Otvoreni blog, liberalnog uma…

ANGUS YOUNG PRETRAŽIVANJE (UKUCAJ ŽELJENI POJAM)

PRETRAŽI

Početna stranica Autor Teme KORUPCIJA Vaš tekst Kritike Pretraga

BLOG STATISTIKE
2.031.092 posjeta

« Nemačka izručuje Safeta Kalića Crnoj Gori Zašto je u Srbiji omražena reč genocid »
POSLJEDNJI KOMENTARI
NAJNOVIJE VIJESTI Uros o Darko Šarić adut naprednjaka?
Kremlj: Đukanović vodi antirusku politiku; Vlada Crne Gore: Izjava Zaharove Ivan Kolumbo o A od Šarića 5 miliona
je nediplomatska
“Sveti” Stefan Nemanja Genocidni Protiv Mila iz njegovih fotelja
Milan Susa o A od Šarića 5 miliona
Uros Susa o Uhapšen Darko Šarić
Na Novom Zelandu zaplenjen kokain vredan 10 miliona američkih dolara
Piše: Miroslav Ćosović Mitropolit Amfilohije: Crnom Gorom vladaju poklonici dukljanske mitologije! Uros Susa o Uhapšeni saradnici Darka Šarića
Hašim Tači: Saradnja Kosova i Crne Gore je preduslov za mir i stabilnost
Uros Susa o Darko Saric kupio i stan Lepe Brene?
u regionu
Đukanović: Crna Gora ekonomska sila na Balkanu Uros Susa o Ko štiti Darka Šarića?
Mandić više nije poslanik Uros Susa o Darko Saric sest puta osuđivan kao
Za 40 ubistava još nema krivaca sitni kriminalac
Srpska grupa Trilateralne komisije razgovarala sa Milom Đukanovićem Doktor o OBNOVLJENI LSCG – SLAVKO P.:”Koliko
DRAMA U CRNOJ GORI Policija sprečila bombaški napad, napadač u koferu krio hiljada Jadogoraca, onih koji sebe smatraju Srbima
bombu velike razorne moći u Crnoj Gori, i pored istine da su agenturna,
Milo živi od 1.580 evra! izmišljena srpska „nacija“ u Crnoj Gori, danas
MILION EVRA ZA INFORMACIJU Vlada Crne Gore daje nagradu za pomoć u džedži, po ovom nevremenu, pred izdajnikom i
rasvetljavnaju ubistva urednika lista “Dan” ubicom Crne Gore, Amfilohijem?”
Zbog postavljanja krsta – 3.000 evra
Uros Susa o Darko Saric sest puta osuđivan kao
Ovo su razlozi ukidanja presude Darku Šariću
sitni kriminalac
Policija proteruje crnogorske mafijaše iz Srbije
“Samoopredeljenje” albanskom zastavom obeležilo granicu sa Crnom Gorom Uros Susa o Darko Saric sest puta osuđivan kao
Đukanović o EU i “ozbiljnim propustima” crnogorskog rečnika sitni kriminalac
Novi svedoci tužilaštva za Šarićevo pranje para? Uros Susa o Darko Saric sest puta osuđivan kao
Crnogorska mafija se obračunavala na ulicama Novog Sada sitni kriminalac
Crna Gora u strahu od bankrota Vasilji o Slavko Perović: “Postavlja se pitanje, koje
Bin Ladenov telohranitelj se sada brčka u Crnoj Gori
još niko nije postavio: ako su Karađorđevići i njihova
Vlada Crne Gore i italijanska A2A postigli dogovor – EPCG gradi drugi blok TE zločinačka klika, bili uvjereni da su Crnogorci so
u Pljevljima
Srpstva, što će im njihovo ubijanje, dakle, ubijanje
BREGZIT TRESE CRNU GORU “Pred nama je težak period” sopstvenog SRPSKOG naroda u Crnoj Gori?!”
Istrebio bogumile i zaradio oreol: Stefan Nemanja, ubica i svetac Putinovi “Noćni vukovi” stižu u Srbiju
Uros Suss o A od Šarića 5 miliona
NEPRIJATNO IZNENAĐENJE ZA KOTORANE: Leglo zmija pronađeno uz crkvu
Svetog Pavla miodrag o Piperski prostak koji bleji o
Stefan Nemanja je bio klasični srednjevjekovni vladar koji ničim nije zaslužio da bude proglašen za svetitelja. U njegovom životu nije bilo svom gospodstvu
ALBANCI I BOŠNJACI NEZADOVOLJNI CRNOGORSKIM REČNIKOM: CANU
ničeg svetog. Cio život je ratovao, ubijao ljude, borio se za vlast i za teritorije. Za svetitelja je proglašen jer je Srpska crkva osnovana kao spremna da ispravi sve sporne reči
privatna crkva Nemanjića i da bi se dinastija učvrstila, on je morao biti proglašen za svetitelja Podgorica: Odluka o NATO pada na referendumu?
Milo uvodi Orden crnogorske nezavisnosti! “U STAVU LOVĆENCKOM !” – VIDEO
ALIJANSA JE SADA JOŠ OPASNIJA: NATO u okviru svojih snaga uvodi
Knjiga Miroslava Ćosovića “Bizarni sveci Srpske crkve” prodaje se u Crnoj Gori, u supermarketima i na kioscima po cijeni od 3.99 €. Osim SAJBER RATOVANJE
onoga što čitate u feljtonu, u knjizi možete pročitati još mnogo toga zanimljivog – o Svetom Savi, o Nikolaju Velimiroviću, o Njegošu, o Luki Marović dao ostavku na sve funkcije u DPS!
Vukmanoviću, o Atanasiju Jevtiću, o Amfilohiju Radoviću, o Filaretu Mićeviću, o istoriji pravoslavne crkve na ovim prostorima… Facebook Crnogorci za struju duguju 134 MILIONA EVRA
Mafija preti i turizmu u Crnoj Gori
stranica knjigehttps://www.facebook.com/bizarni.sveci.srpske.crkve ZEMLJOTRES OD 7 STEPENI RIHTERA PRETI CRNOJ GORI: Poginuće 6.000
ljudi, napraviće štetu od 50 milijardi evra!
Veliki župan Raške Stefan Nemanja, rodonačelnik dinastije Nemanjića, rođen je 1113. ili 1114, a umro je 1199. godine. Navršava se 900 godina od njegovog Evo šta sve naplaćuju u Crnoj Gori na letovanju, a nigde se u svetu

rođenja i logično je bilo da tu godišnjicu Srpska crkva urnebesno slavi, kako ona i zna – sa stotinama predavanja, akademija, litija, priredbi… Međutim, nema
NE NAPLAĆUJE! ZVANIČNI BLOG SLAVKA PEROVIĆA
VKS: Apelacini sud prekršio zakon u slučaju Stanka Subotića
ništa od toga, ovaj jubilej prolazi u tišini, niko u javnosti to i ne pominje, samo iz jednog razloga; Nemanja je kao beba kršten po obredu Rimske crkve, jer u NOVI SIMBOL PODGORICE Crnogorsko Oro krasiće bulevar Svetog Petra
Duklji nije bilo pravoslavnih svještenika. To SPC od njenog neukog stada mora da sakrije, stado u Crnoj Gori ne smije biti uzmemireno činjenicom da nam Kotor pod vodom
MITROPOLIT AMFILOHIJE: Na vlasti u Crnoj Gori oni koji sebe obogotvoruju!
preci nijesu bili pravoslavci. Nemanja je oko 1185. godine osvojio katoličku Duklju/Zetu i pripojio je svojoj državi.
Porodica Filipa Vujanovića prošle godine zaradila 56.500 evra
Članstvo u NATO bez referenduma
Pravoslavlje u Duklji/Zeti počinje sa Nemanjićima, jer je poslije 1054. godine (kada su se odijelile Rimska i Carigradska crkva), Duklja potpala pod jurisdikciju NATO doveo vojsku na granicu sa Srbijom!
Rimske crkve. Italija će preko Crne Gore uvoziti struju s Balkana
Nagrada za informaciju o ubistvu Duška Jovanovića
U Crnoj Gori petina praznih stanova
Kao što sam već pokazao, Nemanja je rođen kao izbjeglica, najvjerovatnije na teritoriji današnje Podgorice. Mislim da će čitaocima u Crnoj Gori biti Četnici-satanisti kontrolišu umove Hrvata nevidljivim talasima
interesantno da predstavim jedno pismo u kojem se pominje Nemanja. Naime, barski nadbiskup Grgur Grizogono oko 1180. g. napisao je pismo Stefanu “Sveto tražio plaćene ubice”
LAZANSKI: Veliki NJegoš se prevrće u grobu SLAVKOVI CITATI NA TVITERU
Nemanji. Eduard Peričić smatra da je baš Grgur Grizogono napisao “Ljetopis popa Dukljanina”. Original pisma se nalazi u arhivu Kaptola u Splitu. Evo pisma:
Kako je norveški putopisac otkrio Crnogorcima skijanje
“Magistru Gvalteriju, glasovitom splitskom kanoniku i Svete Rimske Stolice legatu, Grgur, Dioklićanske i Barske crkve ponizni sluga, zdravlje i Pajović izabran za predsednika Skupštine Crne Gore
iskreni ljubavni savez. “Većina Crnogoraca smatra da ih je NATO anektirao”

S najvećim poštovanjem primili smo pismo vaše dostojnosti koje ste nam uputili i razabravši njegov sadržaj zahvalni smo razmišljali o
bezbrojnim dobročinstvima koje ste u svojoj dobrostivosti učinili vodeći brigu o našoj crkvi… razgovarajući s knezom i drugim splitskim
odličnicima koji su nas uvijek običavali savjetovati svojom ljubavlju i razboritošću. Da je Salonitanska crkva imala primat u čitavoj Dalmaciji –
to mi ne negiramo. I nama uopšte ne bi odgovaralo da se od nje dijelimo, već da od nje očekujemo savjet i ugodnu pomoć. No velika je
razmirica izbila između našega grada i velikoga župana, o čemu sa vama nijesmo mogli razgovarati, zbog velikog meteža i pritisaka koji se REKLI SU..
dešavaju i bole nas. Osamsto perpera koje smo u prošloj godini očekivali da prihodujemo od svojih imanja on (veliki župan Nemanja) traži za „ Ja vidim da ista obavještajna služba radi na
konstituisanju Male Velike Srbije (...). U njoj već čekaju
sebe, a mi ne možemo da položimo traženu sumu, jer su polja opustošena, te je on ponovo zaprijetio gradu, o čemu bi prezviter Maraldus,
visoka mjesta i Nikolića i Đukanovića. “
očevidac svega ovoga, mogao da vam referiše. Tako, mnogim metežima i pritiscima izloženi, svi ljudi stenju i pate (gemunt et dolent). A od
SLAVKO PEROVIĆ, Utemeljivač i politički lider LSCG-a
kneza Mihaila, čija briga za dioklićansku crkvu nije mala, ne može se u ovim okolnostima očekivati pomoć, pa ćemo se, postupajući po volji
previšnje milosti, u korist naše crkve, i do postignuća nekoga rešenja, nadati bez sumnje u vašu nadu i pomoć.” (Radoslav Rotković, Pismo PRIJAVA PREKO E-POŠTE
nadbiskupa Grgura splitskom kanoniku Gvalteriju o nevoljama koje su i kler i kneza Mihaila snašle od Nemanjinih pritisaka, knjiga “Kraljevina Vojislavljevića XI Unesite svoju adresu e-pošte da biste se prijavili na ovaj
– XII vijeka”, Podgorica, 1999). blog i primali obaveštenja o novim člancima preko e-pošte.

Pridruži se 431 drugih sljedbenika

Iz pisma provijava neraspoloženje prema Nemanji, a pohvalno se govori o dukljanskom knezu Mihailu.
Upišite adresu vaše e-pošte

U borbi za prijesto Raške Nemanja je u bitki kod Pantina ubio i svog rođenog brata Tihomira. Povodom toga, Simo Živković u časopisu “Srpsko nasleđe” (broj
Prijavi me!
5, maj 1998), piše: “Čudna je politika naše crkve: Nemanja je svetac, iako je indirektno ubio svog brata Tihomira: porazio ga u jednom boju na
Kosovu (1168).(Tihomir bežao, i onako težak u oklopu, udavio se u Sitnici.)” ANGUS YOUNG NA TWITTERU
The misunderstanding out there is that we are a 'hard
Simo Živković ovo “čudna je politika naše crkve”, napisao je sa blagoslovom dvojice vladika te iste crkve, koji su bili članovi redakcijskog odbora, što sam već rock' band or a 'heavy metal' band. We've only ever been
pokazao. a rock n' roll band.@: 11 months ago
To me, meeting Buddy Guy was like meeting a piece of
history.@: 11 months ago
I just go where the guitar takes me.@: 11 months ago
Prati @Angus__Young

IGOR KOSTELAC BLOG

Krvoločan i svirep, tipičan svetac: Stefan Nemanja Srpanj 2015

P U S Č P S N

Nemanja je bio vrlo krvoločan i svirep, za to imamo potvrdu, surovo je progonio jednu vjersku zajednicu, koju su i pravoslavna i rimokatolička crkva gledale kao 1 2 3 4 5
jeretičku. Radi se o bogumilima. Evo jednog objašnjenja ko su bili bogumili: “BOGOMILI, pristalice verskog pokreta koji je verovatno nastao u X v. (kad 6 7 8 9 10 11 12
se pominje pop Jeremija Bogomil u Bugarskoj) pod neposrednim uticajem ma nihejskih (dualističkih) učenja na Bliskom istoku. Socijalna 13 14 15 16 17 18 19
osnova pokreta je nejednaka. Prezviter Kozma ih je u X v. optuživao kako ‘uče svoje da se ne pokoravaju vlastima svojim, kore boljare, smatraju 20 21 22 23 24 25 26
mrskim bogu onoga koji rabota za cara i svakome rabu govore da ne radi za svoga gospodara’. U Bosni je kasnije bogomilstvo odgovaralo 27 28 29 30 31
plemstvu koje se borilo protiv Ugara kao osvajača i nosilaca katoličanstva. Ni bogomilsko učenje nije jedinstveno. Osnova mu je dualistička, u
« lip. kol. »
početku jako naglašena (pored boga dobra koji je stvorio duhovni svet, postoji i bog zla, koji je stvorio materijalni svet), da se kasnije svede na
uopštenije učenje u borbi dobra i zla i čovekovom otpadništvu od svog prabića. Bogomili su odbacivali crkvenu hijerarhiju i posede, zatim SPAM BLOKIRAN
crkvu, krst, ikone i sve molitve osim ‘Oče naš’ a delili su se na askete (‘savršene’) i obične vernike (‘slušaoce’ ili ‘verne’), mada se i ovde javljaju
36.429 spam
odstupanja, sve do pojave djeda, crkvenog starešine u Bosni. Bogomilstvo se raširilo u Bugarskoj, Makedoniji, Raškoj (babuni), Bosni (crkva blokirao Akismet
bosanska, dobri bošnjani, krstjani, patareni), a prodrlo je i na zapad (katari u Italiji, albižani u Francuskoj).” (Nova enciklopedija u boji Vuk Karadžić
– Larousse, I, A – K, Beograd, 1977, str. 222)

A učitelju i načelniku njihovom odreza jezik u grlu njegovom, koje ne ispoveda Hrista, sina Božjeg. I knjige njegove nečastive spali i ovoga
izagna, zapretivši da se nikako ne ispoveda ni pominje trikleto ime. I sasvim iskoreni tu prokletu veru, da se ona ne pominje nikako u državi
njegovoj

U Beogradu je 1935. objavljeno drugo izdanje udžbenika “Istorija opšte hrišćanske i srpske pravoslavne crkve (za više razrede srednjih škola)”, autori su bili
protoprezviter Živ. M. Marinković i Jevrem Igumanović a izdavač Izdanje knjižare Vlad. N. Rajković i komp. U knjizi, na stranama 56 i 57 postoji poglavlje
“Bogomili”. Evo ga:
“Poreklo bogomilske jeresi. Ova jeres vodi svoje poreklo od starog persijskog manihejstva koje se u VII veku pojavilo u Jermeniji i pod imenom
novo manihejstvo ili pavlovstvo, po apostolu Pavlu, čije su poslanice najviše čitali. Ova se jeres tako naglo širila po Jermenskoj, da su protiv
njenih pristalica vizantinski carevi preduzimali krvava gonjenja, dok ih, najzad, nisu preselili u Plovdiv, u današnjoj Trakiji. Odavde su se brzo
raširili po celom Balkanskom Poluostrvu pod imenom bogomili. Kod nas su, u Nemanjinoj Srbiji, bili poznatiji pod pogrdnim imenom babuni. U
Bosni su poznati pod imenom kršćani. Iz Bosne su se širili sve dalje na zapad i dospeli čak do Francuske. Tamo su ih nazivali katarima, a u
Italiji patarenima.

Organizacija i učenje bogomila. Iako su bogomili učili o međusobnoj jednakosti, kao i da svaki od njih može biti propovednik ili učitelj, ipak su
imali svoju organizaciju. Na čelu te organizacije bio je djed, a do njega dvanaest strojnika. Među strojnicima najugledniji zvao se gost, a drugi
po redu starac. Svi pak oni, koji su svoje verske obaveze savesno i tačno ispunjavali, nazivali su se starešine. U osnovi njihovog verskog učenja
bio je manihejski, upravo gnostički dualizam, tj. verovanje u jednoga dobroga Boga i zlog duha – đavola. Posljednji je, a ne Bog, tvorac
vidljivog, materijalnog sveta, pa i čoveka. Zato čovek, kome je Bog dao dušu, ali koja se nalazi zarobljena u telu, treba da je oslobodi tog
satanskog okova. A to može postići samo ugušivanjem svojih želja askezom. Otuda su veoma strogo postili. Preporučivali su i uzdržavanje od
braka. Bogosluženja nisu imali, otuda im ni hramovi nisu bili potrebni. Na duge molitvene skupove okupljali su se po privatnim kućama, i to
noću. Odbacivali su vaskrsenje (jer je telo đavolsko), svete tajne, obrede, krst, ikone. Naročito su bili protivnici ubijanja, makar i u ratu. Jer,
učili su, ubijajući ljude, mi ih lišavamo svake mogućnosti da strogom askezom dušu svoju oslobode satanskog okova (tela). Zato su bili i protiv
vojske.

Ovakvim svojim unakaženim i razornim učenjem bogomili su bili veoma opasni po crkveni, društveni i državni poredak. I nije čudo što su u
svima državama gonjeni i od crkve i od državne vlasti. Kod nas, u Srbiji, uništeni su za vreme Stevana Nemanje. Oni što ne htedoše da se
odreknu ove jeresi, pobegnu u Bosnu Kulinu Banu. Tu su našli plodno zemljište za svoju jeres, jer je i sam Kulin bio bogomil.”

Danas je uobičajeno da se nazivaju bogumili, a ne bogomili.

Tata je neke spalio, nekima jezik odrezao, nekima imanja oduzeo: Stefan Prvovenčani, ljubljeni sin

Sad da pogledamo prvoklasni izvor kako se Nemanja obračunao sa bogumilima u Raškoj/Srbiji. On ih je istrijebio, današnjim rječnikom rečeno – izvršio je
genocid nad njima. To nam predstavlja niko drugi do njegov sin Stefan Prvovenčani: “Kao nekada prorok Ilija, koji je ustao na bestidne jereje, i on obliči
njihovo bezboštvo; jedne spali, a druge različitim kaznama kazni, treće liši zemlje od države svoje a domove njihove i sva njihova imanja
sakupivši, razdade ih leproznim i ubogim. A učitelju i načelniku njihovom odreza jezik u grlu njegovom, koje ne ispoveda Hrista, sina Božjeg. I
knjige njegove nečastive spali i ovoga izagna, zapretivši da se nikako ne ispoveda ni pominje trikleto ime. I sasvim iskoreni tu prokletuveru, da
se ona ne pominje nikako u državi njegovoj, već da se slavi jedinosušna i nerazdeljiva i životvoreća Trojica: Otac i Sin i Sveti Duh, svagda i
sada i u veke vekova, amin.” (Stefan Prvovenčani, Sabrana dela, Srpska književna zadruga, Beograd, 1999, strana 37).

Srpska crkva, danas zvana Svetosavska crkva, kako je nazivaju sami njeni najviši velikodostojnici, imala je predistoriju tako što je prvi svetac ove crkve –
Nemanja, u monaštvu nazvani Simeon, bukvalno istrijebio u svojoj državi pripadnike jedne vjerske zajednice, to je bio prototip onoga što danas zovemo –
genocid.

I Rimska crkva je nad bogumilima – katarima, izvršila ono što danas zovemo genocid. U srednjevjekovnoj Francuskoj bogumili su zvani katarima. Katari
(starogrčki: καθαροί – čist, povezano sa katarzom, što znači pročišćenje) ili Albižani (po gradu Albi u Langdoku, današnja Francuska) bili su pripadnici
hrišćanskog pokreta koji se širio Evropom od 11. do 14. vijeka. Smatra se da je katarsko učenje nastalo pod uticajem bogumilskog učenja sa Balkana.
Rimska crkva ih je zbog njihovih ubjeđenja proglasila za jeretike i surovo progonila, krajem 12. i početkom 13. vijeka. Papa Inoćentije III je pozvao na krstaški
rat protiv katara. Krstaški rat je poslije više godina završen tako što su ubijene desetine pa čak i stotine hiljada katara. Papu Inoćentija III, koji je pokrenuo
genocid nad katarima, niko nije proglasio za svetitelja, niti to ikome pada na pamet.

Milorad Tomanić piše o Nemanji: “Posle lekcije koju je dobio od cara Manojla, Stefan Nemanja se primirio i do kraja carevog života nije preduzeo
ništa što bi ovog moćnika moglo da naljuti. Međutim, Nemanja je slabije od sebe imao na drugoj strani – u svojoj zemlji. Osim što je braću
doveo u red, nateravši ih dapriznaju njegovu vrhovnu vlast, odlučio je i da Rašku učini verski jednoobraznom zemljom, tj. isključivo
pravoslavnom. Glavni problem na tom putu bili su mu bogumili. Zato je Stefan Nemanja krenuo u veliko istrebljenje (danas bi to nazvali
genocid) svih onih bogumila koji nisu želeli da prihvate pravoslavlje i da se pokrste. Jedni su uspeli da izbegnu u Bosnu kod Kulina-bana. drugi
su se pokrstili, a oni najprivrženiji svojoj veri masovno su ubijani, pa su čak i živi spaljivani u ime Hristove crkve i pravoslavlja. Na velikim
lomačama spaljivane su i bogumilske knjige (prizori koji će se ponoviti i u vreme Trećeg rajha), tako da istrebljenje (genocid) nije bilo samo
fizičko nego i duhovno.” (Milorad Tomanić, Srpska crkva u ratu i ratovi u njoj, Beograd, 2001).

Spaljivanje jeretika na lomači: Sloboda veroispovesti u plamenu

Tomanić priča da je Nemanja radio isto što i ustaše, ali nekih 750 godina prije ustaša. Komentariše Nemanjih genocid nad bogumilima: “Ne podseća li ovo
na priču iz NDH. ‘Jedna trećina mora se pokatoličiti, jedna trećina mora napustiti zemlju. jedna trećina mora umreti’!” (ista knjiga).

Stefan Nemanja je bio klasični srednjevjekovni vladar koji ničim nije zaslužio da bude proglašen za svetitelja. U njegovom životu nije bilo ničeg svetog. Cio život
je ratovao, ubijao ljude, borio se za vlast i za teritorije. Za svetitelja je proglašen jer je Srpska crkva osnovana kao privatna crkva Nemanjića i da bi se dinastija
učvrstila, on je morao biti proglašen za svetitelja.

Protojerej stavrofor prof. dr Radomir Popović, redovni profesor Bogoslovskog fakulteta u Beogradu održao je 2008. u Beogradu predavanje na temu “Sveti
Simeon Mirotočivi i pravoslavlje u srpskim zemljama”. U želji da uzdigne Nemanju trućao je neke besmislice, kako je Stefan Nemanja ravan Isusovim
apostolima: “Naravno,životopisci vide prepodobnog kao ravnoapostolnog, kao onoga koji je primio angelski obraz. Kako je to prepodobni
Simeon – ravnoapostolni? Upravo po tome što je učvršćivao pravoslavnu veru u Raškoj državi toga doba, pre svega građenjem zadužbina koje
smo nabrojali, i mnogim drugim koje nisu možda evidentirane u žitijima koje imamo, a kojih je svakako bilo.” (www.svetigora.com/node/3588).
 Ako su masovna ubistva čudo, onda sam ja svetac: Stefan Nemanja

Ovaj argument kako je Nemanja krajem 12. vijeka učvršćivao pravoslavlje u Raškoj, jednako je jak kao kad bi neko dao pohvale sv. Franju Asiškom kako je
učvršćivao rimokatoličku vjeru u Italiji. Ko je to Rašku htio da otrgne od pravoslavlja krajem 12. vijeka? Uistinu, Stefan Prvovenčani – sin Nemanjin, od rimskog
je pape dobio kraljevsku krunu 1217. godine. Ili je Popović pod ovim “učvršćivao pravoslavnu veru” mislio na genocid koji je Nemanja izvršio nad bogumilima?

Nemanja je proglašen za svetitelja svega godinu dana poslije smrti, nije bilo nikakvog provjeravanja njegovog života, nikakva čuda se nijesu desila u tih godinu
dana, jednostavno, pao je dogovor unutar vladarske porodice da se svi vladari Nemanjića počnu proglašavati za svece, kako bi se tako učvrstio njihov kult
među plemstvom, srbljima i drugim pravoslavcima njihove države.

Željko Fajrić u knjizi “Sveta loza Stefana Nemanje” (www.rastko.rs), kaže u vezi toga: “Izgleda da je širenje Nemanjinog kulta ipak bilo više namera
Savina i Stefanova nego što je to bilo stvarno spontano. Kao mudri državnici znali su da ovakav kult može da učvrsti dinastiju Nemanjića i da
zahvaljujući tome doprinese unutrašnjoj stabilnosti u državi.”

Željko Fajfrić je pravnik – advokat, ali na vrlo pitak i razumljiv način piše istorijske knjige. Drži se izvora i izvan onoga što izvori kazuju ne postavlja teorije i ne
daje fantastične zaključke, što inače rade mnogi profesionalni srpski istoričari. Nekoliko njegovih knjiga se nalazi na srpskom nacionalističkom naučnom
portalu www.rastko.

Dodaj članak na:

 Facebook  Twitter

Srodno

Oštre reakcije CPC zbog litije u Podgorici
KAD KRIMOSI ZIDAJU CRKVE Slavko Perović: "Postavlja se pitanje, koje
još niko nije postavio: ako su
Karađorđevići i njihova zločinačka klika, bili
uvjereni da su Crnogorci so Srpstva, što
će im njihovo ubijanje, dakle, ubijanje
sopstvenog SRPSKOG naroda u Crnoj
Gori?!"

This entry was posted on 3. srpnja 2015., 23:36 and is filed under Nekategorizirano. You can follow any responses to this entry through RSS 2.0. You can skip to the end and leave a response.
Pinging is currently not allowed.

COMMENTS (0)

Komentiraj

VAŠ KOMENTAR:

Unesite komentar

Zatvori i prihvati Privatnost i Kolačići: Ova web-stranica koristi kolačiće. Nastavkom korištenja ove web-stranice prihvaćate korištenje kolačića.
Kako bi saznali više, uključujući kako kontrolirati kolačiće, pročitajte ovdje: Politika kolačića
 AUTONÓMIA NDNV VOICE MEDIJA CENTAR VOJVODINE

    FRIDAY, 07. AUG, 2020.

Pretražite sajt 

NDNV objavio Vodič za NDNV: Neophodna podrška

izveštavanje i Preporuke za građana novinarima u regionu,
bezbednost novinara o ne pratite one koji šire lažne
koronavirusu vesti

HOME AUTONOMIJA ▼ VOJVODINA ▼ JUGOSLAVIJA PLANETA INTERVJU VESTI IZDVAJAMO ARHIVA ▼ #DONIRAJ

AUTONOMIJA

ALEKSEJ KIŠJUHAS: SPC mobiliše građane

političkim, a ne verskim pitanjima
SPC je politička i ideološka organizacija

KARIKATURA NEDELJE

17. jan 2020

Srpska pravoslavna crkva je, povodom usvajanja crnogorskog Zakona o slobodi veroispovesti, STUPS: Razbibriga
mobilisala ljude za jedno političko i ideološko, a ne versko pitanje i zato je bila uspešna,
NAJPOPULARNIJE
ocenio je za Autonomiju sociolog Aleksej Kišjuhas. Komentarišući to što je crkva u XXI veku
DINKO GRUHONJIĆ: Srebrenica je mera
uspela da na demonstracijama organizovanim iz ličnog interesa okupi veći broj ljudi nego što demokratije u Srbiji
ih se okupi zbog krucijalnih životnih problema, dok istovremeno svega sedam odsto ide (+4 RATING, 4 VOTES)

makar jednom nedeljno na bogosluženja u hramovima SPC, Kišjuhas ističe da se odgovor

PAVLE RADIĆ: Agonija bolesnog druš tva
krije u činjenici da Srpska pravoslavna crkva nije samo verska, već i politička i (+3 RATING, 3 VOTES)
ideološka organizacija.
DRAGAN BURSAĆ: Osnivač koncentracionog
– Mislim na one vladajuće krugove u crkvi koji prihvataju i šire ideologiju tzv. svetosavskog
logora u Skupš tini Srbije
nacionalizma. I koja, uzgred, uopšte ne vodi poreklo od Rastka Nemanjića, već od Nikolaja (+3 RATING, 3 VOTES)
Velimirovića i 1930-ih godina, a razmahala se nakon 1990-ih. U pitanju je militantno
antizapadna, antidemokratska i antirepublikanska ideologija koja otvoreno DRAGAN BURSAĆ: Dua Lipa i Velika Srbija
(+2 RATING, 6 VOTES)
zagovara koncept Velike Srbije.
Jedan od protesta organizovan je i u Zrenjaninu, gradu u kojem bezmalo dve PAVLE RADIĆ: Vučićeve hidrocentrale u
suhim dolovima
decenije nema vode za piće. Pa ipak, taj problem nije mobilisao građane ni (+2 RATING, 2 VOTES)
približno kao u ovom slučaju, a isto se desilo i sa protestima protiv stavljanja
reka u cevi radi izgradnje malih hidroelektrana? ?
Privacy Badger has replaced
– A ko da organizuje građane? Svaka čast Tviteru ili hrabrim pojedincima sa viškom this SoundCloud widget
entuzijazma, ali svaki protest je ozbiljan posao. Spontane ili „grassroots“ grupe građana
retko su uspešne i po pravilu malobrojne. Samo one strukture koje imaju nekakvu logistiku, Allow once
čvrstu organizaciju, reklamu ili kanale društvene vidljivosti, pa i društvenu moć, mogu da
pozovu ili pak izvedu ljude na ulicu. A to su politički pokreti i partije, država, crkva i slični Always allow on this
site
akteri. Glavno pitanje tada je zašto ovim organizacijama teme poput pijaće vode ili
reka u cevima nisu dovoljno atraktivne, a očigledno nisu.
Šta nam to govori o svesti građana? POSLEDNJE: NDNV
– Ne smemo zaboraviti na činjenicu da su ljudi i simboličke životinje. Njih na akciju Novinarke protiv nasilja: U izveš tajima o
nasilju nad ženama mediji otkrivaju
pokreću i simbolička pitanja; i onozemaljske, a ne samo ovozemaljske stvari. Uostalom, oko identitet žrtava
milion ljudi okupilo se na sahrani Kasema Sulejmanija u Teheranu, gde je u stampedu život
izgubilo preko 50 ljudi! A nije verovatno da Iranci nemaju i drugih životnih razloga da izađu Australija će prva u svetu naterati
na ulicu (ili da ne izgube život, taj jedan jedini koji imaju). Šta su radili demonstranti po Facebook i Google da plate za vesti

Srbiji, a povodom crnogorskog Zakona o slobodi veroispovesti? Nosili verske i nacionalne

IREX pokrenuo kampanju Nezavisni mediji
simbole, i pokušali da unište nacionalni simbol Crne Gore – njihovu državnu zastavu. Ivan zavise od tebe!
Čolović ovo je davno nazvao „Politikom simbola“.
P O S L E D N J E : P EŠČA N I K
Ukoreni mladojakobinac
Švedski standard
Noga sama dodaje gas*
Aleksej Kišjuhas napominje kako je Srbija po pitanju religije uspostavila „švedski
standard“. Finansirana mržn j a
Podseća da istraživanja ukazuju da je u Evropi u XXI veku aktivan trend
smanjivanja religioznosti i poseta crkvama.
– Samo oko 6-7 odsto građana Norveške i Švedske jednom nedeljno odlazi u crkvu, a
slično je i sa Ujedinjenim Kraljevstvom (8%), Nemačkom (10%) i Francuskom (12%).
Brojevi su nešto veći u katoličkoj Italiji (23%) i Španiji (15%), ali i ovo je i dalje samo
svaki četvrti stanovnik, te mahom stariji svet. Ima neke istorijske ironije u tome da su
nekada Evropljani bili ti koji su išli po drugim kontinentima da ognjem i mačem
pokrštavaju „nevernike“ i „bezbožnike“ unaokolo, a danas je Evropa ta koja je
„bezbožni“ kontinent. I sad, znate li koliko građana Srbije odlazi u crkvu najmanje
jednom nedeljno? Sedam procenata. Biće da smo bar po nečemu dostigli „švedski
standard“.

PRETRAGA ARHIVE
Dakle, građani reaguju isključivo emotivno umesto racionalno?
PRETRAGA PO DATUMU
– Moramo razumeti da ljude pokreću i mitovi i simboli, a ne samo promaje u novčaniku ili Select Month
frižideru. Ali zato nije svejedno koji su to tačno simboli. Demokratija, ljudska prava, sloboda
PRETRAGA PO KATEGORIJAMA
govora i izražavanja – ili zaštita naroda i odbrana svetinja? Dakle, nije to pitanje emocija
(Pod) razno (1.842)
nasuprot razumu. Ljude oduvek i posve racionalno mobilišete i tako što ćete im reći da je
njihovo pleme ugroženo. Jer, pripadnici plemena su – ko? Vaši srodnici, vaša „braća i GOOGLE PRETRAGA
sestre“. Etnonacionalizam vešto zloupotrebljava ovaj urođeni tribalizam ljudske prirode, i Upišite termin i pritisnite enter
transformiše modernu naciju u jednu pseudosrodničku ili plemensku zajednicu. Nažalost,
tada je jedino „razumno“ rešenje ustati u odbranu te zajednice, etnosa, vere i nacije, famozne
nejači i svetinja.
Ono što je tu meni jedino fascinantno jeste – kako se do sada nismo opametili? Prozreli ili
raskrinkali tu obmanu etnonacionalizma, bar na osnovu nedavnog istorijskog iskustva. Gde
god da smo iz Beograda „branili“ Srbe, tu Srba više nema ili su veoma propatili.
Krvavi raspad Jugoslavije započeo je zloupotrebom građana po masovnim mitinzima („Jogurt
revolucija“) ili blokadama saobraćajnica („Balvan revolucija“). Izgleda da kreatori takvih
akcija i nisu naročito originalni, pošto ponovo vidimo balvane, ovaj put po Crnoj Gori. Naime,
od kraja 1980-ih do danas, gotovo sve vlasti u Srbiji su svoj legitimitet zasnivale na navodno
„spontano“ okupljenom „narodu“, a ne na osnovu demokratskog političkog procesa,
vladavine prava, pa i kvaliteta života. Zato se i danas slično dovoze građani na političke
mitinge vlasti („Budućnost Srbije“), ali i umobolno prebrojavaju građani na protestima protiv
vlasti („1 od 5 miliona“). Nema ideje, nema argumenta, nema politike, samo – „događanja
naroda“, i tako već 32 godine.
Čak su i opozicioni političari po pitanju zakona u CG reagovali agilnije nego, na
primer, u slučaju pomenutih MHE? Koji je njihov interes da se mešaju u
unutrašnja pitanja druge države?
– Ne radi se toliko o interesu, iako u celoj gužvi ima određenog političkog takmičenja u
nacionalizmu sa preponama pred domaćom publikom. Koja je takvom nacionalizmu
neobično sklona. Sve je to izraz jedne iste društveno dominantne i kulturno hegemone
matrice, a prema kojoj se Crnoj Gori kontinuirano negira pravo na državnost,
samostalnost ili identitet. Nezavisna Crna Gora i uopšte mogućnost da neko bude, o
jeresi, Crnogorac ili Crnogorka, smatraju se nečim što je prolazno, jedna slučajnost, izuzetak
ili aberacija. Crkva je samo zgodan izgovor, iako i ona tu očigledno ima svoje privredne, vrlo
profane ili sitnosopstveničke interese.
Je li moguće da i dalje sve treba posmatrati kroz nacionalističku prizmu ili se tu
kriju i drugi porivi i razlozi?
– Pa, osim etnonacionalizma, ne mogu a da sve ovo ne interpretiram i kao refleksiju
vrišteće klerikalizacije našeg društva. Od učestalih konsultovanja sa patrijarhom u
ustavno sekularnoj državi, preko veronauke u školama, sve do badnjaka po automobilskim
branicima i ikonostasa po instrument tablama.
Dalibor Stupar (Autonomija)
Foto: Medija centar Beograd
Podelite ovu stranicu!

 Facebook 0  Twitter Google



Ne sviđa mi se Sviđa mi se (+ 6 RATING, 1 0 VOTES)

POGLEDAJTE JOŠ :

(REAGUJ!) Turističke barijere – DRAGAN BURSAĆ: Osnivač VOICE: Transgeneracijska

osobe sa invaliditetom na koncentracionog logora u trauma silovanih žena i dece
odmoru Skupštini Srbije rođene nakon silovanja

IMPRESUM O PORTALU USLOVI KORIŠĆENJA OBJAVI VEST! MAPA SAJTA RSS

    

Log in | Designed OME and Embfire

 AUTONÓMIA NDNV VOICE MEDIJA CENTAR VOJVODINE

    THURSDAY, 06. AUG, 2020.

Pretražite sajt 

NDNV objavio Vodič za NDNV: Neophodna podrška

izveštavanje i Preporuke za građana novinarima u regionu,
bezbednost novinara o ne pratite one koji šire lažne
koronavirusu vesti

HOME AUTONOMIJA ▼ VOJVODINA ▼ JUGOSLAVIJA PLANETA INTERVJU VESTI IZDVAJAMO ARHIVA ▼ #DONIRAJ

AUTONOMIJA

CPC: Neki sveci SPC bili zločinci

„U pitanju su lokalni sveci, od kojih neki imaju krvave ruke do lakata“

KARIKATURA NEDELJE

13. jan 2014

Na kritike beogradskih medija da u kalendaru Crnogorske pravoslavne crkve mesta nisu našli
„srpski sveci“, među kojima i Sveti Sava, odgovorio je potpredsednik saveta CPC Stevo STUPS: Razbibriga
Vučinić rečima da su u pitanju „lokalni sveci, od kojih su neki i krvavi do lakata“.
NAJPOPULARNIJE
Vučinić je za Portal RTCG rekao da su u kalendar Crnogorske pravoslavne crkve upisani svi DINKO GRUHONJIĆ: Srebrenica je mera
demokratije u Srbiji
svetitelji koje slavi pravoslavna vaseljena. (+4 RATING, 4 VOTES)

“U kalendaru CPC su Jovan Krstitelj, sveti car Konstantin i carica Jelena, sveti Đorđije, sveti
PAVLE RADIĆ: Agonija bolesnog druš tva
Ćirilo i Metodije, sveti Petar i Pavle, sveta Petka, pa praznici – Uskrs, Božić, Trojičindan,
(+3 RATING, 3 VOTES)
Gospođindan, Aranđelovdan, Bogojavljenje, Sretenje gospodnje i tako redom. Naravo, upisani
su i crnogorski svetitelji – sv. Vladimir, sv. Stefan piperski, sv.Vasilije ostroški, sv. Petar DRAGAN BURSAĆ: Dua Lipa i Velika Srbija
cetinjski i prepodobni Ivan Crnojević, koji za naš narod, crkvu i državu imaju naročiti značaj, (+2 RATING, 6 VOTES)

i redovno slavimo uspomenu na njih. Što se tiče drugih pomesnih crkava, one takođe imaju
Da, Miloš Obilić i devet Jugovića su mitske a
svoje lokalne svetitelje u čije redove pribrajaju ljude svetoga života koji su svedočili Hrista u ne istorijske ličnosti
miru, ili su postradali za veru“, naveo je Vučinić. (+2 RATING, 2 VOTES)

Srpska pravoslavna crkva se, prema Vučiniću, ravna prema političko-imperijalnom modelu Čanak: Srbija jednopartijska država, u zemlji
koji nije utemeljen u jevanđelju i nije u duhu učenja svetih otaca crkve. najviš e ruskih plaćenika
(+2 RATING, 2 VOTES)
On je naveo da Svetog Savu srpska crkva ubraja u svetitelja osobitih zasluga za nju i njen
narod, ali da on nema takav značaj za druge narode i crkve, pa ni za Crnogorce. ?
Privacy Badger has replaced
“Klerikalno-bogoslovski nauk o Svetom Savi, koji sakralizuje srpsku naciju, osmišljen je i this SoundCloud widget
odogmaćen početkom prošloga veka u Beogradskoj patrijaršiji. Nije zasnovan na istini nego
na umišljenim pretpostavkama koje se tumače kao istina. Taj odnos Beogradske patrijaršije Allow once
prema ovom svetitelju ne obavezuje nijednu pomesnu crkvu ni na šta, pa ni našu. Zato i nije
upisan u naš kalendar“, rekao je Vučinić. Always allow on this
site
Inače, u Beogradskoj patrijaršiji i po tom pitanju postupaju mimo pravoslavnih kanona,
smatra Vučinić. Redu svetitelja pribrali su, kaže on, izvesne popove krvavih ruku do lakata,
rodom iz Pljevalja, koje je sustigla pravda za ratne grehove 1945. i koji se ne mogu ubrojati u
POSLEDNJE: NDNV
ljude, a kamoli svetitelje. Novinarke protiv nasilja: U izveš tajima o
nasilju nad ženama mediji otkrivaju
“Ne mogu verovati da se kroz njih izliva božja milost i da oni mogu zastupati bilo koga pred identitet žrtava
nebeskim prestoljem. Čudan je to neki kriterijum da u svetitelje pribrajaju učesnike rata na
strani sila Osovine, koji su utvrđivali okupacioni poredak i ratovali protiv slobode sopstvenog Australija će prva u svetu naterati
naroda. Mi se ne bismo usudili ni da im opelo izvršimo, a kamoli da ih u svetitelje ubrojimo. Facebook i Google da plate za vesti

U kalendar svetih uveli su i dobitnika gvozdenog krsta, vladiku Nikolaja Velimirovića, kojim
IREX pokrenuo kampanju Nezavisni mediji
ga je Hitler odlikovao”, istakao je Vučinić. zavise od tebe!

Vučinić je naveo da je SPC u red svetitelja uvrstio i Simeona Nemanju, koji je krvavim
P O S L E D N J E : P EŠČA N I K
pogromom nad bogumilima činio masovne zločine protiv čovečnosti, pa kralja Milutina, koji Finansirana mržn j a
je sa 40 godina oženio vizantijsku prinzezu Simonidu od 7 godina, zbog čega bi danas u SAD
dobio 700 godina robije, i tako redom. Megamitomanija kao političk o -
propagandni i zabavni program: Spomenik
“Takvima nije mesto u bilo kojem pravoslavnom kalendaru. Zato niko ne treba da se čudi što Stefanu Nemanji na Savskom trgu
nismo u kalendar uveli takve svece, nego što je Beogradska patrijaršija nedostojne pobrojane
pribrala redu svetitelja. Mada se tome nije čuditi, jer ona nije hrišćanska nego svetosavska J a nš a odstupio

crkva“, naveo je Vučinić.

(RTCG)
Podelite ovu stranicu!

 Facebook 36  Twitter Google



Ne sviđa mi se Sviđa mi se (+ 4 RATING, 6 VOTES)

PRETRAGA ARHIVE
PRETRAGA PO DATUMU

Select Month

POGLEDAJTE JOŠ :
PRETRAGA PO KATEGORIJAMA

(Pod) razno (1.842)

GOOGLE PRETRAGA
 Upišite termin i pritisnite enter

CRTA pokreće kampanju protiv List Poen: Aleksandar Vučić – Predizborna kampanja – mala
zaborava na policijsku satrap Balkana škola medijske pismenosti
brutalnost tokom julskih
protesta

IMPRESUM O PORTALU USLOVI KORIŠĆENJA OBJAVI VEST! MAPA SAJTA RSS

    

Log in | Designed OME and Embfire

 C
      18 Podgorica, Montenegro субота, 5 септембар , 2020.

ПОЧЕТНА ПОЛИТИКА  ДРУШТВО  ИСТОРИЈА  ДУХОВНОСТ  КУЛТУРА  СПОРТ  ЗДРАВЉЕ  ЗАБАВА  

Духовност  17 разлога зашто Његош не може бити светац!

Духовност
Најновије

О КАНОНИЗАЦИЈИ ПЕТРА II ПЕТРОВИЋА

РОБЕРТ ТКОЧ: Ђукановића ће

17 разлога зашто Његош не може уништити похлепа!

Магазин - Седмица - септембар 3, 2020

бити светац!
Смисао живота Александра
Пише: Магазин - Седмица - новембар 12, 2019  13884
Пападероса!
Магазин - Седмица - август 24, 2020
 Подели на Фејсбук  Подели на Твитер   Like 743
tweet

Црвени терор(исти)
Магазин - Седмица - август 22, 2020

КОНСТАНТИН: Овим побјеђуј!

Магазин - Седмица - август 21, 2020

Нешто важније од личне среће!

Магазин - Седмица - август 16, 2020

Дечане су саградили Которани, али

какве везе с тим имају Морачани!
Магазин - Седмица - август 15, 2020

Још једну чувену цркву, Ердоган

претвара у џамију!
Љубиша Морачанин - август 15, 2020

Најчитаније

„Његушица“ – роман о трагичној

љубави под Ловћеном
Магазин - Седмица - фебруар 17, 2019

Пише: др Никодим Богосављевић

КАКО ЈЕ НАСТАЛА ЦРНА ГОРА: Цетиње

Његош је, несумњиво, највећи србски песник. Нико не може посумњати ни у
су населили Херцеговци!
горостатност његове самородне вере. Све су то претходна времена и поколења
Магазин - Седмица - мај 20, 2017
показала, потврдила и прихватила. Није се, међутим, никада покретало питање његове
светости. И тек недавно она је дошла на ред, да о њој Срби, тј. Србска Црква, дају суд.
То питање је покренуо митрополит Амфилохије. ЦРНОГОРСКА ГОЛГОТА: Свештенике
бацали у јаме!
Донко Ракочевић - јун 14, 2019
Будући да се питање канонизације светитеља тиче читавог сабора Цркве, редове који
следе прилажемо тражењу одговора у вези проглашења светости Петра II Петровића
Његоша. У том покушају ћемо најпре кренути од сагледавања елемената устаљеног Комунисти 1944. стријељали 72 пилота
процеса објављивања и проглашавање нечије светости од стране Цркве. Исто тако Краљевине Југославије
ћемо погледати шта сачувани подаци, везани за Његошев живот и пастирски рад, Магазин - Седмица - април 20, 2017

говоре поводом његове светости. И на крају ћемо анализирати својства Његошевог

богословља, које, као доказ његове светости износи и тумачи митрополит Амфилохије.
Све бих вам опростио… (ВИДЕО)
Магазин - Седмица - јануар 17, 2020
Сам свечани чин канонизације светитеља од стране Цркве, његово уврштавање у
календар светих, са прихватањем иконе, Житија и Службе, јесте круна и завршни чин
односа верног народа према одређеном Божијем човеку. Црквена власт својим актом ТАБУ ТЕМЕ: Турска силовања по Црној
само потврђује ту самоосведоченост, која је дело саборне самосвести Цркве, и Гори и Србији!
озакоњује поштовање Светих. Љубиша Морачанин - јун 22, 2017

Уобичајено је да се светитељ још за живота сматра светим, да би му се верници, по

Одломак из „Његушице“ који ће вас
његовој блаженој кончини, молитвено обраћали, долазећи на његов гроб и тражећи од
одушевити!
њега заступништво пред Господом. Такође су уобичајена чудесна исцељења на
Magazin - Sedmica - август 19, 2019
његовом гробу, разна његова јављања вернима на сну или јави и сл. Последња потврда
његове светости, пре самог чина канонизације, могла би бити вађење његових
нетрулежних моштију.

Дакле, православни народ, Тело Цркве, јесте онај који некога сматра или не сматра,
прихвати или не прихвати као светог, а свештеноначалије Цркве потврђује и свечано,
као празник Цркве, објављује његову светост, као сведочанство богоуподобљавања те
боголике личности, односно, као објаве његовог обожења, његовог грађанства у
Небеском Јерусалиму.

Ништа од наведног у вези светости Петра II не постоји у Црној Гори. За време скоро
петнаестогодишњег боравка у Митрополији црногорско-приморској, писац ових редова
није чуо ни на једном месту, у Цркви, на црквеним саборима и у домовима верних,
помен о Његошевој светости. Његови стихови су се, разумљиво, казивали и уз гусле
говорили, али о његовој светости ни слова. Са овим је сагласна чињеница да за 167
година од Његошевог упокојења није остао ни један писани запис о помињању његове
светости. Ни речи о његовој светости не записују његови најбољи тумачи: Вук Караџић,
Љуба Ненадовић, Св. Николај Велимировић, Иво Андрић, Исидора Секулић, Жарко
Видовић.

Не постоји никакво молитвено поштовање Његоша као свеца у народу Божјем иако га
народ српски неизмерно воли и поштује због његовог узорног србовања и величине
песничког генија.

