Polimerlerin Özellikleri 51

4. POLİMERLERİN ÖZELLİKLERİ

Polimerlerin özelliklerini kristal, ısıl, çözünürlük, mekanik

özellikler adı verilen fiziksel özellikleri ve kimyasal özellikleri olarak
ikiye ayırabiliriz.

4.1. Fiziksel Özellikleri

Fiziksel özellikleri denildiğinde; polimerin kristal, yarı kristal ve

amorf denilen şekilsiz yapıları, ısı iletkenliği, ısıl genleşmesi, ısıya
karşı dayanıklılığı, erime sertleşme noktası, yanma oranı gibi ısısal
davranışları, çözünürlükleri akla gelir. Endüstriyel olarak yumuşak
veya sert oluşu, elastik oluşu, gerilme, gevşeme davranışları denilen
mekanik özellikleri, saydamlığı, parlak veya mat oluşu gibi ışığa karşı
olan özellikleri incelenmektedir.

4.1.1. Polimerlerin Kristallenmesi

Polimerler; kristal, yarı kristal ve amorf (şekilsiz) olarak

bulunabilirler. Gerçekte polimerlerin çoğu kristal katı ile viskozitesi
yüksek sıvı şekilsiz yapı karışımlarından oluşur.

HASAN KOCAOKUTGEN
52 Polimerlerin Özellikleri

Genellikle tekrarlanan birimleri küçük ve özdeş olan zincirler

bir kristal örgüsüne girebilirken, çeşitli büyüklükteki birimlerin rasgele
bağlanmasıyla elde edilen zincirler ise kristallendirilemez. Kristal
yapıda zincirlerin düzlemsel zigzag bir düzende (polietilen)
bulunabilecekleri gibi, bir heliks düzeni (polipropilen) de
gösterebilirler. Şekil 4.1’de genel yapı örnekleri görülmektedir. Ayrıca
polietilenin zigzag ve heliks şeklindeki yapıları Şekil 4.2’de
görülmektedir.

Şekil 4.1 Polimerlerin genel yapı örnekleri

Şekilsiz polimer Kristalin bölge Şekilsiz Kristalin bölge

Kristalin boşluk
yumak halinde bölge

Katlanmış zincir
Saçaklı misel frienged misel
Kristalin yapılar

Yarı kristalin yapılar

Şekil 4.2 Polietilen ve poli propilenin özel genel yapı şekilleri

Çubuk "zigzag" Heliks "sarmal"

(polietilen) (polipropilen)

HASAN KOCAOKUTGEN
 Polimerlerin Özellikleri 53

Sıvı halde bulunan bir polimer kristallendirilirse, elde edilen

katının yoğunluğu, şekilsiz polimerin yoğunluğu ile mükemmel
kristalin birim hücre boyutlarından hesaplanan kuramsal yoğunluğu
arasında bir değer alır (damorf < dkristal+amorf < dkuramsal).
Polimerlerin kristallenme eğilimleri uygulamalar için büyük
önem taşır, çünkü kristallenme derecesi; ısısal, mekanik ve diğer
özellikleri büyük ölçüde etkiler. Bir polimerin kristallenme derecesi;
molekül yapı birimlerinin kristal düzenine kolayca girebilmesine,
polimer zincirleri arasındaki çekim kuvvetlerine ve zincirlerin sertliğine
bağlıdır.
Yüksek yoğunluklu polietilen zincirinde yinelenen birimler
küçük ve özdeş olduğundan kolayca kristallenir. Doğrusal polietilenin
%90 oranında kristallenmesi sağlamıştır. Burada zincirler arasında
çekim kuvvetleri zayıf olduğu halde, zincirlerin sert olmaması yani
esnek olması kristallenmeye yardım eder. Düşük yoğunluklu
polietilende olduğu gibi, kısa dallanma düzeni azalarak, kristal oranını
düşürür (kristal yüzdesi %40). Dallanma düzenli ise (polipropilen gibi)
kristalin yüzdesi artar.
Poli(-kaprolaktam)da polar amit grupları zincirler arasında
hidrojen bağları ile kuvvetli bir çekim kuvveti oluşturduğundan, bu
polimerlerin kristallenme derecesi oldukça yüksektir; ancak
tekrarlanan birimler polietilene göre karmaşık olduğundan
polimerleşme derecesi polietilene göre düşüktür.
Kristallenmeyi engelleyen etkenleri incelersek; polimer ana
zincirine bağlı gruplar, C-C bağı etrafındaki dönmeyi engelleyerek
zinciri sertleştirir. Bu nedenle polistiren, poli(metil metakrilat) ve
poli(vinil klorür) gibi polimerlerde kristallenme eğilimi çok düşüktür.
Sert ve halkalı gruplar, esnek olmayan zincirler kristallenmeyi
güçleştirir. Örnek olarak poli(etilen tereftalat) ve selüloz zincirlerinde
bulunan aromatik ve halkalı gruplarla, yan zincirdeki polarite sertlik
(Teflondaki F atomları, PVC’deki Cl atomları, PAN’daki CN yan

