Het begin van de Grote Vasten

Zondag van de verbanning van Adam en Eva uit het Paradijs

~ VERGEVINGSZONDAG ~

LEZINGEN VAN DE DAG

Romeinen : 13,11; 14,1-4:

Waakzaam zijn
U weet trouwens hoe laat het is, u weet dat het uur om uit de slaap te ontwaken reeds is
aangebroken. Nu is onze redding dichterbij dan toen wij tot het geloof kwamen. De nacht loopt ten
einde, de dag breekt aan. Laten wij ons dus ontdoen van de werken van de duisternis en ons
toerusten met de wapens van het licht. Laten wij ons behoorlijk gedragen, als op klaarlichte dag,
en ons onthouden van zwelgpartijen en drinkgelagen, van ontucht en losbandigheid, van twist en
nijd. Bekleed u met de Heer Jezus Christus, en vertroetel uw lichaam niet; er mogen geen
begeerten worden opgewekt.
Hoofdstuk 14, 1-4.
Verdraagzaam zijn
Aanvaard ieder die zwak is in het geloof, zonder zijn opvattingen te betwisten. De een is ervan
overtuigd dat hij alles mag eten, terwijl een zwakke alleen maar plantaardig voedsel eet. Wie vlees
1
eet, moet iemand die dat niet doet, niet minachten; en wie geen vlees eet, moet iemand die dat
wel doet, niet veroordelen; God zelf heeft die ander immers als de zijne aanvaard. Wie ben jij, dat
je jezelf een oordeel aanmatigt over de knecht van een ander? Of hij staat of valt, gaat alleen zijn
heer aan. Hij zal trouwens staande blijven, want zijn heer is bij machte hem staande te houden.

Evangelie:

Mattheüs 6,14-21:

Want als jullie de mensen hun overtredingen vergeven, zal je hemelse Vader ook jullie vergeven.
Maar als jullie de mensen niet vergeven, zal je Vader jullie overtredingen ook niet vergeven.
Wanneer je vast, zet dan geen somber gezicht zoals de schijnheiligen, want zij vertrekken hun
gezicht om met hun vasten op te vallen bij de mensen. Ik verzeker jullie, ze hebben hun beloning al.
Maar als jij vast, zalf dan je hoofd en was je gezicht, opdat het bij de mensen niet opvalt dat je
vast, maar wel bij je Vader, die in het verborgene is; en je Vader, die in het verborgene ziet, zal het
je belonen.
Maak je geen zorgen!
Verzamel geen schatten op aarde, waar mot of houtworm ze aantast, en waar dieven inbreken om
ze te stelen. Maar verzamel schatten in de hemel, waar mot noch houtworm ze aantasten, en waar
geen dieven inbreken om ze te stelen. Want waar je schat is, daar zal ook je hart zijn.

De vastenperiodes

Definitie: Vasten is een vrijwillige onthouding van

bepaalde voedingswaren, dranken en gewoontes voor
religieuze en morele doeleinden.

De Orthodoxe Kerk heeft een bepaald aantal dagen of periodes binnen het kerkelijk jaar, waarbij
gelovigen uitgenodigd worden om te vasten. Deze periodes zijn de volgende:

 woensdag en vrijdag, doorheen het jaar

 voor het ontvangen van de Heilige Communie
 14 september (27/09) > Kruisverheffing
 tijdens de 40 dagen vasten voor Kerstmis
 5 januari (18/01) > de dag voor de Theofanie

2
  7 weken tijdens de Grote Vasten > Paasfeest; inclusief de Heilige Week
 de vasten van de apostelen Petrus en Paulus > variërend aantal dagen
 14 dagen voor de Ontslaping van Maria de Moeder Gods
 29 augustus (11/11) > Onthoofding van Johannes de Doper en Voorloper

Dagen waarop niet gevast wordt zijn bijvoorbeeld Palmzondag, het feest van de Blijde Boodschap
aan Maria en het feest van de Transfiguratie : dan wordt er vis gegeten. Wij moeten afstand doen
van bepaalde voedingswaren zoals vlees, kip, vis, zuivelproducten en alcohol.

Door te vasten, verwerven we Gods werkende aanwezigheid in ons als nederige en barmhartige
liefde. Vasten is allereerst een periode van bevrijding van zelfzuchtige zonden en hartstochten,
een periode van berouw voor alles wat wij verkeerd hebben gedaan en tegelijkertijd een periode
van opstanding en verlichting van de zielen met de heiliging aanwezigheid van God. Gods genade
wordt aan de mens meegedeeld door het gebed dat met vasten wordt verenigd, door kerkelijke
erediensten, door van de Bijbel en de geschriften van de Heilige Kerkvaders te lezen, door
belijdenis, maar vooral door de Heilige Communie, die de kerk, in deze tijd van het kerkelijk jaar
dikwijls aanbied.

De zondag waarna de vastentijd begint, wordt de Zondag van de verbanning van Adam en Eva uit
het Paradijs genoemd, om ons eraan te herinneren dat Adam uit de hemel werd verdreven omdat
hij niet vastte.

Adams vasten in het paradijs was niet een volledige vasten, maar een gedeeltelijke vasten. Dat wil
zeggen, niet eten van de boom van de kennis van goed en kwaad, die hem slechts voor een
bepaalde tijd verboden was, zeggen de Heilige Vaders, totdat de mens wordt geestelijk volwassen,
namelijk totdat hij zal erkennen dat alles om hem heen een geschenk van God aan de mens is, en
deze erkenning zal tot uiting komen in dankbaarheid (de Eucharistie).

De vasten in het paradijs helpt de mens onderscheid te maken tussen het geschenk en de
Schenker. Adam stond daarom voor een keuze, wat is kostbaarder: het geschenk of de Schenker?
De geschapen wereld of de Persoon van de Schepper? Adams zonde was om het geschenk te
nemen zonder de wil van de Schenker. Adam was ongehoorzaam aan God, vastte niet en had geen
berouw van zijn dwaling. Hij hechtte meer belang aan een materiële geschenk dan aan de
Schenker en luisterde meer naar de slang (duivel) dan naar God, de Schepper van de wereld en
van de mens.

3
Om de fout van de oude Adam niet te herhalen, moeten de christenen meer naar het Woord van
God luisteren, de hebzucht naar materiële zaken overwinnen of kruisigen, en meer nemen van de
Boom van het Leven, Jezus Christus, die aanwezig is in de Heilige Communie.

HOE VASTEN WIJ?

Vasten bestaat uit het feit dat we bepaald voedsel niet eten. Deze discipline die we ons opleggen
om te vasten, helpt ons om ook spirituele discipline te vinden. Dankzij vasten letten we meer op
ons gedrag, op onze manier van denken, op onze manier van spreken, enz. Vasten helpt ons om
beter te kunnen bidden, ons gebed wordt aandachtiger en dieper. De grote vasten is een
voorbereiding op de grote dag van Pasen, maar ook een voorbereiding die zich elk jaar herhaalt.
Ons leven is in feite een grote vasten, op voorbereiding voor het koninkrijk van God en het eeuwig
leven. De grote vasten voor Pasen verleent ons een impuls, die jaarlijks gebeurd, om te vorderen
op spiritueel vlak. Het evangelie dat op deze zondag van de witte week is een evangelie dat
spreekt over de manier waarop we moeten leven. In Mattheus 6,14- 21 zegt het evangelie dat als
men vast dat men het niet moet tonen. We worden niet gerechtvaardigd door het feit dat we
vasten. Vasten is maar een middel om ons doel te bereiken. Dankzij vasten, leren we ook om ons
ego te verminderen en plaats te maken voor God in ons leven. Gepaard met het vasten is de
innerlijke bekering absoluut noodzakelijk.

Wat is bekering?

De bekering is een verandering van het leven. Proberen om je slechte gewoontes kwijt te geraken
en om beter te worden. Dit vraagt wat inspanning. Bijvoorbeeld een spiritueel boek lezen in plaats
van televisie te kijken, vroeger opstaan en vroeger naar bed gaan, meer tijd besteden aan ons
persoonlijk gebed, niet te veel lekkernij opeten, enz. Bij de vasten moet jij je discipline
onderhouden en volhouden. Je probeert tijdens de vasten niet lui te zijn, je verandert je manier
van denken, van leven, je probeert om kalmer te worden, je let op je manier van spreken. Dat is
een verandering van je leven en dat noemt men de bekering. De bekering is bewust te worden van
onze slechte gewoontes en de wil om ze te veranderen in goede gewoontes. Dat is de basis van de
bekering. Door die bekering heeft men spijt van de manier waarop we tot nu toe geleefd hebben.
Wij zien dat we zonden hebben gedaan. Dit brengt ons dus tot spijt en berouw en deze spijt of dit
berouw geeft ons een verlangen naar God. Dat is uiteindelijk het doel van de vasten: onze relatie
met God te restaureren en ons te brengen bij de grote dag van de Verrijzenis van onze Heer Jezus
Christus.

4
Dit alleen is evenwel niet het uiteindelijke doel van een vastenperiode. Het moet een spirituele
reis worden, een …op weg naar… zoals de Voorvasten ons leidt naar de Grote Vasten en de Grote
Vasten ons leidt naar het Paasfeest. Dit houdt niet in alleen een zuivering van het lichaam maar
ook van de geest. Dus letten wij niet alleen op wat wij eten, maar ook op welke woorden uit onze
mond komen. Onze daden zijn ook onderworpen aan dezelfde ascese!

Om aan deze voorwaarden te voldoen helpt onze Kerk ons met evangelieteksten over nederigheid,
berouw, naastenliefde en vergeving tijdens de periode van de Voorvasten. Voorwaarde is dat wij
ons tot Jezus Christus keren zoals Zacheüs het deed:

Lucas 19:1-10

“1Hij ging nu Jericho binnen. Terwijl Hij er doorheen trok, 2 poogde een zekere Zacheus,
hoofdambtenaar bij het tolwezen en een rijk man, 3te zien wie Jezus was. Maar hij slaagde daarin
niet vanwege de menigte, want hij was klein van gestalte. 4Om Hem toch te zien liep hij hard
vooruit en klom in een wilde vijgenboom, omdat Jezus daar langs zou komen. 5Toen Jezus bij de
plaats kwam, keek Hij omhoog en zei tot hem: ‘Zacheus, klim vlug naar beneden, want vandaag
moet ik in Uw huis te gast zijn.’ 6Zacheus kwam snel naar beneden en ontving Hem vol blijdschap.
7 Allen zagen dat en merkten morrend op: ‘Hij is bij een zondaar zijn intrek gaan nemen!’ 8Maar
Zacheus trad op de Heer toe en sprak: ‘Heer. bij deze schenk ik de helft van mijn bezit aan de
armen; en als ik iemand iets afgeperst heb, geef ik het hem vierdubbel terug.’ 9Jezus sprak tot hem:
Vandaag is dit huis heil ten deel gevallen, want ook deze man is een zoon van Abraham. 10De
mensenzoon is immers gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was.”

De Grote Vasten is … een op weg naar … het Paasfeest, het Feest der Feesten. De Grote Vasten
bevrijdt ons van alle obstakels die ons ver van God houden. Wij leven, lijden, sterven en zullen
verrijzen samen met en in Jezus Christus.

Johannes 11:25-26: 25Jezus zei haar: “Ik ben de verrijzenis en het

leven. Wie in Mij gelooft, zal leven, ook al is hij gestorven, 26en ieder
die leeft in geloof aan Mij, zal in eeuwigheid niet sterven...”

VERGEVINGSZONDAG:

De Orthodoxe Kerk staat aan de vooravond van de Grote Vasten als voorbereiding op Pasen.
Vorige zondag was de laatste zondag van de voorvasten. Vandaag, na de Goddelijke Liturgie is de
Kerk in een speciale sfeer herschapen: men zal er plechtig de vespers van VERGEVINGSZONDAG
5
vieren; wij zullen aan allen vergiffenis vragen voor onze fouten. Dit luidt officieel reeds een
overgang is naar de Grote Vasten. Vorige zondag aten de Orthodoxen vlees voor het laatste keer
tot Pasen, omdat wij ons reeds willen aanpassen aan de grote inspanning die zeven dagen later
van ons verwacht wordt.

“Want indien gij de mensen hun overtredingen

vergeeft, zal uw hemelse Vader u ook vergeven: En als
u de mensen hun overtredingen niet vergeeft, zal uw
Vader uw overtredingen ook niet vergeven.”
(Mattheüs 6:14).

Dit is hoe het evangelie begint op de vergevingszondag,

vanaf de lagere drempel van de vastentijd. Vergeving
en vasten zijn twee gebaren van de mens, waardoor we ons bij God bevinden. Vergeving en vasten
zijn horizontale gebaren van ons leven, maar ook gebaren die de mens verticaal plaatsen, naar
God toe. Onze Heer Jezus Christus spreekt over de vergeving die wij mensen elkaar geven als
voorwaarde voor de vergeving die we van God ontvangen.

Het is duidelijk! We kunnen niet leven zonder vergeving. Maar wat is het verband tussen vergeving
en onze vrede?

We leven in tijden waarin de kwaliteit van onze relatie sterk is afgenomen. In de bus, achter het
stuur, op het werk, in het gezin hebben we de neiging om ons op "IK" te concentreren. We blijven
steken in argumenten die onze houding ten opzichte van anderen rechtvaardigen. Het lijkt erop
dat alle gerechtigheid aan onze kant staat, altijd wachtend om minstens zoveel te ontvangen als
wij aanbieden. Maar hoe zou het zijn om te vergeven, ook al wordt ons niet om vergeving
gevraagd? Misschien pas dan zal de vrede en rust van de Liturgie echt verschijnen: "Laten we
elkaar liefhebben, zodat we in één gedachte kunnen belijden."

Het belang van vergeving waarvan wij elke dag bewust worden, heeft ertoe geleid dat in de
liturgische diensten vergeving voorrang heeft. We voelen het in het aansteken van een kaars, een
olie lamp, in de natuurlijke begroeting, maar vooral in de gebaren van de priester. Geen enkel
Goddelijke Liturgie wordt gevierd zonder dat de priester om vergeving vraagt van de gemeenschap
die in de kerk aanwezig is.

6
De Vespers van Vergeving

Is een liturgische dienst die al eeuwenlang in de eredienst van de Orthodoxe Kerk wordt
aangetroffen. Als de diensten van de Kerk worden geïntroduceerd door het verzoek van de
priester aan de mensen om vergeving, er is een speciale eredienst van "vergeving" in de liturgische
cultus. Specifiek, de vespers op de zondag van de verbanning van Adams en Eva uit het paradijs.
Volledig uitgevoerd in de context waarin het verscheen, namelijk in de monastieke omgeving van
Egypte en Palestina van de zevende eeuw, ontwikkeld in de klooster Studios van Constantinopel,
keert de vespers van vergeving ook terug naar de parochiegemeenschappen van de hedendaagse
orthodoxie. Waarom? Omdat het een grens is, een liturgische begrenzing, een moment waarop
men praktisch ziet en leeft hoe een andere periode wordt geboren, een nieuwe tijd van berouw en
terugkeer naar God toe.

De Vespers van Vergeving is een unieke eredienst, een tijd waarin de liturgische pracht van de
Grote Kerk van Constantinopel, de eenvoud van de kloosterdiensten in de woestijnen van Thebe
en de Jordaan ontmoet. De dienst begint plechtig, met bedienaars gekleed in heldere kleding,
vrolijke en hoopvolle liedjes, ontroerende tonen. Na de hymne "Vreugdvol Licht" begint het zingen
van de het prokimen: “ Wend Uw aangezicht niet van Uw dienaar af, verhoor mij haastig want ik
ben bedroefd: geef acht op mijn ziel om haar te redden.”

Je voelt dat er iets aan het veranderen is. In jou, in je wezen, in de toon van het liederen, in de
kerk ... Alles begint te herinneren aan berouw, nederigheid, aan het opgeven van “IK”...

7
De vastentijd is begonnen en
we voelen het liturgisch ...
duisternis en licht. De priester
en de bedienaars van de
erediensten kleden zich aan in
somberder kleuren. Voor het
eerst wordt het gebed van
Heilige Efrem de Syriër
uitgesproken, vergezeld van
diepe buigingen tot op de
grond: "Heer en Meester van
mijn leven ..."

Aan het einde van de

eredienst komen allemaal
naar het schip, zittend in een
hiërarchische volgorde. Er is
stilte, alleen kaarsen
doorboren de duisternis.
Beginnend met de priester,
vindt de "volgorde van
vergeving" plaats - een icoon
dat eraan herinnert en lijkt
voor te bereiden op het
ritueel van het wassen van de
voeten op Witte Donderdag. "Vergeef me, broeder, en moge God ons vergeven", zegen ze tegen
elkaar.

Als we deze dienst vooral in de kloosteromgeving tot

uiting zien komen, vinden we dat het ook geschikt is
voor onze parochies. In de parochiegemeenschappen
brengt de priester aan het einde van deze Vespers het
Heilig Evangelie in het midden van de Kerk. De
gelovigen kussen haar en vragen eerst vergeving van

8
de priester en van de andere gelovigen, alleen bewaakt door het licht van kandelaars en kaarsen.
Ten slotte maakt de priester een diepe buiging(tot op de grond), met zijn gezicht naar de gelovigen
en niet naar het Heilige Altaar, en vraagt hen om vergeving.

De dienst van vergeving, een eeuwenoude traditie van de Orthodoxe Kerk, opent een nieuwe tijd,
een periode van geestelijke voorbereiding voor het feest van de Opstanding van Christus. Een
moment van spirituele vernieuwing, een periode van berouw, zuivering van hart en geest; deze
speciale vespers herinnert ons hoe belangrijk vergeving is. Als we iemand pijn hebben gedaan,
zeggen we tegen onszelf dat het voldoende is om God om vergeving voor de daad te vragen. Maar
God vraagt om meer. Laten we mensen om vergeving vragen en hun vergeven, ook al wordt ons
niet om vergeving gevraagd. Wij weten dat niet gemakkelijk is om onze schijnbare superioriteit op
te geven, maar hoe kunnen we anders ons hart voorbereiden voor het ontvangen van de
opstanding van Degene die alles aan het Kruis vergaf?

Sleutelbegrippen:

Verbanning

Waakzaam zijn
De Heilige Communie

Vespers

Vasten
Het Prokimen
Bekering

Verdraagzaam zijn

Bekering

Grote Vasten

Klooster

Witte week
Bronen:

https://doxologia.ro/puncte-de-vedere/vecernia-iertarii-inceput-al-postului-al-unei-vieti-noi

https://orthodoxeinformatiebron.wordpress.com/2008/03/07/het-vastengebed-van-efraim-de-syrier/

https://www.noutati-ortodoxe.ro/i-postul-rastignire-a-patimilor-si-inviere-a-iubirii-milostive-i_l20170_p0.html

Alexander Schmemann, Grote Vasten – op weg naar Pasen

9
10
Naam: Resultaat:
…./10p

Opdracht

1) Wat betekent “de spons erover” ? /2p

__________________________________________________________________________

2) Schrijf de zinnen uit Onze Vader die iets zeggen over vergeving. /2p
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
3) Hoe kan je verzoenen? Wat doe je dan? /2p

Geef twee voorbeelden:

a) __________________________________________________________________________
b) __________________________________________________________________________
4) Waarom vergeet je je fouten beter niet?
/1p
_____________________________________________________________________________

5) Beschrijf uit jou eigen standpunt het woord “vergeven”. /3p

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

11