6

Araling Panlipunan
Ikaapat na Markahan – Modyul 1:
Mga Suliranin at Hamon
sa Ilalim ng Batas Militar
Araling Panlipunan – Ikaanim na Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikaapat na Markahan – Modyul 1: Mga Suliranin at Hamon sa Ilalim ng Batas Militar
Unang Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon
ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman,
kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng
akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya
o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o
brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa
modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton
ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng
mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit
maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-
akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Yvette P. Velasquez
Patnugot: Nelson L. Oliva
Jose C. Tala EdD
Tagasuri: Edwina S. Espiritu
Tagaguhit: Yvette P. Velasquez
Tagalapat: Flordeliza M. Laureta
Tagapamahala:
May B. Eclar, PhD, CESO III
Librada M. Rubio PhD
Ma. Editha Caparas EdD
Angelica M. Burayag
Nestor P. Nuesca EdD
Ariel C. Lansang
Jose C. Tala EdD
Inilimbag sa Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon Rehiyon - III
Office Address: Matalino St. D.M. Government Center, Maimpis, City of San Fernando (P)
Telefax: (045) 598-8580 to 89
E-mail Address: region3@deped.gov.ph
 6

Araling Panlipunan
Ika-apat na Markahan–Modyul 1:
Mga Suliranin at Hamon
sa Ilalim ng Batas Militar
Paunang Salita
Ang Self-Learning Module o SLM na ito ay maingat na inihanda para sa
ating mag-aaral sa kanilang pag-aaral sa tahanan. Binubuo ito ng iba’t ibang
bahagi na gagabay sa kanila upang maunawaan ang bawat aralin at malinang
ang mga kasanayang itinakda ng kurikulum.

Ang modyul na ito ay may inilaang Gabay sa Guro/Tagapagdaloy na

naglalaman ng mga paalala, pantulong o estratehiyang magagamit ng mga
magulang o kung sinumang gagabay at tutulong sa pag-aaral ng mga mag-aaral
sa kani-kanilang tahanan.

Ito ay may kalakip na paunang pagsusulit upang masukat ang nalalaman

ng mag-aaral na may kinalaman sa inihandang aralin. Ito ang magsasabi kung
kailangan niya ng ibayong tulong mula sa tagapagdaloy o sa guro. Mayroon ding
pagsusulit sa bawat pagtatapos ng aralin upang masukat naman ang natutuhan.
May susi ng pagwawasto upang makita kung tama o mali ang mga sagot sa bawat
gawain at pagsusulit. Inaasahan namin na magiging matapat ang bawat isa sa
paggamit nito.

Pinapaalalahanan din ang mga mag-aaral na ingatan ang SLM na ito

upang magamit pa ng ibang mangangailangan. Huwag susulatan o mamarkahan
ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit lamang ng hiwalay na papel sa
pagsagot sa mga pagsasanay.
Hinihikayat ang mga mag-aaral na makipag-ugnayan agad sa kanilang guro kung
sila ay makararanas ng suliranin sa pag-unawa sa mga aralin at paggamit ng
SLM na ito.

Sa pamamagitan ng modyul na ito at sa tulong ng ating mga tagapagdaloy,

umaasa kami na matututo ang ating mag-aaral kahit wala sila sa paaralan.

ii
 Alamin

Ang modyul na ito ay naglalaman ng mga gawaing makatutulong sa mga

mag-aaral upang maunawaan ang mga paksa na nakapaloob sa “Mga Suliranin
at Hamon sa Ilalim ng Batas Militar”.

Inaasahan na maipamamalas ng mag-aaral ang mga sumusunod:

1. Natutukoy kung kailan itinatag ang batas militar.

2. Naiisa-isa ang mga suliranin at hamon sa ilalim ng batas militar.
3. Nakapagpapahayag ng damdamin hinggil sa naging epekto ng batas
militar.
4. Nasusuri ang mga suliranin at hamon sa ilalim ng batas military.

1
 Subukin

Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap. Isulat ang letrang T kung
tama ang isinasaad ng pangungusap at letrang M kung mali. Isulat ang iyong
mga sagot sa inyong sagutang papel.

__________1. Sa ilalim ng Batas Militar nasa pangulo ang ganap na

kapangyarihan.

__________2. Nakatulong sa bansa ang pagkakatatag ng Batas Militar.

__________3. Madalas ang mga rally at demonstrasiyon ng mga mag-aaral at

manggagawa sa panahon ni Pangulong Marcos.

__________4. Sa panahon ng Batas Militar, hindi maaaring hulihin ang mga

mamamayan na sumali sa mga demonstrasiyon at rebelyon.

__________5. Ikinatuwa ng maraming mamamayan ang pagdedeklara ng Batas

Militar sa bansa.

__________6. Maituturing na isang diktador si Pangulong Marcos.

__________7. Malaki ang epekto ng Batas Militar sa ekonomiya at pamumuhay

ng mga Pilipino.

__________8. Malayang makapagpapahayag ng saloobin ang mga

mamamahayag sa panahon ng Batas Militar.

__________9. Sa unang termino ng pamumuno ni Pangulong Marcos ang

ekonomiya ng Pilipinas ay umangat.

__________10. Ilan sa mga sumuporta kay Pangulong Marcos ay sina Benigno

Aquino Sr., Nur Misuari at Jose Maria Sison.

2
 Aralin
Mga Suliranin at Hamon
1 sa Ilalim ng Batas Militar

Balikan

Panuto: Iguhit ang kung ito ay programa ni Pangulong Marcos at kung

programa ni Pangulong Macapagal. Isulat sa sagutang papel ang iyong sagot.
_______1. Nagkaroon ng pagbabago sa sistema ng pagsasaka sa bansa.

_______2. Lumawak ang pakikipag-ugnayang pandaigdig ng Pilipinas.

_______3. Sinikap na maibalik ang Sabah sa Pilipinas.

_______4. Nagpatayo ng mahigit 80,000 silid-aralan.

_______5. Pagpapatupad ng higit na malawak na programa ng reporma

sa lupa.

_______6. Inilunsad ang programang reporma sa lupa.

_______7. Pinalaganap ang paglilingkod na pangkalusugan sa mga rural

na lugar.

_______8. Binago ang petsa ng Araw ng Kalayaan.

_______9. Pinalakas ang kilusang kooperatiba.

_______10. Pinasigla at tinangkilik ang sining at kultura sa pamamahala

ni Gng. Imelda Marcos.

3
 Tuklasin

Panuto: Ayusin ang mga letra sa bawat kahon. Isulat ang nabuong salita sa
inyong sagutang papel.

WRTI OF
ATABS ZALAP REFCWU
HEBASA
MALITIR RANDAMI
PUSCOR

FRENANDID CROMAS

4
 Suriin

Panuto: Suriin ang larawan at sagutan ang mga sumusunod na mga

katanungan. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.

Pamprosesong tanong.

1. Ano ang mensahe ng larawan?

2. Bakit nagaganap ang mga pangyayaring ito?

3. Sinu-sino ang maaaring tumulong upang maiwasan ang mga ganitong

pangyayari?

5
Ang Batas Militar

Kung ang sagot mo ay mga opisyal at pinuno ng barangay, ng komunidad,

ng lungsod o ng bansa, tama ang iyong kasagutan. Nang dahil sa mga
kaguluhang naganap sa bansa noon, tulad ng rally at demonstrasiyon,
idineklara ni Pangulong Ferdinand Marcos ang Batas Militar o Martial Law noong
ika- 21 ng Setyembre 1972.

Ano nga ba ang Batas Militar?

Ang Batas Militar ay isang hakbang na maaaring isagawa ng pamahalaan

upang maiwasan ang mga panganib tulad ng paghihimagsik, rebelyon, paglusob
at karahasan. Ang pangulo ng Pilipinas, bilang pinuno ng Sandatahang Lakas,
ay may kapangyarihang magdeklara ng Batas Militar na nakasaad sa Artikulo
VII Seksiyon 10, talata 2 ng Saligang Batas ng 1935.

Isa-isahin natin ang mga suliranin at hamon na naging dahilan ng

deklarasiyon ni Pangulong Marcos ng Batas Militar.

1. Pagsibol ng mga samahan na naghahangad ng pagbabago sa

pamamagitan ng marahas na pamamaraan. Ito ang mga sumusunod:
• Communist Party of the Philippines (CPP)-itinatag noong 1968 ni
Jose Maria Sison, dating propesor ng Unibersidad ng Pilipinas. Ang
kanilang ideolohiya ay batay sa pinuno ng komunistang Tsina si
Mao Tse Tung.
• Moro National Liberation Front (MNLF)- itinatag noong Marso 18,
1968 ni Nur Misuari na isa ring dating propesor ng Unibersidad ng
Pilipinas. Ito ay binubuo ng mga muslim na nagnanais magkaroon
ng sariling pamahalaan na tinatawag nilang Republika ng
Bangsamoro.
• New People’s Army (NPA)- itinatag noong Marso 29,1969 na
binubuo ng mga magsasaka at iba’t ibang uri ng mga tao na
nahikayat dahil sa magandang pangako ng komunismo.
Pinamunuan ito ni Bernabe Buscayno alyas Kumander Dante. Ang
grupong ito’y nanininiwalang tanging pag–aaklas na lamang ang
natitirang solusyon para sa pagbabago at kaunlaran.
2. Paglubha ng suliranin sa katahimikan at kaayusan, sunod-sunod ang
mga rally at demonstrasiyon ng iba’t ibang manggagawa tulad ng mga
guro maging ng mga estudyante na humahantong sa madugong labanan
ng mga raliyista at mga pulis.
3. Pagbomba sa Plaza Miranda- na naganap noong Agosto 21, 1972, sa gitna
ng pagtitipon at pagpapahayag ng mga kandidato ng Partido Liberal sa
Plaza Miranda, Quiapo, na nagdulot ng maraming nasugatan at namatay.
4. Pagsususpinde sa writ of habeas corpus isang pribilehiyo o karapatan ng
isang mamamayang sumailalim sa tamang proseso ng paglilitis. Ang
pribilehiyong ito ang nangangalaga sa mga mamamayan upang hindi
makulong nang labag sa batas. Dahil sa pagsuspinde ni Pangulong Marcos
ng karapatang ito, pinadakip niya ang mga aktibistang pinaghihinalaang
lider ng komunismo.

6
Sa Ilalim Ng Batas Militar

Ang pangulo ang pinakamakapangyarihan sa lahat. Lalo itong naging

makapangyarihan nang baguhin at pagtibayin ang Saligang Batas ng 1973.
Maliban sa pagiging pinuno ng sangay tagapagpanap, siya rin ang namahala sa
batasan, gabinete, at korteng militar.

Nagkaroon ng espesyal na kapangyarihan ang pangulo na gumawa ng mga

batas sa pamamagitan ng:

1. Kautusang Pampanguluhan (Presidential Decree)

2. Kautusang Pangkalahatan (General Decree)

3. Liham-Pagpapatupad (Letter of Instruction)

Ang mga sumusunod ay ilan sa mga batas na ipinatupad:

1. pag-iral ng curfew hour mula alas-dose ng hatinggabi hanggang alas-

kuwatro ng umaga upang mapanatili ang kaayusan at katahimikan ng
bansa

2. pagbawal ng mga rally, demonstrasiyon, at pagwewelga

3. pagkontrol ng pamahalaan sa mga pahayagan, radyo at telebisyon

upang masala ang mga balitang ilalabas sa madla

4. pagsuspinde sa pangingibang-bansa ng mga Pilipino, maliban sa mga

misyong ipinag-uutos ng gobyerno.

5. paggawad ng parusang kamatayan sa sinomang mahuhuling

magdadala ng armas nang walang pahintulot

7
 Pagyamanin

A. Petal Web
Panuto: Ano ang pumapasok sa iyong isipan kapag nabasa o narinig mo ang
katagang Batas Militar? Iguhit ang petal web sa sagutang papel at doon isulat
ang iyong sagot.

Batas Militar

8
B. Crossword Puzzle
Panuto: Hanapin sa crossword puzzle ang mga salitang may kaugnayan sa Batas
Militar. Isulat ito sa inyong sagutang papel.

C B A T A S M I L I T A R S T E

E U A U B U L O L I L O I A G A

R F R O T O P A I A G A N L A N

O L A F P A I R B K L M D E M S

A B A G E O O Y E H A R O S I O

R A H I Y W N B R S I N L A S C

A N U R M I S U A R I T O I P R

R P L O S S V B L H U Y O P L A

O D R A D N A R I M A Z A L P M

C. Alamin Mo
Panuto: Tukuyin ang mga sumusunod. Piliin ang letra ng tamang sagot sa loob
ng kahon at isulat ang sagot sa inyong sagutang papel.

__________1. Ang Pangulo ng Pilipinas na nagdeklara ng Batas Militar.

__________2. Siya ang pinuno ng New People’s Army.

__________3. Ito ang hakbang na isinagawa ni Pangulong Marcos upang mapigilan

ang paghihimagsik, rebelyon at karahasan.

__________4. Siya ang nagtatag ng Communist Party of the Philippines.

__________5. Ang partido politikal na nagra-rally noon sa Plaza Miranda, Quiapo

ng ito ay binomba ng mga sundalo.

__________6. Ito ay samahang binubuo ng mga Muslim na nagnanais na magtatag

ng sariling pamahalaan sa Mindanao.

__________7. Ang pribilehiyong nangangalaga sa mamamayan upang hindi

makulong nang hindi dumadaan sa tamang proseso ng paglilitis.

__________8. Petsa ng deklarasyon ni Pangulong Marcos na ang Pilipinas ay nasa

ilalim na ng Batas Militar.

__________9. Ito ang naging paraan upang mapanatili ang kaayusan at

katahimikan sa bansa.

9
__________10. Isa sa mga uri ng batas na ipinatupad ni Pangulong Marcos sa
ilalim ng Batas Militar.

A. Batas Militar
B. September 21,1972
C. Ferdinand Marcos
D. Bernabe Buscayno
E. Jose Maria Sison
F. MNLF
G. NPA
H. Partido Liberal
I. Writ of Habeas Corpus Curfew
J. Kautusan Pampanguluhan

D. Timeline
Panuto: Gumawa ng isang timeline ng mga pangyayari sa ilalim ng batas
militar. Iguhit ang kahon sa iyong sagutang papel.
Timeline- Pagkakasunod sunod ng mga pangyayari sa ilalim ng batas
militar.

PETSA PANGYAYARI

1.

2.

3.

4.

10
 Isaisip

Kayanin Mo….
Panuto: Sa panahon natin ngayon na laganap ang pandemik hindi lamang sa
ating bansa kundi maging sa ibang panig ng mundo, bilang isang kabataan, kung
bibigyan ka ng karapatang mamahala at gumawa ng batas para sa iba’t ibang
pagkakataon, anu-ano ang mga ito? Isulat ang iyong mga sagot sa sagutang
papel.

1. Batas sa Tahanan:

a.________________________________________________

b.________________________________________________

c.________________________________________________

2. Batas sa Paaralan:

a.________________________________________________

b.________________________________________________

c.________________________________________________

3.Batas sa Baranggay o komunidad:

a.________________________________________________

b.________________________________________________

c.________________________________________________

11
 Isagawa

Alamin Mo…
Panuto: Isulat sa kahon ang mga mabuti at di- mabuting dulot ng batas militar.
Iguhit ang kahon sa iyong sagutang papel.

MABUTI DI-MABUTI

1. ____________________________ 1. ____________________________

2. ____________________________ 2. ____________________________

3. ____________________________ 3. ____________________________

4. ____________________________ 4. ____________________________

5. ____________________________ 5. ____________________________

Tayahin

Punan Mo…
Panuto: Punan ng mga angkop na kasagutan ang sumusunod na talata. Isulat
ang iyong mga sagot sa iyong sagutang papel.
Ang Pilipinas ay sumailalim sa Batas Militar noong (1) ___________________.
Ito ay itinatag ni Pangulong (2) ___________________. Sa ilalim ng Batas Militar ang
pangulo ay nagkaroon ng espesyal na kapangyarihan. Ito ay ang mga sumusunod
a. (3) __________________, b (4) ___________________, at c. (5) __________________.

Ang ilan sa mga suliraning kinaharap ni Pangulong Marcos kung kaya’t

idineklara niya ang Batas Militar ay ang pagsibol ng mga pangkat ng mga
naghihimagsik. Isa na rito ang CPP o (6) __________________. Kasama rin dito ang
NPA o (7) ___________________ na itinatag noong Marso 29, 1969 na pinamunuan
ni (8) ___________________. At ang MNLF o (9) ___________________ na pinamunuan
naman ni (10) ___________________.

12
 Karagdagang Gawain

Isalaysay Mo…
Panuto: Gumawa ng isang sanaysay na hindi bababa sa 50 salita at sagutin ang
sumusunod na mga tanong. Isulat ang iyong mga sagot sa iyong sagutang papel.

Pamantayan sa pagsulat ng sanaysay.

Kaangkupan ng sagot sa tanong …………………. 60%
50 salita pataas ………………………………………. 40%

1. Kung bibigyan ka ng pagkakataon ng Pangulong Duterte na mapakinggan ang

iyong boses, ano ang maipapayo mo sa kanya sa kasalukuyang hinaharap na
pandemya ng bansa?

2. Dapat bang magdeklara na ng Batas Militar ang ating Pangulong Duterte sa

mga panahon na ito, na laganap ang kahirapan at pagkakasakit upang
mapasunod ang mga tao na makinig sa kanyang mga panukala? Bakit?

13
 14
Balikan:
Subukin: Tuklasin:
1. 2.
1. T Batas Militar
3. 4.
2. M
3. T 5. 6. Writ of Habeas Corpus
4. M
7. 8. Plaza Miranda
5. M
6. T 9. 10.
Curfew
7. T Suriin:
8. M Iba – iba ang kasagutan ng Ferdinand Marcos
9. T mga bata
10.M
Pagyamanin C.ALAMIN MO TAYAHIN
A: PETAL WEB 1.C 2.D 3.A 1. September 21,
1972
Iba – iba ang kasagutan ng 4.E 5.H 6.F 2. Ferdinand Marcos
mga bata 3. Kautusang
7.I 8.B 9.J Pampanguluhan
B: CROSSWORD PUZZLE (Preridential
10.K
Decree)
Batas Militar 4. Kautusang
D. TIMELINE; ISAISIP;
Liberal Pangkalahatan
ISAGAWA
Plaza Miranda (General Order)
General Order Iba – iba ang kasagutan ng 5. Liham-
Ferdinand Marcos mga bata Pagpapatupad
Curfew (Letter of
Instruction)
Nur Misuari
6. Communist Party
Pribilehiyo Karagdagang Gawain: of the Philippines
Saligang Batas 7. New People’s Army
rebelyon Iba – iba ang kasagutan ng 8. Bernabe Buscayno
mga bata (Kumander Dante)
9. Moro National
Liberation front
10. Nur Misuari
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
A. Books

Ancog, Ma. Regina, and Jocelyn Capistrano. 2007. Worktext Sa Araling

Panlipunan Kasaysayan Ng Pilipinas. Innovative Educational Materials Inc.

Baisa-Julian, Arlene, and Nestor Lontoc. 2015. Bagong Lakbay Ng Lahing

Pilipino. Phoenix Publishing House.

Milambiling, Ruben. 2010. Doon Po Amin...Bansang Pilipinas. Innovative

Educational Materials Inc.

B. Electronics Sources

2016. Deped.Gov.Ph. https://www.deped.gov.ph/wp-

content/uploads/2019/01/AP-CG.pdf.
"ARALING PANLIPUNAN Grades 1 - 10 | Most Essential Learning Competencies
(Melcs) Direct Download". Deped K-12.
https://www.depedk12.com/2020/05/araling-panlipunan-grades-1-10-
most.html.

15
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph