Chương 2

Thiết kế bố trí chung ô tô

ĐHBK 2019
 Nội dung

1. Các thông số bố trí chung ô tô.

• Thông số chung
• Thông số về kích thước
• Thông số về trọng lượng
2. Thiết kế bố trí chung ô tô.
• Xác định điều kiện làm việc của ô tô
• Xác định yêu cầu của ô tô thiết kế
• Chọn phương án thiết kế bố trí chung
• Thiết kế bố trí chung ô tô
3. Các ví dụ về thiết kế bố trí chung ô tô.
• Ô tô chở người
• Ô tô tải
• Ô tô chuyên dùng

2
 1. Các thông số BTC ô tô
1.1 Thông số chung:
◼ Công thức cấu tạo: 4x2, 4x4
Baùnh xe chuû ñoäng laø baùnh xe nhaän ñöôïc coâng suaát truyeàn töø ñoäng cô ñeán, khi baùnh xe
chuû ñoäng quay seõ laøm oâ toâ chuyeån ñoäng.
Neáu caùc baùnh sau laø baùnh chuû ñoäng, ta coù xe rear-wheel drive (RWD).
Neáu caùc baùnh tröôùc laø baùnh chuû ñoäng, ta coù front-wheel drive (FWD).
Neáu caû 4 baùnh ñeàu laø baùnh chuû ñoäng, ta coù four-wheel drive (4WD) hoaëc all-wheel drive
(AWD).
Neáu kyù hieäu:
a – Soá ñaàu truïc
b – Soá ñaàu truïc chuû ñoäng
thì coâng thöùc baùnh xe ñöôïc vieát laø
a x b.

3
 1.1 Thông số chung: loại xe

◼ Loại xe: Theo TCVN 6211.2003

Theo TCVN 6211:2003 – Phöông tieän giao thoâng ñöôøng boä: Kieåu, thuaät ngöõ vaø ñònh nghóa,
oâ toâ ñöôïc ñònh nghóa nhö sau:
OÂ toâ (Motor vehicle) laø loaïi phöông tieän giao thoâng ñöôøng boä chaïy baèng ñoäng cô
coù töø boán baùnh xe trôû leân, khoâng chaïy treân ñöôøng ray vaø thöôøng ñöôïc duøng ñeå chôû
ngöôøi vaø/hoaëc haøng hoùa; keùo caùc rô mooùc, sô mi rô mooùc; thöïc hieän caùc chöùc naêng,
coâng duïng ñaëc bieät.
OÂ toâ bao goàm caû caùc loaïi xe sau:
Caùc xe ñöôïc noái vôùi moät ñöôøng daây daãn ñieän,
ví duï oâ toâ ñieän baùnh loáp (trolley bus).
Caùc xe ba baùnh coù khoái löôïng baûn thaân
lôùn hôn 400kg.

4
 1.1 Thông số chung: loại xe
Phaân loaïi oâ toâ:
a. Theo taûi troïng vaø soá choã ngoài:
Theo taûi troïng vaø soá choã ngoài, oâ toâ ñöôïc chia thaønh caùc loaïi:
✓ OÂ toâ coù troïng taûi nhoû (haïng nheï): Troïng taûi chuyeân chôû nhoû hôn hoaëc baèng 1,5
taán vaø oâ toâ coù soá choã ngoài ít hôn hoaëc baèng 9 choã ngoài.
✓ OÂ toâ coù troïng taûi trung bình (haïng vöøa): Troïng taûi chuyeân chôû lôùn hôn 1,5 taán vaø
nhoû hôn 3,5 taán hoaëc coù soá choã ngoài lôùn hôn 9 vaø nhoû hôn 30 choã.
✓ OÂ toâ coù troïng taûi lôùn (haïng lôùn): Troïng taûi chuyeân chôû lôùn hôn hoaëc baèng 3,5 taán
hoaëc soá choã ngoài lôùn hôn hoaëc baèng 30 choã ngoài.
✓ OÂ toâ coù troïng taûi raát lôùn (haïng naëng): Taûi troïng chuyeân chôû lôùn hôn 20 taán,
thöôøng ñöôïc söû duïng ôû caùc vuøng moû.

b. Theo nhieân lieäu söû duïng:

Duïa vaøo nhieân lieäu söû duïng, oâ toâ ñöôïc chia thaønh caùc loaïi:
✓ OÂ toâ chaïy xaêng;
✓ OÂ toâ chaïy daàu diesel;
✓ OÂ toâ chaïy baèng khí gas (LPG, CNG)
✓ OÂ toâ ña nhieân lieäu (xaêng, diesel, gas);
✓ OÂ toâ chaïy ñieän.
5
 1.1 Thông số chung: loại xe

c. Theo coâng duïng:

Theo coâng duïng, oâ toâ chia thaønh 03 loaïi chính (theo TCVN 7271-2003 - Phöông tieän
giao thoâng cô giôùi ñöôøng boä Phaân loaïi oâ toâ chôû ngöôøi, oâ toâ chôû haøng vaø oâ toâ
chuyeân duøng) :

OÂ toâ chôû ngöôøi: OÂ toâ coù keát caáu vaø trang bò chuû yeáu duøng ñeå chôû ngöôøi. OÂ toâ chôû
ngöôøi ñöôïc chia ra:
✓ OÂ toâ con: Coù soá choã ngoài khoâng lôùn hôn 9, keå caû choã cho ngöôøi laùi.
✓ OÂ toâ khaùch: Coù soá choã ngoài töø 10 trôû leân, bao goàm caû choã cho ngöôøi laùi.
✓ OÂ toâ chôû ngöôøi loaïi khaùc: Laø oâ toâ chôû ngöôøi nhöng khaùc vôùi caùc loaïi oâ toâ ñaõ neâu
treân, ví duï oâ toâ chôû tuø nhaân, oâ toâ tang leã, oâ toâ cöùu thöông…

OÂ toâ chôû haøng: OÂ toâ coù keát caáu vaø trang bò chuû yeáu ñeå chôû haøng hoùa, trong cabin
coù boá trí toái ña hai haøng gheá.

OÂ toâ chuyeân duøng: OÂ toâ coù keát caáu vaø trang bò ñeå thöïc hieän moät chöùc naêng, nhieäm
vuï ñaëc bieät.

6
1.1 Thông số chung: loại xe

7
1.1 Thông số chung: loại xe

8
1.1 Thông số chung: loại xe

9
1.1 Thông số chung: loại xe

10
1.1 Thông số chung: ô tô con

Caùc daïng oâ toâ con

▪ Sedan: Coù voû cöùng, 2-4 cöûa
▪ Hardtop: Mui kim loaïi cöùng, khoâng coù
khung ñöùng giöõa 2 cöûa tröôùc vaø sau
▪ Hatchback: Kieåu sedan coù khoang
haønh lyù thu goïn trong cabin, cöûa laät
phía sau vaùt thaúng töø ñeøn haäu leân noùc
cabin, baûn leà môû leân phía treân.

11
1.1 Thông số chung: ô tô con

12
1.1 Thông số chung: loại xe

13
1.1 Thông số chung: ô tô khách

a) b)

c) d)

Caùc daïng oâ toâ khaùch:

a) Minibus (< 17 CN)
b) Bus
c) Trolley bus
e)
d) Bus hai taàng
e) Bus noái toa
14
1.1 Thông số chung: ô tô tải

Caùc daïng oâ toâ taûi

1. Taûi thuøng hôû 2. Taûi mui phuû baït
3. Taûi thuøng kín 4. Thuøng töï ñoå
5. Taûi caåu 6. Baûo oân
7. Ñoâng laïnh 8. Xitec (boàn) 15
1.1 Thông số chung: ô tô chuyên dùng

Caùc daïng oâ toâ chuyeân duøng

1. Xe cöùu hoûa 2. Xe troän beâ toâng
3. Xe queùt ñöôøng 4. Xe huùt haàm caàu
5. Xe bơm bê tông 6. Xe thang

16
1.1 Thông số chung: ô tô chuyên dùng

17
 1.1 Thông số chung: loại xe

d. Theo chiều daøi: (ñoái vôùi xe con)

• Micro: < 3200mm
• Mini: 3200 ~ 3600mm
• Compact: 3600 ~ 4000mm
• C1: 4000 ~ 4250mm
• C2: 4250 ~ 4500mm
• D: 4500 ~ 4700mm
• E: 4700 ~ 5000mm
• F: > 5000mm

18
1.1 Thông số chung: loại xe

19
 1.1 Thông số chung: loại xe

e. Caùc kieåu phaân loaïi khaùc

20
 1.2 Thông số về kích thước
1.2 Thông số về kích thước:
◼ Bản vẽ sơ đồ BTC: đứng, bằng, trước, sau
◼ Các thông số kích thước bên ngoài:
◼ Lo, L x B x H, B01, B02
◼ Lth x Bth x Hth

21
 1.2 Thông số về kích thước
Theo 22 TCN 307 – 03:
◼ Chiều dài cho phép lớn nhất:
◼ Ô tô: 12.2 m
◼ Ô tô sơ mi rơ moóc, ô tô khách nối toa, ô tô kéo rơ moóc: 20 m
◼ Chiều rộng: 2.5 m (không kể gương chiếu hậu)
◼ Chiều cao:
◼ Ô tô có khối lượng toàn bộ từ 5 tấn: 4.0 m (xếp hàng: 4,2 m; 4.35 m *)
◼ Ô tô có khối lượng toàn bộ đến 5 tấn: Hmax  1.75WT và < 4 m
WT = khoảng cách giữa tâm vết tiếp xúc của hai bánh xe sau phía ngoài (bánh kép)
hoặc hai bánh xe sau (bánh đơn) với mặt đường.
◼ Chiều dài đuôi xe:
◼ Ô tô khách: không quá 65% chiều dài cơ sở
◼ Các loại ô tô tải: không quá 60% chiều dài cơ sở
◼ Khoảng sáng gầm xe:  120 mm.
◼ Bán kính quay vòng nhỏ nhất:  12.5m theo vệt bánh xe trước ngoài.
22
 1.2 Thông số về kích thước

Tương quan Hmax và Wt

Bán kính quay vòng nhỏ nhất

23
1.2 Thông số về kích thước

Các kích thước bên trong: tầm nhìn, không gian hoạt động, …
24
 1.2 Thông số về kích thước

Điểm mù trên ô tô

25
1.2 Thông số về kích thước

26
1.2 Thông số về kích thước

27
 1.2 Thông số về kích thước
Đối với xe khách: (22TCN 302 - 06 Ô tô khách thành phố – Yêu cầu kỹ thuật)
❑ Khách đứng:
• Diện tích cho một khách đứng  0.125 m2.
• Chiều cao hữu ích  1800 mm.
• Chiều rộng hữu ích  300mm.

❑ Khách ngồi:
• Chiều rộng ghế  400 mm
• Chiều sâu ghế  350 mm
• Chiều cao mặt ghế 400 ~ 500 mm
• Khoảng cách từ mặt sau ghế trước
đến mặt trước ghế sau  630 mm.

28
1.2 Thông số về kích thước

29
 1.2 Thông số về kích thước
Đối với xe khách:
• Số lượng cửa:
• Tùy số hành khách

• Kích thước cửa:

• Đến 40 HK: 650 x 1700 (đơn), 1200 x 1700 (kép)
• Trên 40 HK: 650 x 1800 (đơn), 1200 x 1800 (kép)

• Lối đi dọc:
• Chiều rộng  400 mm
• Chiều cao  1800 mm
• Độ dốc  8%

• Chiều dài đầu xe: 30 ~ 35% Lo, tùy thuộc bố trí động cơ, cửa ra vào, phân bố tải lên cầu.

• Góc thoát sau  18o

.

30
1.2 Thông số về kích thước

31
1.2 Thông số về kích thước

32
1.2 Thông số về kích thước

33
1.2 Thông số về kích thước

34
1.2 Thông số về kích thước

Sự biến dạng của đệm ghế và đệm lưng dưới tải trọng người ngồi
35
 1.3 Thông số về trọng lượng
1.3 Thông số về trọng lượng:
◼ Troïng löôïng baûn thaân (G0) : Laø troïng löôïng oâ toâ khi ñoå ñaày nhieân lieäu, daàu
nhôøn vaø nöôùc laøm maùt nhöng chöa coù taûi.
◼ Troïng taûi (Gh) : Laø troïng löôïng haøng maø oâ toâ coù theå chôû ñöôïc theo quy ñònh
cuûa nhaø cheá taïo.
◼ Troïng löôïng toaøn boä (Ga) : Ga = G0 + Gh + Gn
Gn : Troïng löôïng ngöôøi treân oâ toâ (VN: 65kg)
◼ Troïng löôïng phaân boå leân truïc tröôùc khoâng taûi, coù taûi (G01, G1)
◼ Troïng löôïng phaân boå leân truïc sau khoâng taûi, coù taûi (G02, G2)

G01 = m01  G0 G02 = m02  G0

G1 = m1  G0 G2 = m2  G0

m01, m02: Heä soá phaân boá taûi troïng ra caùc caàu ôû ñieàu kieän khoâng taûi
m1, m2: Heä soá phaân boá taûi troïng ra caùc caàu ôû ñieàu kieän coù taûi

36
 1.3 Thông số về trọng lượng

Theo 06/VBHN-BGTVT 2014:

◼ Khối lượng phân bố lên trục dẫn hướng không được nhỏ hơn 25% khối lượng ô tô ứng
với từng trường hợp xe không tải hoặc đầy tải.
◼ Khối lượng cho phép phân bố lên các trục:
◼ Trục đơn: 10 tấn
◼ Trục kép: phụ thuộc khoảng cách hai tâm trục d
◼ d < 1.0 m: 11 tấn
◼ 1.0  d  1.3 m: 16 tấn
◼ d  1.3 m: 18 tấn

◼ Cụm 3 trục: phụ thuộc khoảng cách hai tâm trục liền
kề d
◼ d  1.3 m: 21 tấn
◼ d > 1.3 m: 24 tấn

37
 1.3 Thông số về trọng lượng

Theo 06/VBHN-BGTVT 2014:

◼ Tổng khối lượng của xe thân liền:
◼ 2 trục: 16 tấn
◼ 3 trục: 24 tấn
◼ 4 trục: 30 tấn
◼ 5 hoặc lớn hơn: 34 tấn

38
1.3 Thông số về trọng lượng
Tổ hợp xe đầu kéo + sơmi rơmoóc:
+ 03 trục: < 26 tấn
+ 04 trục: 34 tấn
+ 05 trục: 44 tấn
+ 06 trục: 48 tấn

39
 2. Thiết kế bố trí chung ô tô

Mục đích: Xác định giá trị các thông số bố trí chung ô tô.
Thiết kế BTC ô tô được thực hiện theo logic thiết kế 4 bước:
1. Xác định điều kiện làm việc của ô tô;
2. Xác định yêu cầu của ô tô thiết kế;
3. Chọn phương án thiết kế bố trí chung;
4. Thiết kế bố trí chung ô tô.

40
 2.1 Xác định điều kiện làm việc

Được xác định theo nhiệm vụ thiết kế chung và thiết kế cụ thể.

Ví dụ: Thiết kế xe du lịch
1. Loại xe: du lịch
2. Số chỗ ngồi: 4, 5, 7, 9 → cần chính xác
3. Vận tốc tối đa Vamax.
4. Điều kiện đường → Hệ số cản tổng cộng  = f + i
(22 TCN 307 – 03: Ô tô phải vượt dốc 20% trong điều kiện chất đầy tải →  min = 0.22)
(Lý thuyết OTMK: Hệ số cản lăn trên đường nhựa tốt f = 0.015 ~ 0.018,
đường cát f = 0.10 ~ 0.30)

41
 2.2 Xác định yêu cầu thiết kế

Bao gồm ba loại yêu cầu:

◼ Yêu cầu về kỹ thuật: bảo đảm thỏa mãn các yêu cầu làm việc như tải,
vận tốc, đk đường.
◼ Yêu cầu về tiện nghi: thông gió, máy lạnh, an toàn,…
◼ Yêu cầu về thẩm mỹ.

42
 2.2 Các lực cản khi ô tô di chuyển

Lưu ý hình dạng khí động học của xe.

Khi xe chuyển động trên đường:
• Lực cản lăn Pf
• Lực cản không khí Pw
• Lực cản lên dốc Pi
• Lực quán tính Pj
• Lực cản ở móc kéo Pm

1
Pw = Cx  Fv02 → Gia tăng khi tốc độ xe tăng
2

43
2.2 Hệ số Cd

Hệ số cản không khí của các dạng xe khác nhau

44
2.2 Hệ số Cd

Các thành phần của hệ số cản không khí:

Cxp 58%
Cxi 7%
Cxt 9%
Cxz 14%
Cxc 12%

45
2.2 Lực cản không khí

Các thành phần của lực cản với điều kiện khác nhau

46
 2.2 Phân bố áp suất

Hệ số phân bố áp suất Cp.

Sự phân bố áp suất theo mặt cắt dọc của xe.

47
2.2 Hệ số cản, hệ số nâng
Hệ số cản không khí CD
Hệ số nâng CL

48
2.2 Dòng chảy không khí

49
2.2 Dòng chảy không khí

50
2.2 Tối ưu hóa hình dạng xe

51
2.2 Ảnh hưởng góc thoát sau

52
2.2 Ảnh hưởng góc nghiêng kính chắn gió

53
2.2 Ảnh hưởng mũi xe

54
2.2 Ảnh hưởng góc dốc sàn xe

55
2.2 Ảnh hưởng khoảng sáng gầm xe

56
2.2 Ảnh hưởng tải trọng

57
2.2 Ảnh hưởng hình dạng ngoài

58
2.2 Ảnh hưởng tấm hướng gió

59
2.2 Ảnh hưởng góc lệch đoàn xe

60