Akademija strukovnih studija Šabac

Odsek za polјoprivredno – poslovne studije i turizam

SEMINARSKI RAD
PREDMET: EKOTOKSIKOLOGIJA

TEMA: BIOHAZARDNI (MEDICINSKI) OTPAD

Mentor: Student:
Dr Marija Bajagić Stefan Ranković
Br. Indeksa MA 50/2020

Šabac, 2021.
 SADRŽAJ:

1. UVOD............................................................................................................................ 3

2. VRSTE I KLASIFIKACIJA OTPADA ........................................................................ 4

3. MEDICINSKI OTPAD ................................................................................................. 8

3.1. Definicija medicinskog otpada ............................................................................... 8

3.2. Klasifikacija medicinskog otpada ........................................................................... 9

3.2.1. Neopasan medicinski otpad ........................................................................... 11

3.2.2. Opasan medicinski otpad ............................................................................... 12

3.3. Ambalaža za medicinski otpad ............................................................................. 20

3.4. Obeležavanje i označavanje medicinskog otpada ................................................. 22

4. ZAKONODAVNO-PRAVNI OKVIR UPRAVLJANJA MEDICINSKIM

OTPADOM U REPUBLICI SRBIJI ................................................................................... 23

4.1. Propisi koji neposredno uređuju upravljanje medicinskim otpadom .................... 23

4.2. Propisi koji posredno uređuju upravljanje medicinskim otpadom ....................... 24

4.3. Ostali propisi ......................................................................................................... 24

5. ZAKLJUČAK .............................................................................................................. 26

LITERATURA .................................................................................................................... 27

2
 1. UVOD

Privredni rast i rastuća potrošnja materijala rezultiraju stalnim povećanjem količine

otpada. Gotovo svaka stvar, materijal, uređaj nakon nekog vremena postane otpad. Pod
otpadom se podrazumeva svaki materijal ili predmet koji nastaje u toku obavljanja
proizvodne, uslužne ili druge delatnosti, predmeti isključeni iz upotrebe, kao i otpadne
materije koje nastaju u potrošnji i koje sa aspekta proizvođača, odnosno potrošača nisu za
dalje korišćenje i moraju se odbaciti.

Gomilanje otpada narušava ravnotežu u prirodi i postaju ekonomski, ekološki i

zdravstveni problem današnjice, koji pred društvo postavlja zadatak posebne brige za
otpad. Količina stvorenog otpada povezana je sa tehnološkom razvijenosti i ekonomskom
nivoom neke zemlje. Privredni razvijenije zemlje stvaraju veću količinu otpada te su
suočene sa ozbiljnim problemima oko zbrinjavanja i upravljanja otpadom.

Neadekvatno upravljanje otpadom predstavlja jedan od najvećih problema sa

aspekta zaštite životne sredine i isključivo je rezultat neadekvatnog stava društva prema
otpadu. Velike količine tog otpada transportuju se u ekonomski nerazvijenije zemlje koje
postaju velika odlagališta otpada razvijenih zemalja.

Medicinski otpad nosi veći potencijalni rizik za zdravlje ljudi nego druge vrste
otpada zbog opasnih i infektivnih materijala koje može sadržati. Najveći deo otpada (85%)
koji nastaje u zdravstvenim ustanovama zapravo je nerizičan, međutim preostalih 15% čine
patološki, infektivni, farmaceutski i hemijski otpad koji zahteva posebnu pažnju i
odgovarajuće zbrinjavanje.

U ukupnom zagađenju životne sredine medicinski otpad ne zauzima veliki deo, ali
je on potencijalno među najopasnijim vrstama otpada, jer može da dovede do zaraza i
trovanja. Zagađenje koje dolazi iz zdravstvenih ustanova može da bude veoma opasno,
kako po zdravlje ljudi koji rade u zdravstvenim ustanovama, tako i po zdravlje okoline,
odnosno stanovništva i ekosistema u kojem se taj otpad skladišti.

3
 2. VRSTE I KLASIFIKACIJA OTPADA

Otpad je svaka materija ili predmet koji vlasnik odbacuje, namerava ili mora da
odbaci. Klasifikacija otpadaje postupak svrstavanja otpada na jednu ili više lista otpada
koje su utvrđene posebnim propisom, a prema njegovom poreklu, sastavu i daljoj nameni.
Otpada se po nestu nastanka deli na :
 komunalni otpad (otpad iz domaćinstva);
 komercijalni otpad;
 industrijski otpad.

Komunalni otpad

Komunalni otpad je kućni otpad koji nastaje u stambenim naseljima, a uključuje

smeće iz domaćinstava, industrije i zanatstva, baštenski i tržišni otpad, razni komadni
otpad, građevinski otpad, ostatke od obrade komunalnih otpadnih voda.

Komercijalni otpad

Komercijalni otpad je otpad koji nastaje u privrednim subjektima, institucijama i

drugim organizacijama, koje se u celini ili delimično bave trgovinom, uslugama, sportom,
rekreacijom ili zabavom, kancelarijskim poslovima, osim otpada iz domaćinstva i
industrijskog otpada.

Industrijski ili tehnološki otpad

Industrijski otpad je vrsta otpada koja se stvara u proizvodnim procesima u

industriji, privrede, uslužnim delatnostima i ustanovama i po svojstvima se razlikuje od
komunalnog otpada.

U zavisnosti od opasnih karakteristika koje utiču na zdravlje ljudi i životnu sredinu, otpad
može biti:
 neopasan;
 inertan;
 opasan.

4
Neopasni otpad

Neopasan otpad je otpad koji, zbog svoje količine, koncentracije ili fizičke,
hemijske i biološke prirode, za razliku od opasnog otpada, ne ugrožava zdravlje ljudi ili
životnu sredinu i nema karakteristike opasnog otpada.

Inertan otpad

Inertan otpad je otpad koji nije podložan bilo kojim fizičkim, hemijskim ili
biološkim promenama; ne rastvara se, ne sagoreva ili na drugi način fizički ili hemijski
reaguje, nije biološki razgradiv ili ne utiče nepovoljno na druge materije sa kojima dolazi u
kontakt na način koji može da dovede do zagađenja životne sredine ili ugrozi zdravlje
ljudi; ne poseduje ni jednu od karakteristika opasnog otpada (akutna ili hronična
toksičnost, infektivnost, kancerogenost, radioaktivnost, zapaljivost, eksplozivnost); sadržaj
zagađujućih materija u njegovom vodenom ekstraktu ne sme ugrožavati zakonom
propisani.

