ુ ીએસ

મીની ઓફલાઇન યપ
ઝમીરુદ્દીન સૈયદ મેન્ટેય પદ્મનાભમ કોલેજ ઓફ એન્ન્જનનયર િંગ એન્ડ ટેકનોલોજી,
આંધ્રપ્રદે શમાાંથી B.Tech (ઇલેક્ટ્રોનનક્ટ્સ અને કમ્યુનનકેશન) છે
5 ઓક્ટ્ટોબ , 2017

DEDIDS ELECT/2021-22 1
 મોટાભાગની
નસસ્ટમો એસી મેઇન્સ દ્વા ા સાંચાલલત છે . અનિ ત િીજ પુ િઠો પ્રણાલીઓ (UPSes) પાિ
કટને કા ણે મુખ્ય પુ િઠો નિક્ષેનપત થાય ત્યા ે નસસ્ટમોને પાિ આપિા માટે બેક-અપ ત ીકે
છે . એક યુપીએસ સ્ટેન્ડબાય જન ે ટ થી અલગ છે કે તે બેટ ીમાાં સાંગ્રરિત energyર્જા સપ્લાય
ક ીને નજીકની તાત્કાલલક શક્ક્ટ્ત પ્રદાન ક શે. Uનલાઇન યુપીએસમાાં, બેટ ી િાંમેશા ઇન્િટા
સાથે જોડાયેલી િોય છે , જે િાંમેશા ચાલુ િે છે , જેથી પાિ રડસ્રક્ટ્શન થાય ત્યા ે રાન્સફ ક્સ્િચ
જરૂ ી નથી.

DEDIDS ELECT/2021-22 2
Offlineફલાઇન યુપીએસમાાં, જ્યા ે મુખ્ય ન િોય ત્યા ે ઇન્િટા સરકિટ ચાલુ થાય છે . UPSes
શેલ્ફ બિા ઉપલબ્ધ છે , અને કોઈ એક જરૂર યાત મુજબ નસસ્ટમ પસાંદ ક ી શકે છે , બેક-અપ
સમય એક જરૂર યાત છે . જો કે, કોઈ વ્યક્ક્ટ્ત પોતાની પસાંદગીનુ ાં યુપીએસ બનાિી શકે છે . અિીં
મીની ઓફલાઇન યુપીએસનુ ાં સરકિટ છે , જે શોખીન વ્યાજબી ખચે બનાિી શકે છે . UPS ની
ક્ષમતા 350VA છે , તેથી તેનો ઉપયોગ 350VA ની નીચે લોડ ધ ાિતા કોઈપણ સાધનો માટે
થઈ શકે છે . UPS માાં માત્ર થોડા ફે ફા ક ીને 1kVA માાં અપગ્રેડ ક ી શકાય છે .

મીની ઓફલાઇન યુપીએસ સરકિટ

રફગ 1 માાં બતાિેલ મીની ઓફલાઇન યુપીએસના સરકિટ ડાયાગ્રામમાાં નીચેના ચા નિભાગો છે :
નિભાગ 1: મેઇન્સ/ઇન્િટા ચેન્જ-ઓિ નિભાગ
નિભાગ 2: ઇન્િટા નિભાગ
નિભાગ 3: બેટ ી-ક્સ્થનત-સ ૂચક નિભાગ
નિભાગ 4: ઓનસલેટ નિભાગ

ઉપ ોક્ટ્ત નિભાગો અને તેમના આંત જોડાણો સરકિટ ડાયાગ્રામમાાં યોગ્ય ીતે લચહ્નિત થયેલ છે .

મેઇન્સ/ઇન્િટા ચેન્જઓિ નિભાગ. આ નિભાગનુ ાં સરકિટ સ્ટેપ-ડાઉન રાન્સફોમા X1 (230V

AC પ્રાથનમકથી 12V-0-12V, 500mA ગૌણ), 12V DC, 3C/O (ચેન્જઓિ ) ર લે (RL1) અને
કેટલાક અન્ય ઘટકોની આસપાસ બનાિિામાાં આવ્યુાં છે . 230V AC મુખ્ય કનેક્ટ્ટ CON7 દ્વા ા
સરકિટ સાથે જોડાયેલ છે . યુપીએસનુ ાં આઉટપુટ કનેક્ટ્ટ CON8 પ ઉપલબ્ધ છે , જે િાસ્તિમાાં
3-નપન સોકેટ છે .

