Н л и савета С А Р Џ О С К А и УДК: 316.334.22:316.454.

Б и л јан а Б Л А Ж Е В С К А -С Т О И Л К О В С К А

ЗАДОВОЛСТВО ОД РАБОТАТА И ИЗВОРИ

НА РАБОТНАТА ОПТОВАРЕНОСТ

Кратка содржина
Предметла овој труд е поврзаноста наработното задоволство
со одредени чинителинаработната олт овареност какоилредикција
на работната сатисфакција на база на илдикаторите на работната
оптовареност. На мостра од 65 вработ ени во приватна фирма од
прехранбената индустрија во Скопје беа применетидва праш алника:
К уперов лраш алник за работната олтовареностсоставенод40искази
ла 8 илдикат ори и лр а лга лли ко г ла Русилова и сор. за работлото
задоволство од 55 искази на 9 лотскали. Постулирана е негативла
ловрзаност м еѓу истражуваните варијабли додека за индикаторите
ла работната оптовареност ce очекуваш е да објаслат зла ч а јн и
пропорции одваријалсата во скоровите ла супскалите ла работното
задоволство. Корелационо-регресивната анализа јалотврдизлачајлата
м еѓусеб ла инт еракција ла работлото задоволст во и работната
олтовареност која заслуж ува да ce истражува со ц елд а ce улапреди
благосостојбата, квалитетотла работниот живот ипродуктивноста
на вработените.
К луч ли зб о р о ви : Р А Б О Т Н О ЗА Д О В О Л С Т В О ; Р А Б О Т Н А
О П ТО В А Р Е Н О С Т; П О В Р ЗА Н О С Т; П Р Е Д И К Ц И ЈА

Р а б о т н о т о зад о в о л с тв о е н ач и н о т на кој по ед и н ц и те ги д о ж и в у в аат

суб јек ти в н о к а р а к т е р и с т и к и т е на: р а б о т н и те м еста, р а б о т н а т а среди на и
р а б о т н а т а орган и зац и ја, a ce т р е ти р а и к а к о к о гн и ти вн о -аф ек ти вен процес
според Р уси н о ва и Ж и л о в а (Русин ова и Ж илсњ а, 2005). К о гн и ти в н и о т ас-
п е к т на р а б о т н о т о зад о в о л ств о ce состои во ин ди ви дуалн ата п р о ц ен а на
сп ец и ф и ч н о с т и т е на д адена р а б о т а д о д ек а а ф е к т и в н и о т а с п е к т на овој
вид зад о в о л с т в о ce однесува на е м о ц и о н ал н и о т однос на п о ед и н ец о т кон
н его в ат а р а б о т а .
Р а б о т н о т о зад о в о л ств о е с л о ж ен динам ичен ф е н о м е н и за н его не
п остои ед и н ствен а ф о р м у л а со ко ја ce о п р ед ел у в аат м о д ал и тети те: интен-
зи т е т и т р а е њ е . Т о а в о гл ав н о ce д о лж и на д в е п р и ч и н и според С т е ф а н о в а
(2008). Првата п р и ч и н а ce состои во то а ш то различните аспекти на р аб о тата
(стату со т, п л а т а т а и р а б о т н и те услови и со ц и о -е м о ц и о н ал н ата к л и м а на
144 ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ-СКОПЈЕ

р а б о т н о т о м есто , н ач и н о т на о р ган и зац и ја и р е ж и м о т на р а б о т а и управу-

