Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Kullanimsal Islevleri Acisindan Turkcede

    Uploaded by

    okul
    5 views9 pages
    kullanım

    Original Title

    Kullanimsal_Islevleri_Acisindan_Turkcede

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document
    kullanım

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    5 views9 pages

    Kullanimsal Islevleri Acisindan Turkcede

    Uploaded by

    okul
    kullanım

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 9
    Ege Universitesi Edebiyat Fakiiltesi Yayinlant X. DILBILIM KURULTAYI BILDIRILERI 22-24 Mayis 1996 (izmir) Yayina Hazirlayanlar: Liitfiye Oktar Aygen Cem Deger Ege Universitesi Basimevi Bornova - lzmir 1996 iCINDEKILER ONS6Z a I AGILIS KONUSMALARI v ©. Demircan "Taitkge’de Uzunluk ve Uzatma 1 Y. Cotuksdken “Diizeltme imi” Uzerine 2B $/Gzil-C. Senéz __Tlirkge’de “Bu’, “Su” Sdzciikleri 7 ‘A. Cem Deger Tiirkce’deki Déniiglii Adillarin YOnetici Ulamlarimin Tammmlanmast feos pei M. Taneri ‘Tiirkge’ de Istemli/Istemsiz. -Gegissiz Edilgen Caular ve Azfag Semada Zorunlu Bogum.. 47 (Y. Aksan ‘Tiirkge Metinlerde Tiimce Konusu- Metin kor Bikilegimi 0... 61 K. imer - A. Kocaman - S. Ozsoy | Dilbilimsel Terimlesme Cabalan.. f 1 /S. Igsever Kullanimsal Islevleri Acisindan Tiirkce’deki Baglaglar.. 83 ‘A. Hact Halil Batt Trakya’da Konugulan Tirkce’nin Bigimbilimse! incelemesi — 5 C. Tekulus Doju Rodop’ta Konugulan Tirkge’nin Big incelemesi 107, M. Mutlu Gistergebilimsel Yaklagimn Geviriye Kazandirdiklart ‘Uzerine..4... : 119 28.Yagewoglu Yazinsal Metinleri Okuma ve Anlamlandirma Siirecinde Bilgi ve Deneyimin Roli.... 129 G. Acar ‘Turk Medeni Kanunu’nun Anlasilabilmesinde Kimi Dilbilimsel Ozelliklerin Rolit 145, L Agikalin ‘Toplumdilbilim Agisindan Doktor-Doktor ve Do! Hasta fletisimi 169 L, gin Politik Séylem Orneklerinde Benzerlik Iliskisi ...... 175 Y. Egit Yol Tariflerinin Toplumsal ve Dilbilimsel Agidan Incelenmesi . 183 Y. Uslu ‘Yabanet Dilde Okuma Of 193 H. Tuncay Uluslararasi Askeri Gérevlerde Yat ‘Gereksinimlerinin Karsilanmast Igin Askeri Gérev ‘Amach Yabanct Dil Egitim Programlarmin ; Gelistirilmesi 203 6. Bkmekgi-C. Can Dart Alu. Yas Grubu Gocuklarinin Sézcilk Tgerisinde Ses Ayrim: Yapabilme Yetileri 215 §. Karabag Edinim Stirecinde Adlar......... : 223 0. Gakar ‘ikélgekli Kurallarin Osretilebilirlig 233 3 C. Akso: Bajilam Birimlerinin Gegisim Ozellikleri y KULLANIMSAL ISLEVLERI ACISINDAN TURKCEDEKI BAGLAGLAR 1. Gir ict inde gerek dil, gerkse d-dh yapslarn kari ishilernin saptanmast ‘verdilsel birimlerin metinlerin biyak ve kilgiik yaptlar: (macro / micro: Sean dott yapia,alamsal ve blasmaa glevesnin bulgulanmas, men sea sain nclaf anaran gergekcpsimesindesapanalardan bind Anca aac er runebon seflannusinds ve bilgi sUrecinin isleyisinde extender eet aaa edeniyc balann Ofeler (connectives) olarak adlandintanbiimlesin SifecdninorsundaOneml bt yer tau gbelmekiear Var Dijk (1980:52), baplants Ofest olarak gOrev yapan sOzcUle talent betiteste pein tnbtnlt ve badlglr olarak belitnekte, Demircan (1986) ie bu baling ivieiadenyalnaca gee ve bablaslra jor vermekte,ancac buna ek olarak Sar cave clit de balan Opes olarak Kabul eumektedi®, Bununla zim MTB CEE ser ginde en Gok dkkatgeken ve bo nedenle de zerinde en cok aa Hm belasards, Gerckien de, balan Bes olarak kulalan Gm biniee Sa are mansioal, geek slats gereks llanmdl agian hem aba ignde Bate Eau hem do Caplan olgusitun dogast Konusunds go daha yi se ooe un el Bar clark seteginegrekede Bu nedele, bz deb alimada inept dalarleigicomelte ve diger bagian Ofeleryle ig incelemets 2Sgunun apenas). _ aplalar Konusundabupune lade yaplan calgmalora pbx gedidigmizde ie, suntan eenl olarak 1) bigssine. 2) baGlaiblan bile 3) sbadizimeel yee een Be sealiLesne ve 3) klar Oaelklerne gore ieclendigiyeormelteyi Dares oe konusinda yepln cligmalorda seb branlean gnelidegelenekae ‘Turks badlatas eomasumndgeincciendii, bu incelomoler surasinda da daha cok afeint cme sind gUralmekte, ba cahymalatde kim sezgiel sapiamatan ‘iit aoe anata ve Hallanmsal apaianneredeyse hig incelenmensy olvEU Serre aera e cle Baflegian doprodankollanimeal anlamarapaindan le alan stn aca on yar apg dt apes, east Sabie tennca Rut (982), Dogan (1994) ve ligin ve BuyikkantacioBl0 Ue igh a ‘Sin olan Salas it Tekeeeks fnalar sayiea oldukea Yotersizdic. Bu nedenle, bu calismnayla, biz de Turkge aflaclaria ilgili incelemelere bir kathada bulunmay: amaglamaktayy, 7 Padiany ofeei olarak Kabul edilen bo sSzetk strlerine ek olarak, Torkgeye Spi olan ve eaeletihe Slerak anilan prubun iginde ulouan ory ve wlaclan ‘da baglans gest olarak but etmek gerekir, Cunks, ietomce yaprminda kullanilen, ck gorundmundekd bu bigmles Serbian often sap sang woken tasmanian bs lez Heese tpeten eibi, medasel Disilerden bla olan timeecikler arasieda anlaméal ve Yapisal beglanuler kinoaktadr. Selguk Issever Bgzamanl: bakig acrsinin benimsenerek guinimlz Turkiye Turkeesi konugoa dili ‘metinlerinin temel alindifs incelememizde, Halliday’in dilinislevlervie ilgili rte: dofrultusunda Turkce baflaglann metinler igindeki islevlerinin belirlenmesi ‘amaclanmaktadhr. Beliilmesi gereken diger bir nokta da, metin-birey ve metin-toplum, iigktlerintigeren bigeme (style) incelemelerinin galigmanin kapsamm: diginda bicakslmag oldugudar. 1. 1. Yéntem ‘Bu caligmada, hedeflenen amaclara ulasmak igin dolayls gézlem ve igerik oztimlemesi yontem ve teknikleri kllamilmistr. Caligmamazin veri tabanin olusturan S0z10 metinler ise, TRT televizyonunda yayimlanmis olan Gecenin Konuklari adit seyleg programinin 27. 7. 1991 tarihli bolumunden ve yine aym televizyonda yayumlanims olan Bir Bagka Gece adh aym nitelikteki diger bir programin 154, 158, 159've 160. bolmlerinden elde edilmigt. Kabul edilecektir ki, Turkcenin s6z dagarcijp iginde buliman tim baglaglanin butt islevleriyle bu simirly metinler iginde yer almas) beklenemez. Bu nedenle, kullansmsal islevierin saptanmasinda yaimzca bu metinlerde gegen baglaclar temel ahinmigtr. Ancak, ele alman baglaglani ver! tabanl olmasina Kerstik, saptanmis olan islevler evrene uyarlanabilecek nitelikte gorunmektedir, Ayrica, balaclarin saptadigum sisflaraltinda incelenmesi sirasinda, yalnizca bu sumfin belirgin 6zelliklerinitastyan baglaclar igin agiklama ve Grnekler verilmisti. 