Professional Documents
Culture Documents
Ghepvan
Ghepvan
Gia công mặt cong và ghép ván là một công việc quan trọng trong quá trình
sản xuất sản phẩm mộc, là mô đun giúp cho học sinh có khả năng tạo được các
chi tiết cong, các bề mặt cong và có khả năng nối ghép các thanh, chi tiết nhỏ
thành sản phẩm có kích thước lơn hơn, có khả năng xử lý các tình huống xẩy
ra trong quá trình sản xuất. Môn đun GIA CÔNG MẶT CONG & GHÉP VÁN
có mã số MĐ15 là mô đun thứ 4 trong số các mô đun đào tạo nghề bắt buộc
của nghề GIA CÔNG VÀ THIẾT KẾ SẢN PHẨM MỘC, nguyên liệu đầu vào
của mô đun này là sản phẩm đầu ra của mô đun MĐ12- PHA PHÔI, MDD13 –
BÀO MẶT PHẲNG và sản phẩm đầu ra của mô đun này lại là nguyên liệu đầu
vào của môđun MĐ16- LẮP RÁP SẢN PHẨM. ” Sách dùng cho học sinh”
của mô đun GIA CÔNG MẶT CONG & GHÉP VÁN được viết theo dạng ”
Bài dạy tích hợp” đã bám theo mục tiêu của mô đun có trong chương trình
khung trình độ trung cấp nghề GIA CÔNG VÀ THIẾT KẾ SẢN PHẨM MỘC
đã được Bộ Lao động- Thương binh và xã hội ban hành (theo quyết định số
33/2007/QĐ-BLĐTBXH ngày 24 tháng 12 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Lao
động-Thương binh và xã hội) .
Nội dung của tài liệu này bao gồm các kiến thức cần thiết để thực hiện công
việc và hướng dẫn các bước thực hành công việc GIA CÔNG MẶT CONG,
GHÉP VÁN bằng dụng cụ thủ công và thiết bị cơ giới nhằm đạt được tiêu
chuẩn thực hiện theo quy định. Sau khi học xong mô đun này người học được
tiếp tục học các mô đun tiếp theo của nghề để được cấp bằng trung cấp nghề.
Trong quá trình biên soạn chúng tôi dựa vào các hướng dẫn về các chương
trình đào tạo theo mô đun và có nhiều cố gắng để cho ra một bộ sản phẩm có
chất lượng. Tuy nhiên do chưa có nhiều kinh nghiệm biên soạn loại tài lệu này,
trình độ lại có hạn, thời gian tập trung để biên soạn bị hạn chế nên không thể
tránh khỏi các thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp của các đồng
nghiệp và các bên liên quan khác để bộ tài liệu được hoàn thiện hơn.
Biên Soạn: KS – Phạm Xuân Cát
MỞ ĐẦU
Trong sản xuất sản phẩm mộc, để tạo ra các cụm chi tiết lớn, thường dùng
phương pháp gắn keo nối ghép. Bằng cách ghép nối các thanh cơ sở thành các
chi tiết lớn.
Ghép ván vừa có tác dụng tạo được chi tiết lớn từ các thanh cơ sở nhỏ vừa có
tác dụng tiết kiệm, tận dụng được nguyên liệu. Ngoài ra còn có tác dụng khử các
ứng lực của gỗ làm giảm khả năng biến dạng của tấm ván gây ra cong vênh, nứt
nẻ...
Ván ghép được ứng dụng nhiều trong sản xuất đồ mộc cũng như trong công
nghiệp ghép nối dầm xà, trong sản xuất ván ghép thanh, ván sàn…
BÀI 1
GHÉP VÁN TRƠN THEO CHIỀU RỘNG
Hình 1: Các loại keo sữa thường dùng trong ghép ván
Phương pháp ghép này dễ gia công, nhưng cường độ chịu lực của mối ghép
thấp.
1.3. Ghép mộng.
Ghép mộng là ghép các tấm ván lại với nhau bằng liên kết mộng. Ghép mộng
thường có các hình thức sau: ghép mộng ngang, ghép mộng dọc và ghép mộng
liền.
+ Ghép mộng ngang (ghép chốt).