в а љ е т о со о р г а н и з а ц и ја т а и тн .) п р е д и зв и к у в а а т р а зл и ч н и р е а к ц и и кај
л у ѓето . В т о p a r a л р и ч и н а ce однесува на т о а ш то зад о в о л ст в о т о
не п р етставу ва едн о ставен а л геб ар ски збир од за д о в о л сгв ата од посебните
р а б о т н и а с п е к т и ту к у нов и н те гр и р а н к в а л и т е т со р е л а т и в н о п о сто јан
и н тен зи т е т и т р а е њ е . З а д о в о л с т в о т о во о п ш то п о сп оро ce иојавува и оз-
начува една п о стаби л н а, п о д о л го тр ајн а и не т о л к у и н тен зи вн а ем о ти вн а
состојб а за р а зл и к а од ем о ц и и те ко и б р зо ce појавуваат, и м аат го л ем ин-
т е п зи т ет , но и б р зо с л а б е а т и ce насочени ко н сп ец и ф и чн и настани.
П о к р а ј с ф а ќ а њ е т о за за д о в о л с т в о т о од р а б о т а к а к о ко гн и ти вн о -
аф ек ти вен процес постои и мислењето за модел на задоволството од работа
со неговите три модула: п р и ч и н а , суштина и п о следи ц а , a кои м о ж ат да ce
и страж уваат посебно или ин тегриран о според Русинова и Ж и л о ва (2005).
С поред ова м ислењ е, зад о во лство то од р аб о та м ож е да биде во причинска
или последична врска во однос на појавите к а к о ш то ce: м отивација за ра-
бота, п родуктивн ост, отсуство од рабо та, ф луктуац и ја на р аб о т н ат а сила,
п р и вр зан о ст ко н о р ган и зац и јата, р а б о т е н ел ан , р а б о т е н м о р ал , р аб о т ен
стрес, здравствен стагус на в р аб о тен и те итн. П о т е ш к о е да ce утврди кога
р аботн ото задоволство е причина или последица на други варијабли откол ку
едноставно да ce ко н стати р а дека постои одредеиа п оврзан ост меѓу нив.
З а д о в о л с т в о т о од р а б о т а има, исто т а к а , зн а ч аен удел (над 80% ) во
к в а л и т е т о т на р а б о т н и о т ж и в о т кој пак, од своја стран а е неоп ходен пред-
услов за п р о д у кти вн о ст, но и за д о б р о со сто јб а на в р а б о т е н и те на нивните
р аб о тн и м еста (Sardžoska, 2005).
Р а б о т н о т о зад о в о л ств о е одредено од с теп ен о т до кој поединц ите
м о ж а т да ги р е а л и зи р а а г ни вните цели, систем на вред н ости и м оти ви и
п о тр еб и со в р ш ељ е на р а б о т а т а . В о зави сн о ст од т о а к о л к у индивидуите
ce а н г а ж и р а а т м е н т а л н о и/или ф и зи ч к и за да о д го в о р а т на б а р а њ а т а од
р а б о т а т а , ти е ч у вств у в аат о д ред ена р а б о т н а о п т о в а р е н о с т к о ја д о к о л к у е
о п ти м ал н а ги сти м улира да о ст в ар а т п о го л ем а п р о д у кти вн о ст и да ce по-
задоволн и од р а б о т а т а наспроти особено и зр азен ата р аб о тн а о п товарен ост
(Sardžoska, 2008). П р е г о л е м а т а р аб о тн а о п то в ар ен о ст доведува до состојби
к а к о ш то ce: х р о н и ч ен зам о р , р а б о т е н стрес, и сц рпеност, р азд р азл и в о ст,
депресија, нерасполож ение, согореност (burn-out: ем оционална истрош еност,
л и ч н а д еп ер со н ал и зац и ја и чувство на л и ч н а н е е ф и к асн о ст) итн. заради
трош ењ е на ресурсите и енергијата на поединецот над неговите расиолож иви
о гр ан и ч ен и кап ац и тети .
ГО Д И Ш Е Н З Б О Р Н И К 145

Ц е н о в а (2006) см ета д ека о со бен о и зр а зе н а р аб о т н а н ап р егн ат о ст

