“Sugilanon sa Sobra Gatos ka tuig nga kahoy nga

mitobo sa Barangay Pangi Maco Davao De Oro”

( Sobra Gatos ka tuig nga Acacia Tree, Ge Nganlag “Century Tree” ug

Taw,an)
( Written by; Kim Carlo G. Juab, MAEd.)
( Photograph by: Robert Elecora Renz Agan)

Matud pas katigulangan kani adto, adunay usa ka bihira nga tanom me labong sa Barangay
Pangi, Maco Davao De oro, ug kini maong Acacia nga tanom nga mitubo ug milabong sulod sa
maong gamayng tulunghaan sa elementarya nga skwelahan ug ge nganlan kinig Century tree ug taw-
anan. Ge suginlan kini kay tungod me agi kini ug survey sa mga eksperto aron sa pagkabalo sa
panuigon sa maong kahoy ug nasayran nga nag edad kini ug sobra gatos ka tuig. Mahitungod niini
mitobo kining maong tanom sa panahon sa mga hapon diin ang akong lola nga si Norberta “ Bentay”
Juab, nga maoy pinaka tigulang nga nag puyo sa barangay Pangi nga nag edad ug 98 ka tuig bago
siya namatay kaniadtong April 06, 2014 nga nakasaksi mismo sa maong panghitabo sulod sa panahon
sa gyera.

Kani-adtong panahona sa maong pandaigdigang gubot o gyera gatos na ka tuig ang melabay
ang maong tulunghaan ang nahimong kwarter sa mga hapon diin wala pa natukod ang mga
klasehanan, ug kining punong Acacia ang nahimong silunganan sa mga militar nga kwarter diin nag
kobkob silag bangag aron mahimo nilang tagu-anan ug aduna kini mga gamit sama sa mga tangke de
gyera ug ubang pang armas.Adunay duha ka kwarter o bangag ang gihimo sa mga militar kaniadto
matud pas maong tigulang.

Ug kani-adtong mga panahona pagtapos sa maong gyera, ge suginlan sa maong lider ang
maong mga myembro nga didto e lubong ang mga patayng lawas nga na kuptan sa ilang kinabuhi sa
maong kwarter o bangag nga gihimo nilang tagu.anan. Ug kadtong panahuna ge lubong ang mga
patayng lawas. Sa isa kabangag gi isa ngandto ang mga lalaki ug sa ikaduhang banggag mao kining
mga patayng lawas sa mga babae.mitobo ang maong kahoy ug milabong kini hangtod nagpabilin tuig
2021, nagpabilin kining malig.on nga mibarog ug tan.awon kini hapsay ug alimuyak sa panan.aw. Ang
isa ka kahoy naay hugis murag kinatao sa usa ka lalaki ug ang ikaduha nga punu.an naay hugis
kinatawo sa usa ka babae diin gelubong sad ang patay nga lawas sa mga babae ug kini ge nganlag ug
ge ingon nga mag asawa.
 “ Tabi- tabi, tabi tabi po”, linya ug muagi, magdula ug mag buhat ug aktibidadis sa maong
lugar.
Dinhi nag sugod ang tanang makatindog balahibo nga estorya matud nila nga ang maong
Century tree o Acacia Tree usa ka taw.an. Diin gakuha kining kinabuhi bayad sa kinabuhi nga
nakupsan kaniadto. Ang mga maong kalag ug patayng lawas ilalom sa acacia diin sila gelubong nag
kundinar kini hangtod napuy.an nag klase klaseng engkanto “ Ingon nato”

Kaniadong tuig 2007, dunay usa ka pamilya nga nag puyo nga malinawon ug hapsay ang
pamuyo dool sa maong duha ka dako nga punuan sa Acacia.Ga skewela ang mga anak sa maong
Barangay Pangi Elementary School diin ang maong kahoy nagadako, nagbarog ug nagtindog ug
naglabyog-labyog subay sa preskong hangin.

“Tabi-tabi” Usa ka adlaw ni-ana adunay bata nga ge nganlag jun-jun, mga pito ka tuig na
ang pangidaron, nagdula ug namintik kini ug langgam sulod sa tulunghaan diin nag barog ang
Acacia. Ang bata naka igo kini ug usa ka katingad-an nga langgam nga matud pas manambalay anak
kinis engkanto “ ingon nato” o sa hari ug Reyna nga nagpuyo sa acacia gatos na katuig ang milabay,
duna nay nagapuyo nga “dili ingon nato” sa dako nga kahoy. Paglabay sa pila ka adlaw ang bata nga
si jun-jun nagkasakit kini ug nalumaypay ang lawas.
Dali kning gedala kini sa ginikanan sa balay tambalanan sa Regional Hospital pero wala kini
na ayo sa iya sakit kai tungod walay payndings nakita sa Doktor busa gepagawas nalang nila kini ug
gedala ngadto sa klase-klaseng binisaya nga manambalay ug isa lang ang ingon sa maong
manambalay ge dautan kini ug, ge say-say sa moang ginikanan ang panghitabo mahitungod sa maong
hinungdan sa sakit ni Junjun. “ Tabi-tabi” Ang bata ge nganlag isip bayad sa pagpatay sa langgam
nga ge ingog anak sa mga engkanto nga namatay, isip bayad sa pagpatay sa maong langgam nga gi
ingon nga anak sa mga engkanto, namatay si jun-jun human sa pila ka adlaw.

Ge haya ang maong lawas ni Jun-Jun sa ilang balay, matud pas manambalay sulod sa pito ka
adlaw ug pagkahuman niini ila dapat kining ilubong pagabot sa ika pito ka adlaw kai tungod ug matud
pas manambalay ug dili kini matuman mahimong punuan sa bani o saging ang patayng lawas sa bata
sulod sa iyang longon. Naghalad ang mga ginikanan ug “ Buhing halad” sama sa puti nga manok,
itlog sa puti, bugas nga puti ug kandila nga puti ilalom sa Acacia isip pagpangayo ug pasaylo sa mga
engkanto ug dili na masundan ang panghitabo. Human paglubong ni Jun-jun, namalhin ug puyo ang
pamilya sa laing lugar tungod ug para malimtan na nila ang bangungut nga kaagi sa maong punu.an
ug kini nga panghitabo pipila lang kini sa katingad-an nga nahitabo sa maong mesteryosong punuan
sa Acacia nga genganlag Century Tree ug taw-an.

Sukad kaniadto ug karon ang maong punuan nagpabilin kini nga taw-an, katingalahan ug
mesteryoso kay daghan ug daghan pa ang mga nahitabo nga dili maayo sa maong lugar ug punu-an,
sama nlang sa pag attempt ug kuha sa mga bulawan, armas ug pagputol sa maong duha ka Acacia,
wala jud nahimong malampuson ang mga tao sa pagbuhat ug pagkuha sa ingon nga treasure ilalom
sa punu.an. Ubay ubay sa ila namatay ug wala nag malampuson sa ila gusto. Ug hantod karon nag
pabilin gayud ang kahoy nga labong sulod nas gatosan ka tuig, ug haruhay sa panan.aw. Ang maong
Acacia nagpabilin nga mesteryoso ug nahimo kining Century Tree ug taw.an.