Đây là hình thức sử dụng các chốt ngang bằng gỗ để nối các tấm ván lại với
nhau. Trong trường hợp ván có bề dày nhỏ, ta có thể thay chốt gỗ bằng chốt đinh
(đinh đã cắt bỏ mũ).
Phương pháp này dễ gia công bằng các dụng cụ thủ công, mối ghép chắc
chắn nhưng độ kín khít kém.
+ Ghép bằng mộng dọc.
Đây là hình thức dùng một thanh gỗ mỏng làm mộng để ghép 2 tấm ván lại
với nhau (hình 15.55).
Khi ghép, cả hai tấm ván cần ghép phải được bào thẳng cạnh và đều được
xoi rãnh ở hai cạnh cần ghép.
Thanh gỗ để làm mộng có tiết diện hình chữ nhật, có chiều dài bằng chiều
dài mối ghép, chiều rộng bằng 2 lần chiều sâu của rãnh và chiều dày bằng chiều
rộng của rãnh.
+ Ghép bằng mộng liền.
Hai tấm ván được ghép vào nhau thì một tấm
được xoi rãnh và một tấm được phay mộng tương
ứng với rãnh sau đó ghép lại với nhau.
Ưu điểm của phương pháp này là ghép mộng
Hình 9: Ghép ván bằng mộng liền
BÀI 15
GHÉP VÁN THEO CHIỀU DÀI
Mục tiêu bài
Học xong bài này, học sinh sẽ có khả năng:
Trình bày được nội dung, đặc điểm các phương pháp ghép ván theo chiều dài
Ghép được ván theo chiều dài với các phương pháp khác nhau, đảm bảo yêu cầu thuật
và an toàn lao động.
Kiến thức cần thiết để thực hiện công việc
8.1. Các phương pháp ghép ván theo chiều dài
8.1.1. Nối ghép kiểu xẻ vát.
Ghép ván theo chiều dài kiểu xẻ vát là nối ván mà cả hai tấm ván khi nối lại sẽ
chồng khít lên nhau (hình 15.63).
Để đảm bảo chất lượng mối ghép, xẻ vát phải đảm bảo theo yêu cầu:
L = (2 3)S
Trong đó: L - chiều dài mối vát.
S - Độ dày tấm ván.
Loại mối ghép này được dùng để nối ghép thanh, trong mộc xây dựng thường dùng
để nối xà gồ.
L
Hình 15.63: Các dạng nối ván kiểu xẻ vát
Mối ghép kiểu xẻ vát đơn giản, dễ thực hiện, chất lượng mối ghép tốt. Thường
dùng cho các chi tiết chịu uốn.
8.1.2. Nối ghép kiểu mộng đuôi én.
Đây là hình thức nối ghép ván theo chiều dài mà giữ mối ghép được làm bằng
mộng đuôi én (hình 15.64; 15.65). Mộng đuôi én có thể được gia công bằng mộng liền
hoặc mộng rời.
(a) (b)
(a) (b)
Hình 15.65: Nối ghép kiểu mộng đuôi én liền
Cách ghép này gia công khó, cường độ chịu lực của mối ghép kém nhưng mối
ghép đẹp.
Nối ghép kiểu này được dùng cho các chi tiết chịu lực dọc thanh gỗ.
8.2. Nối ván theo kiểu xẻ vát.
8.2.1. Xẻ vát thẳng.
Nối ván theo kiểu xẻ vát thẳng là phương pháp ghép đơn giản, dễ gia công, thường
dùng cho các chi tiết chịu uốn.
Loại mối ghép này được dùng để nối ghép thanh, trong mộc xây dựng thường dùng
để nối xà gồ.
Trình tự gia công nối ván kiểu xẻ vát thẳng theo các bước sau:
Bước 1: Vạch mực trên hai chi tiết ghép.
Để cho mối ghép chắc chắn thì độ vát của đường mực phải đảm bảo yêu cầu:
Bước 2: Xẻ vát.
Được thực hiện bằng cưa dọc hoặc máy cưa đĩa xách tay.
Bước 3: Ghép nối.
Dùng đinh hoặc bu lông để nối các thanh lại với nhau tuỳ theo kích thước của các
chi tiết nối (hình 15.67).
8.2.2. Xẻ vát hình chữ Z.
Nối ván theo kiểu xẻ vát hình chữ Z tuy có phức tạp hơn kiểu xẻ vát thẳng nhưng
ngoài khả năng chịu uốn nó còn có khả năng chịu nén.
Loại mối ghép này cũng được dùng để nối ghép thanh, trong mộc xây dựng thường
dùng để nối xà gồ.
Trình tự gia công nối ván kiểu xẻ vát hình chữ Z được thực hiện tương tự như xẻ
vát thẳng. Trên cơ sở đảm bảo các thông số như hình 15.68.
S/4
S/4
L
Hình 15.68: Các dạng nối ván kiểu xẻ vát.
L= S L= S
S S/2 S/2
S/3
TT Nội dung Chỉ dẫn thực hiện Yêu cầu kỹ Dụng cụ,
các CV thuật trang bị
1 Chuẩn bị - Kiểm tra, chỉnh sửa các - Các loại dụng cụ đúng - Các loại
dụng cụ loại dụng cụ thủ công: chủng loại và đang ở dụng cụ thủ
và phôi cưa cắt, đục, bạt, dụng cụ tình trạng hoạt động tốt. công.
liệu. đo.... - Phôi liệu gỗ đã sơ chế
- Chuẩn bị phôi liệu gỗ. theo kích thước quy
định, được chuẩn bị đủ
và được xếp ở vị trí
thuận lợi trước khi ghép.
- Đủ rộng để thực hiện
các công việc.
2 Cắt Dùng cưa cắt cắt ngang Mặt ghép phải phẳng và - Cưa cắt
ngang tạo đầu chi tiết ghép để tạo vuông góc với trục
mặt ghép. mặt ghép. thanh.
3 Làm thân Dùng cưa cắt, đục bạt. để Đúng kích thước quy - Cưa cắt
mộng én gia công thân mộng én định - Đục bạt.
4 Vạch Dùng ngay thân mộng én Đúng vị trí, đúng kích - Bút chì
mực thân đã gia công xong lãm cữ thước, vạch mực rõ ràng.
mộng én để vạch mực trên 2 mặt
trên 2 mặt của 2 chi tiết ghép.
của 2 chi
tiết ghép.
5 Đục Dùng bạt và đục để gia Đúng vị trí, đúng kích - Đục, bạt
mộng. công lỗ mộng trên hai thước, cạnh không bị
mặt của 2 chi tiết ghép. trầy toét.
6 Tráng Dùng chổi quét đều keo Keo được phủ đều - Chổi quét
keo. lên thân mộng và lỗ
mộng
7 Ghép nối Mối ghép khít và chắc. - Búa đinh
thanh.
4. Ghép dọc thanh theo kiểu mộng én đơn liền.
TT Nội dung Chỉ dẫn thực hiện Yêu cầu kỹ Dụng cụ,
các CV thuật trang bị
5 Đục mộng Dùng bạt và đục để gia Lỗ mộng đúng kích - Cưa cắt.
én trên chi công lỗ mộng. thước và vị trí. - Đục bạt.
tiết ghép 2.
6 Tráng keo. Dùng chổi quét đều Keo được phủ đều - Chổi quét
keo lên thành bên thân
mộng và thành lỗ mộng
7 Ghép nối Mối ghép khít và chắc. - Búa đinh
thanh.
Bước 2: Xẻ vát.
Được thực hiện bằng cưa dọc hoặc máy cưa đĩa xách tay.
Bước 3: Ghép nối.
Dùng đinh hoặc bu lông để nối các thanh lại với nhau tuỳ theo kích thước
của các chi tiết nối (hình 15.71).
8.2.2. Xẻ vát hình chữ Z.
Nối ván theo kiểu xẻ vát hình chữ Z tuy có phức tạp hơn kiểu xẻ vát thẳng
nhưng ngoài khả
S/4năng chịu uốn nó còn có khả năng chịu nén.
S S/2 S/2
S/3
Dùng các dụng cụ để gia công thân mộng én: cưa cắt, đục bạt.
Bước 3: Vạch mực thân mộng én trên 2 mặt của 2 chi tiết ghép.
Dùng ngay thân mộng én đã gia công xong lãm cữ để vạch mực trên 2 mặt
của 2 chi tiết ghép.
Bước 4: Đục mộng.
Dùng bạt và đục để gia công lỗ mộng trên hai mặt của 2 chi tiết ghép.
Bước 4: Tráng keo.
Bước 5: Ghép mộng.
Bước 6: Sử lý mối ghép.
Các bước 4,5,6 tương tự như ghép ván theo chiều rộng kiểu mộng ngang.
b. Nối ghép kiểu mộng én đơn liền.
Thường áp dụng đối với các chi tiết ghép có bề dày mỏng.
Trình tự gia công ghép ván kiểu mộng én đơn liền được thực hiện theo các
bước sau:
Bước 1: Cắt ngang đầu các chi tiết ghép.
Dùng cưa cắt cắt ngang đầu chi tiết ghép. Yêu cầu mặt ghép phải phẳng và
vuông góc với trục thanh.
Bước 2: Vạch mực thân mộng và lỗ mộng én trên 2 chi tiết ghép.
Vị trí và thông số kỹ thuật của thân mộng và lỗ mộng én tương tự như mộng
én rời nhưng chiều dày của thân mộng bằng chiều dày của chi tiết ghép (lỗ mộng
thông suốt).
Bước : Làm thân mộng én trên chi tiết ghép 1.
Dùng các dụng cụ để gia công thân mộng én: cưa cắt, đục bạt. Yêu cầu vai
mộng phải vuông góc với trục thanh, mộng phải đúng kích thước và vị trí.
Bước 4: Đục mộng én trên chi tiết ghép 2.
Dùng bạt và đục để gia công lỗ mộng.
Bước 4: Tráng keo.
Bước 5: Ghép mộng.
Bước 6: Sử lý mối ghép.
Các bước 4,5,6 tương tự như ghép ván theo chiều rộng kiểu mộng ngang.
8.3.2. Nối ghép kiểu mộng én kép.
Phương pháp này áp dụng trên các chi tiết ghép có bề rộng lớn.
Trình tự gia công ghép ván kiểu mộng én kép rời và mộng én kép liền được
thực hiện tương tự như mộng én đơn.
Qui trình và cách thức thực hiện công việc
1. Ghép dọc thanh theo kiểu xẻ vát thẳng.
T Nội Chỉ dẫn thực Yêu cầu kỹ Dụng cụ,
T dung hiện thuật trang bị
các CV
1 Chuẩn bị - Kiểm tra, chỉnh sửa - Các loại dụng cụ - Các loại
dụng cụ, các loại dụng cụ thủ đúng chủng loại và dụng cụ thủ
máy móc công: cưa dọc, dụng đang ở tình trạng hoạt công.
và phôi cụ đo, cầu bào, búa... động tốt. - Máy cưa
liệu. Hoặc kiểm tra, điều - Máy cưa đang ở tình đĩa xách tay
chỉnh máy cưa đĩa trạng hoạt động tốt, có hoặc máy
xách tay hoặc máy đầy đủ các bộ phận an cưa đĩa xẻ
cưa đĩa xẻ dọc. toàn. dọc.
- Chuẩn bị phôi liệu - Phôi liệu gỗ đã sơ
gỗ. chế theo kích thước
quy định, được chuẩn
bị đủ và được xếp ở vị
trí thuận lợi trước khi
ghép.
- Đủ rộng để thực hiện
các công việc.
2 Vạch Vạch chéo đầu hai Dấu mực rõ ràng, đúng - Bút chì.
mực trên chi tiết với độ vát: L vị trí. - Thước đo.
hai chi = (2 3)S
tiết ghép. - Thước
thẳng
3 Xẻ vát Được thực hiện bằng Đường cắt thẳng và - Cưa dọc
cưa dọc hoặc máy đúng mực. hoặc máy
cưa đĩa xách tay. cưa đĩa
xách tay.
4 Ghép nối Dùng đinh hoặc bu Mối ghép khít và chắc. - Búa đinh
thanh. lông để nối ghép hoặc cà lê.
thanh theo hình vẽ.