1. 2. Kuramsal Dayanaklar Halliday, dilin disinsel (deational), metinsel (textual) ve bireylerarasi (Gmterpersonal) olmak Gzere ig temel islevi oldugunu belimektedir, Bunlardan dsinsel Isley, bir ierifin fade edilmesinde kullaniln, Konugucunun ie ve dig dunya deneyimini ve kendi farkindahigim yansttan icerik (content) isevidir (Halliday, 1978:45). Bu iglev aracilayla, metin igindeki yargilar arasindaki anlam iligkleri kurulmakta, bv iliskiler de baglaclar gibi Kullanmsal birimler tarafindan kullanimsal biter ileti olarak aga gukanimaktadir, Ancak, genel olarak, dilin yalnzca bireylerarasy ighevinin Eullanimbilimle ilgili oldu dogrultusunds bir kan bulunmaktadir. Leech (1983:3) ise, “dilbilgisinin dginsel, kullanumbilimin ise bireylerarasi ve metinsel oldugu girdsind savunur, Bununla birikte, kullanimbilimin, dilsel ifadeierin bir Konugucuyla bir inleyici arqsinda baBlam etkenlerine de bali olarak dstlendigi iglevierinarastinidit alan oldugu’ goz cnune alindijanda, dilin dusunsel islevine uy gun olarak aktarsldsBint Gugindugumiz dustinsel iletilerin de kullammsal duziemde incelenebilecegi anlagtimaktadir. Cunki bu iletiler, konusucunun metnin yargilant arasinda nasil bit aniam iliskisi Kurdugunu, bajlam etkenlerine de bagh olarak dinleyiciye aktarmakia, boylece bu iletilerin aktanimasinda Kullanilan, Smegin, baglaclar gibi birimler de ellanumsel nitelik kazanmaktadse Bir diger dilsel islev olan ve dojrudan dil kendi ig yapisylailskil oldagundan Halliday’in dilin gereek islevi oldugunu bildirdigi metnsel iglev (Halliday, 1978:48-50), anlam butunlogi ofan, baginul: bir metin yaratmak amaciyla kullanilan islevdir. " Kitlammbitim dzerine yapilan tanimlar ve inceleme alaninin kapsamiyla igi tarssmalar ‘Konusunda ilgh edinmek icin bk. Levinson, 1989:1-47. 84 Kallanomsal IlesteriAgisindan Tirkzedeki Baglaclar Haiday’e gore bu iglev,"(...)diln metin yararma, kendini baglamla, yani durum ve Gncekt mente lshlendirme yotunda sahip oldu ilendr” alliday, 19:48), Halliday‘ smflamasindae son bles olan bceyeraras ile iso, ln Katto (Gnurusion)islevidt. "Bu, Konugucunan hen end! distnee ve yarglaran Yade ederek mde cigertrinindistce ve yargiannsetslemeye carat kendin drum baflamna dahil eri bilesendir. Bu isles, .) duruma uygun rol lighlerin! Yade-eder™ Gialiday, 1978:112). Son olarak, Halliday (1990)'da da belli gibi, din but iglevi her zaman birarada bolunmaa,birikeilemektedt. Buna uygun ora, blaplar da ayn anda bu {iy islev birden yansitmaktadr. Bir beg, dil hem. daghnselisleviyle Kullanlarak Inetinigindekt yagiararsinda manghsal ve anlamneal shee karmnakta ve bylece Gir yargin biditimes! dogrultasunda bilikie bulundugu dilic) baglama katkida Eetonmakta, hem metinsel gleviyle kallansarak. metnin

    You might also like