DEDIDS ELECT/2021-22 3
મેઇન્સ િોલ્ટેજ ડાયોડ્સ D1-D2 (1N4007) દ્વા ા સુધા ે લ છે

કેપેનસટ C1 દ્વા ા ફુલ-િેિ ે ક્ટ્ટીફાઇડ આઉટપુટને સ્મ ૂથ ક િામાાં આિે છે . ડીસી િોલ્ટેજ જેથી
પેદા થાય છે તે ર લે RL1 ના 10 અને 11 પ લાગુ થાય છે . જ્યા ે મેઇન્સ િોલ્ટેજ િોય છે , ત્યા ે
ર લે યુપીએસના આઉટપુટ સાથે મેઇન્સને જોડિા માટે ચેન્જઓિ ને અસ ક િા માટે
ઉત્સારિત થાય છે .

સરકિટ પીસીબી પ નથી અને બાહ્ય ીતે િાય ક િામાાં આિી છે . સરકિટ ડાયાગ્રામમાાં ર લે
સાંપકો ર લેની ડી-એનજીટેડ ક્સ્થનતમાાં દશાાિિામાાં આવ્યા છે .

ઇન્િટા નિભાગ

આ નિભાગમાાં રાન્સફોમા X2, npn પાિ રાન્ન્ઝસ્ટ 2N3055 (T1 થી T8) અને પાિ ડાયોડ
1N5407 (D3-D4) નો સમાિેશ થાય છે . રાન્ન્ઝસ્ટ , જે સાંખ્યા આઠ છે , બે બેંકોમાાં જોડાયેલા
છે . બેંક દીઠ રાન્ન્ઝસ્ટ ની સાંખ્યા જરૂ ી VA ે રટિંગ પ આધાર ત િેશે. બેંક દીઠ ચા
રાન્ન્ઝસ્ટ નો ઉપયોગ ક ીને 350VA ે રટિંગ માટે પ્રોટોટાઇપ બનાિિામાાં આવ્યો છે . જુ દી જુ દી
ક્ષમતા માટે બેંક દીઠ જરૂ ી રાન્ન્ઝસ્ટ ની સાંખ્યા છે :

550VA - પાાંચ
650VA - છ
1000VA - સાત

DEDIDS ELECT/2021-22 4
મીની ઓફલાઇન UPS નુ ાં સરકિટ ડાયાગ્રામ

આ સરકિટ પીસીબી પ પણ નથી અને બાહ્ય ીતે િાયડા ક િામાાં આિી છે . રાન્ન્ઝસ્ટ T1 થી
T8 સમાન િીટ-નસિંક પ લગાિિામાાં આવ્યા છે . રાન્ન્ઝસ્ટ નુ ાં માઉનન્ટિંગ એિી ીતે ક વુાં જોઈએ
કે તેનો આધા અને ઉત્સર્જક િીટ-નસિંકના સાંપકા માાં ન િોય. રાન્ન્ઝસ્ટ નુ ાં મેટલ બોડી કલેક્ટ્ટ
છે . કલેક્ટ્ટસા િીટ-નસિંકથી અલગ િોિા જોઈએ. આ રાન્ન્ઝસ્ટ ના િીટ-નસિંક અને મેટલ બોડી િચ્ચે
માઇકા સેપ ે ટસાનો ઉપયોગ ક ીને ક િામાાં આિે છે . ટૂાંકમાાં, ત્રણેય ટનમિનલ િીટ-નસિંકથી અલગ
િોિા જોઈએ. વ્યિસ્થા રફગ 2 માાં બતાિિામાાં આિી છે .