Православни народ, дакле, има непогрешиво духовно чуло за препознавање и

поштовање светог човека. Ово чуло у Петру II није препознало светог човека.
О условима за канонизацију светитеља ћемо се упознати навођењем ставова
митрополита Никодима Милаша: „Канонизација светитеља припада искључиво
архијерејском сабору, који томе приступа колико опрезно, толико исто и са највећом
строгошћу. Нормом за ово важи слиједеће. Ако се једно лице одликовало у свему и
свагда узоритом светињом живота, ако су га свагда украшавале све хришћанске
врлине, ако су дјела његова била свагда таква, да су показивала живу унутрашњу
тежњу да се приближи идеалу светиње, и свагда су служиле за узор у љубави и
побожности, ако су црте пророштва и чудотворства код тог лица биле, или је тијело
његово послије смрти давало знаке светитељства, једном ријечју, ако је неко лице у
животу и смрти такво било, каквим може бити само један светитељ, тада се јавља код
више црквене власти мисао, да томе лицу треба одавати црквено поштовање, то јест, да
га треба признати и прогласити за светитеља и угодника божјега.“

Посматрајући живот Петра II Његоша, у светлу наведених услова, могле би се у њему

пронаћи црте и догађаји који са њима нису сагласни. Поћи ћемо од сведочанстава
Његошевих савременика. За разлику од његовог стрица, Св. Петра Цетињског, који је
за живота био велики миротворац и умиритељ крвне освете међу братствима и
племенима Црне Горе, Његош је био на лошем гласу као човек који није држао до своје
задате речи и који је наређивао да се погубе људи који би к њемудолазалили на
његова обећања. Први такав случај догодио се у лето 1843. године, када је „на вјеру“
позвао 20-так никшићких и херцеговачких ага и бегова, да би 12-орицу од њих, у
повратку побили његови перјаници.

Његош је наређивао да се на превару погубе многи прваци из свих крајева Црне Горе.
Сердар Раде Пламенац о томе пише овако: „Многе је кривце позва на вјеру и своју
заклетву да им неће животима ништа бит, па кад су се повраћали на његову вјеру он их
дао перјаницима да их мушкетају. Он је ужива с крвопролићем и држа је да се с тијем
начином земља стеже…“

Слично је прошао и Никола Милошевић Васојевић: „Његош је позао Васојевића да

дође на Цетиње, и одлучно се решио да припреми да се убије. На путу за Цетиње, у селу
Доњи Загарач, 30. маја 1844, убили су Васојевића перјаници Вуко и Тодор Торомани и
њихов рођак Мића Тороман, сви из Његуша. Сахранио га је Петар Ћупић из Загарача.
Кнез Данило је наредио да се Васојевићев гроб поравна, тако да се не би више знало за
њега“.

Према војводи Марку Миљанову, Петар II Петровић је на наведени начин погубио

осамдесет тројицу људи!

Реченом се могу придодати и примедбе на рачун начина вршења Његошеве

митрополитске службе. Oн је оставио веће ради мањег; наиме, бавио се писањем и
читањем, а потпуно запоставио архијерејску службу. М. Медаковић бележи о животу
младог митрополита 1837. г. у Псковској лаври: „Владику смјесте у манастир, у којем
добије простран стан, даду му кувара и сву потребну прислугу. Али при свему томе
удобству владици је било досадно живити у манастиру – њему је било милије да живи
међу свијетом. Он је одвећ млад примио тај духовни чин на себе, за који он нигда није
марио, што је много шкодило њему и његовијем Црногорцима. У Пскову се владика
облачио у грађанско одијело, јашио сваки дан коња и шета се са ћерима ондашњег
губернатора. Ђорђија му чињаше примјетбе, да то Руси нерадо гледају; али младост у
највећем јеку развитка не обзираше се на никакве примјетбе; а кад се опет строжије
суди, тешко је било и замјерити му“.

Слично је било и у Црној Гори: „Уопште владика није марио за црковна дјела, која се
њега кано архијереја тичу. За вријеме мојег боравка у Црној Гори – за четири године,
владика је само једном служио литурђију и да није било да попи и ђакони, не би ни тад…
Владика носаше непрестано црногорско ођело. Он се разликовеше од осталије
Црногораца само тијем што носаше браду, а и овој не даваше да расте дугачка… У
празничне дневи иђаше у цркву, али не сваки пут“.

Чини нам се неуверљивим покушај митроплита Амфилохија да оправда његову

незаинтересованост за богослужење и невршење архијерејске пастирске службе.
Против оптужби на Његошев рачун да није волео богослужење, митрополит
Амфилохије ставља то што је био „човјек дубоке молитвености и непоновљиве
свекосмичке религиозности“, и што је он заједно са анђелима и арханђелима у својим
виђењима служио пред небеским жртвеником: „Не само Луча, него и све Његошево
знање засновано је на Откривењу (анђела чувара), на виђењу Тајне. Ријетко је ко, па и
од Отаца Цркве (са изузетком Светог апостола Павла), доживио и служио ‘Свештену
Литургију у сабору Свесветија’ (свих свјетова видљивих и невидљивих) на
Божанственом престолу Вишњега, као што је то чинио овај Свети пустињак Цетињски“.

Иако ћемо о молитвености, богословљу и тајновидству Петра II говорити ниже, на овом

месту морамо рећи да наведене поетске слике из Луче микрокозме немају никакве везе
са „Откривењем (анђела чувара)“ и са „виђењем Тајне“, већ су плод поетских умних
слика генијалног песника и његове моћи да те умне творевине оваплоти и обуче у
најподеснија тела и хаљине речи.

За почетак треба рећи да је прва Његошева слика о богослужењу Св. Литургије на

небеском жртвенику, заједно са анђелима и арханђелима, плод произвољног тумачења
митрополита Амфилохија. У Лучи се уопште не помиње „Свештена Литургија“,
„Свештена Служба“, „богослужење“, „служење“, већ само „олтар“ „жертва“,
„светилиште“ и „храм“, али и они невезано са богослужењем, и то подједнако везани за
Бога и за зле силе.

Одсуство наведених израза у Лучи показује да за Петар II, с обзиром да није

богослужио на небесима, самим тим, та непостојећа небеска Литургија не може бити
„Литургија која се служи у времену, оваплоћењем Бога Слова и Његовим Васкрсењем,
на земним Саборима, слика и одсјај и наставак Свештене Службе која се служи од
искони на ‘Престолу Свесветија’

У прилог наведеним особинама, као препрекама за светост Петра II, можемо додати и
његову последњу жељу да буде сахрањен на Ловћену. Познати су примери да су
светитељи остављали заповести да њихова тела не буду сахрањена у земљи, већ
бачена зверима, али не и да буду сахрањени на највишој планини свога отачаства.
Несмирена је и нескромна, поетски романтичарска и епска Његошева жеља да за
живота самоме себи одреди највиши споменик. Њему, као великану вере и речи,
Ловћен и припада, али је требало да остави да се тога сете и почаст му укажу његови
потомци.

О славољубљу Петровића, која се у оно време постизала јунаштвом и песништвом,

говори Љ. Ненадовић: „Сви Петровићи, од кад се зна за њих, преко свега љубе славу.
То је њихов живот. Ко се прослави и остави леп спомен за собом, тај се имао и рашта
родити. Лепо јунаштво и лепа песма доносе славу. Досадашња историја свих народа то
двоје к небу је подизала: пренашала их на богове. Јунаштво је подизало песму, а песма
је подизала јунаштво. Свет је навикао обоје да слави. Јунаци и песници и не маре за
друго“.

Његош је, према томе, спомену свога песништва и јунаштва придодао споменик, који је
уздигао на врх планине, који је одувек припадао боговима. Зато нам се чини исправним
поређење које у вези Његошевог ловећенског споменика наводи Митр. Амфилохије:
„Већега и постојанијега споменика нема; пирамиде, гробови египатских краљева, шта су
друго него мала гомила камења према Ловћенском врху, према Владичином споменику!?
И кад на овом свету нестане брегова и људи, мени се чини, још ће трајати два
црногорска колоса: Ловћен и Његош…“.

Заиста: и пирамиде и владичин ловћенски споменик су споменици људске таштине, с

великом разликом: прве су подизали идолопоклонички фараони, а потоњи православни
првосвештеник – зато његов споменик остаје споменик веће сујете.

Наведено нам омогућава да закључимо да се Петар II није „одликовао у свему и свагда

узоритом светињом живота“, да га нису“свагда украшавале све хришћанске врлине“,
односно, да нису “дјела његова била свагда таква, да су показивала живу унутрашњу
тежњу да се приближи идеалу светиње“, и нису “свагда служиле за узор у љубави и
побожности“, односно, да се не испуњава ни услов „да нико на свијету не може рећи
противу светиње његове“.

Ни за кончину Његошеву се не може рећи да је сведочанство једног светог и светлог

преласка из смрти у живот. Не због тога што се његов одлазак са овог света не поклапа
са христоликим жртвоприношењем светих мученика нити са блаженим кончинама
светитеља и преподобних, какво је представљање Св. Петра Цетињског, већ зато што
се тај крај одвијао под тужном сенком трагедије, без радосног осећаја победе живота
над смрћу.

Његошев крај је последица његовог личног избора: он је имао два природна дара и
један добијен свише; по природи је био песник и херој, а с неба је добио дар
свештенства. Он је тим редом и усавршавао своје дарове, али је у херојству сагорео.
Предао се вољно на жртвеник поезије и епике Завета, не крепећи се Христом, не
освећујући се својим свештенством. Да је преживео четредесетеон би свакако дошао
до мира који у душу насељава првосвештеничка богоумудреност, каква је красила Св.
Петра Цетињског; дошао би до мисли коју је Господ рекао Св. Силуану Атонском:
„Држи ум своју у аду и не очајавај“, односно, чинио би оно што је чинио његов стриц
који је у још тежим временима сву своју наду полагао на Бога.

Овако, Његош није преболео митологију древне грчке поезије, нити патос, занос епске
сујете. Хтео је да зло у свету и у себи победи сам, без Христа, и, наравно, сагорео је,
био је поражен од света и самога себе.

Живео је у митологији, у Старом Завету, као да свет, укључујући и Србе, није искупљен
и ослобођен Христовом жртвом. Уместо да приноси новозаветну Христову бескрвну
жртву као првосвештеник, он је себе, као песник и јунак, принео као крвну жртву
свепаљеницу. Он је учинио оно што се од њега није тражило јер није чинио оно за шта
је добио благослов.

Слично се може казати и за то да ли „тијело његово послије смрти давало знаке

светитељства“. Приликом преношења Његошевог тела на Ловћен, отворен је његов
гроб 27. 08. 1855. У житију Св. Петра Другог, митрополит Амфилохије наводи да „једна
рука бјеше цијела, коју је са сузама пољубио његов стогодишњи отац Томо, дојахавши
на коњу са Његуша, да га испрати“.

За разлику од непознатог предања, познато је да на Његошевом гробу није било

молитвеног народног обраћања нити чудотворстава, односно, можемо рећи да није
„тијело његово послије смрти давало знаке светитељства“. Не постоје никаква
сведочења о исцелењу било кога молитвеним заступништвом Његоша нити о каквом
чудотворном дејству његових моштију.

Критици најтеже може да одоли Његошево богословље, а с њим и његова апологија

исписана од стране митрополита Амфилохија. Можемо одмах рећи да је његово
богословље, када се извуче из поетског оквира, најблаже речено неправославно,
несветоотачко, а тачније речено јерес. О овоме је говорио и Св. Николај, мада са
настојањем да га, као млади хуманиста, ублажи и оправослави. Он набраја све
мањкавости Његошеве богословске мисли, записане, пре свега, на страницама Луче
микрокозма. Слажемо се са младим Николајем који каже: „Његош се у свом
индивидуалном верском самообразовању од почетка упутио једном нарочитом
Хришћанству“. Морамо, међутим, да додамо да је на свом путу „индивидуалног верског
самообразовања“ запао у својеврсни ћорсокак, безизлаз „једног нарочитог
Хришћанства“, из кога га је могао извести само Христос, тачније, само лични сусрет са
Христом. Нажалост, до тог сусрета није дошло, зато што је Његош био упоран у својој
романтичарско-епској визији трагичног саможртвовања, односно, био упоран да не
упозна Христа.

О његовом познавању митолошко-старозаветног безличног и безименог Бога сведочи

читава његова поезији и читав његов живот; а о непознавању Христа нам, осим читавог
његовог живота, сведоче само неколико строфа посвећених Спаситељу људског рода.
Оне нису довољне за тврдњу да је „свједочење Његошево, сажето у његовом
Завјештању: ‘Твоје је Слово све из ништа створило, твоме је Закону све покорно’“
истоветно духовним искуствима Св. Ап. Јована и Павла.

Поред наведених богословских мањкавости неправославног Његошевог

богословствовања, ми додајемо следеће елементе које не одговарају православном
догматском учењу, које, дакле, Бог није могао открити ловћенском, не „тајновидцу“,
већ поети: ватреном поети „сатварају и кличу богиње“; Сатана за собом није повео
„шести“, већ трећи „дио небесног воинства“; нигде се у виђењима Светих не помињу на
небесима мостови и фонтане („Од рубина хиљаде мостовах / у правилне над њом стали
дуге; / сви редови гордијех фонтанах, / који скачу у небесна поља, / од ње иду, у њу
се повраћу“); блаженство је за Његоша гледање лепоте небеских светова и појање
химни, а не живот у заједници с Богом („Славословни ликови ангелах, / на безбројне
хоре, легионе / усијати у блажена поља, / расхорена слаткогласијама / и химнама
вјечите љубови, /уживају бесмртну насладу / коју смртни не зна вообразит“; „да
уживаш вјечите сладости / у предјеле неба блаженога“). Његошевом маштом са земље
на небо и вечност су отишли време и дан и ноћ, мостови и фонтане, ноге и крв и сан
анђелима, и палата и трон Божији, и покајање и опраштање, и грчка митологија и
блаженство наслађивања створеном лепотом… Зато додајемо: заиста је неозбиљно
наведене поетске слике, међу којима има и наивних и неумесних, извући из оквира
поезије, пребацити у област догматике и прогласити за богословље и то још за
светоотачко!

На основу реченог о Његошевом „богословљу“ звучи, благо речено, чудно и

неозбиљно, напред навођено поређење његовог душевних, уметничких, маштарских
визија са духовним боговиђењима Св. Ап. Павла, Св. Дионисија Ареопагита, Св.
Максима Исповедника, Св. Јована Дамаскина, учињено од стране митрополита
Амфилохија.

Уметничко, песничко стваралаштво је област душевног живота, где ум, као словесни
орган душе, путује по безобалним пространствима своје маште, и ствара непостојеће –
ма колико оне наликовале или се приближавале постојећем – стварности, истини. Овде
је реч о (не)разликовању створених и нестворених, тварних од нетварних енергија;
прве су својство створених словесних бића, човека и анђела, а друге су Божанске. И
само помоћу других човек, очишћен од страсти након дугог подвига, или према
посебним промишљањима Божијим код почетника, долази до боговиђењатаворске,
нестворене светлости, у којој се откривају тајне (истине, не полуистине) о Богу, човеку
и творевини.

Његош се није бавио подвижништвом нити тиховатељско-молитвеним умним делањем,

као што тврди митрополит Амфилохије, него се бавио проучавањем класичне
митологије и књижевности, исазрцањем својих умотворина, стварањем генијалних,
непоновљивих поетских слика и визија, или, савременим језиком речено – уметничким
стваралаштвом. У Лучи нема ни виђења будућих догађаја, нити откривења тајни Царства
Небеског, већ само полуистине поетских визија. Једино где је Његош чврсто стајао
„ногама на земљи“ био је Косовски Завет, чега је последица непоколебива истина
предања испевана у стаменом, трезвеном и немаштарском Горском вијенцу.

У прилог наше тврдње да поета Његош мислима ствара умне визије и није тајновидац,
боговидац, помаже нам он сам својим сведочанствима у стиховима. Тако у Лучи
сведочи о томе како је он мислима улазио у тајне природе („Колико сам и колико
путах, / дубокијем заузет мислима / у цвијетнолоно природино… матер штедру
запитивасмјело / рад чеса је творац сатворио“), и како је његова душа лишена крила
маште падала у униније („крилатога лишена мечтања, / мрачне јој се отворе пропасти, /
са ужасом да је гладне прождру“). Ово су непобитна сведочанства методологије
Његошевог стваралаштва: не богооткривење, не тајновиђење, већ умно истраживање и
разумно стварање слика, визија, имагинација, словесних уобразиља. Речено нам,
сматрамо, даје за право да Његошево поетско-философско искуство назовемо управо
оним атрибутима које негира митрополит Амфилохије: у питању је „фантазија“,
„песничко привиђење“, „књишко-поетско маштање“.

Све мањкавости богословља Петра II су разумљиве ако се има на уму његово

богословско образовање. Оставши рано без свог светог стрица, он је остао без
духовног руковођења, па је самом себи одређивао путеве и циљеве свога образовања
и усавршавања. Њега је више занимало класично него богословско образовање.
Разумљиво је, отуда, да је његово поимање Бога, човека и света уметничко и
философско, као плод прочитаног и одмишљеног.

Исидора Секулић пише: „Познато је да је Владика радо помињао имена и догађаје из

својих лектира, из опште историје, грчке митологије и философије. Аргументисао је чак
њима. Што никада, ама баш никада, није поменуо ни додирнуо, то су Оци цркве,
теолози, свеци“.

О нехришћанским слојевима у Његошевој поезији-богословљу говори проф. Мило

Ломпар: „Трагови платонизма код Његоша утврђени су на свим нивоима његове
песничке структуре. Утврђени су прво филолошки. Ми врло добро знамо које књиге
Његош читао јер је остао траг његове оловке на тим књигама. Професор Мирон
Флашар, који је докторирао са истраживањем античког наслеђа код Његоша, дао је
немерљиве доприносе у тој ствари и казао је веома прецизно да је Његош читао и
руске класицистичке песнике, код којих су била присутна не само платоничарска него и
многа езотеричка учења. Његов учитељ Сима Сарајлија био је члан масонског реда
и један број езотеричких учења могао је тако доћи до Његоша. Његошев учитељ
француског такође је био масон. Према томе, Његош је био човек у духовном току
свога времена, а то време је било разнородно и утицаји који су до њега долазили били
су различити. Сматрам да је он као песник имао елементе различитих идеја, хеленских и
хришћанских, и да је те елементе спајао по песничком начелу, које није начело
теолошког система нити је начело неке философске расправе. Као што има
платонистичких и гностичких елемената у Лучи микрокозми, тако никако не би смели да
превидимо да се Луча микрокозма завршава молитвом Христу“.

На две године до упокојења Његош је и даље радио на свом класичном,

запостављајући, одлажући, своје богословско образовање. Остало је забележено да је
више ценио класичне писце него савремене руске богослове: „Свештеник Рајевски се у
руској амбасади у Бечу зачудио 1849. да је митрополит Његош тражио по књижарама
књиге Демостенаи Цицерона. Кад је опоменут да ‘се данас у Русији објављују предивне
богословске књиге, као књиге епископа Макарија и Филарета’, Његош је одмахнуо
руком: ‘Макарије и Филарет, то су све трице и кучине што могу написати у Русији. А
Демостен и Цицерон, то је нешто друго’.

Његош је велики, највећи, али не и светац. Његош, дакле, остаје, као што га је назвао
Св. Николај, песнички, философски и религиозни геније, сабирна тачка Србког Завета,
али не и светитељ. Он своје природне генијалне дарове – ум и веру – није преобразио,
није оностранио. Иако својом маштом путује ван њега, он, као Прометеј, остаје
прикован и привезан за овај свет.

Чини нам се да је основни разлог овоме то што он није послушао први савет свога
светога стрица: да се моли Богу. Његош је својом космички великом вером непрекидно
стајао пред Богом, али је то радио без речи – он са Богом није молитвено разговарао.
Он је са Господом разговарао само када је био на крилима своје поетске маште,
певајући Му химне, али док је био на крсту страдања личног и свога народа, он је
ћутао; није роптао, али се није ни молио. Изабрао је епски, херојски крај, који је
достојан поштовања, али не и уздизања на нивопрослављања светости. Генија рађа
народ својим страдањем, а светитеља Бог, по мери његових трудова и молитви. Геније
је неко ко се, Богом благословен, тако рађа, а светац се постаје Божјом благодаћу и
својим подвигом, ако је Христос у средишту таквог, самонадилажућегподвизавања.

Исписујући и довршавајући ова слова против Његошеве канонизације, ми, смирено, с

поштовањем и љубављу, остајемо заветником Његошевог и Свесрбског Косовског
Завета, правећи земни поклон пред ловћенским висинама његовог поетског генија, вере
и духовног лика.
 СЛИЧНИ ЧЛАНЦИ ЈОШ ОД АУТОРА

Духовност Духовност Духовност

Смисао живота Александра Божја казна! Свети Сава је „написао“

Пападероса! Видовданско еванђеље!

Реаговања, предлоге и критике, шаљите на:

„Број седам својим тајним силама одржава у бивствовању emagazinsedmica@gmail.com
све ствари; он омогућава живот и кретање, он има утицај
чак и на небеска тијела.“ - (Хипократ)
    

© Сва права задржана - 2017

 Doniraj za Narod.hr
Želiš da i dalje
izlazimo?

POČETNA HRVATSKA  GOSPODARSTVO  KULTURA  SPORT  ZDRAVLJE  EU  SVIJET  

DOM I OBITELJ 

Kultura Podrži Narod.hr svojom donacijom

26. veljače 1199. sveti Stefan

Nemanja – zašto SPC kanonizira
ljude koji nisu dostojni Kristova
imena, a sprječava kanonizaciju
mučenika Stepinca?
Objavio ph - 26. veljače 2019. u 07:30 NAJČITANIJE

    (VIDEO) Prkačin (DP): ‘Zna li

hrvatska javnost što se
događa u...
2. rujna 2020. u 13:55

(VIDEO) Crnogorci iskazuju

nezadovoljstvo dolaskom
velikosrpske opcije na vlast:
‘Sude mi’...
4. rujna 2020. u 19:49

U Vojvodini brutalno
pretučen katolički svećenik
vlč. Berislav Petrović
6. svibnja 2015. u 13:45

Pravomoćna presuda:
Nacional mora platiti
naknadu štete djeci, ali i
supruzi...
3. rujna 2020. u 15:54

(VIDEO) Raspudić: ‘Odbor za

nacionalnu sigurnost dao je
negativno mišljenje na...
3. rujna 2020. u 13:30

Frendica.online

Foto: wikimedia commons VIDEO Povratak u školu: Što

za užinu ili ručak?
4. rujna 2020. u 13:36
U Crnoj Gori je objavljena knjiga crnogorskog publicista Miroslava Ćosovića ‘Bizarni
sveci Srpske crkve’, koja je poprilično uzbudila srpske klerikalne krugove, ali navodi
koje donosi nisu demantirani, piše slobodnadalmacija.hr Sokol grad u Konavlima:
Poletite s nama!
3. rujna 2020. u 10:54
Na današnji dan 1199. umro je Stefan Nemanja, rodonačelnik dinastije Nemanjića i
jedan od svetaca Srpske Pravoslavne Crkve. Cijela dinastija Nemanjića kanonizirana
Odgovorili smo Đurđici
je iz političko-klerikalnih razloga, a ne iz svetačkog života, tvrdi autor. Stvari idu dalje, Klancir, Dragi Hedlu i
pa autor tvrdi da da mnoge osobe kanonizirane u SPC u 20. stoljeću imaju pedigre drugima: Frendica.hr ima
zločinaca. Istovremeno, ta ista SPC se drvljem i kamenjem obrušava na mučenika pravo prenositi stručne
zaključke dr. Jordana
nadbiskupa Alojzija Stepinca i njegovu borbu protiv antikristove religije komunizma
Petersona
koja je zatirala kršćanstvo i Krista 2. rujna 2020. u 10:43

Pa dok SPC (i još glasnije srpska politika) papu Franu upozorava kako Stepinca nipošto
ne smije proglasiti svetim jer toga ‘nije dostojan’, zamjerajući mu najčešće navode iz
optužnice komunističkog montiranog procesa koji ga je 1946. osudio na 16 godina
robije, a hrvatska strana (uzalud) upozorava na gomilu arhivske dokumentacije koja
svjedoči suprotno, dapače, ukazuje i na brojne primjere spašavanja Židova, Srba i
drugih, javno protivljenje rasnim zakonima, netrpeljivost prema Paveliću i slično, autor
Miroslav Ćosović u knjizi navodi nevjerojatne biografije povijesnih osoba koje je Srpska
crkva, bez ikakvih dvojbi, proglasila za svetitelje, najčešće iz političkih (i svetosavskih)
razloga.

Maca i Joanikije – jesu li zaista sveci SPC bili kvislinzi?

– Čitajući tijekom godina sve i svašta iz povijesti Srba i Crnogoraca, primijetio sam da
Srpska crkva slavi kao svetitelje određeni broj ljudi koji apsolutno ničim nisu zaslužili da
budu kanonizirani. U srednjem vijeku Srpska crkva je nastala kao privatna crkva
dinastije Nemanjić, pa su tako skoro svi vladari Nemanjići proglašeni za svetitelje, a bilo
je među njima bratoubojica, umobolnika, pedofila… Ipak, knjigu ne bih nikada napisao
da je SPC zadržao samo bizarne srednjovjekovne svetitelje. Međutim, jedna jaka
heretička, etnofiletska struja u SPC-u je devedesetih i kasnije počela proglašavati
nove bizarne svetitelje, primjerice Nikolaja Velimirovića, velikog ljubitelja srpskog
nacista Ljotića. Za one koji ne znaju, Dimitrije Ljotić nije bio običan kvisling, suradnik
okupatora, ne, on je bio iskreni i uvjereni nacist, Ljotićevi vojnici su Nijemcima u
listopadu 1941. privodili kragujevačke Srbe na strijeljanje. Također, SPC je prije desetak NAŠE PREPORUKE
godina kanonizirao neke koljače iz Drugog svjetskog rata, kao što je bio po zlu čuveni
Milorad ‘Maca’ Vukojičić. Klao je domaćice, bake, starce po Pljevljima i okolini, a koliko
je poklao vojno sposobnih muškaraca, možemo samo pretpostaviti. Nitko u Pljevljima
ne sumnja da je Maca Vukojičić veliki zločinac, ali eto i on je ‘svetac’ Srpske crkve.

Za sveca je proglašen i kvisling, mitropolit Joanikije Lipovac, koji je tijekom cijelog rata
bio vjerni fašistički sluga i stalno pozivao na borbu protiv komunista. Nemam ništa protiv
njegova antikomunističkog stava, ali je opasno kad u jeku rata netko na tako visokom
položaju drži zapaljive govore protiv dijela svog naroda. Stoga sam odlučio opisati ovu
nevjerojatnu pojavu, ovaj fenomen, kako jedna Crkva svetiteljima proglašava ljude Promocija Hrvatske na jednom
koji su sve, samo nisu sveti. K tome, nisam prvi koji je primijetio da SPC proglašava od vodećih francusko-
svetima razne osobe koje to ničim nisu zaslužile; time su se bavili Mirko Đorđević, Filip njemačkih TV kanala:
David, Stevo Vučinić i drugi – ispričao je Ćosović, napominjući kako su gotovo svi izvori ‘Gledatelji otkrivaju bogatu
povijest dalmatinskog
za njegovu knjigu – srpski.
vinogradarstva’
4. rujna 2020. u 20:50
– Pozivao sam se na srpske dokumente, pisanje najvećih srpskih povjesničara,
intelektualaca. Primjerice, neki odlomci o srednjovjekovnim bizarnim svecima izvađeni
su iz knjiga i postavljeni na velikosrpskom naučnom portalu rastko.rs., koji je blagoslovio
mitropolit Amfilohije Radović, pa je prema tome i ono što sam ja s tog portala prenio u
moju knjigu blagoslovljeno – zaključuje Miroslav Ćosović, ističući kako, usprkos bijesu
PODSJETIMO SE
srpske pravoslavne javnosti zbog ove knjige, nitko nije demantirao podatke koje donosi.

– Predstavnici Srpske crkve su me u medijima kritizirali, i u crnogorskim i u srbijanskim

medijima. Velibor Džomić, sveštenik SPC-a za beogradski Kurir je izjavio da je knjiga
‘Bizarni sveci Srpske crkve’ – ‘demonski rukopis’. Ali da sam nešto slagao, nitko nije
mogao kazati – govori Ćosović za Slobodnu Dalmaciju.

Kojih je 7 najspornijih svetaca Srpske Pravoslavne Crkve prema Ćosoviću?

Sveti Stefan Nemanja (1113./1114. – 1199.)

Rodonačelnik dinastije Nemanjića, veliki župan Raške, kršten je po obredu Rimske crkve 4. rujna 1991. Zločini
u Duklji. U borbi za raško prijestolje Nemanja je u bitki kod Pantina porazio i ubio agresorske srpske vojske
rođenog brata Tihomira. Surovo je progonio bogumile, počinio je nad njima pravi (Slatina) – Srbi koji su
genocid, a o čemu piše njegov sin Stefan Prvovjenčani: “(…) Jedne spali, druge različitim napustili sela sudjelovali u
kaznama kazni, treće liši zemlje, a domove njihove i sva njihova imanja sakupivši, pokolju susjeda Hrvata
razdade ih leproznim i ubogim. A učitelju i načelniku njihovom odreza jezik u grlu 4. rujna 2020. u 16:30

njegovom. I sasvim iskoreni tu prokletu veru.’

Sveti kralj Milutin (1253. – 1321.)

Moćan vladar i jedan od najuspješnijih ratnika među Nemanjićima, koji je osvojio
sjevernu Albaniju i veći dio Makedonije. Ženio se pet puta, a bizantski car Andronik II. NAJNOVIJE
ponudio mu je svoju sestru Eudociju za ženu, no ona je pobjegla, smatrajući Srbiju
barbarskom zemljom. Milutin je prihvatio drugu ponudu: petogodišnju carevu kćer Džeko zabio za veliki bod
BiH na startu Lige nacija,
Simonidu, a svoju tadašnju ženu, bugarsku princezu Anu dao je kao taokinju u Carigrad!
Nizozemska...
Tadašnji kroničari sa zgražanjem pišu kako je Milutin osmogodišnju Simonidu seksualno 4. rujna 2020. u 23:50
iskoristio i uništio joj maternicu!
Eurosport objavio da zna gdje
će karijeru nastaviti Messi
Sveti Stefan Dečanski (1285. – 1331.)
4. rujna 2020. u 23:36
U borbi za vlast s polubratom Konstantinom obećao mu je milost, no došlo je do bitke i
Konstantin je zarobljen. Stefan ga je dao ‘opružiti na jednom komadu drveta, pa mu
Vučić i Hoti u Bijeloj kući
klinovima probi mišice i butine, pa ga onda rasječe na dvije polovice, po sredini’. Drugi potpisali ekonomski
izvori navode kako ga je razapeo na križ te ga prepilao po polovici tijela. sporazum: Trump najavio...
4. rujna 2020. u 22:46

Sveti Stefan Lazarević (1377. – 1427.)

Vinkovačke jeseni: Posljednje
Despot i najveći ratnik među srpskim vladarima, turski vazal, proglašen za sveca 1927. snimanje održano u
godine. Presudno je pridonio da na čelo Turaka dođe grana Osmanlija koja je iznjedrila Vinkovcima
Mehmeda II. Osvajača i Sulejmana Veličanstvenog. Despot Stefan bi zapravo trebao biti 4. rujna 2020. u 22:39

muslimanski, a ne kršćanski svetac! Spasio je islam u Europi u bitki kod Nikopolja. U

Što svjetski mediji pišu o
rudnicima u Srebrenici je 1419. godine došlo do pobune protiv Stefanovog upravitelja Messiju i ostanku u
Vladislava, kojeg su pogubili. Stefan se razjario i poveo osvetnički pohod na Srebrenicu, Barceloni?
4. rujna 2020. u 22:38
no glavnina pobunjenika je pobjegla, a on se osvetio na onima koje je zatekao, sjekući
im ruke i noge.

Sveti Joanikije Lipovac (1890. – 1945.)

Za vrijeme Drugog svjetskog rata mitropolit Joanikije upravljao je Crnogorsko- GLAS NARODA
primorskom eparhijom. Tijekom rata bio je suradnik talijanskih fašista, a komunisti su ga
likvidirali bez suđenja u srpnju 1945. godine, nakon što su ga uhvatili u pokušaju bijega
prema Austriji.
– Joanikije Lipovac bio je iskreni suradnik okupatora, mogao se u vrijeme vrijeme rata
ne ulagivati fašistima, ništa mu se ne bi dogodilo. Ovaj kvisling, okupatorov sluga i kad
se sagledaju sve činjenice – ni po čemu svetac, isključivi je i glavni krivac za katastrofu Štosa radi Prvenstveno
svećenstva u Crnoj Gori tijekom Drugog svjetskog rata i znatno je pospješio antihrvatski

bratoubilački rat koji je bjesnio od 1941. do 1945. godine – navodi autor.

Sveti Milorad ‘Maca’ Vukojičić (1917. – 1945.)

U svibnju 2005. na saboru u manastiru Žitomislić SPC je kanonizirao nekoliko užasnih
zločinaca iz Drugog svjetskog rata, među kojima se po zlu ističu Milorad ‘Maca’
Ključna poruka Čudi me
Vukojičić i Slobodan Šiljak, pravoslavni popovi, koje je 1945. osudio i strijeljao Vojni sud
komande u Beranama pod optužbom da su sudjelovali u teškim zločinima nad
stanovništvom u Pljevljima 1943. i 1944. godine. Posebno su bili okrutni prema
suprugama partizana. Na ovu crkvenu odluku reagirale su obitelji poklanih, ali im je
odgovoreno kako je ‘to unutrašnja stvar Crkve’.

Nikolaj Velimirović (1881. – 1956.)

Episkop žički, školovan na Zapadu, u mladosti je bio zastupnik liberalnih ideja i
ekumenizma. U međuratnom razdoblju postaje predvodnik pravoslavnih bogomoljaca i
okreće se antieuropejstvu i konzervativizmu, prezirao je europsku kulturu, znanost i
napredak. Osnivač je desničarske političke ideologije svetosavskog nacionalizma,
smatra se duhovnim inspiratorom Ljotićeve organizacije ZBOR. Često je kritiziran zbog
antisemitskih stavova, Hitler ga je odlikovao 1934. godine, a Velimirović je uspoređivao
njemačkog kancelara s djelom svetog Save.

Moralan, neporočan, ‘fama’…

Da bi netko u pravoslavnoj crkvenoj tradiciji bio proglašen svetim, mora ispunjavati više
uvjeta: trebao je imati savršen moralan i neporočan život (ili da je nastradao kao
mučenik za vjeru), poslije smrti relikvije mu moraju ostati netruležne, te se po zagovoru
svetitelja moraju događati osvjedočena čuda. Uvjet je i postojanje tzv. ‘fame’, dakle
potrebe da glas o njegovoj svetosti živi u narodu barem nekoliko desetljeća, kako bi ga
crkveni sinod i službeno proglasio svetiteljem.

SPC je proglasio 114 svojih svetitelja, pretežito svećenika i monaha doista uzorna
života, ali i gotovo sve srednjovjekovne srpske vladare, te grupe mučenika: prebilovačke
(žrtve ustaša iz 1941., kanonizirani 2015.), jasenovačke (žrtve ustaškog logora 1941. –
1945., kanonizirani 2016.), momišićke (spaljeni od Turaka 1688., kanonizirani 2012.),
prnjavorske (žrtve Prvog svj. rata iz 1914., kanonizirani 2014.).

Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije Radović je 2013. za svoju eparhiju (Sinod SPC

je odbio prijedlog jer nije bilo uvjeta) svetiteljem proglasio crnogorskog državnog
poglavara, vladiku i književnika Petra II. Petrovića Njegoša, nazvaši ga ‘lovćenskim
tajnovidcem’. Tako je crnogorski nacionalni ponos postao srpski svetac, pa tom
analogijom i – Srbin!

Dodatak iz intervjua Miroslava Ćosovića za HKV

Prije nekoliko godina objavili ste knjigu „Bizarni sveci srpske crkve“. U knjizi navodite da
Srpska crkva slavi kao „svetitelje“ (svetce) određeni broj ljudi koji nisu zaslužili
kanonizaciju. U tom kontekstu ponajprije navodite dinastiju Nemanjića.

– Srpska crkva nastala je kao privatna crkva dinastije Nemanjić. Rastko Nemanjić (u
monaštvu nazvan Sava), sin velikog župana Stefana Nemanje, iskoristio je potpuno
neredovno stanje u Bizantu (kako danas tu državu zovemo), i od Nikejskog cara
Laskarisa 1219. godine, dobio odobrenje da osnuje autokefalnu, dakle nezavisnu crkvu,
nad kojom Carigradska crkva nema jurisdikciju. U vrijeme kad je Sava isposlovao crkvu
od Nikejskoga cara Carigradom su vladali Latini, a Nikejska državica sebe je smatrala
nasljednicom Bizanta. Da je neprekidno u Bizantu bilo redovno stanje, Srbi nikada ne bi
dobili autokefalnost.

Akademik SANU Miloš Blagojević to potvrđuje, evo kako on piše: “Otkako je

kanonizovan Stefan Nemanja – Sveti Simeon Mirotočivi – pronađen je način da se
neprekidno pojačava ugled dinastije Nemanjića. Kanonizacija srpskih vladara vršena je
ipak po nekom sistemu, a ne proizvoljno, kao što to na prvi mah izgleda. Sveti Sava
kanonizovao je ne samo svog oca, Simeona Nemanju, već i svog brata Stefana
Prvovjenčanog, koji je pred smrt postao monah Simon. Kanonizacijom Stefana
Prvovjenčanog osiguran je na najefikasniji način položaj njegovih sinova, kao
potencijalnih kraljeva Srbije . Prema tome izvršena kanonizacija imala je koliko vjersku
toliko i političku dimenziju. Utemeljivanje kulta prvog srpskog kralja pozitivno je djelovalo
na snaženje srpske državnosti. Od tog vremena njegove mošti su predstavljale ne samo
veliku svetinju, već i najveću političku dragocjenost srpskog naroda.” (Dan, 14. XII.
2011.)

I još Blagojević piše: “Poslije kanonizacije Stefana Prvovjenčanog sužene su mogućnosti

srpskoj vlasteli da bira i dovodi nove kraljeve. Kanonizovanje Stefana Nemanje, Stefana
Prvovjenčanog, kralja Milutina i Stefana Dečanskog, u periodu od 130 godina, učinilo je
dinastiju Nemanjića nezamjenljivom i nepomjerljivom.” (Dan, 15. XII 2011)

U jednome feljtonu napisali ste da niti jedan Nemanjić ne zaslužuje biti proglašen svecem.
Zar to vrijedi i za Svetoga Savu?

-Da bi neka osoba mogla biti proglašena svetom, ispunjavati tri glavna uvjeta: prvo da je
ta osoba imala savršeno moralan i neporočan život, drugo, da su joj mošti poslije smrti
ostale netruležne i treći, najvažniji uvjet, da se zahvaljujući toj osobi događaju
posvjedočena čuda, da postoje svjedočanstva da se neko spasio,npr. iz neke teške
nesreće.

Dodatni, četvrti uvjet bio bi da u narodu postoji kult te neke osobe koja treba biti
proglašena svetom.

Niti jedan Nemanjić, osim Save, nema svetački kult u srpskome narodu, nezapamćeno
je da je netko posvjedočio da se spasio ili iscijelio zahvaljujući nekom svetcu Nemanjiću.
Svi Nemanjići su, manje ili više, imali život nedostojan svetitelja. I sam sv. Sava
Nemanjić bio je kao svetac gotovo nepoznat u srpskome narodu, sve dok ga službeno
nije propagirala srpska elita u prvoj polovici 19. stoljeća. Po općem mišljenju srpskih
intelektualaca, Sv. Sava je najveći Srbin u povijesti, i to samo zbog toga što je osnovao
Srpsku crkvu. Svi ti srpski intelektualci dobro znaju da ako je neki Vlah, Crnogorac,
Makedonac, Bugarin, Cincarin, katolički Albanac, Rom, Hrvat… u prošlosti, bilo dalekoj ili
bližoj, pristupio Srpskoj crkvi i postao član i vjernik Srpske crkve – on je time postajao i
Srbin. Ima mnogo primjera, evo npr. Karađorđe Petrović, kome je djed bio katolički
Albanac, ili Emir Kusturica. Ulaskom u SPC oni su postali Srbi. Sv. Sava je, kako je lijepo
opisano na srpskom znanstvenom i nacionalističkom internetskome portalu Rastko,
organizirao je ubojstvo jednog bugarskog velikaša koji se zvao Strez. Taj internetski
portal Rastko blagoslovio je mitropolit SPC Amfilohije Radović.

Kako gledate na svetosavlje?

-U srednjem vijeku, u doba kad je sv. Sava živio, nije bilo nacionalizma. Crkva – i
katolička i pravoslavna –propagirala je da su svi ljudi Božja – Kristova bića i narodni
identitet crkvi je bio potpuno nevažan, pa tako i sv. Savi, koji je, kako sam već naveo,
crkvu u Srbiji osnovao zbog svoje dinastije, a ne zbog naroda koji je živio u tadašnjoj
državi Nemanjića.

Mirko Đorđević je za podgoričku “Republiku” 24. kolovoza 2005. godine izjavio:

“Svetosavlje je ideološka sintagma nastala 1935. godine i ona nikakve veze nema sa
Svetim Savom”. Isti Đorđević kaže da je riječ “svetosavlje” smislio jedan Rus: “I od
‘svetosavlja’ koje je kao sintagmu smislio i lansirao jedan očajni Rus koji se zvao Fjodor
Titov, i to u Beogradu uoči poslednjeg svetskog rata.” (Mirko Đorđević, Molitva protiv
kulture)

A Vladimir Veljković piše drugačije: “Tvorac kovanice svetosavlje je pravoslavni svećenik

i ljotićevac, otac Dimitrije Najdanović (1897-1986).“ (Vladimir Veljković, Svetosavska
politička konfuzija,).

Svetosavlje nema nikakve veze sa sv. Savom. Ne postoji nijedan spis Savin, ili bilo
kojega drugog pisca iz 13. i 14. stoljeća u kojem se slavi srpski narod na način koji bi mi
danas razumjeli kao – nacionalistički.

Moram malo da skrenem s teme. Želim da napomenem, činjenično slaviti i veličati svoj
narod, svoju povijest i kulturu, a pri tom ne opanjkavati, vrijeđati i blatiti druge narode, ne
vidim u tome ništa loše i to se zove

Korporacije i njihov ideolog i specijalac George Soros, su najveći neprijatelji europskih

naroda u povijesti premda su uložili stotine milijardi dolara da oblate riječi nacija i
nacionalist, opet ostaje gola istina da naciju nema tko braniti osim nacionalista . George
Soros je mnogo veći neprijatelj Hrvatima i Srbima nego što su Hrvati i Srbi među sobom.
Soros (= korporacije), preko političara i medija koje financira širi defetizam u Hrvatskoj i
potiče iseljavanje Hrvata, isušivanje hrvatskog narodnog bića, pogledajte neke medije u
Hrvatskoj koji slave odlazak Hrvata u Njemačku, pri tom bjesomučno lažu kako je
Hrvatska loša zemlja za život. Sve to isto specijalac korporacija Soros radi i u Srbiji i
Crnoj Gori. I svi dobro znamo da sorosi i korporacije financiraju sve što što može razbiti
obitelj, financiraju sve što doprinosi nerađanju Hrvata, Srba i svih drugih europskih
naroda. Krajni cilj Georga Sorosea je nestanak svakog Hrvata, Srbina, Nijemca, Engleza,
Izraelca… Da, on je neprijatelj i Izraelaca, to je potvrdio i izraelski premijer Netanyahu.

Sveti Sava sa svetosavljem nema ništa. Onaj tko kaže da je svetosavac, ne može u
učenju sv. Save naći ništa nacionalističko. Onaj tko kaže da je svetosavac je heretik,
odstupio je od učenja sv. Save jer je vjersko učenje sv. Save bilo u potpunosti u skladu s
općim učenjem crkve toga doba. Taj današnji svetosavac ne može se pozvati ni na
jednu Savinu patriotsku rečenicu, jer kod njega je nema.

Ubijao žene i proglašen svetcem

Bizarne primjere, međutim, imamo i u novijoj povijesti. Kako je moguće da je Srpska

pravoslavna crkva (SPC) za svetca proglasila i Nikolaja Velimirovića za kojega je poznato
da je javno slavio Hitlera i bio inspirator Ljotićeve fašističke organizacije ZBOR? Štoviše,
koliko nam je poznato, Velimirović je jedan od glavnih uzora srpsko-pravoslavnih
svećenika danas, čiji se govori i tekstovi često citiraju…

-Ja sam naveo koja su četiri uvjeta da bi neko mogao biti proglašen svetiteljem. U SPC-u
ne poštuje se ni jedan od tih četiriju uvjeta da bi neko postao svetac. Dovoljno je samo
da se neka pokojna osoba svidi nekome episkopu SPC-a te da ovaj nagovori još neke
episkope, pa da ga na Sinodu SPC-a izglasaju za svetca. I to je sve. Velimirović je, nema
sumnje, bio vrlo obrazovan čovjek, i u djelima koje je napisao, može se naći pametnih
misli. No to nema nikakve veze s tim je li on trebao biti proglašen svetim, ili nije.
Velimirović je otvoreno mrzio Židove i slavio nacista Dimitrija Ljotića. Vojnici Dimitrija
Ljotića su u Kragujevcu 1941. privodili Srbe Nijemcima na strijeljanje. Nikolaj Velimirović
je i pjesmu spjevao Ljotiću u čast.

Milorad Vukojičić „Maca“ 2005. proglašen je za svetca SPC, no u nekim krugovima njega
se naziva „pop Koljač“. Što nam možete reći o tome?

-Svatko u Pljevljima, odakle je Maca Vukojičić, zna da je on bio jedan običan krvnik,
poklao je mnogo ljudi u Pljevljima i okolini, među kojima i neke žene. Dakle on u
Pljevljima u narodu ima kult krvnika, a ne svetca. Njega je za sveca predložio bizarni,
živući vladika SPC-a Jelenko Filaret Mićević, a to je osoba koja je s neviđenim
intenzitetom raspirivala mržnju prema Hrvatima početkom rata, u jesen 1991. godine, i
kasnije. Nedavno je o Vukojičiću kao o krvniku i zločincu i jedan srpski publicist iz Crne
Gore objavio knjigu. Jednostavno, SPC je kanonizirala jednoga okorjelog zlikovca.

Svetac i „svetomučenik“ je i Joanikije Lipovac, koji je u vrijeme Drugoga svjetskog rata

surađivao s fašistima i nacistima?

-Joanikije Lipovac dočekao je talijanske fašiste kad su oni okupirali Cetinje, u travnju
1941. godine. Sve vrijeme rata bio je vjerni fašistički kvisling, i sve vrijeme rata raspirivao
je bratoubilački rat u Crnoj Gori, držao govore protiv komunista. Da se razumijemo,
nemam ništa protiv toga da netko govori protiv komunističke ideologije, ja sam iskreni i
najveći mogući antikomunist, antimarksist. Ali takvi govori tijekom rata, kad su svi
naoružani, među pripadnicima jednoga istog crnogorskog naroda poticali su
bratoubilaštvo. Da nije bio odani kvisling, Joanikije Lipovac mogao je to sve lako izbjeći,
mogao se tijekom rata primiriti u Cetinjskom manastiru i ništa mu se ne bi dogodilo.
Osim što je bio fašistički kvisling, poticao je i bratoubilaštvo i ničim nije zaslužio da bude
svetac. Smiješno je govoriti da u crnogorskom narodu postoji neki njegov kult.

Na kojim se izvorima temelji Vaša knjiga?

-Moja se knjiga temelji na izvorima koje nisu objavili Crnogorci, temelji se na pisanjima
najpriznatijih srpskih povjesničara, akademika SANU, temelji se na pisanjima i drugih
srpskih intelektualaca. Nisam analizirao, ali ne vjerujem ni da se 10 posto moje knjige
temelji na iskazima nacionalnih Crnogoraca. Dakle može se reći – knjiga “Bizarni sveci
Srpske crkve“ temelji se na izvorima koje su objavili Srbi i na pisanjima najpriznatijih
srpskih povjesničara.

Cijeli intervju možete pročitati ovdje

Podržite nas! Kako bismo Vas mogli nastaviti informirati o najvažnijim događajima i temama koje se ne
mogu čitati u drugim medijima, potrebna nam je Vaša pomoć. Molimo Vas podržite Narod.hr s 50, 100, 200 ili
više kuna. Svaka Vaša pomoć nam je značajna! Hvala Vam! Upute kako to možete učiniti možete pronaći
OVDJE

Izvor: narod.hr/slobodnadalmacija.hr

OZNAKE na današnji dan

Like 234

   

Prethodni članak Sljedeći članak

Slovenija osniva posebnu državnu ustanovu Međunarodni sud pravde: Velika Britanija
za vojna grobišta iz II. svjetskog rata i mora vratiti Mauricijusu otoke u Indijskom
poraća – zašto je Hrvatska ukinula ured koji oceanu
se time bavio?

VEZANI ČLANCI VIŠE OD AUTORA

Prijave za duhovne vježbe u (FOTO) Održana projekcija filma Predstavljena dugo očekivana knjiga
Palmotićevoj 31: Uvodni susret je 4. ‘Stepinac – Kardinal i njegova savjest’ ‘Postoji jedan drugi svijet’ Andréa
listopada u Pulskoj areni: ‘Njegovo nasljeđe i Frossarda: ‘Snažno svjedočanstvo
danas može biti putokaz’ nade’

Sponsored
 O NAMA Pratite nas

Nastojimo objektivno informirati javnost o svim važnim

  
temama iz Hrvatske i svijeta i onim temama koje se ne mogu
čitati u drugim medijima. Portal Narod.hr je Nezavisan,
Aktualan, Relevantan, Objektivan, Drugačiji.

Kontaktirajte nas: info@narod.hr

© Copyright Narod.hr 2018 Impressum Opći uvjeti korištenja Pravila prenošenja sadržaja Pravila komentiranja Kolačići i politika privatnosti
Naslovnica Izdvojeno Vijesti Razgovori Reportaže Hrvatski tjednik Kultura Domovini HKVpedija Ponuda O nama   

Naslovnica \ Hrvatski tjednik \ Intervju s crnogorskim publicistom M. Ćosovićem: SPC proglasio je svetcima okorjele zločince, ubojice i fašističke kvislinge

Sub, 5-9-2020, 07:31:05 Pretraži hkv.hr

Najave

◁ ◀ September 2020 ▶ ▷

Pon Uto Sri Čet Pet Sub Ned

1 2 3 4 5 6 PRETPLATA
7 8 9 10 11 12 13
Svakoga četvrtka
14 15 16 17 18 19 20 Hrvatski tjednik,
a sve drugo je manipulacija!
21 22 23 24 25 26 27 Intervju s crnogorskim publicistom M. Ćosovićem: SPC proglasio je svetcima okorjele zločince,
28 29 30 ubojice i fašističke kvislinge
Objavljeno: 19. veljače 2018.

Komentirajte
Dodajte komentar

Hrvatski tjednik dolazi s vrlo niskom cijenom

Razgovor s Miroslavom Ćosovićem, crnogorskim publicistom i pretplate!

autorom knjige „Bizarni sveci srpske crkve“ Godišnja pretplata iznosi samo 678 kuna,

Kolumne 170 eura za zemlje EU i 200 eura za

iroslav Ćosović crnogorski je publicist i autor knjige „Bizarni sveci srpske crkve“ (2014.) koja je u vrijeme prekooceanske zemlje.