HASAN KOCAOKUTGEN
54 Polimerlerin Özellikleri

grupları esnekliği düşürür) oluşturur. Yüksek orandaki çapraz bağlar

da kristallenmeyi önler, fenol-formaldehit polimerlerinde olduğu gibi.
Kısaca dönmeyi engelleyen gruplar, sert ve halkalı gruplar ve çapraz
bağlar, kristallenmeyi güçleştirir veya önler.
Polimer sıvısından kristallendirilebilir. Kristallendirme de
sıcaklık, basınç, soğutma hızı gibi kristallenme etkenleri kristal
yüzdesi, boyutu, mükemmelliği ve biçimini etkilemektedir.
Kristal yapısı polimere sertlik, ısıl ve mekanik dayanıklılık
sağlar. Buna karşılık polimerin çözünürlük, yayılma, geçirgenlik,
boyanabilirlik, plastikleştiriciyi kabul etme gibi özelliklerinde önemli
oranda azalma olur. Örneğin %5-10 kristalik polimerde hala yüksek
oranda esneklik vardır. Malzeme yumuşak ve kauçuğumsudur; %20-
60 kristalik yapıda ise malzeme tok ve derimsidir; %70-90 kristalin
yapı ise sert ve dayanıklı hale gelir. Kısacası kristallenme derecesi
ısıl, mekanik ve diğer özellikleri büyük ölçüde etkiler. Bir polimerin
kristallenme derecesi, moleküldeki yapı birimlerinin kristal düzenine
kolayca girebilmesine (tekrarlanan birimler küçük ve özdeş ise),
polimer zincirleri arasındaki çekim kuvvetlerine ve zincirlerin sertliğine
bağlıdır.
Ana zincirde bulunan -C-O-C- polieter, poliester grupları,
-C-S-C- alifatik kükürt ve -Si-O-Si- silikon grupları yapıda esneklik
oluşturur, ayrıca, genellikle kopolimerleşme esnekliği arttırır.
Bir polimerde kristal yüzdesi ve kristallenme türü, deneysel
olarak; yoğunluk, x-ışınları, nötron kırılması, elektron difraksiyonu, IR
ve NMR yöntemleri ile bulunabilir. Elektron mikroskobu ile kristalik ve
şekilsiz bölgelerini görebiliriz.

HASAN KOCAOKUTGEN
 Polimerlerin Özellikleri 55

4.1.2. Polimerlerin Isıl Davranışları

Isıya karşı davranışları denildiğinde; ısı iletkenliği, ısıl

genleşme, ısısal dayanıklılık, eğilme sıcaklığı, yanma oranı ve camsı
geçiş noktası denilen sertleşme noktası (TC) akla gelir.
Doğrusal bir polimer yeterince yüksek sıcaklıklarda amorf,
kauçuksu bir sıvıdır. Yeterince düşük sıcaklıklarda ise aynı polimer
sert bir katıdır. Bir polimer soğutulduğunda birbirinden ayrı iki yol ile
katılaşabilir. Bunlardan biri kristallenme, diğeri camsılaşmadır.
Bir polimerin hacim-sıcaklık davranışları Şekil 4.1’de
görüldüğü gibidir. Burada erimiş halde bulunan sıcak polimer
soğutulursa, Te’nin biraz altındaki sıcaklıklarda kristallenme başlar ve
genellikle bir miktar şekilsiz madde içeren çok kristalli bir kütle elde
edilir. Soğutma hızlı yapılırsa, polimerin çoğu kristallenmeden T e’nin
altına inebilir ve termodinamik bakımdan yarı kararlı aşırı-soğumuş,
şekilsiz bir madde elde edilir. Moleküllerin dönme ve bükülme
hareketleri sürdüğü için polimer yumuşak ve kauçuğumsudur.
Sıcaklık daha da düşürülürse, moleküllerin dönme ve bükülme
hareketleri yavaşlar, Tc’nin altında durur. Bu durumda polimer sert,
kırılgan ve camsı bir katıdır.
Tc sıcaklığının üstünde ve altında kristallenmiş bir polimerin
fiziksel özellikleri de farklıdır. Tc’nin altında çok kristalli kütle camsı
şekilsiz bir ortamda dağılmış küçük kristallerden oluşurken, T c ve Te
sıcaklıkları arasında kristaller yumuşak şekilsiz bir ortam içinde
bulunurlar. Şekilsiz kütle oranı artarsa, madde kırılgan olmayan,
sağlam ve dayanıklı bir polimerdir.

HASAN KOCAOKUTGEN
56 Polimerlerin Özellikleri

Şekil 4.1 Bir polimerin hacim ve sıcaklık eğrisi

Toe A
Te
Birim TC B
hacim D C
Camsı
E
F
G
Camsı Kristal
H
Kristal

Sıcaklık

Polimer zinciri farklı yapı birimlerinden oluşuyor ise, sürekli

şekilsiz, diğer bir değişle amorf yapıda bir polimer söz konusu olup,
hacim değişimi ACD eğrisini izler ve sadece T c geçişi gözlenir. Kristal
bölgeleri bulunmadığı için erime noktası gözlenemez.
Tümüyle kristal bir polimer ise ABH eğrisini izleyip, sadece T oe
geçişi gösterir. Düzensiz zincirleri (amorf) olmadığı için camsı geçiş
sıcaklığı gözlenemez.
Polimerlerin çoğu Te sıcaklığında bir miktar kristallendiği için
genellikle her iki geçiş sıcaklığını da gösterir (AGEF eğrisi). Çünkü
hem kristalik hem de şekilsiz halleri bulunmaktadır. Erime noktası,
farklı zincir boylarında kristaller içermesi sebebiyle 10°C kadar geniş
aralıkta olabilir.
Tekrarlanan birimleri basit ve düzgün polimerlerde, Te değeri
düşük ise, Tc değerinin de genelde düşük olduğu, Te yüksek
olduğunda Tc’ninde yükseldiği görülmektedir.

HASAN KOCAOKUTGEN
 Polimerlerin Özellikleri 57

Çizelge 4.1, 4.2 ve 4.3’de sırası ile bazı polimerlerin iletkenlik

ve genleşme katsayıları, erime ve camsı geçiş sıcaklıkları, yanma ve
koku durumları verilmiştir.

Çizelge 4.1 Bazı polimerlerin iletkenlik ve genleşme katsayıları

Polimer Isıl iletkenlik Isıl genleşme katsayısı

(Cal/cm.san.°C)104 (Cal/cm.san.°C)105
Metaller 200-10000 1-3
Polimerler 2,0-8,0 2-20
Polietilen 8,0 17
Poliakrilat 4,0-6,0 8
Polistiren 1,6-3,7 7
Polistiren(köpük) 0,8 -
Poliamid 4,0-6,00 10
PVC 3,0-4,0 19
Fenol-formaldehit 4,0-7,0 3
Üre+ formaldehit 7,0 3
Silikonlar 3,7-40 -
Epoksiler 4,0-30,0 -

Çizelge 4.2 Bazı polimerlerin erime ve camsı geçiş sıcaklıkları

Polimer Te°C Tc °C
Polietilen (YY) 137 -115
Poli(metilenoksit) 181 -85
Poli(etilenoksit) 66 -67
Polipropilen 176 -20
Poli(vinil klorür) 212 81
Politetrafloroetilen 327 117
Poli(metil metakrilat) 200 105
Poli(kaprolaktam) 223 50
Poli(hekzametilen adipat) 265 53
Doğal kauçuk 14 -73

HASAN KOCAOKUTGEN
58 Polimerlerin Özellikleri

Poliizobütilen 44 -73
Polidimetilsiloksan -85-(-65) -123
Poliakrilonitril 317 105

