ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ- ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ- ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ

Ελεύθερος χρόνος: είναι ο χρόνος τον οποίο το άτομο μπορεί να αξιοποιήσει σύμφωνα με τις προσωπικές
του επιλογές, χωρίς να είναι υποχρεωμένο να κάνει κάτι, όπως να εργάζεται, να μελετά κλπ.

Ψυχαγωγία (<ψυχήν + άγω): είναι η ικανοποίηση της ψυχής μέσα από ποικίλες δραστηριότητες (θεάματα,
χορό, μουσική, τραγούδι, αθλητισμό κ. ά.), η αναψυχή. Επιτυγχάνεται με τη δημιουργική αξιοποίηση του
ελεύθερου χρόνου.

Διασκέδαση (< διασκεδάννυμι= σκορπίζω): είναι η κατάσταση στην οποία αισθάνεται κανείς ευθυμία και
περνάει ευχάριστα. Αφορά την εκτόνωση που έχει ανάγκη ο άνθρωπος στη ζωή, την απομάκρυνση από τις
έγνοιες και τα προβλήματα, για να νιώσει ψυχικά ισορροπημένος. Συχνά όμως ταυτίζεται με τη «νόθα»
ψυχαγωγία, την απόπειρα φυγής, το «σκότωμα της ώρας».

Παράγοντες που συντελούν στην αύξηση του ελεύθερου χρόνου στην εποχή μας
• Η είσοδος της μηχανής στην παραγωγή αντικατέστησε τα ανθρώπινα χέρια, μείωσε το ωράριο
καθημερινής απασχόλησης και δημιούργησε περισσότερο ελεύθερο χρόνο.
• Οι κατακτήσεις των εργαζομένων: μείωση εργάσιμου χρόνου, καθιέρωση πενθήμερης απασχόλησης και
της ετήσιας άδειας, καθιέρωση αργιών.
• Η μείωση του υποχρεωτικού ωραρίου απασχόλησης προκειμένου να βρουν δουλειά περισσότεροι
άνθρωποι.
• Η εξέλιξη των μέσων μεταφοράς και συγκοινωνίας βοήθησαν τον άνθρωπο στην καθημερινότητά του.

Μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου / γνήσιας ψυχαγωγίας

1. Η ανάγνωση λογοτεχνικών και άλλων βιβλίων και η παρακολούθηση ποιοτικών καλλιτεχνικών
θεαμάτων (θέατρο, κινηματογράφος, μουσική, μουσεία, εκθέσεις έργων τέχνης)
2. Η ενασχόληση με τον αθλητισμό.
3. Η επικοινωνία με συγγενικά ή φιλικά πρόσωπα.
4. Η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις ή σε εθελοντικές οργανώσεις.
5. Η επαφή με τη φύση και τα ταξίδια.
6. Ο ερασιτεχνισμός.

Η σημασία του ελεύθερου χρόνου και της ψυχαγωγίας

1) Ξεκουράζουν τον άνθρωπο από την καθημερινή προσπάθεια, τον απαλλάσσουν από το άγχος και την
ανία, του επιτρέπουν να ξεφύγει από την καθημερινή ρουτίνα και να αλλάξει παραστάσεις  ο
άνθρωπος αναπληρώνει τις σωματικές και διανοητικές δυνάμεις, διασφαλίζει τη σωματική υγεία και την
ψυχική ισορροπία του.
2) Ευνοούν την περισυλλογή, τον εσωτερικό διάλογο και την κατάκτηση της αυτογνωσίας.
3) Προσφέρουν έντονες συγκινήσεις, γιατί ο άνθρωπος ασχολείται με δραστηριότητες που
ανταποκρίνονται στις βαθύτερες επιθυμίες και ανάγκες του, έχει τη δυνατότητα να εκφραστεί
δημιουργικά, να αναλάβει πρωτοβουλίες, να αναδείξει τα ταλέντα και τις ιδιαίτερες κλίσεις του.
4) Οι διάφορες δημιουργικές δραστηριότητες καλλιεργούν πνευματικά τον άνθρωπο γιατί:
α) ικανοποιούν τη φιλομάθειά του, διευρύνουν τους γνωστικούς ορίζοντες και τα ενδιαφέροντά του,
β) οξύνουν την κρίση, καλλιεργούν τη φαντασία και τον προβληματισμό του,
γ) του παρέχουν την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με την εθνική και παγκόσμια πολιτισμική δημιουργία,
να γνωρίσει άλλους λαούς και πολιτισμούς.
5) Συμβάλλουν στην κοινωνικοποίηση και πολιτικοποίηση του ανθρώπου. Του δίνουν τη δυνατότητα να
επικοινωνήσει και να συνεργαστεί με άλλα πρόσωπα, να ανταλλάξει απόψεις, να μοιραστεί τις
ανησυχίες και τα προβλήματά του, να λάβει συναισθηματική στήριξη από τους άλλους αλλά και να
δραστηριοποιηθεί κοινωνικά και πολιτικά.