M objave izazvala veliku buru u Crnoj Gori i u Srbiji,

napose u srpskim klerikalnim krugovima. S
Ćosovićem, pristašom crnogorske neovisnosti, razgovarali
smo o njegovoj knjizi, ali i o nizu drugih tema koje se tiču Želimo da Hrvatski tjednik dođe u svaki hrvatski
crnogorsko-srbijanskih odnosa tijekom povijesti. U trenutku dom!
dok srbijanski političari i diplomacija šire propagandu i mržnju
protiv bl. Alojzija Stepinca, osvjedočenoga neprijatelja Podatci u računima
fašističke i nacističke ideologije, Ćosović će nas upoznati s Žiro-račun: 2500009-1101384007
mračnima stranicama povijesti Srpske pravoslavne crkve
(SPC), koja je za svetce proglasila nekoliko neprijepornih Banka: Hypo Alpe-Adria-Bank
fašističko-nacističkih suradnika. Korisnik: Tempus d.o.o. Zadar
IBAN: HR61 2500 0091 1013 84007
Prije nekoliko godina objavili ste knjigu „Bizarni sveci srpske crkve“. U knjizi navodite da Srpska crkva BIC:HAABHR22
slavi kao „svetitelje“ (svetce) određeni broj ljudi koji nisu zaslužili kanonizaciju. U tom kontekstu
ponajprije navodite dinastiju Nemanjića.
KONTAKTI
Srpska crkva nastala je kao privatna crkva dinastije Nemanjić. Rastko Nemanjić (u monaštvu nazvan Sava), sin
Telefon
velikog župana Stefana Nemanje, iskoristio je potpuno neredovno stanje u Bizantu (kako danas tu državu zovemo), i
od Nikejskog cara Laskarisa 1219. godine, dobio odobrenje da osnuje autokefalnu, dakle nezavisnu crkvu, nad kojom
Radi dogovora o prilozima,
Carigradska crkva nema jurisdikciju. U vrijeme kad je Sava isposlovao crkvu od
Portal je moguće Svetci Nikejskoga cara Carigradom su vladali Latini, a Nikejska državica sebe je smatrala
kontaktirati putem Davora KONTAKTI
Jedan povjesničar nasljednicom Bizanta. Da je neprekidno u Bizantu bilo redovno stanje, Srbi nikada ne
Dijanovića, radnim danom
kritizirao me rekavši bi dobili autokefalnost. Sava Nemanjić osnovao je Srpsku crkvu iz jednog glavnog Telefon
od 17 do 19 sati na broj
da su mnogo gnusnije razloga, ostalo je sporedno – da bi svojoj obitelji osigurao dugo vladanje, da ta crkva Hrvatskog tjednika:
+385-95-909-7746.
stvari nego što su ih koju je osnovao služi Nemanjićima i na zemlji i na nebu. +385 (0)23/305-277
radili Nemanjići, radili i
Akademik SANU Miloš Blagojević to potvrđuje, evo kako on piše: “Otkako je
mnogi srednjovjekovni,
kanonizovan Stefan Nemanja – Sveti Simeon Mirotočivi – pronađen je način da se Fax:
primjerice, engleski
neprekidno pojačava ugled dinastije Nemanjića. Kanonizacija srpskih vladara vršena je +385 (0)23/309-180
vladari. To je točno, ali
ipak po nekom sistemu, a ne proizvoljno, kao što to na prvi mah izgleda. Sveti Sava
je “zaboravio“ reći da
kanonizovao je ne samo svog oca, Simeona Nemanju, već i svog brata Stefana
nitko te europske Elektronička pošta:
Prvovjenčanog, koji je pred smrt postao monah Simon. Kanonizacijom Stefana
nemoralne hrvatski.list@hi.t-com.hr
Prvovjenčanog osiguran je na najefikasniji način položaj njegovih sinova, kao
srednjovjekovne
potencijalnih kraljeva Srbije . Prema tome izvršena kanonizacija imala je koliko vjersku
vladare nije proglasio Preporučite članke
toliko i političku dimenziju. Utemeljivanje kulta prvog srpskog kralja pozitivno je
svetcima.
djelovalo na snaženje srpske državnosti. Od tog vremena njegove mošti su predstavljale
ne samo veliku svetinju, već i najveću političku dragocjenost srpskog naroda.” (Dan, 14. Podržite članke na jednoj od socijalnih
XII. 2011.) mreža jednim klikom!

Dalje, Blagojević o tome kako su Nemanjići propagirali sami sebe, jako efikasno: “Istovremeno sa ‘lozom’, likovi Facebook, Tweet, Google+, LinkedIn,
pojedinih članova dinastije Nemanjića, naročito Nemanje i Save, bili su živopisani po svim značajnijim hramovima Pinterest
srednjovjekovne Srbije. Srpski narod je tako mogao uvijek da vidi Nemanjiće zajedno sa likovima starozavjetnih
proroka, careva i najvećih hrišćanskih svetitelja. Bila je to za ono vrijeme i najefikasnija vjersko-državna propaganda.“
(Dan, 14. XII 2011)

I još Blagojević piše: “Poslije kanonizacije Stefana Prvovjenčanog sužene su mogućnosti srpskoj vlasteli da bira i
dovodi nove kraljeve. Kanonizovanje Stefana Nemanje, Stefana Prvovjenčanog, kralja Milutina i Stefana Dečanskog, u
periodu od 130 godina, učinilo je dinastiju Nemanjića nezamjenljivom i nepomjerljivom.” (Dan, 15. XII 2011)

Dakle, i vrhu srpske povijesne znanosti je sasvim jasno da je pravoslavna crkva u državi Nemanjića bila prije svega u Preporučite Hrvatski tjednik, portal i naš
službi te dinastije. forum svojim prijateljima i poznanicima kako
bi i oni znali za komentare, reportaže,
razgovore i vijesti koje ovdje objavljujemo.
Sveti Sava nema ništa sa svetosavljem

U jednome feljtonu napisali ste da niti jedan Nemanjić ne zaslužuje biti proglašen svetcem. Zar to vrijedi i
za Svetoga Savu?

Poveznice
Snalaženje
Svi
članci
na
Portalu
su
smješteni ovisno o
sadržaju po rubrikama.
Njima se pristupa preko
glavnoga izbornika na vrhu
stranice. Ako se članci ne
mogu tako naći, i tekst i
slike na Portalu mogu se
pretraživati i preko
Googlea uz upit (upit treba
upisati bez navodnika):
„traženi_pojam site:hkv.hr".
Da bi neka osoba mogla biti proglašena svetom, ispunjavati tri glavna uvjeta: prvo da je ta osoba imala savršeno
moralan i neporočan život, drugo, da su joj mošti poslije smrti ostale netruležne i treći,
najvažniji uvjet, da se zahvaljujući toj osobi događaju posvjedočena čuda, da postoje Nemanjići
svjedočanstva da se neko spasio, npr. iz neke teške nesreće moleći se toj osobi. Ili, da Niti jedan Nemanjić,
se neko čudesno iscijelio zahvaljujući toj osim Save, nema
nekoj osobi koja treba biti proglašena svetački kult u
svetom. Dodatni, četvrti uvjet bio bi da u srpskome narodu,
narodu postoji kult te neke osobe koja treba nezapamćeno je da je
biti proglašena svetom. netko posvjedočio da
se spasio ili iscijelio
Niti jedan Nemanjić, osim Save, nema
zahvaljujući nekom
svetački kult u srpskome narodu,
svetcu Nemanjiću. Svi
nezapamćeno je da je netko posvjedočio da
Nemanjići su, manje ili
se spasio ili iscijelio zahvaljujući nekom
više, imali život
svetcu Nemanjiću. Svi Nemanjići su, manje
nedostojan svetitelja. I
ili više, imali život nedostojan svetitelja. I
sam sv. Sava
sam sv. Sava Nemanjić bio je kao svetac
Nemanjić bio je kao
gotovo nepoznat u srpskome narodu, sve
svetac gotovo
dok ga službeno nije propagirala srpska elita
nepoznat u srpskome
u prvoj polovici 19. stoljeća. Po općem
narodu, sve dok ga
mišljenju srpskih intelektualaca, Sv. Sava je
službeno nije
najveći Srbin u povijesti, i to samo zbog toga
propagirala srpska
što je osnovao Srpsku crkvu. Svi ti srpski intelektualci dobro znaju da ako je neki Vlah,
elita u prvoj polovici
Crnogorac, Makedonac, Bugarin, Cincarin, katolički Albanac, Rom, Hrvat... u prošlosti,
19. stoljeća.
bilo dalekoj ili bližoj, pristupio Srpskoj crkvi i postao član i vjernik Srpske crkve – on je
time postajao i Srbin. Ima mnogo primjera, evo npr. Karađorđe Petrović, kome je djed
bio katolički Albanac, ili Emir Kusturica. Ulaskom u SPC oni su postali Srbi. Sv. Sava
je, kako je lijepo opisano na srpskom znanstvenom i nacionalističkom internetskome portalu Rastko, organizirao je
ubojstvo jednog bugarskog velikaša koji se zvao Strez. Taj internetski portal Rastko blagoslovio je mitropolit SPC
Amfilohije Radović.

Kako gledate na svetosavlje?

Administriranje
U srednjem vijeku, u doba kad je sv. Sava živio, nije bilo nacionalizma. Crkva – i katolička i pravoslavna –propagirala
Korisničko ime je da su svi ljudi Božja – Kristova bića i narodni identitet crkvi je bio potpuno nevažan, pa tako i sv. Savi, koji je,
kako sam već naveo, crkvu u Srbiji osnovao zbog svoje dinastije, a ne zbog naroda koji je živio u tadašnjoj državi
Lozinka Nemanjića.

Zapamti me Mirko Đorđević je za podgoričku “Republiku” 24. kolovoza 2005. godine izjavio: “Svetosavlje je ideološka sintagma
nastala 1935. godine i ona nikakve veze nema sa Svetim Savom”. Isti Đorđević kaže da je riječ “svetosavlje” smislio
Prijava
jedan Rus: “I od ‘svetosavlja’ koje je kao sintagmu smislio i lansirao jedan očajni Rus koji se zvao Fjodor Titov, i to u
Beogradu uoči poslednjeg svetskog rata.” (Mirko Đorđević, Molitva protiv kulture, 4. april
Zaboravili ste Svetosavlje 2009. www.pescanik.net)
korisničko ime? Svetosavlje nema
Zaboravili ste lozinku? A Vladimir Veljković piše drugačije: “Tvorac kovanice svetosavlje je pravoslavni svećenik
nikakve veze sa sv.
i ljotićevac, otac Dimitrije Najdanović (1897-1986).“ (Vladimir Veljković, Svetosavska
Savom. Ne postoji
politička konfuzija,www.pescanik.net).
nijedan spis Savin, ili
bilo kojega drugog Svetosavlje nema nikakve veze sa sv. Savom. Ne postoji nijedan spis Savin, ili bilo
pisca iz 13. i 14. kojega drugog pisca iz 13. i 14. stoljeća u kojem se slavi srpski narod na način koji bi
stoljeća u kojem se mi danas razumjeli kao – nacionalistički.
slavi srpski narod na
Moram malo da skrenem s teme. Želim da napomenem, činjenično slaviti i veličati svoj
način koji bi mi danas
narod, svoju povijest i kulturu, a pri tom ne opanjkavati, vrijeđati i blatiti druge narode,
razumjeli kao –
ne vidim u tome ništa loše i to se zove nacionalizam. Korporacije i njihov ideolog i
nacionalistički.
specijalac George Soros, su najveći neprijatelji europskih naroda u povijesti premda su
uložili stotine milijardi dolara da oblate riječi nacija i nacionalist, opet ostaje gola istina
da naciju nema tko braniti osim nacionalista . George Soros je mnogo veći neprijatelj Hrvatima i Srbima nego što su
Hrvati i Srbi među sobom. Soros (= korporacije), preko političara i medija koje financira širi defetizam u Hrvatskoj i
potiče iseljavanje Hrvata, isušivanje hrvatskog narodnog bića, pogledajte neke medije u Hrvatskoj koji slave odlazak
Hrvata u Njemačku, pri tom bjesomučno lažu kako je Hrvatska loša zemlja za život. Sve to isto specijalac
korporacija Soros radi i u Srbiji i Crnoj Gori. I svi dobro znamo da sorosi i korporacije financiraju sve što što može
razbiti obitelj, financiraju sve što doprinosi nerađanju Hrvata, Srba i svih drugih europskih naroda. Krajni cilj Georga
Sorosea je nestanak svakog Hrvata, Srbina, Nijemca, Engleza, Izraelca... Da, on je neprijatelj i Izraelaca, to je
potvrdio i izraelski premijer Netanyahu.

Sveti Sava sa svetosavljem nema ništa. Onaj tko kaže da je svetosavac, ne može u učenju sv. Save naći ništa
nacionalističko. Onaj tko kaže da je svetosavac je heretik, odstupio je od učenja sv. Save jer je vjersko učenje sv.
Save bilo u potpunosti u skladu s općim učenjem crkve toga doba. Taj današnji svetosavac ne može se pozvati ni na
jednu Savinu patriotsku rečenicu, jer kod njega je nema.

Ubijao žene i proglašen svetcem

Bizarne primjere, međutim, imamo i u novijoj povijesti. Kako je moguće da je Srpska pravoslavna crkva
(SPC) za svetca proglasila i Nikolaja Velimirovića za kojega je poznato da je javno slavio Hitlera i bio
inspirator Ljotićeve fašističke organizacije ZBOR? Štoviše, koliko nam je poznato, Velimirović je jedan od
glavnih uzora srpsko-pravoslavnih svećenika danas, čiji se govori i tekstovi često citiraju...

Ja sam naveo koja su četiri uvjeta da bi neko mogao biti proglašen svetiteljem. U SPC-u ne poštuje se ni jedan od tih
četiriju uvjeta da bi neko postao svetac. Dovoljno je samo da se neka pokojna osoba svidi nekome episkopu SPC-a
te da ovaj nagovori još neke episkope, pa da ga na Sinodu SPC-a izglasaju za svetca. I to je sve. Velimirović je,
nema sumnje, bio vrlo obrazovan čovjek, i u djelima koje je napisao, može se naći pametnih misli. No to nema
nikakve veze s tim je li on trebao biti proglašen svetim, ili nije. Velimirović je otvoreno mrzio Židove i slavio nacista
Dimitrija Ljotića. Vojnici Dimitrija Ljotića su u Kragujevcu 1941. privodili Srbe Nijemcima na strijeljanje. Nikolaj
Velimirović je i pjesmu spjevao Ljotiću u čast.

Milorad Vukojičić „Maca“ 2005. proglašen je za svetca SPC, no u nekim krugovima njega se naziva „pop
Koljač“. Što nam možete reći o tome?

Svatko u Pljevljima, odakle je Maca Vukojičić, zna da je on bio jedan običan krvnik, poklao je mnogo ljudi u Pljevljima
i okolini, među kojima i neke žene. Dakle on u Pljevljima u narodu ima kult krvnika, a ne svetca. Njega je za sveca
predložio bizarni, živući vladika SPC-a Jelenko Filaret Mićević, a to je osoba koja je s
Izvori neviđenim intenzitetom raspirivala mržnju prema Hrvatima početkom rata, u jesen 1991.
Moja se knjiga temelji godine, i kasnije. Nedavno je o Vukojičiću kao o krvniku i zločincu i jedan srpski
na izvorima koje nisu publicist iz Crne Gore objavio knjigu. Jednostavno, SPC je kanonizirala jednoga
objavili Crnogorci, okorjelog zlikovca.
temelji se na pisanjima
Svetac i „svetomučenik“ je i Joanikije Lipovac, koji je u vrijeme Drugoga
najpriznatijih srpskih
svjetskog rata surađivao s fašistima i nacistima?
povjesničara,
akademika SANU, Joanikije Lipovac dočekao je talijanske fašiste kad su oni okupirali Cetinje, u travnju
temelji se na pisanjima 1941. godine. Sve vrijeme rata bio je vjerni fašistički kvisling, i sve vrijeme rata
i drugih srpskih raspirivao je bratoubilački rat u Crnoj Gori, držao govore protiv komunista. Da se
intelektualaca. Nisam razumijemo, nemam ništa protiv toga da netko govori protiv komunističke ideologije, ja
analizirao, ali ne sam iskreni i najveći mogući antikomunist, antimarksist. Ali takvi govori tijekom rata,
vjerujem ni da se 10 kad su svi naoružani, među pripadnicima jednoga istog crnogorskog naroda poticali su
posto moje knjige bratoubilaštvo. Da nije bio odani kvisling, Joanikije Lipovac mogao je to sve lako izbjeći,
temelji na iskazima mogao se tijekom rata primiriti u Cetinjskom manastiru i ništa mu se ne bi dogodilo.
nacionalnih Osim što je bio fašistički kvisling, poticao je i bratoubilaštvo i ničim nije zaslužio da
Crnogoraca. Dakle bude svetac. Smiješno je govoriti da u crnogorskom narodu postoji neki njegov kult.
može se reći - knjiga
Na kojim se izvorima temelji Vaša knjiga?
“Bizarni sveci Srpske
crkve“ temelji se na Moja se knjiga temelji na izvorima koje nisu objavili Crnogorci, temelji se na pisanjima
izvorima koje su najpriznatijih srpskih povjesničara, akademika SANU, temelji se na pisanjima i drugih
objavili Srbi i na srpskih intelektualaca. Nisam analizirao, ali ne vjerujem ni da se 10 posto moje knjige
pisanjima najpriznatijih temelji na iskazima nacionalnih Crnogoraca. Dakle može se reći - knjiga “Bizarni sveci
srpskih povjesničara. Srpske crkve“ temelji se na izvorima koje su objavili Srbi i na pisanjima najpriznatijih
srpskih povjesničara.

SPC je za svetca proglasila i tzv. Vukašina Jasenovačkoga, iako nema relevantnih dokaza da je taj čovjek
uopće postojao. Je li Vam poznat ovaj slučaj?

Ne znam, nisam se time bavio. Bavio sam se poznatijim osobama koje je SPC kanonizirala: Nemanjićima i osobama
koje su porijeklom s teritorija Crne Gore.

Svećenik SPC-a Velibor Džomić izjavio je, komentirajući

Vašu knjigu, kako je riječ o „demonskome rukopisu“.
Kakve su bile reakcije stručnih krugova u Crnoj Gori i
Srbiji na Vašu knjigu?

Tako jake riječi Džomić je izrekao zato što ga je pogodila istina.

Da sam neke nesuvislosti pisao, ne bi izgovorio tako jake riječi,
ne bi ni komentirao moje pisanje. Istina boli, to znamo.
Nekoliko srpskih publicista kritiziralo je moju knjigu, braneći
Nemanjiće, pravdajući da je njihovo ponašanje bilo uobičajeno u
srednjem vijeku. I jedan srpski povjesničar me je, također, na
isti način kritizirao. Taj je povjesničar rekao kako su još mnogo
gnusnije stvari nego Nemanjići radili i mnogi srednjovjekovni
vladari, npr. engleski vladari. To je točno, ali on je “zaboravio“
reći da nitko te europske nemoralne srednjovjekovne vladare nije
proglasio svetcima. I tih nekoliko što su me kritizirali ni riječi
nisu progovorili o novim svetcima SPC-a – Maci Vukojičiću,
Lipovcu, Nikolaju Velimiroviću. Jednostavno, u vezi s onim što sam objavio o njima nisu me ni kritizirali.

Crnogorci nisu Srbi

U Crnoj Gori trenutačno imamo dvije pravoslavne crkve?

SPC je u Crnoj Gori došla iza bajuneta srpske vojske 1918. i tu je i dandanas. Crnogorska je crkva vjekovima prije
toga bila autokefalna, ili de iure, ili de facto. Danas je Crna Gora jedina pravoslavna
Velimirović država na svijetu koja nema svoju autokefalnu pravoslavnu crkvu priznatu od drugih
Nikolaja Velimirovića pravoslavnih crkava: Ruske, Vaseljenske, Grčke, Rumunske, Ciparske.... Grci npr, iako
proglasili su svetcem jedna nacija, imaju četiri autokefalne crkve: Vaseljensku, Grčku, Kiparsku i Antiohijsku.
iako je on otvoreno Postoji autokefalna crkva Čeških zemalja i Slovačke, na čijem je čelu Čeh rođen u
mrzio Židove i slavio Pragu. Od 16 milijuna Čeha i Slovaka, samo njih 100.000 su pravoslavci, to je manje od
nacista Dimitrija 1 posto stanovništva - i oni imaju svoju priznatu autokefalnu crkvu, a Crnogorci, vjerovali
Ljotića čiji su vojnici u ili ne, nemaju svoju priznatu autokefalnu crkvu. Nemaju, dakle, Crnogorci koji su za
Kragujevcu 1941. pravoslavlje, izvan svake sumnje - u odnosu na broj stanovnika, najviše učinili.
privodili Srbe Crnogorci su na ovom prostoru vjekovima Turcima bili kost u grlu.
Nijemcima na
Milovan Đilas svojedobno je izjavio da su Crnogorci „so srpstva“, a u nekim se
strijeljanje. Milorad
krugovima govori o Crnoj Gori kao o „Srpskoj Sparti“. Vi ste, međutim, na
Vukojičić „Maca“
portalu Analitika svojedobno napisali tekst o podrijetlu Crnogoraca, gdje ste
proglašen je 2005.
ustvrdili da Crnogorci podrijetlom nisu Srbi. Možete li nam reći nešto više o
godine svetcem, a
tome?
svatko u Pljevljima zna
da je poklao mnogo Crnogorci nisu Srbi, a velike su i neprekidne rasprave oko tog pitanja. Budući da je to
ljudi. Joanikije Lipovac povelika priča, mogu samo reći da je srpskom nacionalnom ideologijom Njegoša
dočekao je talijanske zadojio njegov učitelj Sima Milutinović Sarajlija, a veliki pjesnik Njegoš srpsku je
fašiste kad su oni ideologiju zatim širio među Crnogorcima. Srpstvo, to jest srpsku ideologiju je u Crnu
okupirali Cetinje. Bio je Goru donio Sima Milutinović Sarajlija, 1827. godine.
cijelo vrijeme rata
Kako gledate na povijesnu ulogu Petra II. Petrovića Njegoša?
vjerni fašistički
kvisling i poticao U svojim spjevovima, naročito u Gorskome vijencu Njegoš je prikazao život i običaj
bratoubilački rat. Crnogoraca, predstavio Crnogorce svijetu. Čitajući Gorski vijenac, Srbi, recimo, iz
Novog Sada ili Niša, i Hrvati, recimo, iz Zagreba, Crnogorce su razumjeli kao nešto vrlo
različito od njih samih, shvatili su da je riječ o jednome zasebnom narodu. I pored
bjesomučne propagande iz SANU-a i SPC-a koja traje desetljećima, obični Srbi i danas lako prave razliku između
Srba i Crnogoraca, npr. redovno govore: “Crnogorci su nam pomogli na Mojkovcu 1916. godine“. Tako je Njegoševa
uloga s te strane izuzetno velika, on je svojim djelima, na umjetnički sjajan način, posvjedočio da su Crnogorci
zaseban narod. No istodobno, budući da mu je srpsku ideologiju usvijestio njegov učitelj Sarajlija, Crnogorce je
predstavio kao dio srpske nacije, premda sam Njegoš nikada nije boravio u Beogradu ili Srbiji. Također, Njegoševa
uloga u protjerivanju Turske s Balkana golema je. Već početkom 20. st. u mnogim dijelovima zapadnoga Balkana
njegov je“Gorski vijenac“ bio jako poznat, mnogi su ga i napamet znali. Ivo Andrić, po rođenju katolik i u mladosti
deklarirani Hrvat, zapisao je kako je još u djetinjstvu od ljudi slušao Njegoševe stihove.
Crnogorci „Gorski vijenac“ generator je pravedne mržnje prema primitivnim Osmanlijama, koji su
Crnogorci nisu Srbi, a stoljećima ove krajeve držali u ropstvu i zatucanosti, dakle, Njegoševa uloga u
velike su i neprekidne protjerivanju Osmanlija s Balkana vrlo je velika.
rasprave oko tog
U kojem razdoblju možemo utvrditi početke srpskih presizanja na Crnu Goru?
pitanja. Budući da je to
povelika priča, mogu Od Prvoga srpskog ustanka, dakle, od 1804. godine. U krugovima toga ustanka počeli
samo reći da je su se praviti planovi za Veliku Srbiju. Godine 1827. u Crnu Goru je nepozvan pristigao
srpskom nacionalnom Sima Milutinović Sarajlija, nakon Vuka Karadžića najveći srpski nacionalist u povijesti.
ideologijom Njegoša On se tada na Cetinju, koje nije imalo obrazovanih ljudi, nametnuo kao učitelj mladome
zadojio njegov učitelj Njegošu. Uz ostalo, Sima Sarajlija je i skovao riječ srpstvo, prije njega ta riječ ne
Sima Milutinović postoji.
Sarajlija, a veliki
Ove godine obilježava se sto godina od svrgavanja dinastije Petrović-Njegoš i
pjesnik Njegoš srpsku
proglašenja ujedinjenja Crne Gore sa Srbijom. Što nam možete reći o tom
je ideologiju zatim širio
aktu?
među Crnogorcima.
Srpstvo, to jest srpsku Bio je to vrlo negativan događaj u povijesti Crnogoraca, Crnogorcima je učinjena velika
ideologiju je u Crnu nepravda. Takvo nelegitimno ujedinjenje kakvo je napravljeno 1918. imalo je vrlo
Goru donio Sima negativne posljedice za Crnu Goru i Crnogorce.
Milutinović Sarajlija,
1827. godine. Davor Dijanović
Hrvatski tjednik

Sponsored
 back to top

Copyright © 2020 Portal Hrvatskoga kulturnog vijeća. Svi sadržaji na ovom Portalu mogu se slobodno preuzeti uz navođenje autora i izvora,
Našpoveznica
gdje je izvor ujedno formatiran i kao portal rabina
kolačiće
izvorni radi funkcionalnosti
članak i integracije s vanjskim sadržajima. Nastavljajući samo pristajete na tehnologiju kolačića, ali ne i na razmjenu osobnih podataka.
na www.hkv.hr.
Joomla! je slobodan softver objavljen pod GNU Općom javnom licencom.
Zatvori
 VIJESTI DALMACIJA SPLIT MOZAIK SPORT KULTURA KOLUMNE MORE SD PLUS ARHIV OSMRTNICE
OSMRTNICE

KULTURA // KANONIZACIJA

Čudni kriteriji Srpske pravoslavne crkve: Stepinac ne

može biti svetac, a koljači i pedofili mogu

PIŠE DAMIR ŠARAC

24. listopada 2016. - 19:49

 Galerija
 sarko 1.JPG

Upravo u vrijeme rasplamsavanja žestoke rasprave koju je u hrvatskoj javnosti potakla odluka Vatikana,
odnosno pape Frane da se proglašenje svetim zagrebačkog nadbiskupa Alojzija Stepinca odgodi do
završetka rada komisije Srpske pravoslavne crkve i predstavnika Hrvatske biskupske konferencije, a koja bi
trebala razmatrati Stepinčevo djelovanje u predratnom, ratnom i poratnom razdoblju (Kraljevini Jugoslaviji,
NDH i komunističkoj državi), objavljena je knjiga crnogorskog publicista Miroslava Ćosovića 'Bizarni sveci
Srpske crkve', koja je poprilično uzbudila srpske klerikalne krugove, ali navodi koje donosi nisu demantirani.

Pa dok SPC (i još glasnije srpska politika) papu Franu upozorava kako Stepinca nipošto ne smije proglasiti
svetim jer toga 'nije dostojan', zamjerajući mu najčešće navode iz optužnice komunističkog montiranog
procesa koji ga je 1946. osudio na 16 godina robije - pozdrav novouspostavljenoj NDH, prisilno 'pokrštavanje'
pravoslavaca, prihvaćanje službe vojnog vikara, podržavanje ustaških elemenata nakon kraja rata - a
hrvatska strana (uzalud) upozorava na gomilu arhivske dokumentacije koja svjedoči suprotno, dapače,
ukazuje i na brojne primjere spašavanja Židova, Srba i hrvatskih antifašista od ustaškog nasilja, javno
protivljenje rasnim zakonima, netrpeljivost s Pavelićem i slično, autor u knjizi navodi nevjerojatne biogra je
posvijesnih osoba koje je Srpska crkva, bez ikakvih dvojbi, proglasila za svetitelje, najčešće iz političkih (i
svetosavskih) razloga.

Čitajući tijekom godina sve i svašta iz povijesti Srba i Crnogoraca primjetio sam da Srpska crkva slavi kao
svetitelje određeni broj ljudi koji apsolutno ničim nisu zaslužili da budu kanonizirani. U srednjem vijeku
Srpska crkva je nastala kao privatna crkva dinastije Nemanjić, pa su tako skoro svi vladari Nemanjići
proglašeni za svetitelje, a bilo je među njima bratoubojica, umobolnika, pedo la...

Ipak, knjigu ne bih nikada napisao da je SPC zadržala samo bizarne srednjovjekovne svetitelje. Međutim,
jedna jaka heretička, etno letska struja u SPC je devedesetih i kasnije počela proglašavati nove bizarne
svetitelje, primjerice Nikolaja Velimirovića, velikog ljubitelja srpskog nacista Ljotića. Za one koji ne znaju,
Dimitrije Ljotić nije bio običan kvisling, suradnik okupatora, ne, on je bio iskreni i uvjereni nacist, Ljotićevi
vojnici su Nijemcima u listopadu 1941. privodili kragujevačke Srbe na strijeljanje.

Također, SPC je prije desetak godina kanonizirala neke koljače iz Drugog svjetskog rata kao što je bio po zlu
čuveni Milorad 'Maca' Vukojičić. Klao je domaćice, bake, starce po Pljevljima i okolini, a koliko je poklao vojno
sposobnih muškaraca, možemo samo pretpostaviti. Nitko u Pljevljima ne sumnja da je Maca Vukojičić veliki
zločinac, ali eto i on je 'svetac' Srpske crkve. Za sveca je proglašen i kvisling, mitropolit Joanikije Lipovac, koji je
cijelog rata bio vjerni fašistički sluga i stalno pozivao na borbu protiv komunista.

HRVATSKA // 60. OBLJETNICA SMRTI

Bozanić o Stepincu: Neprijatelju je bio cilj

uništiti Crkvu, a u konačnici Krista i
kršćanstvo. Razumljiva je bila zbunjenost
komunističkih vlasti

Pročitaj više

HRVATSKA // NE SLIJEŽE SE PRAŠINA

Bivši veleposlanik Srbije u Vatikanu o

Stepincu: I bez tajnih dokumenata jasno je
da je kardinal morao znati za zločinačku
praksu ustaških vlasti

Pročitaj više

Nemam ništa protiv njegovog antikomunističkog stava, ali je opasno kad u jeku rata netko na tako visokom
položaju drži zapaljive govore protiv dijela svog naroda. Stoga sam odlučio opisati ovu nevjerojatnu pojavu,
ovaj fenomen, kako jedna Crkva svetiteljima proglašava ljude koji su sve, samo nisu sveti. K tome, nisam prvi
koji je primjetio da SPC proglašava svetima razne osobe koje to ničim nisu zaslužile; time su se bavili Mirko
Đorđević, Filip David, Stevo Vučinić i drugi - ispričao nam je Ćosović napominjući kako su gotovo svi izvori za
njegovu knjigu - srpski.
- Pozivao sam se na srpske dokumente, pisanje najvećih srpskih povjesničara, intelektualaca. Primjerice,
neki odlomci o srednjovjekovnim bizarnim svecima izvađeni su iz knjiga i postavljeni na velikosrpskom
naučnom portalu rastko.rs. kojeg je blagoslovio mitropolit Am lohije Radović, pa je prema tome i ono što
sam ja sa tog portala prenio u moju knjigu, blagoslovljeno - zaključuje Miroslav Ćosović, ističući kako, usprkos
bijesu srpske pravoslavne javnosti zbog ove knjige, nitko nije demantirao podatke koje donosi.

Predstavnici Srpske crkve su me u medijima kritizirali, i u crnogorskim i u srbijanskim medijima. Velibor

Džomić, sveštenik SPC za beogradski Kurir je izjavio da je knjiga 'Bizarni sveci Srpske crkve' - 'demonski
rukopis'. Ali da sam nešto slagao, nitko nije mogao kazati - govori Ćosović.

Sveti Stefan Nemanja (1113./1114. - 1199.)

Rodonačelnik dinastije Nemanjića, veliki župan Raške kršten je po obredu Rimske crkve u Duklji.

U borbi za raško prijestolje Nemanja je u bitki kod Pantina porazio i ubio rođenog brata Tihomira. Surovo je
progonio bogumile, počinio je nad njima pravi genocid, a o čemu piše njegov sin Stefan Prvovjenčani: "(...)
Jedne spali, druge različitim kaznama kazni, treće liši zemlje, a domove njihove i sva njihova imanja sakupivši,
razdade ih leproznim i ubogim. A učitelju i načelniku njihovom odreza jezik u grlu njegovom. I sasvim
iskoreni tu prokletu veru.' Stefan Nemanja je bio klasični srednjovjekovni vladar koji ničim nije zaslužio da
bude proglašen za svetitelja. Cijeli život je ratovao, ubijao ljude, borio se za vlast i za teritorij.

Budući da je Srpska crkva osnovana kao privatna crkva Nemanjića i da bi se dinastija učvrstila, on je morao
biti proglašen za svetitelja i to svega godinu dana poslije smrti, nije bilo nikakvog provjeravanja njegovog
života, nikakva čuda se nisu dogodila u tih godinu dana.

Jednostavno, pao je dogovor unutar vladarske porodice da se svi vladari Nemanjića počnu proglašavati za
svece, kako bi se tako učvrstio njihov kult među plemstvom, srbljima i drugim pravoslavcima njihove države.
Njegovom sinu Stefanu Prvovjenčanom krunu je 1217. poslao papa Honorije III., očekujući da će on i narod
prijeći na katoličku vjeru, no Stefan je to izbjegao, Raška je (svejedno) uzdignuta na status kraljevine, a on je
nakon smrti proglašen svetiteljem.

Sveti kralj Milutin (1253. - 1321.)

Moćan vladar i jedan od najuspješnijih ratnika među Nemanjićima, koji je osvojio sjevernu Albaniju i veći dio
Makedonije. Ženio se pet puta, a bizantski car Andronik II. ponudio mu je svoju sestru Eudociju za ženu, no
ona je pobjegla smatrajući Srbiju barbarskom zemljom. Milutin je prihvatio drugu ponudu: petogodišnju
carevu kćer Simonidu, a svoju tadašnju ženu, bugarsku princezu Anu dao je kao taokinju u Carigrad!

Tadašnji kroničari sa zgražanjem pišu kako je Milutin osmogodišnju Simonidu seksualno iskoristio i uništio joj
maternicu! Kako je vrijeme prolazilo, nesretna djevojka bila je objekt stalnog maltretiranja ljubomornog
starca, pa je iskoristila priliku i pokušala pobjeći u Bizant kad joj je umrla majka. Nije uspjela, pa je putem ušla
u samostan kako bi postala monahinja. No, brat joj je strgao redovničku halju i vratio je Milutinu.

Milutinov sin Stefan Dečanski usprotivio se ocu i pobunio, na što ga je otac uspio privoljeti da mu se vrati i da
će mu sve biti oprošteno. No, Milutin ga je bacio u tamnicu i oslijepio ga! Vidimo kakvog je čovjeka Srpska
crkva proglasila za svetitelja dvije i po godine nakon smrti: svirepog, sebičnog, pohotnog, sladostrasnika,
pedo la!

Sveti Stefan Dečanski (1285. - 1331.)

U borbi za vlast s polubratom Konstantinom, obećao mu je milost, no došlo je do bitke i Konstantin je

zarobljen.

Stefan ga je dao 'opružiti na jednom komadu drveta, pa mu klinovima probi mišice i butine, pa ga onda
rasječe na dvije polovice, po sredini'. Drugi izvori navode kako je razapeo na križ te ga prepilao po polovici
tijela.

Sveti Stefan Lazarević (1377. - 1427.)

Despot i najveći ratnik među srpskim vladarima, turski vazal, proglašen za sveca 1927. godine.

Presudno je doprinio da na čelo Turaka dođe grana Osmanlija koja je iznjedrila Mehmeda II. Osvajača i
Sulejmana Veličanstvenog. Despot Stefan bi zapravo trebao biti muslimanski, a ne kršćanski svetac! Spasio je
islam u Europi u bitki kod Nikopolja. U rudnicima u Srebrenici je 1419. godine došlo do pobune protiv
Stefanovog upravitelja Vladislava, kojeg su pogubili.

Stefan se razjario i poveo osvetnički pohod na Srebrenicu, no glavnina pobunjenika je pobjegla, a on se

osvetio na onima koje je zatekao sjekući im ruke i noge.

Sveti Joanikije Lipovac (1890. - 1945.)

Za vrijeme Drugog svjetskog rata mitropolit Joanikije upravljao je Crnogorsko-primorskom eparhijom.

Tijekom rata bio je suradnik talijanskih fašista, a komunisti su ga likvidirali bez suđenja u srpnju 1945. godine,
nakon što su ga uhvatili u pokušaju bijega prema Austriji.

Joanikije Lipovac je bio iskreni suradnik okupatora, mogao se u vrijeme vrijeme rata ne ulagivati fašistima,
ništa mu se ne bi dogodilo. Ovaj kvisling, okupatorov sluga i kad se sagledaju sve činjenice - ni po čemu
svetac, isključivi je i glavni krivac za katastrofu svećenstva u Crnoj Gori tijekom Drugog svjetskog rata i znatno
je pospješio bratoubilački rat koji je bjesnio od 1941. do 1945. godine.

Kako pišu svi historičari, za vrijeme bratoubilačkog rata, dok se krv u potocima lila Crnom Gorom, Lipovac je
pozivao na borbu protiv partizana i komunista, a za situaciju okrivljavao Židove - navodi autor.- Joanikije diže
zdravicu okupatorskom fašističkom zločincu Pirciju Biroliju u vrijeme kad je on, zajedno sa četnicima,
organizirao zatvore i logore za porobljene Crnogorce, u kojima je zatvarano, strijeljano, mučeno i deportirano
u okupatorske logore preko 50 hiljada 'Joanikijevih vjernika' samo zato što su se borili za slobodu. Joanikije
ide sa banketa na banket i drži zdravice sotonama koje ubijaju, masakriraju i deportiraju 'njegove vjernike'.

U rujnu 1943. godine talijanskog okupatora zamjenjuje njemački okupator, kojem se četnici i Joanikije
također dodvoravaju. Joanikije u posebnoj poslanici čestita vojnicima njemačkog Reicha novu 1944. godinu
slijedećim riječima: 'Vojnicima velikog njemačkog Rajha: Naročitu mi čast čini da mogu najslavnijoj vojsci
svijeta iz svih vremena čestitati Novu godinu u ime svoje vlade i svoga naroda - navodi se u knjizi 'Mrtvi ne
zbore' Branka Filipovića.

Sveti Milorad 'Maca' Vukojičić (1917. - 1945.)

U svibnju 2005. na saboru u manastiru Žitomislić SPC je kanonizirala nekoliko užasnih zločinaca iz Drugog
svjetskog rata među kojima se po zlu ističu Milorad 'Maca' Vukojičić i Slobodan Šiljak, pravoslavni popovi, koje
je 1945. osudio i strijeljao Vojni sud komande u Beranama pod optužbom da su sudjelovali u teškim
zločinima nad stanovništvom u Pljevljima 1943. i 1944. godine.

Posebno su bili okrutni prema suprugama partizana. Na ovu crkvenu odluku reagirale su obitelji poklanih ali
im je odgovoreno kako je 'to unutrašnja stvar Crkve'. Crnogorska televizija snimila je dokumentarac u kojem
pljevaljski svjedoci pričaju o užasnim 'Macinim' zločinima.

Nikolaj Velimirović (1881. - 1956.)

Episkop žički, školovan na Zapadu, u mladosti je bio zastupnik liberalnih ideja i ekumenizma. U međuratnom
razdoblju postaje predvodnik pravoslavnih bogomoljaca i okreće se antieuropejstvu i konzervativizmu,
prezirao je europsku kulturu, znanost i napredak. Osnivač je desničarske političke ideologije svetosavskog
nacionalizma, smatra se duhovnim inspiratorom Ljotićeve organizacije ZBOR.

Često je kritiziran zbog antisemitskih stavova, Hitler ga je odlikovao 1934. godine, a Velimirović je
uspoređivao njemačkog kancelara s djelom svetog Save: 'On je došao na ideju svetoga Save i kao laik
poduzeo je u svom narodu onaj najvažniji posao, koji priliči jedino svetitelju, geniju i heroju' pisao je episkop,
dok je o Židovima navodio: 'Sva moderna gesla evropska sastavili su Židi, koji su Hrista raspeli: i demokratiju, i
štrajkove, i socijalizam, i ateizam, i toleranciju svih vera, i paci zam, i sveopštu revoluciju, i kapitalizam, i
 komunizam. Sve su to izumi Židova odnosno oca njihova đavola', smatrao je Velimirović čijoj se kanonizaciji
protivio srpski patrijarh Pavle, ali ipak je proglašen svecem 2003. godine.

U svibnju 1945. pobjegao je s Milanom Nedićem u Austriju, a potom u Ameriku, dok je u Jugoslaviji smatran
suradnikom fašista i izdajnikom. Državljanstvo mu je oduzeto, a ime stavljeno na listu autora čija se djela nisu
mogla objavljivati u zemlji. Tijelo mu je 1991. preneseno u Srbiju, a u vjerskim krugovima Velimirovića
redovito uspoređuju sa svetim Ivanom Krstiteljem i svetim Ivanom Zlatoustim!

U crkvenoj literaturi se citiraju riječi Justina Popovića koji ga smatra 'trinaestim apostolom', 'svetim srpskim
jevanđelistom' i 'najvećim Srbinom posle svetog Save'.

Moralan, neporočan...

Da bi netko u pravoslavnoj crkvenoj tradiciji bio proglašen svetim, mora ispunjavati više uvjeta: trebao je
imati savršen moralan i neporočan život (ili da je nastradao kao mučenik za vjeru), poslije smrti relikvije mu
moraju ostati netruležne, te se po zagovoru svetitelja moraju dešavati osvjedočena čuda. Uvjet je i
postojanje tzv. 'fame', dakle potrebe da glas o njegovoj svetosti živi u narodu barem nekoliko desetljeća,
kako bi ga crkveni sinod i službeno proglasio svetiteljem.

SPC je proglasila je 114 svojih svetitelja, pretežito svećenika i monaha doista uzorna života, ali i gotovo sve
srednjovjekovne srpske vladare, te grupe mučenika: prebilovačke (žrtve ustaša iz 1941., kanonizirani 2015.),
jasenovačke (žrtve ustaškog logora 1941. - 1945., kanonizirani 2016.), momišićke (spaljeni od Turaka 1688.,
kanonizirani 2012.), prnjavorske (žrtve Prvog svj. rata iz 1914., kanonizirani 2014.).Mitropolit crnogorsko-
primorski Am lohije Radović je 2013. za svoju eparhiju (Sinod SPC je odbio prijedlog jer nije bilo uvjeta)
svetiteljem proglasio crnogorskog državnog poglavara, vladiku i književnika Petra II. Petrovića Njegoša,
nazvaši ga 'Lovćenskim tajnovidcem'. Tako je crnogorski nacionalni ponos postao srpski svetac, pa tom
analogijom i - Srbin!

#KANONIZACIJA #ALOJZIJE STEPINAC

Želite li dopuniti temu ili prijaviti pogrešku u tekstu?

2 komentara Sortiranje po: Najnovije

Dodajte komentar...

Damir Valent Dambo

Nije se slagao sa ustaški režimom, kao što se nije slagao svatko normalan. Ako je pomogao nekim ljudima svaka
čast na tome, ali ipak je bio ustaški vikar te nije nikako zaslužio proglašenje za sveca. Što nije otišao u partizane
kao Nazor.
Sviđa mi se · Odgovor · 3 · 20 tj.

Vladimir Oreški
Ti nisi normalan, pa samo poslanje kršćanstvu ne dozvoljava da se ubija pa time otići u partizane koji su
bili lali na okidaću ne mareći za nečiji život.
Samo to dokazuje da ti prihvačaš sve velikosrpsko, i ubojice i pedofile ali ne priznaš što je netko normala
pa mi pripisuješ razno razne laži !
Sviđa mi se · Odgovor · 1 · 15 tj.

Damir Valent Dambo

Vladimir Oreški Ne znam o čemu ti pričaš. Ne znam tko tu nije normalan.. Koje poslanje, ti si se valjda
probudio iz višegodišnjeg zimskog sna. Pa koga sude diljem svijeta za pefofiliju u svim katoličkim i ne
katoličkim zemljama zbog pedofilije. U 99% slučajeva su to katolički svećenici.. A ako pričamo o posla nju
vjerovatno si čuo za fra Miroslava odnosno Tomislava Filipovića.. Kasnije prozvan zbog super klanja
Majstorović ili fra satana. Bio je osuđen za ratne zločine čak i od Njemaca, pa čak i od ponekih ustaša..
Poklao je na stotine ljudi i na desetine djece. Pa kada podržavaš takve tko onda nije normalan.
Sviđa mi se · Odgovor · 3 · 15 tj.

Drago Ćibarić
Damir Valent Dambo ovdje se na radi o takvim,već o konkretnom imenu. Stepinac je Svet po svojim
djelima i načinu života a to što ti je um slijep i zamračen mržnjom i propagandom je tvoj problem
Sviđa mi se · Odgovor · 15 tj.

Show 1 more reply in this thread

John Ivan Prcela

Alojzije Viktor Kardinal-Mucenik Stepinac najveci je hrvatski Svetac bio prije, za vrijeme i POSLIJE Drugoga
svjetskog rata. Blazeni Alojzije Kardinale-Mucenice, moli se pred Bozjim prijestoljem za izvarani hrvatski narod!
Moli se i za mene 98-godisnjega starca, koji evo cijeli zivot pisem djela od trajne vrijednosti, ukljucujuci i tek izaslu
jedinstvenu knjigu na hrvatskom i engleskom. Njoj je naslov: Branimo Hrvatsku ISTINOM!
Sviđa mi se · Odgovor · 28 tj.

Nenad Celić
Ti i kad lazes lazes. Reci nam kako je provesti zivot u lazima? Stepinac je dobro prosao. Trebali su ga
osudit na kratki postupak.
Sviđa mi se · Odgovor · 3 · 20 tj.

Drago Ćibarić
Nenad Celić konjino
Sviđa mi se · Odgovor · 15 tj.

Nenad Celić
Drago Ćibarić sta je ljubitelju katolickih pedofila? Pa sta hocete? Da opravdate nesto sto se ne moze
opravdati? Olos crkveni koji je po svakom krivicnom zakonu i po civilnom i po crkvenom zasluzio robiju a

Izdvojeno

HRVATSKA // TKO JE KRIV? HRVATSKA // ALARM U ZDRAVSTVU POLITIKA // POLITIČKA SCENA ZAGORA // DOLJANI I ARŽANO

Svake godine sve gore i gore:
najmanje 200 učenika s teškoćama
u razvoju u ponedjeljak neće imati
svog asistenta na nastavi
Zabrinjavajući trend: U hrvatskim
bolnicama u posljednjih 15 dana
udvostručen broj zaraženih
koronavirusom
Možemo! (ne)će dati ruku spasa
posrnulom SDP-u: kako će završiti
veliko preslagivanje snaga na
hrvatskoj ljevici
Bizarna situacija na graničnim
prijelazima s BiH: umjesto pet
minuta, zbog korona-krize
učenicima će do škole trebati sat
vremena!
SVIJET // KORAK NAPRIJED
Trump, Vučić i Hoti u Bijeloj kući
potpisali povijesni sporazum
između Srbije i Kosova o
normalizaciji ekonomskih odnosa
HAJDUK // SLOBODAN IGRAČ
Hajduk zainteresiran za mladog
reprezentativca Sjeverne
Makedonije: igra na poziciji
defanzivnog veznog i slovi za
jednog od najvećih talenata
CRNA KRONIKA // SUKOB NA BORAJI
Trogirski zlatar koji je napao suca
Županijskog suda pušten da se
brani sa slobode, policiji kazao da
mu je Miletić uzeo ogromne novce
ŽIVOT // OTVORITE PROZORE
Promaja spašava! Jedan od
najboljih načina zaštite od korone
u zatvorenim prostorima, poput
radnih mjesta i teretana je
redovito zračenje i - propuh
POVRATAK NA VRH 
OPĆI UVJETI KORIŠTENJA | PRAVILA PRENOŠENJA SADRŽAJA | ZAŠTITA PRIVATNOSTI | PRAVILA KOMENTIRANJA | IMPRESSUM | KONTAKT | OGLAŠAVANJE | DIGITALNA NOVINA | RSS | SITEMAP

Copyright © 2020. HANZA MEDIA d.o.o Sva prava pridržana CMS: Domena.com
 VIJESTI DALMACIJA SPLIT MOZAIK SPORT KULTURA KOLUMNE MORE SD PLUS ARHIV OSMRTNICE
OSMRTNICE

KULTURA // KANONIZACIJA

Čudni kriteriji Srpske pravoslavne crkve: Stepinac ne

može biti svetac, a koljači i pedofili mogu

PIŠE DAMIR ŠARAC

24. listopada 2016. - 19:49

 Galerija
 sarko 1.JPG

Upravo u vrijeme rasplamsavanja žestoke rasprave koju je u hrvatskoj javnosti potakla odluka Vatikana,
odnosno pape Frane da se proglašenje svetim zagrebačkog nadbiskupa Alojzija Stepinca odgodi do
završetka rada komisije Srpske pravoslavne crkve i predstavnika Hrvatske biskupske konferencije, a koja bi
trebala razmatrati Stepinčevo djelovanje u predratnom, ratnom i poratnom razdoblju (Kraljevini Jugoslaviji,
NDH i komunističkoj državi), objavljena je knjiga crnogorskog publicista Miroslava Ćosovića 'Bizarni sveci
Srpske crkve', koja je poprilično uzbudila srpske klerikalne krugove, ali navodi koje donosi nisu demantirani.

Pa dok SPC (i još glasnije srpska politika) papu Franu upozorava kako Stepinca nipošto ne smije proglasiti
svetim jer toga 'nije dostojan', zamjerajući mu najčešće navode iz optužnice komunističkog montiranog
procesa koji ga je 1946. osudio na 16 godina robije - pozdrav novouspostavljenoj NDH, prisilno 'pokrštavanje'
pravoslavaca, prihvaćanje službe vojnog vikara, podržavanje ustaških elemenata nakon kraja rata - a
hrvatska strana (uzalud) upozorava na gomilu arhivske dokumentacije koja svjedoči suprotno, dapače,
ukazuje i na brojne primjere spašavanja Židova, Srba i hrvatskih antifašista od ustaškog nasilja, javno
protivljenje rasnim zakonima, netrpeljivost s Pavelićem i slično, autor u knjizi navodi nevjerojatne biogra je
posvijesnih osoba koje je Srpska crkva, bez ikakvih dvojbi, proglasila za svetitelje, najčešće iz političkih (i
svetosavskih) razloga.

Čitajući tijekom godina sve i svašta iz povijesti Srba i Crnogoraca primjetio sam da Srpska crkva slavi kao
svetitelje određeni broj ljudi koji apsolutno ničim nisu zaslužili da budu kanonizirani. U srednjem vijeku
Srpska crkva je nastala kao privatna crkva dinastije Nemanjić, pa su tako skoro svi vladari Nemanjići
proglašeni za svetitelje, a bilo je među njima bratoubojica, umobolnika, pedo la...

Ipak, knjigu ne bih nikada napisao da je SPC zadržala samo bizarne srednjovjekovne svetitelje. Međutim,
jedna jaka heretička, etno letska struja u SPC je devedesetih i kasnije počela proglašavati nove bizarne
svetitelje, primjerice Nikolaja Velimirovića, velikog ljubitelja srpskog nacista Ljotića. Za one koji ne znaju,
Dimitrije Ljotić nije bio običan kvisling, suradnik okupatora, ne, on je bio iskreni i uvjereni nacist, Ljotićevi
vojnici su Nijemcima u listopadu 1941. privodili kragujevačke Srbe na strijeljanje.

Također, SPC je prije desetak godina kanonizirala neke koljače iz Drugog svjetskog rata kao što je bio po zlu
čuveni Milorad 'Maca' Vukojičić. Klao je domaćice, bake, starce po Pljevljima i okolini, a koliko je poklao vojno
sposobnih muškaraca, možemo samo pretpostaviti. Nitko u Pljevljima ne sumnja da je Maca Vukojičić veliki
zločinac, ali eto i on je 'svetac' Srpske crkve. Za sveca je proglašen i kvisling, mitropolit Joanikije Lipovac, koji je
cijelog rata bio vjerni fašistički sluga i stalno pozivao na borbu protiv komunista.

HRVATSKA // 60. OBLJETNICA SMRTI

Bozanić o Stepincu: Neprijatelju je bio cilj

uništiti Crkvu, a u konačnici Krista i
kršćanstvo. Razumljiva je bila zbunjenost
komunističkih vlasti

Pročitaj više

HRVATSKA // NE SLIJEŽE SE PRAŠINA

Bivši veleposlanik Srbije u Vatikanu o

Stepincu: I bez tajnih dokumenata jasno je
da je kardinal morao znati za zločinačku
praksu ustaških vlasti

Pročitaj više

Nemam ništa protiv njegovog antikomunističkog stava, ali je opasno kad u jeku rata netko na tako visokom
položaju drži zapaljive govore protiv dijela svog naroda. Stoga sam odlučio opisati ovu nevjerojatnu pojavu,
ovaj fenomen, kako jedna Crkva svetiteljima proglašava ljude koji su sve, samo nisu sveti. K tome, nisam prvi
koji je primjetio da SPC proglašava svetima razne osobe koje to ničim nisu zaslužile; time su se bavili Mirko
Đorđević, Filip David, Stevo Vučinić i drugi - ispričao nam je Ćosović napominjući kako su gotovo svi izvori za
njegovu knjigu - srpski.
- Pozivao sam se na srpske dokumente, pisanje najvećih srpskih povjesničara, intelektualaca. Primjerice,
neki odlomci o srednjovjekovnim bizarnim svecima izvađeni su iz knjiga i postavljeni na velikosrpskom
naučnom portalu rastko.rs. kojeg je blagoslovio mitropolit Am lohije Radović, pa je prema tome i ono što
sam ja sa tog portala prenio u moju knjigu, blagoslovljeno - zaključuje Miroslav Ćosović, ističući kako, usprkos
bijesu srpske pravoslavne javnosti zbog ove knjige, nitko nije demantirao podatke koje donosi.

Predstavnici Srpske crkve su me u medijima kritizirali, i u crnogorskim i u srbijanskim medijima. Velibor

Džomić, sveštenik SPC za beogradski Kurir je izjavio da je knjiga 'Bizarni sveci Srpske crkve' - 'demonski
rukopis'. Ali da sam nešto slagao, nitko nije mogao kazati - govori Ćosović.

Sveti Stefan Nemanja (1113./1114. - 1199.)

Rodonačelnik dinastije Nemanjića, veliki župan Raške kršten je po obredu Rimske crkve u Duklji.

U borbi za raško prijestolje Nemanja je u bitki kod Pantina porazio i ubio rođenog brata Tihomira. Surovo je
progonio bogumile, počinio je nad njima pravi genocid, a o čemu piše njegov sin Stefan Prvovjenčani: "(...)
Jedne spali, druge različitim kaznama kazni, treće liši zemlje, a domove njihove i sva njihova imanja sakupivši,
razdade ih leproznim i ubogim. A učitelju i načelniku njihovom odreza jezik u grlu njegovom. I sasvim
iskoreni tu prokletu veru.' Stefan Nemanja je bio klasični srednjovjekovni vladar koji ničim nije zaslužio da
bude proglašen za svetitelja. Cijeli život je ratovao, ubijao ljude, borio se za vlast i za teritorij.

Budući da je Srpska crkva osnovana kao privatna crkva Nemanjića i da bi se dinastija učvrstila, on je morao
biti proglašen za svetitelja i to svega godinu dana poslije smrti, nije bilo nikakvog provjeravanja njegovog
života, nikakva čuda se nisu dogodila u tih godinu dana.

Jednostavno, pao je dogovor unutar vladarske porodice da se svi vladari Nemanjića počnu proglašavati za
svece, kako bi se tako učvrstio njihov kult među plemstvom, srbljima i drugim pravoslavcima njihove države.
Njegovom sinu Stefanu Prvovjenčanom krunu je 1217. poslao papa Honorije III., očekujući da će on i narod
prijeći na katoličku vjeru, no Stefan je to izbjegao, Raška je (svejedno) uzdignuta na status kraljevine, a on je
nakon smrti proglašen svetiteljem.

Sveti kralj Milutin (1253. - 1321.)

Moćan vladar i jedan od najuspješnijih ratnika među Nemanjićima, koji je osvojio sjevernu Albaniju i veći dio
Makedonije. Ženio se pet puta, a bizantski car Andronik II. ponudio mu je svoju sestru Eudociju za ženu, no
ona je pobjegla smatrajući Srbiju barbarskom zemljom. Milutin je prihvatio drugu ponudu: petogodišnju
carevu kćer Simonidu, a svoju tadašnju ženu, bugarsku princezu Anu dao je kao taokinju u Carigrad!

Tadašnji kroničari sa zgražanjem pišu kako je Milutin osmogodišnju Simonidu seksualno iskoristio i uništio joj
maternicu! Kako je vrijeme prolazilo, nesretna djevojka bila je objekt stalnog maltretiranja ljubomornog
starca, pa je iskoristila priliku i pokušala pobjeći u Bizant kad joj je umrla majka. Nije uspjela, pa je putem ušla
u samostan kako bi postala monahinja. No, brat joj je strgao redovničku halju i vratio je Milutinu.

Milutinov sin Stefan Dečanski usprotivio se ocu i pobunio, na što ga je otac uspio privoljeti da mu se vrati i da
će mu sve biti oprošteno. No, Milutin ga je bacio u tamnicu i oslijepio ga! Vidimo kakvog je čovjeka Srpska
crkva proglasila za svetitelja dvije i po godine nakon smrti: svirepog, sebičnog, pohotnog, sladostrasnika,
pedo la!

Sveti Stefan Dečanski (1285. - 1331.)

U borbi za vlast s polubratom Konstantinom, obećao mu je milost, no došlo je do bitke i Konstantin je

zarobljen.

Stefan ga je dao 'opružiti na jednom komadu drveta, pa mu klinovima probi mišice i butine, pa ga onda
rasječe na dvije polovice, po sredini'. Drugi izvori navode kako je razapeo na križ te ga prepilao po polovici
tijela.

Sveti Stefan Lazarević (1377. - 1427.)

Despot i najveći ratnik među srpskim vladarima, turski vazal, proglašen za sveca 1927. godine.

Presudno je doprinio da na čelo Turaka dođe grana Osmanlija koja je iznjedrila Mehmeda II. Osvajača i
Sulejmana Veličanstvenog. Despot Stefan bi zapravo trebao biti muslimanski, a ne kršćanski svetac! Spasio je
islam u Europi u bitki kod Nikopolja. U rudnicima u Srebrenici je 1419. godine došlo do pobune protiv
Stefanovog upravitelja Vladislava, kojeg su pogubili.

Stefan se razjario i poveo osvetnički pohod na Srebrenicu, no glavnina pobunjenika je pobjegla, a on se

osvetio na onima koje je zatekao sjekući im ruke i noge.

Sveti Joanikije Lipovac (1890. - 1945.)

Za vrijeme Drugog svjetskog rata mitropolit Joanikije upravljao je Crnogorsko-primorskom eparhijom.

Tijekom rata bio je suradnik talijanskih fašista, a komunisti su ga likvidirali bez suđenja u srpnju 1945. godine,
nakon što su ga uhvatili u pokušaju bijega prema Austriji.

Joanikije Lipovac je bio iskreni suradnik okupatora, mogao se u vrijeme vrijeme rata ne ulagivati fašistima,
ništa mu se ne bi dogodilo. Ovaj kvisling, okupatorov sluga i kad se sagledaju sve činjenice - ni po čemu
svetac, isključivi je i glavni krivac za katastrofu svećenstva u Crnoj Gori tijekom Drugog svjetskog rata i znatno
je pospješio bratoubilački rat koji je bjesnio od 1941. do 1945. godine.

Kako pišu svi historičari, za vrijeme bratoubilačkog rata, dok se krv u potocima lila Crnom Gorom, Lipovac je
pozivao na borbu protiv partizana i komunista, a za situaciju okrivljavao Židove - navodi autor.- Joanikije diže
zdravicu okupatorskom fašističkom zločincu Pirciju Biroliju u vrijeme kad je on, zajedno sa četnicima,
organizirao zatvore i logore za porobljene Crnogorce, u kojima je zatvarano, strijeljano, mučeno i deportirano
u okupatorske logore preko 50 hiljada 'Joanikijevih vjernika' samo zato što su se borili za slobodu. Joanikije
ide sa banketa na banket i drži zdravice sotonama koje ubijaju, masakriraju i deportiraju 'njegove vjernike'.

U rujnu 1943. godine talijanskog okupatora zamjenjuje njemački okupator, kojem se četnici i Joanikije
također dodvoravaju. Joanikije u posebnoj poslanici čestita vojnicima njemačkog Reicha novu 1944. godinu
slijedećim riječima: 'Vojnicima velikog njemačkog Rajha: Naročitu mi čast čini da mogu najslavnijoj vojsci
svijeta iz svih vremena čestitati Novu godinu u ime svoje vlade i svoga naroda - navodi se u knjizi 'Mrtvi ne
zbore' Branka Filipovića.

Sveti Milorad 'Maca' Vukojičić (1917. - 1945.)

U svibnju 2005. na saboru u manastiru Žitomislić SPC je kanonizirala nekoliko užasnih zločinaca iz Drugog
svjetskog rata među kojima se po zlu ističu Milorad 'Maca' Vukojičić i Slobodan Šiljak, pravoslavni popovi, koje
je 1945. osudio i strijeljao Vojni sud komande u Beranama pod optužbom da su sudjelovali u teškim
zločinima nad stanovništvom u Pljevljima 1943. i 1944. godine.

Posebno su bili okrutni prema suprugama partizana. Na ovu crkvenu odluku reagirale su obitelji poklanih ali
im je odgovoreno kako je 'to unutrašnja stvar Crkve'. Crnogorska televizija snimila je dokumentarac u kojem
pljevaljski svjedoci pričaju o užasnim 'Macinim' zločinima.

Nikolaj Velimirović (1881. - 1956.)

Episkop žički, školovan na Zapadu, u mladosti je bio zastupnik liberalnih ideja i ekumenizma. U međuratnom
razdoblju postaje predvodnik pravoslavnih bogomoljaca i okreće se antieuropejstvu i konzervativizmu,
prezirao je europsku kulturu, znanost i napredak. Osnivač je desničarske političke ideologije svetosavskog
nacionalizma, smatra se duhovnim inspiratorom Ljotićeve organizacije ZBOR.

Često je kritiziran zbog antisemitskih stavova, Hitler ga je odlikovao 1934. godine, a Velimirović je
uspoređivao njemačkog kancelara s djelom svetog Save: 'On je došao na ideju svetoga Save i kao laik
poduzeo je u svom narodu onaj najvažniji posao, koji priliči jedino svetitelju, geniju i heroju' pisao je episkop,
dok je o Židovima navodio: 'Sva moderna gesla evropska sastavili su Židi, koji su Hrista raspeli: i demokratiju, i
štrajkove, i socijalizam, i ateizam, i toleranciju svih vera, i paci zam, i sveopštu revoluciju, i kapitalizam, i
 komunizam. Sve su to izumi Židova odnosno oca njihova đavola', smatrao je Velimirović čijoj se kanonizaciji
protivio srpski patrijarh Pavle, ali ipak je proglašen svecem 2003. godine.

U svibnju 1945. pobjegao je s Milanom Nedićem u Austriju, a potom u Ameriku, dok je u Jugoslaviji smatran
suradnikom fašista i izdajnikom. Državljanstvo mu je oduzeto, a ime stavljeno na listu autora čija se djela nisu
mogla objavljivati u zemlji. Tijelo mu je 1991. preneseno u Srbiju, a u vjerskim krugovima Velimirovića
redovito uspoređuju sa svetim Ivanom Krstiteljem i svetim Ivanom Zlatoustim!

U crkvenoj literaturi se citiraju riječi Justina Popovića koji ga smatra 'trinaestim apostolom', 'svetim srpskim
jevanđelistom' i 'najvećim Srbinom posle svetog Save'.

Moralan, neporočan...

Da bi netko u pravoslavnoj crkvenoj tradiciji bio proglašen svetim, mora ispunjavati više uvjeta: trebao je
imati savršen moralan i neporočan život (ili da je nastradao kao mučenik za vjeru), poslije smrti relikvije mu
moraju ostati netruležne, te se po zagovoru svetitelja moraju dešavati osvjedočena čuda. Uvjet je i
postojanje tzv. 'fame', dakle potrebe da glas o njegovoj svetosti živi u narodu barem nekoliko desetljeća,
kako bi ga crkveni sinod i službeno proglasio svetiteljem.

SPC je proglasila je 114 svojih svetitelja, pretežito svećenika i monaha doista uzorna života, ali i gotovo sve
srednjovjekovne srpske vladare, te grupe mučenika: prebilovačke (žrtve ustaša iz 1941., kanonizirani 2015.),
jasenovačke (žrtve ustaškog logora 1941. - 1945., kanonizirani 2016.), momišićke (spaljeni od Turaka 1688.,
kanonizirani 2012.), prnjavorske (žrtve Prvog svj. rata iz 1914., kanonizirani 2014.).Mitropolit crnogorsko-
primorski Am lohije Radović je 2013. za svoju eparhiju (Sinod SPC je odbio prijedlog jer nije bilo uvjeta)
svetiteljem proglasio crnogorskog državnog poglavara, vladiku i književnika Petra II. Petrovića Njegoša,
nazvaši ga 'Lovćenskim tajnovidcem'. Tako je crnogorski nacionalni ponos postao srpski svetac, pa tom
analogijom i - Srbin!

#KANONIZACIJA #ALOJZIJE STEPINAC

Želite li dopuniti temu ili prijaviti pogrešku u tekstu?

2 komentara Sortiranje po: Najnovije

Dodajte komentar...

Damir Valent Dambo

Nije se slagao sa ustaški režimom, kao što se nije slagao svatko normalan. Ako je pomogao nekim ljudima svaka
čast na tome, ali ipak je bio ustaški vikar te nije nikako zaslužio proglašenje za sveca. Što nije otišao u partizane
kao Nazor.
Sviđa mi se · Odgovor · 3 · 20 tj.

Vladimir Oreški
Ti nisi normalan, pa samo poslanje kršćanstvu ne dozvoljava da se ubija pa time otići u partizane koji su
bili lali na okidaću ne mareći za nečiji život.
Samo to dokazuje da ti prihvačaš sve velikosrpsko, i ubojice i pedofile ali ne priznaš što je netko normala
pa mi pripisuješ razno razne laži !
Sviđa mi se · Odgovor · 1 · 15 tj.

Damir Valent Dambo

Vladimir Oreški Ne znam o čemu ti pričaš. Ne znam tko tu nije normalan.. Koje poslanje, ti si se valjda
probudio iz višegodišnjeg zimskog sna. Pa koga sude diljem svijeta za pefofiliju u svim katoličkim i ne
katoličkim zemljama zbog pedofilije. U 99% slučajeva su to katolički svećenici.. A ako pričamo o posla nju
vjerovatno si čuo za fra Miroslava odnosno Tomislava Filipovića.. Kasnije prozvan zbog super klanja
Majstorović ili fra satana. Bio je osuđen za ratne zločine čak i od Njemaca, pa čak i od ponekih ustaša..
Poklao je na stotine ljudi i na desetine djece. Pa kada podržavaš takve tko onda nije normalan.
Sviđa mi se · Odgovor · 3 · 15 tj.

Drago Ćibarić
Damir Valent Dambo ovdje se na radi o takvim,već o konkretnom imenu. Stepinac je Svet po svojim
djelima i načinu života a to što ti je um slijep i zamračen mržnjom i propagandom je tvoj problem
Sviđa mi se · Odgovor · 15 tj.

Show 1 more reply in this thread

John Ivan Prcela

Alojzije Viktor Kardinal-Mucenik Stepinac najveci je hrvatski Svetac bio prije, za vrijeme i POSLIJE Drugoga
svjetskog rata. Blazeni Alojzije Kardinale-Mucenice, moli se pred Bozjim prijestoljem za izvarani hrvatski narod!
Moli se i za mene 98-godisnjega starca, koji evo cijeli zivot pisem djela od trajne vrijednosti, ukljucujuci i tek izaslu
jedinstvenu knjigu na hrvatskom i engleskom. Njoj je naslov: Branimo Hrvatsku ISTINOM!
Sviđa mi se · Odgovor · 28 tj.

Nenad Celić
Ti i kad lazes lazes. Reci nam kako je provesti zivot u lazima? Stepinac je dobro prosao. Trebali su ga
osudit na kratki postupak.
Sviđa mi se · Odgovor · 3 · 20 tj.

Drago Ćibarić
Nenad Celić konjino
Sviđa mi se · Odgovor · 15 tj.

Nenad Celić
Drago Ćibarić sta je ljubitelju katolickih pedofila? Pa sta hocete? Da opravdate nesto sto se ne moze
opravdati? Olos crkveni koji je po svakom krivicnom zakonu i po civilnom i po crkvenom zasluzio robiju a

Izdvojeno

HRVATSKA // TKO JE KRIV? HRVATSKA // ALARM U ZDRAVSTVU POLITIKA // POLITIČKA SCENA ZAGORA // DOLJANI I ARŽANO

Svake godine sve gore i gore:
najmanje 200 učenika s teškoćama
u razvoju u ponedjeljak neće imati
svog asistenta na nastavi
Zabrinjavajući trend: U hrvatskim
bolnicama u posljednjih 15 dana
udvostručen broj zaraženih
koronavirusom
Možemo! (ne)će dati ruku spasa
posrnulom SDP-u: kako će završiti
veliko preslagivanje snaga na
hrvatskoj ljevici
Bizarna situacija na graničnim
prijelazima s BiH: umjesto pet
minuta, zbog korona-krize
učenicima će do škole trebati sat
vremena!
SVIJET // KORAK NAPRIJED
Trump, Vučić i Hoti u Bijeloj kući
potpisali povijesni sporazum
između Srbije i Kosova o
normalizaciji ekonomskih odnosa
HAJDUK // SLOBODAN IGRAČ
Hajduk zainteresiran za mladog
reprezentativca Sjeverne
Makedonije: igra na poziciji
defanzivnog veznog i slovi za
jednog od najvećih talenata
CRNA KRONIKA // SUKOB NA BORAJI
Trogirski zlatar koji je napao suca
Županijskog suda pušten da se
brani sa slobode, policiji kazao da
mu je Miletić uzeo ogromne novce
ŽIVOT // OTVORITE PROZORE
Promaja spašava! Jedan od
najboljih načina zaštite od korone
u zatvorenim prostorima, poput
radnih mjesta i teretana je
redovito zračenje i - propuh
POVRATAK NA VRH 
OPĆI UVJETI KORIŠTENJA | PRAVILA PRENOŠENJA SADRŽAJA | ZAŠTITA PRIVATNOSTI | PRAVILA KOMENTIRANJA | IMPRESSUM | KONTAKT | OGLAŠAVANJE | DIGITALNA NOVINA | RSS | SITEMAP

Copyright © 2020. HANZA MEDIA d.o.o Sva prava pridržana CMS: Domena.com
More Create Blog Sign In

Upoznaj pravoslavlje
Pravoslavna vjera i duhovnost na hrvatskom jeziku

PRAVOSLAVNI UTORAK, 12. RUJNA 2017. O NAMA

CRKVENI KALENDAR
Blog "Upoznaj
ZA 2018.
CRKVENI
Sporne kanonizacije u SPC – sv. Milorad Vukojičić i sv. Slobodan Šiljak pravoslavlje -
pravoslavna vjera i
KALENDAR duhovnost na
hrvatskom jeziku" je
PRAVOSLAVNE stranica o pravoslavlju,
CRKVE (SLUŽBENE Pravoslavnoj Crkvi,
STRANICE) teologiji, i duhovnosti,
Carigradska na hrvatskom jeziku.
patrijaršija Članovi smo zakonite
SPC, koja ima
Aleksandrijska
patrijaršija kanonsku jurisdikciju u
Republici Hrvatskoj, i
Antiohijska
patrijaršija predstavljamo
pravoslavlje na
Jeruzalemska
standardnom
patrijaršija
hrvatskom jeziku i na
Ruska patrijaršija način prilagođen
Srpska patrijaršija nepravoslavnima i
Rumunjska nesrbima, pogotovo
patrijaršija katolicima.
Bugarska patrijaršija Na stranici možete
naći linkove svih
Gruzijska patrijaršija-
katolikat važnijih pravoslavnih
Prije nekog vremena smo započeli niz tekstova o kontroverznim temama vezanima za Pravoslavnu Crkvu. U sklopu tog ustanova u Hrvatskoj,
Ciparska autokefalna
niza progovorili smo o svetosavlju, vladiki Nikolaju Velimiroviću i crkvenom statusu bivšeg svećenika Momčila Đujića. Sada kao i službene stranice
Crkva
ćemo govoriti o slučaju koji je izazvao dosta pažnje u nekim hrvatskim medijima – o slučaju kanonizacije dvojice svećenika pravoslavnih Crkava u
Grčka autokefalna svijetu.
Crkva SPC, navodnih četnika i ubojica iz Drugog svjetskog rata.
Albanska Naime, 19.05.2005. u pravoslavnom samostanu Žitomisliću u Hercegovini, Sveti Arhijerejski Sabor SPC, pod
autokefalna Crkva predsjedanjem patrijarha Pavla, kanonizirao je 27 pravoslavnih svećenika s područja pravoslavnih biskupija dabrobosanske i KONTAKT:
Poljska autokefalna mileševske, dakle uglavnom s područja Bosne i Crne Gore, koji su stradali od ustaša ili partizana tijekom Drugog svjetskog pravoslavljehrvatska
Crkva rata, ili od novih komunističkih vlasti neposredno nakon rata. Jedan od kanoniziranih je stradao od austrougarske vojske @gmail.com
Češka i slovačka 1914.g. Događaj vjerojatno ne bi izazvao naročitu pažnju da se među kanoniziranima nisu našla i dvojica crnogorskih
autokefalna Crkva svećenika iz Pljevalja: Milorad Vukojičić i Slobodan Šiljak. Zbog njih je došlo do protesta nekih osoba iz Crne Gore, uz tvrdnju NAĐITE NAS NA
Autonomna ohridska da su dotični bili suradnici s okupatorima, četnici i ratni zločinci. Tvrdilo se da je Vukojičić bio član četničke „crne trojke“ DRUŠTVENIM
arhiepiskopija odgovorne za likvidacije civila, te da je dotične civile ubijao maljem, odnosno macolom, zbog čega je i dobio nadimak „pop MREŽAMA
Autonomna Maca“. Baratalo se i s konkretnim imenima ubijenih, javljala se njihova rodbina. Milorad Vukojičić je po presudi vojnog suda u google +
arhiepiskopija Sinaj
Pljevljima strijeljan 1945., a Slobodan Šiljak još 1943.g. twitter
Autonomna japanska Ova interna srpska rasprava je, kao što sam rekao, naišla na priličnu pažnju u nekim desnim krugovima u Hrvatskoj. Na PravoslavljeHrvatska
pravoslavna Crkva
to je poglavito utjecala situacija sa Stepincem: jer eto, oni nama zamjeraju Stepinca, a sami imaju svece koji su mlatili nedužne facebook
Autonomna kineska Pravoslavlje Hrvatska
pravoslavna Crkva
ljude macolama. O tome je pisano u Večernjem listu, Slobodnoj Dalmaciji, portalu „Narod“, te naravno na slavnoj hrvatskoj
Wikipediji. Slučaj je spomenuo i mostarski biskup msgr. Ratko Perić u svojoj radnji o mučeništvu u nekatoličkim Crkvama.
Autonomna finska
pravoslavna Crkva Uglavnom, u glavama mnogih ljudi u Hrvatskoj, SPC je Crkva koja se moli ubojicama i zločincima. Što reći o ovome? NAŠI ZAŠTITNICI
Španjolska
Kako bismo mogli osvijetliti ovaj slučaj, moramo rastumačiti tri stvari koje su neophodne za shvaćanje same SPC, za
pravoslavna Crkva pojam svetosti u pravoslavlju i naposljetku za konkretne svece. PRAVOSLAVNI
(dio SPC) Srpska Pravoslavna Crkva (SPC) nije neka sekta osnovana prije par mjeseci. Ona je ugledna i visokorangirana SVECI S
Mađarska pravoslavna patrijaršija, nalazi se na šestom mjestu na diptihu pravoslavnih Crkava. Ima oko 12 milijuna vjernika po cijelome PODRUČJA
autonomna Crkva svijetu, a osnovana je daleke 1219.g. U njoj se njeguje dvomilenijska kršćanska dogmatika, liturgija i duhovnost, asketska DANAŠNJE
Američka tradicija i teologija. Njezini svećenici i biskupi svaki dan čitaju evanđelje i psalme, ispovijedaju se i pričešćuju. Dala je mnogo HRVATSKE
pravoslavna Crkva svetaca, mučenika i vrsnih teologa. Osnovna zbirka njenog kanonskog prava potječe još iz 10.st. Ona je danas partner u
Katolička i
teološkom i ekumenskom dijalogu svim vjerskim zajednicama svijeta, posebno Katoličkoj Crkvi. Prema tome, kada se vrhovni
Pravoslavna Crkva
PRAVOSLAVLJE U biskupski sabor jedne takve ozbiljne institucije okupi i proglasi nekoga za sveca, onda je samo po sebi jasno da se u tome dijele otprilike prvih
HRVATSKOJ rukovodio određenim kriterijima i da to nije napravio bez veze. Ispucavati floskule po medijima da je jedna renomirana i tisuću godina
Mitropolija ozbiljna, svjetski priznata vjerska institucija, svecem proglasila očiglednog i nepokajanog ratnog zločinca i koljača, je vrlo zajedničke povijesti.
zagrebačko- smiješno, apsurdno, da ne kažem glupo. Tvrditi da episkopat jedne apostolske Crkve, koji potječe iz strogih asketskih Sve što je pripadalo
ljubljanska
monaških krugova, koji neprestano čita evanđelje i uzima u sebe Tijelo i Krv Kristovu, svojim vjernicima za uzor i zagovornika jednoj Crkvi u tom
Eparhija slavonska daje notornog i očiglednog zločinca, je toliko bizarno, da se osoba koja ima iskustvo života i crkvenosti Pravoslavne Crkve razdob...
Eparhija zapita vrijedi li uopće i odgovarati na takve tvrdnje. Ovo postaje još bizarnije kada se shvati da sveci jedne mjesne pravoslavne
osječkopoljska i
baranjska
Crkve postaju predmet štovanja cijele, univerzalne Pravoslavne Crkve. Ne postoje „srpski“ ili „ruski“ sveci u smislu ograničenja
kulta.
Eparhija
gornjokarlovačka Drugo, što se tiče svetosti u Pravoslavnoj Crkvi. Biti svet u pravoslavlju ne znači imati puno dobrih djela, malo ili nimalo
Eparhija dalmatinska
grijeha, i kao takav služiti kao pedagoška literatura ili katehetski priručnik ljudima na zemlji. U pravoslavlju je svetac
prvenstveno spašena duša. Svetac je čovjek koji je umro u stanju savršenog pokajanja i sjedinjenja s Kristom, te je kao takav
ušao u Carstvo Nebesko. Prije toga, kroz život, on je bio grešnik – veći ili manji, jer u kršćanstvu nitko nije bez grijeha. Bitno je
ARHIVA BLOGA da se ontološki, iznutra preobrazio, pokajao i postigao spasenje duše. Njegov život prije toga može biti pogan i proklet, bez
► 2018 (29) ikakvog uzora za vjernike. Zamislimo na trenutak najvećeg svjetskog zločinca, Hitlera, ili Staljina, ili nekog sličnog. Da se bilo
▼ 2017 (162) koji od njih pokajao pred smrt, pozvao pravoslavnog svećenika, istinski se ponizio pred njim i Bogom, primio pravoslavne
► prosinca (17) sakramente, te tako sjedinjen s Kristom otputovao u vječnost, on bi time postao svecem Pravoslavne Crkve. Tako imamo
čitavu plejadu teških grešnika, još od starozavjetnih vremena, koji su pokajanjem postali sveci, i Katoličke i Pravoslavne Crkve. KORISNI LINKOVI
► studenoga
(20) Ili, postoje u pravoslavlju primjeri kanonizacije ljudi koji nisu stigli pružiti nikakve životne manifestacije svetosti. Sjetimo se PRAVOSLAVJE V
samo nevine betlehemske djece, ili slične kanonizirane djece kroz čitavu povijest kršćanstva, sve do Milice Rakić, trogodišnje SLOVENŠČINI
► listopada (18)
djevojčice stradale od NATO bombi u Srbiji. U staroj crkvi u Sarajevu čuva se relikvija – neraspadnuto tijelo male krštene Manastir Lepavina
▼ rujna (16) pravoslavne bebe. Čudotvorno je, osobito kod neplodnosti ili bolesti djece. Dakle, i samo kršteno i netom umrlo novorođenče, Pravoslavno
PREDAVANJE: u pravoslavlju je svetac, zato jer je temeljni kriterij svetosti spasenje duše. kršćanstvo-katalog
TEOLOGIJA pravoslavnih stranica
U 21.
Što se tiče samih svetih novomučenika pljevaljskih, sv. Milorada i sv. Slobodana, treba reći da ne postoje nikakvi
na internetu
STOLJEĆU - dokazi o njihovim navodnim zločinima. Zapravo, sve optužbe na njihov računa uglavnom dolaze iz tri izvora. Prvi je presuda
PITANJA I I... partizanskog suda, drugi su tvrdnje jedne skupine ljudi iz tog mjesta, a treći izvor je kritika od strane lijevoliberalnih krugova iz Pravoslavni misijski
centar
Gruzijski Srbije i Crne Gore. Što se presude tiče, ona je ukinuta od strane ustavnog suda Republike Crne Gore, 22.05.2005., br.
patrijarh po Pouke
2574/05. Ovime su ukinute sve odluke Zemaljske komisije za ratne zločine od 15.02.1946., a koje se tiču ove dvojice.
pedeseti put Obrazloženje predsjednika Ustavnog suda dr. Jovana Martinovića: "Ustavni sud Republike Crne Gore donosi jednoglasnu Verujem-portal
obavio teoloških članaka
masovno... presudu da je osuda Zemaljske komisije Crne Gore za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača od 15. veljače 1946.
Svetosavlje
godine bila neustavna i nezakonita. Naime, svjedoci su pod prinudom lažno svjedočili i mnogi od njih nisu bili ni fizički prisutni
Sprovod
nekrštene na saslušanjima... (Presuda se po stavkama obrazlaže na naredne dvije stranice). Stoga, ovaj Sud rehabilitira oštećene i
djece – da ili posthumno im vraća građanska prava i zakonom zagarantirane slobode." PRAVOSLAVNA
ne? Optužbe na račun ove dvojice svećenika odbacili su povjesničari, kako oni koji se specijalno bave četničkim pokretom, LITERATURA NA
HRVATSKOM JEZIKU
Pravoslavlje i tako i oni komunističke orijentacije. Osoba koja je prednjačila u ovim optužbama je bila predsjednik odbora za njegovanje U PDF-U
protestantiza tradicija NOB-a u Pljevljima, a poznata je i po peticiji za vraćanje imena Titograd crnogorskoj metropoli. Uglavnom, sve te
m 300 izreka asketa
optužbe dolaze iz komunističkih ili modernih ljevičarskih krugova. Pravoslavne Crkve
PROF. DR. I tu dolazimo do iste zanimljivosti kao i kod slučaja vladike Nikolaja. Kada je riječ o komunističkim presudama ili
ZORAN Akatist Bogorodici
KRSTIĆ optužbama s lijevoliberalne srpske scene protiv SPC, desno orijentirani hrvatski mediji ih uzimaju kao pouzdane izvore i Lepavinskoj
OTVORIO činjenice, uopće se ne osvrćući na argumente SPC. Međutim, kada se radi o komunističkim presudama ili lijevoliberalnim Akatist za pokojne
CIKLUS optužbama protiv Katoličke Crkve u Hrvata, tada se one od dotičnih odbacuju s gnušanjem. Čemu ta dvostruka mjerila? Je li
PREDAVANJA Analiza fenomena
N... poznato gore spomenutim tvrdim katolicima u medijima da ove optužbe na račun pravoslavnih mučenika dolaze od istih tzv. "Hrvatske
krugova koji su u to doba ubili 128 pravoslavnih svećenika i jednog pravoslavnog biskupa samo u Crnoj Gori, ostavivši ovu Pravoslavne Crkve"
Spomen čuda
sv. arhanđela skoro bez klera, i napravivši od nje možda najraskršćanjeniju i najateiziraniju zemlju bivše Jugoslavije? Hvalospjev Kristu
Mihaela Prema tome, možemo biti mirni – nema nikakvih macola. Sveti mučenici Milorad, Slobodan i ostali, danas na Nebu Pobjedniku nad
smrću
Najveća mole za svakoga od nas. Njihovim svetim molitvama neka nas Gospod sve pomiluje!
Kratki vodič kroz
svetinja na
pravoslavni hram
Filipinima -
 pravoslavna Ljudi i demoni - kako
ikona Objavio/la athanasios007 u 22:11 pali duhovi
iskušavaju
OBAVIJEST ZA Oznake: kontroverze, mučenici, sveci suvremenog
LJUBITELJE čovjeka?
TEOLOGIJE
Mali pravoslavni
Predavanje u Broj komentara: 13: molitvenik na
Zagrebu hrvatskome
Sretna nova Branimir 13. rujna 2017. u 16:33 Moleban i klanjanje
7526.! Kristu sv. Dimitrija
A što je sa ovim najvažnijim optužbama koje dolaze od grupe mještana koji su ili sami ili njihova rodbina, susjedi ili poznanici bili Rostovskog
Sporne izravne žrtve te dvojice svetaca?
kanonizacije O crkvenim raskolima
u SPC – sv. Odgovori na nacionalnoj bazi
Milorad O svetosti braka
Vukojičić ...
Odgovori Odgovori
Svjedočanstvo muslimanima
vjere athanasios007 13. rujna 2017. u 21:25
pravoslavne Pokajnički akatist za
Židovke Nisu bili žrtve. Puno je tu priče i manipulacije, a nikakvih dokaza, a još manje očevidaca. Zato i jest cijela priča srušena grijeh pobačaja
na sudu i kod povjesničara. Pravoslavlje i
Relikvije
svetaca u budizam
pravoslavlju Odgovori Pravoslavlje i
evolucija
Neobično
krštenje Pravoslavlje i islam
ZAŠTO ŽIVJETI tiki 15. rujna 2017. u 19:48 Pravoslavlje i joga
PO Pravoslavlje i
ZAPOVIJEDI hrvatsk desnica je čuvarica tekovina revolucije u srbiji :) monofizitizam
MA? - ILI TRI
Odgovori Pravoslavlje i
ZABLUDE
O... neopoganstvo
Odgovori (rodnovjerje)
20.000
hodočasnika Pravoslavlje i
athanasios007 16. rujna 2017. u 12:53 protestantizam
u procesiji od
200 km u Da, tako ispada :) Pravoslavlje i
Ukrajini zagrobni život

Odgovori Pravoslavlje u
► kolovoza (11)
sjevernoj Hrvatskoj -
► srpnja (13) kratka povijest
Mitropolije
► lipnja (14) zagrebačko-
Anonimno 18. srpnja 2018. u 10:26 ljubljanske
► svibnja (9)
Kad se cuje sta je Misa Janketic rekao https://www.youtube.com/watch?v=gVQyWr8FyDM svako treba da se stidi, a ponajvise Pravoslavna
► travnja (10) SPC, koja veze nema s Bogom vise. Ratomir duhovnost u
► ožujka (12) suvremenom društvu
Odgovori
► veljače (9) Pravoslavni
samostani sjeverne
► siječnja (13) Odgovori Hrvatske

athanasios007 21. srpnja 2018. u 09:42 Pravoslavno

► 2016 (87) bogoslužje
► 2015 (1) Janketić nije svjedočio smrti svoje majke. On ponavlja ono što su komunisti rastrubili u Crnoj Gori, a što je povijesno Priprema za smrt
demantirano.
► 2014 (6) Putokaz za Carstvo
Nebesko - mali
► 2013 (39)
pravoslavni
► 2012 (12) Anonimno 19. svibnja 2019. u 09:16 katekizam
Izračunaj sam: Janketić je imao oko 6 godina kada su mu ubili majku. Zar zaista misliš da je u tome dobu mogao Razlike katolicizma i
normalno i zrelo rasđivati? Ili su mu ti isti koji su mu ubili majku, rekli da mu je "popo zakl'o mater"? Sam rasudi. U pravoslavlja
PRAVOSLAVLJE
HRVATSKA komunističku se rječ možeš pouzdati poput u lanjski snjeg. Seraphim Rose: Put
duše nakon smrti
athanasios007
Odgovori Sv. Nikolaj Kasatkin -
Prikaži moj cijeli profil apostol Japana
Šetnja s
protestantom po
Давид 23. studenoga 2018. u 13:40 pravoslavnom hramu

Hvala što ste to lepo razjasnili. Što odgovoriti

ateistu?
Bog vas blagoslovio,svakog Pravoslavnog Hrišćana i svakog čovek koji nije Pravoslavac, ali istinski vernik. Amin. Život sv. Marije
Egipatske
Odgovori
Životopis sv. Save

snega 15. svibnja 2019. u 13:00 MOJ PUT K BOGU -

DOKUMENTARNI
Neka mi veliki Bog oprosti ali ja zaista ne mogu da ne osudim ovakvo bahato ponasanje crkve ubio je bre necije majke jer su bile SERIJAL
zene partizana sramota da bude svetac i da se uopste pokajao ko to od vas bre tvrdi
Što ako ne možeš
Odgovori pronaći muža ili
ženu?
Kako preboljeti
Anonimno 16. svibnja 2019. u 00:52 gubitak nerđenog
djeteta?
Evo šta kažu očevici: Svjedočanstvo
pravoslavne Židovke
Zemaljska komisija Crne Gore za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača utvrdila je 15. februara 1946. godine na
Problemi mlade
Cetinju da je Milorad Vukojičić, zvani Maca, učestvovao u ubistvu desetoro svojih zemljaka. Dokument o tome čuva se u Državnom obitelji
arhivu Crne Gore. Kao četnički dželat strijeljan je po presudi Vojnog suda komande za područje Berana. U odluci se navodi da je
Predbračni odnosi
Vukojičić počinio djela ratnog zločina i "kao takav je ratni zločinac".
Svjedočanstvo
Radomir Matović danas živi nedaleko od Bara, a Vukojičić mu je ubio majku. bivšeg krišnaita
Svjedočanstvo
U proljeće 1944, sjeća se Matović, Pljevljima su krstarile četničke koljačke grupe i pojedinci. U klanju su se posebno isticali Božo bivšeg budista
Bjelica, proto Miodrag Vukojičić Maca i Josif Babić. Njih trojica bili su poznati kao crna trojka. Okupljali su se u hotelu Lovćen, gdje Svjedočanstvo
se danas nalazi sud. Popa Macu je, kaže Matović, optužnica teretila za 57 ubistava i saučesništava. bivšeg neopoganina
- Najveći broj tih ubistava bio je izvršen klanjem, a u tome je pop Maca i prednjačio - kaže Matović. Svjedočanstvo
bivšeg Jehovinog
Kada je izbila afera povodom proglašenja sveštenomučenika, jerej SPC Velibor Džomić tvrdio je da je Milorad Vukojičić ubijen "bez svjedoka
suda, suđenja i presude". Međutim, Matović tvrdi da je to bilo "najspektakularnije suđenje u Pljevljima". Svjedočanstvo bivše
- Sjećam se njegovog dovođenja u grad. Bila je neka radna akcija, a građani su, kad su čuli da su doveli popa Macu, nagrnuli na okultistice
njega. Jedva ga je obezbjeđenje uspjelo spasiti, htjeli su da ga linčuju. Nije to bio organizovani linč, spontano je krenulo. Dva brata
Stojkanovića, čiju su sestru, studenta, divnu djevojku, ubili, bili su izvan sebe - ispričao je Matović za Monitor.

Pored zvanične, na sudu je pročitana i optužnica protiv popa Mace koju su podnijeli Matović i dvojica njegove braće. Maca je, sa
Božom Bjelicom, tokom jedne noći njihovu majku tri puta izvodio na strijeljanje.
- Noću, između 6. i 7. aprila 1943, koljači kreću u hapšenje. Isključivo žena, muškaraca u gradu više i nije bilo. Hapsili su žene
partizana i simpatizera NOB. Uhapšena je Zora Karamatijević, Ljubica Stojkanović, moja majka Savka Matović, Milica Janketić,
majka glumca Miše Janketića i Mileva Žugić - sjeća se Matović.

Pet žena je odvedeno na Dajevića Han na strijeljanje; strijeljanje je izvršio lično pop Maca, a prisustvovali su Bjelica i dvojica
nepoznatih. Savka Matović je tada preživjela dva strijeljanja. Pola sata nakon prvih pucnjeva, komandir straže čuo je komešanje sa
mjesta gdje su žene strijeljane i kazao to Bjelici. Bjelica je iz pištolja opet gađao svaku ženu u glavu. Savka Matović je preživjela.
Kod prvog pucanja, pop Maca je ranio u potkoljenicu, a zrno Božovog pištolja okrznulo joj je lijevu sljepoočnicu. Kad su se ubice
udaljile, počela je da puzi put mjesta Jugoštice. Sjutradan je nađena tri kilometra od mjesta strijeljanja; našao je jedan seljak i
odveo u najbližu kuću. Kada je ispričala šta se desilo, ukućani su je prijavili četničkoj straži. U kuću su došli pop Maca i Bjelica.
Bjelica je naredio petorici seljaka da drže jednu pušku i pucaju u Savku...

Na suđenju pop Maca, svjedoči Matović u svojoj knjizi, nije poricao ta ubistva. Ispočetka je poricao da je klao, a onda je priznao da
je zaklao Stanicu Tasovac, Milicu Mazić i Julu Stamenić. Crna trojka je, prema priči Matovića, mučila i zaklala Julu Stamenić na
jednom, a njenog muža i sina ubila u drugom dijelu grada, iste večeri. Stanica Tasić je zaklana u Židovićima. Između četvoro djece
odveli su je pop Maca, Bjelica, Svrkota i Pendrek.

Pop Maca osuđen je na smrt vješanjem. "To je ujedno i jedina tako rigorozna kazna izrečena ratnim zločincima. Počeo je da plače,
tražio je milost. Tada je čitava ta dvorana, koja je bila prepuna, više se tu stajalo nego sjedjelo, skoro eksplodirala. Tražili su javna
vješala", svjedoči Matović.
Kazna mu je, kaže Matović, ipak preinačena u kaznu strijeljanja.
Odgovori

Vladimir Maksimović 20. svibnja 2019. u 16:06

Malo mi je nategnuta formulacija da svako može postati svetac bez obzira na količinu zločina (Hitler, Staljin, ja vih dodao i
Klintona... samo aki se pokaje i unizi. Teška demagogija. I Nikolaj Velimirović je pjevao ode Ljotiću koji je liferovao Jevreje u konc-
logore a sam nikad nije rekao JEVREJ nego ČIFUT. Ali čim se odmaknete od običnih sveštenika ka vrhu, prelazite u politiku. I
Kačavenda zamalo da postane patrijarh.
Odgovori

Vladimir Maksimović 20. svibnja 2019. u 16:56

Malo mi je nategnuta formulacija da svako može postati svetac bez obzira na količinu zločina (Hitler, Staljin, ja vih dodao i
Klintona... samo aki se pokaje i unizi. Teška demagogija. I Nikolaj Velimirović je pjevao ode Ljotiću ili Nediću,koji je liferovao Jevreje
u konc-logore a sam nikad nije rekao JEVREJ nego ČIFUT.I sad Jevreji ne mrze njega ili Ljotića nego čitav srpski narod. Ali čim se
odmaknete od običnih sveštenika ka vrhu, prelazite u politiku. I Kačavenda zamalo da postane patrijarh.
Odgovori
 athanasios007 23. svibnja 2019. u 11:03
Poštovani, blog više nije u funkciji. Nova adresa na kojoj možete komentirati ovaj i ostale članke je: orthodoxhr.wordpress.com
Odgovori

Unesite komentar...

Komentiraj kao: Google račun

Objavi Pregled

Molim cijenjene anonimne komentatore da komentare svakako potpišu sa svojim nick name da se može snaći u njima

Noviji post Početna stranica Stariji postovi

Pretplati se na: Objavi komentare (Atom)

Tema Picture Window. Pokreće Blogger.

 | Naslovna | O projektu | Saradnički program | Knjiga utisaka | Kontakt |

Balša Brković:
Antropologija SVI CRNOGORSKI SVECI
Arheologija
Arhitektura
Ko su sve crnogorski sveci, ili sveci sa teritorije Crne Gore, ili, pak, sveci čiji se kult, više ili manje
Crnom Gorom poštovao, ili poštuje u Crnoj Gori, te kako su njihovi kultovi rasli ili zamirali, i, uopšte, kako izgleda biti svet u
Dijaspora narodu koji je u većem dijelu svoje istorije uglavnom bio čuven po svojim - grijehovima i grešnicima.
Film / Pozorište
Humor, satira i karikatura
Istorija Nedavno crmničko proglašenje novog pravoslavnog sveca (Sv. sveštenomučenik Luka Vukmanović Crmnički),
Književnost kao i vatikanski početak procesa beatifikacije jedne crnogorske princeze (i kraljice Italije Jelene Petrović Njegoš
Savoja), ne samo da su podsjetili na već tradicionalnu dvostrukost crnogorskog bilo čega, već su skrenuli
Likovna umjetnost
pažnju javnosti na ovaj, reklo bi se, pomalo zaboravljeni fenomen. Naime, većina današnjih ljudi crkvu
Muzika doživljava kao starovremensku instituciju, ili, prosto vjeruje da je kolegijum svih svetih - krug definitivno
Religija zatvoren za prinove.
Strip Opet, ritualna dimenzija čina proglašenja sveca, svetkovine koje obično uz to idu, kao da kod dobrog dijela
današnjih Evropljana prizivaju nostalgiju za nekim starim svijetom, "kada se znalo u šta se vjeruje", i kada je,
naravno, sve bilo bolje. Fenomen Zlatnog doba: premda ne rđa, njegova prva osobina je da je - nepovratno
prošlo. No, delegitimisanje velikih naracija moralo se, prirodno, odraziti i na prostor religije.
Međutim, vrijeme nakon sloma komunizma donijelo je gotovo svim zemljama koje baštine to jedinstveno
iskustvo sasvim novu crkvu. Dok je u ostatku svijeta (ovo ne važi za Treći svijet) riječ o posustaloj sili, koja
danas gotovo da samo simbolički egzistira u javnom životu bilo kojeg naroda, poput nekog zamorenog
socijalnog giganta, sasvim drugačiji koncept crkve obilježio je devedesete godine prošlog vijeka u Drugoj
Evropi, kako bi to rekao Česlav Miloš.
Primjerice, u ovom trenutku na području Splita gradi se desetak velelepnih bogomolja. To je pouzdan trag
devedesetih, takođe i ono što sociolozi vole da objašnjavaju uz pomoć teze o slomu jedne moralne
aksiologije, koju je odmah morala naslijediti neka druga - a crkva je taj poredak koji je, konzerviran u
vremenu od prije pet decenija, spremno čekao svoju priliku. I dobio je. Crkva je najednom bila sveprisutna -
neukusno mnogo na TV, u medijima, pastiri su postajali popularni poput rok - zvijezda, a nacionalna akcija i
opsesivno osjećanje o pozvanosti da se kreiraju "konačna rješenja" nacionalnih problema, bili su najelitnijim
sveštenicima u prvom planu. Mitropolit Jovan je u kasnijem intervjuu, koji navodi Milorad Tomanić u knjizi
"Srpska crkva u ratu i ratovi u njoj", uvjerljivo ocrtavao duh vremena: "Pojedinci iz Srpske pravoslavne crkve
bili su svjesno ili nesvjesno uvlačeni u opasnu i krvavu ratnu igru, nepravedno uvedeni u to kolo i
izmanipulisani." A glavni manipulatori, pojašnjava mitropolit Jovan bili su akademici bliski Patrijaršiji - Dobrica
Ćosić, Antonije Isaković, Matija Bećković...
U prostoru postkomunizma reaktuelizovana je praksa kanonizovanja svetaca. Serija proglašenja svetaca u
Rusiji krajem osamdesestih - tada su posvećeni i genijalni slikar Andrej Rubljov, kao i monah koji je
Dostojevskom poslužio kao prototip za lik starca Zosime iz "Braće Karamazovih" - kao da je najavila sunovrat
jednog svijeta. I energiju i potrebu za novom ulogom crkve. Što je bila zajednička tačka svim
postkomunističkim prostorima. Ali, koju, čini se, nijesu sve crkve na isti način doživjele. Uloga crkve u, recimo
baltičkim zemljama ili Sloveniji, bila je, tokom posljednje decenije prošlog vijeka sasvim drugačija od
djelovanja hrišćanskih crkava u Srbiji, Hrvatskoj, Bugarskoj ili Crnoj Gori...
Stoga, pogledajmo, u čast Svetog Luke i (buduće) Blažene Jelene Savojske, ko su sve crnogorski sveci, ili
sveci sa teritorije Crne Gore, ili, pak, sveci čiji se kult, više ili manje poštovao, ili poštuje u Crnoj Gori, te kako
su njihovi kultovi rasli ili zamirali, i, uopšte kako izgleda biti svet u narodu koji je u većem dijelu svoje istorije
uglavnom bio čuven po svojim - grijehovima i grešnicima.

