Sıfat (Ön ad)

>> Adları niteleyen veya belirten sözcüklerdir.

>> Bir sözcüğün sıfat olabilmesi için adın önüne gelerek onu nitelemesi veya belirtmesi gerekir.

>> Sıfatlar, çekim eki almaz. (i, e, de, den, ler, lar, in, im, dir vs.)

>> Her sıfat, aynı zamanda sıfat tamlamasıdır.

*Bu akşam eski bir arkadaşımla masmavi denizi seyrettik.

*Yaşlı adam, pazar çantasını titrek elleriyle tutuyordu.

*Azıcık esinti olmasa insanı….2019-TYT

*Yemekte hangi masaya dört kişi oturacak?

*Kazancının yarısını fakir öğrencilere veriyormuş.

Sıfat ve Çeşitleri
1. Niteleme Sıfatları: eski, pahalı, nitelikli, lacivert (kalem, ev…)

>> Adlaşmış Sıfat: Gelen, gideni aratır. Soğuklar, küçükleri etkiledi. Gençler, iyidir.

2. Belirtme Sıfatları:

a. İşaret Sıfatı: bu, şu, o, öteki, beriki, öbür, diğer (kalem, ev…)

b. Belgisiz Sıfat: bir, birkaç, birçok, çoğu, kimi, bazı, bütün, tüm, başka, birtakım,
her, hiçbir, herhangi, az, çok, fazla, falan, filan… (kalem, ev)

c. Soru Sıfatı: nasıl, kaç, kaçıncı, kaçar, hangi, ne kadar, ne (kalem, ev)

d. Sayı Sıfatı
– Asıl Sayı Sıfatı: Altı kaşık Yirmi saat Beş kıta
– Sıra Sayı Sıfatı: Birinci sınıf Üçüncü ders Onuncu asır
– Üleştirme Sayı Sıfatı: Dörder ekmek On ikişer çocuk İkişer gün
– Kesir Sayı Sıfatı: Üçte bir ekmek Yüzde on komisyon Yarım ekmek
 1) Niteleme Sıfatları / Niteleyici sözcükler
>> Bir adı; durum, şekil, biçim, renk yönüyle niteleyen sözcüklerdir. Niteleme sıfatları, ada
sorulan “Nasıl?” sorusunun cevabı olan sözcüklerdir.

1. Bu yolun sonunda eski bir ev vardı.

2. Gökyüzünü aniden kapkara bulutlar kaplamıştı.
3. Sabahları tatlı bir sesle bizi uyandırırdı.
4. Yol kenarları, kurumuş yapraklarla doluydu.
5. Kahvaltıda güzelim böreklerden bolca yemiştim.
6. Fırtınanın ve karın kapattığı yol, araçların ilerlemesine izin vermiyordu.
7. Çamurlu yollarda bata çıka ilerliyor, aşırı güçlük çekiyorlardı.
8. Aslı yenge, Doktor Mehmet, Süleyman Bey

>> yandaki taş…2017 YGS (ilgi ekiyle türemiş sıfat)

2) Belirtme Sıfatları

a. İşaret Sıfatı
>> Adları işaret yönüyle belirten, onlara işaret eden sözcüklerdir. İsimlere sorulan “hangi”
sorusuna cevap verirler.

>> bu, şu, o, öteki, beriki, öbür, diğer

*Bu kitabı senin için aldım. *Arkadaşlarım öteki otobüse binmiş.

*Belediye, geçen yıl şu yolu asfaltladı. *O dergiyi okudun mu?

*Buraya öbür yoldan geldim. *Şu zor günleri yine bu mahallede geçirelim.

*O kitabı daha önce okumuş. *O, kitabı daha önce okumuş.

***Bu ev, çok güzelmiş. ***Bu, çok güzelmiş. ***Bu en sevdiğim tablodur.

***Annem öteki halıyı yıkamak için dışarı çıkarmış. ****Annem ötekini yıkamak için çıkarmış.

b. Sayı Sıfatı

a) Asıl Sayı Sıfatları :

>> Hiç ek almadan varlıkları tam sayı olarak belirtirler. İsimlere sorulan “kaç” sorusuna alınan
cevap asıl sayı sıfatıdır.
Örnek: *Altı kaşık *Yirmi saat *Beş kıta * Bin iki yüz çocuk * On beş lira
b) Sıra Sayı Sıfatları :

>>Varlıkların sıra bakımından sayılarını belirtir. Nesneleri derecelendirir. Sayılara “(-i)nci” eki
getirilerek yapılır. İsimlere sorulan “kaçıncı” sorusuna alınan cevaptır.
Örnek: * Birinci sınıf * Üçüncü ders * Yirmi birinci yüz yıl * Beşinci kıta

c) Üleştirme Sayı Sıfatları :

>>Varlıkların paylaştırılmasını, üleştirilmesini ifade ederler. Bölüştürme anlamı taşıyan bu

sıfatlar sayılara (asıl sayı sıfatlarına diyebiliriz) ”-er” eki getirilerek yapılır. İsimlere sorulan
“kaçar” sorusuna cevap verir.
* Dörder ekmek * On ikişer çocuk * İkişer gün >> ikişer ikişer sınıfı terk ettiler.(zarf)

d) Kesir Sayı Sıfatları :

>> Varlıkların parçalarının, bütüne olan oranlarını gösteren sıfatlardır. İsimlere sorulan “kaçta
kaç” sorusuna cevap verirler. Alınan cevapta kesir anlamı bulunmalıdır.
* Üçte bir ekmek *Yüzde on komisyon *Yarım ekmek * Çeyrek altın * Tam gün

e) Topluluk Sayı Sıfatları :

>> Varlıkların sayılarını toplu olarak belirten sıfatlardır.

Örnek: *İkiz kardeş * Dördüz bebek

*** üç beş yaşlarında bir çocuktu. (belgisiz sayı sıfatı)

*** birçok öğrenci gelmedi. (belgisiz sıfat)

c. Belgisiz Sıfat
>> Adları belirtirken kesinlik bildirmeyen sıfatlardır.

>> bir, birkaç, birçok, çoğu, kimi, bazı, bütün, tüm, başka, birtakım, her, hiçbir,
herhangi, az, çok, fazla, falan, filan…

*Elbet bir gün sen de anlarsın beni. *Bu konuyla ilgili birkaç kitap okumuştum.

*İçerideki bazı masaları dışarıya taşıyalım. *Sanatçı, birçok tablosunda İzmir’i konu ediniyor.

*Yazarın başka romanlarını da okudum. *Hiçbir öğrenci öğretmenini üzmek istemez.

*Lisedeyken, okuduğum her kitabın özetini çıkarırdım. *Yemekte az pilav istedi.

2019-TYT: altı çizili sözcüklerden hangisi zamir değildir?

Bazıları, birinin, diğerlerine, birbirleriyle, tüm meslektaşlarım
Not: “Kimi, çoğu ” sözcükleri, hem belgisiz adıl hem belgisiz sıfat olarak kullanılabilir.

*Fuarda kimi kitaplar pahalı, kimi ise ucuzdu.

*Çoğu öğretmen törene yetişemedi ama öğrencilerin çoğu törene katıldı.

Önemli Not: “Bir” sözcüğü

*varlığın sayısını bildiriyorsa sayı sıfat *Herhangi bir anlamına geliyorsa belgisiz sıfat
*sadece anlamındaysa edat *fiili nitelerse zarf *”aynı” anlamındaysa niteleme sıfatı
* ikileme gibi olursa bağlaç

*Küçük kız bir gün sonra eve geldi. (Sayı sıfatı) *Küçük kız elbet bir gün eve gelecek. (Belg sf)

*Bir haftada iki kitap okumuş. *Ali, dürüst bir insandır.

*Sınavda bir bu soruyu boş bıraktım. *Bir sen varsın şu hayatta yanımda.

*Öyle bir geçer zaman ki… *Babam bir konuştu mesele anlaşıldı.

*Bir defter bir kalem getirsen yeterli olur.

*Biz onunla bir boydayız. 2012 KPSS: Gerçek nedir, diye sormuşlar bir bilgeye.

*Adamın biri bir gün bana bir bakmıştı ki…

d. Soru Sıfatı
>> Adları soru yoluyla belirten, yani adları anlamca tamamlayan soru sözcükleridir. Soru
sıfatlarının cevabı yine sıfattır.

>> “nasıl, kaç, kaçıncı, kaçar, hangi, ne kadar, ne”

*Sen, tatilde kaç kitap okumuştun? *Hangi yoldan gitmemizi tavsiye ediyorsun?

*Köyde nasıl bir evde oturuyordunuz? *Orada ne kadar para harcamış?

*Vergi dairesi, binanın kaçıncı katında bulunuyor? *Arkadaşların bize ne gün gelecek?

*Bu oyunda takımlar kaçar kişiden oluşuyor?

***Hangi soru daha zordu? ***Hangisi daha zordu?

***Kaç öğrenci gelmedi. ***Öğrencilerin kaçı gelmedi.

Not: Bir ad, hem niteleme hem belirtme sıfatı alabilir.

*O, yeni bir araba almış. *Nitelikli bir şiirmiş. *0 eski günler nerede?

*Otobüste kaç yanık yolcuya su verdim. * İçeriye orta yaşlı bir adam girdi. ÖSS
NOT: Sıfatlar, adılları da niteleyebilir.

*Ahmet, gerçekten dürüst birisidir. *O, her zaman deneyimli kimselerle çalışır.

*Adlaşmış Sıfat
>> Niteleme sıfatları, çekim eki alarak veya almadan niteledikleri ismin yerini tutacak şekilde
kullanılabilir. Bu sözcüklere “adlaşmış sıfat” denir. Zamirler adlaşmış sıfat olmaz

*İhtiyar adam yine parkta oturuyordu. *İhtiyar, yine parkta oturuyordu.

*Soğuklar yine geldi. *Gelen, gideni aratır. *…Rönesans’ın üç büyüğü…2019-TYT

*Genç, bir engelliye yer verdi. *Kurunun yanında yaş da yanar.

*Öğretmenimiz bu görev için sınıftan gönüllüler seçti. *Sorular yine çok zordu.

*Yaşlılar çok iyiydi. * İstediğini söyleyen istemediğini işitir.

*Bizim kurnaz yine birisini kandırmış. *Türkün bildiğini tilki bilmez. *Gençler aktiftir.

Not: Türkçede meslek adları ve bazı adlar, sıfat olarak kullanılabilir. Bu sözcükleri, adlaşmış
sıfatlarla karıştırmamak gerekir. Zamirler de adlaşmış sıfat olamaz.

*Yöneticiler, insan ilişkilerinde başarılıdır. (adlaşmış sıfat değil)

*Futbolcular ve askerler disiplinli kişilerdir. (adlaşmış sıfat değil)

*Bunlar birkaçını etkiledi.(zamir) * Hiçbirini kırmadı. (zamir)

>> Kapıcı, apartmandaki herkesi toplantıya çağırdı. ÖSS (isimdir, adlaşmış sıfat değil)

>> Sınıfın çalışkanı sınavda belli oldu. ÖSS (adlaşmış sıfat)

Pekiştirme Sıfatları

>> Sıfat görevindeki sözcüğe ön ek olarak “m, p, r, s” ünsüzlerinden uygun olanı getirilir ve
sıfatın anlamı güçlendirilerek pekiştirme sıfatları oluşturulur. Aynı zamanda sıfatların arasına
“mı, mi, mu, mü” soru edatı getirilerek ya da sıfat türündeki ikilemeler kullanılarak da
pekiştirme sıfatları oluşturulabilir.

Masmavi gökyüzünü seyretmeye doyamıyorduk.

Güzel mi güzel bir elbise almıştı.
İri iri gözlerini dikmiş, bize bakıyordu.
Sınavda zor mu zor sorular sormuştu.
Küçültme Sıfatları

>> Küçültme sıfatları “-ce, -msi, -cik, -mtrak” gibi eklerle oluşturulur. Bu ekleri alan sıfatların
anlamında daralma ya da küçülme meydana gelir.

Geniş bir evde oturuyordu. / Genişçe bir evde oturuyordu.

Yeşil bir elbise giymişti. / Yeşilimtrak bir elbise giymişti.
Küçük çocuk yardıma muhtaçtı. / Küçücük çocuk yardıma muhtaçtı.
Sütlacın ekşi bir tadı vardı. / Sütlacın ekşimsi bir tadı vardı.

>> Adem Hoca ile Etkinlik / Sıfat

>> Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin türünü yazınız.

1. Yeni gelen bu iki öğrenciye kurs arkadaşları yardım etti.

2. Başarılı öğrenciler birçok kurum tarafından ödüllendirilecek.

3. Kütüphanenin geniş koridorlarında telaşla konuşuyordu.

4. Masmavi deniz ve yemyeşil ormanın buluştuğu büyülü bir yer burası.

5. Geçen yıl bu yolda trafik kazası geçirmiştim, bu kaçıncı hatam bilmiyorum.

6. Yolculuklarda bir tanıdığının olmaması o yolculuğu zevkli kılar.

7. Çehov, Martı piyesinde ünlü bir yazara âşık olan genç kızı ayrıntılı anlatır.

8. Yeşilin her tonunu bu dağlarda görenler, hayranlıklarını görmeyenlere anlatıyorlardı.

9. (I) Her sanatçı, insanlığın (II) bütün macerasını (III) bir kere de (IV) kendi şahsında

yaşamaya mecburdur. (V) Çoğu zaman onların yaşadıklarından kimsenin haberi olmaz.