ce п ојавува к о г а ин ди видуата не р а сп о л ага со д оволн о способ н ости , ком -
п етен ц и и и в е ш ти н и за в р ш е њ е на р а б о т а т а и за р ад и н е с к л о н о с т а к о н
одреден вид р а б о т а и б ар а њ ет о за м ан и ф ести р ањ е на н есоод ветн и ем оции
на р а б о т н о т о м есто (на пр., в р а б о т е н и о т да биде љ у б езен кон н ер во зен ,
н етр п ел и в или к р и ти ч к и н астр о ен кл и ен т). В о п оследниов случај стан ува
зб о р за ем оциоиалт (д
исонацдискр еп ан ц а м еѓу т о а ш т о л и ц е т о го
р азува и она ш то го ч увствува), a ко ја е п о в р зан а со н егати вн и последици
кај в р а б о т е н и т е : е м о ц и о н а л н о и сц р п у вањ е, ф и зи ч к и си м п то м и и м ал о
зад о в о л ств о од р а б о т а т а (Н и к о л о ск и , 2005).
K o ra поединецот е заф атен од синдромот на ем оционално согорувањ е
(burn-out) тој стан ува ц ел о сн о н есп о со б ен за п о н а та м о ш н о и звр ш у в ањ е на
р а б о т а т а и е принуден да ja напуш ти.
И звори на р або тн ата оптовареност м о ж ат да бидат: карактеристиките
на работата (персонална одговорност, организација на работата, проф есиона-
л ен р азв о ј), односот со прет пост авенит е (стил на р а к о в о д ењ е, п ри зн ан и е
на работата), работ ни сгр есо р и (работианапрегнатост, баланс на работн и от
и п р и в атн и о т ж и в о т) и о д н о си со ко леги т е (и н тер п ер со н ал н и р ел ац и и на
р а б о т а ).
О вој труд т р е б а да о д го во р и на две главн и праш ањ а:
1. Д ал и по сто и п о в р зан о ст м еѓу за д о в о л с т в о го од п осеб н и р аб о т н и
асп ек ти и и зв о р и те на р а б о т н а о п то в ар ен о ст?
2. Д ал и и зв о р и те на р а б о т н а о п то в а р е н о с т п р ет став у в аат зн ач ајн и
п р е д и к то р и на зад о в о л с тв о то од посебни р аб о т н и асп екти ?
З а т а а цел со со о дветн и пр аш ал н и ц и б еа исп итан и задоволст вот о
од девет аспекта на работната средина (р аб о тата во целина; организац ијата,
к о н т р о л а т а , п л а н и р а њ е то и и н ф о р м ац и и те за р а б о т а т а ; м о ж н о ст а за уна-
пред увањ е на к в а л и ф и к а ц и и те и сам о -р еал и зац и ја на р а б о т а т а ; п л ат ата;
р ел ац и јата ’л и ч н о с т -р аб о т а ’ ; х игиената и б езбед н о ста на р а б о т н о т о м есто;
м ен аџ ер ск и о т стил; и н тер п ер со н ал н и те р ел ац и и на р аб о т а; м еи аџ ер ск ат а
р а б о т а за о р ган и зац и ски р азво ј) и о сум и зво р а на работната опт овареност
(р а б о т н а т а н ап р егн ат о с т ; и н те р п ер с о н а л н и те р ел ац и и ; б а л а н с о т на ра-
б о тн и о т и п е р с о н а л н и о т ж и во т; м ен а џ е р с к и о т стил; п ер со н ал н ат а одго-
ворност; п р и зн ан и ето на р а б о т а т а ; о р ган и зац и јата на р а б о т а т а ; м о ж н о ста
за п р о ф е с и о н а л е н р азво ј).
146 ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ - СКОПЈЕ

Х и п о те зи те посту л и р аат:
1. С о на м а лува њ е наработната опт овареност во однос
и н д и к а т о р и (о с у м и з в о р а н а р а б о т н а т а о п т о в а р е н о с т ) ce з г о л е м у в а
задоволст вот о одработ нит е аспект и.
2. И зво р и т е н а ра б о т на п
от
вар р е т с т а в у в а а
п р е д и к т о р и т задоволст вот о о д посебнит е

М ЕТОД

И спит аници
М о с т р а т а ja со чи н у ваат 65 испитаници в р а б о т ен и во една п ри ватн а
ф и р м а од п р е х р а н б е н а т а индустрија во В елес. С поред п о л о т 4 0 % ce м аж и,
60% ж ен и , на в о зр а с т од 17 до 50 години и со средна во зр аст од 28 години
д о д ек а спо р ед о б р а з о в а н и е т о 8% за в р ш и л е основн о, 88% сред н о и 4%
ви со к о о б р азо в ан и е.

