Professional Documents
Culture Documents
Kondansatör Ve Bobi̇ni̇n Enerji̇ Depolamasi
Kondansatör Ve Bobi̇ni̇n Enerji̇ Depolamasi
HAZIRLAYAN
MUHAMMET TOPRAK ÜNAL
222004029
ALTERNATİF AKIM DEVRE ANALİZİ DERSİ ÖDEVİ
1-KONDANSATÖR NEDİR? ENERJİYİ NASIL DEPOLAR?
Bir kapasitör, elektrik enerjisini bir elektrik alanı şeklinde
C = ɛ A / d
ɛ = dielektrik sabiti
İdeal olarak, kapasitörün kapasitansı sabit kabul edilir ve
depolanır.
oldu.
Burada kapasitörün bir sistem olarak kapasitör yük eklenmediği
E = Enerji
C = Kapasite
V = Gerilim
Enerji depolama işlemi bir cihaz veya depolama ortamı içerisinde enerjinin kimyasal,
elektriksel veya ısıl gibi farklı formlarda saklanmasıdır[1]. Isıl enerji
depolama enerjinin sürekliliğini sağlamak amacıyla sıcak su temininde, soğutma
sistemlerinde ve güç üretim tesislerinde kullanılmaktadır. Isıl enerji depolama
yöntemleri üçe ayrılmaktadır; termokimyasal, duyulur ısı ve gizli ısı. Duyulur ısıl enerji
depolama, depolama ortamının sıcaklığının değiştirilmesiyle
sağlanmaktadır. Duyulur ısıl enerji depolamaya verilebilecek en basit örnek bir tank
içerisinde ısınan sıcak suyun gece kullanılmasıdır[1]. Tank içerisinde depolanacak
toplam ısı enerjisi aşağıdaki eşitlik yardımıyla hesaplanabilir[1],
burada depolama ortamının kütlesi (kg), sıkıştırılmaz depolama ortamına ait özgül
ısı (J/kgK), ve ise sırasıyla depolama ortamının başlangıç ve son sıcaklıklarını
belirtmektedir.
Gizli ısıl enerji depolama uygulamalarında ise depolama ortamında sıcaklık ve faz
değişimi işlemleri bir arada meydana gelmektedir. Faz değişimi katı-katı, katı-sıvı ve
sıvı-gaz olarak üç şekilde gerçekleştirilebilir[2]. Uygulama kolaylığı ve hacim - basınç
değişiminin düşük olmasından dolayı katı-sıvı (sıvı-katı) faz değişimi ısıl sistemlerde
tercih edilmektedir[1]. Gizli ısıl enerji depolama sistemlerin kullanılan malzemeler faz
değişim malzemeleri (FDM) olarak adlandırılmaktadır[3]. Gizli ısıl enerji depolama
ortamında meydana gelen toplam enerji değişimi aşağıdaki şekilde tanımlanabilir[1]
burada ve katı ve sıvı fazın özgül ısı değerleridir (J/kgK). faz değişim malzemesinin
erime veya donma sıcaklığı, ise faz değişim malzemesinin gizli ısısıdır (veya faz
değişim entalpisi) (J/kg). Su için faz değişim gizli ısısı 333400 J/kg'dır[3].
Elektrik enerjisi depolama işleminde kondansatörler plakaları arasındaki
yalıtkanın dielektrik katsayısına bağlı olarak değeri değişen elektrik yükünü depo
edebilir ve bu özelliği ile küçük bir pile benzetilebilir. Kondansatöre bir DC kaynak
bağlandığı zaman, kısa sürede yükü depolar ve dolar. Bu şekilde devreden ayrılan
bir kondansatör yüklüdür ve plakaları arasında bir gerilim değeri okunur.
İçindeki yükü ise kendisine bağlanan direnç değerine göre belli bir sürede boşaltır.
Piller kimyasal maddelerden üretildiğinden yük üretimi yapar ve daha uzun süre
dayanırlar. Kondansatörler ise devreye bağlandığı zaman kısa süre içinde yüklerini
tüketirler, çünkü içlerindeki yük pile göre hem azdır hem de yeni yük üretimi
yapamaz. Kondansatöre kısa devre yapıldığında bu yükün kıvılcım çıkartacak
derecede hızlı aktığı görülür. Hem enerjiyi depolama hem de yükü aniden devreye
sokma özelliklerinden dolayı, kaynağın devre dışı kalacağı durumlarda ve ani yük
akışına ihtiyaç olan alanlarda kondansatörler kullanılabilir.
Nokia 3510 daha büyük kapasiteli bir kondansatöre sahip olsa 5 saniyeden daha
uzun süre saat hafızasını koruyabilir.
Bazı elektronik aletler ise hafızalarını korumak için kondansatörleri kullanırlar.
Kondansatör, kendisini besleyen kaynak tükendiği zaman hafızasındaki bilgiyi
kaybeden elektronik aletler için geçici de olsa çözüm oluşturur. Dijital kol saatleri,
bazı bilgisayar parçaları, cep telefonları bu tür aletlere örnek olarak verilebilir. Dijital
saatler ve cep telefonlarında bulunan kondansatör, aletlerin pilleri tükendiği zaman
devreye girerler ve özellikle saat bilgisinin ve bazı önemli bilgilerin kaybolmaması için
yüklerini harcarlar. Ancak bu tabii ki yeni pil tedarik edilene ya da kaynak yeniden
bağlanana kadar belli bir sürede geçerlidir. Çünkü kondansatör belli bir süre sonra
yeniden depolanmadığından boşalacaktır. Bazı cep telefonlarının pillerinin birkaç
saniyeliğine çıkarılıp geri takıldığında açılışta saati hatırlaması, daha uzun süreli
pilsiz bırakmada ise açılışta saati yeniden sormasının sebebi de budur. Çünkü
kondansatör o hafızayı sadece birkaç saniyeliğine tutacak şekilde tasarlanmıştır.
Kondansatör ani yük boşalmaları yapabildiğinden laboratuvar ortamında deney ve
yapay yıldırım oluşturma amacıyla da kullanılır. Bir yapay yıldırımda aktarılan yük
miktarı ve oluşan gerilim o kadar büyüktür ki, bu yükü depolamak için metrelerce
uzunlukta büyük kondansatör blokları ve bu kondansatörleri doldurmak için dakikalar
gerekmektedir. Depolanan enerji bir anda kısa devre edilir ve bir noktaya
hedeflendirilir, böylece yapay bir yıldırım oluşturulabilir.
Bobin Nedir?
Bobinler üzerinden akım
geçirildiğinde manyetik alan ile enerji depolayan elemanlardır. Yani temel
amaç elektrik enerjisini manyetik alana çevirmektir. Diğer bir adı da
indüktördür. Devrelerde L harfi ile gösterilir ve birimi Henry’dir. Güç
kaynaklarından sinyal işleme devrelerine, trafolardan anahtarlamalı güç
kaynaklarına kadar kullanım alanları mevcuttur.
İndüktör, bu nedir?
Hepimiz İndüktör terimini defalarca duyduk, ama nedir? Peki, tasarlanmış pasif bir
unsurdur manyetik alanında enerji depolamak. İndüktörler, elektronik ve güç
sistemlerinde çok sayıda uygulama bulur. Güç kaynakları, transformatörler, radyolar,
TV'ler, radarlar ve elektrik motorlarında kullanılırlar.
Bir indüktör nedir ve nasıl çalışır? Asla unutmamalısınız gerçekler (fotoğraf: Flickr ile
Tamara Kwan)
Herhangi bir elektrik akımı iletkeni endüktif özelliklere sahiptir ve bir indüktör olarak
kabul edilebilir.
Ancak, endüktif etkiyi arttırmak için, pratik bir indüktör, genellikle Şekil l'de gösterildiği
gibi, birçok iletken tel dönüşlü silindirik bir bobin halinde oluşturulur.
Bir indüktör bir iletken tel bobin.
Şekil 1 - Bir indüktörün tipik formu
N- sarım sayısı,
l uzunluğu
bir kesit alanıdır ve
m çekirdeğin geçirgenliğidir.
Bu endüktansın üstünde denklemden görebilirizBobin dönüş sayısını artırarak,
çekirdek olarak daha yüksek geçirgenliğe sahip malzeme kullanarak, kesit alanını
artırarak veya bobinin uzunluğunu azaltarak arttırılabilir.
Şekil 2 - Çeşitli indüktör tipleri: (a) solenoidal yara indüktörü, (b) toroidal indüktör, (c)
talaş indüktörü
Kondansatörler gibi, ticari olarak temin edilebilen indüktörler farklı değerler ve tiplerde
gelir. Tipik pratik indüktörler endüktif değerlere sahiptir. birkaç mikrohenry
(mH)iletişim sistemlerinde olduğu gibi onlarca henrys (H) güç sistemlerinde olduğu
gibi. İndüktörler sabit veya değişken olabilir. Çekirdek demir, çelik, plastik veya
havadan yapılabilir.
Şartlar bobin ve boğma ayrıca indüktörler için de kullanılır.
Ortak indüktörler yukarıda Şekil 2'de gösterilmiştir. İndüktörler için devre sembolleri
pasif işaret konvansiyonunu takiben Şekil 3'te gösterilmiştir.
Şekil 3 - İndüktörler için devre sembolleri: (a) hava çekirdekli, (b) demir çekirdekli, (c)
değişken demir çekirdekli
Entegrasyon verir:
veya
nerede o0) toplam akım <∞ <t <tO ve i (−∞) = 0. Yapma fikri i (-∞) pratik ve makul, çünkü
indüktörde akım olmadığında geçmişte bir zaman olmalıdır.
İndüktör, manyetik alanında enerji depolamak için tasarlanmıştır. Depolanan enerji
Eşitlikten (1) elde edilebilir. Endüktöre verilen güç:
Depolanan enerji:
Dan beri i (−∞) = 0,
Notlar //
Bir indüktörün aşağıdaki önemli özelliklerini not etmeliyiz:
NOT 1 //
Dan not Denklem 1 akım sabitken bir indüktör üzerindeki voltajın sıfır olması
Böylece, bir indüktör bir gibi davranır DC'ye kısa devre.
NOT 2 //
Endüktörün önemli bir özelliği, içinden akan akımdaki değişime karşı olmasıdır. Bir
indüktörden geçen akım anında değişemez.
Göre Denklem (1)Bir indüktör vasıtasıyla akımda süreksiz bir değişiklik, fiziksel olarak
mümkün olmayan sonsuz bir voltaj gerektirir. Böylece, bir indüktör akımın içinden geçen
ani bir değişime karşıdır.
Örneğin, bir indüktörden geçen akım, Şekil 5 (a)indüktör akımı, gösterilen şekilde
alınamıyor Şekil 5 (b) gerçek hayattaki durumlarda süreksizlik nedeniyle. Ancak, bir
indüktör üzerindeki voltaj aniden değişebilir.
Şekil 5 - Bir indüktörden geçen akım: (a) izin verilir, (b) izin verilmez; ani bir değişiklik
mümkün değildir
Not 3
İdeal kapasitör gibi, ideal indüktör enerjiyi dağıtmaz. İçinde depolanan enerji daha
sonra alınabilir. İndüktör, enerji depolarken devreden güç alır ve daha önce depolanan
enerjiyi geri verirken devreye güç verir.
NOT 4 //
Pratik, ideal olmayan bir indüktör önemli birDirençli bileşen, Şekil 6'da gösterildiği gibi.
Bunun nedeni, indükleyicinin, biraz dirençli, bakır gibi iletken bir malzemeden yapılmış
olmasıdır.
Bir indüktör genellikle çok iletken bir telden yapıldığından, çok küçük bir direnci var.
https://support.onlinecomponents.com/hc/en-us/articles/360049045774-How-Does-a-Capacitor-
Store-Energy-
https://tr.wikipedia.org/wiki/Enerji_depolama#:~:text=Elektrik%20enerjisi%20depolama%20i
%C5%9Fleminde%20kondansat%C3%B6rler,s%C3%BCrede%20y%C3%BCk%C3%BC%20depolar%20ve
%20dolar.
https://akademi.robolinkmarket.com/bobin-nedir/#:~:text=kullan%C4%B1m%20alanlar
%C4%B1%20mevcuttur.-,Bobinlerin%20%C3%87al%C4%B1%C5%9Fma%20Prensibi,ise%20manyetik
%20alan%20de%C4%9Fi%C5%9Fkenlik%20g%C3%B6stermektedir.&text=Bu%20y%C3%BCzden%20do
%C4%9Fru%20ak%C4%B1m%20ile%20bobinler%20genelde%20elektrom%C4%B1knat%C4%B1s
%20olarak%20kullan%C4%B1labilmektedir.
https://crushtymks.com/tr/electrical-lectures/104-what-is-an-inductor-and-how-it-works-facts-you-
must-never-forget.html