WPISUJE UCZE¡

KOD UCZNIA DATA URODZENIA UCZNIA

dzieƒ miesiàc rok

PRÓBNY SPRAWDZIAN SZÓSTOKLASISTY

Z OPERONEM
Instrukcja dla ucznia
1. Sprawdê, czy arkusz sprawdzianu zawiera 11 stron.
Ewentualny brak stron lub inne usterki zg∏oÊ nauczycielowi.
2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swój kod i dat´
urodzenia. MARZEC
3. Czytaj uwa˝nie wszystkie teksty i zadania. 2010
4. Rozwiàzania zapisuj d∏ugopisem albo piórem z czarnym
tuszem/atramentem. Nie u˝ywaj korektora.
5. W zadaniach od 1. do 20. sà podane cztery odpowiedzi:
A, B, C, D. Odpowiada im nast´pujàcy uk∏ad kratek
na karcie odpowiedzi:
Czas pracy:
A B C D 60 minut

6. Wybierz tylko jednà odpowiedê i zamaluj kratk´

z odpowiadajàcà jej literà –Bnp. gdy wybra∏eÊ odpowiedê „A”: Liczba punktów
do uzyskania: 40
B C D

7. Staraj si´ nie pope∏niaç b∏´dów przy zaznaczaniu odpowiedzi,

ale jeÊli si´ pomylisz,
b∏´dne zaznaczenie otocz kó∏kiem i zaznacz innà odpowiedê.

B C D

8. Rozwiàzania zadaƒ od 21. do 24. zapisz czytelnie i starannie

w wyznaczonych miejscach. Pomy∏ki przekreÊlaj.
9. Dodatkowa strona sprawdzianu jest przeznaczona na brudnopis.
Zapisy w brudnopisie nie b´dà sprawdzane.
Powodzenia!

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.

Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ
przez dyrektorów szkó∏ bioràcych udzia∏ w programie Próbny Sprawdzian Szóstoklasisty z OPERONEM.
 Próbny Sprawdzian Szóstoklasisty
z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Czekolada

Tekst do zadaƒ od 1. do 5.

Delikatna, po˝ywna czekolada, jakà znamy w wielu postaciach, wytwarzana jest ze

zwyk∏ego bràzowego ziarna, otrzymywanego z owoców rosnàcych na drzewach kaka-
owych. Ojczyznà dzikich kakaowców jest najprawdopodobniej d˝ungla Amazonii – tam
znaleêli je po∏udniowoamerykaƒscy Indianie. Pierwsze plantacje zosta∏y za∏o˝one prawdo-
podobnie przez Majów przyby∏ych w VI wieku n.e. na pó∏wysep Jukatan. Aztekowie – wiel-
cy konkurenci Majów – tak˝e wykorzystywali ziarna kakaowca. Oba te ludy, w´drujàc
po Ameryce Ârodkowej, rozpowszechni∏y t´ niepozornà roÊlin´. [...]
Z ziaren kakaowca przygotowywano [...] gorzki, pieniàcy si´ napój, który odgrywa∏ wa˝nà
rol´ w czasie ceremonii i obrz´dów religijnych. Napój ten, zwany chocolatl (gorzka woda),
sporzàdzano z pra˝onych i rozdrobnionych ziaren, które mieszano z wodà lub winem,
a nast´pnie ubijano a˝ do powstania piany. Europejczykiem, który pierwszy zobaczy∏ ziar-
na kakaowca i zapewne skosztowa∏ przygotowywanego z nich napoju, by∏ [...] odkrywca
Ameryki – Krzysztof Kolumb. Przywióz∏ z sobà na dwór hiszpaƒski nieco tych egzotycznych
ziaren [...].
Poczàtkowo cierpki i gorzki wywar nie mia∏ zbyt wielu entuzjastów, ale kiedy Hiszpanie
dodali do niego cukier i wanili´ – nastàpi∏ prze∏om. Dzi´ki tym dodatkom napój sta∏ si´
du˝o lepszy i bardzo szybko rozpowszechni∏ si´ na dworze i w wy˝szych sferach. [...]
Prawdziwy prze∏om w produkcji czekolady nastàpi∏ [...] dopiero w roku 1828. Holender
C.J. van Houten opracowa∏ technologi´ otrzymywania sproszkowanego kakao i ekstraktu
t∏uszczu kakaowego z masy kakaowej. WczeÊniej wykorzystywano ca∏e, mielone ziarna,
przez co napój by∏ t∏ustawy. Wyt∏aczarki van Houtena wyciska∏y cz´Êç t∏uszczu kakaowe-
go, pozostawiajàc to, co dzisiaj znamy jako kakao w proszku. [...]
W 1875 roku w Szwajcarii Daniel Peter doda∏ do czekolady skondensowane mleko i wów-
czas po raz pierwszy w sprzeda˝y pojawi∏y si´ tabliczki twardej czekolady.
Valerie Barrett, Âwiat czekolady,
Kraków 1993.