Opasan otpad

Opasan otpad je otpad koji po svom poreklu, sastavu ili koncentraciji opasnih
materija može prouzrokovati opasnost po životnu sredinu i zdravlje ljudi, kao i zdravlje
životinja, i ima najmanje jednu od opasnih karakteristika (eksplozivnost, zapaljivost,
sklonost oksidaciji, organski je peroksid, akutna otrovnost, infektivnost, sklonost koroziji,
u kontaktu sa vazduhom oslobađa zapaljive gasove, u kontaktu sa vazduhom ili vodom
oslobađa otrovne supstance, sadrži toksične supstance sa odloženim hroničnim
delovanjem, kao i ekotoksične karakteristike), uključujući i ambalažu u koju je opasan
otpad bio ili jeste upakovan.

U Katalogu otpada pojedine vrste otpada koje se smatraju opasnim označene su

zvezdicom (*). Ovaj otpad sadrži materije ili svojstava ili obavezno sadrži jedno ili više od
svojstava, utvrđenih listom opasnog otpada.

Svojstva otpada koja ga čine opasnim :

 H1 eksplozivno: materije i preparati koji mogu eksplodirati pod uticajem vatre ili
koji su osetljiviji na udarce i trenje od dinitrobenzola.
 H2 oksidirajuće: materije i preparati koji pokazuju visoko egzotermne reakcije u
dodiru sa drugim materijama, posebno zapaljivim materijama.

5
 H3-A jako zapaljivo: tečne materije i preparati koji imaju tačku paljenja ispod 21°
C, materije i preparati koji se mogu zagrevati i na kraju zapaliti u dodiru sa
vazduhom na sobnoj temperaturi bez primene energije, čvrste materije i preparati
koji se lako mogu zapaliti u kratkom dodiru sa izvorom paljenja i koji nakon
uklanjanja izvora zapaljenja nastavljaju goreti ili se trošiti, ili gasovite materije i
preparati koji su zapaljivi na vazduhu kod normalnog pritiska, ili materije i
preparati koji u dodiru sa vodom ili vlažnim vazduhom otpuštaju jako zapaljive
gasove u opasnim količinama.
 H3-B zapaljivo: tečne materije i preparati koji imaju temperaturu plamišta jednaku
ili višu od 21 ° C odnosno nižu ili jednaku 55 ° C.
 H4 nadražujuće: nagrizajuće materije i preparati koji u neposrednom, dužem ili
ponovljenom kontaktu sa kožom ili sluzokožom mogu prouzrokovati upalnu
reakciju.
 H5 opasno: materije i preparati koji, ako ih se udiše ili proguta ili ako prodru u
kožu, mogu prouzrokovati ograničeni rizik za zdravlje.
 H6 toksično: materije i preparati (uključujući vrlo otrovne materije i preparate) koji,
ako ih se udiše ili proguta ili ako prodru u kožu, mogu prouzrokovati ozbiljni,
akutni ili hronični rizik za zdravlje, pa čak i smrt.
 H7 kancerogeno: materije i preparati koji, ako ih se udiše ili proguta ili ako prodru
u kožu, mogu izazvati rak ili povećati njegovu učestalost.
 H8 nagrizajuće: materije i preparati koji u kontaktu mogu uništiti živo tkivo.
 H9 zarazno: materije i preparati koji sadrže održive mikroorganizme ili njihove
toksine za koje se veruje ili se pouzdano zna da uzrokuju bolesti kod ljudi i drugih
živih organizama.
 H10 reproduktivno toksično: materije i preparati koji, ako ih se udiše ili proguta ili
ako prodru u kožu, mogu uzrokovati ne nasledne urođene deformacije ili povećati
njihovu učestalost.
 H11 mutageno: materije i preparati koji, ako ih se udiše ili proguta ili ako prodru u
kožu, mogu uzrokovati nasledne genetske defekte ili povećati njihovu učestalost.
 H12 otpad koji u dodiru sa vodom, vazduhom ili kiselinom oslobađa toksične ili
vrlo toksične gasove.

6
  H13 senzibilizacija: materije i preparati koji, ako ih se udiše ili ako prodru u kožu,
imaju sposobnost da izazove reakciju hipersenzibilizacije tako da kod daljeg
izlaganja toj supstanci ili preparatu dolazi do karakterističnih štetnih efekata.
 H14 ekotoksične: otpad koji predstavlja ili može predstavljati neposredne ili
odložene rizike za jedan ili više sektora životne sredine.
 H 15 mogu za svaki način, nakon odlaganja, npr. proceđivanja proizvesti neku od
gore navedenihkarakteristika.

Po agregatnom stanju opasni otpad može biti u obliku čvstog, tenog ili gasovitog
agregatnog stanja.

Otpad sa obeležjem opasnog otpada podleže posebnim propisima, i zahteva

posebne metode obrade i odlaganja. Zakonodavstvo Republike Srbije je donelo brojne
zakone, pravilnike, uputstva i uredbe o vrstama, klasifikacijama, kategorijama opasnog
otpada, o načinima postupanja, skladištenja, prevozu kao i zbrinjavanju.

Posebnu kategoriju opasnog otpada predstavlja otpad koji dolazi iz zdravstvenih i

sličnih ustanova. Danas je zdravstvena zaštita stanovništva širom sveta na višem nivou pa
tako i kod nas neprestano raste. Pitanje je kako se brinemo o produktima koji se stvaraju
pri pružanju te zaštite, koji mogu biti u obliku iskorišćenih ili neiskorišćenih materijala,
odnosno šta se dešava sa otpadom iz tih ustanova koji nazivamo medicinskim otpadom.

Uvođenje jedinstvenog sistema upravljanja medicinskim otpadom u zdravstvenom

sektoru u Republici Srbiji, jedan je od preduslova za uređenje sistema upravljanja
medicinskim otpadom u celini. Konsenzusom, u ovoj oblasti, dogovoreno je korišćenje
Evropskog kataloga otpada koji definiše osnovnu kategorizaciju medicinskog otpada, kao i
stavove u vezi sa segregacijom odnosno razdvajanjem, obeležavanjem i tretmanom
različitih kategorija medicinskog otpada, za primenu u zdravstvenim ustanovama u Srbiji.

Ciljevi su smanjenje količine otpada koji se stvara u ustanovama u kojima se pruža

zdravstvena zaštita, osebno razdvajanjem otpada na osnovne kategorijena mestu stvaranja,
pravilno pakovanje istog, obeležavanje i odlaganje, izdvajanje sekundarnih sirovina iz
otpada, reciklaža, kao i korišćenje čistijih tehnologija za sterilizaciju odnosno
dekontaminaciju infektivnog medicinskog otpada. Krajnji cilj je doprinos zaštiti i
unapređenju zdravlja celokupne populacije, kao i zaštita i očuvanje životne sredine,
odnosno unapređenje zdravlja, kao i smanjenje i kontrola zagađivanja životne sredine.

7
 3. MEDICINSKI OTPAD

3.1. Definicija medicinskog otpada

Pod medicinskim otpadom podrazumeva se sav otpad nastao pri pružanju

zdravstvenih usluga u zdravstvenim ustanovama ili na drugim mestima, bez obzira na
njegov sastav, osobine i poreklo. Drugim rečima, pod medicinskim otpadom podrazumeva
se sav otpad koji nastaje u medicinskim ustanovama (državnim ili privatnim), medicinskim
istraživačkim centrima ili laboratorijama.

Medicinski otpad jednom rečju nastaje prilikom postavljanja dijagnoza, lečenja ili
pružanja medicinske nege, kao i prilikom istraživanja koja se sprovode u zdravstvenim
ustanovama naučne, terapijske, dijagnostiške ili slične medicinske delatnosti. Pomenuti
otpad podrazumeva sav otpad koji nastaje prilikom pružanja zdravstvenih usluga, kako u
zdravstvenim ustanovama ili van njih (kućna nega), u domovima za smeštaj starih lica ili u
ustanovama u kojima se pruža medicinska nega u bilo kom obliku.

Prema Zakonu o medicinskom otpadu (Predlog zakona o upravljanju otpadom,

2008) medicinski otpad je heterogena mešavina klasičnog smeća (komunalnog otpada),
infektivnog, patoanatomskog, farmaceutskog i laboratorijskog otpada, dezinficijenasa i
ambalaže, kao i radioaktivnog i opasnog hemijskog otpada. Tо је otpad koji se potpuno ili
delimično sastoji od ljudskih ili životinjskih tkiva, krvi i drugih telesnih tečnosti, ekskreta i
sekreta, lekova i drugih farmaceutskih preparata, briseva, tupfera, gaza, zavoja, igala,
skalpela, lanceta i drugih oštrih instrumenata. Medicinski otpad je i bilo koji drugi otpad
koji potiče od medicinske, stomatološke, veterinarske (otpad nastao prilikom pružanja
veterinarskih pregleda ili tretmana), farmaceutske ili slične prakse, istraživanja, tretmana,
zaštite ili uzimanja krvi za transfuzije, a može inficirati osobu koja sa njim dođe u
kontakt.1

Najveći proizvođači medicinskog otpada su zdravstvene ustanove, klinike, domovi

zdravlja, stacionari, dijagnostičke i istraživačke laboratorije, mrtvačnice, centri za
autopsiju, stomatološke ordinacije, ustanove za negu u kući, ustanove za negu starih i
nemoćnih. Medicinski otpad nastaje i u salonima za piercing, akupunkturu, pedikir,
apotekama, hranilištima i prihvatilištima za životinje. Bolnice sa 100 kreveta stvaraju 1,5

1
www.komorabiohemsrbije.org.rs/pdf/vodic_medicinski_otpad,.pdf

8
do 3 kg otpada po krevetu/dan svih kategorija otpada uključujući i komunalni otpad, a
količina otpada zavisi od tipa i kapaciteta, kao i aktivnosti kojom se bavi.

Veliki izvor medicinskog otpada je proizvođač medicinskog otpada koji godišnje

proizvodiviše od 200 kilograma opasnog medicinskog otpada pa je dužan da pripremi plan
upravljanja otpadom.

Mali izvor medicinskog otpada je proizvođač medicinskog otpada koji godišnje

proizvodi 200 kilograma i manje opasna medicinskoga otpada i on nije u obavezi da
priprema plan upravljanja otpadom.

Za kategoriju medicinskog otpada pored odvojenog skupljanja, obrade,

skladištenja, prevoza koji uključuje opremanje i označavanje vozila za prevoz uz vođenje
prateće dokumentacije, značajno je imenovanje poverenika za otpad budući da većina
ustanova ima više od 50 zaposlenih. Opasni otpad se može i skladištiti ako je tako
opisano/dokumentovano i ako ustanova/proizvođač otpada ima odgovarajuće kontejnere i
prostor zaskladištenje i to samo do 200 kg otpada.

3.2. Klasifikacija medicinskog otpada

U osnovi, postoje sledeća dva tipa medicinskog otpada:

1. Neopasan medicinski otpad

2. Opasan medicinski otpad

Ovi tipovi otpada se zatim dalje dele na podvrste, pri čemu se koriste odrednice iz
Evropskog kataloga otpada koji je prihvaćen kao najprikladniji sistem klasifikacije otpada
za korišćenje u Republici Srbiji.

Evropska komisija je još 1994.godine definisala sveobuhvatan Evropski katalog

otpada kako bi uvela zajedničku terminologiju širom zemalja Evropske zajednice i
poboljšala upravljanje otpadom (direktiva Saveta br. 2000/532/EC). Ovaj dokument
predstavlja spisak otpada i u skladu je sa Evropskom direktivom u vezi sa otpadom, br.
75/442/EEC. Dokument nije konačan i povremeno se dopunjava i menja (revizija
Evropskog kataloga otpada). Jedna revizija je do sada već objavljena i to je
Evropskikatalog otpada 2002.

9
 U osnovi, u Evropskom katalogu otpada, otpad se definiše na osnovu sledeća
trikriterijuma:

1. Poreklo otpada tj. definisanje industrijske grane ili sektora iz koga potiče
otpad (prve dve cifre – zdravstveni sektor – 18).
2. Proces tokom kojeg nastaje otpad (druge dve cifre – otpad koji nastaje pri
pružanju zdravstvenih usluga u porodilištima, iz dijagnostike, lečenja ili
prevencije bolesti kod ljudi – 18 01).
3. Tip otpada (treći par cifara – neinfektivni otpad – otpad čije sakupljanje i
odlaganje ne podleže posebnim zahtevima za sprečavanja infekcija, 18 01 04).

Prema Evropskom katalogu otpada, svaki tip otpada poseduje klasifikacioni broj ili
sopstveni kod koji se sastoji od 6 cifara (primer, 18 01 03). Ukoliko izvesne kategorije
otpada pored klasifikacionog broja sa 6 cifara poseduju i zvezdicu koja stoji iza cifara,
zvezdica označava da taj otpad spada u opasan otpad (primer: 18 01 03*, Infektivni otpad).
Prema Evropskom katalogu otpada medicinski otpad definisan je kao otpad koji nastaje pri
pružanju zdravstvene zaštite u medicini i veterini (ljudima i životinjama) i/ili srodnim
istraživanjima i zaveden je pod brojem 18 00 00 sa podskupovima.

MEDICINSKI OTPAD

A: KOMUNALNII OTPAD
A1: OBNOVLJIVI OTPAD
A2: BIORAZGRADLJIVI OTPAD
A3: OSTALI KOMUNALNI OTPAD
B: MEDICINSKI OTPAD KOJI ZAHTJEVA POSEBAN TRETMAN
B1: PATOANATOMSKI OTPAD
B2: OŠTRI PREDMETI
B3: FARMACEUTSKI OTPAD
B31: BEZOPASNI FARMACEUTSKI OTPAD
B32: POTENCIJALNO OPASNI FARMACEUTSKI OTPAD
B33: OPASNI FARMACEUTSKI OTPAD
B4: CITOTOKSIČNI FARMACEUTSKI OTPAD
B5: KRV I DERIVATI KRVI
C: INFEKTIVNI i VISOKO INFEKTIVNI OTPAD

10
 C1: INFEKTIVNI OTPAD
C2: VISOKO INFEKTIVNI OTPAD
D: OSTALI OPASNI OTPAD
E: RADIOAKTIVNI OTPAD

Slika 1. Standardna klasifikacija medicinskog otpada prema katalogu Europske Unije

Osim klasifikacije u skladu sa Direktivom 75/442/EEC, u procesu zbrinjavanja

opasnog medicinskog otpada se koristi i klasifikacija medicinskog otpada Svetske
zdravstvene organizacije (WHO; Slika 2).

Slika 2. Klasifikacija medicinskog otpada Svetske zdravstvene organizacije

Otpad koji nastaje u zdravstvenim i sličnim ustanovama može se grupisati po

svojstvima (neopasan i opasan medicinski otpad) i po agregatnom stanju (čvrsti, tečni i
gasoviti otpad).

3.2.1. Neopasan medicinski otpad

Neopasan medicinski otpad koji potiče iz zdravstvenih ustanova obično

podrazumeva otpad koji ne predstavlja posebnu opasnost prilikom rukovanja ili odlaganja,
ali koji poseduje i reaktivna svojstva, što znači da nije inertan (drvo, papir). Od ukupne
količine otpada iz delatnosti zdravstvene zaštite oko 75-90% je inertni otpad kojije sličan

11
komunalnom, uključuje uobičajeni otpad, papir i kartonsku ambalažu, staklo kao i ostatke
hrane.

3.2.2. Opasan medicinski otpad

Opasni medicinski otpad spada u kontrolisani otpad koji se smatra opasnim ili
teškim za čuvanje, preradu ili odlaganje. Opasni medicinski otpad predstavlja opasnost po
zdravlje, zahteva posebni tretman i čini 10-25% od ukupne količine otpada. Ova vrsta
medicinskog otpada je posebno opasna za zdravlje ljudi, biljni i životinjski svet jer sadrži
patogene mikroorganizme koji mogu dugo preživeti u različitim uslovima.

Neke vrste otpada koje nastaju u zdravstvenom sektoru već spadaju u opasan otpad
i nije potrebno vršiti analizu sastava tih kategorija otpada, kao na primer:2
 baterije koje se pune (npr. baterije koje sadrže nikl, kadmijum, živu, cink ili
litijumske baterije iz slušnih aparata, pejdžera itd.);
 olovne baterije (na primer, u vozilima na električni pogon i pomoćnim
generatorima);
 živa (na primer: slomljeni termometri, neiskorišćene amalgamske smeše);
 hemikalije i boje, jedinjenja srebra, neiskorišćeni barijum, kontrastne tečnosti
itd. koje se koriste u odeljenju za radiologiju;
 hemikalije koje se koriste prilikom razvijanja fotografija (razvijač, fiksir,
izbeljivač, jedinjenja srebra);
 hemikalije koje se koriste u mrtvačnicama i odeljenjima za patologiju;
 deterdženti, izbeljivači, na primer, iz praonica;
 delimično iskorišćeni rastvori izotopa koji se koriste u nuklearnoj medicini;
 neiskorišćeni lekovi iz apoteka, vraćeni preparati napravljeni prema receptima –
magistralni lekovi, lični lekovi pacijenata;
 laboratorijski otpad, na primer, reagensi, rastvori;
 otpad od bolničkog smeštaja /ulja za kuvanje iz kantina;
 otpad iz službe za održavanje/izvođenje radova, npr. boje, rastvori, razređivači,
sredstva za održavanje drveta, maziva, ulja, lepkovi i sredstva za zaptivanje,
proizvodi za zaštitu od prodiranja vode, fluorescentne cevi i sijalice koje sadrže
živu;

2
Nacionalni vodič za bezbedno upravljanje medicinskim otpadom20

12
  otpad koji potiče od održavanja zemljišta, a koji sadrži pesticide;
 otpad sastavljen od električne i elektronske opreme.

Prema osnovnim karakteristikama opasan medicinski otpad može se podeliti na

sledeće grupe:
 infektivni,
 farmaceutski,
 radioaktivni,
 citotoksični i citostatski otpad,
 patološki,
 oštri predmeti,
 hemijski otpad i otpad koji sadrži teške metale.

Infektivni medicinski otpad

Infektivni otpad je onaj koji u sebi sadrži klice, odnosno agense koji mogu dovesti
do pojave različitih vrsta zaraznih oboljenja. Jednim delom, ovaj otpad potiče iz
laboratorija gde se vrše razna rasejavanja bakterija, virusa i kultura tkiva, otpad iz hirurških
sala i autopsija pacijenata sa infektivnim bolestima, otpad od inficiranih pacijenata iz
karantina, otpad koji je bio u kontaktu sa inficiranim pacijentima koji su podvrgnuti
hemodijalizi (na primer, oprema za dijalizu kao što su cevčice, filteri, papirnati ubrusi,
ogrtači, kecelje, rukavice i laboratorijski mantili) i otpad koji je bio u kontaktu sa ljudima
ili životinjama zaraženim infektivnim agensima ili obolelim od infektivnih bolesti, odakle
se može proširiti na okolinu.

Posebno su značajni oni agensi koji se nalaze u krvi i derivatima krvi, a

prvenstveno se misli na viruse hepatitisa B i C i na virus HIV (koji je, srećom, izuzetno
osjetljiv i teško preživljava u spoljašnjoj sredini). Otpad vezan za infektivne agense može
biti u tečnom i čvrstom stanju. Tečni se izbacuje putem otpadnih voda. Trebalo bi istaći da
70-80 odsto ukupnog otpada u zdravstvenim ustanovama čini tečni otpad. Zato je izuzetno
bitno saniranje otpadnih voda iz bolnica na pravi način, jer su te otpadne vode pogodna
sredina za razvoj pojedinih bioloških agenasa koji mogu dovesti do zaraznih oboljenja.
Kada je o čvrstom otpadu reč, tu prvenstveno postoji problem odlaganja oštrih predmeta:

13
skalpela, igala i sl, koji služe u intervencijama. Zarazni agensi se duže zadržavaju u iglama,
pa ako se čovek slučajno ubode, može da oboli od hepatitisa C ili B.3

U tabeli 1.Prikazani su uslovi i dužina preživljavanja virusa.