ISTORIJSKI PREGLED:
Hrišćanski običaj poštovanja svetaca najvjerovatnije vodi porijeklo iz određenih paganskih, politeističkih
naslaga koje su, osobito u mediteranskom prostoru, bile mnogo žilavije nego što se to obično misli.
Pišući o ranom hrišćanstvu Trevor Ling, znameniti profesor Uporednih religija iz Mančestera, u svojoj "Istoriji
religije istoka i zapada", veoma precizno pojašnjava ovaj fenomen: "Ali, nova religija nije iz temelja istisnula
ranija neznabožačka vjerovanja i običaje; naprotiv, ona ih je usvojila i pohrišćanila. Mnoga svojstva
hrišćanske religije, što ih je ispoljila izranjajući kroz evropsku istoriju, predstavljala su prilagođavanje ranijim
vjerovanjima i kultovima. Neznabožački politeizam našao je nov odušak u poštovanju svetaca. Posejdona -
Neptuna, čuvara pomoraca i čamdžija, zamijenio je Sveti Nikola kao njihov svetac - zaštitnik. Kult boginje
Dijane iz Efesa djeluje u najvećoj mjeri kao prototip kulta djevice Marije, koju su, najprije u tom gradu počeli
poštovati kao "majku Božju". (...) Na mnoge načine bili su asimilovani i izgledom pohrišćanjeni mjesni,
narodni ili oblasni običaji predhrišćanskog vjerskog karaktera. Doprinos koji su neznabožačka religijska
vjerovanja i postupci Evrope dali stvarnoj istorijskoj prirodi i obliku hrišćanstva nesumnjivo je značajan,
mada ga gdjegod previđaju; i još predstavlja bogato područje za proučavanja."
Kako rane hronike i spisi bilježe, prvi svetac u postapostolskoj crkvi bio je Polikarp, episkop Smirne (156. ili
157. godina), čiji su sljedbenici odlučili da održavaju praksu godišnjeg pomena u znak sjećanja na njegovo
mučeništvo.
Ovaj podatak navodi pouzdana Enciklopedija živih religija, nastala pod uredništvom Kita Krima, a čiji je prevod
(na dopunskim tekstovima radio je i Atanasije Jevtić) objavio beogradski “Nolit”, kao "najranije nedvosmisleno
pominjanje jednog svetitelja".
Poštovanje svetih više se praktikovalo hvalom, i ugledanjem, didaktičkom dimenzijom, dakle, nego li
liturgijskim pomenima.
"Do kraja III veka, svetitelji su već prizivani kao posrednici, a kult mučenika se postepeno proširio toliko da je
obuhvatao i one čiji se vrlinski život mogao smatrati svedočanstvom jednakim mučeništvu: device, isposnici,
stradalnici. Ova poslednja kategorija prvobitno je uključivala one koji su stradali za veru, ali nisu bili mučeni.
Kasnije je primenjena na sve ljude koji su živeli svetim životom" (Enciklopedija živih religija).
Na Zapadu je odluka o kanonizaciji povjerena isključivo papskom autoritetu, dok praksa ortodoksnog istoka
odluku daje Svetom arhijerejskom sinodu.
Odanost puka svetačkim kultovima bila je tolika da su se vremenom javljali i kritičari takve prakse. Takođe,
nakon Luterove šizme, mnogi hrišćanski rigoristički svjetonazori zabranjivali su izradu i obožavanje ikona.
Mračni Kalvin je trgovima Ženeve grmio protiv svetih slika ali i protiv prakse poštovanja svetaca.
Umberto Eko kaže da je italijanski puk štovao uvijek prvenstveno svece, jer, Bog je prevelika apstrakcija za
njih. Takođe i praktična dimenzija. "U Italiji, ako čovjek želi da mu se niko ne piša ispod prozora, postavi na
zid kakvu ikonu Svetog Pavla ili Svetog Nikole", napisao je tvorac "Imena ruže".

--------------------------------------------------------------------------------
Sv. Urlih Auzburški je prvi kanonizovan

Svetački kult je praktikovan na različite načine - izrađivane su i poštovane ikone, čuvane su i bile predmetom
hodočašćenja mošti svetaca, njihovi zemni ostaci kojima je, prirodno, pridruživana i jedna suptilna spiritualna
mitologija - o čudesnim djelima i jasnim znacima. U Crnoj Gori, i ne samo u njoj, na taj način je i danas
izuzetno jak kult hodočašćenja moštima Svetog Vasilija Ostroškog.
Popularnost takve prakse dala je, kasnijem, i neželjene posljedice. Počeli su se javljati svetački kultovi na
svakom koraku, te je crkva morala nešto poduzeti kako bi pastvu zaštitila od mogućih prevara. I tako je
rođena ideja o strogo utemeljenoj praksi kanonizacije. Prvi svetac koji je "prošao" taj "zvanični put" bio je
Urlih Auzburški, kanonizovan 993. godine.

--------------------------------------------------------------------------------
Hrišćanski uzori

U hrišćanstvu se pojam "svetosti" odnosi na one ljude koje "crkva može zvanično da predloži za uzor
hrišćanskog života i za zastupnike vjernika zato što su, pošto su živjeli vrlinskim, hrišćanskim životom do
podvižništva, smrću prešli u punoću života sa Bogom." (Vadel)
Kasniji teolozi, naravno, pronašli su - ona mjesta i u Starom i u Novom zavjetu, koja navješćuju koncept
svetosti. U tom kontekstu spominje se svjedočenje Jude Makabejca o ukazanju proroka Jeremije koji se moli
"za narod i grad sveti".
Krajnje teološko utemeljenje fenomena "onih koji su bliži Bogu" ipak, nalazi se u novozavjetnom učenju o
zajednici svetih, mističkom tijelu Hristovom i prirodi crkve.

Zašto je srpska rodoljubiva istoriografija u prirodnom savezništvu sa SPC napravila zavrzlamu oko
nesrećnog kneza Vladimira?

U srednjem vijeku, toliko mnoštvo glasovitih kultova, podstaklo je hodočasnike da počnu prelaziti Evropu sa
kraja na kraj, krstariti - od Santjaga de Kompostele na Pirinejima, do Il de Frans, od irskih manastira do
apeninskih crkava... Krenulo je ono što Norman Forster naziva "prvim evropskim turizmom".
Ta dimenzija je značajna i u našem vremenu. Zahvaljujući portgalskoj Fatimi ili Međugorju vjerski turizam
danas postoji kao jedna od najunosnijih dimenzija globalne strasti prema putovanju. Uzgred, djevojka koja
je ugledala gospu u Fatimi, prije desetak godina proglašena je sveticom. A posljednji zagrebački "Globus"
(broj 611) donosi podatak da u ukupnom turističkom prometu Bosne i Hercegovine Međugorje participira s
više od fantastičnih 60 posto!
Postoji određen broj zajedničkih - uglavnom apostola i ranohrišćanskih svetaca - no, i katolici i pravoslavni i
dalje proglašavaju nove svece.

SVETI VLADIMIR DUKLJANSKI:

Prvi svetac kojeg je dao onaj etničko-kulturološki korpus koji će rezultirati modernim crnogorskim
identitetom, dakle: prvi crnogorski svetac.
Najvjerovatnije je sin Petra (Petrislava), arhonta dukljanskog, značajnog po olovnom pečatu iz X vijeka,
najstarijim dokazom te vrste o nedvosmislenom državotvornom pregnuću dukljanskih Slovena, predaka
današnjih Crnogoraca. Vjerovatno je njegovu državničku sudbinu karakterisala potreba tananog političkog
ekvilibriranja između novog balkanskog gopodara Samuila i još moćne Romejske imperije. Ipak, nakon rata sa
makedonskim carem 987. godine predaje mu se u ropstvo, da "zaštiti narod od stradanja" (Rotković). Tu
počinje priča koja provocira neke od najfrekventnijih narativnih stereotipa epskog svjetonazora, a jednako bi
mogla biti pouzdanom inspiracijom za holivudske scenariste. Pojavljuje se ženski lik. Samuilova kćerka Kosara
zaljubljuje se u utamničenog dukljanskog kneza i uspijeva izmoliti oca da joj sužnja da za muža i da ih
zajedno pusti u Vladimirovu zemlju. (Ovo nije usamljen primjer "zavođenja" kćeri onoga koji drži "ključe od
tamnice" u crnogorskoj povijesnici - pored tretmana toga motiva u narodnoj poeziji, naravno - poznata je i
storija o zarobljenom Vuku Mićunoviću u kojeg se zaljubljuje Turkinja đevojka - vjerovatno je riječ o
narativnom modusu koji je bio jednostavno neodoljiv crnogorskom - opštejužnjačkom, mediteranskom -
macho konceptu svijeta.)
Vladimir i Kosara dolaze u Duklju, svakako prije 990-91. godine. Jer, te godine Vladimir šalje izaslanike u
Konstantinopolis ne bi li obezbijedio političku podršku tadašnje regionalne super-sile. Romejska imperija
pobjedom na Belasici 1014. godine zadaje makedonskom caru strahovit udarac. Samuila nasljeđuje sin
Gavrilo Radomir (Gabriel Roman) koji strada u lovu 1015. godine od ruke brata od strica Jovana Vladislava,
sina Samuilovog brata Arona, koga je car dao pogubiti kao grkofila. Upravo će novi car, Jovan Vladislav,
godinu dana kasnije Vladimira "domamiti na vjeru" u Prespu i ubiti ga. Vjerovatno bi ovaj hiperaktivni ubica
nastavio u istom stilu, da nije i sam ubrzo poginuo kod Drača, ali, i ovim je uradio nevjerovatno mnogo za
crnogorsku mitologiju. Iz skiciranog istorijskog okvira nići će jedan od najljepših narodnih mitova. Legenda o
Vladimiru i Kosari i njihovoj ljubavi i mučeništvu. (I značajan književni odjek ove istorijske epizode u
crnogorskoj književnosti: primjerice J. Brković, M. Lompar, R. Rotković, ali i značajni srpski pisac Aleksandar
Popović - Žak, autor dramskog teksta o Vladimiru i Kosari, a koji je, početkom devedesetih bio predmetom
jedne zbilja komplikovane političke analize - sa sve grafikonima - sadašnjeg poslanika Dejana Vučinića.)
Kosara je, dalje kaže priča, tri godine nakon smrti svoga muža kosti Vladimirove prenijela u Zetu. Sahranjena
je pored njega. Po dijelu izvora (Dukljanin) njih dvoje su vodili besporočan život (a počelo je tako
obećavajuće: nekim zbunjujućim pogledom u tamnici), te, sljedstveno tome, nijesu imali potomstva. Drugi,
pak, autori (Ferjančić) njegovim sinom smatraju kneza Vojislava, pobjednika sa Rumije koji će od Zete ubrzo
napraviti - kako bi to Bžežinski rekao - "regionalnog igrača".
Vladimirov kult u narodu, nesumnjivo je bio veoma prisutan i u Zeti, i nešto kasnije, Albaniji. U Crnoj Gori on
je "preživio" do našeg vremena - i danas se svakog 6. juna (22. maj po starom kalendaru) iznosi Vladimirov
krst na Rumiju.
Međutim, Srpska pravoslavna crkva je Svetog Vladimira Dukljanskog pretvorila u Svetog mučenika Jovana
Vladimira kralja srpskog, kako ga naziva i Nikolaj Velimirović, koji povodom njegovog kulta dodaje: "Mošti
ovoga svetog kralja mučenika počivaju netljene u njegovom manastiru kod Elbasana i na njima se kroz
vekove dešavahu, i dan danas dešavaju, mnogobrojna čudesa."
Tu se zapravo od Vladimira pokušava napraviti, po svaku cijenu - prvi srpski kralj Jovan Vladimir, premda je u
ovoj četvoročlanoj nominaciji tačno samo njegovo ime Vladimir.
Naime, problem je u tome što opštepriznati i istorijski nedvosmisleno utvrđeni prvi srpski kralj Stefan
Prvovenčani krunu od izaslanika katoličkog poglavara rimskog pape Honorija III dobija precizno - 1217.
godine u mansatiru Žiča. Gotovo dva vijeka nakon Vladimirove smrti! Te su svi dukljanski kraljevi
Vojislavljevići hronološki nesumnjivo stariji do prvog srpskog kralja. To je bio razlog zašto je rodoljubiva
nacionalna istoriografija u Srbiji, u prirodnom savezništvu sa SPC napravila ovakvu zavrzlamu oko nesrećnog
kneza Vladimira. Jer, da su dukljanski Sloveni, preci današnjih Crnogoraca, bili Srbi onda svakako Stefan
Nemanjić ne bi bio prvi srpski kralj. Kako izgleda takva interpretacija prošlosti najvidljivije je u Rotkovićevoj
kritici "Žitija Sv. kralja Vladimira" Antonija Farčića, gdje se navodi: "Farčić veli da se u službi Sv. Jovanu
Vladimiru ne veliča samo kao kralj nego i kao car! A iz kojega vremena je ta služba? Sačinjena je na osnovu
sasvim proizvoljne akolutije (žitija) Vladimirova iz 1690. godine! U kojoj se navodi da je Vladimir (u stvari
nepostojeći Jovan Vladimir) bio sin cara Nemanje! A Nemanja je rođen 1114. godine, a Vladimir ubijen 1016.
godine! Sin je, dakle, poginuo 98 godina prije rođenja svojega oca!"
Ovo sasvim lijepo dočarava okolnosti i namjere koje su dovele do pokušaja preinačenja duha i porijekla
jednog kulta.

--------------------------------------------------------------------------------
Svetac sa stotinu ruku

Naravno, interes crkve počivao je u mogućnosti jasnog, amblematskog, egzemplarnog prikazivanja religijskih
doktrina, te preciznog nametanja jedne moralne aksiologije. Zato se nalazilo opravdanje i za stanovite
manipulacije. Recimo, ako vjerujete da su sve ruke Svetog Jovana koje se nalaze po uzoritim evropskim
manastirima, uključujući i onaj na Cetinju, zaista pripadale njemu, morate biti spremni da zamislite časnog
sveca, u najmanju ruku kao kakvog Šivu, ako ne i kao neko mitološko, storuko stvorenje. Slično je i sa
česticama Časnog krsta - neko je izračunao da je, pod uslovom da su svi komadi po svetilištima hrišćanskog
svijeta autentični, krst na kom je Isus razapet morao biti dugačak oko četrnaest kilometara.
"Narod i povijest uvažili su njegove privatne vrline"
Ponešto različite tonove u skasku o Vladimiru, koju je teško osloboditi potamnjujućeg zagrljaja vremena,
unosi knjiga Frana Milobara "Dukljanska kraljevina". Milobarova studija nastala je krajem XIX vijeka, te je lako
shvatiti unekoliko pojačan panslovenski impuls - on Samuila smatra nekom vrstom zastupnika Slovenstva, pa
Vladimiru zamjera određenu rezervisanost prema Samuilovoj politici. Ipak, Milobarov portret Vladimira nije baš
državnički laskav: " Vladimir je imao prostranu državu i lijepi broj junačkoga naroda, pa ipak nije a ma baš
ništa učinio za svoga tasta i šurjaka, kad su ovi bili u najtežoj stisci. On se je držao postrance, kao da se
čitava stvar njega i ne tiče, a ipak se je Samuel borio, kako je najbliža budućnost pokazala, za čitavo
Slavenstvo Balkana. Vladimir je vladao lijepi niz godina, no sve to vrijeme nije ostavio nikakovoga traga svoje
djelatnosti. Istina, narod i povijest uvažili su njegove privatne vrline kao čovjeka; no o Vladimiru kao vladaru
nema povijest što da kaže. Za njegove vlade se je Duklja gotovo podvostučila obzirom na granice, no k tomu
on sam svojim djelovanjem nije gotovo ništa pridonio."
Doduše, iz ostatka knjige je očito da, uz izvjesni pripovjedački šarm, Milobar i prema činjenicama ima odnos
prije spisatelja, nego li istoriografa.

Sudeći po zakletvi crnogorskih komunista iz 1942. svetačke kosti imale su simboličku težinu čak i za
nepokolebljive bezbožnike

U ozbiljnoj istoriografiji stvari su ipak jasnije - u Dukljanina (Barski rodoslov), kao i u vizantijskim izvorima
dileme nema - dukljanski knez se zove samo Vladimir. Ime Jovan uz Vladimir najvjerovatnije prvi put postavlja
albanski feudalac Karlo Topija na natpis iznad vrata crkve koju je obnovio 1381. godine. "Pitajući se otkuda
novo ime Jovan, Nikola Banašević ispravno zaključuje da je to vjerovatno došlo otuda što su se, poslije
prenosa njegovih moštiju u Albaniju, u njegovu prvobitnu legendu upleli elementi iz života jednog veoma
popularnog svetitelja, Sv. Jovana Preteče." (Rotković) Sve postaje jasnije ako se zna da su Vladimirove mošti
iz današnje Crne Gore prenesene u Albaniju upravo u manastir koji je već nosio ime Svetog Jovana, a pri tom
i u mjestu koje se zove Šin Đon, što je zapravo albanski oblik imena Svetog Jovana.
I naravno, legende o svecima, gotovo uvijek sadrže mnoge slojeve, jednostavno - nanose svake epohe koja
je bila u prilici da učestvuje u toj vertikalnoj komunikaciji jedne zajednice. Ostavljajući priču o svojim vrlinama
ili stradanjima svaka generacija je utiskivala i svoj trag, zadobijala svoj komadić pečata, čije puno značenje se
vjerovatno može sagledati tek u nekom (nemogućem?) istovremenom čitanju svih palimpsestnih slojeva
jednog predanja.
Sudbina Vladimirovog kulta umnogome je ilustrativna priča o putanjama crnogorskog povijesnog identiteta:
beskrajne nejasnoće i nepotrebna komplikovanja oko stvari koje bi morale biti čiste.
Kao što su bile čiste drevne priče.
CRNOGORSKI PARADOKSI: Ovdašnje pravoslavlje bilo je, nema sumnje, sasvim atipično. Budući da je
carigradski patrijarh u svakoj svečanoj prilici sjedio za Sultanovom sofom, pravoslavlje je na većini svoje
teritorije bila religija trpnje, i svjetonazor za beskrajni status quo, što je upravo odgovaralo bosforskoj
političkoj realnosti. Zato su se pravoslavni narodi (Srbi, Bugari, Grci, Makedonci) posljednji oslobađali
otomanskog ropstva. To jedino ne važi za ovdašnje pravoslavlje - crnogorski popovi su nosili oružje i
nerijetko bili najvještiji u njegovoj upotrebi... Možda je još jedan govorljiv detalj koji potvrđuje crnogorski
paradoksabilnost i tekst čuvene zakletve na Ostroškoj skupštini (8. februar 1942) gdje se čak i crnogorski
komunisti zaklinju nad "kostima naših pjesnika i svetitelja..." Svetačke kosti očito su imale simboličku težinu
čak i za nepokolebljive bezbožnike.
A priče su, uostalom, neobične: kao neke rijeke ponornice za koje možete znati gdje nestaju, ali nikada ne
možete pretpostaviti gdje će je mater zemlja ponovo izbaciti na površinu. Ili, kad nekoga dragoga na plaži
zatrpate pijeskom - najuzbudljiviji je trenutak ustajanja zatrpanog tijela - koji se, to je suština, uvijek desi.
Upravo tako je i sa riječima. Koliko god stvari i novih riječi da prospete po njima - negdje se već moraju
pojaviti. Kao oni Bulgakovljevi rukopisi koji ne gore. Valjda je to kosmički zakon.
Falisifikovane stvari, na neki čudesan način, uvijek bivaju sačuvane. Konzervirane. Dovoljno moćne da razgrnu
oklop krivotvorenog.
Tako su i kultovi potiskivani, mijenjano im je značenje, poistovjećivani sa drugim kultovima. Ne samo u pravcu
one Lingove opaske o zamjeni na relaciji pagansko - hrišćansko, već i u okviru samog hrišćanskog
svjetonazora. Kult prisutan u dijelu Crne Gore kao Sveta Ćekla (Tekla) prekriveni je stariji kult, ili varijetet
kulta Svete Petke (grčka Sveta Paraskeva), najpopularnije ženske svetice, koja je zapravo paganska Venera
(otuda je njen dan petak - Venerin dan), pretvorena u hrišćanski kult. Ili, manastir Savina kraj Herceg Novog
nosi ime po Svetom Savi (Sabbi) Osvećenom, no, istorijski i crkveni marketing preusmjerio je ovu etimologiju
prema liku Save Nemanjića. Jaki domaći kultovi poput Svetog Pantelejmona ili Svete Anđelije potiskivani su da
bi otvorili prostor novim kultovima, čija značenja su bila više u saglasju sa novim vremenima, političkim ili
kulturološkim prilikama. To valja razumjeti u svijetlu one Njegoševe filozofeme "nove nužde rađu nove sile".
Ali i kao precizan dijagram transfera socijalne moći u jednom periferijskom i relativno izolovanom društvu
kakvo je bila Crna Gora.
Hoću reći da vjerujem da bi se - uporednom širokom analizom ovih kultova, mogla ispisati svojevrsna
"povijest crnogorske kulture" na način na koji je Aleksandar Etkind u "Erosu nemogućeg" kroz priču o
prihvatanjima i otporima psihoanalizi, ispisao jednu od najgovorljivijih istorija ruske moderne duhovnosti.

BLAŽENA OZANA: Nakon prvog crnogorskog sveca, pogledajmo kako je izgledao život zasigurno
najpopularnije svetice sa crnogorskih prostora. Njen kult je, pored Kotora i cijele Boke veoma prisutan i u
Dalmaciji.
Veoma rano - već u šesnaestom vijeku u Kotoru se formirao i zaživio kult Blažene Ozane, "Ozane
Crnogorkinje", kako jednu od njenih nominacija navodi Rotković.
Riječ je o Crnogorki iz sela Releze, Lješanska nahija, rođenoj 25. XI 1493, od roditelja, koji se, prema
njenom prvom biografu Račiću (Razzi) bili pravoslavni hrišćani, pod imenom Jovana - Joše Đujović. Sa
majkom je često išla u Kotor, na Crnogorski pazar. Onovremeni izvori je opisuju kao nisku i prijatnu osobu,
izuzetno blage ćudi. U to vrijeme običaj je bio da mlade Crnogorke dolaze na službu u ugledne kotorske
familije: bijahu to, kako bi rekao Gorki, njihovi univerziteti. Jovana je sa četrnaest godina postala sluškinja u
domu sudije i gradskog vijećnika Lesa Buće i njegove žene, plemenite Marine rodom iz ugledne porodice
Bizanti.
Neki izvori navode da se zvala Katarina Kosić. (Pod tim imenom navodi je i kapitalni "Leksikon ikonografije,
liturgike i simbolike Zapadnog kršćanstva"). Budući da je rođena na dan Sv. Katarine, aleksandrijske
mučenice, vjerovatno je prelaskom na katoličanstvo uzela baš to ime. Don Niko Luković, najpredaniji
istraživač građe o Blaženoj Ozani, navodi da su o kultu Blažene Ozane pisali i holandski, njemački, italijanski,
portugalski i francuski autori.
Formalizovanje i ozvaničenje njenog kulta desilo se srazmjerno kasno - proces je započeo 1905, a okončan
1907. godine. Vatikan je odluku o njenoj beatifikaciji donio preko tri i po vijeka od Ozanine smrti, 20.
decembra 1927. godine. Što je još uvijek manje od vremena koje je trebalo da bi Jovanka Orleanka bila
proglašena sveticom. Ali iz vizure aktuelnih običaja u SPC, i smiješno male istorijske distance koju praktikuje
mitropolit SPC u Crnoj Gori Amfilohije, to su, nesumnjivo, gigantski vremenski razmaci.
No, bez obzira na sve to, njeno prisustvo nije bilo izuzetno živo samo u kotorskom i bokeljskom puku, već i
u umjetnosti - i to kontinuirano, od XVII vijeka, pa do naših dana.

--------------------------------------------------------------------------------
Prvu socijalnu pjesmu u crnogorskoj književnosti napisao je jedan kralj

Crna Gora je zemlja granice, sljedstveno tome i prostor ambivalencije, dvostrukosti. Uvijek je tako: riječ je o
prirodnom zakonu. Na granici je uvijek (najmanje) dvoje. Crna Gora je prirodni kontekst za paradoks.
Mnogi su i golemi crnogorski paradoksi: naš prvi školovani slikar bio je daltonista (I.Šobajić), jedan od naših
prvih pisaca opismenio se tek u pedesetdrugoj (Marko Miljanov Popović), prvu socijalnu pjesmu u
crnogorskoj književnosti ("na grbaču od naroda, lažni sjedi demagoga...", 1898) napisao je monarh (Nikola
I), a u prostom puku ovdje je amblem bludnika nad bludnicima (a što će vam svi spomenuti, onako uzgred,
ali ne bez stanovitog ponosa) - jedan mitropolit (Petar II)!

--------------------------------------------------------------------------------
Ozana je predvidjela i zemljotres 1563. godine

"Nakon sedam godina napustila je buduća svetica udobne odaje Bućine i izabrala malenu ćeliju u blizini crkve
Sv. Bartolomeja. Ozanin ispovjednik bio je Vincentije Buća, glasoviti teolog - humanist XVI st. Napisao je
sedam rasprava o Bibliji, tumačenje poslanica Svetog Pavla, knjigu o Salamunovoj "Pjesmi nad pjesmama" i
više korizmenih propovijedi. (...) Kažu da je buduća svetica, osim maternjeg, govorila i talijanski i latinski.
Često su je posjećivali građani i stranci, i ona im je, navodno, davala mudre odgovore. Pričaju takođe da su
se njena proročanstva ispunjavala, pa da je čak predvidjela zemljotres 1563. godine. (...) Da dodamo još
samo to da je pred smrt tražila da joj na maternjem jeziku čitaju Muku Gospodnju po Ivanu" - piše Rotković
o njenom kultu u knjizi Oblici i dometi bokokotorskih prikazanja.

Sudeći po pojavama Sv. Vasilija Ostroškog i Svetog Stefana neko bi mogao pomisliti da je XVII
vijek ovdje bio - stoljeće svetaca
SVETI VASILIJE OSTROŠKI:
O simboličkom značaju manastira Ostrog i moštiju Svetog Vasilija koje prebivaju u njemu, ilustrativno kazuju
dva, sudbinskim i ironijskim nitima, povezana detalja. Naime, u aprilu četrdeset prve godine, kada je Treći rajh
napao Jugoslaviju Karađorđevića, (pre)mladi kralj Petar II je, bježeći iz svoje domovine svratio u Ostrog.
Uzgred, tu je monarhova pratnja ostavila čudesnu ikonu Bogorodice Filermske, sa koje će, za njenog boravka
u Crnoj Gori nestati jedan dragulj (kao potvrda paganske prirode Crnogoraca: dragulj ima prednost nad
pijetetom prema svetinji). I ne samo Crnogoraca - jedan dragulj iščupan je već ranije. Tada u Ostrogu, kod
starješine Leontija Mitrovića, ostaju i jedna od (mnogih) ruku Svetog Jovana, i čestica Časnog krsta.
Ne sudite prebrzo: Karađorđevićima je neprocjenjivu ikonu donijela emigrantska Ruska crkva, nakon što su je
bijeli Rusi uspjeli prebaciti na Zapad. A ruski car je nju dobio na poklon od Velikog majstora Malteškog reda,
krajem XVIII vijeka. Malteškim vitezovima ikonu je, pak, za jedne istorijske epizode u kojoj mu je bila
neophodna njihova naklonost poklonio turski sultan. Odista uzbudljiva putanja. Kakav primjer one
nenaslutivosti gospodnjih puteva. Tek - krajnja tačka tih puteva u ovom slučaju bila je - Crna Gora. Nakon
obilaska manastira Ostrog kralj i njegova pratnja poletjeli su sa Kapinog polja prema Grčkoj, i kasnijem
izbjegličkom životu u Londonu. Tada je, u avionu prepunom dragocjenosti (toliko da su Filermosu morali
ostaviti), poginuo jedan od značajnih crnogorskih političkih djelatnika prve polovine XX vijeka - ujedinitelj
Marko Daković, jedan od onih koji su se brzo razočarali. Jer, nova (SHS) državna realnost nije imala ništa
zajedničko sa njihovim (ujediniteljskim) snom. Crna Gora je bila istorijski izigrana, i Daković je to znao. Pa,
ipak, pozvan 1941. od Karađorđevića hitro im se odazvao, i bio je u tom famoznom avionu koji je poletio sa
Kapinog polja. Negdje iznad Grčke kašet pun zlatnih poluga otkačio se, pao na nesrećnog Dakovića, i ubio ga.
Kao naravoučenije Crnogorcima - da blago može ubiti jednako kao sablja. I bukvalno. Manje od godinu dana
kasnije, u februaru četrdeset druge u manastiru Ostrog dešava se čuvena i već pominjana Ostroška
skupština crnogorskih rodoljuba, organizovana od strane ovdašnjih komunista. Tako različiti posjetioci ovoga
manastira najbolje dočaravaju širinu i snagu kulta Svetog Vasilija, čije mošti se tu nalaze. Širina njegovog
kulta ne nadilazi samo ovakve, ideološke i nacionalne krajnosti, već i one istorijski trajnije - među religijama.
Svetom Vasiliju, naime, pored pravoslavnih vjernika hodočaste i katolički vjernici, ali i pripadnici islamske
religije. Manastir izgrađen u stijeni izgleda kao kakva crnogorska replika uzb-udljivih grčkih Meteora.
Pravoslavni vjernici slave Svetog Vasilija 29. aprila, po julijanskom kalendaru, odnosno 12. juna po
preciznijem, gregorijanskom.
Za Svetog Vasilija se vjeruje da je rođen 28. decembra 1610. godine u hercegovačkom Popovom polju.
"Prolog monaha Tadije" navodi: "od roditelja prostih no blagočestivih".
Koliko se zna, zamonašio se u trebinjskom manastiru Uspenja bogorodice. Ubrzo se nadaleko čuo glas o
predanosti njegovoj, i podvižničkom životu. Obično se navodi da je za monaškog života stekao ogromno
poštovanje u narodu. Kasnije je postavljen za episkopa Zahumskog i Skenderijskog, kako se u različitim
žitijima napominje "bez svoje volje". Kada je razoren manastir Tvrdoš u kojem je stolovao povukao se u
Ostrog. Živio je molitvenim životom, posvećen mističkoj kontemplaciji, a upokojio se 29. aprila 1671. godine.
O kasnijim pokušajima više ili manje diskretne šovinizacije njegovog svetačkog žitija svjedoče ove riječi
Nikolaja Velimirovića: "... kao pastir dobri utvrđivaše stado svoje u veri pravoslavnoj čuvajući ga od svirepstva
turskoga i lukavstva latinskog." Pritom čovjek ovo piše preko tri vijeka nakon Vasilijevog života, i o svecu kod
koga je priroda njegovog zavjeta potomstvu naglašavala upravo ekumensku, opštečovječansku dimenziju
ljudskog usuda. Da nije bilo tako, zašto bi do danas pripadnici različitih religijskih svjetonazora hodočastili
upravo ovom svecu.
Inače, bilo je primjetno u vrijeme eskalacije novokomponovanog vjerništva da je njegov kult od novopečenih
pravoslavaca, najradije prihvatan. Jedno vrijeme, u širem društvu nijeste mogli pomenuti ovoga sveca, a da
svi okolo ne promrmljaju "Slava mu i milost" i malo poustanu. A moć da se polupaganski Crnogorac u svakoj
prilici podigne sa stolice takođe govori o snazi njegovog kulta.
I danas, za lijepog vremena, dok šetate podgoričkim ulicama, pa vam se desi da naiđete na kakvog slikara
amatera što nudi svoje vizije svijeta rađene prema turističkim razglednicama, primijetićete da je apsolutno
najfrekventniji motiv - manastir Ostrog. Naravno, stara je istina - diletanti sve mogu da obesmisle, no, ipak...
O prirodne i spiritualne bedeme Ostroga odbijala su se ne samo vojnička, nego i umjetnička pregnuća. Pisac
ovog teksta je do sada vidio samo nekoliko umjetničkih slika Ostroga (Cvetko Lainović, Rajko Todorović-
Todor...) koje su izbjegle tu sladunjavu vizuelnu demagogiju.

PREPODOBNI SVETI STEFAN PIPERSKI:

Nešto mlađi savremenik Svetog Vasilija Ostroškog. Sudeći po ove dvije biografije neko bi mogao pomisliti da
je sedamnaesti vijek u Crnoj Gori bio - stoljeće svetaca. Očito da je XVII vijek bio neka vrsta prelomnice u
crnogorskoj istoriji. Godinu prije nego što će umrijeti Sveti Stefan Piperski na vlast u teokratskoj
podlovćenskoj državici doći će Danilo, prvi od mitropolta Petrovića, i počeće lagani zaokret od političkog ideala
crnogorskog društva većeg dijela XVII vijeka - a to je "stupanje pod mletački protektorat" (Ž.Andrijašević),
prema snažnom zamahu kulta Rusije, "pravoslavne zaštitnice".
Mošti Svetog Stefana Piperskog nalaze se u manastiru Ćelija u piperskom selu Crnci.
Rođen je u Župi nikšićkoj u drugoj ili trećoj deceniji sedamnaestog vijeka, od roditelja Radoja i Jaćime iz
bratstva Krulanović.
Po pravoslavnom predanju bio je podvižnik u Moračkom manastiru, gdje je, kasnije bio i iguman. Kada su ga
Turci odatle protjerali povukao se u Rovca, da bi se, nakon izvjesnog vremena nastanio u Piperima, "u jednoj
ćeliji, gdje je do smrti ostao u trudnom i bogougodnom podvigu".
Umro je 20. maja (2.juna) 1697. godine, i to je dan koji mu je posvećen u pravoslavnom kalendaru.
Životu Svetog Stefana, ali i svečevim moštima pripisuju se mnoga čudesa, a njegov kult je, prevashodno
funkcionisao kao lokalni, plemenski kult u Piperima. Ostalo je zabilježeno da su Piperi, prilikom bilo kakvog
napada podgoričkih ili spuških Turaka, svečeve mošti iz manastira Ćelija nosili u manje dostupna sela iznad
Crnaca.

--------------------------------------------------------------------------------
Mitropolit je krčmi omošti Svetog Vasilija

Crnogorska javnost reagovala je nevjericom i zbunjenošću kada je, nedavno, otkriveno da aktuelni mitropolit
Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori gopodin Amfilohije ima običaj da povremeno komade moštiju ovoga
sveca poklanja manastirima po Srbiji i Republici Srpskoj.
Njegova nevješta odbrana - jer cjelovitost je jedan od svetačkih znakova, a Amfilohije je varvarskim činom
dijeljenja svečevih ostataka simbolički negirao upravo to - učinila je vidljivim da on nije ni očekivao tako
žestoku reakciju, i još jednom potvrdila da mitropolit zapravo veoma slabo poznaje Crnogorce.

--------------------------------------------------------------------------------
Milunovićeva Blažena Ozana

Najraniji poznati spjev o Blaženoj Ozani datira iz 1628. godine, a autor Vicko Bolica Kokoljić najvjerovatnije
se služio nekim ranijim, proznim predloškom. Pjesnik u 77 strofa iznosi njenu mladost i mističke doživljaje.
Vicko Dudan, dominikanac, ispisuje njen život u preko 300 strofa i 1204 stiha. Dominik Cecić (kraj XVII
vijeka) književno je fokusirao čuda koja joj se pripisuju povezujući njen život sa biblijskim epizodama. U
novije vrijeme najveću relevanciju ima bavljenje don Nika Lukovića, a kao književna ili naučna tema prisutna je
i u djelu dvojice bokeljskih polihistora - dr Miloša Miloševića i akademika Radoslava Rotkovića. Jevrem Brković
joj posvećuje jednu pjesmu, dok je velikan crnogorske moderne umjetnosti Milo Milunović naslikao fresku
"Blažena Ozana".
Nakon zemljotresa iz 1979. godine poznati crnogorski vajar iz Hrvatske Vasko Lipovac napravio je vrata za
kotorsku crkvu Blažene Ozane (Maria Collegiata) sa sličicama iz života ove popularne svetice.

Neobično je da svetac, čiji je kult toliko jak da se Zakonik opšti usvaja nad njegovim moštima,
sasvim iscuri iz narodnog pamćenja

PREPODOBNA MATI ANGELINA:

U kalendarima Srpske pravoslavne crkve ona je zabilježena kao "despotica srpska". I ništa više od toga. Ne
navodi se njeno porijeko, ni njen rod. Međutim, sudeći prema jednom nedavnom tekstu (Cimeša), izgleda da
je riječ o sinovici gospodara Zete Ivana Crnojevića, srednjovjekovnog crnogorskog vladara i osnivača
prijestonice Cetinja.
Cimeša u pomenutom tekstu upozorava na odlomak iz "Bilješki jednog pisca" poznatog srpskog književnika
iz Hrvatske Sima Matavlulja, inače višegodišnjeg cetinjskog gosta, gdje ovaj opisuje jedan jutarnji susret sa
gospodarom. Knjaz Nikola I ga je, opisuje Simo dalje, pozvao i rekao mu: "Evo, ću ti dati siže za jednu
pričicu. Dakle, čuj... I tada mi knjaz ispriča sadržinu, kako su 1464. godine uoči Svetoga Nikole, došli u dvor
Ivana Crnojevića dva mlada slijepca - sinovi Đura Smederevca; kako se Ivanova sinovica Angelina udala tom
prilikom za slijepog despotovog sina Stevana, da bi sačuvala plemeniti soj despotovića; kako se za taj brak
izlio poslije blagoslov, a sama Angelina primljena poslije od crkve za sveticu."
Trifun Đukić (pisac, prevodilac, nacionalni radnik, autor mistifikatorske pjesme o Marku Miljanovu i Jusufu
Krniću - "Đe si Juso, grmnu ispred dvora...", otac humoriste Lole Đukića) u "Pregledu književnog rada Crne
Gore" (Cetinje, 1951) dodaje ovoj pričici još neke detalje. On tvrdi da se Angelina udala za slijepog Stevana,
pridošlog u pratnji svojeg takođe slijepog brata Grgura, čime je "spasila plemeniti soj Despotović". Taj gest,
ispoljeno hrišćansko požrtvovanje (mora da je tu bilo i neke politike, ali žanr je žanr...) donijeće joj svetački
status u pravoslavnoj crkvi. Slavi se 30. jula (12. avgust po tzv. novom kalendaru, koji je, uzgred, kao tačniji
usvojila i Grčka pravoslavna crkva).
Za taj datum vezana je još jedna zanimljivost. Naime, Nikola I, taj istinski velemajstor demagogije, a da bi
povijesnom legitimitetu svoje dinastije pridodao i još jednu - pored sopstvenih književnih uzleta, naravno,
ako i ovdje nije riječ o istom - vezu sa Crnojevićima, ustanovio je posebno obilježavanje "Dana majke
Angeline".
I korak dalje, Nikola (majstor citata) nije mogao da odoli ni stanovitim istorijskim analogijama. Završetak one
priče piscu Matavulju izgledao je ovako: "Zato će vjenčanje Njene Svjetlosti knjaginjice Zorke sa Njegovom
Svjetlošću knjazom Petrom Karađorđevićem biti na Dan majke Angeline 30. jula".
I zaista, ova srpsko-crnogorska međudinastička veza (koja će Zorki donijeti sumnjivu slavu bolesnice u
jednoj popularnoj pjesmi) ustanovljena je - 30. jula 1883. godine.
Samo, očito, ovaj put mladoženja nije bio - slijepac.
ANA MARIJA MAROVIĆ:
Riječ je o izuzetno zanimljivoj ženi, i jednom od najplemenitijih izdanaka bokeljske kulture XIX vijeka, premda
je cio život provela u Veneciji, a, formalno, proces njene beatifikacije nije okončan, te (još uvijek) ne pripada
ovom spisku. Naime, spisi procesa za njenu beatifikaciju još uvijek su u Sv. Kongregaciji u Vatikanu. No, sa
sasvim izvjesnim ishodom, reklo bi se, te je samo pitanje vremena kada će i ona biti "ravnopravni" član ovog
"svetačkog (multikonfesionalnog) hora".
Ova monahinja, takođe i suptilna pjesnikinja i slikarka, rođena je 1815. godine u Veneciji, kao Ana, kći Josipa
Marovića i Marije, rođene Ivanović. Njeni roditelji pripadali su, tada veoma brojnoj bokeljskoj koloniji u
mletačkoj prijestonici. Anin uzoriti život prošao je u duhovnoj kontemplaciji i neprekidnom dobrotvornom
radu. Godine 1837. upoznaje kardinala i patrijarha Venecije Jakopa Monika. Sa dvadeset i tri godine (1838)
osnovala je u Veneciji "Pia Unione di Riparatori e Riparatrici delle offese al S. Cuore di Gesu". Bila je povjerena
brizi čuvenog venecijanskog sveštenika don Danijele Kanala, u čijem prisustvu 1864. godine, sa još sedam
sestara oblači redovničko odijelo tada utemeljenog Instituta Presvetog Srca Isusovog. Uzima redovničko ime
Ana Marija.
Sa don Danijelom Kanalom hodočastila je u Rim, u jesen 1869. godine. Tada se srela i sa papom Pijem IX.
Zbog svoje vrline i dobrote, bila je izuzetno poštovana među Venecijancima.
Umrla je 3. oktobra 1887. godine, u 72. godini života. Hroničari ističu da je, "jedva čujnim glasom ponavljala
riječi Isuse, ljubim te". Sahranjena je na groblju San Mikele, sa svim gradskim počastima. Zapamćeno je da
su pogrebu pisustvovali svi slojevi venecijanskog građanstva, sa gradskim čelnicima i najvišim crkvenim
velikodostojanstvenicima.
Godine 1926. njeni smrtni ostaci preneseni su sa groblja San Mikele u kapelicu Zavoda "Canal-Marovich". Iza
oltara nalazi se podna ploča od bijelog mermera u koju je urezano "Anna Maria Marovich".
U Perastu je 1997. objavljena knjiga njenih soneta koji su izvorno pisani na italijanskom jeziku u prevodu
don Gracije Ivanovića. Pored stihova, Ana Marija Marović napisala je desetak knjiga među kojima su i naslovi
"Hrišćansko stanovište o ženskom odijevanju", "Pravila za hrišćanski život djevojaka" i "Razmatranje o Božjoj
ljubavi".

SVETI PANTELEJMON:
Završne riječi Trideset treće tačke Zakonika Petra I Petrovića Njegoša usvojenog "na jedinokupni sabor i vijeće
u manastir Cetinje 1798. goda, oktomvra 18 dne", glase: "Za sahraniti i uzdržati sve ovo višenapisano i na
trideset i tri člena razdijeljeno, učinismo svikolici zakletvu, cjelujući čestni i životvorjašći krest i svjatoe
Evangelije, pri tom i svjatija mošći velikomučenika Panteleimona."
Jasno, i prije potpune dominacije kulta Svetog Petra Cetinjskoga, Crnogorci su se zaklinjali nad svetačkim
moštima. Međutim, neobično je da svetac čiji kult je toliko jak da se Zakonik opšti potvrđuje ritualnim
zaklinjanjem nad njegovim moštima, sasvim iscuri iz narodnog pamćenja... Razumljivo je da državotvorna i
dinastička logika Petrovića favorizuje domaći, porodični kult, ali, i pored poznate moći i umijeća Crnogoraca da
se brzo prestroje, ovo je bilo neočekivano efikasno - Sveti Pantelejmon ne postoji u svijesti današnjih
Crnogoraca, bez obzira što su naši preci jedan od najvažnijih pravnih akata donijeli nad njegovim zemnim
ostacima.
O ovom Svetom Pantelejmonu (budući da je imenjak jednog od ranih - i vrlo popularnih - svetaca čiji kult je
bio neobično jak u Grčkoj, a kome je posvećen i manastir na Atosu) i više je nego oskudna literatura. Izvori
se ne slažu u pokušajima da se dokuči građanski identitet Svetog Pantelejmona čije kosti su se nekada
nalazile u Cetinjskom manastiru.
Mošti su nestale - ili bar nije poznato gdje se nalaze, kult je zamro (ili je namjerno potisnut), a neki izvori
upućuju na pretpostavku da je riječ o Crnogorcu Luki Kaluđeroviću.

--------------------------------------------------------------------------------
Slikarstvo Ane Marije Marović

"Tek nekoliko crteža i ulja koji su pretekli od likovnog truda Ane Marije jedva daju ideju o mogućnostima i
dometima njenog umjetničkog likovnog talenta. Ali, sasvim su dovoljni da ustvrdimo kako ga je imala i to u
velikoj mjeri, ako se uzme u obzir neredovno bavljenje i nedostatak trajnijeg studijskog rada", zapisao je don
Branko Sbutega.
Postoje podaci koji upućuju da je neko vrijeme uzimala slikarsku poduku kod umjetnice Taljapjetre. Čini se da
najprecizniju ocjenu njenog likovnog rada daje upravo Sbutega kada konstatuje da je "umjetnost bila tek
jedno od sredstava da izrazi kompleksnu spiritualnu stvarnost svoje duše, i nipošto primarno", te da "ona
nije očigledno pokušavala stići do granica svojih talenata, nego na obale svojeg transcedentalnog određenja."

--------------------------------------------------------------------------------
Poređenje sa Sestrom Huanom Ines de la Kruz

Poezija Ane Marije Marović je neka vrsta lirskog duhovnog dnevnika, i versifikacijski je prilično vješta. Vidljivo
je to u jednom od najljepših soneta (XXXI, Magdalenin uskrs):
"U vrtu plakala je sva tužna Magdalena.
Što plačeš, Magdaleno, rad čega suze tvoje?
Oh, uzeše mi Njega, što Bog je i sve moje
Pa uzalud Ga tražim i lutam kao sjena."
Upoznavanje sa poezijom Ane Marije Marović autoru ovoga teksta u sjećanje je prizvalo jednu izuzetnu figuru
- veliku baroknu pjesnikinju, čak bi se moglo reći rodonačelnicu meksičke književnosti na španskom, takođe
monahinju - Sestru Huanu Ines de la Kruz, kojoj, poput ove čestite Bokeljke, svetost nije smetala da se bavi
umijećem stihova, tim, po nekima "najopasnijim od svih poroka".

Skandalozni prekid predstave “Sveti Sava” Siniše Kovačevića u Jugoslovenskom dramskom

pozorištu bio je objava totalizacije društva

Povodom identiteta Svetog Pantelejmona, a pored teze da je riječ o Luki Kaluđeroviću, imamo i drugačije
pretpostavke. Neki, pak, izvori tvrde da je po srijedi izvjesni grčki živopisac kojeg je sudbina dovela u Crnu
Goru, a on je tu, predano živopišući, okončao zemno bitisanje. Navodno je bio sa Krita gdje je kult Svetog
Pantelejmona izuzetno jak, a vjerovatno je i on sam slikao Svetog Pantelejmona, te se nakon smrti monaha
živopisca desilo stapanje umjetnika i lika koji je oživljavao.
To je sasvim moguće, i u duhu vremena i prostora: siromašni su se na najrazličitije načine trudili da dođu do
kakvih mošti, do simbola koji će njih same označiti. Ovo važi za Korziku, Siciliju ili Baskiju jednako kao za
Crnu Goru. U oskudna vremena sveci su prijeko potrebni, i kakav ćutljivi grečeski slikar mogao je sasvim
valjano poslužiti umjesto sveca. O njemu se malo znalo, a narodi koji poput Crnogoraca vole da znaju sve o
svakome - tu osobinu neobično cijene. Naratološki, prije svega: onaj ko je Niko, može biti Svako. To, u
jednoj dimenziji potvrđuje i povijest Šćepana Malog, ali i lokalni, primorski mit o misterioznom ruskom
monahu koji je poslužio Vidi Ognjenović za dramski tekst "Jegorov put". Narodi oskudni vrlinama očito
vjeruju da im sveci jedino mogu - padati s neba...
Mošti i sveci bili su, današnjim rečnikom kazano, znak prestiža... Pored priče o zaboravljenom svecu, i priča o
sudbini moštiju Svetog Arsenija te neobičan put njegovog kulta u nekim periodima crnogorske istorije to
bjelodano pokazuju.

KULT SVETOG SAVE NEMANJIĆA:

Ovih netipičnih ljetnjih mjeseci, ljeta gospodnjeg 2002, u Podgorici, možete kupiti društvenu igru (poput
Čovječe ne ljuti se, Rizika ili Monopola) koja se zove Putevima Svetog Save.
Taj detalj je ilustrativan, iako na način koji se autorima igre vjerovatno ne bi svidio. Svetosavski kult je,
naime, od samog početka - i ne samo u Crnoj Gori - više stvar marketinga nego li narodne memorije koja je,
neizbrisivo, upamtila osobito harizmatičnog sveca. A reklo bi se da je riječ o najprisutnijem svecu, posebno
što vam se, i danas, može desiti da čujete ljude koji najfantastičnije legende o njegovom životu i djelima
prepričavaju uvjereno kao jučerašnji izlet sa porodicom.
Takođe, moguće je uočiti jednu "fatalnu privlačnost" između stvarnosti balkanskog potonuća posljednje
decenije drugog milenijuma i modusa upotrebe znaka ovog sveca. Sjetimo se skandalozne zabrane pozorišne
drame srpskog pisca Siniše Kovačevića o Svetom Savi sa sjajnim Žarkom Lauševićem u naslovnoj ulozi. Tada
je ulica (i bukvalno) nahrupila u pozorište i odlučila da uzme stvar u svoje ruke. Tadašnja intelektualna scena
Beograda na to je reagovala mlako, ili uopšte nije reagovala. ("Ipak ne može se tako sa jednim svecem",
govorilo se. Zbilja, a kako može? Možda prepisati piscu recept za pisanje? I publici za gledanje?) Cijelu tu
ujdurmu, pritim, vodio je čovjek koji je bio lider - Svetosavske stranke. Dakle, ovaj svetac je bio amblemom i
nadahnućem za formiranje političke stranke. Sličan primjer nije lako naći. Svetosavsku stranku vodio je bivši
pop Žarko Gavrilović, koji se u medijima pojavljivao u mantiji, a poletni novinari tadašnje TV Bastilje
uglavnom su ga uredno oslovljavali sa "Oče". Prekid te predstave u Jugoslovenskom dramskom pozorištu
značio je objavu totalizacije društva.
Šta im je zaista smetalo u toj, nikako epohalnoj, uzgred, pozorišnoj predstavi. Sava Nemanjić je bio prikazan
- kao političar a ne duhovnik. Beskrupolozan, proračunat, nemilosrdan. Pri tom je to smetalo ljudima koji su
sveca konvertovali u amblem sopstvene političke stranke. To su oni prividni paradoksi, koji uvijek suštinski
osvjetljavaju stvar. Stranački svetosavci su, na jedan perverzan način, samo potvrdili ono što je o Savi
kazano u predstavi. No, kada je lik u ogledalu nakazan, uzalud se razbija ogledalo...
A kako je sve počelo?
"U Crnoj Gori se prvi put slavi Sv. Savo, kao školski praznik, 1856. godišta u Cetinjskoj školi pri Cetinjskomu
Manasti(je)ru za doba izvanjca arhimandrita i igumana Cetinjskoga manasti(je)ra, -Nikanora Ivanovića i
njegovoga zemljaka (iz Drniša kod Zadra) naučitelja Stevana Petranovića." (Zeković)
Međutim, sudeći po istoriografskoj literaturi, koja uspijeva izbjeći opasnom zijevu nacionalne mitomanije, ni u
Srbiji situacija nije baš mnogo drugačija. Kult Svetog Save biva ojačan i faktički stavljen u državnu službu tek
naredbom Miloša Obrenovića iz 1827. godine. Milan Milićević piše da "srpski narod do tada nije ni znao ko je
taj Sveti Sava". On dodaje da "Sveti Sava nije veliki svetac za seljake, ali da se, otkako je naređeno da se
slavi - priznaje". Tako vam je to kad nepismen vladar smišlja školsku slavu... Čovjeka sviknutog na današnju
frekventnost toga kulta zbunjuju ovakve činjenice. No, one (činjenice) su poput Erinija, neumoljive: Sveti
Sava je među hrvatskim Srbima prvi put proslavljen 1846. godine; poznata školska pjesma "Uskliknimo s
ljubavlju" nastala je početkom XIX vijeka, a prvi put je otpjevana 1839. godine u Segedinu.
Dakle, nacionalni korpus u konstituisanju, kakav je bio srpski početkom XIX vijeka imao je prirodnu potrebu
za jakim amblemom i toga procesa, ali i ciljeva koji su taj proces pokrenuli. Najmoćniji amblem toga tipa tada
je bio - svetački kult. Dimenzija školske slave bila je snažan podsticaj daljem, i ubrzanom širenju. Sva
mašinerija jednog školskog sistema koji je obuhvatao i Srbiju kao državu u nastajanju, ali i one teritorije na
koje je računao maksimalistički projekat tadašnje (ali, naravno - ne samo tadašnje) srpske političke elite, bila
je na raspolaganju za strateški razmah svetosavskog kulta. Što će reći - nastavni kadar, visoko činovništvo i
udžbenici... (Uzmite aktuelni - crnogorski - primjer poluzvaničnog Atlasa za III razred osnovne škole - i
zamislite kako bi izgledali budući Crnogorci ukoliko bi taj udžbenik bio i dalje izvorom njihovih informacija o
svijetu.)
Zapravo, čitava nacionalna obnova prolazi u znaku savizacije ranije srpske, nažalost i ne samo srpske, istorije
i geografije. Sava dobija dimenziju nacionalnog vizionara, i u XIX i XX vijeku postaje u toj mjeri dominantna
duhovna figura, bolje reći znak, da SPC ide i korak dalje - proglašava svetosavlje zvaničnim oblikom srpskog
pravoslavlja, čineći pri tome najmanje jedan, iz hrišćanske vizure, neoprostiv grijeh - deifikaciju (oboženje)
sveca. Dodatni razlog bilo je njegovo porijeko - izdanak polumitske dinastije Nemanjić koja je istovremeno
bila simbol i "nekadašnje srpske moći", ali i sanjane i brižljivo projektovane "Velike Srbije".

--------------------------------------------------------------------------------
Vjerske slobode Marije Terezije

Čak bi se moglo reći da su vjerske slobode u državi austrijske carice Marije Terezije direktno uslovile i
pospješile razvoj ovoga kulta.
Nakon jedne od reformi čuvene carice donesena je odluka da se redukuje broj nacionalnih praznika (samim
tim i neradnih dana) svih podanika monarhije. Njena ideja bila je da svaki narod carevine ima po jedan,
centralni praznik. Kao odgovor na to Karlovačka mitropolija predložila je 1774. godine Savu Nemanjića za
zaštitnika i nacionalnog sveca Srba u Austriji. Tek od tada počinje da mu se pridaje uloga glavnog nacionalnog
prosvetitelja. Prva proslava Svetog Save kao školske slave desila se u Zemunu (Austrija) 1815. kada je ovaj
dan prvi put "proslavljen svečano, uz prasak prangija" (Stranjaković).

--------------------------------------------------------------------------------
Politički i dinastički interesi

Sava Nemanjić bio je sin srpskog velikog župana Stefana Nemanje, a rođen je 1169. godine. Klasična, dakle
"umivena" žitija (Teodosijevo "Žitije Svetog Save" ima najveću književnu vrijednost, što ne umanjuje njegovu
istorijsku nepouzdanost) naglašavaju njegovu žudnju "za duhovnim životom, zbog čega je odbegao u Svetu
Goru, gde se zamonašio i sa retkom revnošću (kako dvosmislena formulacija - BB) prošao ceo podvižnički
ustav" (Nikolaj Velimirović). U svetogorskom monaškom pregnuću njemu se pridružuje i otac, koji umire pod
imenom monaha Simeona. No, Sava Nemanjić očito vrijeme nije privodio samo u molitvi, već je imao sluha i za
mnogo životnije i svjetovnije stvari - nesumnjivo vođen političkim i dinastičkim interesima, ubrzo je
izdejstvovao nezavisnost Srpske crkve i postao prvi njen arhiepiskop.

Zahvaljujući predanoj savizaciji toponima u toku XIX vijeka, u Crnoj Gori Sveti Sava je prije svega
- geografska “činjenica”

Sava je, dalje kažu zvanična žitija, podigao "zajedno sa ocem svojim, manastir Hilandar, a potom i mnoge
druge manastire, crkve i škole po zemlji srpskoj" (Nikolaj Velimirović). Naravno - ovakva formulacija ne
obavezuje vas na bilo kakvu preciznost i istinitost, ali, pisci žitija obično dobro znaju u kojoj mjeri je njihova
publika zahvalana, i ne samo da neće ništa posumnjati, već će, ako je gdje moguće, i dodati. Žitija obično
pominju i putešestvija Save Nemanjića, hodočašće u Svetu zemlju, "mirenje braće zavađene oko vlasti,
mirenje Srba sa susedima njihovim (izgleda - uvijek isti problemi, BB)", ali tu se ne spominje ono što bi se
danas zvalo - diplomatska aktivnost od najvećeg nogućeg značaja. Nemanjići su radili kao tim - dok se jedan
bavio utvrđivanjem države, pronalaženjem jeretika (omiljena disciplina Nemanjića) i slično, drugi je radio na
crkvenoj emancipaciji. Da bi, u punoj mjeri bio jasan značaj takvih misija, mora se prizvati činjenica da je u
srednjem vijeku crkva apsolutni izvor svakog legitimiteta. Vlast koja nema svoju crkvu bila je u stalnim
neprilikama - na unutrašnjem jednako kao i na vanjskopolitičkom planu. Kraljeve su krunisali prvosveštenici -
tu neraskidivi vezu označavala je kruna - spiritualni blagoslov za sva vladarska pregnuća.
Složenom diplomatsko-crkvenom inicijativom Sava je uspio da izdejstvuje ukidanje Ohridske arhiepiskopije,
koja je imala "najduži staž" na prostorima Srbije, Makedonije i Bugarske, i da, koordinirano sa bugarskim
crkvenim vlastima, nakon delegitimisanja Ohrida otvori prostor za priznavanje od strane Romejske imperije
(koja se još oporavlja od kratkotrajne epizode Latinskog carstva u Carigradu) novih crkvenih hijerarhija na
Balkanu, prevashodno u Srbiji i Bugarskoj. To je ono što precizno kazuje i Nikolaj Velimirović, episkop žički, i
jedan od ključnih modernih ideologa svetosavlja: "(...) i stvarajući srpsku crkvu, stvarao je kroz to srpsku
državu i kulturu." Sava će 1935. od Nikolaja dobiti i jednu kvalifikaciju koja se i danas često citira - vladika
žički tada je, prilikom jednog javnog predavanja na Kolarcu, Adolfa Hitlera uporedio sa Svetim Savom, kazavši
da "Hitler tek sada sa crkvom čini ono što je Sveti Sava nama Srbima odavno svršio."
Sava je okončao u bugarskom Trnovu (kome je pomogao da se uzdigne iznad Ohrida) 12. januara 1236.
godine. Kasniji srpski kralj Vladislav prenio mu je tijelo u Mileševu, odakle ga je, navodno, uzeo Sinan paša i
spalio na Vračaru u Beogradu, 27. aprila 1595. godine. Kažem navodno, jer postoje tvrdnje (knjiga Mirka
Dragovića Sveti Sava nije spaljen) koje izričito negiraju bilo kakavu povijesnu utemeljenost mita o vračarskom
pepelu.
U Crnoj Gori, moglo bi se reći, Sveti Sava je prije svega - geografska "činjenica". Naime, jak talas
svetosavske euforije u drugoj polovini XIX vijeka, kada tek i započinju ozbiljnija etnološka, arheološka,
geografska, botanička i druga proučavanja po Crnoj Gori, učinio je da, gdje je god bilo ikakve, ne osnove
koja se mogla dotaći ovog sveca, već bilo kakve asocijacije, bude stavljen znak Svetog Save. Kako je jedan
pisac primijetio - Sveti Sava je poništio svakog našeg Savu - ako se igdje kakav potok ili brdo nazivalo po
nekom nesrećnom Savi što se tu ubio, ili napravio kakav čin za pamćenje, sve su to Crnogorci poznog XIX i
ranog XX vijeka pretvarali u siguran biljeg prisustva Svetog Save. Kojeg, a to je govorljiv detalj - Njegoš
nigdje u svom književnom djelu ne spominje. I zašto bi - u perverznim igrama sa hronologijom - Sava će doći
tek kasnije...
Naravno, stara je istina - da je Sava Nemanjić zaista uspio stati na svaku stopu gdje se u Crnoj Gori nešto
navodno zove po njemu - ne bi čovjek u životu ne samo ništa drugo uspio da uradi, već ne bi imao vremena
ni za jednu čestitu molitvu. Međutim - ta igra sa geografijom nije naivna. Potreba za mijenjanjem toponima
upućuje na neke sasvim druge stvari. Ne liči li na tu savizaciju crnogorske toponomastike i današnja praksa
SPC u Crnoj Gori. Primjerice, nedavno je episkop Joanikije Mićović u Vasojevićima, u prisustvu treće književne
i druge crkvene lige, planinskom vrhu Teferidž promijenio ime u - Krstac. Ovo "toponomastičko čišćenje"
(Foča-Srbinje, Teferidž-Krstac) neka je vrsta blizanca "etničkog čišćenja". Naravno, tu je postavljen i ogromni
krst. Vjerovatno će već za dvadesetak godina zbunjenim ekskurzijama osnovaca popovi objašnjavati -
"Djeco, taj krst je postavio Sveti Sava kada je jednom prolazio ovuda..."
POLITIKA SPC U CRNOJ GORI: "Postupci pojedihih episkopa SPC, posebno mitropolita Amfilohija i vladike
Atanasija Jevtića, bili su dobar primer kako želje i maštanja mogu potpuno da odvoje od realnosti i izuzetno
umne i obrazovane ljude. Iako su važili za žestoke antikomuniste, njih dvojica su poverovala da će svoje
snove o Velikoj Srbiji ostvariti u saradnji sa Dobricom Ćosićem, Antonijem Isakovićem, Vukom Draškovićem i
njima sličnim bivšim komunistima. Iscrtavali su mape te Velike Srbije i čak se 80-tih godina nadali da je
Slobodan Milošević, takođe komunista (i to ne bivši), čovek koji ima želju da zajedno sa njima poradi na
realizaciji takvog jednog projekta." (Milorad Tomanić: Srpska crkva u ratu i ratovi u njoj, Beograd 2001)
Fakticitet je neumoljiv: SPC je u Crnu Goru došla kao imperijalni servis, te, stoga, njena duhovna djelatnost,
na žalost, nije bila prevashodno vođena stvarnim potrebama naroda kojem je pastirovala, već velikodržavnim
projektom jednog drugog naroda, zapravo, različitih političkih elita koje, kroz posljednja dva vijeka kreiraju i
realizuju maksimalistički srpski državni i nacionalni projekat. (citat ii Tomanića)
Bez obzira što je riječ o strategiji koja prvenstveno oslikava duh jedne institucije ( a što ne znači da nije bilo i
veoma bogougodnih i u crnogorskom narodu uvaženih sveštenika SPC), to je, prirodno, presudno oblikovalo
metode i sredstva njene duhovne akcije u Crnoj Gori.
Suštinski, pojavna strana rečenog procesa je temeljno zamjenjivanje svetosavljem autentičnog, povijesnom
egzistencijom stvorenog i potvrđenog crnogorskog pravoslavlja. Ovaj fenomen je vidljiv i kroz favorizovanje
pojedinih svetačkih kultova, a nauštrb drugih.

--------------------------------------------------------------------------------
Pogled sa druge strane

Kako to obično u tkanju istorije i bude - uz proces oboženja i nacionalne divinizacije Save Nemanjića, morao
se odvijati i jedan paralelni proces obrnutog tipa. Očito da je njegova djelatnost ostavila i razloge za neke
sasvim drugačije vizure. U tom smislu najilustartivnija je knjiga "Žitije Svetoga Save od Bogumila monaha".
Riječ je o jednom od onih tekstova čija sudbina podsjeća na romane Umberta Eka. Rukopis navodno potiče iz
Savinog vremena, i bogumilsko je svjedočanstvo o ratu Nemanjića, podsticanih iz Rima, protiv brojne
bogumilske zajednice u Srbiji i Bosni. Rukopis je poslije peripetija dostojnih literature 1995. godine u
Beogradu objavio nekadašnji NIN-ov novinar Dragan Jovanović, koji je "u tajnu ove knjige upućen" od svoga
djeda sveštenika, arhijerejskog namjesnika belopalanačkog Vojislava P. Popovića, koji ga je brižljivo čuvao, i
preveo sa staroslovenskog jezika. Bogumil monah opisuje Savu kao krvnika bogumilskog, kao žrtvu
mladalačkog ludila, bludnika, satanistu i slično...

--------------------------------------------------------------------------------
Mistička odora svetosavlja

"Tako je svetosavlje postalo jedan od oblika srpskog nacionalizma, kojega su imperijalističke težnje došle do
punog izražaja u nastojanju da se obnovi srednjovjekovno Dušanovo carstvo, bez obzira na to što ono nije
bilo samo srpsko. Toga radi su mogli junacima svetosavlja postati brojni srpski svještenici i kaluđeri, koji se
nijesu istaknuli i proslavili svojim bogoslovskim djelima i pobožnim životom, nego ratničkijem poduhvatima,
zavjerama, krvavim djelima i učestvovanjem u ratovima. Prema tome svetosavlje je sa srpske strane uzeto
kao jedan važan elemenat za hipnotizovanje srpskog naroda, pa se to sve do danas sačuvalo, s tom razlikom
što su se sredstva ove hipnoze znatno povećala i obukla u mističku odoru svetosavlja." (Savić Marković
Štedimlija)

Knjaz Danilo je obećao da će “jednoga sveca dati za Hercegovce i Bosance čim Kosijerovo pripadne
Crnoj Gori”

SVETI ARSENIJE:
Sudbina moštiju i kulta ovoga sveca, podsjeća na kakvu postmodernističku mistifikaciju.
No, prije svega, pogledajmo "zvanični" dio.
Sveti Arsenije, arhiepiskop pećki, naslijedio je na arhiepiskopskom tronu Srpske crkve njenog utemeljitelja
Savu Nemanjića. Značajan je po tome što je središte duhovnog života u Srbiji Nemanjića premjestio iz Žiče u
Peć. Iz toga će, kroz nekoliko narednih stoljeća, proisteći ključna duhovna ustanova srpskog naroda - Pećka
patrijaršija.
Mit od početka povezuje sudbine ovoga sveca i Save Nemanjića. Po žitiju Svetog Arsenija, što ga bilježi
kasniji, tako uporno ovovremeni, žički vladika, pod pseudonimom monaha Tadije (pomenuo sam
postmodernizam, zar ne), kaže se da ga je kao mladog monaha, "željnog podviga", upravo Sava privukao u
Žiču.
Po legendi, Sava ga kasnije postavlja za igumana Žičkog bratstva. "Kada udariše Mađari", opet mu Sava
Nemanjić daje zadatak, danas bi se reklo "delikatnu političku misiju". Poslao ga je na jug, da "nađe skrovitije
mesto za arhiepiskopiju", a Arsenije je odabrao - grad Peć, i tu, "u čast apostolima sagradio crkvu
Voznesenja Gospodnjeg". Pred svoj drugi odlazak za Jerusalim Sava ga određuje za svog nasljednika.
Arhiepiskop Arsenije umro je 28. oktobra 1266. godine (i taj dan mu pripada u kalendaru Srpske pravoslavne
crkve), a sahranjen je u pećkom hramu.
Nakon "zvaničnog" dijela, pređimo na - nedoumice. Rad Mirka Dragovića Sveti Sava nije spaljen iznosi
zapanjujuću, ali i veoma literarnu pretpostavku, dostojnu kakvog holivudskog scenarija. Navodi Dragovića
pritom su veoma precizni, i počivaju na korektnim istorijskim faktima. On, naime, tvrdi da su mošti Svetog
Save sakrivane imenom drugog sveca - a riječ je upravo o Arseniju Sremcu, kako ga autor naziva - ne bi li
se, "iz nacionalnih razloga", sakrila istorijska mistifikacija o nepostojećem spaljivanju na Vračaru.
Ovdje počinje veza ovoga sveca sa Crnom Gorom. Po svemu sudeći, mošti Svetog Arsenija prokrijumčarene
su u Crnu Goru (u tom kontekstu pominje se ime izvjesnog Nikodima) i tako su stigle u Morački manastir. Čak
se tvrdi da se sve do 1912. godine "ruka nekoga od srpskijeh svetitelja - posigurno S. Sava - čuvala u
porodici Čengića, u selu Potpeću, blizu Pljevalja". Od trenutka kada su mošti Svetog Arsenija (ili Svetog Save
ako uvažite Dragovićevu argumentaciju) stigle u Crnu Goru počinje njihovo lutanje. Pomenuti Nikodim se
posvađao sa starješinom Morače (navodno oko podjele prihoda u novcu i stvarima koji je doticao - kultovi su
imali i svoju ekonomsku dimenziju), pa je nezadovoljni Nikodim pokupio sveca i sa njim pobjegao u kučko
selo Kosor. No, Arsenijevim moštima ni tu nije bio suđen duži boravak. Kada je veliki vojvoda Mirko Petrović
palio po Kučima 1856. godine, neki bjelopavlićki odred je pronašao svečeve mošti, i to ne u crkvi, već u kući
lokalnog sveštenika. "Bjelopavlići su Svetitelja odnijeli i metnuli u manastir Ždrebaonik. Kazali su narodu ono
predanje koje je Kučima kazao Nikodim: da je taj Svetitelj Sv. Arsenije II, arhiepiskop srpski, učenik i
zamjenik Sv. Save."
No, ni tu nije kraj Arsenijevih putešestvija. Slijedi završna epizoda, koja, čini se, precizno objašnjava ulogu i
nacionalno-probuditeljsku dimenziju većine pravoslavnih svetačkih kultova. Ovdje su izuzetak samo sveci iz
XVII vijeka, kontemplativni mistici - Sveti Vasilije i Sveti Stefan, međutim njihovo odsustvo iz takvog
koncepta, takođe ima nacional-političku pozadinu. Vasiliju se nije mogla oprostiti bliskost prema unijatskim
tendencijama karakterističnim za njegovo vrijeme.
"Knjaz Danilo je obećao igumanu kosijerovskom, Teodosiju Miškoviću, da će mu dati jednoga svetitelja za
Hercegovce i Bosance, čim Kosijerovo pripadne Crnoj Gori. Stričevo obećanje Nikola je izvršio... On (svetac)
nije bio u Ždrebaoniku za sve ovo vrijeme od 1856. g. kad su ga donijeli Bjelopavlići, nego je prenesen 1884.
u manastir Kosijerovo, na granici tursko-crnogorskoj u Hercegovini. Prenos je izvršio po naređenju knjaza, a
docnije kralja Nikole Petrovića - Njegoša, a po obećanju knjaza Danila..."
Ova, kao i priča o Svetom Pantelejmonu, potvrđuje crnogorsku istorijsku glad za svetiteljima i kultovima.
Takođe i jedan ilustrativan detalj za politiku Petrovića: državnu granicu trbalo je praviti i simboličkim
transferima - zato su obećane kosti - i očekivani kult koji uvijek uz to ide - išle kao prethodnica crnogorske
države, i njenog utemeljenja u pojedinim, rubnim, krajevima.
Dakle, ovaj kult je, sticajem istorijskih okolnosti stigao u Crnu Goru, i u pojedinim, ne odveć dugim periodima
bio je jak u lokalnim okvirima, ali, moglo bi se reći da nije ostavio dubljeg traga u svijesti Crnogoraca.

SVETI LEOPOLD:
"Sveti Leopold (Bogdan) Mandić je unio nove duhovne dubine u svoj tihi rad molitve i žrtve za sveti cilj
jedinstva, po čemu je jedan od preteča tzv. "duhovnog ekumenizma". Njegova osnovna misao vodilja bila je
da svoj život posveti misli krišćanskog jedinstva, posebno između Zapadne i Istočne Crkve", kazao je tada
nadbiskup zagrebački, i kasniji kardinal Franjo Kuharić, povodom proglašenje svetim, Leopolda (Bogdana)
Mandića 16. oktobra 1983. godine. Prethodnik tadašnjeg pape Jovana Pavla II (koji je izabran nakon
kratkotrajnog papstva Jovana Pavla I), Pavle VI prethodno je Leopolda Mandića proglasio blaženim - 2. maja
1976. godine. Popularno ga zovu i svetac pomirenja.
Oba ova čina - beatifikacija i posvećenje - obilježena su u Herceg Novom, kod crkve Svetog Jeronima i crkve
Svetog Leopolda u starom hercegnovskom gradu.
Njegov kult je danas veoma jak, prvenstveno u Italiji, a o tome svjedoči i jedan bizaran podatak: prije
nekoliko godina u Podgorici su se pojavili i italijanski upaljači sa njegovim likom.
Bogdan Mandić je rođen 12. maja 1866. godine, kao jedanaesto dijete (od ukupno dvanaset) oca Petra i
majke Dragice (Karoline), rođene Carević. Prvo se školovao u kapucinskom sjemeništu u Udinama, a zaredio
se 1890. godine u Veneciji, gdje je dobio ime fra Leopold. Kasnije studira filozofiju u Padovi i teološke nauke
u Veneciji.
Kao sveštenik boravio je u Kopru, Zadru, Rijeci, Veneciji... Žarko je želio da ode u svoj Herceg Novi "da bude
misionar u domovini bogatoj istorijom i vjerskim razlikama". Želja mu se nije ostvarila, uglavnom i zbog
slabog zdravlja.

--------------------------------------------------------------------------------
Ignorisanje mogućnosti razvoja vjerskog turizma

S obzirom da se u Padovi i u drugim brojnim mjestima i danas gaji kult Svetog Leopolda, kao i da je svetac
rođen u Herceg Novom, Ćaba Mađar iz Zelenike, potomak budimpeštanske porodice koja je sagradila na
početku prošlog vijeka prvi hotel na Crnogorskom primorju, hotel "Plaža" u Zelenici, izložio je jednu ideju. Na
skupu "Kultura i turizam", koji je održan u Novom početkom marta ove godine, Ćaba Mađar je predložio da
se i u Crnoj Gori otpočne razvijati i vjerski turizam, ističući pri tom upravo kult Svetog Leopolda Mandića. To
je potrebno znatno više popularisati na turističkim sajmovima, posebno onim u Italiji - Padovi i Milanu,
predložio je Ćaba Mađar.
Ovaj predlog prihvatila je Turistička organizacija kao inicijativu i već je dat jedan sajt na Internetu. Inače,
Ćaba Mađar (koji je nedavno od strane mađarske vlade predložen za počasnog konzula u Crnoj Gori),
svojevremeno je od pape dobio pozivnicu da dođe u Vatikan i prisustvuje proglašavanju Blaženog Leopolda
Mandića svetim 16. oktobra 1983. godine.

P.J.

--------------------------------------------------------------------------------
Narativne igrarije u svetiteljskim žitijima

U predanju o Savinom izboru Arsenija za nasljednika dešava se ključni simbolički transfer, koji će anticipirati i
njihovu posthumnu sudbinu, odnosno neobičnu prepletenost povijesnih puteva njihovih ostataka. Ili,
okrenimo stvar: možda je mit nastajao "retroaktivno", pokušavajući da i njihove zemaljske živote ispreplete,
kao one potonje. To je zamislivo, ako se zna da je čitava savinska i postsavinska mitologija nastajala
srazmjerno kasno, a da se ticala odista mračnih i istorijski veoma udaljenih perioda. A u mraku povijesti - svi
su sveci isti. Odnosno - što je veći mrak nalegao na stvari koje opisujete, to je i vaša umjetnička sloboda
veća. A onda možete sebi dopustiti i narativne igrarije. I detalj koji ovo potvrđuje: upravo je Arsenije vršio
pritisak na Vladislava da u Srbiju prenese Savine ostatke iz Trnova.

Sveti Leopold Mandić iz Boke proglašen je svecem znatno ranije od predviđenog roka što je
posebno naglasio i papa Pavle VI

Znatan dio djelatnosti Svetog Leopolda Mandića bio je povezan sa njegovim najdubljim uvjerenjem o
mogućnosti hrišćanskog jedinstvu u "jednoj Hristovoj crkvi". Vjerovatno je dio nadahnuća za svoje
ekumenske stavove - kojima će događaji nakon Mandićeve smrti dati snažnu povijesnu potvrdu, premda ne i
potpuno ispunjenje - crpio iz svijesti o istorijskoj i religijskoj prirodi Zaliva svetaca, kako Boku često
nazivaju, između ostalog i zahvaljujući životnom i spiritualnom putu ovoga Novljanina.
Bokeljsko iskustvo jedna je od tipičnih manifestacija mediteranizma, ne samo u smislu Brodelovih
istoriografsko-antropoloških postavki, već i u duhu Matvejevićevog Mediteranskog brevijara, i sličnih postavki
o Sredozemlju kao globalnom kulturalnom palimpsestu, te njegovim najslikovitijim egzemplarnim oazama -
poput Istre, Boke, Sicilije, Krita ili Malte.
"Živio je kreposno te su ga već za života smatrali svecem", a glas o njegovoj svetosti, "brzo se proširio glas".
Njegovo već pomenuto proglašenje za sveca (16. oktobar 1983) odvijalo se uz prilično rezervisano držanje
većine ondašnjih SFRJ-medija. Još uvijek je bio jak ideološki, partijski pogled na život i svijet, a sve se to
odvijalo tek tri i po godine nakon smrti "najvećeg sina naših naroda i narodnosti" (komunistička mantra iz
onog vremena), kome su se, još uvijek, i narodi i narodnosti "zaklinjali da neće skrenuti". (Kao da je riječ o
kakvom magistru geometrije, a ne o neopreznom mašinbravaru.) Kao takav, događaj je imao stanovit
ekskluzivitet, te je privukao brojne poklonike Sveca, ali i poštovaoce Crkve. Dio medija je izabrao da događaj
tretira kao neku zabavnu bizarnost - novi svetac je među nama - dok se priličan broj glasila odlučio za
diskretnu ideološku diskvalifikaciju. Što će reći da se svemu prišlo kao dijelu neke zavjere, koju su komunisti
prozreli, ali su odlučili da cooliraju. Tek će za koju godinu - krajem osamdesetih - zavladati paranoidna
retorika, pa će za sve biti krivi Njemci, Amerikanci i Vatikan. (Ovo danas možete pronaći još samo u
udžbenicima koji se štampaju u Beogradu, a koriste u Crnoj Gori, poput zlosrećnog Atlasa o kome su
"Vijesti" nedavno pisale.) U toj intonaciji, serviranoj kao miks ateizma i društvene zabrinutosti, prednjačili su
beogradski NIN i “Duga”. Tih godina kreće i priča o fenomenu Međugorja, koja će, bukvalno promijeniti
duhovnu, ali i ekonomsku sliku hercegovačkog kamenjara. Organizovena su emisije (Kino oko, npr.) gdje su u
studio dovođeni sociolozi, psiholozi, omladinci i novinari da bi vodili dvosatne razgovore sa refrenom tipa "Šta
se to dešava našem društvu". Upravo tako rigidna i neprimjerena reakcija doprinijeće da se tih osamdesetih
na svakoj strani golemo uveća kredibilitet crkve, i to direktno nauštrb civilnih institucija, koje su bile simbol
samoupravne birokratske nesposobnosti. To je takođe jedan od razloga zašto su sve crkve na prostoru bivše
Jugoslavije ušle u devedesete kao ključni moralni stožeri svojih naciona.
I danas o njemu žive brojne priče kao čudotvorcu. Zbog toga se i odstupilo od pravila da se proglašenje
svetim može obaviti tek 50 godina nakon smrti "kandidata". Bokeljski ispovijednik i pomiritelj Leopold Bogdan
Mandić proglašen je, međutim, znatno ranije od toga roka, a to je činjenica koju je prilikom beatifikacije
posebno naglasio papa Pavle VI, kome su lično bile veoma bliske Leopoldove ekumenske ideje, budući da je
on poglavar koji je okončao Drugi vatikanski koncil (1963 - 1965, sazvan od Jovana XXIII), gdje je
promovisan novi vatikanski ekumenizam. Ubrzo će, na tom fonu i uslijediti susret Pavla VI sa vaseljenskim,
carigradskim patrijarhom Atenagorom.
Sveti Leopold je prisutan kao lik na jednoj od sjajnih slika Voja Stanića. Slika Sacri conversazioni koja se
nalazi u Gospi od Škrpjela prikazuje zajedno likove Blažene Ozane, Blaženog Gracije, rođenog u mjestu Muo
pored Kotora i Svetog Leopolda Mandića.

KULTOVI RANOHRIŠĆANSKIH SVETACA U CRNOJ GORI: Primorski dio Crne Gore je od najranijeg
srednjovjekovlja bio već hristijanizovan, te su veoma jaki bili ranohrišćanski kultovi svetaca koji obilježavaju
period kakvog-takvog hrišćanskog jedinstva. Ti kultovi su takođe imali i onu dimenziju o kojoj piše
mančesterski profesor Trevor Ling - pretapanja starijih, predhrišćanskih, prvenstveno paganskih vjerovanja.
Dalje, upravo neki od tih svetaca predstavljali su kljužne kultove na Jadranu, budući da je pomorstvo bila
zapravo glavna djelatnost. Ovo treba shvatiti u svijetlu činjenice da se mošti Svetog Nikole nalaze u Bariju, te
je i ta bliskost središta kulta bila veoma važna. Značajan spomenik toga perioda je i oksfordski rukopis
djelimično čakavizovane varijante barske Legende o Svetom Mikuli, koja se, najvjerovatnije tiže upravo ovoga
kulta. Međutim, najveći lokalni značaj imao je upravo kult Svetog Tripuna, čije je središte bilo u Kotoru, gdje
je i podignuta katedrala posvećena ovom svecu.

--------------------------------------------------------------------------------
Sveti Leopold: “Moje je srce s onu stranu mora”

Ostavio je mnogo zapisa koji svjedoče njegovu domovinsku nostalgiju. "Moje je srce s onu stranu mora", ili
"Ja živim za svoj narod. Molite blaženu Gospu, da mi isprosi milost da, kada ispunim svoje poslanje u Padovi,
mogu ponijeti svoje bijedne kosti među svoj narod, za dobro njihovih duša", samo su neke od izjava koje su
ostale iza smjernog franjevca-kapucina.
U svakom slučaju, imamo i jednu veoma konkretnu potvrdu o tome koliko mu je i taj, zavičajni identitet bio
važan.
On se, naime, u građanskom smislu nije htio odreći svoje domovine. Zbog toga što nije želio da prihvati da je
Italijan, tokom I svjetskog rata bio je interniran na jug Italije.
Izuzimajući kratki period izgnanstva, Sveti Leopold je od 1909. pa do smrti, 30. jula 1942. godine bio
ispovijednik u Padovi gdje i danas postoji mnoštvo njegovih poklonika.

--------------------------------------------------------------------------------
Kapucini su formirani 1528. kao dio franjevačkog reda

Sveti Leopold Mandić pripadao je jednom od najpopularnijih redova zapadnog hrišćanstva - franjevcima -
kapucinima.
Redovništvo u katoličanstvu počiva na tri zavjeta: siromaštva, poslušnosti i čistoće. Postoji mnogo redova, a
po pravilu nose ime po osnivaču, koji je obično i autor regule reda, i onaj koji određuje tip i smisao duhovne
akcije - medicinska pomoć, misionarski rad, i slično...
U hrišćanstvu ova praksa se javlja u III, a u IV vijeku dobija snažan zamah.
U XI vijeku javljaju se reformatorski pokreti unutar najstarijeg, benediktinskog reda. Iz toga će proizaći
kartuzijanci (1084, osnivač Sveti Bruno), cisterciti (1098, osnivač Sveti Robert, reorganizator Sveti Bernard;
ovaj red će biti reformisan i 1663. pod imenom - trapisti).
Nekada su bili slavni i krstaški redovi, poput jovanovaca (hospitalaca), templara i tevtonaca. Vrijeme gradova,
XIII vijek, donijeće nove redove - često nazivane prosjačkim, premda bi ispravije bilo reći - propovjednički, jer
im je to bila osnovna djelatnost). Sveti Franjo iz Asizija, mistik i pjesnik, osniva franjevački red 1208. godine,
da bi u narednim vjekovima upravo ovaj red (nazivan i Mala braća) postao vjerovatno najpopularniji katolički
red. Zanimljive informacije o franjevcima u ranoj fazi mogu se pronađi u Ekovom "Imenu ruže". Španski
propovijednik Sveti Dominik utemeljio je dominikanski red 1215. godine, a karmelićani su ustanovljeni pet
godina prije dominikanaca. Vrijeme duhovne obnove Zapada, nakon Tridentskog koncila donijeće i pojavu
isusovaca (jezuita), misionarskog reda koji je osnovao Sveti Injacio de Lojola, veliki španski mistik, autor
"Duhovnih vježbi".
Franjevački red je vremenom postao jedan od najbrojnijih pa je doživio i reorganizaciju u okviru koje se
1528. godine formira i kapucinski red. Kapucinski redovnici nose smeđu odjeću.

Vrijeme zamaha gradova nametnulo je jednu novu ekonomiju svetosti: svaki grad morao je
posjedovati mošti kakvog uglednog sveca

Pouzdani "Leksikon ikonografije liturgike i simbolike zapadnog kršćanstva" (Kršćanska sadašnjost, Zagreb
1990) ovako bilježi Svetog Tripuna: "Trifun, sveti, muženik (lat. Tryphon; hrv. još i: Tripun, Trifon). Zaštitnik
Kotora i naslovnik kotorske katedrale. Njegove su relikvije dobili Kotorani 809. godine od mletačkih trgovaca.
Katedrala je posvećena 1166, ali je mnogo puta prepravljana, dok nije dobila današnji oblik."
Sveti Tripun je bio frigijski mučenik iz "nepoznata vremena", vjerovatno se radi o trećem ili četvrtom vijeku
naše ere. Predaja govori da je rođen u Kampsadi. Ranohrišćanski spisi ga, ne odviše pouzdano, smještaju u
vrijeme Dacijevog progonstva, i obično ga predstavljaju kao mladića s kamenom i palmom. Tako je prikazan i
u kotorskoj katedrali, na oltarnoj pali iz 1440. godine. Ova ikonografska verzija jednako važi i za pravoslavne
crkve, koje ga, pored toga, prikazuju i unekoliko ratobornije - kao mladog vojnika s kopljem u ruci.
Njegov dan je u rimskom kalendaru slavljen 10. novembra i to u periodu od XI vijeka pa sve do reforme iz
1969. godine. Danas se u Kotoru kao njegov dan obilježava 3. februar, a u pravoslavnim kalendarima
posvećen mu je - 1. februar.
Sveti Tripun se smatra i zaštitnikom baštovana, "jer mu je po legendi za vrijeme mučenja anđeo donio "krunu
od dragoga kamenja okićenu cvijećem".
Pravoslavna martirologija bilježi ga kao iscjelitelja koji je još u djetinjstvu otkrio tu veliku i svetu moć. "U to
vrijeme zavlada rimskim carstvom car Gordijan, čija kćerka Gordijana siđe s uma, i time baci svog oca u veliku
žalost. Svi ljekari ne mogaše ludoj Gordijani ništa pomoći. Tada zli duh iz lude djevojke progovori i reče, da
njega niko ne može istjerati, osim Trifuna. Poslije mnogih Trifuna iz carstva bude i ovaj mladi Trifun pozvat po
Božjem Promislu. On bi doveden u Rim, gdje je iscijelio carevu kćerku. Car mu podari mnoge darove, koje
Trifun pri povratku kući sve razdijeli siromasima. U svom selu produži ovaj sveti mladić čuvati guske i moliti se
Bogu", bilježi Pravoslavni Prolog.
U stvari, popularnost i razvoj nekih kultova u gradovima Mediterana svjedoči jedan važan istorijski proces -
koji će, zapravo, u krajnjem, presudno doprinijeti da danas pojam Mediterana znači sve ono što znači.
Vrijeme zamaha gradova nametnulo je jednu novu ekonomiju svetosti: svaki grad koji je držao do sebe, čiji
trgovci su željeli pokazati svoju moć u novoj komunikaciji gradova, morao je, u lokalnoj katedrali posjedovati
mošti kakvog, po mogućstvu što uglednijeg sveca. Tome pogoduje još jedna činjenica: politički krah istočnog
Mediterana. Nadiranjem Arapa, jedne nove i vitalne civilizacije, dolazi do ubrzanog gubljenja bliskoistočnih
hrišćanskih teritorija, čega je direktna posljedica transfer "najuglednijih" svetačkih moštiju i kultova prema
rastućim gradovima zapadnog Sredozemlja. Tako i Sveti Nikola stiže u Bari, jedno od središta normanskog
vojničkog uticaja (a oni nijesu imali drugog - normanska kultura nije ostavila gotovo nikakve tragove - tako
prolaze vojnički narodi). Sličan istorijski okvir oslikava i dolazak moštiju Svetog Tripuna u Kotor.
Drugi impuls koji je pospješio takav proces bile su ikonoboračko - ikonobraniteljske tenzije (i iz toga
proističući građanski ratovi) u Romejskoj imperiji, osobito one iz vremena patrijarha Fotija - a što je
uključivalo ne samo progon svetih slika već i duhovni ambijent nepogodan za dalji razvoj mnogih svetačkih
kultova. Sve to bila je posljedica suptilnih uticaja rastućeg islama - koji je već stupio u plodonosnu
komunikaciju sa poraženom persijskom zoroastrijanskom kulturom - na istočno hrišćanstvo, kako u dimenziji
osporavanja slike, tako i u svjetonazoru koji je isključivao običaj poštovanja mnogih svetih ljudi.
Kult Svetog Tripuna i danas je jak u Kotoru, a nedavno obnavljanje katedrale i svečanost koja je pratila taj
veliki datum, u najljepšem svijetlu su cijelu crnogorsku, ali i širu, javnost podsjetili na nekadašnje običaje i
njihov značaj za gradove koji su se rađali iz tmina ranog srednjovjekovlja.
Postoje u Crnoj Gori tragovi još jednog ranog i šireg hrišćanskog kulta - riječ je o Savi (Sabbi) Osvećenom.
Ovom svecu se desilo da, zahvaljujući istom imenu, bude u XIX vijeku uglavnom stopljen sa novonastalim i
od države maksimalno podržavanim kultom Svetog Save (Nemanjića). Tako da, iako se stari manastir Savina
(u nekim drevnim izvorima i Sabina) tako zvao još na početku jedanaestog vijeka, dakle, dobrih vijek i po
prije zemaljske egzistencije budućeg školskog sveca, mnogi crnogorski eksperti za ovu tematiku ne žele ni da
se osvrnu na ovaj, najblaže rečeno, ozbiljan problem. Ali, očito je da postoje poslovi u kojima vam činjenice
mogu samo smetati. Zasigurno da Savina nije jedini toponim u Crnoj Gori koji je doživio takvu sudbinu.
Sava je takođe i ime sveca koji ima određenu težinu u slovenskom kontekstu na Balkanu. Riječ je, naime, o
jednom od učenika "slovenskih apostola" Svetog Ćirila i Svetog Metodija, koji su, pod vođstvom Svetog
Klimenta Ohridskog (izuzetno zanimljiv, i poput Svetog Vasilija multikonfesionalan kult), nastavili epohalno
djelo "solunske braće". Drugi nastavljači zvali su se - Gorazd, Naum i Angelar.
Kultovi potaknuti ovim svecima razvili su se u okviru makedonske, bugarske i srpske crkve, ali kasnije
dobijaju liturgijsko poštovanje i u slovenskim crkvama katoličkog Zapada: ukrajinskoj, slovenačkoj i
hrvatskoj. "Istočna ih Crkva naziva petočislenicima, odnosno sedmočislenicima, već prema tome pribraja li im
se i Sv. Ćirila i Metoda (staroslovenski čislo - broj)", navodi se u već pominjanom "Leksikonu ikonografije,
liturgike i simbolike".
Kao misionari su se raspršili po ondašnjem slovenskom svijetu: Gorazd je imenovan od Svetog Metodija
nasljednikom na episkopskoj stolici panonsko - sremskoj, a Kliment i Naum nastanjuju se na Ohridskom
jezeru, gdje razvijaju djelatnost od najvećeg mogućeg značaja - iz toga će proisteći Ohridska arhiepiskopija,
ali i njihov status narodnih prosvjetitelja. Preostaloj dvojici - Angelaru i Savi, nakon njihovog odlaska u
Bugarsku, gubi se svaki trag.

--------------------------------------------------------------------------------
Porfirogenit spominje i kult Svetog Tripuna

Kotorski kult Svetog Tripuna bio je veoma rano - riječ je o X vijeku, poznat i u Konstantinopolju. U Spisu o
narodima, Konstantin Porfirogenit piše: "Grad Kotor znači na jeziku Romana suženo i stisnuto, zato što more
ulazi kao uski jezik od 15 do 20 milja i na kraju mora je grad. Uokolo ovoga grada su visoka brda, tako da se
sunce vidi samo ljeti u podne, a zimi nikada. U tom gradu počiva Sveti Trifun, koji sigurno liječi svaku bolest,
a naročito one koji pate od gušenja pluća. Hram je njegov zasvođen."

(Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije, tom II)

--------------------------------------------------------------------------------
Prethrišćanski impulsi

Među ranohrišćanske kultove spada i kult Svete Petke (Grkinja Paraskeva) koji je, kao i u slučaju Svetog
Nikole, hristijanizirani paganski kult, no, ovaj put nije riječ o pomorcima, već o klasičnom primjeru ženskog
kulta, koji slijedi duh paganske ženske boginje ("Bijela proto-boginja" sa svim svojim licima), kakva je bila
grčka Afrodita, odnosno rimska Venera. Stoga je i fiksirana za petak, nekadašnji Venerin dan. Ovaj kult je
prilično popularan u Srbiji, i odatle se, u znatnoj mjeri proširio i na Crnu Goru. Ovaj podatak je interesantan u
svijetlu činjenice da je na teritoriji Srbije detektovana jedna od najstarijih evropskih "ženskih" civilizacija (kult
boginje - majke, one koja rađa) - riječ je o Lepenskoj kulturi. Takođe, izgleda da je na crnogorskom prostoru
postojao sličan kult pod imenom Svete Ćekle (Tekle).
Očito da je sudbina dobrog dijela ranih kultova pokazivala tendenciju stapanja sa kasnijim kultovima, ali i
transfer starijih, prethrišćanskih impulsa. Nesumnjivo da su i političke prilike, te razvoj država u raznim
povijesnim prilikama, dodatno profilisale i status takvih kultova.

Detalj iz novije istorije: godine 1942. jedan paštrovski partizanski bataljon nosio je ime Svetog
Stefana Štiljanovića

Pored moštiju Svetog Tripuna čiji kult je, kao što smo vidjeli, bio izuzetno živ u Kotoru već u X vijeku (toliko
da je informacija stigla i u Porfirogenitovu sveznadarsku "radionicu" - a bila je to enciklopedija jedne epohe),
u relikvijaru kotorske katedrale, nazvane upravo po ovom maloazijskom mučeniku, nalaze se i mošti Svete
braće Petra, Andrije i Lovra. U njihovu čast podignuta je i crkva u selu Krašići blizu Tivta.
Vjerovatno bi valjana multidisciplinarna analiza mogla dokazati prisustvo još nekih ranohrišćanskih ili
hristijanizovanih paganskih kultova na prostoru današnje Crne Gore, međutim opasni lavirinti mitologije i
tekstologije katkada znaju sakriti ili maskirati neke, manje ili više značajne, činjenice. Stoga hod kroz naše
predstave i saznanja o prošlosti, ponekad tako neodoljivo podsjeća na iskustvo tumaranja Minotaurovim
domom.

SVETI JOANIKIJE DEVIČKI:

Ovog sveca u ovakvom ili onakvom crnogorskom kontekstu pominju tek neki autori (Zeković, Cimeša).
Kanonizovan je u SPC, još u prvoj polovini XV vijeka, a kao godine njegove smrti pominju se 1430, 1440 i
1450. Navodi se da je rodom bio iz Dioklitije Fortinske, odnosno sa crnogorskoga primorja. Pripadao je
isihastima, jednoj od formi pravoslavnog misticizma, i samovao je u Crnoj Reci na Ibru, gdje je, navodno,
utemeljio i manastir. Nakon toga odlazi u Drenicu na Kosovu i asketski obitava u Devičkoj pustari po čemu i
dobija dodatak imenu - Devički. U XVI vijeku Pećka patrijaršija među lokalnim hrišćanskim stanovništvom
snažno podržava ovaj kult. "Ktitor je manastira Deviča đe mu mošti i danas počivaju. U tom manastiru
sačuvan je i njegov portret kao ktitora, uz portrete iz XVI vijeka u Pećkoj priprati i iz 1601. g. u selu Mlečani
kod Prizrena u crkvi Sv. Nikole", navodi se u tekstu "Crnogorci koje je kanonizovala SPC kao srpske svece"
(Cimeša) u Zekovićevom "Podsjetniku o Crnoj Gori i crnogorstvu".

SVETI STEFAN ŠTILJANOVIĆ:

Episkop žički Nikolaj Velimirović ovako piše o još jednom Crnogorcu koji se nalazi među svetite-ljima
kanonizovanim i poštovanim u okviru Srpske pravoslavne crkve: "Despot srpski. Rodom iz Paštrovića.
Upravljao srpskim narodom u preteškim prilikama boreći se hrabro protiv Turaka i Latina. Pravednik Božji i
rodoljub, ovaj divni knez može se uporediti sa Sv. Aleksandrom Nevskim (ruski svetac i vojskovođa,
pobjednik nad njemačkim Tevtoncima u presudnom boju ruske istorije, na Čudskom jezeru 1242. godine -
BB) ili sa Sv. kraljem Jovanom Vladimirom (riječ je zapravo o dukljanskom knezu Vladimiru, BB). Upokojio se
početkom XVI veka (po nekima 1515. god). Na grobu njegovom pojavljivala se noću svetlost, prema kojoj su
i pronađene njegove svete mošti, koje su dugo počivale u fruškogosrkom manastiru Šišatovcu, pa su za
vreme Drugog svetskog rata prenete u Beograd i položene u Sabornu crkvu pored tela kneza Lazara.
Njegova žena Jelena videći netljene mošti Stefanove i čudesa od istih zamonaši se i predade podvigu do
smrti."
Naravno, vladika Nikolaj se, izgleda nikako nije mogao osloboditi opsesivne mržnje prema Zapadu. Ne samo
da se ovaj vrli Paštrović nije borio protiv Latina, već je, u borbi za ugarski prijesto direktno podržao
Ferdinanda Habzburga protiv Jovana Zapolje. Štiljanović je očito bio u regionalnim okvirima relevantan
feudalac, a navodno je bio "kastelan Novigrada i Orahovice i upravnik Valpova".
Predanje kaže da je Crnu Goru napustio krajem XV vijeka.
Interesantan detalj iz novije istorije: godine 1942. jedan paštrovski partizanski bataljon nosio je ime ovog
sveca. Njegov kult je tek u posljednje vrijeme nešto prisutniji u Crnoj Gori, a u Budvi, pri SPC postoji i
Pravoslavni duhovni centar "Stefan Štiljanović".

BLAŽENI GRACIJE I DRUGI SVETITELJI IZ BOKE:

Blaženi Gracije bio je redovnik avgustinac, rođen u bokeljskom mjestu Muo 1438. godine. Roditelji su mu se
zvali Benedikt i Dobra. Živio je od ribarenja, i često plovio ne samo Jadranskim, već i Jonskim morem. Kada je
imao trideset godina, ovaj odvažni ribar došao je u Veneciju, gdje će, ubrzo, stupiti u red avgustinaca,
najvjerovatnije direktno motivisan tada nadaleko čuvenim propovijedima Simona Kamerinskog. Prilikom
stupanja u red promijenio je svoje građansko ime Pavle u Gracije. "Ikonografski prikazan kao redovnik koji
radi u vrtu i koji se na glas zvonca hoće pokloniti prigodom pretvorbe, pa se pred njim otvorio crkveni zid",
bilježi Leksikon ikonografije, liturgike i simbolike zapadnog kršćanstva.
Umro je 9. novembra 1508, na ostrvu Svetog Kristifora u Veneciji. Njegov se dan obilježava - 8. novembra.
Blaženi Adam Kotoranin je franjevac iz XIV stoljeća koji se bavio misionarskim radom po onovremenim (kao
da je danas drugačije) balkanskim bespućima. Vjeruje se da se njegovi ostaci nalaze pod oltarom Gospe od
Škrpjela.
Blaženi Marin Kotoranin je franjevac koji je 1472. godine od pape Siksta IV bio poslan, kao papski izaslanik u
Iran (Persiju), a ovaj je tamo umro mučeničkom smrću. (Neka znaju današnji izaslanici kako je to nekada bio
- nezgodan posao). I on je, kao i Blaženi Adam Kotoranin, pripadao franjevačkom samostanu na Gurdiću koji
je 1288. godine utemeljila srpska kraljica, Francuskinja Jelena Anžujska, žena kralja Uroša I.
Postoji još jedan svetac sa ovim imenom - Blaženi Marin Kotoranin, međutim nešto stariji od zlosrećnog
papskog izaslanika. Bio je franjevac iz XIII vijeka, a sudbinska sličnost, pored imena, uključuje i sličan kraj -
zemaljske dane je okončao daleko od doma, negdje u Tatariji oko 1290. godine.

--------------------------------------------------------------------------------
Duhovna dimenzija ostroškog stijenja

SVETI ISAIJA OD ONOGOŠTA: Poput Svetog Stefana Štiljanovića i ovaj svetac je u novije vrijeme
reaktuelizovan od strane Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori, pa se prije par godina formirani Pravoslavni
duhovni centar pri SPC u Nikšiću zove njegovim imenom. Ako se ima u vidu i nedavno proglašenje dva nova
sveca SPC iz Crne Gore, izvjesno je da je na sceni neka vrsta novog, i veoma dinamičnog aktivizma ove crkve
u Crnoj Gori.
O Svetom Isaiji ne zna se mnogo. Navodno je živio u ostroškim stijenama još prije Svetog Vasilija,
najvjerovatnije u XVI vijeku. Po predanju, Turci su spalili njegov manastir na Poviji, pa se zato odlučio za
samovanje na ostroškim padinama.
Očito da su ostroške stijene imale spiritualnu dimenziju i privlačnost za različite podvižnike i prije podizanja
manastira, i slave koju je svojim djelovanjem i čudesima ovome kraju donio Sveti Vasilije.

--------------------------------------------------------------------------------
Sikst V, papa iz Boke

Među znatnim figurama hrišćanske povijesne i kulturne vertikale a koji vode porijeklo sa naših prostora, nalazi
se i ime jednog pape. Pa, iako nije svetac, uzrokom je jedne interesantne legende (ili mistifikacije, a to dvoje
su u najbližem srodstvu).
Riječ je o Sikstu V (1520 - 1590). Njegov pontifikat započeo je 24. aprila 1585. godine, a na prijesto Svetog
Petra sjeo je kao nasljednik pape Grgura XIII. Bez obzira na relativno kratak pontifikat, vatikanski ljetopis
bilježi Siksta V Peretija kao značajnog papu. Po predanju koje postoji u Boki, Sikst V je porijeklom iz
bokeljskog sela Kruševice, nedaleko od Veriga. Navodno potiče iz porodice Svilanović koji su svojevremeno
prešli u Italiju. (Svilanovići su pravoslavci koji slave Svetog Nikolu, ali se ponose navodnim srodstvom sa
jednim rimskim biskupom.)
Njegovu petogodišnju vladavinu karakterišu napeti odnosi sa evropskim vladarima, kojima je pokušavao
nametnuti političko vođstvo. Riječ je o procesu koji će ubrzo uvesti u snažan i djelotvoran zamah -
protivreformacijske akcije u političkoj, i trijumfa baroka u kulturnoj sferi.
Italijanski oblik njegovog prezimena (ital. pero - kruška), vjeruju zagovornici teorije o njegovim crnogorskim
korijenima, krije aluziju na porijeklo i bokeljsko selo Kruševice.
Međutim, prema priči crnogorsko-hrvatskog reditelja Krsta Papića ("Lisice", "Izbavitelj"), i ova banjanska
porodica u familijarnom predanju objašnjava svoje prezime - vezom sa papom Sikstom V.

Mitropolit Petar I nosio je bijelu kamilavku, na što, po pravoslavnoj kanonici, ima pravo samo
prvosveštenik jedne autokefalne crkve

SVETI PETAR CETINJSKI:

U anketi što su je, povodom nastupanja novog milenijuma sprovele "Vijesti", Sveti Petar Cetinjski izabran je
za najznačajniju ličnost u crnogorskoj istoriji proteklog hiljadugodišta. Prilično ubjedljivo i to od odista elitnog
uzorka - u anketi je učestvovalo dvadesetak najrelevantnijih crnogorskih intelektualaca - umjetnika, naučnika,
političara, duhovnika...
A opet - ovaj put nije riječ o svecu čiji je podvig podrazumijevao samo puku kontemplaciju ili isključivo
mučeništvo, kult čudotvorca ili kakvu predaju što svjedoči o uzbudljivim pregnućima te nevjerovatnim i
fantastičnim događanjima. Ne, ovdje je bila riječ o - čistom realizmu. Zapravo, ostanimo u prostoru
umjetničkih termina - surovom pozorištu, ako se na umu ima socijalni i istorijski okvir njegovog zemaljskog
bavljenja.
Na određen način, a to je uvijek najkrupnije pregnuće, bio je onaj koji konstituiše. Jer, pored svega ostalog,
taj čovjek je i otac moderne crnogorske države. Vjerovatno i najpoštovaniji Gospodar u istoriji svih naših
vlasti. Onaj koji uspostavlja novi poredak: nesumnjivo - trijumf i rođenje modernog crnogorskog jezika (novi
identiteti uvijek traže i nove jezike), dakle jedan od naših najznačajnijih književnih djelatnika - njegove
poslanice ne samo da dosežu onu neponovljivu novozavjetnu intonaciju, već su i najdragocjeniji mogući
antropološki materijal - o jednom mentalitetu, o jednom nacionalnom biću i njegovim uzletima, jednako kao i
o limitima tog istog neuljuđenog svijeta, primitivizmu i teškom istorijskom usudu granice, koja, prirodno, sve
čini dvojnim.
Ovaj svetac je tvorac Stege - usvojene nad moštima Svetog Pantelejmona 1798. godine - čime je udario
temelj crnogorskom modernom zakonodavstvu, i svoj golemi etički angažman i kredibilitet pretvorio u -
normu.
Takođe, on je preteča slavnih devetnaestovjekovnih reformatora srpsko-hrvatsko-bosansko-crnogorskog
jezika, Daničića i Vuka, jer je prije njih, i ni od koga potaknut - jednostavno, znao je da tako treba - kao prvi
relevantan pismeni čovjek na cijelom prostoru balkanskog slovenstva počeo da se služi narodnim jezikom.
Zato je njegov tekst i danas živ - govori, komunicira i sa crnogorskim sada ("Vi činite što znate, a ne znate
što činite...").
U biblioteci je imao knjige na više jezika, a on je govorio sedam, mada neki istiričari (B.Pavićević) ovaj podatak
smatraju pretjeranim.
Zatim, tu je i momenat koji zasigurno osobito imponuje njegovim sunarodnicima: svetac koji je bio i
vojskovođa, i to - ranjeni ratnik, ne neki štapski analitičar ili sakriveni strateg koji daje smjernice svojim
ljudima. Vrijeme i način života nametnuli su antički koncept - ništa ne govori o nama kao naš čin, i nije vođa
ko ne vjeruje u moć i nužnost sopstvenog primjera.
Njegovi podvizi su djela čovjeka koji obitava među ljudima, a ne samo u magli bogougodne kontemnplacije.
Kako su "Vijesti", povodom već spomenutog izbora u milenijumskoj anketi, objavile u formi feljtona neke
odlomke iz kapitalne studije Branka Pavićevića "Petar I Petrović Njegoš", ovdje ćemo se zadržati samo na
najosnovnijim biografskim podacima. A budući da je riječ o temporalnoj distanci od tek dvjestotinjak godina,
priča o Svetom Petru bliža je duhu istoriografske izvjesnosti nego li hagiografskih fantazmagorija.
Ne zna se njegovo mirsko ime (predodređen za sveca?). Rođen je 8. septembra 1748. godine u Herakovićima
(Njeguši). Njegov otac Marko Damjanov Petrović bio je sinovac vladike Danila, utemeljitelja dinastije Petrović-
Njegoš i glavnog lika popularnog djela što će ga napisati onaj kojeg će upravo Sveti Petar odrediti za svog
nasljednika. Majka mu se zvala Anđelija, rođena Martinović. "O njegovim roditeljima ne zna se mnogo. Nešto
više podataka imamo o njegovom đedu Damjanu Šćepčevu Petroviću, bratu vladike Danila. On je 1713.
putovao u Petrograd, na razgovore o političkoj i materijalnoj podršci Crnoj Gori.", piše Branko Pavićević u
pomenutoj studiji.
Imao je tri brata i dvije sestre.
Kao mladić prihvatio se službe kod strica, tadašnjeg crnogorskog mitropolita Save Petrovića, u manastiru
Stanjevići, njegovoj kasnijoj ljetnjoj rezidenciji. Vjerovatno je Sava u njemu prepoznao valjanog nastavljača
u državnim i crkvenim poslovima. Zamonašio se najvjerovatnije 1760. godine, da bi pet godina kasnije, u
sedamnaestoj godini života, bio rukopoložen za jerođakona. Zvanje arhimandrita dobija 1773. godine.
O njegovom fizičkom izgledu postoje kazivanja nekolika savremenika. Jedan od njih kaže da je bio "i stasom i
oblikom najljepši čovjek u cijeloj zemlji".
Imao je dugu bradu, pa je to isticalo njegovu markantnost; u poznim godinama (s dugom sijedom bradom)
djelovao je svetački.
Imao je razvijen osjećaj za otmeno ponašanje i iz svakog njegovog poteza izvirala je finoća. Nju je
umnogostručavala njegova krasnorječivost. U narodnom pamćenju ostalo je uvjerenje da je bio najbolji
crnogorski besjednik." (Pavićević) Uzgred, epski poredak svijeta je poredak jasnih paralelizama: najmudriji
čovjek u zemlji, nužno mora biti i - najljepši. Slična "mitologija fizičke ljepote" oduvijek je bila prisutna u
Crnogoraca i povodom Petrovog nasljednika i imenjaka - pjesnika "Luče mikrokozme".
"Prilikom svog trećeg odlaska u Rusiju mitropolit Vasilije, pomoćnik mitropolita Save, odveo ga je na
školovanje. Međutim školovanje nije trajalo dugo, jer je mitropolit Vasilije umro u Rusiji 10. marta 1766. i
jerođakon Petar se vratio natrag u Crnu Goru. (...) Za mitropolita hirotonisan je u Karlovcima 13. oktobra
1784. godine i označavao se kao - mitropolit černogorski, skenderijski i primorski", piše Sava, episkop
šumadijski u knjizi "Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka". U kojoj, uzgred, postoji jedan indirektan
dokaz o autokefalnosti Crnog-orske pravoslavne crkve. Naime, i na portretu Petra I, i na onom Njegoševom
obojici je na glavi - bijela kamilavka. Pravoslavna kanonika je veoma precizna - bijelu kamilavku može nositi
samo poglavar autokefalne crkve. I, naravno, kako je nemoguće da visoka crkvena persona kakav je
obrazovani šumadijski epsikog Sava ne zna takvu stvar - preostaje jedino mogućnost da autor knjige, makar
na takav način, nije htio baš sasvim prećutati činjenicu da je Crnogorska mitropolija bila - posve autokefalna.
"Poslanice koje je pisao prvenstveno radi obezbeđenja sloge i jedinstva u narodu, su ostvarenja sa jakim
misaonim (naročito etičkim) nabojem. Stvarao je pjesme u epskom duhu (prožete moralizatorskim poukama)
kako bi, u nedostatku škola i na taj način prosvećivao narod. Kao vrlo obrazovana ličnost, sa poznavanjem
nekoliko svjetskih jezika, mnogo je doprineo afirmaciji moralnog prevaspitanja naroda", zaključuje episkop
Sava...

--------------------------------------------------------------------------------
Kako je Sveti Petar reagovao na ruske političke pritiske

"Grof Marko Ivelić i arhimandrit Stefan Vučetić iznijeli su teške opačine protiv Petra I. U skladu sa ruskom
carskom gramatom, tome se, još žešće pridružio Sveti Sinod ruski, optužujući ga da je zabatalio Crkvu i
pastvu, da se godinama ne drži svete liturđije, da se odao zlu i razvratu i sl, pa ga na kraju poziva da se
opravda pred Svetim Sinodom ruskijem. U protivnom, biće, prijeti mu se, lišen svještenog čina i odlučiti ga od
Crkve. Samo je slobodan crnogorski narod, u slobodnoj Crkvi, kao što je crnogorska, mogao tako odvažno,
slobodarski i "jeretički" otpisati Sv. Sinodu ruskom i uzeti u zaštitu svoga vladiku i svoju Crkvu. U odgovoru
se posebno naglašava da vladika podnosi račune samo crnogorskom narodu, koji ga je izabrao i da su
crnogorski narod i Crkva samostalni. U pismu Crnogorske skupštine ističe se puna nezavisnost Crnogoraca i
CPC", piše Sreten Zeković u trećem tomu "Nauke o samobitnosti Crnogoraca".

--------------------------------------------------------------------------------
Svetac je bio jasan: “Crne kape da se ne miješaju u upravljanje narodom”

Nagovijestio je i sam "psihološki" suptilno potaknuo proces razdvajanja crkve od države: "Kaluđeri imaju
gledati svoje crkovne i manastirske posle i ne miješati se u đela mirskijeh svještenika, a mirski svještenici
ostaju u dužnosti vjenčavati i svaki svoju inoriju paziti, za koju imadu samom Bogu otvjet na strašni sud
vtoroga prešestvija Hristova dati. Svještenici valja da su svjetilo i ogledalo narodu, pastiri i učitelji Božji i
naučitelji slovenskoga stada Hristova, koji vode i nastavljaju hristijane na put spasenija, dajući im izgled od
svojega dobroga i bogougodnoga življenja..." (Poslanica Rišnjanima, 1808)
Ili, član 17, Zakonika opšteg: "...crne kape da se ne miješaju u upravljanje narodom..."

Francuski konzul u Skadru Mark-Brijer zapisuje: Paša i vladika su dva fina lopova, dva tigra sa
velurskim šapama”

Crnogorska avio kompanija "Montenegro erlajnz", prije izvjesnog vremena, jedan od svojih aviona krstila je
imenom "Sveti Petar Cetinjski". Ne znamo da li je to uticalo na profit kompanije, te da li se ljudi koji imaju
strah od letjenja lakše odlučuju za avion ako on nosi ime jednog sveca - jer nebesa pripadaju njima, naravno
- ali, zasigurno svjedoči o dimenzijama današnjeg poštovanja koje Crnogorci osjećaju prema ovom svecu.
Nekada su moreplovci brodovima davali imena svetaca (Kolumbo je sa broda "Santa Maria" prvi put ugledao
kopno Novog svijeta) upravo u želji da se, u toku neizvjesne avanture plovidbe, stave pod zaštitu viših bića,
tako da ovaj detalj svjedoči samo puki tehnološki hod, i činjenicu da, uprkos bilo kakvom prividu napretka i
progresivističkom mitu, ljudska priroda, ali i strahovi, uvijek ostaju isti.
Ovaj detalj sa imenom aviona ukazuje na jedan interesantan proces. Kao što su nekada, u vrijem
hristijanizacije antičkog svijeta, hrišćanski kultovi stapani sa starim paganskim mitološkim materijalom, danas
ti, tada rođeni hrišćanski kultovi bivaju stapani sa novim socijalnim i kulturološkim impulsima jednog temeljno
despiritualizovanog svijeta, u kome tehnološka fascinacija i potrošački okvir svemu presudno mijenjaju
značanja.
Vjerovatno je jedna od stvari po kojima su Crnogorci osobeni - fascinacija kletvama. Sviđalo se to nekome ili
ne, ali kletve vode porijeko iz najeksplicitnijeg magijskog praktikuma - to je pokušaj da se riječima prizove i
kreira (druga) stvarnost.
A Sveti Petar Cetinjski je - vladao kletvama i molitvama.
"Crnogorci nijesu bili podložni religijskim shvatanjima u crkveno-dogmatskom smislu. Ali, u njihovoj svijesti
su se lako uočavala predhrišćanska shvatanja, magijska vjerovanja, paganski običaji i veliko sujevjerje.
Vladika je to uočavao bolje od ikoga. Koristeći položaj prvosvještenika, pokušavao je da kletvom utiče na
svijest naroda, ne bi li ga brže odvikao od samovolje i krvne osvete. Malo je naroda u slovenskom svijetu koji
je kletvu tako uvažavao kao Crnogorci i niko nema takve kletve kao oni. Strah od kletve izražen je kod njih i u
narodnim izrekama. Ali, ma koliko neki pisci isticali značenje ovog vladičinog načina uticaja na narodnu dušu,
Petar I je bez mnogo kolebanja odobravao i najsurovije kazne, uvjeren da se varvarski postupci i bezakonje
suzbijaju samo strogim sredstvima prinude. A kao vrhovni komandant crnogorsko-bokeške vojske izdao je,
krajem 1806. tako stroge zapovijesti o represalijama na bokeško-dubrovačkom ratištu da je to, po ocjeni
objektivnih posmatrača, bilo u drastičnoj suprotnosti sa etikom za koju se, inače, dosljedno zalagao.
Idolopoklonik hrišćanske mistike, poznavalac biblijskih legendi i jevanđeoskog duha i reda, nije, kao i drugi
vladike, održavao česta činodejstvija u crkvenim svetilištima u zemlji. Neki savremenici se tome nijesu mogli
da načude, dok su drugi to iskoristili u optužbama kod Ruskog svetog sinoda. Vladika se vješto izgovarao
time da je bio zauzet opštenarodnim i državnim poslovima." (Branko Pavićević)
Temeljno rezigniran kažu da je prijetio Crnogorcima: "Da imam đe, pobjegao bih od vas."
Njegova vladavina, kako izgleda, prolazila je u beskrajnim mirenjima, proklinjanjima, uljuđivanju Crnogoraca, s
jedne i postavljanju temelja moderne crnogorske države, s druge strane. Zakoni, sudovi, iskorjenjivanje
krvne osvete, prosvjećivanje... To je uključivalo i neke sjajne vojničke pobjede - bitke na Martinićima i
Krusima iz jula i septembra 1796. godine, ili trijumf nad francuskim maršalom Marmonom u Boki, ali i umješnu
diplomatiju sa lelujavim ruskim političkim vizijama povodom slovenstva na Balkanu, i nepouzdanim
pokroviteljstvom Moskve, polumitskog i dalekog slovenskog Vavilona. Ipak, s ponosom je "nosio prsten na
lijevoj ruci, kao znak (počasnoga) članstva u Svetom Sinodu u Petrogradu" (Zeković).
Francuski izvori katkad sa divljenjem govore o njemu. Ili ga predstavljaju kao - intriganta i lukavog
manipulanta. No, valja ih razumjeti - oni su svoju crnogorsku ekspediciju doživjeli kao kakvu egzotičnu
razglednicu (poput neke priče Prospera Merimea ili Pjera Lotija), a crnogorski vladika im je - i u vojničkom i u
diskurzivnom smilu - priredio nemalo iznenađenje. Današnjim rječnikom kazano - on je nastupao kao
antiglobalista, a oni kao predstavnici - krupnog kapitala i zaglupljujućeg mondijalizma. Uzgred, kao posljedica
svega ovoga nastaće pjesma Prospera Merimea, puna simpatija za Crnogorce, koji su njenom autoru uzvratili
tako što svuda pjesmu publikuju pod imenom njenog prevodioca na ruski - A. S. Puškina ("Bonaparta i
Crnogorci").
Napoleon je pisao Marmonu: "Kako to da mi nikada ne govorite o Crnogorcima? Ne treba biti krute naravi,
treba poslati agente među njih i pridobiti vođu te zemlje." Bonaparta, očito, nije imao sreće - naišao je
vjerovatno na jedinog Crnogorca koji je bio imun prema takvim metodama. Ipak, general Klozel je nagađao,
reklo bi se, vrlo razljućen: "Ovaj nitkov, ovaj tvrdoglavi episkop ne bi odbio novac ako bismo htjeli da mu ga
damo."
"Njegova spoljašnjost je namještena i otkriva u njemu čovjeka umješna i lukava" (Dipre). Marmon je, pak, u
svom sudu sklon psihologiziranju: "Čovjek jakog duha i vrlo čvrstog karaktera - ali intrigant". Francuski
konzul u Skadru Mark-Brijer, sluđen nadgornjavanjima skadarskog paše i cetinjskog vladike, rezignirano piše
maršalu Marmonu: "Ja mogu prosto da dam kao navod i mišljenje s moje strane, da su paša i vladika dva fina
lopova, da traže da se varaju, a da su nepovjerljivi jedan prema drugom. To su dva tigra sa velurskim
šapama." Izgleda da je mitropolit uspio rasrditi i legendarnog Fušea. "Vladika crnogorski propovijeda ustanak
protivu nas, on lično formira revolucionarni sud, on izriče smrtnu kaznu i zapovijeda da se pred njegovim
očima izvršavaju njegove presude", govorio je Fuše, čuveni legalista, poznat po veoma suptilnim političkim
metodama.
No, bilo je i drugačije intoniranih francuskih svjedočenja o utisku koji je na njih ostavljao crnogorski poglavar.
"Petar I bio je za ovu malu brdsku zemlju što jedan drugi Petar I za prostranu rusku imperiju" (Marmije), ili:
"On je najveći čovjek kojega je rodila Crna Gora", kazao je egzaltirani Delari.

--------------------------------------------------------------------------------
“Bojali smo se njegove kletve više no sablje”

Jedan rimski dijalog izmeću Njegoša i njegovog perjanika Đuka Sredanovića, koji je nekada bio i u službi
Njegoševog velikog prethodnika, što ga opisuje srpski književnik Ljuba Nenadović u zanimljivoj putopisnoj
prozi "Pisma iz Italije" danas nam daje informaciju o brzini kojom je kult Svetog Petra zadobio posebno
mjesto u svijesti Crnogoraca.
Nenadović navodi da je Sredanović stalno pričao o pobjedniku sa Martinića, i da ga je uvijek nazivao svecem:
"Još dok je po zemlji hodio, šćaše se posvetiti. Što rekne, ono se dogodi. U posljednje vrijeme niko nije znao
šta je jeo i od čega je živio: samo jedan stari kaluđer, Rus, u jednom malom zatvorenom lončiću svagda mu
je nešto kuvao i to je Sveti Petar i objedovao i večerao. Niko nije znao šta je to. Još za života nijesmo ga
drukče zvali no ČSveti vladikaČ. Bojali smo se njegove kletve više nego oštre sablje."
Prilikom jednog izlaska iz crkve Svetog Petra u Vatikanu, prepričava Nenadović, Đuko se obratio vladici Radu i
rekao mu: "Ja mnim, gospodare, koliko gođ ovi Sveti Petar može kod boga učiniti, toliko može i onaj naš što
je na Cetinju." Jasno, iz crnogorske vizure sveci se mjere precizno - učinkom kod Boga.
Sudeći po Nenadoviću, ali i druigim svjedocima crnogorskog narodnog života XIX vijeka, izgleda da su
Crnogorci voljeli da porede "svoga sveca sa rimskim svecem". "Onaj Sveti Petar, što je u Rimu, tri puta se
odrekao Hrista; a naš Sveti Petar što je na Cetinju nije ni jedanput".

--------------------------------------------------------------------------------
Mitropolit ne može biti “izvanjac”

"Jedna od bitnijih posebnosti CPC je i u tome što na njezino čelo nije mogao doći neki izvanjac, bilo da se radi
o Srbinu, Grku ili nekoj drugoj narodnosti. Ovo načelo izrečeno je u jednom pismu (1813) Crnogorskog
zbora za doba Petra I: ČMitropolit je prirodni Crnogorac, kao što su i prvi mitropoliti bili i ne može bit u Crnu
Goru izvanjac, nako rodni Crnogorac iz prvijeh crnogorskih familijaČ". (Zeković)
Nema sumnje da i ovaj navod pojašnjava suštinu nezavisne pozicije i crnogorske crkve i njenog poglavara, a
samim tim i onu bijelu kamilavku na njegovoj glavi, povodom koje maršal Marmon piše, kada u Memoarima
opisuje crnogorskog mitropolita da je "najviše odlikovanje u pravoslavnoj crkvi".

Beatifikacija kraljice Jelene učinila bi od Petrovića vjerovatno jedinu porodicu sa dva sveca -
pravoslavnim i katoličkim

Sveti Petar je umro 18. (31) oktobra 1830. godine, gotovo u dan kao i njegov nasljednik, mitropolit Petar II,
dvadeset i jednu godinu docnije. Prema kasnijoj pisanoj izjavi jednoga od savremenika, na dan Svetog Luke
(Lučindan), oko 10 uveče, vladika je pozvao igumana Mojsija, da mu "prinese svetu čašu sa Hristovim
pričešćem, te kad primi svetu tajnu odma ispusti dušu svoju".
Mitropolitovoj smrti prisustvovao je i Rade Tomov, a tu je bio i (sveprisutni) Sima Milutinović, kao i još
nekoliko viđenih Crnogoraca, uključujući i vladičinog poslužitelja i smjernog đaka, kasnijeg protopopa Joka
Špadijera, čije će svjedočanstvo o posljednjim časovima Svetoga Petra ostati sačuvano u crnogorskom
Državnom arhivu (ako ga, u duhu nove politike ove institucije, već nijesu poklonili Srpskoj pravoslavnoj
crkvi).
Predanje kaže da je vladika na samrti zakleo Crnogorce na slogu, a da su ovi, u strahu od njegove posmrtne
kletve, odlučili da ga poslušaju. (Mada se danas to baš i ne vidi.) Jedan od savremenika zapisao je da se tada
vjerovalo, budući da je i za života smatran svecem, da će sada, nakon svečeve smrti Crnogorci imati svoga
zastupnika blizu samog Gospoda Boga. "On će vazda gledati i znati šta mu rade Crnogorci. On će se više
brinuti i pred bogom plakati za svoju zemlju i svoje Crnogorce, nego stotine drugih, tuđih svetaca." Ovo je
jedna od interesantnih formulacija njegovih savremenika. Crnogorci ovdje demonstriraju, najblaže rečeno,
rezervisanost prema hrišćanskom univerzalizmu. Potreba da i oni imaju deputata u Nebeskom Gradu, nekog
ko je njihov, i ko će, njihovim jezikom samom Gospodu moći da objasni njihove muke, ukazuje na jedan,
unekoliko starozavjetni koncept zajednice i Boga, ali uočljiva je i paganska dimenzija - u konceptu
nezainteresovanog Boga, kome treba približiti probleme konkretnih ljudi (Prometejski sindrom).
I pored činjenice da su ga savremenici za života poštovali kao svetitelja, sam čin kanonizacije podrazumijevao
je i stanovitu proceduru. Način na koji se to odvijalo takođe potvrđuje tadašnju faktičku autokefalnost
Crnogorske pravoslavne crkve. Jer, proceduru je sproveo njegov nasljednik, mitropolit Petar II, bez ikakvih
traženja podrške ili dozvole sa strane, od bilo koje druge pravoslavne crkve.
Sveti Petar je kanonizovan na četvrtu godišnjicu smrti. Protopop Joko Špadijer svjedoči:
"Blaženo upokojeno tijelo počivalo je u crnu zemlju i u mračni grob upravo četiri godine. I na dan Sv. Luke
18. oktovrija vladika Petar vtori dade zapovijest da se grob otvori, koji se odma i otvori. Pop Vaso Popović
Podgoričanin i ja, pop Joko Špadijer, koji smo bili oba sveštenika služitelji manastira crkve cetinjske; mi dva
sveštenika izvadismo blaženo upokojeno tijelo, koje je bilo čisto zdravo bez ikakve povrede od vrh glave do
dno nogu, da ni jedna dlaka od sijede brade njegove nije strulila ili falila, no zdravo kao kad je živ bio i kad se
u mračni grob položio i svetim mirom mirisalo.
Pri ovoj blaženoj svetkovini bio je vladika Petar vtori i rođeni brat vladike Petra prvog Savo Markov i s njima
12 senatora crnogorskijeh i mi dva sveštenika, koji izvadismo svete mošti iz groba na vidjelo i cetinjski učitelj
Ćirković, sinodalno svi skupa sastavismo i isti dan napisasmo blaženi tropar."
U stvaranju i snaženju njegovog kulta ne smije se previdjeti ni porodična, dinastička dimenzija kao okolnost
koja mu je nesumnjivo pogodovala. S tačke gledišta Petrovića, kasnijih crnogorskih vladara (vladika Njegoš,
knjaz Danilo, kralj Nikola) takav kult je dodavao još jedan, najkrupniji "dragulj u kruni" čiji je sjaj Petroviće
učinio neprijepornim gospodarima Crne Gore, ali i egzotičnim i uvaženim toposom na političkoj i dinastičkoj
mapi ondašnjeg svijeta.
Njegova moralna i nacionalna veličina učinila ga je u očima nekih kasnijih autora (Štedimlija, Zeković) idealnim
kandidatom za stvaranje protivteže svetosavskoj ideologiji, pa je skovan i termin petroslavlje kojim se
namjeravala obilježiti specifičnost, istorijska i kulturološka, crnogorskog pravoslavlja. Naravno, u oba slučaja
radi se o nečemu što se u normalnom hrišćanskom svjetonazoru smatra jeretičnim - deifikaciji (oboženju)
sveca.
Tako je vladika SPC u Crnoj Gori Amfilohije, početkom devedesetih zamjerao cetinjskim mladićima što, u
antiamfilohijevskom zanosu pjevaju "Mi imamo svoga Boga, Svetog Petra Cetinjskoga". Nema sumnje da
formulacija sa hrišćanskog aspekta apsolutno nije valjana. I da bi joj i sam Sveti Petar zasigurno prigovorio.
Međutim neobično je da Amfilohije (gr. Amphilochos - onaj koji vreba naokolo, Rječnik osobnih imena, 1988)
nikada nije osudio kada njegova matična crkva isto to, samo mnogo ozbiljnije, i ne u formi jednog naivnog
distiha, već u formi jedne sveobuhvatne nacionalne ideologije, radi sa drugim svecem - Svetim Savom.
U modernoj crnogorskoj književnosti Sveti Petar je najfrekventnija svetiteljska figura. Možete ga sresti u
prozi Čeda Vukovića, poeziji i prozi Jevrema Brkovića, kod Novaka Kilibarde pročitaćete i pokoju zgodnu
onovremenu anegdotu ili kakvu narodnu polumistifikaciju o njemu, ukazaće vam se u poeziji Cetinjana
Mladena Lompara ili Milorada Popovića... Mladi dramaturg Igor Bojović u drami "Izvanjac" izvodi sveca i na
pozorišne daske, a Matija Bećković ga u pojedinim poemama svodi na, za ovog autora karakterističnu epsku
estradu...

NJEGOŠ I JELENA, JERETIK I (BUDUĆA) SVETICA: Sada ćemo pogledati još dva "porodična" slučaja. Dakle,
ostajemo kod Petrovića, s tim što su ovoga puta u fokusu biti (još) jedan mitropolit i jedna - kraljica.
Ono što je dodatno zanimljivo u ovom slučaju jeste i činjenica da će, eventualno beatifikovanje Jelene Petrović
Savojske učiniti da Petrovići budu vjerovatno jedina porodica u Evropi koja će moći da se podiči sa dva sveca
koji pripadaju različitim hrišćanskim crkvama - pravoslavnoj i katoličkoj, Istočnoj i Zapadnoj... Ima li bolje
ilustracije činjenice da je Crna Gora granični prostor, tačka na kojoj se srijeću Istok i Zapad, te bi u svjetlu
toga bila jasnija istorija svih (prethodnih i potonjih) crnogorskih dvostrukosti.
Zapravo, koliko je izvjesno da će posljednja italijanska kraljica, rođena Cetinjanka Jelena Petrović, prije ili
kasnije biti na vatikanskom spisku svih svetih, toliko je izvjesno da najvećeg crnogorskog pjesnika Srpska
pravoslavna crkva nikada neće kanonizovati. Što i nije samo po sebi čudno - pjesnicima i ne pripada
svetaštvo, potpisnik ovih redova čak vjeruje da je biti pjesnik "viša" egzistencijalna kategorija i u odnosu na
svetost, te, tu, reklo bi se nema ništa čudno. Međutim, u svjetlu činjenice da je u javnim nastupima
sveštenstva SPC Njegoš najcitiranija persona, čak i u konkurenciji biblijskih tekstova, nužno se nameću neka
pitanja.

--------------------------------------------------------------------------------
“Ne bi ni vaš tamičar ovđe živio”

Stevan Perkov Vukotić, po svjedočenju Vuka Vrčevića (tada sekretara knjaza Danila), ovako je pričao o
Svetom Petru:
- Tako mi moje grešne duše, gospodine, osim našega samovoljnoga naroda ne bi ni vaš tamičar ovđe živio, a
mi ne znamo za bolje ni kako se živi u svijetu, pa prederi neoljuštenu krtolu, napi se planinske vode, pripali
čibuk, kapu nakrivo, pa: Ko je nego ja?! A govoraše mi Sveti Petar, (skini kapu i podigne se) da mu je za
slavu: "Stevane, da je ova naša šaka zemlje ikomu išta valjala davno bi ovo nečije bilo. Nego se od nas svak
uklanja kao od gladna kurjaka, je-si-li-me čuo Stevane...!" Mlogoti ga je, jada i muke ubilo u njegovom
životu, to ja znam, ali mu se i evo vidi, da nije tako živio ne bi danas u oni kovčeg cjelokup ležao, fala mu i
slava!

--------------------------------------------------------------------------------
Istorijska svijest o slobodnoj i nezavisnoj crnogorskoj državi

"Pred kraj oktobra 1830. već dosta ostarjeli vladika se iznenada razbolio. Pred prisutnim narodnim prvacima,
što su se tada zatekli u njegovoj rezidenciji na Cetinju, izdiktirao je Simi Milutinoviću testament. U njemu je
na snažan način dao kratak istorijsko - filozofski sud o gotovo pedesetogodišnjoj vladavini, stavljajući, prije
svega i iznad svega, svojim sunarodnicima u teški amanet tekovine nastale u okolnostima kad se stvarala i
stvorila istorijska svijest o slobodnoj i nezavisnoj crnogorskoj državi.
Vladičin testament predstavljao je nagovještaj da dolazi novo vrijeme, a da vrijeme plemenskih sukoba,
svađa i krvne osvete postaje prošlost." (Pavićević)

Nikolaj: “U svom individualnom vjerskom samoobrazovanju Njegoš se još od početka uputio ka

jednom naročitom hrišćanstvu”

Njegoš (1813), sin Toma Petrovića i Ivane, rođene Proroković, postao je upraviteljem Crne Gore 1830, kao
sedamnaestogodišnjak.
Onda je uslijedila ubrzana crkvena karijera - Njegoš se zamonašio tek početkom februara 1831. godine, što
će reći da je izvjesno vrijeme bio na tronu cetinjskom prije svega kao svjetovni gospodar, jer će tek 6.
avgusta 1833. biti hirotonisan za arhijereja, pa će se u Crnu Goru vratiti kao mitropolit Petar II. Dakle, dobre
tri godine legitimitet njegovog vladarstva nije poticao od crkvene pozicije. Što znači da je Crna Gora već
faktički bila svjetovna država, a ne tek puki okvir jedne crkveno-organizacione jedinice, a da su Petrovići već
bili neprijeporni gospodari, kojima se više nije mogao desiti nikakav novi Šćepan Mali, ni uvozna ni domaća
verzija. Osobito kada je uništena institucija guvernadurstva, što je domaćem terenu bio glavni politički poriv i
Sveca i Pjesnika. Posao nakon čijeg okončanja dinastičku lozu niko nije mogao, ni htio, osporavati. "Oni (Petar
I i Petar II) su "privid teok-ratije" pretvorili u usredištenu državu" (Zeković). Zato je državotvorni potez
(razdvajanje crkvene i svjetovne vlasti) knjaza Danila Petrovića bio - istorijski pripre-mljen.
Očito da je takav redosljed poteza, i ignorisanje određene procedure (a nešto ignorišete samo kad vam se to
može), morao stvoriti i neke, za jednog, uz to veoma mladog arhipastira ne odveć prijatne posljedice.
Govorilo se, kako to Vuk piše u jednom pismu, da on nije "za vladiku stvoren". Ili kako to saopštava jedan
kasniji istoričar crkve "radilo se o čoveku opsenjenom čarima poezije i uznemiravanom neutoljivom
radoznalošću i stalnom duhovnom glađu" (Slijepčević).
Dakle, postoji snažna tendencija optuživanja vladike da je bio loš, ili ne previše revnostan pastir.
Čini se da su dva grijeha doprinijela ovakvoj poziciji crnogorskog mitropolita: krajnja sumnja u temeljne
hrišćanske dogme, i poezija, koja je, na određen način i bila razlogom ovome prvom grijehu, zavodljivoj
sumnji, a sve to povodom jednog svijeta (hrišćanstva) koji je i na globalnoj duhovnoj sceni doživljavao,
najblaže rečeno, krupna propitivanja.
Vrlo je govorljiv i jedan naknadni pokušaj episkopa Nikolaja Velimirovića da odbrani Njegoša od prigovora:
"Njegova vera je bila izuzetna, svoja, samostvorena, samoosnovana, za razliku od vere komunalne,
zajedničke, akceptirane i predavane s kolena na koleno... No individualnost vere može da posluži i kao
najpouzdaniji put ka najboljem hrišćanstvu, ali i kao najpouzdaniji put ka potpunom otuđenju od svakog
hrišćanstva. Njegoš se u svom individualno verskom samoobrazovanju od početka uputio jednom naročitom
hrišćanstvu." ("Religija Njegoševa")
Koliko god dobronamjeran, ovo je i savršen opis jeretika, nema sumnje. Vjera koja je svoja, samostvorena,
potaknuta individualnim vjerskim spoznajama, koja rezultira "jednim naročitom" hrišćanstvom... Ove
formulacije mogli biste jednako da upotrijebite za sve hrišćanske jeresi, od Arija, Pelagija, Nestora, pa do
bogumila, albigenza ili sekte Antonija Savjetnika u Brazilu XIX vijeka.
No, ako je pjesnik "Noći skuplje vijeka" jeretik, što je onda uzrok toj dobronamjernosti episkopa žičkog?
Zašto se, povodom Njegoša, stvar, ipak, pokušava predstaviti drugačije. Drugim riječima, ako je čovjek
jeretik (a jest, čim je bio istinski pjesnik) zašto je crkvi toliko važan, i zašto ga se nemaju namjeru lišiti kao
najomiljenijeg izvora citata?
Jer, očito je, od mladalačkih kosmogonijskih zapitanosti, do predsmrtne rezignacije, Njegoš je bio u svojoj
potrazi za odgovorima na ona najkrupnija ontološka pitanja, na koja crkva pretenduje da ima najtačnije
moguće odgovore, upravo na pitanja koja su predmet tradicionalnog (i razumljivog - riječ je o vjeri)
monopola crkve. Zato ga, uostalom, Nikolaj i suprotstavlja "komunalnoj" vjeri, od autoriteta "potvrđenoj"
vjeri eklezijalne zajednice.
Vremenom je Njegošev Gospod ("Luča", ali i neka od kasnijih pisama...) dobio obrise jednog
zaratustrijanskog Boga - onoga koji je u najvećoj kosmičkoj borbi protiv Kneza Tame, dakle sa jasno
uočljivim elementima gnostičkog dualizma. Izvan etičkih dihotomija ocvalog pravoslavlja: samo čin potvrđuje
egzistenciju, i zadobija spasenje. Na zemlji. Nikakvo trpljenje kao priprema za neko drugo, više, nebesko
postojanje - a što je bilo u duhu većeg dijela istorije pravoslavlja. Istorijski okvir pravoslavlja uvijek je
podrazumijevao jake državne autoritete koji ne ostavljaju drugi do li nebeski prostor, bilo da se radilo o
srednjovjekovnim bugarskim i srpskim vladarima, ili o Sultanu (kojeg je ponizno slušao vaseljenski patrijarh),
ili, kasnije, o ruskom imperatoru - koji je bio čak i formalni poglavar Ruske crkve. Naprotiv, Njegoša je
zanimala sloboda među drugima, nikakvo carstvo nebesko... Kaže "krst i luna dva stražna simvola, njihovo je
na grobnice carstvo". Nikakva onostrana fascinacija, nikakav pijetet prema nebeskom, ne, on cio taj prostor
naziva jednostavno, i nimalo spiritualno - grobnicama. To je pogled sa zemlje, nema sumnje, sa ruba
prezrivog. Gotovo tako zvuči ovo - njihovo je na grobnice carstvo.
A tek paganske "natrune" za koje je bio idealan medij - upravo zbog svoje upućenosti u relevantne evropske
književne tokove onoga vremena. Reaktuelizovanje paganske duhovne energije bio je obavezni pratilac
evropskog romantizma. A on je, tu, oko sebe, u Crnoj Gori, imao materijala više nego bilo ko drugi.
Jer, čovjek prognan za vrata čudesah, sam sa sobom čudo sočinjava.
Čak i ona famozna dijagnoza ljudskog usuda: gleda majmun sebe u zrcalo, može biti veoma subverzivna, ako
stvar gledate u referentnom okviru koji počiva na uvjerenju da vas je Bog načinio "na sliku svoju".
Naravno, sve to je bilo nešto što pravovjerni arhijereji ne bi smjeli - progutati.
Ali, kada im treba nacionalni tribun, nepogrešivo znaju - pravu adresu. Zato episkop Nikolaj ni po koju cijenu
ne želi reći prostu istinu - najveći naš pjesnik (na sreću) nije bio pravovjeran. Priznanjem te činjenice crkva bi
se odrekla svog najfunkcionalnijeg amblema. Međutim, kako jeretik može biti znakom bilo koje crkve? To već
treba gledati u svjetlu dualiteta "Gorski vijenac" - "Luča mikrokozma" i u duhu Konstantinovićeve opaske o
"Gorskom vijencu" kao poemi za rod, koja se upravo u skladu duha palanke ističe nauštrb "Luče" koja je
individualno pregnuće najvišeg stepena, i kao takva subverzivna i opasna po jasne nacionalne i religijske
ciljeve, po duhovnu bijedu palanke.
Nije lako shvatiti ovu paradoskalnu poziciju. Srpski akademici i sveštenstvo, nastupaju kao vođstvo one
političke snage koja bi u preciznom aktuelnom (savremenom) čitanju "Gorskog vijenca" bila bliža Njegoševim
Turcima (jer su arogantni, pokušavaju apsorbovati manjega i beskrupulozni su u tome - dakle strukturni su
dvojnici upravo Mustaj kadije i ekipe).
Kao što su, na primjer, branioci Sarajeva od Karadžićevih hajduka s početka devedestih, strukturno bili bliži
Njegoševim Crnogorcima, Vladici i njegovoj okolini (dvoumljenje oko akcije, i na kraju ipak čin, te, kao
posljedica toga - ekstatična pobjeda nad moćnijim). Ako je situacija već ovakva - šta je onda to što
crkvenjaci i akademici zovu - njegoševskim mišljenjem?

--------------------------------------------------------------------------------
“Čovjek od posla i razuma”

Njegoš je postao vladika nakon smrti Svetog Petra, i od njega određen za tu dužnost. "Ja na moje mjesto
nasljednikom i upraviteljem od svega mojega, narodskoga i crkvenoga činim i ostavljam sinovca mojega Rada
Tomova, u kojega se nadam da će biti čovjek od posla i razuma", glasila je svetiteljeva posljednja volja.
Velika nadanja, čini se, povodom nekoga ko će na kraju - postati pjesnik. A pjesnički gen, poznato je, gotovo
nikada ne stanuje u blizini poslovnosti i razboritosti. Ni pravovjernosti, naravno...

--------------------------------------------------------------------------------
Miloš o Njegošu: “Oće i da bude i da ne bude vladika.”

Nekoliko autora navodi činjenicu da su Njegoša više zanimale političke i diplomatske obaveze nego li one koje
su proisticale iz njegovog crkvenog zvanja. Više je odijevao svoje crnogorsko nacionalno odijelo nego
mitropolitsku mitru. Ljubomir Durković Jakšić smatra da je Njegoš "vladičanske halje" nosio samo prve četiri
godine svoje vladavine. Srpski knez Miloš Obrenović je za crnogorskog čelnika govorio: "Oće i da bude i da ne
bude vladika." Takođe, poznato je da se na Slovenskom balu u Beču 1847. Njegoš pojavio u narodnoj nošnji.
"Crkovni i vjerski život bio je posve zabatalio u odnosu na svjetovni." (P.Ćupić)

Jelena je kćer posljednjeg crnogorskog i žena posljednjeg italijanskog kralja: dvije monarhije
potonule su na njene oči

Da li je "njegoševsko mišljenje" proces kojim se veliki pjesnik (i stoga, iz crkvene vizure jeretik, uvijek)
redukuje na najordinarnije nacionalne parole, da bi se mogao uzeti za amblem umišljene nacionalne misije? Ili,
mehanizam kojim se direktno krivotvori smisao Njegoševog pjevanja. Tako apoteoza slobode postaje
duhovna municija porobljivačima, himna duhovnoj radoznalosti i sumnji postaje pledoaje za duhovnu
žabokrečinu, oda čojstvu pretvara se u cinično opravdanje pozvjerenja, a etičke etide postaju kreštave
budnice...
I, rezultat je - suštinski više niko ne čita Njegoša. Upravo zato što je javno predstavljen kao onaj koji je
"pročitan", jednom za svagda. A, šteta... Kada bi, ipak, čitali, svašta bi tamo našli, i bili bi, bojim se, prilično -
iznenađeni.
U takvoj postavci stvari - njegoševskim mišljenjem postaje upravo ono što se iz Njegoševog djela - jednako
iz "poeme za rod" ("Gorski vijenac") kao i iz "Luče" - može čitati jedino kao - antinjegoševsko mišljenje. Ako
vam se ovo čini neobičnim samo zapitajete sebe da li je ovo jedina paradoksalna situacija koju ste do sada
morali "svariti" samo zato što vam je Bog dodijelio ovaj prostor zemaljske kugle.
Jelena Petrović - Savoja vjerovatno je među svim evropskim princezama jedinstvena po jednom neobičnom
sudbinskom detalju (pored toga što je bila jedna od rijetkih princeza koja nije imala njemačke krvi) - bila je,
naime, nevoljni svjedok sutona monarhije i u svojoj domovini Crnoj Gori, kao i u svojoj stečenoj domovini
Italiji. Ona je kćerka posljednjeg crnogorskog kralja, i žena posljednjeg italijanskog kralja. Dvije monarhije
potonule su na njene oči...
Princeza je umrla u francuskom gradu Monpeljeu 1952. godine, u izgnanstvu koje je bilo posljedica
referenduma na kome je Italija odbacila svoju monarhiju. Ispostavilo se, nekih četrdesetak godina kasnije, da
je taj, De Gasperijev referendum bio polu-namješten, a da je međunarodna zajednica (u liku savezničkih
vojnika te predstavnika američke duvanske industrije) presudno kumovala takvom ishodu.
Prije nekih pola godine, upravo je iz Monpeljea krenula inicijativa o njenoj beatifikaciji. Istovremeno, Italija je
pustila u opticaj poštansku marku posvećenu svojoj posljednjoj kraljici, sa njenim likom i obavještenjem da
prihod od te markice ide u fond za liječenje tumora dojke. Nedavno je i u Crnoj Gori boravila italijanska
novinarka i spisateljica Delfina Dolći. Promovisala je svoju knjigu o Jeleni Petrović, u kojoj o njoj govori sa
pijetetom koji nije tipičan za odnos pisaca prema likovima o kojima se piše. Ova Italijanka kćerku kralja Nikole
već doživljava kao sveticu. Pomenuta knjiga nije jedina knjiga o Jeleni koju smo posljednjih godina mogli
čitati. Tu je zanimljivo svjedočenje kraljičinog unuka, Hajnrifa fon Hesena, a prije nekih petnaestak godina u
Italiji je znatnu pažnju (i nekoliko "tvrdih" i džepnih izdanja) zavrijedila knjiga Renata Barneskija "Jelena
Savojska". Domaća javnost upoznata je i sa dugogodišnjim pokušajima poznatog filmskog djelatnika Nikole
Popovića da snimi film o crnogorskoj princezi i italijanskoj kraljici. Čime je ova dična Cetinjanka zaslužila sve
to?
Rođena je na Cetinju 1873. godine. Školovala se u Rusiji, kao i njene sestre Milica (žena Petra Nikolajeviča
Romanova, carevog brata), Anastasija (supruga Georgija Maksimilijanoviča Romanova, koja se 1908. od
njega razvodi i udaje za tada "najpoželjnijeg neženju Evrope" - velikog kneza Nikolaja Nikolajeviča, brata
Miličinog muža Petra i glavnokomandujućeg ruske carske vojske), Zorka (udata za Petra I Karađorđevića) i
Marija, koja je umrla u Rusiji kao osamnaestogodišnjakinja.
"Moglo se desiti da i Jelena ostane na ruskome dvoru, kao potonja ruska carica, jer je htio da je ženi
prijestolonasljednik, Nikolaj II, ali su na ruskome Dvoru, od Petra Velikoga naovamo, stalno bile Njemice, a
one su bile toliko brojne i moćne da su u Petrograd dovele još jednu. Ali, u vrijeme krunisanja Nikolaja II u
Moskvi 1896. italijanski prijestolonasljednik Viktor Emanuel zaprosio je Jelenu, koju je ranije upoznao u
Veneciji, i tako je ona postala potonja italijanska kraljica." (Rotković)
Očito da joj je bilo suđeno da bude - posljednja kraljica. I kćerka posljednjeg kralja. Kao da je sav tragizam
umirućeg evropskog monarhizma simbolički bio dodijeljen ovoj mirnoj i predanoj osobi.
Pojava fašizma i Benita Musolinija umanjiće realnu moć njenog muža, italijanskog kralja. Između nje i
teatralnog lidera italijanske desnice postojala je snažna antipatija.
Musolini je navodno spriječio odašiljanje njenog pisma suprugama evropskih državnika iz 1939. godine, sa
prijedlogom i molbom da učine sve ne bi li se spriječio dolazeći rat. Nakon sloma Musolinija, Gestapo, koji je
ostao u savezničkoj poziciji sa Benitom i njegovom Socijalnom republikom na sjeveru, organizovao je
zvjersko mučenje i ubistvo njene najmlađe kćeri princeze Mafalde u logoru Buhenvald.
Nakon Drugog svjetskog rata živjela je u egzilu, povučena. Tiha i hrabra princeza na čije oči su se srušili dvije
monarhije, a koje su pripadale njenom ocu i njenom mužu.
Inicijativa o njenoj beatifikaciji sada ulazi u standardnu proceduru - vatikanska Sveta Kongregacija daće svoj
nalaz, a nakon toga uslijediće i papska potvrda, te svečano proglašenje.
Možda se nekome može učiniti neobično to što je jedan mačo-prostor kakav je Crna Gora, iznjedrio tako jaku
žensku personu, osobu koja je ignorisala sve moguće stereotipe, kakvi obično dominiraju patrijarhalnim
prostorima, a da se pri tom svijetu nije ukazivala nikakvim spektakularnim skandalima, već jednostavnom i,
stoga ponekad monotonom, čistom dobrotom.
S druge strane, njeno (eventualno, buduće) proglašenje za sveticu, simbolički će snažno potvrditi tezu o
Crnoj Gori kao prostoru Granice. Ne samo što su Crnogorci jedan od rijetkih naroda na svijetu čiji je
"svetiteljski kor", današnjim rječnikom kazano - multikonfesionalan, već će sve to simbolički biti sublimirano u
činjenici da je, tokom nekoliko vjekova prva crnogorska familija, koja je davala pravoslavne mitropolite,
takođe i tu podijelila sudbinu svoje zemlje. Neodoljivog prostora paradoksa.

