ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

A. Αισθητικοκινητικές δεξιότητες
Η ανάπτυξη τους επιτρέπει στο άτομο να αποδέχεται τα ερεθίσματα, να επεξεργάζεται τις πληροφορίες και
να παράγει αποτελέσματα.

1. Αισθητηριακές δεξιότητες
a) Αισθητηριακή καταγραφή: η ικανότητα του ατόμου να δέχεται, να ανιχνεύει, να προσανατολίζει και να
εντοπίζει αισθητηριακά ερεθίσματα.
b) Αισθητηριακή επεξεργασία: η ικανότητα ερμηνείας των ερεθισμάτων:
 Απτική: η ικανότητα ερμηνείας, διάκρισης και εντόπισης ερεθισμάτων από τους απτικούς
υποδοχείς του δέρματος, περιλαμβάνει αναγνώριση και εντοπισμό των δακτύλων
 Της θερμοκρασίας: η ικανότητα του ατόμου να ερμηνεύει, να διακρίνει και να εντοπίζει το
θερμό και ψυχρό από τους υποδοχείς του δέρματος
 Των δονήσεων: ικανότητα του ατόμου να ερμηνεύει, να διακρίνει και να εντοπίζει δονήσεις από
τους υποδοχείς του δέρματος
 Του πόνου: ικανότητα του ατόμου να ερμηνεύει, να διακρίνει τον πόνο από τους υποδοχείς του
δέρματος και των άλλων οργάνων του σώματος
 Ιδιοδεκτική: η ικανότητα του ατόμου να ερμηνεύει ερεθίσματα από τους μυς, τις αρθρώσεις και
τους άλλους εσωτερικούς ιστούς, οι οποίοι δίνουν πληροφορίες σχετικά με τη θέση του κάθε
μέλους του σώματος και με τις μεταξύ τους σχέσεις.
 Αιθουσαία: η ικανότητα του ατόμου να ερμηνεύει ερεθίσματα από υποδοχείς του έσω ους
σχετικά με την θέση της κεφαλής, ως προς το σώμα και της κεφαλής ως προς τον κάθετο άξονα
κίνησης, αλλά και με την επιτάχυνση και επιβράδυνση.
 Οπτική: η ικανότητα του ατόμου να ερμηνεύει, διακρίνει και εντοπίζει ερεθίσματα μέσα από
τους οφθαλμούς, συμπεριλαμβάνεται η περιφερική και κεντρική όραση, η οξύτητα σαν
αντίδραση στο φως ή στο σκοτάδι (χρώματα), η προσήλωση, η παρακολούθηση και η
ανίχνευση.
 Ακουστική: η ικανότητα του ατόμου να ερμηνεύει, να διακρίνει και να εντοπίζει ήχους, αλλά και
τη συνοδεία τους.
 Γευστική: η ικανότητα του ατόμου να ερμηνεύει, να διακρίνει και να εντοπίζει γεύσεις.
 Οσφρητική: η ικανότητα του ατόμου να ερμηνεύει, να διακρίνει και να εντοπίζει οσμές.
c) Αντιληπτικές δεξιότητες: η οργάνωση των αισθητηριακών ερεθισμάτων σε σημαντικά πρότυπα:
 Δεξιότητες απτικής αντιληπτικότητας:
 Στερεογνωσία: η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει αντικείμενα με την αίσθηση της
αφής, με την εν τω βάθη αίσθηση και την γνώση.
  Γραφαισθησία: η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει σύμβολα και σχήματα, τα
οποία γράφονται στο δέρμα μέσα από την αίσθηση της αφής.
 Δεξιότητες ιδιοδεκτικής αντιληπτικότητας:
 Κιναισθησία: η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει τη διαδρομή και την κατεύθηνση
των κινήσεων των αρθρώσεων,
 Σχήμα σώματος: η ικανότητα του ατόμου να αποκτά μια εσωτερική γνώση του σώματος
και των σχέσεων των μελών του μεταξύ τους,
 Διάκριση δεξιού-αριστερού: η ικανότητα του ατόμου να διαφοροποιεί τη μια πλευρά
από την άλλη
 Δεξιότητες οπτικής αντιληπτικότητας:
 Σταθερότητα σχήματος: η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει σχήματα και
αντικείμενα σε διαφορετικό περιβάλλον, θέση και μέγεθος,
 Χωρικές σχέσεις: η ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σε σχέση
με τα αντικείμενα ή τα αντικείμενα σε σχέση με τον εαυτό του:
 Θέση στο χώρο: η ικανότητα της αντίληψης εννοιών όπως επάνω, εμπρός,
κάτω, πίσω, ανάμεσα,
 Τοπογραφικός προσανατολισμός: η ικανότητα του ατόμου να καθορίζει τον
εντοπισμό των αντικειμένων, την θέση τους και την διαδρομή τους.
 Οπτική συνέχεια (διάκριση μέρους-συνόλου): η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει
σχήματα και αντικείμενα από μια ατελή παράσταση.
 Εικόνα-φόντο (διάκριση πρώτου από δεύτερο πλάνο): η ικανότητα του ατόμου να
διαχωρίζει μια εικόνα από το φόντο της
 Αντίληψη βάθους: η ικανότητα του ατόμου να καθορίζει την σχετική απόσταση
ανάμεσα σε αντικείμενα, σε εικόνες, αλλά και τις αλλαγές σε επίπεδες επιφάνειες