Tabela 1. Primer opstanka virusa u okruženju

Virus Vreme preživljavanja

nekoliko nedelja na površinama ako je vazduh suv, 7 dana na
HBV površinama na temperaturi do 25°C, nekoliko nedelja u osušenoj
krvi, 10h na temperaturi 60°C, preživljava 70% alkohol
Infekciozna doza 7 dana u kapi krvi igle koja je korištena za vađenje krvi ili
HBV i HCV intramuskularno davanje

HCV 7 dana u krvi na temperaturi 4°C

3-7 dana na sobnoj temperaturi, inaktivira se na temperaturi 50°C, 15
HIV min u 70% alkoholu, 21 u 2 μl krvi na sobnoj temperaturi, isušivanje
virusa reducira se njegova koncentracija za 90-99% unutar nekoliko
sati

Stepen opasnosti najbolje ilustruju podaci Svetske zdravstvene organizacije (SZO)

po kojima je zbog nebezbednog zbrinjavanja medicinskog otpada došlo do: 21 miliona
infekcija virusom hepatitisa B (HBV) ili 32% svih novih slučajeva, 2 miliona infekcija
virusum hepatitisa C (HCV) ili 40% svih novih infekcija, 260.000 infekcija HIV-om ili
5% svih novih infekcija. Po izveštaju iz 2014. godine vidi se da je preko 80%
zdravstvenih radnika izloženo nekim od uzročnika infektivnih bolesti, kojima su izloženi
upravo na radnom mestu.

Otpad iz ustanova u kojima se pruža zdravstvena zaštita obavezno se razvrstava

namestu stvaranja na opasan i neopasan medicinski otpad. Prilikom procene da li određeni
otpad treba da bude klasifikovan kao infektivni medicinski otpad, potrebno je imati u vidu
sledeće aspekte:

1. Zaštitu zdravstvenih radnika i zaposlenih na poslovima u pružanju zdravstvene

zaštite u vezi sa rukovanjem otpadom;

3
http://www.slideshare.net/SanjayNegi4/biomedical-waste-managment-as-per-bmw2011

14
 2. Moguće klasifikovanje otpada kao „opasnog otpada” „radioaktivnog otpada” ili
otpada druge kategorije;
3. Poštovanje zakonskih propisa koji se odnose na transport opasnih materija (pre
svega propisi ADR-a za transport opasnih materija drumskim saobraćajem);
4. Proces odlučivanja stručnjaka koji učestvuje u prućanju zdravstvene usluge i
stvaranju otpada, o načinima odlaganja otpad

Slika 1. Infektivni medicinski otpad

U sistemu klasifikacije otpada u Republici Srbiji infektivni otpad je opasan i

klasifikovan šifrom 18 01 03*, otpad čije sakupljanje i odlaganje podleže posebnim
zahtevima u cilju prevencije infekcija.

Farmaceutski otpad

Farmaceutski proizvodi označavaju sve proizvode (preparate) koji su definisanog

kvaliteta i kvantiteta, i proizvedeni su industrijskim ili laboratorijskim procesom.

Lekovi označavaju naučno ispitane proizvode za koje je po definisanoj proceduri

naučno potvrđeno da se mogu koristiti u određenim količinama i na određen način, na
ljudima i životinjama, radi otkrivaja, zaustavljanja, suzbijanja i lečenja bolesti, tj, radi
postizanja ostalih opravdanih medicinskih ciljeva. Lekovi označavaju proizvode
definisanog kvaliteta ili kvantiteta koji su proizvedeni industrijskim ili laboratorijskim
procesima, i stavljeni u promet u obliku i u ambalaži proizvođača kao:

 Gotovi lekovi

15
  Lekovite supstance definisanog hemijskog sastava, mešavine lekovitih
supstanci (poluproizvodi, lekovito bilje i lekovite supstance biljnog,
životinjskog, minerlnog i sintetičkog porekla koje sekoriste za spravljanje i
pripremu lekova).
 Proizvodi izrađeni u apotekama od lekovitih supstanci u količinama koje idu do
stotinu finalnih pakovanja dnevno u skladu sa potrebama definisanim na
svakom pojedinačnom receptu
 Krv, sastojci krvi, derivati krvi i ostali slični proizvodi koji se koriste kao
zamena za krv, rastvori za kontrolu elektrolita, serumi i ostali proizvodi od krvi,
kao i vakcine.

Pomoćna lekovita sredstva označavaju proizvode i supstance biljnog,

životinjskog, mineralnog ili sintetičkog porekla koje pomažu i/ili omogućavaju dejstvo
lekova ili drugih terapeutskih procedurai proizvoda i imaju blage efekte koji bi mogli biti
korisni u nekim fazama bolesti ili nekim starosnim uzrastima.

Farmaceutski otpad označava sve lekove i

lekovite proizvode, uključujući i njihovu primarnu
ambalažu i slične pomoćne preparate koji su postali
infektivni zato što im je istekao rok upotrebe, zato
što se prosipaju ili cure, koji su bili pripremljeni ali
ne i upotrebljeni, i ostale koji su iz drugih razloga
neupotrebljivi. Slika 2. Farmaceutski otpad

Radioaktivni otpad

Radioaktivni otpad uključuje čvrste, tečne i gasovite materije kontaminirane

radionuklidima koji potičuod in vitro i in vivo dijagnostičkih, kao i terapeutskih postupaka.
Nastaje kao rezultat procedura kao što su analiza telesnih tkiva i tečnosti, in-vivo snimanje
organa, lokalizacija tumora i razna ispitivanjai terapeutski postupci. Radionuklidi se u
zdravstvenoj zaštiti obično drže u vidu nezaptivenih (ili otvorenih) izvora ili zatvorenih
izvora. Otvoreni izvori su obično tečnosti koje se nanose direktno ili se ne koriste u
kapsulama, zatvoreni izvori su radioaktivne supstance koje su deo opreme ili aparata ili se
nalaze u kapsulama tj.nesalomivim ili nepropustljivim predmetima kao što su “klice” ili
igle.

16
 Otpad koji nastaje u toku pružanja zdravstvene zaštite i istraživačkih aktivnosti,
koje uključuju radionuklide, kao i povezanih aktivnosti kao što je održavanje opreme,
čuvanje itd.može se klasifikovatina sledeći način:

 Zatvoreni izvori.
 Izraubovani radionuklidni generatori.
 vrsti otpad niskog nivoa aktivnosti, kao što supapirni ubrusi, štapći za uzimanje
brisa, stakleneposude, špricevi, ampule i sl..
 Rezidue nakon isporuke radioaktivnih materijalaili rastvori radionuklida
namenjenih dijagnosticiili terapiji koji nam više ne trebaju.
 Tečnosti koje se ne mešaju s vodom, kao što je tečnost za scintigrafiju.
 Rezidue upotrebljene u radioimunološkom metodu, i kontaminirano ulje iz
pumpi.
 Otpad nakon incidenata s prolivanjem i dekontaminacije prolivenog
radioaktivnog materijala.
 Ekskret pacijenata koji se tretiraju ili testiraju uz upotrebu radionuklida
otvorenih izvora.
 Tečni otpad niskog nivoa aktivnosti, recimo iz aparata za pranje.
 Gasovi i ispusti iz skladišta i pušnica.

