Bernardo ,Jessa Mariz A.
11- HUMSS 1
]
BAGO DUING ANG KASTILA
- Bago pa man dumating ang mga kastila tayong mga Pilipino ay may sarili ng tula o
pamamaraan ng pagsulat ng tula na kung saan ito ay mayaman sa uri,paksa at estraktura.
- Katulad ng maraming panitikan ang tulang Pilipino ay nagmula sa mga magkakaibang
lipon ng tao na may panahong pagkaka-agwat na dumating. Ang unang dumating sa
Pilipinas ay mga Negrito o Aeta. Sumusunod naman ang mga Indones at ang huli ay ang
mga Malay
- Ang mga sinaunang kabihasnan ay may sarili ng sistema ng pagsusulat at pagsasalita.
Ang unang ebidensya na mayroon nang sariling panitikang pasulat ang mga Pilipino ay ang
baybayin na binubuo ng tatlong pantig at labing apat na katinig .Ang mga simbolong ito
ay isinulat sa dahon at balat ng mga punongkahoy sa pamamagitan ng pag-ukit gamit ang
mga matutulis na bato at kahoy.Ang mga baybayin na ito ang syang ginamit na midyum sa
paggawa ng tula bago pa man dumating ang mga kastila
- Ang mga paksang karaniwang tinatalakay sa pagsulat ng tula sa panahong ito ay umiikot
lamang sa kalinisang budhi, gayundin ang tradisyon, na kung saan naglalarawan sa pang
araw-araw nilang pamumuhay
PANAHON NG AMERIKANO
-Dahil sa pagnanais nating mga Pilipino na mapatalsik ang mga Kastila, naging
kasangkapan sa ating paglaya mula sa mga Kastila ang mga Amerikano sa taon ng
kanilang pagdating noong 1898,ang pagdating na ito ang nagdulot ng tuluyang pagbagsak
ng mga Kastila.
- Kung relihiyon ang naging pamana ng mga Kastila sa ating mga Pilipino, Edukasyon
naman ang naging pangunahing pamana sa atin ng mga Amerikano.
- Sa panahong ito isinilang ang mga ilang mortal na makatang Pilipino na nagsisulat ng
mga tula sa wikang Kastila,Tagalog at Ingles
- Ang mga Amerikano ay naglayong bigyan ng kalayaan ang mga makata at manunulat
tungkol sa mga paksang makabansa,demokrasya, gayundin ang sosyalidad at pampulitika
- Ang kinilalang makata sa panahong ito at si Jose Corazon de Jesus o mas kilala rin sa
pangalang “Batute”
(siya ay isa sa mga unang makata na gumamit at lumayo sa mga tradisyunal na anyo ng
pagsusulat)
- Muling sumigla at umunlad ang panitikanng Filipino dahil sa malaking impluwensya ng
panitikang Ingles,gayundin ay muling lumitaw ang mga manunulat ay nadagdagan pa ito ng
mga manunulat ng Ingles
PANAHON NG HAPONES
- Ang pagsakop ng Hapon sa ating bansa ay tila naging isang biyaya sa larangan ng
panitikan ng ating bansa
- Sumibol ng lubos ang panitikan ng bansa sa panahong ito sa kadahilanang
ipinagbawal ng namumunong Hapon ang paggamit ng Wikang Ingles at itinaguyod ang
pagpapayaman sa panitikan gamit ang mga katutubong wika sa bansa
- Sa panahon rin na ito sinunog ang mga aklat na nakalimbag sa wikang Ingles upang
masigurong hindi mababahiran ng kanluraning idrya ang mga panitikang nililikha
partikular ang mga tula
- Sa kasaysayan ng bansa at ng panitikan ang panahong ito ang tinaguriang Gintong
Panahon, sa kadahilanang sa panahong ito higit na malaya ang mga Pilipino sa
pagsulat ng panitikan at pagsanib ng kultura, kaugalian at paniniwalang Pilipino sa
mga ito
- Nakilala rin sa panahong ito ang haiku at tanaga
(Haiku - maikling tula na nagtataglay ng tatlong taludtod at may bilang ng pantig na 5-7-5 sa bawat taludtod)
(Tanaga - maikling tula na nagtataglay ng apat na taludtod at bilang ng pantig na 7-7-7-7)
PANAHON NG KASTILA
- Dumating ang mga kastila sa bansa taglay ang tatlong G, at ito ay ang GOD, GOLD at
GLORY.Dumating sila na ang pangunahing layunin ay maghasik ng Kristiyanismo sa mga
Pilipino gayundin ay maghanap ng ginto at upang lalong mapabantog sa larangan ng
pananakop.