Προβλήματα σχετικά με τον ελεύθερο χρόνο και την ορθή αξιοποίησή του στην εποχή μας
Α) Η συρρίκνωση του ελεύθερου χρόνου
• Η πίεση του χρόνου στην εργασία: ο ανταγωνισμός σε όλους τους εργασιακούς κλάδους επιβάλλει την
ταχύτερη διάθεση προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά και την εντατικοποίηση της εργασίας.
• Στις μεγαλουπόλεις ένα μεγάλο μέρος χρόνου δαπανάται στις μετακινήσεις και στη διεκπεραίωση
υποθέσεων σε διάφορες υπηρεσίες.
• Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών και ο καταναλωτισμός οδηγούν στην υπερβολική εργασία.
Πολλοί άνθρωποι αναζητούν και δεύτερη εργασία, για να καλύψουν τα έξοδά τους και να αποκτήσουν
περισσότερα αγαθά.
• Οι περισσότεροι έφηβοι έχουν εξαντλητικά ωράρια, εξαιτίας της προετοιμασίας τους για την εισαγωγή
στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και της πίεσης που δέχονται από τους γονείς τους ν' αποκτήσουν
περισσότερα εφόδια και τίτλους σπουδών που θα βοηθήσουν στην επαγγελματική αποκατάστασή
τους. Έτσι, η πλειοψηφία των εφήβων στον εξωσχολικό χρόνο παρακολουθεί εντατικά φροντιστηριακά
μαθήματα (ξένων γλωσσών, υπολογιστών, μαθημάτων της μέσης εκπαίδευσης).

Β) Η μη δημιουργική αξιοποίηση του ελάχιστου ελεύθερου χρόνου

Συχνά οι άνθρωποι αφήνουν τον ελεύθερο χρόνο τους αναξιοποίητο. Θεωρούν τις ποιοτικές μορφές
ψυχαγωγίας απαιτητικές. Έτσι, επιδιώκουν κυρίως την εκτόνωση και την εύκολη διασκέδαση μέσα από
θεάματα και δραστηριότητες που προβάλλονται κυρίως από τα ΜΜΕ. με στόχο το κέρδος: παθητική
παρακολούθηση τηλεοπτικών εκπομπών χαμηλής ποιότητας, συνεχής ενασχόληση με το διαδίκτυο και τα
ηλεκτρονικά παιχνίδια, ξενύχτια σε κέντρα διασκέδασης, υπερκατανάλωση υλικών αγαθών, τυχερά
παιχνίδια, αλκοόλ και καταχρήσεις κλπ.

Όταν όμως ο άνθρωπος δεν έχει ελεύθερο χρόνο ή δεν τον αξιοποιεί σωστά:
1) Μετατρέπεται σε μια μηχανή συνεχούς και πολύωρης εργασίας και κατασπαταλά τις δυνάμεις του.
2) Δεν καλλιεργεί ολόπλευρα την προσωπικότητά του ούτε ικανοποιεί τις βαθύτερες συναισθηματικές και
πνευματικές ανάγκες του.
3) Δε δημιουργεί υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, αδιαφορεί για τα ευρύτερα κοινωνικά και πολιτικά θέματα
και αδρανοποιείται.

Παράγοντες που μπορούν να βοηθήσουν στη σωστή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου
Η ευθύνη του ατόμου
Να συνειδητοποιήσει την αξία του ελεύθερου χρόνου για την ποιότητα της ζωής του, να προσπαθήσει να
διευρύνει τα ενδιαφέροντά του και να επιλέξει δραστηριότητες που ανταποκρίνονται στις κλίσεις του και το
εκφράζουν.

Ο ρόλος της οικογένειας

Να προσφέρει ερεθίσματα στα παιδιά που ευνοούν τη στροφή τους σε δημιουργικές δραστηριότητες, να
φροντίζει για την ανάπτυξη των κλίσεων και των ενδιαφερόντων τους, να ενθαρρύνει την επαφή με τις
τέχνες και τον αθλητισμό.

Η συνδρομή του σχολείου

Να γνωρίσει στους νέους την παράδοση αλλά και τα σύγχρονα καλλιτεχνικά επιτεύγματα
Να οργανώσει τη διδασκαλία με τρόπους που ενεργοποιούν το ενδιαφέρον των μαθητών, ενθαρρύνουν την
πρωτοβουλία και τη συμμετοχή τους σε διάφορες δραστηριότητες (θεατρικές παραστάσεις, μουσικές
εκδηλώσεις, επισκέψεις, διαγωνισμούς φωτογραφίας, ζωγραφικής, λογοτεχνίας κλπ.)
Να εξασφαλίσει χώρους και μέσα για την καλλιέργεια και δημιουργική έκφραση των μαθητών (βιβλιοθήκες,
χώροι άθλησης, αίθουσες εκδηλώσεων).

Η ευθύνη των ΜΜΕ.

Να βελτιώσουν την ποιότητα των προγραμμάτων τους
Να προβάλλουν ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις και έργα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η ευθύνη της πολιτείας

Να γίνουν μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση, ώστε να απαλλαγούν οι μαθητές από το φροντιστηριακό φόρτο
Να ενισχύσει την ερασιτεχνική δημιουργία και να δημιουργήσει τις αναγκαίες υποδομές σε περιοχές που
μειονεκτούν (αθλητικά κέντρα, θέατρα, ωδεία, μουσεία, βιβλιοθήκες, πολιτιστικοί σύλλογοι, κέντρα νεότητας,
εκδηλώσεις)
Να ελέγχει το περιεχόμενο και την αισθητική των τηλεοπτικών προγραμμάτων μέσω του ραδιοτηλεοπτικού
συμβουλίου αλλά και τη λειτουργία ύποπτων κέντρων διασκέδασης.