Pambungad sa

Pilosopiya ng Tao
Unang Markahan – Modyul 3
Ang Tao Bilang
Sumasakatawang Diwa

May-akda: Maricel Bae – Toledo

Tagaguhit: Mary Jane B. Roldan

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Alamin

Kumusta ka na lodi! Kilala mo na ba ang iyong sarili bilang isang tao? Nais
mo bang lawakan pa ang iyong kamalayan tungkol sa iyong sarili? Tara na! Atin ng
simulan at siguradong ikaw ay masisiyahan.

Ang modyul na ito ay dinisenyo at isinulat na isinaalang-alang at inisip ka.

Narito upang matulungan kang maunawaan ang Tao Bilang Sumasakatawang Diwa.
Ang saklaw ng modyul na ito ay pinahihintulutan na magamit mo sa marami at iba’t-
ibang mga sitwasyon sa pag-aaral at pagkatuto. Ang wikang ginamit dito ay kinikilala
ang magkakaibang antas ng bokabularyo ninyong mga mag-aaral katulad mo.

Ang modyul ay nahahati sa dalawang aralin, ito ay ang mga sumusunod:

Aralin 1 – Ang Tao: Mga Katangian at Nagpapabukod-tangi sa Kanya
Aralin 2 – Ang Mga Pagkakatakda (hangganan) at
Pagsasaibayo (posibilidad) ng Tao

Sa katapusan ng modyul, inaasahang maipamamalas mo bilang mag-aaral

ang mga sumusunod na kaalaman, kakayahan, at pag-unawa:
1. natutukoy ang mga mahahalagang katangian ng tao,
2. naipaliliwanag ang nagpapabukod-tangi sa tao sa ibang nilalang,
3. nakalilikha ng diyalogo na nagpapakita ng pagkakabukod-tangi ng tao sa
ibang nilalang,
4. napapangalanan ang mga pagkakatakda at pagsasaibayo ng sarili,
5. naipaliliwanag ang mga pagkakatakda at pagsasaibayo ng sarili,
6. napamamahalaan ang pagkakatakda (hangganan) at pagsasaibayo
(posibilidad) ng sarili,
7. nakikilala ang mga pagkakatakda (hangganan) at pagsasaibayo
(posibilidad) ng sarili,
8. natataya ang mga pagkakatakda (hangganan) at pagsasaibayo
(posibilidad) ng sarili, at
9. nakikilala na: Binibigyan ako ng hangganan at posibilidad ng aking
katawan.

City of Good Character 1

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Subukin
Basahing mabuti ang mga sumusunod na katanungan. Piliin ang titik ng
tamang sagot at isulat ito sa iyong kuwaderno.

1. Ano ang nagbibigay daan sa tao na kumilos tuwing nais niya at ginagawang
posible ang pagpapasiya sa sarili?

A. Dangal
B. Kamalayan sa sarili
C. Malayang pagpapasiya
D. Mungkahi mula sa kaibigan

2. Hindi ito nakikita o nahahawakan na elemento na nagbibigay-daan sa atin

upang magamit ang ating pag-iisip, magkaroon ng kamalayan, panloob, at
kapasidad na makipag-ugnayan sa ibang tao sa mundo.

A. Espiritu
B. Isip
C. Kaluluwa
D. Panloob na mundo (Inner world)

3. Ito ay tumutukoy sa kakayahan ng tao na gumawa ng mga pagpipilian at

pagpapasya batay sa kanyang mga kagustuhan, pagsubaybay at pagsasa-ayos ng
kanyang mga aksyon, at pagtuon sa kanyang tunguhin at sa sarili.

A. Dangal
B. Ganap na kalayaan
C. Pagpapasiya sa sarili
D. Sariling kamalayan

4. Ang sumusunod ay mga mahahalagang katangian ng tao na nagpapabukod-

tangi sa kanya maliban sa ____________.

A. Pagkakaroon ng Dangal
B. Mayroong Kamalayan sa sarili
C. May kakayahan sa malayang pagpapasiya
D. May kakayahang makipag-ugnayan sa iba at sa mundo

City of Good Character 2

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
5. Alin sa sumusunod ang nagpapakita ng panlabas o ang kakayahang makipag-
ugnayan sa iba at sa mundo.
A. Naliligaw si Peter sa bayan ng Marikina, mas ninais niyang gamitin ang
kanyang cellphone upang malaman kung siya ay nasa tamang lugar at
direksyon.
B. Inatasan ng kanyang guro si Fatima na kunin ang libro sa silid-aklatan,
kaya naman nakiusap siya sa School Librarian na tulungan siyang
makita ito.
C. Marumi ang silid-aralan nina Jeff at Kasandra, ngunit hindi nila ito
alintana.
D. Laging naglalakad mag-isa si Kim sa tuwing siya ay papasok sa paaralan,
kahit na malayo pa ito sa kanilang tirahan.