Çizelge 4.3 Bazı polimerlerin yanma ve koku durumları

Polimer Türü Yanma Durumu Kokusu

ABS polimeri Sarı alevli, isli, yavaş yanma Özel
ve damlama
Akrilik Tepesi sarı, mavi alevli yavaş Meyve kokusu
yanma
Asetal Mavi alevli, issiz yavaş yanma Formaldehit
Fenolik Yüksek sıcaklıkta erimeden Fenol
bozunur
Melamin Yüksek sıcaklıkta erimeden Kuvvetli balık
bozunur kokusu
Poliamid 6 Tepesi sarı, mavi alevli yavaş Yanık yün
yanma, eriyip akma
Poliamid 6,6 Tepesi sarı, mavi alevli yavaş Yanık yün
yanma, eriyip akma
Polikarbonat Sarı alevle yanma, yakıcı alev Fenol
çekilince sönme
Poliester İsli, sarı alevle yanma, Özel
damlama
Polietien Tepesi sarı, mavi alevli yavaş Mum, parafin
yanma
Poli(vinil klorür) Kenarları yeşil, sarı alevli Tuz asiti
Politetrafloretilen Bozunarak şekli bozunur -
Selüloz asetat Kıvılcımlı sarı alevli, yakıcı Sirke
alev çekilince sönme
Selüloz asetat Tepesi sarı, mavi alevli, yakıcı Tereyağı
butirat alev çekilince sönme
Selüloz nitrat Sarı beyaz alevle çabuk Keskin
yanma
Üre-formaldehit Bozunur Amonyak

HASAN KOCAOKUTGEN
 Polimerlerin Özellikleri 59

4.1.3. Polimerlerin Çözünürlüğü

Fenol-formaldehit, melamin-formaldehit, poliester gibi ısıya

dayanıklı polimerlerle, PE, PP, PVC, PA gibi yüksek molekül ağırlıklı
polimerler çözücülere karşı çok dayanıklıdır. Selüloz polimerleri
(selüloz asetat), vinil asetat, polistiren gibi polimerler hemen çözünür.
Bir polimerin çözünmesi iki aşamada gerçekleşen çok yavaş
bir olaydır:
a) Çözücü molekülleri önce polimer içine yavaş bir şekilde
girerek şişkin bir jel oluşturur,
b) Polimer molekülleri ile çözücü arasındaki etkileşim kuvvetli
ise, jel yavaş bir şekilde dağılarak çözelti oluşturur.
Bu dağılma olayı karıştırma ile hızlandırılabilmekle birlikte,
polimer bazı çözücülerde şişme basamağında kalabilir. Polimer
molekülleri arasındaki çapraz bağlar, kristal yapı veya kuvvetli
hidrojen bağları başlangıçta oluşan jelin dağılmasını önler.
Polar olmayan sıvıların çözünürlükleri, bileşenlerin koheziv
enerji yoğunluklarının (KEY) karşılaştırılması ile incelenebilir. Bir
sıvının KEY;

KEY=ΔEbuh / Vs= (ΔHbuh-RT) / Vs ile tanımlanır.

ΔEbuh ve ΔHbuh molar buharlaşma enerjisi ve entalpisini, Vs sıvının

molar hacmini gösterir.
KEY, sıvı moleküllerini birbirinden ayırmak için aşılması
gereken moleküller arası çekim kuvvetlerinin bir ölçüsüdür. İki
bileşenin KEY değerleri arasındaki fark büyüdükçe ideal çözeltiden
sapma artar ve iki sıvının her oranda karışma ihtimali azalır.

HASAN KOCAOKUTGEN
60 Polimerlerin Özellikleri

Polar sıvıların çözünürlük davranışları sadece KEY ile

açıklanamaz. Çünkü çözünürlük ısı veren olup, Raoult kanunundan
negatif sapmalar meydana gelir.
Polar olmayan doğrusal ve şekilsiz bir polimer, KEY değeri
kendisine yakın organik çözücü ile her oranda karışabilir. Örneğin,
polistiren; benzen, toluen, karbontetraklorür, etil metil keton ile her
oranda çözünürken, hekzan veya aseton (Hekzanın KEY’si düşük,
asetonunki ise yüksektir) ile sınırlı ölçüde şişer. Şekil 4.2’de doğrusal
ve az miktarda çapraz-bağlı polistiren örneklerinin denge halindeki
şişme davranışlarının, çözücülerin KEY değerleriyle değişimi
verilmiştir. Buradan görülebileceği gibi, belirli KEY aralığında az
miktarda çapraz-bağlı polistiren her oranda çözünürken, doğrusal
polimerleri bu değerlerin dışında şişmektedir. Ağ yapılı olan polimeri
ise KEY’na bağlı olarak, çan eğrisi şeklinde şişmektedir.