- Noong panahon ng mga kastila ang tema ng tula ay nahahati sa dalawa ang una ay
nagpapaksa ng pananampalataya at kabutihang asap at ang ikalawa ay pumapatungkol
sa rebolusyon
( Sa kadahilanang pananampalataya ang pangunahing pakay ng mga kastila,karamihan sa
mga tulang nalikha ay pumapatungkol sa pananampalataya halimbawa na lamang ng mga
ito ay ang mga tulang inaawit o mas kilala sa tawag na pasyon)
- Sa panahon rin na ito,piling pili lamang ang mga taong nakasusulat ng tula sa
kadahilanang wikang kastila lamang ang kinikilala sa ganitong larangan gayundin dahil
sa pagpipigil at nadaramang takot sa mga kastila
- Ilan sa mga naiambag ng mga kastila sa panulaang Filipino ay ang tugma o ang mga
pare parehong tunog ng mga dulong salita sa isang taludtod,ikalawa ay ang pasyon na
batid kong alam ng bawat isa sa atin dahil ito ay palaging naririnig kapag sumasapit
ang mahal na araw,bilang pakahulugan Ito ay isang naratibong tula na kung saan ito ay
inaawit, gayundin ito nagsasaad ng buhay ni Hesukristo.Ikatlo ay ang dalit na malaki
ang pagkakatulad sa pasyon ngunit ang isang pagkakaiba lamang ay ang dalit ay
nagsasaad ng buhay ng Birheng Maria at panghuli ang awit ay Korido na kung saan ang
mga tulang ito ay pumapatungkol sa pag ibig
PANAHON NG PROPAGANDISTA
- Maiksi man ang panahong ito ang mga tulang nasasailalim ay marahil matatawag na
mgapinaka-importanteng mga gawang likha sa kadahilanan ang mga paksang
ipinapahayag sa mga mambabasa ay tumatalakay sa kolonyalismong mentalidad, at
upang mailahad ang mga problema buhat ng pagkasakop ng mga Indio sa mga
Espanyol.
-Ang mga katangian ng mga paksa sa panahong ito ay naglalaman ng paksang makabaya
gayundin ang paglalarawan sa mga kapaligiran gawa ng mga dayuhang sumakop.
-Ang panahong ito ay nahahati sa dalawang maimpluensiyang grupo, ang propaganda at
panghimagsikan. Ang unang layunin ng propaganda ay naglalayong humihingi ng
reporma na manggagaling sa mga Espanyol. Ang pinakakilalang propagandista ay ang
ating pambansang bayani na si Dr. Jose Rizal. Si Rizal ay naghangad na mapasigla ang
mga tao upang labanan ang mg sakit ng lipunan at ang mga baluktot na paghahari ng
mga Kastila. Isinulat niya sa panahong ito ang popular na tulang pinamagatang Mi
Ultimo Adios.
-Bukod kay Rizal may dalawa pang pangunahing propagandistang manunulat at ito ay
sina Graciano Lopez-Jaena at si Marcelo H. Del Pilar.
PAGKARAAN NG DIGMAAN
HANGGANG KASALUKUYAN
- Naging makasaysayan para sa ating mga Pilipino ang pagbabalik ng ating kalayaan
noong ikaw apat ng Hulyo taong 1946 mula sa kamay ng mga Hapon at dahil sa
kalayaang natamo higit ring sumigla ang kalayaang pampanitikan ng bansa.
- Ang mga tulang naisulat sa kasalukuyang panahon ay tunay na nagpapakita ng
kalayaan sa pagpapahayag gayundin sa pagpili ng paksa
- Ang mga manunulat sa kasalukuyang panahon ay may karanasan sa pakikilahok sa
mga kaganapan sa paligid kung kaya't naiimpluwensyahan ng mga ito ang kanilang mga
tulang isinulat o isinusulat
- Karamihan sa mga tulang naisusulat sa kasalukuyang panahon ay patungkol sa
panunuligsa sa mga nanunungkulan sa pamahalaan at mga katiwaliang nagaganap sa
lipunan
- Sa kasalukuyang panahon bibihira na lamang ang paksa tungkol sa pag-ibig subalit
unti unting nabubuhay ang paksa tungkol sa kalikasan
- Gayundin iilan na lamang ang gumagamit ng sinaunang pamamaraan ng pagbigkas ng
Tula dahil sa panahon ngayon ginagamitan na ng iba't ibang indayog ang pagbigkas ng
Tula isang mahusay na halimbawa ang "Spoken Word Poetry "