6. Ang kakayahang malampasan ang iyong mga pagkakatakda ay tinatawag na __.

A. Pagkakatakda
B. Pagsasaibayo
C. Transendente
D. Wala sa mga nabanggit

7. Ang nagbibigay ng mga kapaki-pakinabang na bagay na magagamit mo sa

pagtuklas ng iyong mga pagkakatakda at pagsasaibayo para sa transendente.

A. Pilosopiya
B. Pamimilosopo
C. Siyentipiko
D. Siyensya

8. Tumutukoy sa ilang mga bagay na likas na hindi mo magagawa bilang isang tao.

A. Mapaghangad
B. Pagkakatakda
C. Transendente
D. Ang pagiging mapag-ibayo

9. Alin sa mga sumusunod na sitwasyon ang malinaw na nagpapakita ng

pagsasaibayo?

A. Alam ni Miguel na kaya na niyang lumangoy sa swimming pool na may

apat na talampakan ang lalim at itinuturing niya itong isang malaking
bahagi ng kaniyang pag-unlad.
B. Kayang-kayang gumawa ng limampung nakasupot na daing si Ruben sa
loob lamang ng labin-limang minuto, na dati rati ay tumatagal ng
tatlumpung minuto.
C. Gustong-gusto ni Luisa na higitan ang bilis ng leon sa pagtakbo dahil
nais niyang maging isang manlalaro sa kanilang paaralan.
D. Nahigitan ni Anna ang kanyang marka sa asignaturang Matematika dahil
sa kaniyang pagsusumikap at pagtitiyaga sa pag-aaral.

City of Good Character 3

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
10. Anong pangungusap sa ibaba ang nagpapakita ng pagkakatakda?

A. Kayang-kayang gumawa ng limampung nakasupot na daing si Ruben sa

loob lamang ng labin-limang minuto.
B. Alam ni Miguel na kaya niyang lumangoy sa swimming pool na may apat
na talapakan ang lalim.
C. Nahigitan ni Anna ang kanyang marka sa asignaturang Matematika.
D. Gustong-gusto ni Luisa na higitan ang bilis ng leon sa pagtakbo.

City of Good Character 4

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Aralin Ang Tao: Mga Katangian at
1 Nagpapabukod-tangi sa
Kanya
Noong ikaw ay nasa Baitang 10, natalakay ninyo ang
mga katangian ng pagpapakatao. Makatutulong kung
maalaala mo ang paksang ito sapagkat ito ay may
kaugnayan din sa ating magiging talakayan sa
kasalukuyang aralin.

Sa puntong ito, subukan mong tanungin ang iyong

sarili. Ano ba ang mga katangian ko bilang isang tao na
nagpapabukod-tangi sa akin sa ibang nilalang? Mahalaga
bang malaman ko ang mga bagay na ito?

Hindi sapat ang magtanong lamang, kaya halika na’t alamin natin ang mga
kasagutan sa mga tanong na ito.

Balikan
Ang pagtukoy sa katotohanan, opinyon, at mga pamamaraan sa
pamimilosopiya ang mga natutuhan mo mula sa nagdaang aralin. Masasabi kong
“petmalu” ka na pagdating sa pamimilosopiya.

Palakasin pa natin ang “werpa” mo. Dahil alam mo na ang pagkakaiba ng

katotohanan sa opinyon at ang mga pamamaraan ng pamimilosopiya, alamin naman
natin kung ano ang katotohanan tungkol sa iyo.

Hinahamon kita! Tukuyin mo ang bawat parirala sa ibaba. Lagyan ng tsek

ang hanay na napili, kung ito ba ay patungkol sa tao o sa ibang nilalang. Gamitin
mo rin ang pamimilosopiya sa pagpapaliwanag mo sa iyong naging sagot.

Sa tao Sa ibang nilalang Paliwanag sa

Parirala (hayop at halaman iyong naging
/puno) sagot
1. May kakayahang
makalipad
2. May kakahayang
makalangoy
3. May kakahayang
makapagsalita
4. May kamalayan sa
sarili

City of Good Character 5

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 5. May namumukod-
tanging katangian
Higit mo pang mauunawaan ang iyong naging sagot sa pagpapatuloy ng aralin.

Tuklasin

Atin nang tuklasin ang bagong aralin. Simulan natin sa mga larawan sa ibaba.
Pag-aralang mabuti ang mga larawan na ito at pagkatapos ay isulat ang mga
katangian ng bawat isa sa kanilang hanay sa talahanayan.

Tao Hayop Mga Halaman / Sasakyan / Materyal

na Bagay
Puno

Sagutin ang mga gabay na tanong sa iyong kuwaderno.