И нст рум ент и

З а м ерењ е на задоволството од посебните работни аспекти е применет
п р аш ал н и к о т на Русинова, П е тр о в и Ж и л о в а (Русинова, П е т р о в и Ж илсљ а,
2004) од 55 и ск ази р асп о р ед ен и во следниве 9 п о т ск ал и '
• зад о в о л с тв о од р а б о т а т а во ц елин а (1 и сказ);
• зад о в о л с тв о од о р ган и зац и јата, к о н тр о л а т а , п л а н и р а њ е т о и ин-
ф о р м ац и и т е за р а б о т а т а (11 искази);
• за д о в о л с т зо од м о ж н о ста за у н ап ред увањ е на к в а л и ф и к а ц и и те
и с ам о -р еал и зац и ја на р а б о т а т а (4 искази);
• зад о в о л с тв о од п л а та т а (5 искази);
• зад о в о л с тв о од р ел ац и јата ’л и ч н о с т -р а б о т а ’ (1 исказ);
® зад о в о л с тв о од х и ги ен ата и б езб ед н о ста на р а б о т н о т о м есто (7
и скази );
® за д о в о л ств о од м ен аџ ер ск и о т стил (10 и скази );
« задоволство од интерперсоналните релации на р аб о та (10 искази);
» зад о в о л с тв о од м е н аџ ер ск ата р а б о т а за о р ган и зац и ск и развој (6
искази ).
ГОДИШЕН ЗБОРНИК 147

З а м е р е њ е на и зв о р и те на р а б о т н а о п то в а р е н о ст е п р и м ен ет моди-
ф и ц и р ан и о т К у п е р о в п р аш ал н и к (Русинова, В аси л ева и Ж илсљ а, 2004) од
40 и сказа р асп о р ед ен и во следниве осум потскали:
• р а б о т н а т а н а п р егн ат о с т (6 искази);
• и н те р п ер с о н а л н и т е р ел ац и и (5 искази);
• б ал а н со т на р а б о т н и о т и п ер со н ал н и о т ж и в о т (5 и скази);
• м е н а џ е р с к и о т стил (6 искази);
• п е р с о н а л н а т а о д го во р н о ст (5 и сказа);
• п р и зн а н и е то на р а б о т а т а (4 и сказа);
• о р га н и за ц и ја т а на р а б о т а т а (5 искази);
• м о ж н о ст а за п р о ф е с и о н а л е н р азвој (4 исказа).
О д го в о р и те на двата и н струм ен та ce скал и р ан и во o n c e r од 1 до 4 за
за д о в о л с т в о од р а б о т а т а и од 1 до 6 за р а б о г н а т а о п т о в а р е н о с т к о и ce
сум и раат посеб н о за секо ја п о тск ал а за да ce д обие вкуп ен соодветен скор.
П о в и со к с к о р со о д в е тн о о зн а ч у в а п о го л е м о за д о в о л ст в о или п о го л ем а
о п т о в ар ен о с т од р а б о т а т а .
К о е ф и ц и е н т и т е на и н тер н а ко н зи стен ц и ја (К р о н б ах а ) п р и к аж ан и
во т а б е л а 1 ce високи и п р и ф атл и в и , еди нствено два к о е ф и ц и е н т а ce под
у м е р е н а т а р е л и ја б и л н о с т (0.60), a со то а ce п о тврд ува о п р а в д а н о с т а на
и зб р ан и те два ин стр у м ен та во ова истр аж у вањ е.

Т а б е л а 1.
Р елијабилност на применетите супскали и скалата в о цели н а
В ар и јаб л а α ко еф . В ар и јаб л а α коеф .
Р аб за д 1 - Н ап р ег 1 0,72
Р аб за д 2 0,84 Н ап р ег 2 0,70
Р аб за д 3 0,81 Н ап р ег 3 0,65
Р аб за д 4 0,88 Н ап р ег 4 0,76
Р аб за д 5 - Н ап р ег 5 0,78
Р аб за д 6 0,90 Н ап р ег 6 0,58
Р аб за д 7 0,92 Н ап р ег 7 0,63
Р аб за д 8 0,85 Н ап р ег 8 0,56
Р аб за д 9 0,71 Н ап р ег 0,94
Р аб зад 0,98
148 ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ - СКОПЈЕ

Обработка на податоците
С о дескрипт ивна а н а ли за од п р о гр а м а т а SPSS о п и ш ан и истра-
ж уван и те варијаб ли додека со корелат ивно-регресивната анализа ce тести-
р ан и х и п о тези те на и стр аж у вањ ето .

Постапка
П о д а т о ц и т е за за д о в о л с т в о т о и о п т о в а р е н о с т а од р а б о т а т а и за
д ем о гр а ф с к и т е к а р а к те р и ст и к и и стр аж у в ач и те ги о б езб ед и ја во т е к о т на
една р аб о т н а недела од м есец јуни во 2007 година, со б ар ањ е да ce п оп олн ат
д вата и н сгр у м ен та за в р ем е на р а б о т н а т а пауза.

РЕЗУ Л ТА ТИ

В о табела 2 ce п р етстав ен и дескриптивн ите р е зу л т а т и за р а б о т н о т о

зад о во л ств о и р а б о т н а т а о п то вареност: а р и т м е ти ч к а средина, стан дардно
отстап у в ањ е, м и н и м ален и м аксим ален ем пириски скор и т ео р и ск и среден
скор. О ви е р е зу л т а т и го п о к аж у в аат, во споредба со теоретските средни
скорови, следново:
• п о сто и п о го л е м о (н а т п р о с е ч н о ) за д о в о л с т в о од осум р а б о т н и
аспекта со исклучок на еден: менаџерската работа за оргаш зациски
р а зво ј
• п ри сутн а е п о м ал а о п т о в а р е н о с т од р а б о т а т а во од н ос на сите
и н д и като р и (осум изво р а на р а б о т н а т а о п т о в ар ен о ст )
ГОДИШЕН ЗБОРНИК 149

Т а б е л а 2.
Д еск р и п т и вн и ст
ат
ист
ицинаистраж уваните ва р и ја б л и

В ари јаб л и N Min. Max. Μ Т еори ски

SD
среден скор
рабзад 1 65 1,00 4,00 2,88 0,93 2,50
рабзад 2 65 11,00 40,00 28,158 7,16 27,50
рабзад 3 65 4,00 16,00 10,408 2,99 10,00
рабзад 4 65 5,00 20,00 13,17 4,25 12,50
рабзад 5 65 1,00 4,00 2,65 0,80 2,50
рабзад6 65 7,00 28,00 19,185 5,86 17,50
рабзад 7 65 10,00 40,00 27,335 7,25 25,00
рабзад 8 65 10,00 40,00 29,01 5,96 25,00
рабзад 9 65 7,00 16,00 11,91 2,44 15,00
нап рег 1 65 6,00 31,00 17,55 5,42 21,00
напрег 2 65 5.00 25,00 15,06 5,18 17,50
иаи рег3 65 5,00 24,00 14,05 4,73 17,50
нап рег4 65 6,00 33,00 19,04 5,73 21,00
наи рег5 65 5,00 26,00 15,86 5,48 17,50
напрег6 65 4,00 24,00 11,60 4,04 14,00
нап рег7 65 5,00 25,00 15,80 4,98 17,50
н ап рег8 65 4,00 23,00 11,55 4,21 14,00

О д т а б е л а 3 следува д ек а е по твр д ен а п р в ата хип отеза:

Со н а м а лува њ е наработната опт овареност во однос на соодветн и те
и н д и к а т о р и (о с у м и з в о р а н а р а б о т и а т а о п т о в а р е н о с т ) ce з г о л е м у в а
задоволст вот о одработ нит е аспект и.
К о н к р е т н о е д о б и е н а зн а ч а јн а н е г а т и в н а п о в р з а н о с т м еѓу секој
и н д и като р на р а б о т н а т а о п то в ар ен о ст и одреден број на р аб о т н и асп екти
д о д е к а м ен а џ е р с к и о т ст ил (к а к о и зв о р на р а б о т н а т а о п т о в а р е н о с т ) е
п о в р за н со си те д е в е т р а б о т н и асп екти : н а јг о л е м а к о р е л а ц и ја г=-0.444
рсО.01 со задоволството од релацијат а ’личност -ра бота', a најмала корелација
г'=-0.224 р<0.05 со зад о в о л с тв о то од хигиенат а и безбедност а на работ нот о
место.
150 ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ - СКОПЈЕ

Т а б ела 3.
М ат рица н а и н т ер ко р ела ц и и
тн (N en «η 4® 0© ®\
« ќС η « te
es
м
ίβ
Μ Μ
еЅ
Μ
ев
Μ
£
Μ
§Μ g es
Μ Μ
V® VS νο V® V® V® V® V® V®
es es es es es es es es es
Ѕ* МИ & eu eu eu eu

Hanperl =,206 -, 419 ( * * ) -, 347 ( * * ) -, 375 ( ......) -, 365 (* ) -,158 - , 388 ( * * ) -, 3 1 2 0 * ) -, 3300 **)

Напрег2 -,307 -, 363 ( * * ) - , 335 ( * * ) -, 3 6 4 0 *) -, 365 (* ) -,190 -, 3 7 7 0 * ) -, 296 ( * * ) -, 287 ( * * )

ИапрегЗ “,296 -, 263 ( * ) -,145 -, 2 4 5 0 ) -,253 -,069 -, 2 2 8 0 ) -,188 -,198

Напрег4 -, 357 ( * ) -, 346 ( * * ) - , 320 ( * * ) -,281 ( * ) -, 4 4 4 0 *) -, 2 2 4 0 ) -, 3 2 1 0 * ) - , 3 1 1 0 * ) -, 2960 **)

НапрегЅ »,066 -, 302 ( * * ) -, 258 (* ) -, 288 (* * ) -.321 ( * ) -,172 - , 3 1 9 0 *) -, 2 3 2 0 ) -, 244 ( * )

Напрегб - , 378 ( * ) -, 418 ( * * ) -. 316 ( * * ) -, 377 (* * ) -,297 -, 258 ( * ) -, 330 ( * * ) - , 2980 μ* ) -, 367 ( * * )

НапрегТ »,260 -, 346 ( * * ) »,286(^0 -, 3 0 2 0 *) -,275 -,206 - , 3 4 2 0 * ) -, 2 9 2 0 * ) -, 2 8 6 0 * )

Напрег8 »,230 -, 347 ( * * ) -, 265 (* ) -, 311 ( * * ) -3 8 1 ( · ) -,093 -, 287 ( * ) -, 2 9 8 0 * ) -,211

*значајност на коефициентот на корелација на ниво 0.05

** значајност на коефициенот на корелација на ниво 0.01

В о т а б е л а 4 ce п р етстав ен и р е зу л та т и т е од р егр еси в н ат а ан ал и за со

кои ce по твр д у ва в т о р а т а и стр аж у в ач к а х и п о теза :
И зворит е на работ на оптовареност претставуваат
на задоволст вот о од посебнит е работ ни а
/7 е г ( о д м о ж н и те девет) р е гр е с и в н и м
к ои ги
и звори на р а б о т н а т а о п то в ар ен о ст об јасн у ваат зн ач ајн и п р о ц ен ти во ва-
ри јан сата на следниве супскали на р а б о т н о т о зад о волство: 42.5% во задо-
в о л ств о т о од м о ж н о ста за унапредувањ е на к в а л и ф и к а д и и т е и сам о-реа-
лизација на работата; 37.9% во задоволството од организацијата, кон тролата,
п л а н и р а њ е т о и и н ф о р м а ц и и т е за р а б о т а т а ; 36.4% во за д о в о л с т в о т о од
м ен аџ ер ск и о т стил; 36.2% во зад о в о лств о то од п л атата; 26.9% во задовол-
ство то од м е н а џ е р с к а т а р а б о т а за орган и зац и ски развој.
ГОДИШЕН ЗБОРНИК 151