1. Gdzie prawdopodobnie odkryto drzewa kakaowe?

A. W Azji.
B. W Europie.
C. W Ameryce Pó∏nocnej.
D. W Ameryce Po∏udniowej.

2. Aztekowie i Majowie wykorzystywali ziarna kakaowca do wyrobu

A. tabliczek twardej czekolady.
B. napoju pitego podczas obrz´dów.
C. przypraw do ciast i innych potraw.
D. wywaru z dodatkiem cukru i wanilii.

2
 Próbny Sprawdzian Szóstoklasisty
z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

3. Kiedy Daniel Peter wyprodukowa∏ po raz pierwszy tabliczk´ twardej czekolady?

A. W I po∏owie XVIII wieku.
B. W II po∏owie XVIII wieku.
C. W I po∏owie XIX wieku.
D. W II po∏owie XIX wieku.

4. Ile lat min´∏o od pojawienia si´ w sprzeda˝y pierwszej tabliczki czekolady do dzisiaj?
A. 125.
B. 135.
C. 145.
D. 155.

5. W którym akapicie jest mowa o sposobie otrzymywania sproszkowanego kakao?

A. Pierwszym.
B. Drugim.
C. Trzecim.
D. Czwartym.

6. Aby sprawdziç, czy wyraz „kakao” si´ odmienia, nale˝y skorzystaç ze

A. s∏ownika frazeologicznego.
B. s∏ownika wyrazów obcych.
C. s∏ownika poprawnej polszczyzny.
D. s∏ownika wyrazów bliskoznacznych.

Mapka do zadania 7.

EUROPA
AMERYKA Hiszpania
PÓ¸NOCNA
AZJA

AFRYKA

AMERYKA
PO¸UDNIOWA

AUSTRALIA

ANTARKTYDA 0 2000 km

7. W jakim kierunku p∏ynà∏ statek Krzysztofa Kolumba przewo˝àcy ziarna kakaowca

do Europy?
A. W pó∏nocno-wschodnim.
B. W pó∏nocno-zachodnim.
C. W po∏udniowo-wschodnim.
D. W po∏udniowo-zachodnim.

3
 Próbny Sprawdzian Szóstoklasisty
z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Informacje do zadaƒ od 8. do 11.

Zosia kupi∏a czekolad´ z ca∏ymi orzechami laskowymi. Na opakowaniu przeczyta∏a nast´-

pujàce informacje:

WartoÊç od˝ywcza

w 25 g
w 100 g
(jedna porcja)

WartoÊç energetyczna 572 kcal 143 kcal

Bia∏ko 8g 2g

W´glowodany 44 g 11 g

T∏uszcz 40 g 10 g

B∏onnik 2g 0,5 g

8. Zosia zjad∏a dwie porcje czekolady i chce si´ dowiedzieç, ile gramów ∏àcznie wa˝y∏y
spo˝yte przez nià bia∏ka i w´glowodany. Które dzia∏anie powinna obliczyç dziewczynka?
A. 2 · (10 + 0,5)
B. 2 · (2 + 11)
C. 2 · (11 + 0,5)
D. 2 · (2 + 10)

9. Który diagram przedstawia zawartoÊç bia∏ka, w´glowodanów i t∏uszczu w jednej porcji

czekolady kupionej przez Zosi´?

A. B. C. D.

12 12 12 12

10 10 10 10

8 8 8 8

6 6 6 6

4 4 4 4

2 2 2 2

0 0 0 0

Bia∏ko W´glowodany T∏uszcz

4
 Próbny Sprawdzian Szóstoklasisty
z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

10. W jednej porcji czekolady kupionej przez Zosi´ znajduje si´ 10 g t∏uszczu. Jaka to cz´Êç
ca∏kowitej zawartoÊci t∏uszczu w 100 g tej czekolady?
1 1 1 1
A. – B. – C. – D. –
2 3 4 10

11. Ile razy wi´cej t∏uszczu ni˝ b∏onnika znajduje si´ w jednej porcji czekolady?
A. 10 B. 20 C. 30 D. 40

Tekst do zadaƒ od 12. do 14.

Bucketowie nie umierali [...] z g∏odu, wszyscy jednak [...], a zw∏aszcza sam Charlie – od
rana do wieczora czuli ssanie w ˝o∏àdkach.
Charlie znosi∏ to najgorzej. I chocia˝ ojciec i matka cz´sto rezygnowali z obiadu czy
kolacji, oddajàc je synkowi, i tak nie wystarcza∏o to rosnàcemu ch∏opcu. Ciàgle myÊla∏
o czymÊ bardziej sycàcym ni˝ kapusta i kapuÊniak, a najbardziej ze wszystkiego marzy∏
o CZEKOLADZIE.
Charlie Bucket tylko raz do roku – w swoje urodziny – móg∏ posmakowaç czekolady.
Ca∏a rodzina oszcz´dza∏a na ten wyjàtkowy dzieƒ, gdy Charlie otrzymywa∏ w prezencie nie-
wielkà czekoladk´, która w ca∏oÊci by∏a tylko dla niego. Ka˝dego z tych wspania∏ych uro-
dzinowych poranków umieszcza∏ prezent w ma∏ej drewnianej skrzyneczce z takim na-
maszczeniem, jak gdyby by∏ to kawa∏ek z∏ota, i przez kilka nast´pnych dni tylko mu si´
przyglàda∏, nawet nie dotykajàc. Kiedy w koƒcu ju˝ nie móg∏ si´ powstrzymaç, odwija∏ ka-
wa∏eczek opakowania, które ods∏ania∏o kawa∏eczek czekoladki, a Charlie bra∏ tylko maciu-
peƒki okruszek, aby poczuç, jak powoli rozp∏ywa si´ na j´zyku wspania∏a s∏odycz.
Nast´pnego dnia bra∏ kolejny okruszek i tak dalej, a w ten sposób czekoladka starcza∏a mu
na wi´cej ni˝ miesiàc.
Roald Dahl, Charlie i fabryka czekolady, Poznaƒ 2004.

12. Charlie tylko raz w roku jad∏ czekolad´, poniewa˝

A. by∏a zbyt tuczàca i niezdrowa.
B. nie lubi∏ jej smaku i zapachu.
C. êle si´ czu∏ po jej zjedzeniu.
D. jego rodzice nie mieli na nià pieni´dzy.

13. Dlaczego Charlie wk∏ada∏ otrzymanà czekoladk´ do skrzyneczki?

A. Traktowa∏ jà jak coÊ bardzo cennego.
B. Chcia∏ jà zachowaç na specjalnà okazj´.
C. Zamierza∏ nià pocz´stowaç kolegów w szkole.
D. Obawia∏ si´, ˝e cz∏onkowie rodziny jà zjedzà.

14. W jaki sposób ch∏opiec umieszcza∏ czekoladk´ w skrzyneczce?

A. Powoli.
B. UroczyÊcie.
C. Szybko.
D. Niedbale.

5
 Próbny Sprawdzian Szóstoklasisty
z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

15. Charlie otrzyma∏ w prezencie czekoladk´ 2 maja. Ostatni okruszek zjad∏ 6 czerwca.
Na ile dni mu jej wystarczy∏o?
A. Na 32 dni. B. Na 34 dni. C. Na 36 dni. D. Na 38 dni.

Tekst do zadaƒ od 16. do 19.

Zapach czekolady
Przyszed∏ do nas wujek W∏adek,
przyniós∏ wielkà czekolad´
z orzechami, z rodzynkami,
w pi´knym pudle z obrazkami.
JeÊli b´d´ grzecznie siedzieç,
dadzà mi jà po obiedzie...
Choç zamkni´ta jest szuflada,
wsz´dzie pachnie czekolada.
Uk∏adanki chc´ uk∏adaç –
wsz´dzie pachnie czekolada.
Gdy na nowy rower wsiadam –
wsz´dzie pachnie czekolada.
Kiedy z lalkà sobie gadam –
wsz´dzie pachnie czekolada.
Czy ktoÊ mo˝e mi powiedzieç,
kiedy b´dzie po obiedzie?
Bo nie mog´ ˝yç w spokoju,
gdy ten zapach jest w pokoju!
Danuta Wawi∏ow

16. Kto jest podmiotem mówiàcym w wierszu?

A. Wujek.
B. Czekolada.
C. Dziecko.
D. Lalka.

17. Powtarzanie s∏ów wsz´dzie pachnie czekolada podkreÊla

A. nieznoÊny zapach unoszàcy si´ w ca∏ym domu.
B. g∏ód osoby mówiàcej i jej oczekiwanie na obiad.
C. wra˝liwoÊç podmiotu mówiàcego na zapachy.
D. niecierpliwe oczekiwanie na moment otrzymania czekolady.

18. Epitet znajdziesz w cytacie

A. przyniós∏ wielkà czekolad´.
B. z lalkà sobie gadam.
C. b´d´ grzecznie siedzieç.
D. zapach jest w pokoju.

6
 Próbny Sprawdzian Szóstoklasisty
z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

19. W którym tomie encyklopedii znajdziesz informacje o autorce wiersza Zapach czekolady ?
A. B. C. D.
TOM TOM TOM TOM
I II III IV

A–F G–M N–R S–Z

Tekst do zadaƒ 20. i 21.

Przepis na truskawki w czekoladzie

(dla 4 osób)
Sk∏adniki
– 10 dag czekolady,
1
– – kg truskawek,
2
– 1 ∏y˝eczka mas∏a,
– bita Êmietana do dekoracji.
Sposób wykonania
Czekolad´ rozpuÊciç i zamieszaç, dodaç ∏y˝eczk´ mas∏a. Po ostudzeniu masy zanurzyç
1
w niej kolejno ka˝dà truskawk´ do mniej wi´cej – wysokoÊci. U∏o˝yç na talerzu owoce
3
i udekorowaç bità Êmietanà.
Na podstawie: Andrzej Fiedoruk, Czekolada, Warszawa 2008.

20. Aby przygotowaç truskawki w czekoladzie dok∏adnie wed∏ug podanego przepisu, na-
le˝y wziàç
A. dwa razy wi´cej truskawek ni˝ czekolady.
B. dwa razy wi´cej czekolady ni˝ truskawek.
C. pi´ç razy wi´cej czekolady ni˝ truskawek.
D. pi´ç razy wi´cej truskawek ni˝ czekolady.

21. Oblicz, ile czekolady potrzeba, aby przygotowaç wed∏ug podanego przepisu deser
dla 12 osób. Wynik podaj w kilogramach.
Zapisz wszystkie obliczenia i uzupe∏nij odpowiedê.

Odpowiedê: Do przygotowania deseru dla 12 osób potrzeba …… kg czekolady.

7
 Próbny Sprawdzian Szóstoklasisty
z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

22. Na obchody Âwi´ta Czekolady przysz∏a czteroosobowa rodzina Orzechowskich: mama,

tata i dwoje dzieci. Rodzice kupili ró˝ne czekolady: dwie mleczne, jednà bia∏à i jednà
z orzechami. Wszyscy cz∏onkowie rodziny Orzechowskich zamówili tak˝e goràce czekola-
dy, które wypili na miejscu. W prezencie dla babci kupiono bombonierk´. Rodzina otrzy-
1
ma∏a rabat w wysokoÊci – kwoty, którà mieli zap∏aciç. Ile wyniós∏ rachunek?
4
Zapisz wszystkie obliczenia i uzupe∏nij odpowiedê.

CENNIK

PRODUKT CENA

czekolada mleczna 2,40 z∏

czekolada bia∏a 2,70 z∏

czekolada z orzechami 3,20 z∏

bombonierka 9,30 z∏

goràca czekolada 2,50 z∏

Odpowiedê: Rachunek wyniós∏ ………………………… .

8
 Próbny Sprawdzian Szóstoklasisty
z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

23. W twojej miejscowoÊci odb´dà si´ obchody Âwi´ta Czekolady. W imieniu organizatorów
napisz zaproszenie dla mieszkaƒców.

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

24. Wyobraê sobie, ˝e uczestniczy∏aÊ/uczestniczy∏eÊ w obchodach Âwi´ta Czekolady. Napisz

do kole˝anki lub kolegi list, w którym opowiesz o tej imprezie.
Twój list powinien zajàç co najmniej po∏ow´ wyznaczonego miejsca.

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

9
 Próbny Sprawdzian Szóstoklasisty
z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

10
 Próbny Sprawdzian Szóstoklasisty
z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Brudnopis

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

11