ELEKTROTEHNIČKI FAKULTET UNIVERZITET U SARAJEVU

TEHNOLOGIJA VISOKONAPONSKE IZOLACIJE

Tutorijal 1

Zadatak 1. Odrediti otpornost između krajeva vodiča

pravouglog poprečnog presjeka, provodnosti γ, dužine d
savijenog u obliku četvrtine kružnog prstena kao na slici.
Unutarnji poluprečnik je r1, a vanjski r2.
Rješenje: S obzirom na geometriju, pogodno je za rješavanje
primjeniti cilindrični koordinatni sistem. Raspodjela
potencijala stacionarnog strujnog polja opisana je
Laplaceovom parcijalnom diferencijalnom jednačinom, koja
u cilindričnom kordinatnom sistemu ima slijedeći oblik:

1     1  2  2
  r    0
r r  r  r 2  2 z 2

Zbog simetrije razmatranog problema, promjena potencijala je samo u tangencijalnom a
smjeru, pa prethodna jednačina poprima slijedeći oblik:

1  2
  0
r 2  2
Dvostrukom uzastopnm integracijom prethodne jednačine, dobije se opšte rješenje za
potencija u obliku:

  C1    C2

gdje su C1 i C2 konstante integracije koje se određuju iz zadatih vrijednosti potencijala na

način:

za   0   1 C2  1

 21
za     0  0  C1    C2  C1  
2 
Pa rješenje za potencijal ima oblik:

 2 
  1 1  
  

Vektor električnog polja se određuje na osnovu slijedeće relacije:

 1   2 
E     grad  a  1 a
r  r
Ukupna struja je sada:
 
I   J  n  dS
S
ELEKTROTEHNIČKI FAKULTET UNIVERZITET U SARAJEVU

gdje je:
 
n  a ; dS  d  dr

dok se vektor gustoće struje može odrediti iz opšteg oblika Ohmovog zakona:
  2 
J    E    1 a
r
Tada je ukupna struja koja teče krz vodič:

21 r2
dr 21 r 
I d  d ln  2 
 r1 r   r1 

Pa je otpor jednak:

U 1  0 
R  
I 21 r  r 
d ln  2  2d ln  2 
  r1   r1 

Zadatak 2. Na slici su prikazane dvije koncentrične sfere s

radijusima r1 i r2 = 4r1, respektivno. Unutarnja sfera nalazi se na γ φ2
potencijalu φ1 a vanjska sfera na potencijalu φ2 = φ1/2. φ1
Predpostavlja se da je medij između sfera homogen s vodljivošču γ. r1
Odrediti otpor medija između dvije sfere.
r2
Rješenje: S obzirom na geometriju, pogodno je za rješavanje
primjeniti sferni koordinatni sistem. Raspodjela potencijala
stacionarnog strujnog polja opisana je Laplaceovom parcijalnom
diferencijalnom jednačinom, koja u cilindričnom kordinatnom sistemu ima slijedeći oblik:

1   2   1     1  2
   r     sin     0
r 2 r  r  r 2  sin      r 2  sin 2   2

Zbog simetrije, promjena potencijala je samo u radijalnom ar smjeru, pa navedena jednačina
prelazi u jednačinu:

1   2  
  r   0
r2 r  r 

Dvostrukom uzastopnm integracijom dobije se opšte rješenje za potencija:

C1
   C2
r
gdje su C1 i C2 konstante integracije koje se određuju iz zadatih vrijednosti potencijala na
način:
ELEKTROTEHNIČKI FAKULTET UNIVERZITET U SARAJEVU

C1
za r  r1 1    C2
r1

1 C1 C
za r  r2 2    C2   1  C2
2 r2 4r1

odatle slijedi:

2
C1   1r1
3
1
C2 
3
Pa rješenje za potencijal ima oblik:

1  2r 
 1  1 
3 r 

Vektor električnog polja se određuje na osnovu slijedeće relacije:

   2r11 
E     grad r   ar  ar
r 3r 2
Ukupna struja je sada:
 
I   J  n  dS
S

gdje je:
  2r  
J    E    1 21 ar
3r
Tada je ukupna struja koja teče krz vodič:

2r11 8r  
I 2
4r 2  1 1
3r 3

Pa je otpor jednak:

U 1  2 3 3
R   
I 8r11 16  r1   4  r2  
3
ELEKTROTEHNIČKI FAKULTET UNIVERZITET U SARAJEVU
J
+
Zadatak 3. Dva provodna koaksijalna cilindra
duljine l, unutarnjeg radijusa r1, vanjskog radijusa γ
r2 i vodljivosti γ priključeni su na izvor napona kao
što je to prikazano na slici. Odrediti otpornost za
ovakvu konfiguraciju. r1

r 
ln  2  r2
r
Rješenje: R   1  -
2    l

Zadatak 4. Odrediti vektor gustoce struje 𝐽⃗ γ

Jr(r)
između dvije koncentricne sferne elektrode, a
zatim odrediti otpor R. Na slici su prikazane dvije
φ0
koncentrične sfere s radijusima r1 i r2 respektivno.
r1
Unutarnja sfera nalazi se na potencijalu φ0 u r
odnosu na vanjsku sferu. Predpostavlja se da je
medij između sfera homogen s vodljivošču γ.

   r  r  r2
Rješenje: J r r   1 2 20
r2  r1   r

R
r2  r1  r 2
4      r1  r2

Zadatak 5. Kontakt u obliku polucilindra izrađen je od metala

čija je specifična provodnost γ. Unutarnji poluprečnik je r1, a
vanjski r2. Dužina kontakta je d. Odrediti otpornost kontakta.


Rješenje: R  r1
r2
  d  ln r2
r1