Табела 4.
Резултати од применвтата мултипла регр еси вна анализа
Критериум
R R Square Р
варијабли
РабзадЗ 0,652 0,425 0,001

Рабзад2 0,616 0,379 0,001

Рабзад? 0,604 0,364 0,001

Рабзад4 0,602 0,362 0,001

Рабзад9 0,518 0,269 0,028

ДИСКУСИЈА

И сп и тан и ц и те ко и учествуваа во ова истр аж увањ е ce н атп р о сеч н о

задоволни од работни те: организација и средина и и м аат оптим ална работн а
о п т о в ар е н о с т (м ен тал н а и/или ф и зи ч к а ан гаж и р ан ост) според табелата 2.
П о т р е б н о е единствено м ен аџ ер и те да ce ско н ц ен тр и р аат на п он атам о ш н о
унап редуваљ е на о р ган и зац и јата, на условите за р а б о т а и на к в а л и т е т о т на
р аб о т н и о т ж и вот.
О д к о р е л а т и в н а т а анали за (табела 3) следи: колкуподобро еуправу-
вана организацијаг а (п л a пирa њ е , о р ган и зи р ањ е, к ад р о в ск а п о л и ти к а, во-
д ењ е и к о н т р о л а и од н о си со п о д р еден и те: м о т и в и р а њ е за р а б о т а и за
одредено о днесувањ е од и нтерес за организац ијата, поддрш ка, договарањ е,
разр еш у в ањ е к о н ф л и к ти , транспарентност во р а б о т а т а и и н ф о р м и р ањ ето ,
итн.) толку пом алку менаџерскиот стил ќ е претставува извор наработна
опговареност, a вработени те ќе бидат позадоволни од ’л ичната усогласеност
со р а б о т а т а ’.
П р а в и л н о и зб р а н и о т м е н аџ ер ск и стил (со о д в етн о на со ц и јал н ата
м о ќ на м ен аџ ер и те, р аб о тн и те: зад ач и и ситуации и к а р а к т е р и ст и к и т е на
п од ред ен и те) е п о в р зан со зго л е м ен о зад о в о л ств о на в р а б о т е н и те и тоа:
опш т о работ но задоволст во (од р а б о т а т а во цели н а); инт р и н си чн о
волство (од: м о ж н о ст а за унапредувањ е на к в а л и ф и к ац и и те и сам о-реа-
л и зац и ја на р а б о т а т а и р ел а ц и ја та ’л и ч н о с т -р а б о т а ’); екстринсично задо-
волство (од: о р ган и зац и јата, к о н тр о л а т а , п л а н и р ањ ето и и н ф о р м ац и и те
за р а б о т а т а ; п л а т а та ; хи ги ен ата и б езб ед н о ста на р а б о т н о т о м есто; м ена-
152 ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ - СКОПЈЕ

џ ер ск и о т стил; и н тер п ер со н алн и те релации; м ен а џ ер ск ата р а б о т а за орга-