રાન્ન્ઝસ્ટ ટનમિનલ્સ, રાન્સફોમા X2, ડાયોડ્સ D3-D4, બેટ ી-સ્ટેટસ-ઈન્ડીકેટ સેક્ટ્શન અને
ઓનસલેટ નિભાગના ઇન્ટ કનેક્ટ્શન્સ સાંયક્ટ્ુ ત સરકિટ ડાયાગ્રામ (રફગ 1) માાં દશાાિિામાાં આવ્યા
છે . િીટ-નસિંક પણ યુપીએસ બોક્ટ્સથી અલગ થવુાં જોઈએ.

DEDIDS ELECT/2021-22 5
DEDIDS ELECT/2021-22 6
રફગ 3: 3C/O ર લેની નિગતો

રફગ .4: ઓસીલેટ અને બેટ ી-સ્ટેટસ નિભાગનુ ાં પીસીબી

રફગ 5: પીસીબીના ઘટકો

DEDIDS ELECT/2021-22 7
પીસીબી અને ઘટક લેઆઉટ પીડીએફ ડાઉનલોડ ક ો : અિીં ન્ક્ટ્લક ક ો

બેટ ી-ક્સ્થનત-સ ૂચક નિભાગ. આ નિભાગ બેટ ીની ક્સ્થનત પ નજ ાખે છે . તે CON3-CON4
સાંયોજન દ્વા ા બેટ ી સાથે જોડાયેલ છે . 12V બેટ ીની ધ્રુિીયતા અનુસા આને જોડો. 14.4V ની
ઓિ ચાર્જ ક્સ્થનત પ્રીસેટ VR3 ની મદદથી સેટ ક િામાાં આિી છે . ઓિ ચાર્જ ક્સ્થનત LED2
દ્વા ા સ ૂચિિામાાં આિે છે .

બેટ ીને ઓિ ચાર્જ િંગથી બચાિિા માટે આપણે S1 બાંધ ક વુાં પડશે. સામાન્ય ચાર્જ િંગ
દ નમયાન, કોઈ LED (LED1 અથિા LED2) ચમકશે નિીં. જો S1 બાંધ છે , તો ડાયોડ D3 અને
D4 દ્વા ા ચાયેલ ે નક્ટ્ટફાય સરકિટ અક્ષમ ક િામાાં આિશે, જે બદલામાાં, બેટ ીને િધુ ચાર્જ
ક િાનુ ાં બાંધ ક શે. બેટ ીની નીચી મયાાદા બેટ ીના પ્રીસેટ લો લેિલની મદદથી 11.3V પ
સેટ ક િામાાં આિી છે , જે LED1 દ્વા ા સ ૂચિિામાાં આિશે. બેટ ીના ચાર્જ િંગને ફ ી શરૂ ક િા
માટે ક્સ્િચ એસ 1 બાંધ ક વુાં પડશે. જ્યા ે બેટ ીનુ ાં િોલ્ટેજ 11.3V ક તા ઓછાં િોય અને મુખ્ય
િોલ્ટેજ ન િોય ત્યા ે લોડ રડસ્કનેક્ટ્ટ થવુાં જોઈએ.

ઓનસલેટ નિભાગ

જ્યા ે મુખ્ય િોલ્ટેજ ન િોય ત્યા ે આ સરકિટ રિયામાાં આિે છે . તે, રાન્ન્ઝસ્ટ T1-T8 ની બે બેન્કો
સાથે, રાન્સફોમા X2 ના ટનમિનલ્સ પ લો-લેિલ AC િોલ્ટેજ (15V-0-15V) જન ે ટ ક શે, જે
રાન્સફોમા X2 દ્વા ા આગળ િધા િામાાં આિશે.

સરકિટ NE555 ટાઈમ (IC2), ડયુઅલ JK ફ્લલપ-લલોપ 4027 (IC1), રાન્ન્ઝસ્ટ SK100 (T11-
T12) અને BC547 (T9-T10), િોલ્ટેજ ે ગ્યુલેટ 7805 (IC3) અને કેટલાક અન્ય
ઘટકોની આસપાસ બનેલ છે . NE555 ટાઈમ એસ્ટેબલ મનલ્ટનિબ્રેટ મોડમાાં ગોઠિેલ ુાં છે .

CON1 પ લગભગ 50Hz ે ખા આિતાન મેળિિા માટે પ્રીસેટ VR1 ની મદદથી ટાઈમ ની
ફ્રીક્ટ્િન્સી 200Hz ની આસપાસ સેટ ક િામાાં આિી છે . તેના નપન 3 માાંથી ટાઈમ નુ ાં આઉટપુટ
IC1 ના બીર્જ ફ્લલપ-લલોપના નપન 3 (CP2) ને ક્ટ્લોક પલ્સ ત ીકે આપિામાાં આિે છે . નપન 1
(Q2) માાંથી આ ફ્લલપ-લલોપનુ ાં આઉટપુટ પ્રથમ ફ્લલપ-લલોપ જોિા માટે િપ ાય છે . આઉટપુટ
Q1 અને Q1 અનુિમે રાન્ન્ઝસ્ટ T9 અને T10 ના પાયા પ લાગુ થાય છે . રાન્ન્ઝસ્ટ T11 અને
T12 આ આઉટપુટને લગભગ 2.2V સુધી નિસ્ત ૃત ક ે છે , જે 12V માાં િધુ નિસ્ત ણ માટે
રાન્ન્ઝસ્ટ T4 અને T8 ના બેઝ ટનમિનલ્સ પ લાગુ થાય છે . કોન 1 અને કોન 2 નો ઉપયોગ
ઓનસલેટ નિભાગમાાંથી આઉટપુટને બે રાન્ન્ઝસ્ટ બેંકો સાથે જોડિા માટે થાય છે .

DEDIDS ELECT/2021-22 8
સરકિટ િોલ્ટેજ ે ગ્યુલેટ 7805 દ્વા ા પ ૂ ા પાડિામાાં આિેલ ે ગ્યુલેટેડ 5V ડીસી દ્વા ા સાંચાલલત
છે . ે ગ્યુલેટ માાં ઇનપુટ એ બેટ ી િોલ્ટેજ છે , જે આપણે કોન 5 ને કોન 6 સાથે જોડીને મેળિીએ
છીએ. બેટ ી િોલ્ટેજ ે ગ્યુલેટ ના નપન 1 દ્વા ા નપન 9 અને ર લે RL1 ના નપન 3 સુધી પિોંચે છે
અને S2 સ્િીચ બાંધ છે . જ્યા ે મુખ્ય િોલ્ટેજ િાજ િોય છે , ત્યા ે ર લેના સરિયક ણને કા ણે
નપન 9 અને નપન 3 રડસ્કનેક્ટ્ટ થાય છે . ઓનસલેટ નિભાગને િીજ પુ િઠો નિક્ષેનપત થાય છે ,
પર ણામે ઇન્િટા સરકિટ નનનરિય થાય છે .

ર લે RL1

ર લે આ એલ 1 મુખ્ય િોલ્ટેજની િાજ ી અથિા ગે િાજ ીને કા ણે નસસ્ટમમાાં જરૂ ી

પર િતાનને અસ ક ે છે . તે 12V, ત્રણ સાંપકો ચેન્જઓિ (થ્રી-પોલ્સ ડબલ-થ્રો) ર લે છે . ધ્રુિો
અને સાંપકોની ગોઠિણી રફગ 3 માાં બતાિિામાાં આિી છે .

ર લેનો કોઇલ ટનમિનલ 10 અને 11 િચ્ચે છે . ટનમિનલ 7 અને 8 ટૂાંકા છે . ર લેના બાકીના
ટનમિનલ્સના જોડાણો સરકિટ ડાયાગ્રામ (રફગ 1) માાં દશાાિિામાાં આવ્યા છે .

સરકિટનુ ાં કામ
યુપીએસ બે ક્સ્થનતઓમાાં કામ ક ે છે :
1. જ્યા ે એસી પાિ િોય
ત્યા ે 2. જ્યા ે એસી પાિ ગે િાજ િોય

જ્યા ે એસી પાિ િાજ િોય

જ્યા ે એસી મેઈન્સ પાિ િોય ત્યા ે રાન્સફોમા એક્ટ્સ 1 ને 230V એસી ઇનપુટ મેઈન્સ
સપ્લાય મળે છે . ર લે RL1 તેથી ઉત્સારિત છે . ર લેના ટનમિનલ 7, 8 અને 9 અનુિમે 4, 5 અને 6
ટનમિનલ સાથે સાંપકા માાં આિે છે . ઇનકનમિંગ એસી મેઇન્સ સપ્લાયનો તબક્કો ર લેના ટનમિનલ 4,
7, 5 અને 8 અને આઉટપુટ સોકેટ સાથે જોડાય છે જ્યાાં આપણે લોડને જોડીએ છીએ. આ ીતે,
મુખ્ય UPS ના આઉટપુટ સોકેટ CON8 માાં રાન્સફ થાય છે .

DEDIDS ELECT/2021-22 9
રફગ .6: કેલબનેટ (ફ્રન્ટ પેનલ) માાં બાંધ થયેલ અંનતમ એસેમ્બલ

રફગ .7:
કેલબનેટમાાં બાંધ થયેલ અંનતમ એસેમ્બલ (આંતર ક િાયર િંગ)

જ્યા ે સ્િીચ S1 બાંધ થાય છે , ત્યા ે ઇનપુટ મેઇન્સનો તબક્કો ટનમિનલ 5 મા ફતે રાન્સફોમા
X2 ના 230V ટેપીંગ સાથે જોડાય છે કા ણ કે તે ર લેના ટનમિનલ 8 સાથે સાંપકા માાં છે . તટસ્થ

DEDIDS ELECT/2021-22 10
જોડાણ સામાન્ય િોિાથી, રાન્સફોમા X2 સ્ટેપ-ડાઉન રાન્સફોમા ત ીકે કામ ક ે છે . 230V
એસીને 15V-0-15V AC પ ઉતા િામાાં આિે છે અને ફુલ-િેિ ે નક્ટ્ટફાય (ડાયોડ્સ D3-D4)
દ્વા ા ડીસી િોલ્ટેજમાાં સુધા િામાાં આિે છે . કેપેનસટ C7 રાન્સફોમા X2 ના મધ્ય નળમાાં
જોડાયેલ છે . તે PCB માાં સમાનિરટ નથી. યોગ્ય વ્યિસ્થાનો ઉપયોગ ક ીને બેટ ીના િકા ાત્મક
ટનમિનલ સાથે શ્રેણીમાાં િતામાન લલનમટ (4.7-ઓહ્મ, 20W ે લઝસ્ટ ) નો ઉપયોગ ક િાની
ભલામણ ક િામાાં આિે છે . આ િતામાન મયાાદાનુ ાં મ ૂલ્ય તમા ી જરૂર યાત પ નનભા િેશે,
તેથી તે અિીં સરકિટમાાં દશાાિિામાાં આવ્યુાં નથી.

ડીસી િોલ્ટેજ જેથી જન ે ટ થાય છે તેનો ઉપયોગ બેટ ી ચાર્જ ક િા માટે થાય છે . તે જ સમયે,
ર લેના ટનમિનલ 9 ટનમિનલ 6 સાથે સાંપકા માાં આિે છે , જે ઓનસલેટ સરકિટને િીજ પુ િઠો
રડસ્કનેક્ટ્ટ ક ે છે અને ઇન્િટા સરકિટને નનનરિય ક ે છે . જ્યા ે બેટ ી સાંપ ૂણા ીતે ચાર્જ થાય ત્યા ે
ક્સ્િચ એસ 1 ખુલ્લુાં િોવુાં જોઈએ, જે એલઇડી 2 ને પ્રકાનશત ક ીને સ ૂચિિામાાં આિશે.

જ્યા ે AC મેન્સ પાિ ગે િાજ િોય (પાિ કટ)

જ્યા ે એસી મેઈન્સ પાિ બાંધ િોય, ત્યા ે રાન્સફોમા એક્ટ્સ 1 ને 230V એસી પુ િઠો મળતો
નથી. ર લે RL1 તેથી ઉત્સાિ આપતુાં નથી. ર લેના ટનમિનલ 7, 8 અને 9 અનુિમે ટનમિનલ 1, 2
અને 3 સાથે સાંપકા માાં આિે છે . ટનમિનલ 9 12V બેટ ીના પોલઝરટિ ટનમિનલ સાથે જોડાયેલ છે , જે
ઓનસલેટ સરકિટ સુધી નિસ્ત ૃત છે . ઇન્િટા સરકિટ રિયામાાં આિે છે .

રાન્સફોમા X2 િિે એક સ્ટેપ-અપ રાન્સફોમા છે

રાન્સફોમા X2 ના 240V નળમાાંથી AC િોલ્ટેજ ર લેના ટનમિનલ 1 સાથે જોડાયેલ છે . ટનમિનલ 7

અને 8 ર લેના ટનમિનલ 1 અને 2 સાથે સાંપકા માાં િોિાથી, 240V AC આઉટપુટ સોકેટ CON8
સાથે જોડાય છે . નનયોન લેમ્પ N1 ટનમિનલ 2 અને તટસ્થ િચ્ચે જોડાયેલ છે . જ્યા ે યુપીએસ
ચાલુ િોય ત્યા ે તે ચમકે છે . આઉટપુટ 240V ટેપીંગ સાથે જોડાયેલ છે કા ણ કે જ્યા ે લોડ
યુપીએસ સાથે જોડાયેલ િોય ત્યા ે િોલ્ટેજ ડ્રોપ થશે.

બાાંધકામ અને પ ીક્ષણ

ઓનસલેટ નિભાગ અને બેટ ી-ક્સ્થનત નિભાગ માટે સાંયક્ટ્ુ ત નસિંગલ સાઇડ પીસીબી રફગ .4 અને
ઘટક લેઆઉટ રફગ 5 માાં દશાાિિામાાં આવ્યુાં છે .

DEDIDS ELECT/2021-22 11
જો જરૂ ી િોય તો, પીસીબીને ડોટેડ લાઇન સાથે બે ભાગમાાં કાપી શકાય છે અને અલગથી
માઉન્ટ ક ી શકાય છે . કનેક્ટ્ટસાનો ઉપયોગ ક ીને બાકીનુ ાં સરકિટ િાય ક િામાાં આવ્યુાં છે . નમની
ઓફલાઇન યુપીએસનુ ાં અંનતમ એસેમ્બલ એક કેલબનેટમાાં રફગ 6 માાં દશાાવ્યા મુજબ બાંધ છે .
આંતર ક િાયર િંગ રફગ 7 માાં અને પાછળની પેનલ રફગમાાં બતાિિામાાં આિી છે . 8. બેટ ીને
કનેક્ટ્ટ ક િા માટેના તમામ સ્િીચ, સ ૂચક અને ટનમિનલ અને આઉટપુટ સોકેટને કેલબનેટની ફ્રન્ટ
પેનલ પ સૌંદયાલક્ષી ીતે મ ૂકિામાાં આિશે.

રફગ .8: કેલબનેટમાાં બાંધ થયેલ અંનતમ એસેમ્બલ (પાછળની પેનલ)

ફયુઝ એફ 1 (1 એ) નો ઉપયોગ ઉપક ણને કોઈપણ શોટા સરકિટથી બચાિિા માટે થાય છે . બધા
જોડાણો ખ ૂબ કાળજીપ ૂિાક ક િા જોઈએ. ભા 350VA ક તા િધા ે ન િોિો
જોઈએ. મુશ્કેલીનનિા ણ માટે, કોરટકમાાં સ ૂલચબદ્ધ નિનિધ પ ીક્ષણ પોઇન્ટ પ િોલ્ટેજ તપાસો.

સાિધાન

મિે બાની ક ીને સાિચેત િો કા ણ કે સરકિટ 230V AC પ ચાલે છે .

DEDIDS ELECT/2021-22 12