2. Κινητικές δεξιότητες
a) Ανάπτυξη αδρής κίνησης: η επίτευξη κινητικών δεξιοτήτων όπως ρολλάρισμα, κάθισμα, ορθοστάτηση
b) Αδρός συντονισμός: η χρήση των μεγάλων μυϊκών ομάδων για ελεγχόμενες και στοχοκατευθυνόμενες
κινήσεις
c) Λεπτός συντονισμός κινήσεων, χειρισμός, επιδεξιότητα: η ικανότητα του ατόμου να χρησιμοποιεί
μικρές μυϊκές ομάδες για ελεγχόμενες κινήσεις και ιδιαίτερα για τον χειρισμό αντικειμένων
d) Δεξιότητες άκρας χείρας: η επίτευξη και η διατήρηση των λειτουργικών προτύπων σύλληψης της άκρας
χείρας όπως της πλάγιας λαβής, λαβής άγκιστρου, διπολικής και τριποδικής λαβής, κυλινδρικής λαβής,
δακτυλικής λαβής
e) Αντοχή στη δραστηριότητα: η ικανότητα του ατόμου να διατηρεί μια σκόπιμη δραστηριότητα για
αρκετό χρονικό διάστημα
f) Πράξη ή κινητικός σχεδιασμός: η ικανότητα του ατόμου να συλλαμβάνει και να σχεδιάζει μια νεα
κινητική ενέργεια σαν απάντηση στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος
 g) Οπτικοκινητική οργάνωση ή συντονισμός: η ικανότητα του ατόμου να συγχρονίζει ή να συντονίζει την
οπτική πληροφορία με την κίνηση του σώματος κατά τη διάρκεια μιας δραστηριότητας
h) Πλευρίωση (πλευρική επικράτηση ή υπεροχή): η ικανότητα του ατόμου να χρησιμοποιεί μια κατά
προτίμηση πλευρά του σώματος (μονόπλευρη χρήση) για δραστηριότητες που απαιτούν υψηλού
επιπέδου δεξιότητες
i) Χιασμός μέσης γραμμής σώματος: η ικανότητα του ατόμου να κινεί τα άκρα και τους οφθαλμούς δια
μέσου ενός μεσαίου τοξοειδούς επιπέδου του σώματος
j) Αμφίπλευρη οργάνωση: η ικανότητα του ατόμου να χρησιμοποιεί και τις δυο πλευρές του σώματος
συγχρόνως με ένα συντονισμένο τρόπο κατά τη διάρκεια μιας δραστηριότητας
k) Στοματοκινητικός έλεγχος: η ικανότητα του ατόμου να συντονίζει το στοματοφαρυγγικό μυϊκό σύστημα
για τον έλεγχο των κινήσεων κατά τη διάρκεια των λειτουργιών της σίτισης.