н и зациски р азв о ј).
И с т р а ж у в а ч и те од Central Michigen University (Bowling, Watson, Beehr,
Rodriquez) според Sardžoska (2005), на м о стр а од 466 в р аб о т ен и н аш л е зна-
чајн а н егати в н а п о в р зан о ст (г=-0.38 р<0.01) м еѓу р а б о т н о т о зад о во л ство
и соод ветн и и зв о р и на р а б о т н а т а о п то в ар ен о ст (р аб о тн и стресори : пре-
о п т о в ар е н о с т со улоги, к о н ф л и к т на улоги, н ејасн ост на у л о ги те).
З а да и м аат вработени те подобри односи со п ретпоставените м ож е да
ce организира обука на м енаџерите за соодветен третм ан на подредените.
Р е г р е с и в н а т а а н а л и за (т а б е л а 4) ги п о тв р д и си те осум и зв о р а на
р аб о т н а о п т о в а р е н о с т (р а б о т н а т а н ап р егн ато ст; и н тер п ер со н ал н и те ре-
лации; б ал а н со т на р а б о т н и о т и п ер со н ал н и о т ж и вот; м ен аџ ер ск и о т стил;
п ер со н а л н а та о д го вор н о ст; п р и зн ан и ето на р а б о т ат а; о р ган и зац и јата на
р аб о т ат а ; м о ж н о ст а за п р о ф еси о н ал ен р азво ј) к а к о зн ач ајн и п ред и к тори
на р а б о т н о т о за д о в о л ств о во п ет (од м о ж н и те д евет) р егреси вн и м одели
на р а б о т н о т о зад о во лство .
К о р е л а ц и о н о -р е г р е с и в н а т а ан ал и за у к а ж а на зн ач ајн а м еѓусеб н а
инт еракција на р а б о т н о т о зад о во лство и р а б о т н а т а о п т о в а р е н о с т ко ја е
од интерес да ce истраж ува со цел да ce унапреди благосостој бата, квали тетот
на р а б о т н и о т ж и в о т и п р од уктивн оста на в р аб о тен и те.

(Р ецензент : проф . д -р Т ом е Н и к о л о с к и )
ГОДИШЕН ЗБОРНИК 153

ЛИТЕРАТУРА

Николоски, Т. (2005). П сихологија на трудот. Скопје: Филозофски факултет

Русинова, В. и Жилвова, С. (2005). Методика за удовлетвореност от труда-психо-
метричен анализ. С борник научни доклади. III Н ационален ко нгр ес по
лси хо ло гш . Софил, 28-30 октомври: Софи-Р, 348-352.
Русинова, В., Петров, Пл., Жилвова, С.(2004). Психологичен анализ на работата,
неината организацил и удовлетвореноста от тих. П скхологични изследванш ,
кн. 3, 5-16
Русинова, В., Василева, Ј1. и Жилова, С. (2004). М одиф икација на К улеровиот
праш алник за работна оптовареност. Бугарска Академија на Науките.
Институт за психологија. Софија (на бугарски)
Sardžoska, В. (2005). Relationship among perceptions of quality of worklife and job satisfaction.
С борник научни доклади. I ll Н ационален конгрес ло лсихологил. Софил,
28-30 октомври: Софи-Р, 352-356.
Sardžoska, Е. (2005). Relationship among employee health-state and work strain, Б влгарско
слисание no психологии. Брои 1-4. Софил, 31.X.-2.XI.2008: Изток-Запад,
535-539.
Стефанова, М. (2008). Удовлетвореност от труда и оценка на работната среда.
Б влгарско списаниепопсихологш . Брои 1-4. Софил, 31 .X.-2.XI.2008: Изток-
Запад, 540-544.
Ценова, Б. (2006). Организационни корелати на бврнаут. Сборникмат ериалиот
крвгла маса Психологични аспекти на условилта на труд в организациите
27 октомври 2005. Софил: Темпора ЕООД, 72-78
154 ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ » СКОПЈЕ

Elisaveta SARDŽOSKA and

Biljana BLAŽEVSKA-STOILKOVSKA

JOB SATISFACTION AND WORK STRAIN SOURCES

Summary
The subject of this study is relationship among job satisfaction and
definite work strain components as well as job satisfaction prediction on base
of work strain indicators. On a sample of 65 employees in a private firm of
food processing industry in Skopje, two questionnaires were applied: Cooper
work strain questionnaire composed of 40 items on 8 indicators as well as
Russinova et ah, work satisfaction questionnaire of 55 items on 9 subscales.
Negative relationship is postulated to exist between researched variables
whereas work strain indicators were expected to explain significant proportions
in variance of job satisfaction subscales scores. Correlative-regression analysis
has confirmed mutual interaction between job satisfaction and work strain that
is worth to be researched in order to improve employee well-being, quality of
work life and productivity.

K ey words: JOB SATISFACTION; WORK STRAIN; RELATIONSHIP;

PREDICTION