1. Ano-anong mga katangian ang nagkakatulad sa mga nabanggit na

nilalang?
2. Ano-ano namang mga katangian ang nagpapabukod-tangi sa bawat isa
(tao, hayop, halaman, at materyal na bagay)?
3. Paano mo bibigyang katwiran ang pagkakabukod-tangi mo bilang isang
tao sa iyong naging pagsusuri sa mga larawan?

Suriin
Katulad ni Tigreal o di kaya ni Esmeralda, na may mahahalagang karakter sa
isang kinagigiliwang online game na Mobile Legends, ikaw naman bilang tao ay
mahalaga sa Pilosopiya at ang maunawaan ang kalikasan at kalagayan ng tao ang
isa sa pinakamahalagang tunguhin nito.

City of Good Character 6

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
Bigyang kahulugan muna natin ang tao.
Tulad ng paliwanag ni Abella (2016) sa kanyang aklat na Introduction to the
Philosophy of the Human Person, na ang pinaka pangunahing kahulugan ng tao na
nauugnay sa likas na katangian nito ay bilang isang hayop. Gayunman, naniniwala
ang mga pilosopo na ang tao ay hindi lamang isang hayop. Mayroong isang bagay sa
tao na nagpapabukod-tangi sa kanya sa ibang nilalang. Ang mga espesyal na
katangiang ito ang dahilan kung bakit ikaw at ako ay natatangi bilang isang tao.
Ang tao ay kinikilala hindi lamang bilang isang natatanging uri - Homo
sapiens, ngunit bilang isang natatanging nilalang, isang indibidwal na nagtataglay
ng kamalayan sa sarili.

Ngayon naman isa-isahin natin ang mga mahahalagang katangian mo bilang tao.

Ang unang katangian na nagbibigay kahulugan sa iyo bilang tao ay ang

kamalayan sa sarili (self-awareness). Ito ay tumutukoy sa taong may malinaw na
pag-unawa sa sarili, kasama na ang kanyang mga iniisip, emosyon,
pagkakakilanlan, at kilos. Ang tao ay binibigyan kahulugan din sa pamamagitan ng
isang mas malalim na kamalayan na hinihimok ng pagkamakatuwiran o pag-iisip
ng tao. Ang kamalayan na ito ay nagbibigay ng ideya sa “sarili”, na inilarawan ng
mga pilosopo bilang isang taong aktibong may kamalayan na siya ay nakauunawa
at nakararanas ng katotohanan. Ang kamalayan na ito sa sarili ay nagbibigay-daan
sa iyo bilang tao na; makaranas ng isang “panloob na mundo” (inner world) na
tumutukoy sa iyong personal na mga saloobin at ideya, at maabot ang ibang tao at
magkaroon ng makabuluhang ugnayan sa kanila.

Ikalawang katangian na nagbibigay kahulugan sa iyo bilang tao ay ang

pagpapasiya sa sarili (self-determination). Ito ay tumutukoy sa kakayahan ng tao
na gumawa ng mga pagpipilian at pagpapasya batay sa kanyang mga kagustuhan,
pagsubaybay at pagsasa-ayos ng kanyang mga aksyon, at pagtuon sa kanyang
tunguhin at sa sarili. Ang iyong malayang pagpapasya (free will) ang tumutulong
sa iyo na gumawa ng mga aksyon sa tuwing nanaisin mo at gawing possible ang
pagpapasiya sa sarili. Ang pagpapasiya sa sarili ay nagdudulot din ng kamalayan ng
kahihinatnan (consequence) - na ang bawat kilos ay magkakaroon ng mga epekto
o resulta.

Dumako naman tayo sa ikatlong katangian, at ito ay ang panlabas

(externality). Ito ay nagbibigay kahulugan sa tao bilang panlabas o ang kakayahang
tumulong at makipag-ugnayan sa iba at sa mundo. Ikaw, ako, tayong mga tao ay
mga panlipunang nilalang at likas sa atin ang mapagtibay ang pakikipag-ugnayan
natin sa ibang tao. Ang ating pakikipag-ugnayan sa isa’t-isa ay siyang nagbibigay
kahulugan sa ating buhay at nakatutulong upang tayo ay umunlad.

Ang panghuling katangian na nagpapabukod-tangi sa iyo bilang tao ay ang

iyong dangal (dignity) o ang likas na karapatang pahalagahan at igalang. Ang
dangal ay hindi tumutukoy sa panlabas na kaanyuan o katangian tulad ng
katalinuhan, kakayahan, kasanayan, o pagiging kaakit-akit. Kung ang isang tao,
henyo man o hindi, may kapansanan─kulang ang bahagi ng katawan, hindi ito sapat

City of Good Character 7

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
na basehan upang siya ay alisan ng dangal. Ang pagkakaroon mo, natin ng dangal
ay ang pagkilala na ang bawat tao ay hindi mapapalitan (irreplaceable), mahalaga,
may halaga at halaga na higit pa sa masusukat nito. Ang dangal nating mga tao ang
batayan para sa pagkilala sa ating karapatang pantao. Ang paggawa ng mabuti at
pagtaguyod sa mabuti ang nagbibigay daan sa atin na panindigan ang ating dangal.