Upravljanje radioaktivnim otpadom u zdravstvu u Republici Srbiji regulisano je

Zakonom o zaštiti od jonizujućih zračenja (Službeni list SRJ, br. 46/96 i Službeni glasnik
Republike Srbije, br. 101/2005 – dr. zakon i 85/2005 – dr. zakon). Ovim zakonom
propisuju se:
1. mere zaštite zdravlja ljudi i životne sredine od štetnog dejstva jonizujućih
zračenja u proizvodnji, prometu i korišćenju izvora jonizujućih zračenja,
2. mere sigurnosti pri korišćenju nuklearne energije i
3. nadzor nad sprovođenjem tih mera i odgovornost za štetnosti od dejstva
jonizujućeg zračenja.

Korisnici u čijim poslovnim aktivnostima nastaje RAW mogu da ga čuvaju na

propisani način dok ne sakupe količine koje su dovoljne za transport, ali ne duže od godinu
dana. Nadležna institucija za zbrinjavanje radioaktivnog otpada u Srbiji je Institut za
nuklearne nauke Vinča, Laboratorija za zaštitu od zračenja i zaštitu životne sredine
„Zaštita” (tel. 011/2453-867, 011/2458-222 (472).

17
 Citotoksični i citostatski otpad

Ovoj kategoriji pripada svaki farmaceutski proizvodkoji ima jedno ili više opasnih
svojstava: toksično, kancerogeno, toksično za
reprodukciju, mutageno. Tu mogu spadati i
lekovi iz određenih farmaceutiskih klasa, kao što
su antineoplastični agensi, antivirusni lekovi,
imunosupresivi, niz hormonskih lekova i ostali.
Tamo gde je prisutan neki citotoksični agens
(npr. Fluorouracil, Cytarabine itd.) protokol za Slika 3. Citostatički otpad
upravljanje otpadom mora uključivati i procenu
rizikakoja mora zabeležiti činjenicu da postoji opasnost od toksičnih materija (npr. agensi
su teratogeni, mutagenii kancerogeni).

Procena rizika pod ovim okolnostima mora imati u vidu sledeće:

1. Plan tretmana/nege koji sastavlja ordinirajući lekar/lice koje vodi brigu, koji će
verovatno predstavljati dodatak uz hemoterapijski program za bolničko lečenje
raka.
2. Zdravlje i bezbednost lica koja sprovode tretman/negu.
3. Zdravlje i bezbednost lica koja dolaze u dodir s okruženjem pacijenta.
4. Pomeranje i prenošenje citotoksičkih agenasa.
5. Bezbedno čuvanje citotoksičnih agenasa.
6. Upotrebu citotoksičnih agenasa.
7. Zdravstveni nadzor nad svim licima koja rade sa citotoksičnim agensima.
8. Pripremu citotoksičnih agenasa.
9. Zahteve u pogledu sprečavanja kontaminacije.
10. Aranžmane za uklanjanje citotoksičnog otpada, kako je predviđeno pod
zakonskim aktom o medicinskom otpadu, što uključuje:
 Nabavku i čuvanje potrošnih materijala.
 Citotoksični otpad koji se stavlja u kese zakante.
 Kese za kante koje se stavljaju u nepropusnekontejnere.
 Zaptivanje i stavljanje oznake na kontejner.
 Čuvanje.
 Planiranje i obaveštavanje pre odnošenja.

18
 U sistemu klasifikacije otpada koji se koristi u Srbiji (Pravilnik o kategorijama,
ispitivanju i klasifikaciji otpada, Sl. Gl. RS 56/2010), ove vrste farmaceutskog otpada se
klasifikuju kao, 18 01 08* (otpad od citotoksičnih i citostatičkih lekova) i 18 01 09 (ostali
farmaceutski otpad).

Patoanatomski otpad

Ovaj otpad se sastoji od prepoznatljivih delova tela, organa i/ili tkiva. Trebalo bi da
bude odvojen, obeležen, stavljen u braon plastične vreće i treba da se bezbedno čuva u
rashlađenoj sredini (zamrzivačima) pre nego što ga nadležne osobe odnesu van
zdravstvene ustanove radi konačnog uklanjanja. Prema važećem zakonu patoanatomski
otpad se u Republici Srbiji sahranjuje ili spaljuje u spalionicama koje rade prema
principima dobre prakse.

Oštri predmeti

Ova kategorija uključuje igle, špriceve, skalpele,

oštrice i sve druge oštre predmete koji mogu izazvati
ubod ili posekotinu. Oštri predmeti mogu izazvati
zarazu HIV-om, hepatitisom.
Slika 4. Medicinski skalpeli
Hemijski otpad

Hemijski otpad, u čvrstom, tečnom ili gasovitom stanju može da izazove

narušavanje zdravlja stanovništva, povrede pa čak i smrtne slučajeve a takođe i da dovede
do teških oblika destrukcije životne sredine ukoliko se nepropisno prerađuje, skladišti i
transportuje. Hemijske supstance se smatraju opasnim ukoliko su zapaljive (imaju
sposobnost sagorevanja i mogu uzrokovati požare), korozivne (izazivaju koroziju čelika i
povrede opasne po zdravlje usled ekstremnih kiselih ili baznih svojstava), reaktivne
(eksplozivne su ili mogu da formiraju toksične cijanidne ili sulfidne gasove) ili toksične
(sadrže otrovne supstance).

Otpad koji sadrži teške metale

Živa se koristi u toplomerima, aparatima za pritisak i nizu drugih aparata u

medicini. Vek trajanja jednog termometra u bolnici manji je od mesec dana. Ako se uzme
da, u proseku, svaka bolnica ima stotinak termometara, onda se može zamisliti koliko tu

19
iscuri žive u toku jedne godine. Najčešće se ona
spere i ode u otpadne vode. Zna se da ta
elementarna, neorganska živa, u vodi, pod dejstvom
odgovarajućih bakterija, može da pređe u organske
oblike. Ovi oblici žive, potom, prelaze na živi svet,

pre svega na ribe, pa tako i na čoveka. U tom obliku Slika 5. Toplomer sa živom
živa može da dovede do teških oštećenja zdravlja.

Genotoksični otpad

Genotoksični otpad je opasan medicinski otpad koji nastaje zbog primene i

proizvodnje supstanci sa citotoksičnim efektom, uključujuči primarnu ambalažu i sav
pribor korišćen za pripremu i primenu takvih supstanci. Studija u Finskoj utvrdila je
povezanost između profesionalne izloženosti takvim supstancama i pobačaja, dok druge
studije tvrde da to nije slučaj.

Amalgamski otpad iz stomatološke zaštite

Amalgami predstavljaju leguru tečne žive (Hg) sa jednim ili mešavinom više
čvrstih metala. Po svom sastavu dentalni amalgami su
legura žive sa srebrom (Ag), kalajem (Sn), bakrom
(Cu) i eventualno cinkom (Zn). Amalgam se
upotrebljava za popunjavanje stražnjih zuba, odnosno
koriste se kao plombe.

Zbog izloženosti trenju amalgamske plombe

mogu oslobađati sastojke i na taj način delovati Slika 6. Amalgamske plombe

citotoksično. Otpadni amalgam iz stomatologije je otpad naveden u kategorijama 18 01

10* u katalogu otpada.

3.3. Ambalaža za medicinski otpad

Radi lakšeg razdvajanja i sakupljanja nastalog medicinskog otpada u kontejnere

propisanih boja i tipova, medicinski otpad je sortiran u pet kategorija na sledeći način:

20
  Grupa A – ljudsko tkivo koje se može identifikovati, krv, životinjski leševi i tkivo
iz veterinarskih centara, bolnica ili laboratorija, zaprljani hirurški zavoji, brisevi i
ostali slični zaprljani otpad, ostali otpadni materijali, npr. od zaraznih bolesti,
isključujući one iz grupa B – E.
 Grupa B – odbačene igle od injekcija, ampule, slomljeno staklo ili bilo koji drugi
zagađeni oštri instrumenti ili predmeti koji se bacaju.
 Grupa C – mikrobiološke kulture i potencijalno infektivan otpad iz laboratorija za
patologiju i drugih laboratorija zdravstvene zaštite ili istraživanja.
 Grupa D – lekovi ili drugi farmaceutski proizvodi.
 Grupa E – predmeti koji su iskorišćeni za bacanje urina, izmeta ili drugih telesnih
sekreta ili ekskreta koji ne spadaju u Grupu A; ovo uključuje podloge za kible koje
se bacaju, uloške za inkontinenciju, stoma vrećice i posude za urin; tamo gde se
proceni da ne postoji rizik od infekcije,

Različite kategorije medicinskog otpada, sa ciljem njihovog usmeravanja u

posebne tokove otpada, pre svega za tretman i odlaganje, razdvajaju se prema bojama u
skladu sa Pravilnikom o upravljanju medicinskim otpadom („Sl. glasnik RS“, br. 78/10):

 crna boja → komunalni otpad;

 žuta boja → infektivni i potencijalno infektivan otpad uključujući i oštre predmete;
 braon boja → patoanatomski otpad;
 crvena boja → hemijski i farmaceutski otpad;
 ljubičasta boja → citostatički i citotoksični otpad.

U skladu sa navedenim pravilnikom, otpad se razdvaja po definisanim bojama

koristeći različito obojene PVC vreće i kutije/kontejnere za oštre predmete. Već na samom
mestu nastanka, infektivni otpad treba biti sakupljen u posebnu ambalažu koja svojim
karakteristikama (boja, oblik, veličina) omogućava i olakšava njegovo razvrstavanje.
Ambalaža za medicinski otpad, kao što su plastične kese, kartonske kutije, posude i
kontejneri mora biti izrađena tako da:

1. Svojim karakteristikama (boja, oblik, veličina) omogućava i olakšava razvrstavanje

na mestu nastanka;
2. Nepropusna za tečnosti, onemogućava ispadanje ili prolivanje sadržaja;

21
 3. Onemogućeno neovlašćeno otvaranje posuda i kontejnera pri daljem postupanju ili
obrađivanju;
4. Pri obrađivanju ne zagađuje okolinu;
5. Posude za oštre predmete moraju biti neprobojne za sadržaj pri normalnim
uslovima postupanja, napravljene tako da je onemogućeno ispadanje sadržaja ili
ozleđivanje i prenos infekcija na osobe koje upotrebljavaju posude ili postupaju sa
otpadom;
6. Ambalaža za skladištenje mora biti označena natpisom Opasan medicinski otpad
sa naznakom o vrsti otpada;
7. Ambalaža koja se koristi višekratno su posude i kontejneri od metala i plastike koji
omogućavaju adekvatno pranje i dezinfekciju.

Slika 7. Ambalaža za medicinski otpad

3.4. Obeležavanje i označavanje medicinskog otpada

Na razvrstan i upakovan opasan medicinski otpad stavljaju se nalepnice u pisanom

obliku o opasnosti medicinskog otpada dimenzije najmanje 50 mm x 75 mm, koje sadrži
sledeće:
1. simbol za označavanje otpada;
2. datum nastanka otpada;
3. indeksni broj i naziv vrste otpada prema Katalogu otpada;
4. mesto nastanka otpada (naziv proizvođača medicinskog otpada);
5. količina otpada;
6. ime lica koje popunjava nalepnice

22
 4. ZAKONODAVNO-PRAVNI OKVIR UPRAVLJANJA
MEDICINSKIM OTPADOM U REPUBLICI SRBIJI

Upravljanje otpadom uređeno je velikim brojem propisa koji neposredno ili

posredno uređuju ovu oblast. Kompleksnost i značaj uređivanja ove oblasti ukazuje na
neophodnost preispitivanja postojećeg zakonodavno-pravnog sistema i uspostavljanja
novih okvira za pravno zaokruživanje te oblasti.

4.1. Propisi koji neposredno uređuju upravljanje medicinskim otpadom

1. Zakon o potvrđivanju Bazelske konvencije o prekograničnom kretanju opasnih

otpada i njihovom odlaganju (Službeni list SRJ, međunarodni ugovori, br. 2/99)
2. Zakon o zaštiti životne sredine (Službeni glasnik Republike Srbije, br. 135/04)
3. Zakon o zdravstvenoj zaštiti (Službeni glasnik Republike Srbije, br. 107/05)
4. Zakon o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti (Službeni glasnik Republike Srbije,
br. 125/04).
5. Zakon o sanitarnom nadzoru (Službeni glasnik Republike Srbije, br. 125/04),
Zakon o sahranjivanju i grobljima (Službeni glasnik SRS, br. 20/77, 24/85,6/89 i
Službeni glasnik Republike Srbije 53/93, 67/93, 48/94, 101/05 dr. zakon).
6. Zakon o proizvodnji i prometu otrovnih materija (Službeni list SRJ, br. 15/95,
28/96, 37/02 i Službeni glasnik Republike Srbije 101/05 dr. zakon).
7. Zakon o lekovima i medicinskim proizvodima (Službeni glasnik Republike Srbije,
br. 84/04, 85/05 dr. zakon).
8. Zakon o prevozu opasnih materija (Službeni list SFRJ, br. 27/90, 45/90, Službeni
list SRJ 24/94, 28/96 dr. zakon, Službeni list SCG 1/03 Ustavna povelja)
9. Zakon o postupanju sa otpadnim materijama (Službeni glasnik Republike Srbije, br.
25/96, 26/96, 101/05 dr. zakon)
10. Zakon o zaštiti od jonizujućih zračenja (Službeni list SRJ, br. 46/96, Službeni
glasnik Republike Srbije, br. 101/05 dr. zakon, 85/05 dr. zakon)
11. Pravilnik o načinu postupanja sa otpacima koji imaju svojstva opasnih materija
(Službeni glasnik Republike Srbije, br. 12/95)
12. Pravilnik o uslovima i načinu razvrstavanja, pakovanja i čuvanja sekundarnih
sirovina (Službeni glasnik Republike Srbije, br. 55/01)

23
 13. Pravilnik o načinu uništavanja lekova, pomoćnih lekovitih sredstava i medicinskih
sredstava (Službeni list SRJ, br. 16/94, 22/94, Službeni list SCG 1/03 Ustavna
povelja)
14. Pravilnik o kriterijumima za razvrstavanje otrova u grupe i o metodama za
određivanje stepena otrovnosti pojedinih otrova (Službeni list SFRJ, br. 79/91)
15. Pravilnik o načinu uništavanja neupotrebljenih otrova i ambalaže koja je
upotrebljena za pakovanje otrova i o načinu povlačenja otrova iz prometa (Službeni
list SFRJ, br. 7/83, Službeni list SCG 1/03 Ustavna povelja)
16. Pravilnik o dokumentaciji koja se podnosi uz zahtev za izdavanje dozvole za uvoz,
izvoz i tranzit otpada (Službeni list SRJ, br. 69/99, Službeni list SCG 1/03 Ustavna
povelja)
17. Pravilnik o kriterijumima za određivanje lokacije i uređenje deponija otpadnih
materija (Službeni glasnik Republike Srbije, 54/92)
18. Pravilnik o načinu i postupku za utvrđivanje vremena i uzroka smrti, za obdukciju
leša kao i za postupanje sa odstranjenim delovima ljudskog tela (Službeni glasnik
Republike Srbije, 9/99, 10/99)
19. Uredba o prevozu opasnih materija u drumskom i železničkom saobraćaju(Službeni
glasnik Republike Srbije, br. 53/02).

4.2. Propisi koji posredno uređuju upravljanje medicinskim otpadom

1. Zakon o proceni uticaja na životnu sredinu (Službeni glasnik Republike Srbije, br.
135/04)
2. Zakon o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu (Službeni glasnik Republike
Srbije, br. 135/04)
3. Zakon o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja životne sredine (Službeni
glasnik Republike Srbije, br. 135/04)
4. Zakon o komunalnim delatnostima (Službeni glasnik Republike Srbije, br.16/97,
42/98).
5. Zakon o planiranju i izgradnji (Službeni glasnik Republike Srbije,br. 47/03,34/ 06).

4.3. Ostali propisi

1. Zakon o utvrđivanju određenih nadležnosti autonomne pokrajine (Službeni glasnik

Republike Srbije, br. 6/02)

24
2. Zakon o lokalnoj samoupravi (Službeni glasnik Republike Srbije, br. 129/07)
3. Zakon o bezbednosti i zdravlju na radu (Službeni glasnik Republike Srbije,
br.101/05)
4. Pravilnik o postupku utvrđivanja ispunjenosti propisanih uslova u oblasti
bezbednosti i zdravlja na radu (Službeni glasnik Republike Srbije, br. 60/06)
5. Pravilnik o sadržaju i načinu izdavanja obrasca izveštaja o povredi na radu,
profesionalnom oboljenju i oboljenju u vezi sa radom (Službeni glasnik Republike
Srbije, br. 72/06, 84/06).
6. Pravilnik o načinu i postupku procene rizika na radnom mestu i u radnoj okolini
(Službeni glasnik Republike Srbije, br. 72/06, 84/06)
7. Pravilnik o postupku pregleda i ispitivanja opreme za rad i ispitivanja uslova radne
okoline (Službeni glasnik Republike Srbije, br. 94/06, 108/06).

25
 5. ZAKLJUČAK

U ukupnom zagađenju životne sredine medicinski otpad ne zauzima veliki deo, ali
je on potencijalno među najopasnijim vrstama otpada, jer može da dovede do zaraza i
trovanja. Zagađenje koje dolazi iz zdravstvenih ustanova je specifično i može da bude
veoma opasno, kako po zdravlje ljudi koji rade u zdravstvenim ustanovama, tako i po
zdravlje okoline, odnosno stanovništva, i ekosistema u kojem se taj otpad skladišti. Stoga
je potrebno da se pravilno postupa sa ovakvim otpadom.

Upravljane otpadom predstavlja sprovođenje zakonski propisanih mera postupanja

sa otpadom u okviru odvajanja, sakupljanja, transporta, tretmana, ponovnog korišćenja i
definitivnog odlaganja otpada u životnu sredinu, uključujući i nadzor nad tim aktivnostima.

Posmatrano sa aspekta etike na godišnjem nivou se pojavi preko 23 miliona

infekcija čiji je uzročnik virus hepatitisa B i C, zbog čega je upravljanje i odlaganje
infektivnog medicinskog otpada na bezbedan i neškodljiv način moralna obaveza. Pravilno
upravljanje otpadom doprineće povećanju zdravstvene zaštite ljudi i očuvanju i poboljšanju
stanja životne sredine.

26
 LITERATURA

1. Bezbedno upravljanje medicinskim otpadom, Ministarstvo zdravlja RS, Beograd, 2008.

2. Priručnik br.1, Tretman infektivnog otpada u autoklavu, Vodič za izradu plana
upravljanja medicinskim otpadom, Centar za ekologiju i energiju, januar 2012.
3. Priručnik br.5, dr Slobodan Tomašević, Plan upravljanja medicinskim otpadom
4. Priručnik za upravljanje otpadom, Gordana Petković, Radmila Šerović i Hristina
Stevanović Čarapina
5. Zakon o upravljanju otpadom ("Sl.glasnik RS" br. 36/2009 i 88/2010)
6. www.sitzam.org.rs/zm/2011/No1/ZM_52_155.pdf. Upravljanjeme dicinskim otpadom,
kao kategorijom opasnog otpada (preuzeto 02.06..2021.)
7. www.paragraf.rs/propisi/pravilnik_o_upravljanju_medicinskim_otpadom.html
8. www.ftn.kg.ac.rs/download/SIR/SIR%20Marija%20Savić%20Jovanović.pdfProblemati
ka zbrinjavanja medicinskog otpada u Republici Srbiji (preuzeto 02.06..2021.)
9. www.big.co.rs/upload/Conference/.../2013.../Zbrinjavanje_Medicinskog_Otpada.pdf
10. www.komorabiohemsrbije.org.rs/pdf/vodicmedicinskiotpad,.pdf (preuzeto02.06..2021)

27