Eski Yunanca Alfabe 1.

Basamak:

Ünlüler: Α Ε Η Ι Ο Υ Ω
Büyük ve Küçük Harf Adı Telaffuz Telaffuz Anahtarı Dikkat!

Α α alfa aā ada

Ε ε epsilon e et

Η η ēta ē e ∼eğri
Türkçedeki h veya n
değil

Ι ι iōta i ip Türkçedeki ı değil

Ο ο ōmikron o on

Υ υ üpsilon ü üç
Türkçedeki y veya u
değil

Ω ω ōmega ō o ∼oğul

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 1/27

 Eski Yunanca Alfabe 2. Basamak:

Α ve E ile başlayan çift-ünlüler

Büyük ve Küçük Harf Adı Telaffuz Telaffuz Anahtarı Dikkat!

Α α alfa aā ada

ΑΙ αι alfa iōta ay ayna a-ı veya a-i değil

ΑΥ αυ alfa üpsilon aw, ∼au İng. house ay veya av değil

Ε ε epsilon e et

ΕΙ ει epsilon iōta ey eylem e-ı veya e-i değil

epsilon
ΕΥ ευ üpsilon ew, ∼eu ewwela ey veya ev değil

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 2/27

 Eski Yunanca Alfabe 2. Basamak (devam):

H, O ve Υ ile başlayan çift-ünlüler

Büyük ve Küçük Harf Adı Telaffuz Telaffuz Anahtarı Dikkat!

Η η ēta ē e ∼eğri h veya n değil

ΗΥ ηυ ēta üpsilon ēw, ∼ēu ewlad hu veya nu değil

Ο ο ōmikron o on

ΟΙ οι ōmikron iōta oy oyna o-ı veya o-i değil

ōmikron
ΟΥ ου üpsilon u un
her zaman u, hiçbir
zaman o-u değil.

Υ υ üpsilon ü üç y veya u değil

ΥΙ υι üpsilon iōta wi İng. with Mesnewi, ailewi gibi

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 3/27

 Eski Yunanca Alfabe 3. Basamak:
3a Satır-altındaki Iōta harfi
● Iōta bazen bazı harflerin altında yazılı görülür, bu harfler (uzun) Alfa, Ēta ve Ōmega’dır.
● Bu derslerimizde böyle satır altına yazılmış Iōta’yı telaffuz etmiyeceğiz.
● Telaffuzda olmasa da isim ve fiil çekimlerinde önemli bir yere sahiptir.

Büyük ve Küçük Telaffuz Telaffuz Anahtarı Dikkat!

ΑΙ ᾳ a ada

ΗΙ ῃ ē e ∼eğri h veya n değil

ΩΙ ῳ ō o ∼oğlum

3b İki Ünlüden İkincisinin Üzerinde Yanyana İki Nokta ¨ Görülmesi

● Normalde yan yana geldiklerinde çift-ünlü oluşturabilecek iki ünlünün çift-ünlü olarak değil ayrı ayrı
okunmasını sağlar. Örnek (pek çok olasılık içinden bir tane):
ay değil hep a-i diye
ΑΪ αϊ a-i hain iki hece hâlinde

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 4/27

 Eski Yunanca Alfabe 4. Basamak:
“Nefes” İşaretleri ̔ ̓
Kelime başındaki bütün ünlülerin üzerinde (çift-ünlülerin ikincisinin üzerinde) ya ̓ ya da ̔ işareti görülür.
Kelimenin başında (=o ilk ünlüden önce) h sesi (=“nefes”) olup olmadığını belirtir.
Telaffuz
Büyük ve Küçük Açıklaması Telaffuz
Anahtarı
Kelime başında düz nefes
Ἀ ἀ işaretiyle yazılmış tek Alfa aā ada

Kelime başında sert nefes

Ἁ ἁ işaretiyle yazılmış tek Alfa ha hā hamur

Kelime başında düz nefes

ΑIʼ αἰ işaretiyle yazılmış Alfa-Iōta ay ayla

Kelime başında sert nefes

AIʽ αἱ işaretiyle yazılmış Alfa-Iōta hay haydut

Kelime başında düz nefes

ΑΥʼ αὐ işaretiyle yazılmış Alfa-Üpsilon aw avuç

Kelime başında sert nefes

ΑΥʽ αὑ işaretiyle yazılmış Alfa-Üpsilon haw İng. how

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 5/27

 Kelime başında düz nefes
Ἐ ἐ işaretiyle yazılmış tek Epsilon e evet

Kelime başında sert nefes

Ἑ ἑ işaretiyle yazılmış tek Epsilon he hemen

Kelime başında düz nefes

ΕΙʼ εἰ işaretiyle yazılmış Epsilon-İōta ey eylem

Kelime başında sert nefes

ΕIʽ εἱ işaretiyle yazılmış Epsilon-İōta hey heykel

Kelime başında düz nefes

ΕΥʼ εὐ işaretiyle yazılmış Epsilon- ew ewlad
Üpsilon
Kelime başında sert nefes
ΕΥʽ εὑ işaretiyle yazılmış Epsilon- hew
Üpsilon

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 6/27

 Kelime başında düz nefes
Ἠ ἠ işaretiyle yazılmış tek Ēta ē e eğil

Kelime başında sert nefes

Ἡ ἡ işaretiyle yazılmış tek Ēta hē he hemen

Kelime başında düz nefes

ΗΥʼ ηὐ işaretiyle yazılmış Ēta-Üpsilon ēw ew ewlad

Kelime başında sert nefes

ΗΥʽ ηὑ işaretiyle yazılmış Ēta-Üpsilon hēw hew
Kelime başında düz nefes
Ἰ ἰ işaretiyle yazılmış tek İōta i ip

Kelime başında sert nefes

Ἱ ἱ işaretiyle yazılmış tek İōta hi hiciv

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 7/27

 Kelime başında düz nefes
Ὀ ὀ işaretiyle yazılmış tek Ōmikron o on

Kelime başında sert nefes

Ὁ ὁ işaretiyle yazılmış tek Ōmikron ho horoz

Kelime başında düz nefes

ΟΙʼ οἰ işaretiyle yazılmış Ōmikron-İōta oy oyna

Kelime başında sert nefes

ΟΙʽ οἱ işaretiyle yazılmış Ōmikron-İōta hoy hoyrat

un,
Kelime başında düz nefes
her zaman u,
ΟΥʼ οὐ işaretiyle yazılmış Ōmikron- u hiçbir zaman
Üpsilon
o-u değil.
huni, her
Kelime başında sert nefes
zaman hu,
ΟΥʽ οὑ işaretiyle yazılmış Ōmikron- hu hiçbir zaman
Üpsilon
ho-u değil.

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 8/27

 Kelime başında düz nefes
ʼΥ ὐ işaretiyle yazılmış tek Üpsilon YOK YOK
OLMAZ!
Kelime başında sert nefes
Ὑ ὑ işaretiyle yazılmış tek Üpsilon hü hüner

Kelime başında düz nefes

ΥΙʼ υἰ işaretiyle yazılmış Üpsilon-İōta YOK YOK
OLMAZ!
Kelime başında sert nefes
ΥΙʽ υἱ işaretiyle yazılmış Üpsilon-İōta hwi hwi

Kelime başında düz nefes

Ὠ ὠ işaretiyle yazılmış tek Ōmega ō o* oof, on

Kelime başında sert nefes

Ὡ ὡ işaretiyle yazılmış tek Ōmega hō ho * hoop, horoz

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 9/27

 Eski Yunanca Alfabe 5. Basamak - Ünsüzler 1:
Türkçenin İstanbul Ağzında Bulunan Ünsüzler ve Çift-Ünsüzler:
Büyük ve Küçük Harf Adı Telaffuz Telaffuz Anahtarı Dikkat!

Β β Bēta b ben v değil

Γ γ Gamma g gel

ΓΓ γγ Gamma-Gamma ng engel

ΓΚ γκ Gamma-Kappa nk sanki

Δ δ Delta d dal
* Erasmus telaffuz
Ζ ζ Zēta z* zil yönteminde dz, zd veya
sd.

Κ κ ve ϰ Kappa k kuş ϰ şeklinde de görülebilir

Λ λ Lambda l laf

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 10/27

 Μ μ Mü m mum

Ν ν Nü n ne

Π π Pi p pil
Kelime başında sert
Ρ ῥ ρ Rhō r ruh nefes işareti alır.
İkinci küçük harf
Σ σ ς Sigma s sen kelime sonundadır.

Τ τ Taw t ton

Φ φ Phi Fi Phi pf fil

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 11/27

 Eski Yunanca Alfabe 6. Basamak - Ünsüzler 2:
Türkçenin İstanbul Ağzında Bulunmayan Ünsüzler ve Çift-Ünsüzler:
Büyük ve Küçük Harf Adı Telaffuz Telaffuz Anahtarı

Ζ ζ Zēta * z / dz * zil

Θ θ Thēta Tēta t th İng. thin, thirsty

eksen
Ξ ξ Ksi ks x = ks budur!
ΓΞ γξ Gamma-Ksi nks İng. thanks
hayrını gör, Alm. Bach
Χ χ Ki Khi Xi Khi k kh x ḫ Bu harf x = ks değildir!
Bu harfler nx = nks
nk nkh nx
ΓΧ γχ Gamma-Khi değildir!
nḫ
Ψ ψ Psi ps hepsi
* Zēta harfinin aslında dz veya zd veya sd sesi verdiği kabul edilir. Bu durum şiirde vezin hesaplamasında önemlidir.
Bu kitapta z olarak kabul ediliyor.

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 12/27

 Eski Yunanca Alfabe 7. Basamak – Gamma Özel:
Aşağıdaki Durumlarda Birinci Γ Gamma n diye Okunur
(yukarıdaki tablolardan özet):
Büyük ve Küçük Harf Telaffuz Örnek Okunuşu

ΓΓ γγ ng ἄγγελος angelos

ΓΚ γκ nk ἄγκυρα anküra

λάρυγξ,
ΓΞ γξ nks larünks, Sfinks
Σφίγξ
elenkos / elenxos /
ΓΧ γχ nk nx ἔλεγχος elenḫos

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 13/27

 Eski Yunanca Alfabe 8. Basamak – Rō Özel:

Ρ ρ Rō ünsüzüyle başlayan bütün kelimelerde o Rō harfinin üzerinde sert nefes işareti görülür.
Bu h telaffuzda duyulmaz.
ῥητορική Transliterasyon rhētorikē Telaffuz rētorikē
ῥαψῳδός Transliterasyon rhapsōdos Telaffuz rapsōdos
Batı Avrupa dillerinde: rhetorics, rhythm, rhinoceros, rheostat, rheumatism, vs.

Pek çok eski edisyonda özellikle birleşmeyle oluşmuş Yunanca kelimelerin içinde iki Ro harfi yan yana
geldiklerinde bir düz-bir ters nefes işareti ile yazıldıkları görülebilir: …ῤῥ…
Bu durumda sert nefes işaretine istinaden bir -h- transliterasyonda gösterilebilir ancak telaffuz edilme ihtimali
sıfıra yakındır:
ἐπιῤῥοή Transliterasyon epirrhoē Telaffuz epirroē
Modern edisyonlarda bu kelime içindeki iki Ro üzerindeki düz ve ters nefes işaretleri yazımı terk edilmektedir.

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 14/27

 α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω
a b g d e z ē th i k l m n ks o p r ς t ü f kh ps ō
n y s w

̔ : h- γγ : ng, γκ : nk, γξ : nks, γχ : nkh αι : ay, ει : ey, οι : oy, αυ : aw, ευ : ew, ου : u

Şu kelimeleri okuyalım: hepsi (ve daha fazlası) bu linkte
1 ἀεί 7 κοινός
2 αὐτοῦ 8 τὸ ὕδωρ
3 ἡ φύσις 9 τὸ ὕψος
4 δεῦρο 10 βάλλειν
5 λευκός 11 γυμνός
6 νέος 12 ἡ μάχη

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 15/27

 α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω
a b g d e z ē th i k l m n ks o p r ς t ü f kh ps ō
n y s w

̔ : h- γγ : ng, γκ : nk, γξ : nks, γχ : nkh αι : ay, ει : ey, οι : oy, αυ : aw, ευ : ew, ου : u

13 ἡ λόγχη 19 ὅλος
14 ὁ νοῦς 20 ἐγγύς
15 ἡ ῥίζα 21 ὁ λίθος
16 ὁ καπνός 22 τὸ ὅπλον
17 ἔρημος 23 ἡ ὄψις
18 ὁ βωμός 24 ὁ παῖς

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 16/27

 α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω
a b g d e z ē th i k l m n ks o p r ς t ü f kh ps ō
n y s w

̔ : h- γγ : ng, γκ : nk, γξ : nks, γχ : nkh αι : ay, ει : ey, οι : oy, αυ : aw, ευ : ew, ου : u

25 ὕμνος 31 φιλοσοφία
26 ῥυθμός 32 ἱππόδρομος
27 ἱπποπόταμος 33 μουσική
28 μῖμος 34 μαθηματικός
29 ἀνωμαλία 35 κλινικός
30 διάλογος 36 τέτανος

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 17/27

 α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω
a b g d e z ē th i k l m n ks o p r ς t ü f kh ps ō
n y s w

̔ : h- γγ : ng, γκ : nk, γξ : nks, γχ : nkh αι : ay, ει : ey, οι : oy, αυ : aw, ευ : ew, ου : u

37 τυφῶν 43 λυρικός
38 ἁρμονία 44 γεωμετρία
39 πένταθλον 45 ἀριθμητική
40 μῦθος 46 πολιτικός
41 μετεωρολογία 47 βιβλιοθήκη
42 ἀθλητής 48 ἀκροβάτης

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 18/27

 α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω
a b g d e z ē th i k l m n ks o p r ς t ü f kh ps ō
n y s w

̔ : h- γγ : ng, γκ : nk, γξ : nks, γχ : nkh αι : ay, ει : ey, οι : oy, αυ : aw, ευ : ew, ου : u

49 ἄτομον 55 δεσπότης
50 ἀστερίσκος 56 θώραξ
51 ὀβελίσκος 57 δημοκρατία
52 ἀστρονομία 58 κατάλογος
53 ἀπολογία 59 δίσκος
54 ἱλαρός 60 γυμνάσιον

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 19/27

 α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω
a b g d e z ē th i k l m n ks o p r ς t ü f kh ps ō
n y s w

̔ : h- γγ : ng, γκ : nk, γξ : nks, γχ : nkh αι : ay, ει : ey, οι : oy, αυ : aw, ευ : ew, ου : u

61 φιλάνθρωπος 67 ὡροσκόπος
62 ψευδώνυμος 68 στρατηγός
63 μυστήριον 69 αὐστηρός
64 κατακλυσμός 70 λεξικόν
65 διάλεκτος 71 βάρβαρος
66 αὐτόχθων 72 τοξικός

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 20/27

 α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω
a b g d e z ē th i k l m n ks o p r ς t ü f kh ps ō
n y s w

̔ : h- γγ : ng, γκ : nk, γξ : nks, γχ : nkh αι : ay, ει : ey, οι : oy, αυ : aw, ευ : ew, ου : u

73 ἄγγελος 79 σπόγγος
74 ἄγκυρα 80 συγκλητικός
75 ἐγκέφαλος 81 συγχορεύω
76 ἐγκυκλοπαιδεία 82 φάλαγγι
77 λύγξ 83 φάλαγγος
78 πάγκοσμος 84 φάλαγξ

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 21/27

 ΑΒΓ Δ Ε Ζ ΗΘ Ι ΚΛΜΝΞΟΠΡ Σ Τ ΥΦΧΨΩ
α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ τ υ φ χ ψ ω
a b g d e z ē th i k l m n ks o p r ς t ü f kh ps ō
n y s w

̔ : h- γγ : ng, γκ : nk, γξ : nks, γχ : nkh αι : ay, ει : ey, οι : oy, αυ : aw, ευ : ew, ου : u

85 ΖΕΥΣ Ζεύς 91 ΗΡΑ Ἥρα

86 ΠΟΣΕΙΔΩΝ Ποσειδῶν 92 ΔΗΜΗΤΗΡ Δημήτηρ
87 ΕΡΜΗΣ Ἑρμῆς 93 ΕΣΤΙΑ Ἑστία
88 ΑΡΗΣ Ἄρης 94 ΑΦΡΟΔΙΤΗ Ἀφροδίτη
89 ΑΠΟΛΛΩΝ Ἀπόλλων 95 ΑΡΤΕΜΙΣ Ἄρτεμις
90 ΗΦΑΙΣΤΟΣ Ἥφαιστος 96 ΑΘΗΝΑ Ἀθηνᾶ

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 22/27

 Satır-altındaki Iōta
AI (ᾹΙ) HI ΩΙ
ᾳῃῳ
Uzun Alfa, Ēta ve Ōmega ünlülerinin altında küçük bir Iōta görülebilir. Derslerimizde telaffuz edilmeyecektir.
Özgün hâlinde bu Iōta harfinin çift-ünlülerde olduğu gibi y diye telaffuz edildiği düşünülür ve bazı eğitimciler
bunun telaffuzunu isterler. Sadece bugünkü derse mahsus olmak üzere bu alternatif telaffuzu da veriyoruz.
Fakat telaffuz meselesi tamamen bir yana, satır-altındaki Iōta harflerine dikkat etmek gerekir çünkü
önemli bir görevi dilbilgisinde görülecek.
Yazımı Telaffuzu Alternatif Telaffuzu

1 Ὠιδή ᾠδή ōdē ōydē

2 ᾍδης ᾅδης hadēs haydēs
1 ve 2’de kelimenin ilk harfi büyük yazıldığında normalde satır altında olan Iōta harfinin kelimenin yanına
çıktığını görüyoruz. Ancak, nefes ve (varsa) aksan işaretlerinin ikinci harfin üzerinde yazılmadığına dikkat
edin. Şayet bu Alfa ve Iōta normal bir çift-ünlü oluştursalardı nefes ve aksan işareti Iōta üzerinde görülecekti.
İlk ünlü büyük harfle yazılmışsa ve yanındaki Iōta dururken bu ilk ünlüye nefes ve aksan işaretleri
konduysa, bu Iōta normalde satır-altına yazılan Iōta olmalı.

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 23/27

 Yazımı Telaffuzu Alternatif Telaffuzu

3 κωμῳδία kōmōdia kōmōydia

4 τραγῳδία tragōdia tragōydia
5 ἀνθρώπῳ anthrōpō anthrōpōy
6 Θρᾴκη Thrakē Thraykē
7 τέχνῃ tekhnē tekhnēy
8 πέμψῃ pempsē pempsēy

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 24/27

 Ardışık Ünlüler

Diaeresis ¨
Çift-ünlülerden ikincisinin üstünde ¨ görünürse, bu iki ünlü ayrı ayrı okunur.

1 ἀκαδημαϊκός a-ka-dē-ma-i-kos (altı hece) akadēmaykos (beş hece) değil

2 ναϊκός na-i-kos (üç hece) naykos (iki hece) değil

3 Ῥωμαϊκός Rōma-i-kos (dört hece) Romaykos (üç hece) değil

Krş. Ῥωμαῖος Rōmayos (üç hece)

4 στωϊκός stō-i-kos (üç hece) stoykos (iki hece) değil

5 Ταΰγετον Ta-ü-ge-ton (dört hece) taw-ge-ton (üç hece) değil

6 ἀϋπνία a-üp-ni-a (dört hece) awp-ni-a (üç hece) değil

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 25/27

 Kelime Yazma ve Telaffuz Alıştırmaları Ev Ödevi:

1.Şu sayfaları kullanarak Yunanca yazmayı öğrenin: (1) ve (2)

2.HQ s. 11’deki şu elli dört kelimeyi yüksek sesle okuyun ve Yunanca
yazın. Bu dersin kelimelerini de tekrar edin.
a. Dikkat: Bu Hansen & Quinn (HQ) ders kitabında Kappa harfi
biraz süslü yazılmaktadır. Bu ödevde 6 9 13 15 19 20 21 22 26 27
28 37 39 41 42 54. maddelerdeki Kappa ϰ = bizim derslerimizde
genelde kullandığımız Kappa κ.
3.Nefes işaretlerini ᾿ ῾ ve ´ ` ̂ ͂ ¨ işaretlerini de yazın.
Bazı α, ι ve υ ünsüzleri üzerindeki ̄ işaretini yazmasanız da olur.
4.Transliterasyonla veya transkripsiyonla Türkçeye geçirmeyeceksiniz,
Yunanca harflerle yazacaksınız.

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 26/27

 Eski Yunanca Öğrenenler için Bazı Yayın Önerileri:

http://dcc.dickinson.edu/tr/greek-core-list

Bizantolog Yunanca20 Ders 01 (2021-01-09) 27/27