--------------------------------------------------------------------------------
Svetac za vancrkvenu upotrebu

Vratimo se nevoljama Srpske pravoslavne crkve sa najvećim crnogorskim pjesnikom, od koga su napravili
neku vrstu - sveca za vancrkvenu upotrebu. Što je, naravno, štetno za obje strane. Pjesnika pretvara u
okamenjeni, mrtvi ritual nerazumijevanja, lišen poezije, a Crkvu primorava da, zarad nacionalnih interesa,
prikriva jeretičnu prirodu pjesnika, i sama se time - jeretizujući. Praveći od pjesnika amblem upodobljen za
"istorijske časove u prirodi" i dajdžest verzije nacionalne istorije, crkva napušta svoj osnovni prostor. Postaje
nekom vrstom propagandne agencije jednog nacionalnog projekta.
Iz crnogorske vizure velika je cijena toga: porobljavaju vas pjesnikom koji je označio trijumfalno rođenje
jednoga jezika slobodnih ljudi.

--------------------------------------------------------------------------------
Kraljica u razorenoj Mesini nakon zemljotresa iz 1908.

U Italiji postaje enormno popularna nakon i više nego hrabrog držanja oko razornog zemljotresa što je
pogodio sicilijanski grad Mesinu, godine 1908.
"Za Jelenu, kao veliku, humanu osobu, koja je rasla među ranjenicima na Cetinju 1875 - 1878, ne bi se znalo
mnogo da nije bilo katastrofalnoga zemljotresa u Mesini 1908. godine. Gradu se nije moglo prići ni vozom ni
kolima. Sve je bilo srušeno, putevi zatrpani. Jedini prilaz bio je sa mora. Slučajno je tada u blizini bio
ukotvljen dio ruske flote, koja je i sama bila u opasnosti zbog ogromnih talasa. ČReđina ElenaČ je u bijelom
mantilu otišla na komandni brod kod admirala Ušakova i rekla: ČGospodine admirale, s vama ne zbori ni
italijanska kraljica, ni crnogorska princeza, nego majka koja vas moli da prevezete u Napulj hiljadu ranjenika
koji će inače umrijeti pred vašim očima.Č Ranjenici su stigli do Napulja a Elena je ostala u bijelom mantilu sa
ranjenicima, i tada se pročula u cijelom svijetu", opisuje Rotković dio njenog angažmana oko srušene Mesine.
Desetine evropskih novinara izvještavali su iz Mesine, i gotovo da je cio kontinent bio udivljen kraljicom koja
traži preživjele ispod ruševina u razorenoj Mesini, i hrabro organizuje transporte ranjenika.
Mitropolit je lično odobravao i podsticao pravoslavne sveštenike da uzmu učešća u četničkom
pokretu

PROCEDURA KANONIZOVANJA: U opisivanju svetiteljskih života i djela, došli smo i do našeg vremena. Prije
nego usmjerimo pažnju na dva najmlađa crnogorska sveca - od Srpske pravoslavne crkve nedavno
kanonizovane sveštenomučenike Sv. Joanikija Lipovca i Sv. Luku Vukmanovića Crmničkog, zadržimo se na
nekim "proceduralnim detaljima", kako bi se to reklo na aktuelnoj crnogorskoj parlamentarnoj estradi.
U pravoslavnim crkvama, jasno, zbog njihovog državno-nacionalnog ustrojstva, ne postoje, kao na Zapadu
hrišćanstva, jedinstvena pravila.
Kao što smo na početku rekli, Zapad je već u X vijeku konstituisao određenu proceduru, koja je, prvi put
uvažena prilikom posvećenja Sv. Ulriha Auzburškog 993. godine. Iako je riječ o periodu cijelih šezdesetak
godina prije formalne podjele hrišćanstva, takva praksa na Istoku ili nije zaživjela ili je znatno modifikovana.
Za razliku od papskog autoriteta na Zapadu, na Istoku je pitanje svetaca dodijeljeno u nadležnost najviših
sinodalnih tijela svake pojedinačne crkve. Njegoševa kanonizacija Svetog Petra (samo četiri godine nakon
smrti) o kojoj je bilo riječi, ilustruje zapravo kako je to izgledalo. Kao i autokefalnu poziciju Crnogorske
mitropolije, jer nikakva dozvola izvan Crnogorske mitropolije nije bila ni tražena, ni potrebna.
Za razliku od Zapada, nemamo precizne dokumentacije i podatke o najranijim kanonizacijama na
pravoslavnom Istoku. (Na istoku se, uopšte, izgleda nemarnije postupa sa dokumentima, a i češći su požari,
najezde, ratovi; valjda je zato i naša arhivistika u tako jadnom stanju.)
Prve pomene jedne kanonizacije na Istoku nalazimo u povelji Konstantinopoliskog patrijarha Jovana (Apera)
Kijevskom mitropolitu Teognostu, iz vremena dok se na čelu ruske crkve nalazio grčki kijevski mitropolit
podređen direktno vaseljenskom patrijarhu (XI - XII vijek) ali, iz samog teksta povelje nije jasan redosljed
poteza prilikom kanonizacije. Nešto više podataka nalazimo u povelji Konstantinopoliskog patrijarha Kirila
Lukarisa povodom proglašenja za sveca Sv. Gerasima Katalonikijskog iz 1622. godine i Jovana Kritskoga iz
1632. godine. Vaseljenski patrijarh pojašnjava da kanonizacijom rukovode on i Sinod, a da proces počinje
molbom i svjedočenjem samih vjernika, upućenom preko mjesnog episkopa.
Ključnom potvrdom svetaštva na Istoku smatrali su se netaknuti (nesatruli) posmrtni ostaci, svete mošti.
Razlogom posvećenja mogu biti i: posvjedočeno čudotvorstvo kandidata, vjera naroda u njegovu svetost
(postojanje kulta) ili mučenička smrt za Crkvu. Sam čin kanonizacije više je predstavljao potvrdu građanskim
vlastima o još jednom blagdanu, novom hrišćanskom prazniku.
Kasnije se ovi uslovi preciziraju. Pa se kao čudesa razmatranog kandidata vrednuju - javljanje, posmrtno
pojavljivanje izazvano molitvama vjernika na grobu, kao i iscjeljenja od različitih bolesti, bilo na grobu sveca,
bilo, kao posljedica molitve, na nekom drugom mjestu. U proceduri kanonizacije razmatraju se pažljivo
svjedočenja ljudi kojima se, nakon smrti, budući svetac ukazivao. Sama ličnost svjedoka biva podvrgnuta
najdetaljnijoj analizi, da bi se izbjegle neutemeljene inicijative o posvećenju.
Vremenski rokovi takođe ne postoje kao neki strogo fiksiran zahtjev, ali, kao neka vrsta opšteprihvaćenog
roka funkcioniše period od 50 godina. Ovo je ustanovljeno u uvjerenju da je pola vijeka dovoljno vremena da
nestanu lične vizure, odnosno da izumru savremenici "koji su znali svetoga i koji zbog zlih namjera pri
kanonizaciji mogu omesti crkvenu vlast svojim negativnim iskazivanjem o ličnosti i životu svetoga".
CRNOGORSKA MITROPOLIJA U DRUGOM SVJETSKOM RATU: Uoči Drugog svjetskog rata, 1940. godine na
stolicu crnogorskog mitropolita dolazi Joanikije Lipovac, jedan od dva novoproglašena sveca Srpske
pravoslavne crkve. Čini se da će njegova ličnost u narednih pet godina dati presudno usmjerenje većinskom
djelovanju pravoslavnog sveštenstva u Crnoj Gori. Lipovac je bio opsesivni antikomunista, i strastveni
politički igrač.
Sve vrijeme okupacije Lipovac je imao veoma dobre odnose sa italijanskim i njemačkim vlastima, i čak je lično
odobravao i podsticao pravoslavne sveštenike da se late oružja i prihvate učešća u četničkom pokretu, kome
se, kao počasni pokrovitelj, a o tome će kasnije biti riječi, mitropolit čak stavio i na čelo.
Naravno (i na sreću), nijesu svi svešte-nici bili voljni da igraju po mitropolitovim (političkim) notama. Drugim
riječima - i pored takve političke klime među pravo-slavnim sveštenstvom u Crnoj Gori bilo je i onih koji su
nedvosmisleno stali na drugu, antifašističku stranu. I nije ih bilo malo. Neki od njih okončali su odista
mučeničkim smrtima, dostojnim stradalnika iz vremena rimskih progona hrišćana.

--------------------------------------------------------------------------------
Cetinjski doček za italijanskog kralja

"Briga za poboljšanje položaja sv-oje pastve iziskivala je od mitropolita Joanikija snishodljiv odnos prema
italijanskim vlastima. Stoga je najavlj-ena posjeta italijanskog monarha Vitoria Emanuela III Cetinju dočekana
u Mitropoliji s velikom obrazrivošću i pripremama. Mitropolit Joanikije je riješio da italijanskom kralju ukaže sve
crkvene počasti i da tog dana pravoslavno sveštenstvo na Cetinju bude obučeno u svečane odežde. Ovoj
odluci suprotstavili su se protojerej Nikola Marković, član Crkvenog suda na Cetinju i protojerej Ilija Popović.
Oni su odbili da obuku odežde, ne želeći da posjeti Emanuela III pridaju iole svečaniji karakter.
Vizita italijanskog suverena Cetinju 16. maja 1941. proticala je u svečanoj ceremonijalnoj atmosferi u koju se
uključuje i Cetinjska mitropolija. Brujanje zvona sa Cetinjskog manastira i mjesnih crkava davalo je ton tom
ambijentu. Prije ulaska u manastir, Emanuelo III je dugo razg-ovarao s mitropolitom Joanikijem i bio je
prijatno iznenađen njegovim odličnim poznavanjem italijanskog jezika." (Zvezdan Folić: "Vjerske zajednice u
Crnoj Gori 1918 - 1953")

--------------------------------------------------------------------------------
Ruski i grčki koncept

Posebnoj pažnji podvrgavane su same svete mošti. Dominantno je bilo uvjerenje da mošti moraju biti sasvim
očuvane. Međutim, u Grčkoj crkvi dopuštena je mogućnost i da "mošti strunu, ali uz prisustvo miomirisa
skeletnih ostataka". Poslije nalaženja moštiju prepodobnog Sv. Serafima Sarovskog 1903. godine - bile su
sačuvane samo kosti - i u Ruskoj crkvi su bili prinuđeni da prihvate grčki koncept.
Velika važnost pridavana je "svenarodnom običaju poštovanja sveca". Mošti jednog od najpopularnijih novijih
ruskih svetaca, Svetog Jovana Kronštatskog i dalje su u grobnici, netaknute. Crkva njegovu grobnicu nije ni
otvarala, jer snaga kulta, jednostavno, nije nužno iziskivala i potvrdu o stanju posmrtnih ostataka.

Mitropolit Joanikije zabranio je obavljanje obreda na sahranama svojih političkih neprijatelja

Taj, antifašistički dio pravoslavnog sveštenstva zaslužuje posebnu pažnju, budući da ćemo drugu stranu
medalje biti u prilici da detaljno sagledamo prateći životnu priču crnogorskog mitropolita i novoproglašenog
svetitelja Joanikija Lipovca.
Međutim, zašto su oni - klerici antifašisti - ovdje interesantni, budući da aktuelna crkvena postava nije među
njima prepoznala nikoga ko bi zavređivao onu pažnju koju će dobiti jedan eksplicitni, i jedan "pasivni"
saradnik okupacione vlasti, kakvi su - dokumenti ne lažu - bili "svježi" SPC sveci? Naime, ako je mučenička
smrt kriterijum koji stradalniku može donijeti oreol, izvjesno je da njihove smrti nijesu bile manje mučeničke
od smrti mitropolita Joanikija i sveštenika koji su živote okončali kod Zidanog mosta. A nesumnjivo je, koliko
god se ta činjenica ne sviđala aktuelnoj crkvenoj vlasti u Crnoj Gori, da su njihove predsmrtne aktivnosti koje
će i dovesti do tragičnog kraja, bile moralno čistije i bliže izvornom duhu hrišćanskog podviga.
Drugim riječima, mitropolit Joanikije ima nekoliko, po svim hrišćanskim mjerilima, golemih grijehova. Mitropolit
je, a to se ne može opravdati ni na koji način - jedan od onih sveštenika koji su u Drugom svjetskom ratu
pravili razliku između mrtvih. Taj detalj ima ogromnu simboličku težinu, jer svakako spada, sviđalo se to ili ne
njegovim današnjim štovateljima, u ona ogrešenja koji negiraju temeljne hrišćanske vrijednosti.
"Opijenost antikomunizmom uticala je na crnogorskog mitropolita da počne praviti razliku među žrtvama rata.
U dopisu sveštenstvu juna 1942. Joanikije zabranjuje obavljanje obreda na sahranama onim licima koja su
bila poznata kao neprijatelji crkve, te skrnavila i ismijavala pravoslavne svetinje", piše Zvezdan Folić u knjizi
"Vjerske zajednice u Crnoj Gori 1918 - 1953."
Pri svemu tome, postoje brojna sveštenička svjedočanstva koja potvrđuju da je odnos komunista prema
pravoslavnoj crkvi bio građanski sasvim korektan. "Nedovoljno je znano da su komunisti u prvoj polovini
1942. bili najzaslužniji za odvijanje vjerskog života u banjanskom kraju. Oni su primorali bivšeg jeromonaha
Platona Ivezića da izvrši mnoga krštenja, parastose poginulim partizanima i četnicima, kao i da služi liturgiju
na Božić, Bogojavljenje, Uskrs, Đurđevdan i Spasovdan" (Folić). Naravno, stvari ne treba idealizovati - među
ideološkim fanaticima kakvi su komunisti nesumnjivo bili, nije bilo jednostavno održati tu dobru mjeru u
odnosu prema crkvi, čiji je znatniji dio klera bio u neposrednoj saradnju sa okupatorom. Za Joanikija je
poznat još jedan detalj - iako je znao da su italijanski vojnici oštetili neke manastire i vandalski se ponašali
prema dijelu crkvene imovine, on je od svojih sveštenika izričito tražio da za to optužuju komuniste, i da
takve događaje, bez obzira šta je stvarni uzrok, uvijek pripisuju - partizanima.
No, vratimo se sveštenicima antifašistima. Među crnogorskim ustanicima, trinaestojulskim pobunjenicima, bilo
je - 25 pravoslavnih sveštenika. Sedmorica od njih (Đorđije Kalezić, Vidak Drakić, Blažo Marković, Vojin Vulić,
Jagoš Simonović, Rufim Žižić i Radovan Pavićević) obavljali su funkcije - vjerskih referenata u partizanskim
formacijama.
Pored ovih sveštenika koji se se veoma konkretno angažovali u pokretu otpora, bilo je i sveštenika koji su
stradali na način dostojan antičkih sižea.
Dakle - bilo je sveštenika koji su precizno prepoznali istorijski smisao trenutka. Čak bi se moglo reći da su
takvim ličnim izborom ovi sveštenici - antifašisti bili na tragu većine slavnih crnogorskih sveštenika iz doba
Petrovića. Nažalost, mitopolit Joanikije nije bio među njima. Danas je on svetac, a ovi sveštenici su dio istorije
crnogorskog pravoslavlja koje - sadašnja mitropolija ne želi da zna.

SVETI JOANIKIJE LIPOVAC:

Pogledajmo biografske podatke ključne ličnosti Crnogorske mitropolije u periodu od 1940. do 1945. godine.
Rođen je kao Jovan Lipovac u bokeljskom Stolivu 16. februara 1890. godine, u familiji Špira Lipovca i Marije,
rođene Damjanović. Osnovnu školu završio je u Prčnju, klasičnu gimnaziju sa maturom u Kotoru, Pravoslavni
bogoslovski zavod u Zadru i filozofski fakultet u Beogradu. Zna se da je rukopoložen u čin đakona 8, a u čin
prezvitera 10. novembra 1912. godine u kotorskom hramu Sv. Nikole, od episkopa bokokotorskog i
dubrovačkog Vladimira Boberića. U periodu od 1912. do 1918. bio je protski kapelan u Kotoru, a potom
paroh u Lastvi. "Od 1919. do 1925. bio je suplent gimnazije na Cetinju, nižoj ženskoj školi, ženskoj
učiteljskoj Školi i Cetinjskoj bogosloviji. Od 1925. do 1940. bio je profesor Prve muške gimnazije u
Beogradu" ( Sava, episkop šumadijski: "Srpski jerarsi"). Na sjednici Svetog arhijerejskog sabora SPC od 8.
decembra 1939. izabran je za vikarnog epsikopa patrijarha srpskog Gavrila Dožića u Crnoj Gori. Tom prilikom
dobija i počasnu titulu episkopa budimljanskog. Kao udovac, zamonašio se 1. februara 1940. u manastiru
Rakovica kod Beograda, pod rukovođenjem mitropolita skopskog Josifa Cvijovića. Odmah nakon toga postalo
je jasno zašto se tako hitalo sa njegovim ulaskom u monašku hijerarhiju: Sveti arhijerejski sabor SPC
postavlja ga za mitropolita crnogorsko - primorskog decembra 1940. godine. Nakon samo desetak mjeseci
monaškog života.

--------------------------------------------------------------------------------
Arhimandrit Leontije Mitrović blagosilja Ostrošku skupštinu

Tu je još jedan govorljiv podatak: na već pominjanoj ostroškoj skupštini 8. februara 1942, među 65 delegata
bilo je i pet pravoslavnih sveštenika. Čak je, na zahtjev komunista, arhimandrit i starješina ostroški Leontije
Mitrović blagoslovio početak skupštinskog zasjedanja "pred ikonom Svetog Vasilija Ostroškog i upaljenim
kandilom". Na kraju zasijedanja prisutni su potpisali zakletvu koju je u manastirsku knjigu upisao (a
vjerovatno je i sastavio tekst) veliki crnogorski pjesnik Radovan Zogović.

--------------------------------------------------------------------------------
Prećutkivani martirologij

Faktografija: Pop Ćetko Stanišić, rođeni brat četničkog komandanta Baja Stanišića (i otac partizanskog
generala Milije Stanišića), odbio je intervenciju svoga brata, i izabrao sudbinu ostalih Crnogoraca u barskom
logoru. Njegovo i tijela drugih ubijenih, Italijani i četnici ostavili su danima da vise na vješalima. Pop Mirčeta
Golović, legenda antifašističkog otpora crnogorskog svještenstva klicao je Crnoj Gori i antifašističkim borcima,
dok je sprovođen kroz Nikšić sa čaktarom o vratu. Kasnije je razmijenjen i poginuo je na Sutjesci 1943.
godine. Smrti popa Blaža Markovića, ili popa Boška Popovića takođe ih upisuju u ovaj svijetli i sve više
prećutkivani martirologij...

U novembru 1944. Joanikije, budući svetac, postaje počasni predsjednik najvišeg četničkog tijela u
Crnoj Gori
"Mitropolit Joanikije je upravljao Crnogorsko-primorskom mitropolijom za vreme Drugog svetskog rata pod
vrlo teškim okolnostima. Njegovim zauzimanjem, Cetinjska bogoslovija je radila jedina od svih pet bogoslovija
u Srpskoj patrijaršiji, čija je organizacija bila razorena", piše episkop Sava šumadijski.
Zapravo, jezik uvijek istovremeno kaže i ono što pokušava sakriti... Kada episkop Sava veli "njegovim
zauzimanjem" to hoće reći da je Joanikijeva saradnja sa okupatorom bila toliko "zadovoljavajuća" da je čak,
eto, mogla da očuva i rad Bogoslovije, i to kao "jedine od svih pet" u SPC. Naime, riječ je o činjenici da je
mitropolit Joanikije u "dobroj komunikaciji" sa Italijanima išao znatno iznad "praga" koji je postavilo samo
vođstvo Srpske pravoslavne crkve. Tadašnji patrijarh Gavrilo Dožić, na primjer, nije bio ni upola aktivan u
saradnji sa okupacionim vlastima kao crnogorski mitropolit.
"Rasplamsavanje građanskog sukoba u Crnoj Gori i stradanje pravoslavnih sveštenika od strane partizanskih
boraca u zimu 1941-1942. (...) još više je usmjerilo mitropolita Joanikija u pravcu četničkih koncepcija. Logika
Čnacionalnog interesaČ prevagnula je nad pastirskom sviješću i dužnostima u aprilu 1942, kada je mitropolit
u Vaskršnjoj poslanici izlio mnogo ljutnje, nezadovoljstva i mržnje na crnogorske komuniste, navodeći i
sljedeće: ČI malo im je što su izveli moralnu pustoš, već su 13. jula 1941. godine digli i krvavi ustanak koji je
našem narodu nanio takve rane da ih ni decenije neće izliječiti. Tu su strijeljanja, paljevine, interniranja,
zatvaranja po tamnicama, pustošenja, svađe i druga zla. Komunisti su uzročnici svega toga. Oni su ne samo
iz zasjede napali na blage italijanske vojnike, već su ima neko vrijeme počeli pljačkati krvavo stečenu imovinu
narodnu, ona naša mala sirotinjska imanja, pošteno stečena znojem i žuljevimaČ" navodi istoričar Zvezdan
Folić u već citiranom radu o Mitropoliji između 1941. i 1945. godine.
Mitropolitova saradnja nije se završavala samo na ovakvim proglasima. Uzgred, "blagi italijanski vojnici" tih su
mjeseci zapalili ili oštetili manastire i crkve Duljevo, Reževići (izgorela je biblioteka i konak), Gradište,
Praskvica, Prevlaka kod Tivta (opljačkan konak), Bijela (kod Šavnika), Sabornu crkvu u Mišićima kod Bara, a
crkvu Svetog velikomučenika Dimitrija u tvrđavi HajNehaj pretvorili su u kasarnu. Italijani su takođe strijeljali i
jereja Bogića Jovićevića, paroha riječko - obodskog u Rijeci Crnojevića 19. jula 1941, a osamnaest sveštenika
SPC iz Crne Gore poslali su u albanske logore. Iako je znao ko su akteri ovih vandalskih činova, mitropolit je
isključivo insistirao na mogućnosti da se pred narodom komunisti okrive za ove akcije.
Mitropolit Joanikije Lipovac ne samo da ih nije posjetio na istinske obaveze duhovnika, već je, na Božić 1943,
nakon brižljivih proučavanja izvještaja sa terena, za ovakve i slične angažmane odlikovao dvadeset i pet
svojih sveštenika.
Ovo, naravno, nije ostalo bez odjeka. "U odsustvu Pavla Đurišića, komandanta Limsko-sandžaških četnikih
odreda, njegov zastupnik Milan Pavićević, kapetan prve klase, 4. avgusta 1942. uputio je zahvalnost
mitropolitu Joanikiju za njegovu podršku četničkoj borbi i obećao da će četnici svim sredstvima štititi one
sveštenike koji ih hrabre i pomažu." (V.Džomić) Komandant Bajo Stanišić 22. avgusta 1942. zvanično
zahvaljuje mitropolitu na "pružanju utočišta etničkim jedinicama u manastiru Ostrog".
I logična posljedica svega navedenog: nakon povlačenja sa Cetinja, u novembru 1944. godine (zajedno sa
Njemcima, a pod pratnjom Gvozdenog puka Pavla Đurišića) mitropolit Joanikije stavlja se na čelo "Nacionalnog
komiteta za Crnu Goru i Stari Ras", najvišeg četničkog tijela u Crnoj Gori, kao njegov počasni predsjednik.
Čini se da je to simbolička kruna ratnog angažmana budućeg sveca Srpske pravoslavne crkve.
Ovaj komitet je osnovan 19. novembra 1944. godine u Podgorici, pod nadzorom Pavla Đurišića, a "kao
pandan Narodnoj upravi Ljuba Vuksanovića". Novoformirani komitet su sačinjavali 28 crnogorskih
antikomunističkih intelektualaca, a među njima je bio i, takođe odnedavno svetac, jerej dr Luka Vukmanović,
rođeni brat poznatog crnogorskog partizanskog komandanta Svetozara Vukmanovića Tempa.
Sudeći po rečenici koju je tih novembarskih dana upisao u knjizi manastira Dajbabe kraj Podgorice ("Presveta
Bogorodice spasi nas!"), izgleda da je budući svetac već bio svjestan da mu višnje sile prije mogu pomoći,
nego li Đurišićevi četnici.

--------------------------------------------------------------------------------
“Za duhovne potrebe nacionalističkih trupa”

"Ljubav i žrtvovanje koje pravoslavni sveštenici treba da iskažu u ratnom vihoru, mitropolit Joanikije je na
eklatantan način predočio 27. maja 1942. godine:
"Arhijerejski namjesnici će strogo i ozbiljno voditi nadzor da parohijski sveštenici najsavjesnije vrše svoje
dužnosti, kao i da su stalno među svojim parohijanima, te da nikako bez datog im odobrenja ne napuštaju
svoju dužnost. Od ovoga se izuzimaju oni, koji po pozivu nacinalnih odbora imaju poći u nacionalne trupe.
Oni su se dužni odmah tamo javiti, pošto prethodno obavijeste svoga namjesnika, i vršiti isključivo
sveštenopastirske dužnosti za duhovne potrebe nacionalističkih trupa. Jer, hvala Bogu, prestala je potreba da
sveštenici učestvuju sa puškom u ruci u borbi protiv partizana”.

(Iz knjige Zvezdana Folića "Vjerske zajednice u Crnoj Gori 1918 - 1953)

--------------------------------------------------------------------------------
Sveštenik Radojica Perišić je komandovao četničkim odredom

Nemoguće je osporiti činjenicu da je podržavao i ohrabrivao sveštenike na što aktivniji odnos prema
četničkom pokretu. Protosinđel Irinej Krstić bio je među potpisnicima Rezolucije i proglasa iz decembra 1941,
kojom se narod poziva na otpor partizanima i lojalnost Draži Mihailoviću. (Ipak, manji je grijeh kada to radi
jedan košarkaš nego sveštenik.) Protojerej Labud Roganović, sa još trideset i pet Podgoričana potpisuje, u
februaru 1942. izjavu o prihvatanju sporazuma pukovnika Baja Stanišića i Luiđija Mentastija, komandanta
okupacionih trupa Crne Gore. Antikomunizam trojice sveštenika dobio je čak i mnogo borbenije forme kada je
riječ o Milošu Turčinoviću, čevskom parohu, Paviću Kekoviću, pavkovićkom parohu i jednom od osnivača
Gornjozagaračke četničke jedinice osnovane u martu 1942, i jereju Radojici Perišiću, koji je čak komandovao
Prvim četničkim gatačkim odredom.

Crnogorski mitropolit je sproveden u Aranđelovac, gdje je, bez suđenja, ubijen sredinom juna
1945. godine

Tu, u Podgorici, tek je započinjala surova odiseja mitropolita Joanikija, njegovog sveštenstva i naroda koji se
povlačio sa njima.
Partizanski odredi osvojili su Cetinje na Njegošev rođendan - 13. novembra po novom kalendaru. (I komunisti
su, ispostaviće se, pretendovali na simboličko nasljeđe Petrovića.) Četnički borci i mitropolitovi sveštenici u toj
su mjeri bili razvili antikomunističku propagandu da je i dio običnog puka krenuo sa njima uplašen onom
slikom partizana koju su u tadašnjoj, crnogorskoj (ratnoj) javnosti stvorili nacionalistički propagatori.
U Podgorici se, po nekim autorima sakupilo preko deset, a neki tvrde i svih dvadeset hiljada "nacionalnih
boraca", pod komandom Pavla Đurišića, koji je, tih novembarskih dana pregovarao sa albanskim nacionalnim
borcima pod vođstvom Mark Đonija, o odstupanju preko Albanije, prema Grčkoj. Bilo je i nekoliko hiljada
civila, uglavnom iz širih ili užih familija najpoznatijih četničkih prvaka.
Međutim, kada je stigla depeša iz štaba generala Draže Mihailovića o zajedničkom povlačenju preko Bosne
prema Austriji, cijela ta kolona krenuće iz Podgorice, prema Lijevoj Rijeci i Kolašinu. Istoriografi i naknadni
hroničari (Folić, jerej Džomić) bilježe da je ova ogromna kolona ( rijeka ljudi protezala se "od Lijeve rijeke do
Polja kolašinskih") bila napadnuta i od savezničkih bombardera.
U toku putešestvija umirao je ili ginuo priličan broj ljudi, ali su se, usput i pridruživali novi ljudi, tako da se
kolona praktično nije smanjivala.
Dana 28. decembra ova tužna i impresivno dugačka povorka stigla je do Rudog (ironične igrice istorije -
partizani su odatle krenuli, neke tri godine ranije), gdje će se zadržati izvjesno vrijeme. Tu je proslavljen Božić
- služio je mitropolit, da bi 10. januara 1945. godine krenuli dalje. Cilj je bila Trebava, mjesto planiranog
susreta sa Dražinim trupama, gdje će, nakon nekih trideset i pet dana stići iscrpljene prethodnice, da bi
narednih dana sustizali i preostali djelovi umorne i nesrećne crnogorske kolone.
Đurišić i crnogorski četnički komandanti dolaze u sukob sa generalom Mihailovićem. Draža je, navodno, tražio
da se Crnogorci vrate nazad, i tvrdio da je depeša koja ih je pokrenula na ovaj put bila posljedica štapskog
nesporazuma, a Đurišić i Crnogorci, nakon iscrpljujuće višemjesečne odiseje, razumljivo, nijesu za to htjeli ni
da čuju. Đurišić sa svojim komandantima donosi neopozivu odluku, uz mitropolitovu saglasnost, da se put
nastavi prema Sloveniji, dok Draža ostaje u Bosni.
Uz svakodnevne borbe, kolona stiže do Slovenije. "Kolona crnogorskih nevoljnika stupila je na slovenačko tlo
7. maja 1945. na kojem je, kako se uskoro pokazalo, ogromna većina njenog sastava načinila posljednje
korake. Tačnije, jedinice Treće jugoslovenske armije su 9 - 10. maja 1945. kod Zidanog Mosta uspjele da
zarobe pravoslavne sveštenike i jedan dio crnogorskih četnika. Sa zarobljenicima se postupilo na drakonski
način i već sljedećih dana likvidirana su i 56 sveštenika Crnogorsko-primorske mitropolije. Život je pošteđen
samo jereju Marku Kusovcu, koji je sa Zidanog Mosta vraćen na Cetinje, dok su jerej Krsto Roganović i Jovan
Jovetić, profesor Cetinjske bogoslovije uspjeli da pobjegnu preko jugoslovensko-austrijske granice." (Folić)
Agonija mnogih, i ne samo crnogorskih nacionalnih trupa, (već i ustaša, te djelova srpskih četničkih trupa)
koji su pokušavali da napuste jugoslovensku teritoriju, nastavljala se sve do Blajburga (gdje je ubijen i dr
Sekula Drljević), a svojevremeno je britanski istoričar ruskog porijekla, grof Tolstoj (potomak slavnog pisca)
pisao o cijeloj toj operaciji kao o sramnoj pogodbi saveznika i novih jugoslovenskih vlasti.
Međutim, mitropolit Joanikije nije ubijen kod Zidanog mosta. Crnogorski mitropolit je sproveden u srpski grad
Aranđelovac, gdje je, bez ikakvog suđenja - likvidiran sredinom juna 1945, dakle, nakon završetka Drugog
svjetskog rata. Ispoljena surovost nije imala nikakvo opravdanje u bilo kakavoj "višoj", ratnoj logici. A kakvi
god da su bili njegovi politički grijesi, ovakav kraj nije bio doličan za jednog crnogorskog mitopolita.
Dakle, mitropolit Joanikije bio je, rječnikom primjerenim političkoj retorici Drugog svjetskog rata kvisling, ali
istovremeno, moglo bi se reći i jedna od onih ilustrativnih sudbina koje ne samo oslikavaju već i generiraju
tragičnu crnogorsku podijeljenost, ono strasno dvojstvo koje nam je i danas vidljivo, na sreću, ipak, u
prilično različitim istorijskim i političkim okolnostima.

--------------------------------------------------------------------------------
Pjesnički zapis o nesrećnoj koloni

O putovanju ove kolone postoji i jedno pjesničko svjedočanstvo, koje je jerej Džomić objavio u svom radu o
putu "od Vezirovog do Zidanog Mosta". Autor je Dragan Rajković, inače sin Stevana Rajkovića, nacionalnog
propagatora, novinara i priređivača publikacije "Pakao ili komunizam u Crnoj Gori". Pjesma je napisana u duhu
rakićevsko-dučićevskog epigonstva, međutim pojedina mjesta otkrivaju i stanovitu vještinu, pa i eleganciju
formulisanja. Evo jednog ilustrativnog odlomka

Kud si naumio, stvore sumanuti!

Zar ne vidiš propast! Grmi sa svih strana;
Koliko će od vas sutra osvanuti!
Zar ne vidiš raku! Zjapi iskopana!

Čemu glad i jadi i borba i žice,

Kad uzalud sve je! Svi mostovi gore!
Čak da nekim čudom stigneš do granice,
Vratiće te nazad, nerazumni stvore!

U takvim noćima nemira i strave,

Setim se Sirana, gaskonjskog delije,
Kad je recitovo razbijene glave:
"Baš uzalud kad je, mnogo je divnije!"

I kroz mutna svetla polusna i jave,

Uteha me nađe sred mojih nemira
I nosi me sobom u predele plave
I njiše me nežno na krilu leptira.

Ali kad se skinem sa ljuljaške snova,

Glad već čuči ispred mog šatorskog krila
Oči su joj prazna ljuska orahova,
A providni trbuh slama ispunila...

......................................................................
Četnički kontakti sa dr Sekulom Drljevićem

U pokušaju da se što bezbjednije pređe teritorija koja je bila pod kontrolom ustaša, dolazi i do kontakata
Đurišića sa dr Sekulom Drljevićem. Drljević je imao ideju da crnogorske nacionalne trupe proglasi vojskom
samostalne Crne Gore (dva druga nazvana "Nikac od Rovina" i "Vuk Mićunović") i da pod tim imenom pređu
teritoriju NDH i dođu do saveznika, međutim i pored ostvarenih kontakata nije došlo do sporazuma te su
uslijedili krvavi obračuni sa ustašama. Prvo kod sela Razboja (gdje je poginuo i pop Radojica Perišić, četnički
komandant sa Golije), a onda kod Lijevča Polja, gdje su ustaške jedinice desetkovale Đurišićevu kolonu.

Novi crmnički svetitelj simbolička je protivteža bratu, komunističkoj ikoni i profesionalnom

revolucionaru

SV. LUKA VUKMANOVIĆ CRMNIČKI:

Svetac čije je posvećenje u Crnoj Gori izazvalo najveću medijsku pažnju. Sa detaljima koji bi oduševili i Endija
Vorhola, oca pop - arta, i tvorca čuvene izreke da će u budućnosti svako biti slavan petnaest minuta. Naime,
jedan podgorički dnevnik objavio je razgovor sa svetiteljevim sinom, u kojem se ovaj sada već starac, ali
krepki starac, veoma ozbiljno pita: kako je to sada meni (i mojoj sestri) kada znamo da smo djeca jednoga
sveca.
Više je razloga za ovakvo medijsko interesovanje povodom lika novog sveca. Naime, kao da je na sceni bila
neka simbolička reverzija o kojoj bi Bodrijar (stari dobri Bodrijar) divno besjedio. Novi svetac je brat
komunističkog revolucionara, ikone jugoslovenskog partizanskog pokreta Svetozara Vukmanovića Tempa.
Čovjek je, u najkraćem, na nekoliko balkanskih prostora bio legenda - dizao je ustanke u Bosni, Makdoniji,
južnoj Srbiji, pomagao Markosovim grčkim partizanima, bio određen da u slučaju sovjetskog napada 1948-
49. godine vodi partizansku odbranu zemlje, u najkraćem, od svih jugoslovenskih komunista najviše se
približio onome što će se kasnije zvati - profesionalnim revolucionarom. Detalj za starije čitaoce: u
svojevremeno kultnoj predstavi "Oslobođenje Skoplja" Dušana Jovanovića, postoji scena kada Cigančić na
ulici osionom okupatorskom vojniku koji ga uzgredno ćušne, ili nešto već slično, dovikne "Znaće za ovo
drugarot Tempo". Neko je objašnjavao da su u Makedoniji za Tita čuli tek 1943, ali, Tempo je sve vrijeme bio
"brend" za koji se zna i kome se vjeruje... Doduše, to je bilo vrijeme pogodno za nastajanje legendi, a ovaj
hrabri i ne previše sofisticirani Crmničanin bio je, očito, "dobar materijal" za - mit. No, za sve vrijeme
komunizma i Tempove polubožanske pozicije (Reževići, Memoari, impresivna kolekcija slika, danas Legat Milice
Sarić - Vukmanović u Narodnom muzeju Crne Gore) malo ko je bio svjestan kakav je, u stvari, materijal za
mit - Tempov brat, najnoviji svetac Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori.
Jerej dr Luka Vukmanović je bio jedan od onih sveštenika koji su do kraja pratili mitropolita Joanikija, i koji su
na nedopustiv način poubijani od strane partizana u okolini Zidanog mosta. Tim povodom se i desila čuvena
scena - koju je sam Tempo ne samo unio u Memoare, već i prepričavao u prigodnim televizijskim emisijama.
Naime, kada je Luka zarobljen Tempa su nazvali iz vrha Jugoslovenske vojske i pitali ga što će da rade sa
njim. Tempo je odgovorio "Što i sa drugima." A ovo je bilo jednako (bratskoj) smrtnoj presudi. Nije ovo
jedino medijsko svjedočanstvo ove strašne crnogorske bratske storije. Tempo je, takođe u televizijskoj
emisiji (Reževići, šum mora, ostarjeli i rezignirani revolucionar govori...) prepričao svoj razgovor sa majkom.
Stara gospođa Vukmanović pitala je sina revolucionara što bi uradio sa bratom sa druge strane, ako ga
sretne u ratu. Revolucionar je odgovorio da bi ga - ubio, a onda objasnio majci da ista jednačina važi i sa
drugog kraja. "I on bi mene ubio, ako bi me sreo", kazao je crveni za crkvenog sina. A onda mu je majka,
prepričavao je Tempo, rekla: "Kako god okreneš, meni je kuku."
Naravno, na sceni su i drugačije mistifikacije. Navodno su, prije Drugog svjetskog rata, braća po cijele dane u
Utrgu raspravljala o "Braći Karamazovima" i Dostojevskom. Priča kaže da se Luka opredijelio za Aljošu, a
Tempo za Ivana. Biće da novi "bogoslovi" i "bogougodni pisci i guslari" zapravo samo projektuju sopstvene
infantilne književne fascinacije. No, tako i nastaju svetiteljska žitija. Kao ispis, kao rukopis generacija, kao
suptilna igra projektovanja ključnih duhovnih pitanja svakog novog vremena... Palimpsest na kom je onaj prvi
- najautentičniji, tekst više, zaista, nemoguće pronaći (i pročitati).
U odstupanje prema Zidanom mostu, u strahu od komunističkih represija, većina ljudi je vodila i svoju nešto
stariju djecu. U Crnoj Gori su ostajale žene i nedoraslo potomstvo. Tako je i Luka poveo sina, Čeda, dok su
kćeri ostale u Crmnici.
U jednom nedavnom novinskom razgovoru Vukmanović se prisjeća:
"Poslije pola sata tih prozivki otišao sam za kurirom tih kilometar-dva do štaba. Ove druge ljude ispod
osamnaest godina su postrojili i njih su uzeli u partizane. U štabu su bile tri partizanke koje su kazale da su
iz Crmnice, mada ih ja nijesam poznavao, niti se sad sjećam iz kojih su sela bile. Ponudili su mi večeru, ali se
meni ništa nije jelo, jer sam znao da će Luka biti ubijen. Negdje oko pola devet uveče čuo sam plotune: serija
plotuna, a onda pojedinačni revolverski hici. Znao sam da je moj otac ubijen i počeo sam da plačem... A onda
su me poveli negdje oko deset sati da spavam u jedan salaš, bila je slama na spratu, sjećam se... Sjutradan
su me rasporedili u četu. Negdje oko podne tražili su dobrovoljce i rekli su “za sahranu onih”! Ja sam znao da
je Luka među njima i javio sam se, ali mi nijesu dozvolili. “Ti ne možeš i ne smiješ više da se javljaš.”!

--------------------------------------------------------------------------------
“Osvetnička” sakralizacija

Mitropolit Joanikije, svojim tragičnim krajem otvorio je prostor za ovu vrstu, ako ne zvuči grubo -
"osvetničke" sakralizacije, gdje je, čini se, njega ta čast zapala prevashodno zbog činjenice da je on, među
stradalim sveštenicima SPC u Drugom svjetskom ratu, bio najjači antikomunistički znak. Međutim, čini se da
motivi za surovu i sramnu likvidaciju crnogorskog mitropolita od strane ideoloških fanatika kakvi su bili
komunisti, ipak nijesu ležali u njegovoj vjeri - te, u tom smislu, on formalno nije stradao zbog svoje
hrišćanske vjere, što je uslov za status sveštenomučenika, već prije svega zbog jedne sasvim građanske,
privatne aktivnosti kakava je bila mitropolitova više nego tijesna ratna saradnja sa Italijanima i četnicima.

--------------------------------------------------------------------------------
Kako Tempa osloboditi simboličke krivice?

U novijim nastupima porodice i medijski veoma aktivnog svečevog sina, primjetna je tendencija da se Tempo
oslobodi bilo kakve odgovornosti za smrt brata, a da se cijela stvar prebaci na komunističke prvake - Tita,
Kardelja, Rankovića ili Đilasa, već prema potrebi. Kalkulacija je jednostavna, kako bi se u Crnoj Gori, reklo -
bratstvenička. Osloboditi simboličke krivice Tempa, da ne bi, pored glavnog pozitivnog lika jedan Vukmanović
bio i glavni negativni lik u ovoj svetiteljskoj storiji. Ili, kako je to jedan ugledni Crmničanin nedavno
obrazlagao piscu ovih redova: "Vukmanovići su "najjači" u Utrgu, pa pošto su imali svog komunističkog
sveca, sada im treba svetac za drugačije, postkomunističko vrijeme. I imaju ga. Istom strašću kojom su
obožavali Tempa, obožavaće i ovoga." U najkraćem, to je Crna Gora.

Upoznavanje sa “ekonomijom svetosti” jednog naroda iscrtava moralni profil i spiritualnu

konstantu toga naroda

U duhu novog aktivizma SPC u Crnoj Gori, jerej dr Luka Vukmanović je prilikom posvećenja dobio i dodatak
imenu - Crmnički, a što upućuje na želju da se naglašavanjem plemenske dimenzije novog sveca, on
predstavi kao neka opštecrmnička duhovna konstanta. Ovakav manevar je bio potreban, naprosto zato što
Luka, nakon smrti, među Crmničanima nije imao nikakvu kultnu poziciju. Bio je isključivo brat lokalnog
komunističkog polubožanstva - i dio priča kojima se ilustrovala Tempova komunistička pravovjernost.
Luka je bio jedan od onih koji se nijesu libili da predaju u Cetinjskoj gimnaziji u toku rata (Risto Dragićević je
to, na primjer, odbio), ali i intelektualac koji je, zarad svojih uvjerenja dolazio i u sukob sa crkvenom
hijerarhijom. Bio je žestoki protivnik Konkordata, te ga je, čak, patrijarh Gavrilo Dožić izopštio iz SPC. Nakon
izvjesnog vremena vraćen je u crkvu i poslat u Skoplje (gdje je takođe predavao njemački jezik), i gdje je
odbranio svoju doktorsku disertaciju iz filozofije.
Indikativan detalj je i potreba svečevog sina da u novinskom razgovoru (a više kao da sebe hoće u to uvjeriti)
dokazuje srpstvo svoga oca. Tempo je svoga brata u jednoj televizijskoj emisiji nazvao "zelenašem". Ali, evo,
sin sve razjašnjava - poznata priča, osjećao se "i Srbinom, ali i Crnogorcem".
Pravu sliku o značaju Luke Vukmanovića ovdašnja javnost imaće tek nakon iščitavanja njegovih knjiga.
Sigurno ga tamo više ima nego u bilo kakvom crkvenom marketingu.

KO SU BUDUĆI SVECI: Sljedstveno aktuelnim trendovima - nesumnjivo da će (crnogorskih) svetaca biti - još.
Srpska pravoslavna crkva zasigurno neće stati samo na ovim imenima.
Sadašnji mitropolit, koji veoma frekventno naglašava da sjedi na "tronu Svetog Petra Cetinjskoga" započeo
je suptilnu kampanju mistifikovanja sopstvenog crkvenog djelovanja. Vjernici SPC u Crnoj Gori rado će vam, i
u pola glasa (to pripada samo posvećenima) ispričati pričicu o tome kako je Amfilohije (grč. onaj koji vreba
naokolo) otjerao demone iz Hilandara (šta će tamo demoni, dovraga). Kada su ga upitali šta je to bilo,
Radović (mitropolit kome se vjeruje - eto mu i zgodnog slogana) smjerno je odgovorio: "Miševi". Tako vam
funkcioniše crkvena naratologija - jednom će ovo biti "pouzdana" priča, "svjedočanstvo" o - njegovom
čudotvorstvu.
Međutim, realnost je unekoliko drugačija nego ranije. Sada u Crnoj Gori imamo dvije pravoslavne crkve. Sveti
Petar je posljednji svetac kanonizovan od Crnogorske pravoslavne crkve. Logično se postavlja pitanje - da li
možemo uskoro očekivati da i CPC proglasi nekog sveca. Budući da svaka autokefalna crkva u pravoslavlju u
potpunosti raspolaže mehanizmima da to učini, postavlja se pitanje ko su figure koje će, u bliskoj ili daljoj
budućnosti, biti interesantni vrhu CPC kao pretendenti na svetost.
Upućeni prije svih pominju prvog mitropolita obnovljene Crnogorske pravoslavne crkve, Antonija Abramovića,
jednu zaista impresivnu duhovničku biografiju. Pored vladike Antonija "Obnovitelja", vjerovatno bi trebalo
očekivati i procese za kanonizaciju Gospodara Ivana Crnojevića, zatim igumana Mojsija Zečevića, ali, kako
napominje izvor blizak CPC koji želi ostati anoniman, i ženu crnogorskog borca i odmetnika Petra Zvicera,
koju su, zajedno sa djecom spalili srpski okupacioni vojnici. Taj je događaj poznat i iz jedne od Komitskih
balada Jevrema Brkovića.

***

Očito da upoznavanje sa principima i ekonomijom svetosti na bilo kojem prostoru iscrtava neku vrstu etičke
konstante, moralnog profila toga prostora i ljudi koji ga nastanjuju. Takvo pregnuće posebno je interesantno
u Crnoj Gori. Ne samo da je ovo jedan od rijetkih naroda koji je svoje svetitelje davao različitim crkvama, što
akcentuje graničnu poziciju među svjetovima koju ima Crna Gora, već bi se moglo reći da ovdašnje priče o
svetiteljima sadrže materijal za jednu preciznu kulturološku analizu ovog naroda i ove zemlje.

--------------------------------------------------------------------------------
Kampanja novog aktivizma SPC

Cijelu kampanju novog aktivizma SPC moguće je jasno sagledati upravo na ovakvom slučaju. Jer, Luka nije
bio ni čudotvorac, niti je u Crmnici, ili bilo gdje u Crnoj Gori, zaživio njegov kult. Dakle, riječ je o obrnutom
procesu. Svuda se sveci proglašavaju na način što se konstatuje i potvrđuje autentičnost njihovog kulta,
odnosno - potvrdi fakticitet postojanja kulta. Ovdje smo imali potpuno obrnut proces. Svetac se potvrđuje
(kanonizuje) da bi se, tek nakon toga, i time podstaknut, formirao i razvio - njegov kult. Nije ovo jedini
primjer naopake logike u SPC, ali je indikativan. Budući da je stvarnost drugačija od želja SPC - jednostavno
se konstruiše - druga stvarnost.

--------------------------------------------------------------------------------
Intelektualac ili instant-svetac

Doktorska disertacija Vukmanovićeva imala je neobičnu sudbinu. Danas je dio Sabranih djela Luke
Vukmanovića što ih je, prilikom posvećenja u crmničkom selu Utrg, promovisao mitropolit SPC u Crnoj Gori
Amfilohije, međutim, malo je nedostajalo da ta disertacija izađe iz štampe još u toku devedesetih, i to u
izdanju (ali, onih) liberala. Naime, rukopis je već bio priređen za štampu (ako se dobro sjećam, na tome je
radio Predrag Vulikić), ali, u posljednji čas je stvar spriječena, i to autoritetom kasnijeg rizničara i portparola.
Da se to desilo - vjerovatno bi Luka Vukmanović Crnoj Gori buo vraćen kao misleće biće i intelektualac, a ne
kao SPC instant-svetitelj.
Međutim, tada je počinjala da se razmahuje ona raskošna personalna paranoja koja će snažno obilježiti ovo
vrijeme, pa je rizničar, u svjetlu dolazećeg unutarpartijskog obračuna sa jednim drugim Vukmanovićem,
prelomio da mu - to sa štampanjem Lukine knjige uopšte nije potrebno.
(Kraj)