Univerzitet u Beogradu

Filozofski fakultet
Odeljenje za istoriju

Seminarski rad
Unutrašnja politika Južnoafričke republike u
20. veku

Profesor: Student:
Dr Dubravka Stojanović Stefan Stojkov IS17/81

Beograd, mart, 2021.

Sadržaj
Uvod
Drugi Burski rat

Mirovni sporazum iz 1903. godine okončao je ratna dešavanja, ali nijednoj strani nije
doneo pravu pobedu politički i rasni sukobi i dalje nisu rešeni.

Južnoafrička unija

Južnoafrička unija, formirana 1910. godine, pod jednim ustavom ujedinila je

samoupravne britanske kolonije Kejpa, Natala, reke Oranje i Transvala. Ove četiri kolonije
ušle su u Uniju koja je postala dominion Britanske imperije. Unije je trebala da postavi
osneve za saradnju Britanaca i Afrikanera i njihovu dominaciju i prevlast kao belog
stanovništva Južne Afrike.
Sedište administracije smešteno je u Pretoriji, u provinciji Transval, u kojoj su
dominirali Afrikaneri, dok je za sedište dvodomnog Parlamenta Unije određen Kejptaun, u
provinciji Kejp, u kojoj su dominirali Britanci. Ova dva sedišta Vlade trebala su da simbolišu
saradnju i podjednaku ulogu u upravljanju Unijom obe nacije, koje su trebale u budućnosti da
formiraju novu Južnoafričku naciju.
Dvodomni Parlament činili su Senat i Skupština. U oba doma su mogli da sede samo
belci, a pravo glasa imali su skoro svi beli stanovnici Unije. Skuptina je brojala sto poslanika,
dok je Senat brojao 40 članova. Četiri kolonije koje su formirale Uniju postale su provincije
koje su imale svoje organe lokalne samouprave. Unija je imala i svoj Vrhovni sud čije su
sudije mogle biti raspuštene samo zahtevima oba parlamentarna doma. Kao i u ostalim
dominionima o spoljnoj politici i odbrani unije brinula je Britanska vlada.
Na čelo vlade 1910. godine posle opštih izbora stao je general Luis Bota iz Transvala.
Njega je podržavala koalicija afrikanerskih stranaka i manji deo britanaca. Sledeće 1911.
godine Luis Bota i Jan Smuts su se sa svojom strankom Narod (Het Volk) ujedinili sa
Južnoafričkom partijom Kejpa i strankom Oranjske unije generala Hercoga u Južnoafričku
Nacionalnu partiju, kojom su dominirali Afrikaneri.
Kao posledica nezadovoljstva crnog afričkog stanovništva, 1912. u Blumfontejnu
formiran je Južnoafrički domorodački nacionalni kongres (South Africa Native National
Congress) osnovali su ga pripadnici srednje klase: lekari, advokati, učitelji, sveštenici i
novinari. Njihov cilj bio je da pokažu da je ubeđenje belaca da je Unija njihova država u kojoj
nema mesta za crne političare. Oni su preko svojih delegacija koje su slali u Parlament i u
Britaniju pokušali da podstaknu promene koje će poboljšati život afričkog crnog stanovništav
u Uniji.
Do podele u Južnoafričkoj nacionalnoj partiji došlo je 1912. kada je general Hercog
napustio vladu, on se zalagao za nezavisnu Južnu Afriku, koja će svoje interese staviti iznad
interesa Britanije. Zalagao se da vlast pripadne Afrikanerima, pod kojima je podrazumevao
sve bele stanovnike Unije. Zbog svojih stavova došao je u sukob sa Botom i Smutsom, za
koje je smatrao da zastupaju finansijske interese Britanaca, napustio je vladu i 1914. godine
osnovao novu Nacionalnu partiju. Ubrzo sve veću podršku dobija osim u provinciji Oranje, i
u Kejpu i Transvalu. Od tada Južnoafrička nacionalna partija počinje da se zove samo
Južnoafrička partija.
Početkom 1914. godine dolazi do štrajkova radnika koji zahtevaju prepoznavanje
njihovih formiranih sindikata koji se bore za bolja prava belih radnika u rudnicima. Štrajkovi
su gušeni nasilno uz pomoć britanskih trupa, ali i Odbrambenih snaga Unije, koje su
formirane 1913. godine. Posledica nezadovoljstva radnika i štrajkova bilo je i približavanje
Laburističke partije i Hercegove Nacionalističke partije, pošto su obe partije bile protiv
politike Južnoafričke partije, i ućešća stranog kapitala u Uniji.

Prvi svetski rat

Na severozapadnoj granici Južnoafričke unije nalazila nemačka kolonija Jugozapadna

Afrika, koja je obuhvatala teritoriju današnje države Namibije. Po izbijanju Prvog svetskog
rata Unija je, na zahtev Britanaca, ušla u sukob sa ovom kolonijom u kojoj su se nalazile
nemačke trupe. Odbrambene snage Unije su izvršile invaziju i sa mora i sa kopna i zauzele
nemačku luku Luderic, dok su nemačke trupe zauzele južnoafričku luku Velvis Bej, koja je
bila okružena teritorijom nemačke kolonije. Iako su Bota i Smuts pre svega podržali Britance
i ušli u rat, nisu svi u Uniji bili tog raspoloženja. Pukovnik Maric se predao nemačkim
snagama, a na teritoriji Slobodne države Oranje organizovana je pobuna vojske predvođena
afrikanerskim oficirima koji nisu bili za rat i koji su uz pomoć Nemaca hteli da osnuju
republiku Slobodne države Oranje. Ove pobune su uspešno ugušile Odbrambene snage Unije,
predvođene Botom krajem 1914. godine, tako da je invazija na nemačku Jugozapadnu Afriku
mogla da se nastavi punim kapacitetom. Do maja 1915. godine zauzet je Vindhuk, centar
nemačke kolonije, a u julu su se predale i poslednje nemačke trupe.1
Južnoafrički vojnici nastavili su da ratuju i na Zapadnom frontu, u Francuskoj, gde su
poslati 1915. godine da ratuju za Britansku imepiju. A takođe i u istočnoj Africi gde je je Jan
Smuts, predvodio Britanske imperijalne snage. Svi ovi vojnici bili su belci, dok se davanje
oružja crnom ili obojenom stanovništvu nije dovodilo u pitanje. Ipak oni su mobilisani i
služili su vojsci kao radnici koji nisu učestvovali u borbi.

Posleratne godine i rast afrikanerskog nacionalizma

1
The Cambridge History of Africa 7
Литература:

The Cambridge History of Africa, Volume 7: from 1905 to 1940, Cambridge University Press,
1986.

The Cambridge History of Africa, Volume 8: from c. 1940 to c. 1975, Cambridge University
Press, 1984.

The Cambridge History of South Africa, Volume 2, Cambridge University Press, 2011.