Şekil 4.2 Polistiren örneklerinin çözücü içindeki şişme

davranışları

Dengedeki Her oranda

şişme çözünme
Doğrusal Doğrusal
polimer polimer

Ağ Yapılı

Polimerin
KEY’i

KEY

HASAN KOCAOKUTGEN
 Polimerlerin Özellikleri 61

Çözücü ve polimerlerin çözünürlükleri, δ (delta) simgesi ile

gösterilir. Küçük moleküller için δ2= KEY dir. Genellikle bir polimerin
bir çözücüde çözünebilmesi için, çözünürlük değerleri arasındaki
farkın (δ1- δ2) 1,7- 2,0 değerlerinden küçük olmalıdır.
Polar olmayan polimerlerin çözünürlük davranışları çoğunlukla
KEY değerlerinden açıklanabildiği halde, polar polimerlerin polar
çözücülerde çözünürlüklerinde özgül çekim kuvvetlerini hesaba
katmak gerekir. Lewis asit gruplarını içeren bir polimer molekülleri,
Lewis bazı niteliğinde olan çözücülerde kolay çözünür. Kristal yapılı
polimerlerin çözünürlüğü, şekilsiz polimerlere göre çok düşüktür.
Polar olmayan kristal yapılı polimer, erime noktasının altında hiçbir
çözücüde çözünmez. Polimer ile çözücünün KEY değerleri aynı olsa
bile, çözünme olayı yeterince ısı alan olduğu için polimerin
çözünmediği görülür. Çözücü amorf bölgelere girerek polimeri
şişirmekle birlikte, kristal yapısını çözemez. Polimerin çözünebilmesi
için polimer çözücü karışımını kristallerin erime noktasına kadar
ısıtmak gerekir.
Polar kristal polimerler birçok çözücüde çözünmez, ancak
polar polimerlerin uygun polar çözücülerle karışması ısıveren olduğu
için erime noktasının oldukça altında bile çözebilen çözücüler
bulunabilir.

Bazı polimerlerin çözücüleri Çizelge 4.4’te görülmektedir.

Çizelge 4.4 Bazı polimerlerin çözücüdeki çözünürlükleri

A E B K HCl F Çözücü
Akrilat ve ç ç ç ç - - -
metakrilat
Selüloz nitrat ç - - çç - - Esterler
Selüloz asetat ç - - çç - - Asetik Asit
Polietilen (AY) - - - - - - Sıcak hidrokarbonlar

HASAN KOCAOKUTGEN
62 Polimerlerin Özellikleri

A E B K HCl F Çözücü
Polietilen (YY) - - - - - - Benzen-toluen
Poliester - - - - - - Nitrobenzen
Polipropilen - - - - - - Sıcak romatik;
benzen-toluen
Polistiren ç - ç ç - - Esterler
Polivinil klorür - - - - - - Siklohekzanol
Polikarbonat kç - k ç - - Siklohekzanol
ç
Naylon 6 - - - - ç ç Fenol-Formik asit
Naylon 6.6 - - - - ç ç -
Teflon - - - - - - -
A: aseton, E: etanol, B: benzen, K: kloroform, F: formik asit
ç: çözünür, -: çözünmez, kç: kısmen çözünür, çç: çok çözünür

Bazı polimerler özel kimyasal maddelerle sıcakta işleme tabi

tutulduğunda yapısal bozunma ile çözünürler.

Çizelge 4.5 Yapısı bozunarak çözünen plastikler

Polimer Kimyasal madde

Epoksi Derişik sülfat asidi, sıcak
Fenolformaldehit Sodyum hidroksit çözeltisi, sıcak
Poliamid Formik asit çözeltisi, %90’lık
Polietilen Tetrahidronaftalin, toluen, siklohekzan,
sıcak
Poli(etilen tereftalat) o-klorofenol, fenol, ve krezol karışımı

4.1.4. Mekanik Özellikleri

HASAN KOCAOKUTGEN
 Polimerlerin Özellikleri 63

Endüstriyel ve günümüz insanın kullanımı bakımından önemli

bir yeri olan polimer malzemeler çok değişik yapı ve özellik gösterir.
Bazıları elektriksel yalıtkan, dielektrik kapasite, mikrodalga
aygıtlarının parçaları ve ısı yalıtımı için kullanılır. Bazıları üstün
özellikleri nedeniyle uçak camları, güvenlik camlarının iç katmanları
yapılır. Bazı polimer ve elastomerler insan vücudunda yapay organ
olarak kullanılır. Yine kontrollü ilaç salınması için ilaç kapsülü
malzemesi olarak kolaylıkla bozunabilen polimerler kullanılabilir.
Polimer maddenin en önemli yanı, bu maddelerin doğal
ürünler yerine malzeme olarak kullanılmasına imkan sağlayan,
mekanik özellikleridir. Polimer maddelerin mekanik özellikleri gerilme-
gevşeme (uzama) özellikleri ile incelenir. Bu amaçla bir doğrultuda
gerilen polimer örneğinin kopma noktasına kadar uzaması sırasındaki
davranışı gözlenir. Gerilme, polimerlerin birim alanına uygulanan
kuvveti (kg/cm2), gevşeme ise örneğin bu kuvvetin etkisiyle uzamasını
belirtir (başlangıçtaki boy l ise gevşeme (uzama) Δl/l dir).

Şekil 4.3 Çeşitli polimer maddeler için gerilme-gevşeme eğrileri

109
Lif
Gerilme
Sert (kg/cm2)
108
plastik
Yumuşak plastik 107

106
Elastomer

1 2 3 4 5 6
Gevşeme (Δl/l)

HASAN KOCAOKUTGEN
64 Polimerlerin Özellikleri

Bir polimerin gerilme-gevşeme davranışları başlıca dört

nicelikle belirlenir: a) örneğin biçim değiştirmeye direnci
[gerilme/gevşeme (uzama)], b) kopma kuvveti, c) kopma uzaması ve
d) esnek (tersinir) uzama olarak belirlenir.
Kauçuk davranışları gösteren elastomerler, düşük camsı geçiş
sıcaklığına sahip, tamamıyla şekilsiz olup, oldukça küçük gerilme ile
esnek bir uzama gösterir. Bu uzama elastomer örneğinin
başlangıçtaki boyunun 5-10 katına kadar tersinir olarak sağlanabilir.
Bu tür polimerlerin camsı geçiş sıcaklıkları düşük ve polimer
tamamen şekilsizdir. Az miktarda çapraz bağlar esnekliğin tersinir
olmasını sağlar. Örnek olarak tabii kauçuk (poliizopren) verilebilir ve
bu elastomerde kopma noktasına ulaşana kadar esneme tümüyle
tersinirdir.
Yapay lifler kristal oranı yüksek, zincirleri arasında büyük
çekim kuvvetleri bulunduran, polar gruplu moleküllerden oluşur.
Örneğin, naylon 6,6 gerildiği zaman kristal derecesi çok yükselir.
Zincirde bulunan amid grupları hidrojen bağları yaptığı için kuvvetli
çekim kuvvetleri belirir. Gerilme ile uzaması %20’den küçük, kopma
kuvveti 7000 kg/cm2 olup, Te=265°C olması sebebiyle hazırlana
kumaşları ütülemeye dayanıklı olur.
Yapay plastiklerin mekanik davranışları elastomerlerle lifler
arasında yer alır. Sert ve yumuşak plastiklerin mekaniksel
davranışları oldukça farklıdır. Plastiklerin erime ve camsı geçiş
sıcaklığı aralığı çok geniştir. Yumuşak plastiklere örnek polietilen
verilebilir. Polietilenin uzama birimi 2000 kg/cm 2 iken, sert bir plastik
olan polistirenin ki 32000 kg/cm2 dir. Polietilenin kopma uzaması
%500 iken, polistireninki %3 tür. Sert plastikler, biçim değiştirmeye
karşı büyük direnç gösterirler, zira sert zincirler bulunur. Çapraz bağ
oranı yüksek olan polimerler de sert plastik davranışı gösterirler.

HASAN KOCAOKUTGEN
Polimerlerin Özellikleri 65

HASAN KOCAOKUTGEN