOMETRİK ORANLAR

b c
1. İsim değişikliği olmayanlar

C B
a

dir.

2. İsim değişikliği olanlar İKİ YAY TOPLAM VEYA FARKININ TRİGONOMETRİK

ORANLARI






 YARIM AÇI FORMÜLLERİ



DÖNÜŞÜM FORMÜLLERİ
Toplam şeklindeki ifadeleri çarpım şekline dönüştürmek
için kullanılır.






TERS DÖNÜŞÜM FORMÜLLERİ

Çarpım şeklindeki ifadeleri toplam şekline dönüştürmek
için kullanılır.

Pratik Yol
ise

dir
 LOGARİTMA


ÜSTEL FONKSİYON



y
1 
a
a
1 

0 1 x 0 1


LOGARİTMA FONKSİYONU 

olmak üzere, 
fonksiyonunun ters fonksiyonuna, a tabanına göre logaritma
fonksiyonu denir. Logaritmalı Denklem ve Eşitsizlikler
olmak üzere;
şeklinde gösterilir.


Uyarı:

Logaritma fonksiyonunun tanımlı olması için aşağıdaki
üç koşulu sağlaması gerekir. 

 Tabanı 10 olan logaritmaya bayağı logaritma denir ve 

şeklinde gösterilir.
Karakteristik ve Mantis
 Tabanı olan logaritmaya doğal olmak üzere;
logaritma denir ve şeklinde gösterilir.
şeklinde yazılabilir.

Burada k sayısına karakteristik, m sayısına mantis denir.

Logaritmanın Özellikleri
 ise x'in basamak sayısı k+1 dir.
olmak üzere;
 dır ve x in ondalık yazılışında
 sıfırdan farklı ilk rakamdan önceki sıfırların sayısı
dır.
 Yani ise dür.
4 tane sıfır

 LİMİT FORMÜLLERİ

Tanım: Not:

x a x

 x değişkeni a sayısına, a dan küçük değerlerle

yaklaşıyorsa bu tür yaklaşmaya soldan yaklaşma deriz
ve şeklinde gösteririz. Sıkıştırma Teoremi
f,g,h fonksiyonları bir A kümesinde tanımlı ve için
 x değişkeni a sayısına, a dan büyük değerlerle ve
yaklaşıyorsa bu tür yaklaşmaya sağdan yaklaşma deriz ise
ve şeklinde gösteririz.
dir.

 x değişkeni bir a noktasına sağdan yaklaştığında bir Trigonometrik Fonksiyonların Limiti

limiti varsa buna fonksiyonun sağdan limiti denir ve
;
biçiminde gösterilir.

 x değişkeni bir a noktasına soldan yaklaştığında bir
limiti varsa buna fonksiyonun soldan limiti denir ve 
biçiminde gösterilir.



 limit yoktur.


Limitin Özellikleri
ve olmak
üzere.  dir.




Genişletilmiş Reel Sayılar Kümesinde Limit


Tanım:

Reel sayılar kümesine un katılmasıyla elde
 edilen kümeye genişletilmiş reel sayılar kümesi denir ve ile
gösterilir.

Yani dur. Genişletilmiş reel sayılar
kümesinde için limitleri inceleriz.


 polinom fonksiyonunda,
dir.

 ise

 ise

Belirsizlikler:

 Belirsizliği

oluyorsa kesrin pay ve paydası (x-

a) parantezine alınarak sadeleştirme yapılarak sonuç
bulunur. Sadeleştirme yapılamıyorsa L'HOSPİTAL
yöntemi kullanılır.

L'HOSPİTAL YÖNTEMİ

olmak üzere
(a,b) aralığında sürekli ve türevlenebilen iki fonksiyon
olsun.

 Belirsizliği

olsun

 Belirsizliği

Bu tür belirsizliklerde çarpanlardan birinin çarpmaya

göre tersi alınarak veya belirsizliklerinden birine
dönüştürülerek çözüm yapılır.

 Belirsizliği


olsun.
 TÜREV FORMÜLLERİ

Tanım:
Logaritmik Fonksiyonun Türevi

değeri varsa bu değere fonksiyonunun Trigonometrik Fonksiyonların Türevi

noktasındaki türevi denir.

alındığında için olur. 
O halde f fonksiyonunun noktasındaki türevi



şeklinde tanımlanabilir. Ters Fonksiyonun Türevi

olmak üzere fonksiyonu
 soldan türev
ve örten olsun. f fonksiyonu noktasında türevli ve
sağdan türev
ise, fonksiyonu da ın f
olmak üzere ise
vardır ve altındaki görüntüsü olan noktasında türevlidir ve

dır.
NOT:
Ters Trigonometrik Fonksiyonların Türevi
f fonksiyonu noktasında türevli ise bu noktada süreklidir.
Fakat sürekli olduğu her noktada türevli olmayabilir. 
Türev Alma Kuralları 



 

Parametrik Fonksiyonların Türevi
olmak üzere
 ise

dir.
 ise


Kapalı Fonksiyonun Türevi
Bileşke Fonksiyonun Türevi F (x , y) = 0 ise


Üstel Fonksiyonun Türevi

NOT:

x e göre türev alırken y sabittir

y ye göre türev alırken x sabittir.
 İNTEGRAL FORMÜLLERİ

Tanım: İntegral Alma Yöntemlari

Türevi f(x) olan F(x) ifadesine f(x) in belirsiz integrali veya
Değişken Değiştirme Yöntemi
f(x) in ilkel fonksiyonu denir ve
Bu yöntem bir fonksiyon ve onun diferansiyelini içeren
bileşke fonksiyonların integrali alınırken kullanılır.

şeklinde gösterilir. integralinde dönüşümü yapılırsa

olur. Buradan;
İntegral Alma Kuralları
 olur.

Not:

Belirsiz integralde değişken değiştirme yöntemi
 uygulandıktan sonra sonucun ilk değişken türünde yazılması
gerekir.






 







 

 Kısmi İntegrasyon Yöntemi

integralinde
Belirsiz İntegralin Özellikleri olacak şekilde seçilir.

 Buradan;

elde edilir.

 Kısmi integralde u yu seçerken LAPTÜ yöntemini kullanabiliriz.
 Yani sırasıyla aşağıdaki fonksiyonlardan ilk gördüğümüz
diğeri olarak alınır.

 Logaritmik fonksiyon

Arc (ters trigonometrik fonksiyonlar)
Polinom fonksiyon

Trigonometrik fonksiyon
üstel fonksiyon
 Rasyonel Fonksiyonların İntegrali  şeklindeki integraller:
integrali alınacak fonksiyon in
 integrali için dönüşümü yapılır.
rasyonel fonksiyonu şeklinde ise;
Buradan olur. değişken değiştirmesi yapılır.

 için ise pay paydaya olur.

bölünür ve integrali alınır.
Verilen integralde ;
 integralinde; yazarız.
Buradan t ye bağlı rasyonel fonksiyonun integrali elde
1. Payda çarpanlarına ayrılabiliyorsa ifade basit edilir. İntegrali aldıktan sonra fonksiyonda t yerine
kesirlere ayrılır. yazılır.

2. Çarpanlarına ayrılamıyorsa ,  şeklindeki integraller:

Bu tür integrallerde üslerin tek veya çift olmasına göre
ifadesinen yararlanılarak integral alınır. 3 farklı durum vardır.

Trigonometrik Fonksiyonların İntegralleri 1. m çift n tek olsun.

Trigonometrik fonksiyonların integralini bulmak için genel şeklinde yazılır.
bir kural yoktur. Ancak belli yapıdaki trigonometrik
integraller için değişken değiştirmesi veya trigonometrik
özdeşlikleri kullabilir.
Buradan dönüşümü yapılır.
 şeklindeki integraller:
İntegrali alınacak fonksiyon sinx ve cosx in rasyonel 2. m ve n nin her ikisi de çift olsun.
fonksiyonu şeklinde ise; Bu durumda trigonometrik özdeşliklerden
değişken değiştirmesi yapılır. yararlanılır.

özdeşlikleri kullanılır.
olur.
3. m ve n nin her ikisi de tek olsun.
Verilen integralde;
Bu durumda üstü küçük olan fonksiyon parçalanır.
yazarız. Örneğin;
integralini alırken
Buradan t ye bağlı rasyonel fonksiyonun integrali elde şeklinde parçalanır.
edilir. İntegrali aldıktan sonra fonksiyonda t yerine
yazılır. daha sonra dönüşümü yapılarak sonuca
ulaşılır.
 şeklindeki integraller:
İntegrali alınacak fonksiyon tanx in rasyonel fonksiyonu 
şeklinde ise; şeklindeki integraller:
değişken değiştirmesi yapılır.
Bu tür integralleri hesaplamak için ters dönüşüm
olur. formülleri kullanılır.

integraline dönüşür.
Ters Dönüşüm Formülleri Alan Hesabı
  fonksiyonu için [a,b] aralığında
 ise eğrisi ve
doğruları ile x-ekseni arasında kalan düzlemsel
 bölgenin alanı
dir.
Belirli İntegral
Bir eğri parçasının uzunluğu, sınırladığı bölgenin alanı ve y
hacim hesaplarında kullanılır.
A
olsun.
0 a b x
integraline f fonksiyonunun
aralığında belirli integrali denir.  [a,b] aralığında ise eğrisi
ve doğruları ve x- ekseni arasında kalan
Belirli İntegralin Özellikleri düzlemsel bölgenin alanı
 dir. dir.
y
a b x

0
A
 ise

 fonksiyonu [a,b] aralığında işaret

 değiştiriyorsa, eğrisi, ve
doğruları ve x- ekseni tarafından sınırlanan düzlemsel
 bölgelerin alanları ise

 dir.
dir.

 f fonksiyonu sürekli ve tek fonksiyon ise,

dır.
a b

 f fonksiyonu sürekli ve çift fonksiyon ise,

dir.

 ve eğrileri ile ve
 ise, doğrularının sınırladığı taralı alan A ise
dir.
olur.
y

a b x
 ve eğrileri ile ve  eğrisi, ve doğruları ile y- ekseni
doğrularının sınırladığı taralı alan A ise arasında kalan bölgenin y- ekseni etrafında
döndürülmesi ile oluşan cismin hacmi V ise
olur.
dir.

A b

b
a

Hacim Hesabı
 eğrisi, ve doğruları ve x- ekseni
ile sınırlanan taralı bölgenin x- ekseni etrafında Pratik Yol 1 :
döndürülmesi ile oluşan dönel cismin hacmi V ise
integrali yarıçapı a br olan bir çeyrek
çemberin alanına eşittir.
dir.

Pratik Yol 2 :

x 2S
a b S

Parabol grafiğinde alanlar oranında ayrılır

 ve eğrileri , ve
doğruları tarafından sınırlanan taralı bölgenin x- ekseni
etrafında döndürülmesi ile oluşan dönel cismin
hacmi V ise

dir.

a b