Phan 3-Chuong 1. Phuc Chat-6-5-20

Hãa häc v« c¬
PhÇn III
Çc nguyªn tè chuyÓn tiÕp
ChƯ¬ng i
phøc chÊt
ChƯ¬ng I. Phøc chÊt
I. Mét sè kh¸I niÖm
1. §Þnh nghÜa:
Phøc chÊt (hîp chÊt phèi trÝ) → hîp chÊt cã chøa 1 ion
hay 1 hîp phÇn phøc.
VÝ dô: [Cu(NH3)4](OH)2 → ion phøc lµ [Cu(NH3)4]2+
2. CÊu t¹o phøc: Gåm:
a. CÇu néi: lµ ion phøc (cation hoÆc anion) → Gåm:
- 1 ion TT (nh©n TT, nguyªn tö TT) → thưêng lµ ion (+)
(hay nguyªn tö) KLCT.
- Çc phèi tö: çc ion tr¸i dÊu hay ph©n tö bao xung
quanh ion TT.
b. CÇu ngo¹i: lµ çc ion n»m ngoµi ion phøc
VÝ dô:
3. Phøc ®¬n nh©n, ®a nh©n:
- Phøc ®¬n nh©n: chøa 1 nh©n TT: [Cu(NH3)4](OH)2
- Phøc ®a nh©n: chøa ≥ 2 nh©n TT: [Co2(NH3)8(OH)2]4+
4. Dung lưîng phèi trÝ (DLPT):
a. §Þnh nghÜa: lµ sè lk б mµ mét phèi tö t¹o víi ion TT
b. Ph©n lo¹i phèi tö theo DLPT:
- Phèi tö cã DLPT = 1 → phèi tö ®¬n cµng: F-, Cl-, Br-, I-,
OH-, CN-, SCN-, NO2-, H2O, NH3, S2O32-.
- Phèi tö cã DLPT ≥ 2 → phèi tö ®a cµng.
4. Dung lưîng phèi trÝ (DLPT):
VÝ dô: Çc phèi tö C2O42- vµ NH2-(CH2)2-NH2 (etylen
diamin = En): DLPT =2 → phèi tö 2 cµng.
*) Chó ý: Çc phèi tö ®a cµng khi t¹o phøc víi ion TT

thưêng t¹o vßng (vßng bÒn thưêng cã 5, 6 c¹nh).
5. SPT cña ion TT:
a. §Þnh nghÜa: Tæng sè lk б mµ ion TT t¹o víi çc phèi tö
5. SPT cña ion TT:
b. Mét vµi chó ý:
- Çc SPT thưêng gÆp: 2, 4, 6
- Ion KL chuyÓn tiÕp M+: thưêng cã SPT = 2
- Mét sè ion KL cã SPT cè ®Þnh: Co3+, Cr3+, Pt4+: SPT=6
- NhiÒu ion KL cã SPT thay ®æi theo b¶n chÊt cña phèi
tö, nhiÖt ®é, nång ®é.
VÝ dô: Ni2+: víi phèi tö NH3 → SPT = 6
víi phèi tö CN- → SPT = 4
6. Ph©n lo¹i phøc chÊt: Dùa vào ®iÖn tÝch cña cÇu néi:
- Phøc cation: CÇu néi mang ®iÖn tÝch (+)
VÝ dô: [Zn(NH3)4]Cl2, [Co(NH3)6]Cl3
- Phøc anion: CÇu néi mang ®iÖn tÝch (-):
VÝ dô: K2[Zn(OH)4], K2[PtI4]
7. Tªn gäi:
a. Tªn cÇu néi: tªn cña chữ sè chØ sè lưîng phèi tö + tªn
phèi tö + tªn ion TT vµ sè oxh:
*) Tªn cña chữ sè chØ sè lưîng phèi tö:
- Phèi tö ®¬n cµng:
2 = di, 3 = tri, 4 = tetra, 5 = penta, 6 = hexa; 7 = hepta
- Phèi tö ®a cµng:
2 = bis, 3 = tri, 4 = tetrakis, 5= pentakis, 6= hexakis
7. Tªn gäi: a. Tªn cÇu néi:
*) Tªn cña phèi tö:
- Phèi tö lµ gèc axit: gèc axit + o:
- Phèi tö lµ ph©n tö trung hoµ: NH3 → amin; H2O →

aqua; CO→ cacbonyl; NO → Nitrozyl.
- Çc phèi tö hữu c¬: lÊy tªn riªng cña chóng: C2H4 →
etilen, C5H5N → pyridin, NH2-CH2-CH2-NH2 →
etylen®iamin
7. Tªn gäi:
a. Tªn cÇu néi:
*) Tªn ion TT vµ sè oxh:
Phøc ion (+): Tªn thưêng cña ion TT+ sè oxh theo sè la m·
Phøc ion (-): Tªn quèc tÕ cña ion TT+ ®u«i at (hoÆc ic nÕu
lµ axit) + sè oxh theo sè la m·.
b. Tªn phøc chÊt:
Phøc cation = tªn cÇu néi + tªn gèc axit cÇu ngo¹i
Phøc anion = tªn cation cÇu ngo¹i + tªn cÇu néi
Chó ý: khi viÕt c«ng thøc phøc chÊt ph¶i viÕt çc ion theo
theo thø tù cation råi ®Õn anion.
7. Tªn gäi:
VÝ dô:
- [Co(NH3)6]Cl3 : Hexa amin coban (III) clorua
- Na2[Zn(OH)4] : Natri tetra hi®roxo zincat (II)
- K4[Fe(CN)6] : Kali hexa xiano ferat (II) = Kali hexa
xiano feroat = Kali fero xianua.
- K3[Fe(CN)6] : Kali hexa xiano ferat (III) = Kali hexa
xiano feriat = Kali feri xianua.
- H[AuCl4]: axit tetra cloro Auric (III).
- [Co(H2O)5Cl]Cl2: Cloro penta aqua Coban (III) Clorrua
- [Cu(NH2-CH2-CH2-NH2)2]SO4: Bis etilen ®iamin §ång
(II) sunfat.
III. Çc thuyÕt gi¶I thÝch b¶n chÊt Liªn
kÕt trong ion phøc chÊt
1. ThuyÕt Kossel (1916-1992)
2. ThuyÕt VB
3. ThuyÕt trưêng tinh thÓ
4. ThuyÕt ocbitan ph©n tö
5. ThuyÕt trưêng phèi tö
IV. thuyÕt VB
1. Nguyªn t¾c:
- Coi liªn kÕt gi÷a ion trung t©m vµ çc phèi tö lµ liªn
kÕt cho-nhËn (phèi tö cho cÆp e)
- Nh©n trung t©m cã sù lai ho¸ AO: çc AO lai ho¸ nµy
nhËn çc cÆp e cña çc phèi tö.
- Liªn kÕt cho-nhËn lµ liªn kÕt céng ho¸ trÞ, mçi liªn kÕt
cho-nhËn øng víi 1 vÞ trÝ cña phèi trÝ (1 lk б).
IV. thuyÕt VB
2. Kh¶o s¸t sù t¹o thµnh ion phøc:
a. Çc d¹ng lai ho¸ cña nh©n trung t©m:
SPT KiÓu lh CHHH VÝ dô
2 sp Th¼ng [Ag(NH3)2]+
4 sp3 Tø diÖn [Zn(NH3)4]2+
4 dsp2 Vu«ng ph¼ng [PtCl4]2-
6 sp3d2 (lh ngoµi) B¸t diÖn [CoF6]3-, [Fe(H2O)6]3+
6 d2sp3(lh trong ) B¸t diÖn [Fe(CN)6]3-, [Co(NH3)6]3+
IV. thuyÕt VB
a. Çc d¹ng lai ho¸ cña nh©n trung t©m:
IV. thuyÕt VB
a. Çc d¹ng lai ho¸ cña nh©n trung t©m :
? Khi nµo biÕt ion phøc cã lai hãa ngoµi, lai hãa trong: dùa
vµo sè liÖu thùc nghiÖm (μ, sè e ®éc th©n cña phøc).
- Phøc cã momen lưìng cùc lín (spin cao: HS) →
thưêng lai hãa ngoµi.
- Phøc cã momen lưìng cùc nhá (thÊp spin: LS) →
thưêng lai hãa trong.
IV. thuyÕt VB
b. M« t¶ sù t¹o thµnh ion phøc trong phøc 8 mÆt:
VÝ dô 1: XÐt sù t¹o thµnh [CoF6]3-; cho μ=4,9 μB.
μ= [n(n+2)]1/2 = 4,9 → n ~ 4 = Sè e ®éc th©n trong phøc
Ion phøc [CoF6]3- ®ưîc h×nh thµnh tõ Co3+ vµ 6 phèi tö F-:
→ phøc HS → lh ngoµi sp3d2

IV. thuyÕt VB
b. M« t¶ sù t¹o thµnh ion phøc trong khèi 8 mÆt:
- Mçi phèi tö F- ®a ra 1 cÆp e ho¸ trÞ ®Ó lk víi ion Co3+
- Çc AO ho¸ trÞ cña ion TT Co3+: 3d64so4po4do → lh ngoµi
sp3d2 (do ion phøc cßn 4e ®éc th©n).
- 6 cÆp e cña 6F- chiÕm 6 AO lh sp3d2 cña Co3+ (6 AO nµy
cã E b»ng nhau vµ hưíng ®Õn 6 ®Ønh cña hinh 8 mÆt).
IV. thuyÕt VB
IV. thuyÕt VB
VÝ dô 2: XÐt sù t¹o thµnh [Co(NH3)6]3+; cho μ=0.
μ = 0 → phøc LS → phøc kh«ng cßn e ®éc th©n → x¶y ra
sù ghÐp cÆp e.
Ion phøc [Co(NH3)6]3- ®ưîc h×nh thµnh tõ ion Co3+ vµ 6
phèi tö NH3
IV. thuyÕt VB
→ Lai hãa trong d2sp3

IV. thuyÕt VB
- Mçi phèi tö NH3 ®a ra 1 cÆp e ho¸ trÞ ®Ó lk víi ion Co3+
- Çc AO ho¸ trÞ cña ion TT Co3+: 3d64so4po4do → lai hãa
trong d2sp3 (do ion phøc kh«ng cßn e ®éc th©n).
- 6 cÆp e cña 6NH3 chiÕm 6 AO lai hãa d2sp3 cña Co3+ →
sù lai hãa nµy cã ®ưîc khi 4e ®éc th©n ë 3d6 cña Co3+
ph¶i ghÐp cÆp nhau t¹o ra 2 AO trèng ®Ó çc cÆp e cña
çc phèi tö ®i vµo.
IV. thuyÕt VB
IV. thuyÕt VB
c. M« t¶ sù t¹o thµnh ion phøc trong khèi 4 mÆt:
VÝ dô 1: XÐt sù t¹o thµnh [NiCl4]2-. BiÕt phøc lµ cao spin.
→Ion phøc [NiCl4]2- ®ưîc t¹o thµnh tõ Ni2+ vµ 4 phèi tö
Cl-
IV. thuyÕt VB
VÝ dô 1: XÐt sù t¹o thµnh [NiCl4]2-
→Do phøc lµ HS→ cßn e ®éc th©n → lai ho¸ sp3 → Tø
diÖn ®Òu
IV. thuyÕt VB
VÝ dô 2: XÐt sù t¹o thµnh [Ni(CN)4]2-. BiÕt phøc lµ LS.
→Ion phøc [Ni(CN)4]2- ®ưîc t¹o thµnh tõ Ni2+ vµ 4 phèi tö
CN-
→Do phøc lµ LS → ghÐp cÆp e → lai ho¸ dsp2 → vu«ng

ph¼ng
IV. thuyÕt VB
VÝ dô 2: XÐt sù t¹o thµnh [Ni(CN)4]2-. BiÕt phøc lµ LS.
IV. thuyÕt VB
Chó ý:
- Phøc LS kh«ng ph¶i lóc nµo μ =0
- μ cña phøc LS lu«n < μ cña phøc HS
- Cã trưêng hîp ghÐp e ®éc th©n trong phøc LS nhưng
vÉn d e ®éc th©n → μ ≠ 0. VÝ dô: Fe3+ 3d5
- Kh«ng ph¶i cø lai ho¸ trong lµ phøc LS, ®iÒu nµy cßn
tuú thuéc vµo sè e ë 3d, VD: [Cr(H2O)6]3+: d3(Cr3+): lh
trong d2sp3 nhưng phøc HS.
IV. thuyÕt VB
3. ¦u, nhîc ®iÓm cña thuyÕt VB:
a. ¦u ®iÓm:
- Kh¸ ®¬n gi¶n vÒ mÆt ®Þnh tÝnh
- Gi¶i quyÕt ®ưîc cÊu tróc cña ion phøc, tÝnh ch©t tõ, lai
ho¸ trong, ngoµi.
b. Nhîc ®iÓm:
- Kh«ng gi¶i thÝch ®ưîc nguyªn nh©n t¹o thµnh ion
phøc
- Kh«ng gi¶i thÝch ®ưîc tÝnh chÊt cña ion phøc: tÝnh
chÊt quang häc (kh¶ năng hÊp thô ¸nh s¸ng g©y ra
mµu), tÝnh chÊt bÊt ®èi xøng ...
V. thuyÕt trƯêng tinh thÓ
1. NhËn xÐt çc AO d cña ion TT Mn+:
Ion TT Mn+ ë tr¹ng th¸i tù do cã 5 AO d cã n¨ng lưîng
b»ng nhau nhưng ®Þnh hưíng kh¸c nhau:
- Çc AO dxy : xen kÏ 2 trôc x, y
- Çc AO dxz : xen kÏ 2 trôc x, z
- Çc AO dyz : xen kÏ 2 trôc y, z
- Çc AO dx2-y2 : hưíng trªn 2 trôc x, y
- Çc AO dz2 : hưíng theo trôc z.
1. NhËn xÐt çc AO d cña ion TT:
A
1. NhËn xÐt çc AO d cña ion TT:
2. Nguyªn t¾c pp: Dùa trªn những luËn ®iÓm sau:
➢ Phøc chÊt ®ưîc t¹o thµnh vµ bÒn do tư¬ng t¸c tÜnh
®iÖn gi÷a ion trung t©m vµ çc phèi tö .
➢ Coi phèi tö lµ ®iÖn tÝch ®iÓm kh«ng cã cÊu tróc ®ưîc
s¾p xÕp hîp lý xung quanh ion TT sao cho lùc ®Èy gi÷a
chóng lµ nhá nhÊt vµ t¹o thµnh trưêng phèi tö.
➢ Coi ion trung t©m cã çc AO d ho¸ trÞ bÞ biÕn ®æi n¨ng
lưîng do t¸c dông cña ®iÖn trưêng t¹o bëi çc phèi tö.
3. Sù t¸ch çc AO d trong ion phøc 8 mÆt dưíi t¸c dông
cña trưêng phèi tö: [ML6]n+
- Ion TT Mn+ ë tr¹ng th¸i tù do: 5AO d cã n¨ng lưîng
b»ng nhau (®ång n¨ng lưîng).
- Khi ion Mn+ n»m trong trưêng
b¸t diÖn dưíi t¸c dông cña trưêng
phèi tö → 5AO ®Òu cã E cao h¬n so
víi khi ë tr¹ng th¸i tù do nhưng sù
t¨ng kh«ng ®Òu do sù ®Þnh hưíng
kh¸c nhau cña çc AO d.
- 2AO dz2 vµ dx2-y2 : cã nh¸nh AO hưíng trùc tiÕp víi
çc phèi tö → chÞu t¸c dông ®Èy tõ çc phèi tö m¹nh
h¬n (so víi 3 AO dxy, dxz, dyz) → cã n¨ng lưîng ↑ lªn.
- Theo qui t¾c b¶o toµn n¨ng lưîng → 3 AO dxy, dxz, dyz
chÞu t¸c dông ®Èy yÕu → n¨ng lưîng ↓ xuèng.
Çc AO màu
vàng cã n¨ng
lưîng cao h¬n
çc AO màu ®á
do t¸c dông cña
trưêng phèi tö
→ KÕt qu¶ 5 AO d sÏ bÞ ph©n t¸ch thµnh 2 nhãm:
- Nhãm dz2, dx2-y2 : kÝ hiÖu eg → cã n¨ng lưîng cao
- Nhãm dxy, dxz, dyz : kÝ hiÖu t2g → cã n¨ng lưîng thÊp
HiÖu E cña 2 møc eg vµ t2g lµ ∆o → n¨ng lưîng t¸ch (th«ng
sè t¸ch), J(KJ).mol-1 hay cm-1 (1cm-1= 11,9J).
3. Sù t¸ch çc AO d trong ion phøc 8 mÆt:
e g , E2
Δo-thông số tách
t2g , E1
3. Sù t¸ch çc AO d trong ion phøc 8 mÆt [ML6]n+
a = 0,4 ∆o
b = 0,6∆o
? T¸ch nh vËy → sù ph©n bè e nh thÕ nµo, khi nµo phøc

cao, thÊp spin?
4. Sù ph©n bè e ho¸ trÞ d trong ion phøc 8 mÆt [ML6]n+
a. Sù ph©n bè e: Gièng như qui luËt ph©n bè e trong
nguyªn tö nhưng cã sù sai kh¸c trong 1 sè trưêng hîp:
- NÕu sè e ®éc th©n cã trong phøc tõ 1-3 (d1,2,3): 1 çch
®iÒn duy nhÊt, ph©n bè gièng như trong nguyªn tö.
- NÕu sè e ®éc th©n cã trong phøc tõ 4 -6 (d4,5,6): cã 2
çch s¾p xÕp: phô thuéc vµo n¨ng lưîng ghÐp P (E cÇn
thiÕt ®Ó chuyÓn 2e ®éc th©n cïng dÊu spin tõ 2AO cã
cïng E thµnh 1 cÆp e cã spin tr¸i dÊu trong 1 AO):
a. Sù ph©n bè e:
+ NÕu ∆o <P → x¶y ra sù t¸ch e, e thø 4 sÏ ®iÒn vµo møc
eg → phøc HS
+ NÕu ∆o >P →x¶y ra sù ghÐp e trưíc ë møc t2g , sau ®ã
míi ®iÒn vµo eg → phøc LS
- NÕu sè e ®éc th©n cã trong phøc ≥ 7: ph©n bè e gièng
trong nguyªn tö.
a. Sù ph©n bè e:
VÝ dô:
Δo < P
Δo > P
a. Sù ph©n bè e:
b. ViÕt cÊu hinh e của ion phức: Dùa vµo sù ph©n bè e:
VÝ dô:
[CoF6]3- ∆o =155,1KJ/mol; P=250,5KJ/mol→∆o <P: phøc HS
[Co(NH3)6]3+ ∆o =274,3KJ/mol; P=250,5KJ/mol→∆o >P: phøc LS
→ CÊu hinh e: [CoF6]3- : t2g4 eg2
[Co(NH3)6]3+ : t2g6
5. N¨ng lưîng lµm bÒn bëi trưêng tinh thÓ (n¨ng lưîng
bÒn ho¸ hoÆc ®é gi¶m n¨ng lưîng): Ws hoÆc  s
Ws = (0, 4n1 − 0, 6n2 ) o

n1 - sè e trªn t2g
n2 - sè e trªn eg
*) Chó ý:
- Phøc cã gi¸ trÞ Ws cµng lín → ion phøc cµng bÒn
- Ws kh«ng ph¶i lµ n¨ng lưîng liªn kÕt trong ion phøc
chÊt mµ nã chØ ®ãng gãp vµo n¨ng lưîng liªn kÕt trong
phøc chÊt.
6. ¸p dông cho ion phøc 4 mÆt ®Òu:
a. N¨ng lưîng t¸ch: Sù ph©n t¸ch çc AO d x¶y ra ngưîc
víi phøc b¸t diÖn:
- 3 AO d: dxy, dxz, dyz cã çc nh¸nh gÇn çc phèi tö h¬n
→ chÞu tư¬ng t¸c ®Èy lín h¬n → E ↑
- 2 AO: dz2, dx2-y2 : cã çc nh¸nh xa çc phèi tö h¬n →
chÞu tư¬ng t¸c ®Èy yÕu h¬n → E ↓
→KÕt qu¶: 5AO ®ång E ë ion Mn+ sÏ bÞ t¸ch thµnh 2 møc:
+ t2: gåm dxy, dxz, dyz: E cao
+ e: gåm dz2, dx2-y2 : E thÊp
a. N¨ng lưîng t¸ch:
a. N¨ng lưîng t¸ch:
b. Sù ph©n bè e:
- Sè e tõ 1-2e: gièng nguyªn tö
- Sè e tõ 3-5e: cã 2 çch s¾p xÕp e gièng trong phøc b¸t diÖn,
tuú thuéc vµo ∆t vµ P
- Sè e ≥ 6e: ph©n bè gièng nguyªn tö.
c. N¨ng lưîng lµm bÒn: Ws
Ws = (0, 6n1 − 0, 4n2 )t

n1 - sè e trªn e
n2 - sè e trªn t2
7. ¸p dông cho ion phøc vu«ng ph¼ng:
XuÊt ph¸t tõ phøc b¸t diÖn:
- NÕu kÐo gi·n 2L ë trôc z (L5, L6)
→ ®ưîc cÊu tróc b¸t diÖn lÖch:
2 phèi tö L5 vµ L6 bÞ xa nh©n,
çc phèi tö L1, L2, L3, L4 trªn
çc mÆt ph¼ng cã xu hưíng co vµo 1 chót → KÕt qu¶:
+ eg: 2 AO: dz2, dx2-y2 bÞ ph©n t¸ch: dx2-y2 cã E↑ vµ dz2↓
+ t2g: 3AO dxy, dxz, dyz: dxy ↑; dxz vµ dyz ↓
- NÕu ®øt h¼n 2 phèi tö L5 vµ L6 → chuyÓn sang vu«ng
ph¼ng: dx2-y2 vµ dxy tiÕp tôc ↑; dz2, dxz , dyz tiÕp tôc ↓
8. Çc yÕu tè ¶nh hưëng ®Õn th«ng sè t¸ch ∆:
NhËn xÐt:
Gi¸ trÞ ∆ ↑ khi F tÜnh ®iÖn giữa çc phèi tö vµ ion TT ↑
→∆ = f(b/c phèi tö, b/c ion TT, CHHH ion phøc).
8. Çc yÕu tè ¶nh hưëng ®Õn th«ng sè t¸ch ∆:
a. B¶n chÊt cña phèi tö: ∆ ↑ khi:
- Phèi tö lµ ion (-): ®iÖn tÝch ↑, kÝch thưíc ↓:
VÝ dô: ∆(F-)>∆(Cl-)>∆(Br-)>∆(I-)
- Phèi tö lµ ph©n tö ph©n cùc: ®é ph©n cùc↑, kÝch thưíc ↓.
- Sè cÆp e chưa ph©n chia (chưa lk) cña phèi tö cµng ↓.
VÝ dô: H2O cã 2 cÆp e chưa lk, NH3 cã 1 cÆp e chưa lk
→ ∆(H2O) < ∆(NH3).
8. Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn th«ng sè t¸ch ∆:
a. B¶n chÊt cña phèi tö:
Dùa vµo thùc nghiÖm, x¸c ®Þnh ®ưîc t¸c ®éng cña phèi
tö lªn ∆ (∆ ↑→ trưêng m¹nh ↑):
∆ ↑ theo thø tù sau (↑ vÒ trưêng lùc):
I −  S 2−  Br −  Cl −  OH −  F −  H 2O  SCN −  NH 3  NO2 −  CN −  CO
___________ yeu ________________ TB ___________________manh___
b. B¶n chÊt cña ion trung t©m: ∆ ↑ khi:
- Sè oxi hãa (®iÖn tÝch) ↑.
VÝ dô: ∆(Co3+)>∆(Co2+)
- n (nd) cµng lín → tr¶i ra trong kh«ng gian xa h¬n →
tư¬ng t¸c gia AO d vµ phèi tö cµng ↑.
VÝ dô 1: [Cr(H2O)6]2+ (n= 4): ∆o=11000cm-1
[Mo(H2O)6]2+ (n=5): ∆o=25000cm-1
[W(H2O)6]2+ (n=6): ∆o=30000cm-1.
VÝ dô 2: [Cr(H2O)6]2+ : ∆o=11000cm-1; [Cr(H2O)6]3+: ∆o=20500cm-1
c. ¶nh hưëng cña CHHH ion phøc: ∆ phô thuéc vµo kiÓu
cÊu tróc cña ion phøc:
XÐt cïng mét ion TT, k/c tõ phèi tö tíi ion TT như nhau
→ ∆t = 4/9 ∆o → ∆ phøc 8 mÆt > ∆ phøc 4 mÆt
9. ¦u, nhưîc ®iÓm cña thuyÕt trưêng tinh thÓ:
a. ¦u ®iÓm:
*) M« h×nh ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu
*) Gi¶i thÝch ®ưîc nhiÒu t/c cña phøc chÊt phï hîp víi
TNo: t/c tõ, gi¶i thÝch hiÖu qu¶ kh¶ n¨ng sinh mµu cña
phøc chÊt
a. ¦u ®iÓm:
- Sù hÊp thô as: mµu lµ kÕt qu¶ cña sù hÊp thô as cña çc
chÊt:
+ HÊp thô hoµn toµn → mµu ®en;
+ Ph¶n x¹ hoµn toµn → mµu tr¾ng;
+ Kh«ng hÊp thô (cho tÊt c¶ as ®i qua) → trong suèt;
+ HÊp thô 1 phÇn → cã mµu (phÇn kh«ng bÞ hÊp thô
sÏ g©y ra mµu phô trî cña mµu bÞ hÊp thô).
a. ¦u ®iÓm:
- Thµnh c«ng lín nhÊt cña thuyÕt lµ gthÝch ®ưîc NN tÝnh
cã mµu cña phøc chÊt çc KL chuyÓn tiÕp: khi as chiÕu
vµo phøc →çc e ë møc t2g cã E thÊp sÏ hÊp thô mét
bøc x¹ thÝch hîp ®Ó chuyÓn lªn møc eg cã E cao h¬n; tæ
hîp çc tia cßn l¹i kh«ng bÞ hÊp thô t¹o nªn mµu cña
phøc → g©y ra phæ hÊp thô.
a. ¦u ®iÓm:
VÝ dô: khi as ®i qua mét chÊt r¾n, nã hÊp thô mµu ®á →

mµu quan s¸t ®ưîc lµ mµu lôc chµm.
a. ¦u ®iÓm:
*) TÝnh ∆o vµ bưíc sãng hÊp thô cùc ®¹i:
VÝ dô: phøc [Ti(H2O)6]3+ cã mµu do hÊp thô cùc ®¹i ë bưíc

sãng 500 nm → tÝnh ®ưîc ∆o :
6,62.10−34.3.108.6,02.1023
o = −7
= 239.103
( J / mol )
5.10
a. ¦u ®iÓm:
*) Gi¶i thÝch ®ưîc nhiÒu t/c cña phøc chÊt:
a. ¦u ®iÓm:
a. ¦u ®iÓm:
… còn lại ánh
Ánh sáng sáng xanh đi
vàng bị qua làm dung
hấp dịch được nhìn
thụ… thấy màu xanh
… còn lại ánh sáng

Ánh sáng vàng đi qua làm
xanh bị hấp dung dịch có màu
thụ… vàng
blue: 400-490 nm
yellow-green: 490-580 nm
red: 580-700 nm
a. ¦u ®iÓm:
Quan
hÖ
gi÷a
chÊt
hÊp
thô
vµ
mµu
quan
s¸t
a. ¦u ®iÓm:
¶nh hưëng cña phèi tö ®Õn mµu cña phøc
b. KhuyÕt ®iÓm: coi phèi tö lµ ®iÖn tÝch ®iÓm kh«ng cã cÊu
tróc → kh«ng gi¶i thÝch ®ưîc sù t¹o thµnh lk CHT,
trong phøc nh [Fe(CO)5], [Ni(CO)4]...
VI. Mét sè tÝnh chÊt cña phøc chÊt
1. H»ng sè bÒn: βn (®Ó ®¬n gi¶n, ®Æt ion KL Mn+ = M)
a. Kh¸i niÖm:
[ MLn ]
M + nL  MLn ;  n =
[ M ][ L]n
b. Quan hÖ gi÷a βn vµ ∆Go cña phản ứng t¹o phøc:
G = − RT ln n = H − T S
o o o
1. H»ng sè bÒn:
c. H»ng sè bÒn nÊc: Knb
[ ML1 ]
M + L  ML1 ; K1b =
[ M ][ L]
[ ML2 ]
ML + L  ML2 ; K 2b =
[ ML][ L]
[ MLn ]
MLn −1 + L  MLn ; K nb =
[ MLn −1 ][ L]
→  n = K1b .K 2b ...K nb
1. H»ng sè bÒn:
c. H»ng sè bÒn nÊc: Knb
VÝ dô: 2 b =1.6107
 Ag ( NH3 )2 
+ +
Ag + 2 NH3
 Ag ( NH 3 )  Ag ( NH 3 )2 
+ +
K1b = K 2b =
 Ag +   NH 3   Ag ( NH3 )  NH 3 
+
 Ag ( NH 3 ) 2 
+
 2b = ( K1 K 2 )b =
 Ag   NH 3 
+ 2
2. H»ng sè ph©n li (Kd) = h»ng sè kh«ng bÒn (Kkb)
a. Kh¸i niÖm:
[ M ][ L] n
MLn  M + nL; K kb =
[ MLn ]
1
→ K kb =
n
→ Kkb cµng lín → phøc cµng kÐm bÒn.

2. H»ng sè ph©n li:
b. H»ng sè ph©n li nÊc:
VÝ dô:
[ Ag ( NH 3 )]+ [ NH 3 ]
[ Ag ( NH 3 )2 ]+  [ Ag ( NH 3 )]+ + NH 3 ; K1kb =
[ Ag ( NH 3 )2 ]+
[ Ag + ][ NH 3 ]
[ Ag ( NH 3 )]+  Ag + + NH 3 ; K 2 kb =
[ Ag ( NH 3 )]+
→ K kb = K1kb .K 2 kb
3. Chó ý:
- Sù ph©n ly cña phøc → ph©n ly hoµn toµn thµnh ion
cÇu ngo¹i vµ ion phøc.
- Ion phøc ph©n ly yÕu → pư thuËn nghÞch
VÝ dô: Na [ Ag ( S O ) ] = 3 Na + + [ Ag ( S O ) ]3−
3 2 3 2 2 3 2
3− + 2−
[ Ag ( S 2O3 ) 2 ]  Ag + S 2O3
- Ph¶n øng t¹o phøc trong dd nưíc ↔ sù thay thÕ çc
ph©n tö H2O hidrat ho¸ cña ion TT b»ng çc phèi tö
kh¸c → cã sù ph¸ vì líp vá hidrat cña ion TT vµ çc
phèi tö → lµm ↑ ®é hçn ®én cña hÖ → S ↑→ ∆S > 0.
4. ¶nh hưëng cña pH lªn tÝnh bÒn cña phøc:
Khi phèi tö lµ baz¬→ pH cã t/®éng lªn tÝnh bÒn cña phøc:
VÝ dô: + + + +
[ Ag ( NH3 )2 ] + 2H  Ag + 2 NH 4
→ Khi [H+] ↑ → pH ↓→ phøc bÞ ph¸ vì.
→ TÝnh ®ưîc K cña pư trªn (khi biÕt β2 vµ Ka(NH4+)
→∆Go cña pư vµ % phøc bÞ ph¸ vì.
5. Quan hÖ gi÷a sù t¹o kÕt tña vµ sù t¹o phøc:
XÐt phản ứng:
+ −
AgCl  +2 NH3  [ Ag ( NH3 )2 ] + Cl
→BiÕt Tt(AgCl) vµ β2 → K cña pư →∆Go →thay ®æi chiÒu
phản ứng
6. TÝnh oxh-khö cña phøc chÊt:
- Sù t¹o phøc lµm ↓ thÕ khö cña cÆp Mn+/M (M lµ KL)
→ lµm t¨ng tÝnh khö cña KL.
VÝ dô: εo(Au3+/Au) = 1,5V → khi t¹o phøc [AuCl4]- cã β4 =
2.1021 nªn εo(AuCl4)-/Au = 1,07V → Au kh«ng t/d víi
HNO3 nhưng tan dÔ trong dd (HNO3 + HCl).
6. TÝnh oxh-khö cña phøc chÊt:
- Víi KL cã nhiÒu TT oxh, khi t¹o phøc → lµm thay ®æi
thÕ khö → lµm thay ®æi sù chuyÓn hãa gi÷a chóng.
VÝ dô: εo(Co3+/Co2+) = 1,84V → trong dd nưíc, Co3+ dÔ
chuyÓn thµnh Co2+, nhng khi t¹o phøc th×
[Co(NH3)6]3+ bÒn h¬n [Co(NH3)6]2+ nªn x¶y ra sù
chuyÓn hãa Co(+II) sang Co(+III).

Phan 3-Chuong 1. Phuc Chat-6-5-20

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Phan 3-Chuong 1. Phuc Chat-6-5-20

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Hãa häc v« c¬

*) Chó ý: C¸c phèi tö ®a cµng khi t¹o phøc víi ion TT

- Phèi tö lµ ph©n tö trung hoµ: NH3 → amin; H2O →

→ phøc HS → lh ngoµi sp3d2

→ Lai hãa trong d2sp3

→Do phøc lµ LS → ghÐp cÆp e → lai ho¸ dsp2 → vu«ng

? T¸ch nh vËy → sù ph©n bè e nh thÕ nµo, khi nµo phøc

Ws = (0, 4n1 − 0, 6n2 ) o

Ws = (0, 6n1 − 0, 4n2 )t

VÝ dô: khi as ®i qua mét chÊt r¾n, nã hÊp thô mµu ®á →

VÝ dô: phøc [Ti(H2O)6]3+ cã mµu do hÊp thô cùc ®¹i ë bưíc

… còn lại ánh sáng

→ Kkb cµng lín → phøc cµng kÐm bÒn.

You might also like