Jayson Dela Vega Setyembre 9, 2020

I-AINS FILDIS

Ayon kay Ailyn del Puerto (2018) ang plagyarismo ay ang akto ng pagkuha ng isinulat,

usapan, awitin o maging ng ideya ng ibang tao at palalabasin na ito ay sarili mong likha. Ang

Plagiarism ay nagpapakita ng gawain o ideya ng ibang tao bilang iyong sarili gawa, na mayroon o

walang pahintulot nila, sa pamamagitan ng pagsasama nito sa iyong gawa nang hindi ganap na

kinikilala. Ang lahat ng nailathala at hindi nailathala na materyal, maging sa manuskrito, naka-

print o elektronikong anyo, ay sakop sa ilalim ng kahulugan na ito. Ang plagyarismo ay maaaring

sinadya o walang pag-iingat, o hindi sinasadya. Sa ilalim ng mga regulasyon para sa mga

pagsusuri, sinadya o walang ingat ang plagyarismo ay isang pagkakasala sa disiplina (Oxford

University, 2020).

Sa usaping plagyarismo, maraming usapin ang napasailalim dito. Isa na dito ang direktang

plagyarismo, sa iba ay tinatawag na “clone plagiarism”. Kung saan ang pagkopya ng salita ng

trabaho ng ibang tao para sa salita. Ang pagpasok ng isang talata mula sa isang libro o artikulo sa

iyong sanaysay, nang walang kasama ang pagpapalagay o mga panipi sa sipi, ay direktang

plagyarismo. Ang pagbabayad ng isang tao upang magsulat ng isang sanaysay para sa iyo at

pagsusumite ng sanaysay na ang iyong sariling gawain ay direktang plagiarismo. Ito rin ay madalas
na nakikita sa mga gawaing pang-paaralan na isinumite ng mga mag-aaral o sa mga website na

nangangalap ng nilalaman mula sa mga kagalang-galang na mga website at i-paste ito sa kanilang

sariling site na tila ito ang kanilang sariling pagsulat.

Talamak man ang plagyarismo, maraming paraan upang maiwasan ito. Sundin ang mga

tip na ito upang makabuo ng matagumpay, orihinal na akademikong pagsusulat. Magandang

simulan ang proseso ng pananaliksik nang maaga hangga't maaari, mas mabuti sa lalong madaling

makatanggap ka ng bagong assignment. Basahing mabuti ang bawat pinagmulan. Magpahinga sa

pagitan ng mga sesyon ng pagbabasa upang maunawaan ang impormasyon. Ipaliwanag nang

malakas ang mga pangunahing ideya ng bawat pinagmulan, nang hindi tinutukoy ang orihinal na

teksto. Maaari ring sumulat ng isang masusing balangkas. Pagkatapos mong gumastos ng oras sa

pag-research at brainstorming, magsulat ng detalyadong balangkas ng iyong papel. Tumutok sa

pagpapasiya ng iyong sariling orihinal na argumento. Habang binabalangkas mo, isipin ang iyong

sarili sa pakikipag-usap sa iyong mga pinagkukunan. Sa halip na ibalik ang mga ideya ng iyong

pinagmulan, suriin ang mga ideya at isaalang-alang kung paano ito nauugnay sa iyong sarili. Isa

ring paraaan ang paraphrase o "bulag." Kung plano mong ipaliwanag ang mga ideya ng may-akda

sa iyong papel, isulat ang paliwanag nang hindi tumitingin sa orihinal na teksto. Kung nakita mo

ang prosesong ito na nakakalito, subukang isulat ang mga ideya sa isang pang-usap na tono, na

parang ipinaliwanag mo ang ideya sa isang kaibigan. Pagkatapos ay muling isulat ang

impormasyon sa isang naaangkop na tono para sa iyong papel. Isang paalala, subaybayan ang

iyong mga mapagkukunan. Gumawa ng isang listahan ng bawat pinagmulan na iyong nabasa,

kahit na ang mga hindi mo inaasahan na sumangguni sa iyong papel. Gumawa ng tumatakbo na

bibliograpiya gamit ang isang libreng tool na bibliograpiya. At sa huli, gumamit ng isang online
plagiarism checker. Magandang ideya na patakbuhin ang iyong papel sa pamamagitan ng

plagiarism checker bago ito isumite. Maaari mong matuklasan na hindi mo sinasadya ang pagbuo

ng isang pangungusap na malapit o kahawig ng isang bagay na isinulat ng isa sa iyong mga

pinagkukunan o nabigo upang isama ang isang sipi para sa iyong mga direktang quote.

Mga sanggunian:

Lifehack, Mga Bagay Para Sa Buhay. (2020). Ano ang plagyarismo? https://tal.lifehackk.com/61-

plagiarism-definition-1691631-6645

University of Oxford. (2020). Plagiarism. https ://www.ox.ac.uk/ students/academic/guidance

/skills/plagiarism

Prezi. (2020, Setyembre 8). Plagyarismo. https://prezi.com/twndl0k0jkyt/plagyarismo/

Liedke, L. ( 2020, Agosto 25). Mga Mapagkukunang Plagiarism (Para sa mga mag-aaral at guro sa

2020). https://www.websitehostingrating.com/tl/plagiarism/
Paksa: Halaga ng Wikang Filipino sa Larangan ng Pagsulat at Pananaliksik

I. Bakit mahalagang hikayatin ng Unibersidad ang mga mag-aaral mula sa iba’t- ibang kurso at

disiplina na matutong magsulat sa Filipino?

Ang ating sariling wika ay kinakailangang kanlungin at alagaan ng mga may kaalaman,

kabilang ang mga guro at mag- aaral. Ang ating kalaban ay di ingles, kundi ang ating karanasan sa

kolonisasyon. Mahalagang maging kritikal sa lahat ng impormasyong dumadaloy, maging sa

pagbabasa ng panitikan; mabuting bukas ang kamalayan ng mambabasa. Importante ring

napagkakawing- kawing ang ating wika sa paglaban natin ng ating karapatan. Kung di natin alam

imando ang ating sariling wika, walang ibang gagawa nito kundi tayo rin. Hindi makakalas ang

ating wika sa panitikan kapag ito’y patuloy na napag-aaralan.

Bakit mahalagang pag-aralan sa pamantasan?

Isang hinahanap rin sa mambabasa at manunulat, ay ang kritikal na pag-iisip. Ang

mapanuring pag-iisip ay kinakailangang maunawaan ang lipunan at konteksto sa pang araw- araw

na buhay; kung saan ginagamit natin ang wika. Wika ang tulay sa pagitan ng mamamayan at

mananaliksik, dahil dito nalilinang ang pag-iisip ng mananaliksik.

Wikang Filipino sa pagtuturo

*Tatlong mahahalagang salita na kailangang intindihin:

1. Konsepto
 Galangin ang pinagmulang ng wika, sinasalin natin ito upang makamit ang

pagkakaintindihan.

2. Karapatang Pantao

Gamitin ang sariling wika sa wikang nauunawaan. Di dahil sa opinyon ng iba na kapag

gumagamit ng ingles ay mayaman o sikat, kahit na di naman nauunawaan. Mahalaga na gumamit

ng sariling wika maging sa husgado, ospital at iba pa.

3. Dalumat

Sa pagsasama-sama ng tatlong ito, ang konsepto, karapatang pantao at dalumat, ito ang

kaluluwa ng atin bayan sa sariling pagkakakilanlan.

“Hindi lang dapat sa Linggo ng wika ang pagpapahalga sa Wikang Filipino”

Araw- araw ginagamit ang wikang Filipino, di lamang tuwing Agosto. Maging sa pananaw

ng kultura, hindi ito sekondarya bagkus ito’y holistiko sa ating pagka-tao.

II. Sa paanong paraaan nagiging lunsaran ang wikang Filipino sa pag- buo ng konsepto at

kaalaman na magagamit ng mag-aaral sa kanilang mga partikular na disiplina sa Unibersidad?

Importante ang konseptong “aangkinin” lalo na’t sa pagkukwento ng sariling karanasan

at interpretasyon ng alaala. Sa larangan ng agham-panlipunan, maraming dimesiyon ang ating

tinitignan. Isa na dito ang paglalahad ng kwento. Ang pagkukwento ng kanilang sariling karanasan

at ambag sa bayan.

III. Gaano kahalaga ang wikang Filipino sa ating pambansang identidad?

 Kinakailangang may kwenta ang kwento. Ang tanging paraan para magkaron ng halaga

ang kwento, ay ang pagsasatinig ng kaniyang posisyon sa naturang kwento. Ang kaalaman ay

magkakadugtong; ang wika ang dumadaloy at tayo ang kinakailangang magpadaloy nito. Nagiging

lunsaran ang maikling kwento upang talakayin ang mga usaping panlipunan. Kinakailangang

maging mapanuri kung ano ang naririyan na at ano ang malilinang pa sa sariling atin. Marapat na

may ambag ang bawat mamayang Pilipino sa ating sariling yaman maging sa paggamit ng wikang

Filipino.