3. Νευρομυϊοσκελετικές δεξιότητες
a) Ωρίμανση αντανακλαστικών: η διαδικασία της ανάπτυξης και της οργάνωσης των πρωτογενών
στασικών αντανακλαστικών (η έκλυση ακούσιας αντίδρασης σε απτικό ερέθισμα)
b) Εύρος κίνησης: η ικανότητα του ατόμου να κινεί τα μέλη τους σώματος δια μέσου ενός τόξου
c) Μυϊκός τόνος: η ετοιμότητα του μυϊκού συστήματος για δραστηριοποίηση όταν το άτομο βρίσκεται σε
κατάσταση ηρεμίας
d) Μυϊκή δύναμη: η ικανότητα του ατόμου να επιδεικνύει ένα επίπεδο μυϊκής ισχύος όταν η κίνηση
αντιτάσσεται στη βαρύτητα και το βάρος
e) Δύναμη λαβής (άνω άκρου): το επίπεδο της μυϊκής ισχύος κατά τη πλήρη σύλληψη της άκρας χείρας
f) Δύναμη δακτυλικής λαβής: το επίπεδο της μυϊκής ισχύος των δακτύλων και αντίχειρα
g) Φυσική αντοχή: η ικανότητα του ατόμου να υφίσταται καρδιακή, πνευμονική και μυοσκελετική
προσπάθεια για ένα χρονικό διάστημα
h) Στατικός έλεγχος (ισορροπία): η ικανότητα του ατόμου να διατηρεί, κατά την στάση, ευθύγραμμα την
κεφαλή, τον αυχένα, τον κορμό και τα άκρα όταν το βάρος του σώματος μεταφέρεται, χρησιμοποιώντας
αντιδράσεις προσανατολισμού, προστατευτικής έκτασης και ισορροπιστικές.
i) Στασική ευθυγράμμιση: η διατήρηση της βιοκινητικής ακεραιότητας των μερών του σώματος
j) Σταθεροποίηση (συνσύσπαση): η μυϊκή διέγερση κατά την οποία οι ανταγωνιστικές μυϊκές ομάδες
δρουν ταυτόχρονα, για να συγκρατήσουν το σώμα σε μια συγκεκριμένη στάση.

Β. Γνωστικές δεξιότητες
1. Επίπεδο διέγερσης: η ικανότητα του ατόμου να αντιδρά με συνέπεια και σταθερότητα σε αισθητηριακά
ερεθίσματα
2. Προσανατολισμός: η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει πρόσωπα, τοποθεσίες, χρονικές περιόδους και
καταστάσεις
3. Αναγνώριση: η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει οικεία πρόσωπα, αντικείμενα και άλλα υλικά
4. Εστίαση της προσοχής(-διάσπαση): η ικανότητα του ατόμου να εστιάζει την προσοχή του σε ένα
αντικείμενο ή σε ένα σημείο του περιβάλλοντος
 5. Διάρκεια προσοχής: η ικανότητα του ατόμου να προσηλώνει το ενδιαφέρον του για κάποιο χρονικό
διάστημα σε μια δραστηριότητα
6. Έναρξη μιας δραστηριότητας: η ικανότητα του ατόμου να αρχίζει μια κινητική ή νοητική δραστηριότητα
7. Λήξη μιας δραστηριότητας: η ικανότητα του ατόμου να διακόπτει μια δραστηριότητα στον κατάλληλο χρόνο
8. Μνήμη: η ανάκλαση πληροφοριών
a) Βραχείας διάρκειας μνήμη (βραχύχρονη): η συνειδητή νοητική ικανότητα του ατόμου να ανακαλεί
πληροφορίες από σύντομες χρονικές περιόδους
b) Μακρόχρονη μνήμη: η ικανότητα της ανάκλασης πληροφοριών από μακρινές χρονικές περιόδους
9. Έλεγχος της πραγματικότητας: η ικανότητα εκτίμησης και κατανόησης της πραγματικής διάστασης των
πραγμάτων
10. Συσχέτιση: η ικανότητα καθορισμού των σχέσεων (ομοιότητες- διαφορές), ανάμεσα σε αντικείμενα αι
έννοιες
11. Κατηγοριοποίηση: η ικανότητα κατάταξης, ταξινόμησης και ομαδοποίησης των αντικειμένων και των
εννοιών με βάση τις ιδιότητες
12. Έννοια της διάταξης ή του σχηματισμού: η ικανότητα του ατόμου να οργανώνει ποικίλες πληροφορίες για
να σχηματίσει ή να διαμορφώσει σκέψεις και ιδέες
13. Διαδοχικότητα: η ικανότητα του ατόμου να οργανώνει πληροφορίες και αντικείμενα, σύμφωνα με ειδικούς
κανόνες και με ένα λογικά εξελισσόμενο τρόπο
14. Επίλυση προβλήματος: η ικανότητα της αναγνώρισης ενός προβλήματος, ο ορισμός του, ο καθορισμός
εναλλακτικών σχεδίων η επιλογή του συγκεκριμένου τρόπου επίλυσης του, η οργάνωση των σταδίων
επίλυσης, η εφαρμογή του τρόπου επίλυσης και η εκτίμηση των αποτελεσμάτων
15. Εκτίμηση της ασφάλειας: η ικανότητα του ατόμου να κρίνει ορθά τους κινδύνους μιας οποιαδήποτε
κατάστασης
16. Οργάνωση της μάθησης: η ικανότητα του ατόμου να ενσωματώνει έννοιες και συμπεριφορές, τις οποίες
απέκτησε προηγουμένως
17. Σύνθεση της μάθησης: η ικανότητα αναδόμησης των εννοιών και των συμπεριφορών που αποκτήθηκαν σε
νέα πρότυπα
18. Γενίκευση της μάθησης: η ικανότητα κατάλληλης εφαρμογής των πληροφοριών των κανόνων και των
στρατηγικών που έχουν από πριν αποκτηθεί σε άλλες παρόμοιες όμως καταστάσεις
19. Διαχείριση του χρόνου: η ικανότητα του ατόμου να σχεδιάσει και να συμμετέχει στην εξισορρόπηση των
δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής των παραγωγικών δραστηριοτήτων και του ελεύθερου χρόνου για την
προαγωγή της ευεξίας και ευχαρίστησης

Γ. Ψυχοκοινωνικές δεξιότητες
1. Ψυχολογικές δεξιότητες
a) Αξίες
b) Ενδιαφέροντα
c) Αυτοαντίληψη: η ανάπτυξη της αξίας του εαυτού (αυτοεκτίμηση, εικόνα εαυτού, ταυτότητα)
 d) Αυτοέλεγχος
e) Διάθεση: η ικανότητα έκφρασης των συναισθημάτων και των σκέψεων σαν τρόπος νοητικής
λειτουργίας

2. Κοινωνικές δεξιότητες
a) Ανάληψη κοινωνικών ρόλων: όπως του μαθητή, φίλου
b) Κοινωνική συμπεριφορά
c) Δεξιότητες αλληλεπίδρασης-λεκτικής και μη λεκτικής:
 Δεξιότητες δυαδικής αλληλεπίδρασης
 Δεξιότητες αλληλεπίδρασης σε μικρή ή μεγάλη ομάδα
d) Πρωτοβουλία
e) Αυτοέκφραση

3. Δεξιότητες αυτοδιάθεσης
a) Δεξιότητες προσαρμογής/διευθέτησης άγχους
b) Δεξιότητες αυτοκυριαρχίας και αυτοελέγχου