Lahat ng katangiang ito ang siyang nagbibigay kahulugan sa iyo bilang isang
tao at siya ring dahilan ng pamumukod-tangi mo sa ibang nilalang. Hindi katulad
ng ibang nilalang na may buhay, halimbawa ay ang aso, na hindi ganap ang kanilang
kamalayan sa sarili, dahil wala itong kakayahang makapangatwiran kung ano ang
kanyang nararamdaman, iniisip at pagkakakilanlan. Sa pilosopikong paraan maaari
nating sabihin na ang hayop ay may katangian ng pagpapasiya sa sarili sa tulong ng
kanilang malayang pagpapasya katulad halimbawa ng ibon na malayang nakalilipad
kung saan man niya naisin. Ngunit iba pa rin sa tao na may kamalayan sa
kahihinatnan o sa magiging resulta ng kaniyang gagawing kilos. May kakayahan din
ang hayop na makipag-ugnayan sa ibang hayop o kahit sa tao man ngunit hindi sa
lahat ng pagkakataon, dahil karamihan sa mga hayop ay likas na mabangis. Ang
ibang mga buhay na nilalang katulad ng hayop, kung iisipin natin ay mayroon ding
dangal, dahil sila man gaya natin ay may karapatan ding dapat pahalagahan at
igalang, wala silang kakayahang tumayo at panindigan ito.

Naririto pa ang nagpapabukod-tangi sa iyo bilang tao sa ibang nilalang.

Bukod sa mga mahahalagang katangiang ito alam mo ba na may iba pang
nagpapabukod-tangi sa iyo bilang tao sa ibang nilalang? Ito ay ang pisikal mong
katawan at espiritu. Sa unang pagtingin ikaw bilang tao ay purong pisikal na
tumutukoy sa iyong katawan at sa kung ano ang nararanasan nito. Gayunpaman,
hindi lamang ang iyong katawan ang nagbibigay-kahulugan sa iyo bilang tao. Ayon
sa mga pilosopo, mayroong isa pang hindi nakikitang aspeto ng tao na, kasama ng
katawan, ay nagbibigay kahulugan sa atin bilang mga tao. Ang hindi nakikita o
nahahawakan na elementong ito ay ang espiritu na nagbibigay-daan sa atin upang
magamit ang ating pag-iisip, magkaroon ng kamalayan, panloob, at kapasidad na
makipag-ugnayan sa ibang tao sa mundo.

Ang tao ay sumakatawang diwa (embodied spirit). Nangangahulugan ito na

kapwa ang katawan mo at ang iyong espiritu ay tumutukoy sa kalikasan at
karanasan mo bilang tao. Kung ano man ang nangyayari sa iyong pisikal na katawan
ay may epekto at nararamdaman din ng iyong espiritu. Ang katawan at espiritu mo
ay nagsasama upang maging isa, at ang pagsasama na ito ang siyang nagbibigay
kahulugan sa pagsasakatawan mo bilang tao. Ang kalikasan ng tao bilang
sumasakatawang diwa ang siyang pinagmumulan ng mga katangian na nagbibigay
kahulugan sa iyo bilang tao at nagbibigay-daan sa iyo upang magkaroon ka ng
malalim, at makabuluhang karanasan.

City of Good Character 8

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Pagyamanin

Umaasa akong lubos mong naunawaan ang ating aralin. Kaya naman umaasa
rin akong masasagot mo ang mga tanong at magagawa mo ang mga Gawain sa ibaba
gamit ang mga natutuhan mo mula rito.

Gawain 1

Ikaw ay ipinadala sa kalawakan at nakasalamuha mo ang isang kakaibang

nilalang. May kakayahan siyang magsalita gamit ang iyong lenggwahe. Pinakiusapan
ka niya at nagsabing, “Maaari mo bang ilarawan ang tao sa inyong mundo?”

Isulat sa kuwaderno ang iyong paglalarawan sa tao, bilang tugon sa pakiusap

ng kakaibang nilalang na ito.

Maaari mo bang ilarawan

ang tao sa inyong mundo? Hmmm….

Gawain 2

Mula sa sitwasyon mo sa Gawain 1. Naging interesado ang kakaibang nilalang

na ito dahil sa iyong naging paglalarawan, kaya naman siya ay napatanong. “Ano-
ano pang mga nilalang ang mayroon sa inyong mundo, at ano ang kaibahan nito sa
tao?” Isulat sa kuwaderno ang iyong sagot sa mga tanong ng kakaibang nilalang na
ito.

Isaisip
Bestie! Ito ay kayang-kaya mong gawin, tiwala lang.

Pag-ugnayin ang mga salitang nasa loob ng mga bilog, upang mabuo mo ang
kaisipan o konsepto na natutuhan mo mula sa aralin. Gawin ito sa iyong kuwaderno.

Nagpapabukod
Pagpapa dangal
tangi sa kanya
-siya sa sa ibang
sarili nilalang
Sumasaka-
May
tawang
kamalayan
Ang tao ay diwa
sa sarili May
may
kakayahang
mahahalagang
tumulong at
katangian
makipag-
ugnayan sa iba

City of Good Character 9

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
Rubrik para sa Isaisip

10 8 6 4 2

Nakabuo ng isang konsepto na

may malinaw at komprehensibong
impormasyon mula sa ibinigay na
mga salita sa loob ng mga bilog.
Kabuuang Puntos = 10

Isagawa
Naniniwala akong naunawaan mo ang ating aralin, kaya naman hanggang
dito ikaw ay nakarating.
Gawain 3

Diyalogo ba Kamo? Sisiw lang sa iyo ito!

Isipin mong ikaw ay isang manunulat ng sikat na Pinoy Komiks noon o ng

Manga Comics sa panahon ngayon at naatasan kang sumulat ng maikling diyalogo
bilang bahagi ng kwentong pinamagatang “Nilalang Ka Lang”. Isang pag-uusap na
puno ng pagyayabangan ng iba’t-ibang nilalang na sina Aratilis (na isang puno),
Douglas (na isang aso) at si Hu-man (na isang tao), ang kailangan mong ipakita. Ang
bawat isa sa kanila ay nagpapahayag ng kanilang natatanging katangian na wala sa
ibang nilalang. Maging malikhain sa iyong gagawing diyalogo. Gawin ito sa iyong
kuwaderno.

Rubric para sa Gawain 3

10 8 6 4 2

Ang diyalogo ay mayroong

malinaw at komprehensibong
paglalahad at paglalarawan
Ang diyalogo ay nagpapakita ng
malikhaing pagguhit sa mga
larawan nito
Kabuuang Puntos = 20

City of Good Character 10

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Aralin Ang Mga Pagkakatakda
2 (hangganan) at Pagsasaibayo
(posibilidad) ng Tao
Masaya ang pagtuklas, lalo na kapag patungkol sa ating sarili. Napakarami
kasing hiwaga ang nakatago sa atin. Bilang isang tao, isang binata o dalagang
katulad mo, napakasayang mabuhay ng walang pag-aalinlangan, iyon bang lahat ng
bagay ay maaari mong gawin.

Lumipad na parang isang malayang ibon, lumangoy sa malalim na dagat at

makita ang kagandahan nito. Ito ang ilan sa inaasam ng maraming kabataang
katulad mo. Ngunit alam natin na ang lahat ay may hangganan, pero syempre hindi
rin nawawala ang ilang posibilidad.

Ang mga pagkakatakda o hangganan, at pagsasaibayo o posibilidad ng tao

iyan ang mga bagong kaalamang iyong matutuhan.

Balikan
Mulat ka na sa kung ano ang mga mahahalagang katangian mo bilang isang
tao na nagpapabukod tangi sa iyo sa ibang nilalang. Iyan ay dahil sa pinaghusayan
mo sa aralin 1.

Gawin mo ang maikling pagsasanay na ito bilang balik-aral sa naunang aralin.

Pahalang

Pababa

City of Good Character 11

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Tuklasin
Ang mga pahayag ay mananatili na lamang mga pahayag kung hindi mo ito
bibigyan ng malalim na pag-unawa at kahulugan. Narito ang isang pahayag, halika
na’t tuklasin ang mga posibilidad at hangganan ng iyong isipan.

Pag-isipan mo ang pahayag na ito, bigyan mo ng malalim na pag-unawa at

kahulugan gamit ang iyong isipan.

“Hindi lahat ng hangganan ay

katapusan, hindi lahat ng
posibilidad ay walang
hangganan”

Sagutin ang mga gabay na tanong sa iyong kuwaderno.

1. Sa iyong palagay, saan patungkol ang pahayag na ito? Ipaliwanag

2. Gamit ang iyong sariling pag-unawa, ipaliwanag mo ang pahayag sa itaas.
3. Mula sa iyong naging sagot sa una at ikalawang tanong, paano mo
maiuugnay ang pahayag na ito sa ating aralin?

Suriin
Sa tuwing sumusubok kang gayahin ang
nasa Tiktok, napapatigil kaba at napapasambit ng
“hindi ko na kaya, hanggang dito nalang ako”, o di
kaya ay “hindi ako titigil hanggat hindi ko
nagagawa ito” o kaya naman ay “mas gagalingan ko
pa yan!”? Alin man sa mga nabanggit na pahayag
ay totoong nangyayari o nararanasan ng sinuman,
dahil ito ay likas sa atin, ang pagkakaroon ng
pagkakatakda (hangganan), pagsasaibayo
(posibilidad), at transendente. At iyan ang pag-
uusapin natin sa ating bagong aralin!

Ayon kay Abella (2016), kahit na ang likas

na katangian mo bilang tao, bilang isang sumasakatawang diwa ay nagbibigay ng
maraming pagkakataon sa pagtuklas ng lahat ng bagay sa iyong paligid at maging
sa loob mo, ang iyong kalikasan bilang tao ay nagpapataw din ng mga pagkakatakda
(hangganan). Totoo na ikaw bilang tao ay tumatamasa ng maraming bilang ng
pakinabang kumpara sa ibang nilalang, ngunit mayroon pa ring ilang mga bagay na
likas na hindi mo magagawa bilang isang tao.

Kumpara sa iba pang mga hayop, may mga pagkakatakda ang iyong
kakayahan patungkol sa lakas, bilis, at paggamit ng iyong mga pandama. Sa kabila

City of Good Character 12

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
ng mga pagkakatakdang ito, ginagamit mo ang iyong talino upang makabuo at
mapagtagumpayan ang mga kahanga-hangang bagay.

Ang kakayahang malampasan ang iyong mga pagkakatakda ay tinatawag na

transendente o transcendence, at ito rin ay isang mahalagang katangian na
nagpapabukod tangi sa iyo bilang tao mula sa ibang mga nilalang na umiiral.

Ang iyong pag-iisip ay mahalagang sandata na nagbibigay-daan sa iyo na

malampasan ang marami sa iyong mga pisikal na pagkakatakda. Bilang tao,
nagagawa mong gamitin ang iyong imahinasyon at pagninilay-nilay upang
malampasan mo ang sariling mga kaisipan at karanasan. Ang pagkakaroon mo ng
mga pagkakatakda sa iyong mga kakayahan ay hindi nagiging dahilan upang
mahadlangan ka sa pagkakaroon ng pag-asa at paghahangad sa maraming bagay.

Dapat ding maunawaan mo na bilang tao, mayroon kang likas na gawi o hilig.
Ang pakiramdam ng gutom ay nagpapaalala sa iyo na ang katawan ay
nangangailangan ng pagkain at tamang pangangalaga. Ang pakiramdam ng
pagkapagod ay isang paalala na ang katawan ay may mga pagkakatakda at
kailangang magpahinga at makabawi. Ang transendente ay nangangahulugan din
na mapagtagumpayan o mapamahalaan mo ang iyong sarili kahit pa pina-
aalalahanan ka ng iyong katawan ng ilang mga tendensya.

Ang bawat indibidwal na katulad mo ay nagtataglay ng mga pagsasaibayo

(posibilidad) upang mahigitan mo ang iyong mga pagkakatakda (hangganan).
Karamihan sa iyong mga personal na pagkakatakda ay kadalasan patungkol sa isang
hamon o pagsubok o ang mapagtagumpayan ang isang kahinaan. Gayunpaman, ang
mga pagkakatakdang ito ay maaaring madaig sa pamamagitan ng iyong
pagsusumikap at pagtitiyaga. Upang makaranas ka ng transendente, dapat mong
kilalanin at harapin ang iyong sariling mga pagkakatakda.

Ang Pilosopiya ang nagbibigay ng mga kapaki-pakinabang na bagay na

magagamit mo sa pagtuklas ng iyong mga pagkakatakda at pagsasaibayo para sa
transendente. Ang esensiya ng transendente ay ang kilalanin ang iyong mga
pagkakatakda, makilala ang mga pagsasaibayo para sa iyong pag-unlad, mabago
ang iyong sarili upang mas maging mahusay at mabuti. Ang isa pang aspeto ng
transendente ay ang pagbubukas ng iyong sarili sa mga bagong karanasan at ideya.
Ang iyong kapasidad para sa transendente ay nagbibigay sa iyo ng oportunidad
upang mapagsumikapan mong tumungo sa pagiging isang mas mahusay na bersyon
ng iyong sarili.

Pagyamanin

Gawain 1

Muli nating balikan ang pahayag sa bahagi ng Tuklasin. Sa tulong ng mga

natutuhan mo, tingnan natin kung ang iyong mga naging sagot sa bahagi ng tuklasin
ay magbabago o ganoon pa din. Isulat sa kuwaderno ang iyong sagot.

City of Good Character 13

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 “Hindi lahat ng hangganan ay
katapusan, hindi lahat ng
posibilidad ay walang
hangganan”

1. Gamit ang iyong sariling pag-unawa, ipaliwanag mo ang pahayag sa itaas.

2. Naniniwala ka ba sa pahayag na ito? (mamili lamang ng isa sa ibaba)
Oo: Ipaliwanag
Hindi: Ipaliwanag
May bahagi lamang ng pahayag ang aking pinaniniwalaan: (ano ito?)
Ipaliwanag
3. Sa anong sitwasyon o pangyayari sa buhay mo, maiuugnay ang pahayag na ito?

Gawain 2

Tuklasin ang iyong mga pagsasaibayo (posibilidad) at pagkakatakda

(hangganan). Sa hanay ng “Kaya ko”, isulat ang mga kasanayan at kakayahan na
tumutukoy sa iyo bilang isang tao. Sa hanay naman ng “Hindi ko kaya”, isulat ang
mga bagay na sinubukan mong gawin ngunit hindi mo na kaya dahil sa iyong mga
personal na pagkakatakda. Gayahin ang format sa ibaba at gawin ito sa iyong
kuwaderno.

Kaya ko Hindi ko kaya

1. Ano ang nakatulong sa iyo upang magawa mo ang mga bagay na tinukoy mo sa
unang hanay?
2. Nakikita mo ba ang iyong sarili na malampasan ang mga pagkakatakda na ito na
pumipigil sa iyo sa paggawa ng mga bagay na iyong sinabi sa pangalawang hanay?
Ipaliwanag

Isaisip
Hindi sapat na alam mo lang, kailangan ay Isaisip mo pa!
Punan ang mga patlang ng angkop na salita upang mabuo ang buong kaisipan
ng aralin. Kopyahin ito sa iyong kuwaderno at sagutan.

City of Good Character 14

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Ang ______________ natin bilang tao na tuklasin ang ating mga ______________
at ______________ ang ating mga ______________ ang nagiging dahilan upang maging
posible ang ______________, at ito ang nagtutulak sa atin upang maging isang mas
______________ indibidwal sa lahat ng pagkakataon.

Isagawa

Gawain 3

Share mo lang!

Ibahagi ang kwentong transendente mo. Sa unang bahagi ng iyong kwento,

ay nakapaloob ang iyong mga kahinaan bilang isang pagkakatakda. Sa pangalawang
bahagi naman ay nakapaloob ang mga natuklasan mong mga pagsasaibayo upang
ito ay malampasan. Ipakita mo sa iyong kwento kung paano mo napamahalaan ang
iyong mga pagkakatakda at mga pagsasaibayo. Gawin ito sa iyong kuwaderno.

Unang bahagi:
Ikalawang bahagi:

Rubrik para sa Gawain 3

10 8 6 4 2

Mayroong malinaw at
komprehensibong
paglalahad sa kwentong
ibinahagi.
Nagpakita ng malayang
pagbabahagi ng kanyang
sarili.
Kabuuang Puntos = 20

City of Good Character 15

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Tayahin
Basahing mabuti ang mga sumusunod na katanungan. Piliin ang titik ng
tamang sagot at isulat ito sa iyong kuwaderno.

1. Hindi nakikita o nahahawakan na elementong na nagbibigay-daan sa atin upang

magamit ang ating pag-iisip, magkaroon ng kamalayan, panloob, at kapasidad na
makipag-ugnayan sa ibang tao sa mundo.

A. Espiritu
B. Isip
C. Kaluluwa
D. Panloob na mundo (Inner world)

2. Ang kakayahang malampasan ang iyong mga pagkakatakda ay tinatawag na

______________.

A. Pagkakatakda
B. Pagsasaibayo
C. Transendente
D. Wala sa mga nabanggit

3. Ito ay tumutukoy sa kakayahan ng tao na gumawa ng mga pagpipilian at

pagpapasya batay sa kanyang mga kagustuhan, pagsubaybay at pagsasa-ayos ng
kanyang mga aksyon, at pagtuon sa kanyang tunguhin at sa sarili.

A. Dangal
B. Ganap na kalayaan
C. Pagpapasiya sa sarili
D. Sariling kamalayan

4. Ang nagbibigay ng mga kapaki-pakinabang na bagay na magagamit mo sa

pagtuklas ng iyong mga pagkakatakda at pagsasaibayo para sa transendente.

A. Pilosopiya
B. Pamimilosopo
C. Siyentipiko
D. Siyensya

5. Ano ang nagbibigay daan sa tao na kumilos tuwing nais niya at ginagawang
posible ang pagpapasiya sa sarili?

A. Dangal
B. Kamalayan sa sarili
C. Malayang pagpapasiya
D. Mungkahi mula sa kaibigan

City of Good Character 16

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
6. Anong pangungusap sa ibaba ang nagpapakita ng pagkakatakda?

A. Kayang-kayang gumawa ng limampung nakasupot na daing si Ruben sa

loob lamang ng labin-limang minuto.
B. Alam ni Miguel na kaya niyang lumangoy sa swimming pool na may apat
na talampakan ang lalim.
C. Nahigitan ni Anna ang kanyang marka sa asignaturang Matematika.
D. Gustong-gusto ni Luisa na higitan ang bilis ng leon sa pagtakbo.

7. Ang sumusunod ay mga mahahalagang katangian ng tao na nagpapabukod-tangi

sa kanya maliban sa _____________ .

A. Pagkakaroon ng Dangal
B. Mayroong Kamalayan sa sarili
C. May kakayahan sa malayang pagpapasiya
D. May kakayahang makipag-ugnayan sa iba at sa mundo

8. Alin sa mga sumusunod na sitwasyon ang malinaw na nagpapakita ng

pagsasaibayo?

A. Alam ni Miguel na kaya na niyang lumangoy sa swimming pool na may

apat na talampakan ang lalim at itinuturing niya itong isang malaking
bahagi ng kaniyang pag-unlad.
B. Kayang-kayang gumawa ng limampung nakasupot na daing si Ruben sa
loob lamang ng labin-limang minuto, na dati rati ay tumatagal ng
tatlumpung minuto.
C. Gustong-gusto ni Luisa na higitan ang bilis ng leon sa pagtakbo dahil nais
niyang maging isang manlalaro sa kanilang paaralan.
D. Nahigitan ni Anna ang kanyang marka sa asignaturang Matematika dahil
sa kaniyang pagsusumikap at pagtitiyaga sa pag-aaral.

9. Alin sa sumusunod ang nagpapakita ng panlabas o ang kakayahang makipag-

ugnayan sa iba at sa mundo.
A. Naliligaw si Peter sa bayan ng Marikina, mas ninais niyang gamitin ang
kanyang cellphone upang malaman kung siya ay nasa tamang lugar at
direksyon.
B. Inatasan ng kanyang guro si Fatima na kunin ang libro sa silid-aklatan,
kaya naman nakiusap siya sa School Librarian na tulungan siyang makita
ito.
C. Marumi ang silid-aralan nina Jeff at Kasandra, ngunit hindi nila ito
alintana.
D. Laging naglalakad mag-isa si Kim sa tuwing siya ay papasok sa paaralan,
kahit na malayo pa ito sa kanilang tirahan.

City of Good Character 17

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
10. Tumutukoy sa ilang mga bagay na likas na hindi mo magagawa bilang isang tao.

A. Mapaghangad
B. Pagkakatakda
C. Transendente
D. Ang pagiging mapag-ibayo

Karagdagang Gawain

Sa bahaging ito ng modyul, bibigyan kita ng kalayang ipayahag ang iyong

saloobin patungkol sa dalawang Aralin at ibahagi mo ito sa iyong journal.
Maaari mo ring maging gabay ang mga sumusunod:
1. ipinagpapasalamat ko
2. hinihiling ko
3. umaasa ako

Isulat sa kuwaderno ang iyong sagot. Tandaan lamang na maglagay ng

bilang ng journal sa itaas na bahagi ng pahina ng iyong kuwaderno.

Halimbawa: Journal #3

Rubrik para sa journal

5 4 3 2 1

Ang nilalaman ng journal ay

may kaugnayan sa aralin.
Ang ginawang journal ay
nagpapakita ng tunay na
saloobin patungkol sa
aralin.
Ang ginawang journal ay
nagpapakita ng kahusayan
sa pagsusulat at mayroong
wastong gamit ng
gramatika.
Kabuuang puntos = 15

Halaw sa rubric para sa journal, ni Abella (2016).

City of Good Character 18

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Sanggunian

Abella M. Div., D. Min., Roberto D. 2016. Introduction to the Philosophy of the

Human Person Teacher's Manual. Quezon City: C & E Publishing, Inc.

Abella, M. Div., D. Min, Roberto D. 2016. Introduction to the Philosophy of the

Human Person. Quezon City: C @ E Publishing, Inc.

City of Good Character 19

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Mga Manunulat: Maricel Bae - Toledo (Guro, Marikina High School)

Mga Tagasuri: Marie Aiellen Lagarde (Guro, Sto. Nino National High School)
Jeanette J. Coroza (Principal, Tanong High School)

Tagasuri - Panloob: Leilani N. Villanueva (Superbisor sa EsP)

Tagasuri- Panlabas:
Tagaguhit at Tagalapat: Mary Jane B. Roldan (Guro, Jesus Dela Pena NHS)
Tagapamahala:

Sheryll T. Gayola
Pangalawang Tagapamanihala
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Tagapamanihala

Elisa O. Cerveza
Hepe – Curriculum Implementation Division
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Pangalawang Tagapamanihala

Leilani N. Villanueva
Superbisor sa Edukasyon sa Pagpapakatao

Ivy Coney A. Gamatero

Superbisor sa Learning Resource Management System

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Schools Division Office- Marikina City

Email Address: sdo.marikina@deped.gov.ph

191 Shoe Ave., Sta. Elena, Marikina City, 1800, Philippines

Telefax: (02) 8682-2472 / 8682-3989

City of Good Character 20

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE