UNANG MARKAHAN – IKAAPAT NA LINGGO

1
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga guro mula sa pampubliko
at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong tagapagdaloy upang matulungang
makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang
pinanagumpayan ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at malayang

pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon din itong
matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga kasanayang pan-21 siglo habang
isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at kalagayan.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral kung

paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang pag-unlad nila
habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan
mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga
gawaing nakapaloob sa modyul.

Para sa mag-aaral:

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong
madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang mga sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang marka o sulat
ang anumang bahagi nito. Gumamit ng hiwalay na papel sa pagsagot sa mga
pagsasanay.
2. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
3. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at sa
pagwawasto ng mga kasagutan.
4. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag mag-
aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin humingi ng tulong
kay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong kapatid o sino man sa iyong mga kasama sa
bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng makahulugang

pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa kaugnay na mga kompetensi.
Kaya mo ito

2
 ARALING PANLIPUNAN 8
UNANG MARKAHAN
YUGTO NG PAG-UNLAD NG KULTURA SA PANAHON NG PREHISTORIKO

ALAMIN NATIN
Ang modyul na ito ay sadyang inihanda upang matulungan ka na maunawaan ang
antas ng pag-unlad sa kultura ng sinaunang tao sa panahon ng prehistoriko.

Ang modyul na ito ay nakapokus sa pagtalakay tungkol sa Yugto ng Pag-

unlad ng Kultura sa Panahong Prehistoriko na nahahati sa sumusunod na paksa:
Paksa 1: Panahon ng Bato
Paksa 2: Panahon ng Metal

Pagkatapos mong mapag-aralan ang modyul, inaasahang iyong:

• Nasusuri ang yugto ng pag-unlad ng kultura sa panahong prehistoriko

SUBUKIN NATIN

Panuto: Basahin mabuti ang bawat tanong at bilugan ang letra ng tamang sagot.

1. Anong panahon sa kasaysayan ng daigdig ang itinuturing na pinakamaagang

panahon sap ag-unlad ng tao batay sa mga ginamit na kasangkapan at naging
hudyat din sa pagtatapos ng Panahong Pleistocene?
A. Mesolitiko C. Neolitiko
B. Metal D. Paleolitiko
2. Alin sa sumusunod ang wastong pagkakasunod-sunod ng prosesong naganap
sa mga sinaunang tao sa panahong prehistorya?
I.Agrikultura III. Labis na pagkain
II. kalakalan IV. pangangaso
A. IV,I,III,II C. IV,I,II,III
B. II.I.IV.III D..I,II,III,IV
3. Aling pahayag ang may maling impormasyon tungkol sa yugto ng pag-unlad ng
tao?
A. Pinakakinis na bato ang gamit noong Panahong Neolitiko
B. Umunlad ang Sistema ng agrikultura sa Panahong Paleolitiko
C. Ang Sistema ng agrikultura ang nagbunsod sa pagkakaroon ng kalakalan
D. Dumami ang maaaring gawin ng tao nang gumamit na sila ng metal.
4. Paano napakikinabangan sa kasalukuyan ang sistemang agrikultura na pinasimulan ng
mga sinaunang tao noong Panahong Neolitiko?
A. Agrikultura ang tanging ikinabubuhay natin ngayon
B. Walang pagbabago sa Sistema ng agrikultura upang magkaroon tayo ng
sapat na pagkain.

3
 C. Limitado ang karne dahil hindi marunong ang mga makabagong tao
magpaamo ng hayop.
D. Isa ang agrikultura sa pangunahing kabuhayan at pinagkukunan ng pagkain
ng mga tao sa kasalukuyan.
5. Ano ang kahalagahan ng kalakalan sa mga sinaunang tao na napapakinabangan pa rin
sa kasalukuyan?
A. Nakasalalay ditto ang pag-unlad ng agrikultura
B. Dito lamang nakadepende ang yaman ng bansa
C. Nagkakaloob ito ng kaayusan at katahimikan sa lipunan
D. Natutugunan nito ang ibang pangangailangan ng tao.
6. Pinaniniwalaang sa Asya nagsimula ang transisyon mula sa panahong Paleolitiko
patungong Neolitiko. Ito ay sa dahilang ______.
A. Dito natagpuan ang kauna-unahang Homo sapien sapien
B. Dito natagpuan ang kauna-unahang homo na may pinakamalaking utak
C. Dito natuklasan ang kauna-unahang pirmihang pagsasaka noong 10,000 BCE
D. Dito natuklasan ang kauna-unahang bayan ng Jericho.
7. Dahilan marahil sa pag-unlad ng kanilang kalinangan,natuklasan ng mga sinauang ta
ang kawalan ng katiyakan ng mahabang panahon ng pamumuhay sa pamamagitan ng
pangangaso. Dahil ditto ay ______________.
A. Natutunan ng mga taong magsaka at maghayupan na nagging simula ng pirmihang
paninirahan
B. Ginugol ng mga tao ang kanilang panahon sa paggawa ng mga kagamitang
karaniway gawa sa baton a may kombinasyong buto, kahoy,at mga kagamitang
gawa sa balat ng hayop,pagpapalayok at buslo
C. Natutuhan ng taong bumuo ng techno sapiens
D. Natutuhan ng mg ataong gumanit ng apoy
8. Tinatawag na Panahon ng Lumang bato ang panahon na ito at sinasabi na ito ang
pimakamahabang yugto sa kasaysayan ng sangkatauhan.
A. Paleolitiko C. Neolotiko
B. Mesolitiko D. Panahon ng Metal
9. Nagkaroon ng mga unang pamayanan sa panahon ng Paleolitiko sa anyo ng mga
_________ na matatagpuan sa lambak.
A. Bahay na bato C. Campsite
B. Bahay sa mga puno D. Nomadiko
10. Ang mga sumusunod ay naganap sa Panahon ng Paleolitiko maliban sa ____.
A. Natutunan ang paggamit ng apoy C. Natutong manirahan sa campsite
B. Nabuhay sa pangangaso D. Nagtutong magpanday
11. Paggamit ng makikinis na kasangkapang bato, permanenteng paninirahan sa
pamayanan, pagtatanim, paggawa ng palayok at paghahabi ang natutunan ng
mga tao sa Panahong ______.
A. Paleolitiko C. Neolitiko
B. Mesolitiko D. Metal
12. Alin sa mga sumusunod ang naganap sa Panahon ng Neolitiko?
A. Gumamit ng microlith o maliliit at hugis geometric na bato

4
 B. Naniniwala sa mahika at pamahiin.
C. Gumamit ng sistemang kaingin upang matamnan.
D. Lahat ng nabanggit
13. Ano ang unang metal na natuklasan ng tao?
A. Bakal B. Bronse C. Copper o tanso D. Tin

14. Ano ang dawalang metal na pinaghalo ng mga sinaunang tao na nagging daan
upang makatuklasa ang bronse
A. Lata at tanso C.Tanso at bakal
B. Lata at bakal D.Tanso at Nickel
15. Anong pangkat ng tao ang nakatuklas ng bakal.
A. Babylonian B. Chaldean C. Hittite D. Sumerian

BALIKAN NATIN

PANUTO : Hulaan ang salitang tinutukoy ng 4 pic 1 word.

Ang mga larawan na ito ay may kaugnayan sa Heograpiyang Pantao na tinalakay noong
isang linggo.

5
 TUKLASIN NATIN

KUNG IKAW KAYA? Isiping isa ka sa mga taong nabuhay sa daigdig

noong sinaunang panahon. Pumili sa mga larawan ng tatlong bagay na sa tingin
mo’y makatutulong sa iyong pang-araw-araw na pamumuhay. Mahalagang
maipaliwanag mo ang dahilan ng iyong pagpili.

KUWEBA PUNO BANGA

APOY

BATO BUTO NG HAYOP

Ang mga larawan ay galing sa google.com BALAT NG HAYOP

Pamproresong Tanong: Sagutin ang mga sumusunod na pamprosesong tanong.

1. Alin ang iyong mga pinili? Bakit ang mga bagay na ito ang iyong pinili?
______________________________________________________________
_____________________________________________________________
______________________________________________________________
2. Kaya mo bang mabuhay sa sinaunang panahon kung taglay mo ang bagay na
pinili? Ipaliwanag ang sagot.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________

TALAKAYIN NATIN

Sa paglipas ng panahon patuloy ang mga pagbabago. Dumaan sa iba’t-ibang

yugto ng pagbabago ang kultura ng mga tao.Ang mahabang panahon mula nang lumitaw at
nagsimula ng mamuhay ang mga pre-historikong tao ay nahahati sa tatlong yugto. Hinati ng
mga arkeolohista ang panahon batay sa kasangkapang ginamit ng tao.

6
 Yugto ng pag-unlad ng mga Unang tao
PALEOLOTIKO
• TANSO
Tinawag na
“Panahon ng lumang bato”
• “paleos” o
matanda at “lithos” o bato
• Pinakamahabang
yugto sa kasaysayan ng
sangkatauhan.
• Ang mga tinipak
at magagaspang na mga
kagamitan at sandata mula
sa bato.
• Natutuhan ng mga
tao na gumamit ng apoy
• Nabubuhay sa
pamamagitan ng
pangangaso at pangingisda
• May kaalaman sa
larangan ng sining,
paglililok, pagpipinta at
pag-uukit.
• Nagkaroon ng
mga unang pamayanan sa
anyong mga campsite na
matatagpuan sa lambak.
• Lumitaw ag
komplikadong
pagpapangkat sa lipunan
METAL
NEOLITIKO
• Tinawag na
“Panahon ng bagong bato” • Naging mabilis ang
• “ neos” o bago at pag-unlad ng tao dahil sa
“lithos” o bato. tanso.
• Paggamit ng • Tanso o copper ang
makikinis na unang metal na natuklasan ng
kasangkapang bato, sinaunang tao.
permanenteng paninirahan • Nalinang ang
sa pamayanan, pagtatanim, paggawa at pagpapanday ng
paggawa ng palayok at kagamitang yari sa tanso.
paghahabi. BRONSE
• Gumamit ng • Pinaghalo ang tanso
microlith o maliliit at o copper at lata o tin upang
hugis geometric na bato. makagawa ng higit na
• Naniniwala sa matigas na bagay.
mahika at pamahiin. • Higit na matibay ang
• Nagsimulang bronse kaysa tanso.
mag- alaga ng hayop tulad • Ibat-ibang kagamitan
ng aso. at armas tulad ng
• Gumamit ng espada,palakol,kutsilyo,puny
sistemang kaingin upang al,martilyo,pana at sibat
matamnan. • Natutong
• Sistema ng barter makipagkalakalan ang mga
o palitan ng produkto. tao
• Nagsimulang BAKAL
• Natuklasan ng
bumuo ng pamahalaan.
Hittite
• Nagsimulang
• Natutuhan ang
bumuo ng militar.
pagtunaw at pagpanday ng
bakal
7
 PAGYAMANIN NATIN

ANO NGAYON CHART: Pagkatapos tukuyin ang mahahalagang konsepto

tungkol sa bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng tao, maiisip din ang kahalagahan
ng mga konseptong ito sa kasalukuyang pamumuhay.Nararapat iugnay ang mga
pangyayari ng nakaraan sa kasalukuyan sapagkat sa tulong nito mas nakikita
ang tunay na kabuluhan ng kasaysayan.
Tukuyin ang kahalagahan ng ilan sa mga pangyayaring naganap sa iba’t
ibang yugto ng pag-unlad ng sinaunang tao sa tulong ng Ano Ngayon? Chart. Isulat
sa kahon ang kahalagahan o epekto sa kasalukuyan ng pangyayaring nasa
kaliwang kahon.

. Mga pangyayari sa iba-

Kahalagahan sa kasalukuyan
ibang yugto ng pag-unlad

__________________________________
Paggamit ng apoy __________________________________
__________________________________

__________________________________
Pagsasaka __________________________________
__________________________________

Pag-iimbak ng labis na __________________________________

pagkain __________________________________
__________________________________

Pagpapatayo ng mga __________________________________

permanenteng tirahan __________________________________
__________________________________

8
 TANDAAN NATIN

Ang mga sinaunang tao ay nagdaan sa iba’t-ibang yugto ng pag-

Neolitiko at Panahon ng Metal.
Nagkaroon ng malaking pagbabago sa pammuhya ng mga
sinaunang tao nang matutuhan nila ang paggamit ng mga
kasangkapan at sandatang yari sa metal.

ISABUHAY NATIN

Gumawa ng iyong sariling timeline na nagpapakita ng iyong pag-unlad o

pagbabago sa pisikal man o emosyonal. Gumamit nang iyong mga larawan mula
pagkabata hanggang sa kasalukuyan.Lagyan ito ng edad at kung ano ang
pagbabagong naganap sa iyo sa edad na iyon.Gawin ito sa isang cartolina o di
kaya’y sa pinagdikit dikit na na bondpaper o papel.Gawing gabay ang larawan sa
ibaba., pagandahin ang iyong sariling TIMELINE.

TAYAHIN NATIN

Basahing mabuti ang mga sumusunod na pahayag. Ilagay ang mga titik PP
kung ang pahayag ay nagananap noong Panahong Paleolitiko, PN kung ito ay sa
Panahong Neolitiko at PM naman kung sa Panahon ng Metal.
______ 1. Natutuhan ang paggamit ng apoy.
______ 2. Nagkaroon ng pamumuhay sa anyong campsite.
______ 3. Gumamit ng sistemang kaingin upang matamnan.

9
______ 4. Naging mabilis ang pag-unlad ng tao dahil sa tanso.
______ 5. Nagsimulang bumuo ng militar.
______ 6. Pinaghalo ang tanso o copper at lata o tin upang makagawa ng higit na matigas na
bagay.
______7. Gumamit ng microlith o maliliit at hugis geometric na bato
______8. Pinakamahabang yugto sa kasaysayan ng sangkatauhan.
______ 9. Natutuhan ang pagtunaw at pagpanday ng bakal
______ 10. Paggamit ng makikinis na kasangkapang bato, permanenteng paninirahan
sa pamayanan, pagtatanim, paggawa ng palayok at paghahabi.

______ 11. Ibat-ibang kagamitan at armas tulad ng espada,palakol,kutsilyo,punyal,martilyo,pana

at sibat.
______ 12. Naniniwala sa mahika at pamahiin.
______ 13. Sistema ng barter o palitan ng produkto.
______ 14. May kaalaman sa larangan ng sining, paglililok, pagpipinta at pag-uukit.
______ 15. Natuklasan ng Hittite

KARAGDAGANG GAWAIN:

PANOORIN MO! - Panoorin ang mga sumusunod na video sa youtube

para sa mga karagdagang kaalaman at mas maunawaan ang araling
ating tinalakay.

Prehistory/ Learning Happy

➢ https://www.youtube.com/watch?v=rLFGra2TiTE - Prehistory/ Learning Happy

➢ https://www.youtube.com/watch?v=OZiZx7iOMG8 - Pag-unlad ng pamumuhay sa
Panahong Neolitiko ni G. Joshua Emmanuel Alivio
➢ https://www.youtube.com/watch?v=bQjBC2YdF4M- Panahong Paleolitiko, Neolitiko
at Metal ni Bb. Jalica
➢ https://www.youtube.com/watch?v=GBimYwEmXyo&t=45s- Ebolusyong Kultural ni
Ser Ian’s Class

10
 ➢ Gawin ang sumusunod na Gawain:

Ilista ang limang pagbabago sa teknolohiya mula sa Panahong

Paleolitiko tungo sa Panahong Neolitiko

Paleolitiko Neolitiko

1.________________________

2.________________________ 2. ________________________

3.________________________
3. ______________________
__

4.________________________
4. ______________________
__

5.________________________
5. ______________________
__

11
SANGGUNIAN
➢ Kayamanan Kasaysayan ng Daigdig REX pahina 44-46
➢ Modyul ng mag-aaral Kasaysayan ng Daigdig pahina 41-45
➢ Google
➢ Youtube (Learning Happy)
https://www.youtube.com/watch?v=rLFGra2TiTE
https://www.youtube.com/watch?v=OZiZx7iOMG8 - Pag-unlad ng
pamumuhay sa Panahong Neolitiko ni G. Joshua Emmanuel Alivio
https://www.youtube.com/watch?v=bQjBC2YdF4M- Panahong
Paleolitiko, Neolitiko at Metal ni Bb. Jalica
https://www.youtube.com/watch?v=GBimYwEmXyo&t=45s- Ebolusyong
Kultural ni Ser Ian’s Class

12
 Mga Bumuo ng Modyul para sa Mag-aaral

Manunulat: BEVERLEY S. SULIT

Mga tagasuri (Content): JOCELYN C. ALVIS, Araling Panlipunan - Head Teacher III
ELISA P. APOLIS, Araling Panlipunan - Head Teacher III

CHONA MAE PASCUA

GRETCHEN VILLARAZA

Naglayout: ROBERT VALERA

Management Team: DR. MARGARITO B. MATERUM – OIC -SDS

DR. GEORGE P. TIZON- CHIEF SGOD

DR. ELLERY G. QUINTIA - CID CHIEF

MR. FERDINAND PAGGAO- EPS-AP

DR. DAISY L. MATAAC- EPS LRMS

Sa mga katanungan ,maaring tumawag o sumulat sa …..

Schools Division of Taguig city and Pateros Upper Bicutan Taguig City

Telefax: 8384251
13

Email Address: sdo.tapat@deped.gov.ph

14