Trong bộ phim nổi tiếng Faust của Goethe, khi được hỏi anh ta là ai, ác quỷ

Mephistophele trả lời: "Một phần của sức mạnh luôn luôn muốn điều ác nhưng luôn
luôn làm việc tốt." Vì vậy, đó là sức mạnh của cái ác, trong khi phấn đấu mang lại sự
hủy diệt, trên thực tế có thể làm việc tốt. Như đã đề cập trước đây, anima và animus
có mặt tiêu cực, và có thể tiêu diệt con người nếu chúng chiếm hữu khổ chủ thành
công với những cơn thịnh nộ đen tối. Nhưng một tiềm năng cho ánh sáng nằm ẩn
ngay trong bóng tối này.

Robert Johnson cho chúng ta một ví dụ điển hình về điều này trong cuốn sách nổi
tiếng "HE!", một nghiên cứu tâm lý học về ý nghĩa của truyền thuyết Chén Thánh. Có
vẻ như Parsifal, người hùng của câu chuyện, đã vươn lên đỉnh cao trong thế giới hiệp
sĩ. Anh ta đã giết nhiều hiệp sĩ hơn bất kỳ ai khác, có nhiều hành động vĩ đại hơn, đạt
được nhiều danh tiếng hơn. Vì vậy, một bữa tiệc được tổ chức để vinh danh anh ta và
tất cả các hiệp sĩ Bàn Tròn khác. Khi các hiệp sĩ đang tự khen nhau mình tuyệt vời
như thế nào, một người phụ nữ có vẻ ngoài kinh khủng, xấu xí đến nỗi cô ấy được
gọi là "nữ quái đáng ghét - hideous damsel" bước vào . " "Mái tóc đen của cô ấy
được buộc thành hai bím, bàn tay và móng tay màu tối. Đôi mắt cô ấy nhỏ như mắt
chuột. Mũi thì như của vượn và mèo. Đôi môi của cô ấy như con lừa, con bò. Cô ta có
râu. Ngực, lưng, thắt lưng và vai của cô ấy xoắn lại như rễ cây. Trong Hoàng Gia chưa
có ai nhìn thấy cô gái nào như vậy. " Truyền thuyết mô tả sự xuất hiện của nữ tính
đáng sợ này, làm các hiệp sĩ mất vui. Tất cả dừng lại và sau đó cô gái gớm ghiếc bắt
đầu đọc to tội lỗi của Parsifal. Cô kể về những thất bại của cuộc đời anh, những
người phụ nữ anh bỏ rơi, những đứa trẻ mồ côi vì anh, và sau khi hoàn tất, cô nói:
"Tất cả là lỗi của ngươi."

Con mụ gớm ghiếc này là nhân cách hóa của anima. Ả như một tâm trạng khủng
khiếp, trầm cảm và khó chịu, bất ngờ ập lên người đàn ông khi anh ta đang ở đỉnh
cao sự nghiệp và nam tính của mình. Như Johnson chỉ ra, nữ quái gớm ghiếc là một
nhân cách hóa của loại trầm cảm ở nam giới thường xuất hiện ở tuổi trung niên, thời
điểm người đàn ông đạt đến những điểm mạnh và thành công lớn nhất. Cô ả là nhân
cách hóa của "anima hoàn toàn chua chát và tối tăm." Ả là hình ảnh sống động về sự
thất bại của người đàn ông khi đối phó với khía cạnh nữ tính, tinh thần và tâm hồn.
Mức độ đen tối và quái dị của cô ả tỷ lệ thuận với thành công bên ngoài của người
đàn ông và chối bỏ những điều trong tâm hồn anh ta.

Ở bề nổi, cô ả gớm ghiếc như thể đến từ địa ngục. Trong thực tế, cô ta đã là một thế
lực địa ngục trong người đàn ông, kéo anh ta vào trầm cảm, uống rượu, bệnh tật và
tự tử. Nhưng trong truyền thuyết về Parsifal, cô có tác động mạnh mẽ nhất. Vì cô mà
Parsifal, người định tìm Chén Thánh, biểu tượng cho sự trọn vẹn và hoàn thành, nối
lại hành trình tâm linh mà anh đã từ bỏ trước đó vì những thôi thúc nam tính như
phiêu lưu và chinh phục.

Như Robert Johnson chỉ ra, khi cô ả gớm ghiếc xuất hiện trong tâm lý của người đàn
ông, anh ta phải đối phó một cách chính xác. Nếu được như vậy, cô ta sẽ trở thành
công cụ đưa anh trở lại con đường đúng đắn; nếu fail, cô trở thành công cụ hủy diệt
anh ta. Phản ứng sai lầm là tảng lờ và né tránh cô ả, nghĩa là khi anh ta tránh trầm
cảm bằng hàng ngàn mánh khóe như: nhiều hoạt động hướng ngoại, kế hoạch để
thăng tiến, uống rượu, ma túy, chơi gái. Đây là những cách điển hình mà đàn ông làm
để tránh cô ả gớm ghiếc và giữ cho năng lượng sống của họ tiếp tục như trước đây.
Làm như vậy, thực chất là anh ta đang làm dày thêm đống tội lỗi tâm lý và khiến
anima phản kháng nhiều hơn. Nhưng nếu người đàn ông sẽ chấp nhận tâm trạng
đen tối như lời kêu gọi lên đường tìm kiếm linh hồn của anh ta, và hoàn thành hành
trình trở nên con người toàn vẹn, thì anima thay đổi và trở thành đồng minh.

Điều tương tự đôi khi xảy ra với phụ nữ khi họ đến tuổi trung niên. Tại thời điểm này,
người phụ nữ có thể đã hoàn thành các mục tiêu nữ tính trước đó. Cô ấy có chồng,
nhà và những đứa con giờ đã trưởng thành hoặc gần như đã trưởng thành. Nhưng
thay vì hài lòng, cô có thể chán nản và cảm thấy không được thỏa mãn. Vấn đề nằm
ở animus, kẻ hành động như một con quỷ, và đang nói với cô rằng mọi thứ cô đã làm
cho đến nay không có gì to tát, hoặc qua miệng cô, animus chém gió khiến người
khác phải phân tâm với những khái quát tầm thường. Nếu không muốn rơi vào sự
thống trị của ác quỷ, cô phải trải qua hành trình cho đời sống tâm linh và sự phát
triển. Không có lựa chọn nào: bây giờ cô phát triển theo một cách mới, và mở rộng ra
thế giới của logos (nam tính), tinh thần và tâm trí, hoặc cô ngày càng rơi vào sự
thống trị của animus, kẻ đã trở nên cáu kỉnh và tàn nhẫn.

Vì vậy, trong khi anima và animus sở hữu mặt tiêu cực, dường như chính mặt tối này
có thể đưa chúng ta trở lại con đường đến sự vẹn toàn (wholeness), và trở nên dữ dội
hơn khi bị phớt lờ. Chúng ta giúp đỡ bản thân một cách tốt nhất khi hướng về phía
anima và animus, đừng bơ, và cùng chúng trải qua sự phát triển tâm lý mới. Đối với
đàn ông, điều này có nghĩa là một sự tôn trọng đổi mới đối với thế giới của trái tim,
cho các mối quan hệ, cho tâm hồn và cho việc tìm kiếm ý nghĩa. Đối với phụ nữ, điều
này có nghĩa là một hành trình đổi mới vào thế giới tinh thần, sự hiểu biết và kết nối
mới với thế giới bên ngoài gia đình. Do đó, ngay cả những mặt tối của Ngườ Bạn Vô
hình dường như cũng phục vụ cho mục đích của cuộc sống. Tất nhiên, đó là con dao
hai lưỡi. Bỏ qua chúng, hoặc không hiểu những gì được yêu cầu từ bản thân chúng ta
thì kết quả không mấy dễ chịu, nhưng ngược lại, nếu hiểu những nhân vật trong vô
thức này, và đi theo hướng mà chúng chỉ ra, là đi theo con đường đến sự phát triển
mới.

Bước đầu tiên để giải phóng bản thân khỏi những tác động tiêu cực của anima và
animus là nhận ra vấn đề. Với đàn ông, điều này có nghĩa là nhận ra tâm trạng của
anh ta, những ảo mộng tình dục và sự bồn chồn vô độ được đạo diễn bởi nữ tính
đen tối ẩn tàng. Với phụ nữ, là nhận ra những ý kiến và lời chỉ trích phá hoại đột
nhiên xuất hiện trong ý thức của cô là do animus biên đạo. Tất nhiên, đối với cả nam
và nữ, điều đó có nghĩa là rút lại sự phóng chiếu lên người khác.

Những sự phóng chiếu được liên hợp (intergrated) bằng cách ý thức về chúng. Như
đã đề xuất trước đây, chúng ta không thể ngăn sự phóng chiếu vì nó khá tự phát và
không chịu sự kiểm soát của ý thức. Nhưng chúng ta có cách xác định nếu phóng
chiếu vừa xảy ra hay không; bất cứ khi bị người khác mê hoặc, chúng ta có thể chắc
chắn rằng những nội dung từ vô thức đã được kích hoạt. Trong thực tế, con người
không hấp dẫn nhau mà là những người bạn vô hình bên trong. Nhận biết các phép
chiếu mê hoặc người khác giới khi chúng xảy ra khiến chúng ta ý thức được các nhân
vật anima / animus đứng đằng sau.

Trong thực tế, đây có thể là những gì anima và animus muốn. Như thể chúng tự
phóng chiếu lên những người phù hợp vì chúng muốn được công nhận, và đó là cách
duy nhất người bạn vô hình tiếp cận chúng ta. Như đã lưu ý, cách phổ biến nhất để
anima thu hút sự chú ý của một người đàn ông là lấp đầy tâm trí anh ta bằng một ảo
mộng khiêu dâm tình dục mạnh mẽ, và tương tự trong trường hợp animus đối với
phụ nữ về một người đàn ông. Như thể các nhân vật ẩn tàng đang cố gắng theo cách
này để thu hút sự chú ý của chúng ta.

Khi anima và animus được công nhận, sự phân biệt rạch ròi tâm lý trong nhân cách
có thể bắt đầu. Chẳng hạn, người đàn ông biết cách tách rời tâm trạng của mình khỏi
cảm xúc. Tâm trạng là từ anima còn cảm xúc là của riêng anh ta. Như đã biết, nếu
một người đàn ông thể hiện cảm xúc của mình trong mối quan hệ, anh ta không rơi
vào tâm trạng u ám. Vì vậy, để giải thoát bản thân khỏi nanh vuốt của anima, anh
phải học cách kết nối với cảm xúc của mình và thể hiện chúng trong các mối quan hệ
khi cần thiết. Theo cách này, anh ta thoát khỏi phức cảm Người Mẹ và phát triển mặt
nữ tính của mình. Một lần nữa chúng ta lại thấy sự thật kỳ lạ: Anima, trong khi có thể
rất tiêu cực, lại tạo điều kiện cho người đàn ông phát triển tâm lý khi anh ta kết nối
với nó; chính vì người bạn ngụ trong vô thức này mà người đàn ông buộc phải trở
nên ý thức về mặt tình cảm.

Tương tự với animus, để đấu tranh chống lại những đánh giá tiêu cực của hắn, người
phụ nữ phải biết và trân quý những gì thực sự quan trọng đối với mình. Khi animus
nói rằng cái này hay cái đó không có giá trị, người phụ nữ cần nhận ra những suy
nghĩ này và thách thức chúng. Cô cần tìm chỗ đứng của riêng mình và đứng vững
trên đó, coi trọng cảm xúc nữ tính và tính nữ (eros) và không cho phép animus với sự
lên án càn quét, cướp đi giá trị bản thân. Khi hoàn thành nhiệm vụ này, lần đầu tiên,
cô khám phá ra điều gì thực sự quan trọng với mình.
Như ta đã thấy, animus tiêu cực giống như một người đàn ông thấp kém và đầy
thành kiến; những phán xét càn quét và ý kiến tầm thường của hắn đến từ sự thiếu
hiểu biết. Vì vậy, người phụ nữ cần phải lôi hắn ra và trần tình "Như vậy đó ! Đây là
điều quan trọng đối với tôi. Ông không được nói điều ngược lại." Rõ ràng, để làm
như thế, trước tiên cô phải biết điều gì là quan trọng với mình. Theo cách này, animus
có tác dụng tích cực giúp người phụ nữ ý thức được các giá trị thực sự của mình.

Cô cũng phải tìm ra những gì hắn muốn. Như đã đề cập, anima và animus sống
thông qua khổ chủ, và cuộc sống của chúng ta phải có chỗ cho chúng và cho năng
lượng sống của những nhân vật nguyên mẫu này (archetypal figures). Đối với đàn
ông, điều này có nghĩa là cuộc sống của anh ta phải bao gồm các mối quan hệ ấm áp
và có ý nghĩa, vì anima và nữ tính luôn đứng về phía trái tim của người đàn ông. Đối
với người phụ nữ, điều này có nghĩa cuộc sống của cô phải bao gồm một sự hoàn
thành nhất định trong những mục tiêu, khát vọng, tinh thần và tâm trí.

Khi nói chuyện với anima và animus, chúng ta phải coi chúng là những thực thể tâm
lý tự hành. Thật vậy, làm việc với chúng đòi hỏi ta phải vượt qua cái mà Carl Jung gọi
là "chủ nghĩa độc thần của ý thức - monotheism of consciousness", và nhận ra rằng
tính cách của chúng ta không chỉ được tạo thành từ ý thức, mà còn từ vô số nhân
cách phụ (lesser or partial personalities). Ngày nay, phần lớn điều này không được
mổ xẻ, vì mọi người vẫn kiên định với niềm tin rằng chỉ có bản ngã/cái tôi (ego) và
thế giới của nó tồn tại, bất chấp bằng chứng xung quanh chỉ ra con người dễ dàng bị
chiếm hữu bởi những gì họ không biết. Jung viết, "chúng ta thiếu kiến thức về tâm lý
vô thức và theo đuổi sự sùng bái ý thức để loại trừ tất cả những thứ khác. Tôn giáo
của chúng ta nói thẳng ra là "chủ nghĩa độc thần của ý thức", cùng với sự phủ nhận
cuồng tín rằng trong tâm thức (psyche) có những phần tự hành/ tự trị/tự chủ
(autonomous)"

Bởi vì tâm thức (psyche) được tạo thành từ những tính cách tự chủ, nhân cách phụ,
mà ta có thể nói chuyện với chính mình. Đây không phải dấu hiệu của người bị điên;
ngược lại, ai càng ý thức nối kết với các phần khác nhau của bản thân thì sự tổng hợp
và hài hòa của tính cách càng được thúc đẩy từ bên trong. Một người đàn ông muốn
nói chuyện với anima, có thể bắt đầu bằng cách giải quyết tâm trạng đã nhấn chìm
mình khiến anh ta không thể thoát ra. Điều này có thể được thực hiện bằng cách
nhân cách hóa tâm trạng trong trí tưởng tượng và nói chuyện với nó (phương pháp
chủ động tưởng tượng - active imagination, sẽ đề cập sau). Điều này không khó vì
hầu hết các nội dung tâm thức, đặc biệt là anima và animus, xuất hiện dưới hình thức
nhân cách hóa trong giấc mơ và tưởng tượng của chúng ta. Bạn muốn nói gì với một
tâm trạng đã nhấn chìm bạn và không muốn rời đi? Dù đó là gì đi nữa, hãy viết nó ra,
giống như bạn đang viết cho người khác. Sau đó tưởng tượng những gì tâm trạng
được nhân cách hóa hồi đáp. Bất cứ điều gì đi vào tâm trí của bạn sẽ là câu trả lời.
Đừng dừng lại để hỏi liệu có "thật không", mà hãy viết ra những gì tâm trạng được
nhân cách hóa nói, sau đó bạn trả lời rồi tâm trạng được nhân cách hóa lại trả lời tiếp
và cuộc hội thoại diễn ra tự nhiên. Việc viết ra đoạn hội thoại mang lại tính thực tế,
ghi lại cuộc trò chuyện để có thể xem lại sau này, và củng cố bản ngã (ego) khi giao
tiếp với người bạn vô hình.
Trong thực tế, anima thường khá sẵn sàng giao tiếp. Nó giống như người phụ nữ
phản ứng tích cực với một động thái hướng tới mối quan hệ từ người đàn ông,
nhưng trở nên khó chịu khi bị bỏ qua. Đó là đặc điểm của nữ tính ,muốn sự chú ý và
phẫn nộ khi bị tảng lờ. Thật vậy, người ta bắt đầu cảm thấy những âm mưu tuyệt vời
và nguy hiểm của anima được thiết kế ngay từ đầu với mục đích duy nhất là thu hút
sự chú ý của người đàn ông, và buộc anh phải kết nối với cô ta như là một người phụ
nữ trong tâm thức hoặc ẩn linh hồn. Khi điều này được thực hiện, như chúng ta sẽ
thấy, các tác động tiêu cực của anima bắt đầu nhường chỗ và các biểu hiện tích cực
có xu hướng xuất hiện.

Đối thoại với animus có xu hướng bằng lời nói. Khi người phụ nữ nhận ra những suy
nghĩ tự hành đến từ animus chứ không phải từ bản ngã (ego), cô ấy bắt đầu tạo ra sự
khác biệt quan trọng giữa bản thân và yếu tố nam giới bên trong. Bắt đầu bằng cách
chú ý cẩn thận những gì mà animus đang nói, đặc trưng là các từ "nên" và "phải" và
các loại phán xét. Như được đề xuất trong chương hai, việc viết ra giấy và đặt dấu
ngoặc kép xung quanh giúp nhấn mạnh rằng những điều này không đại diện cho suy
nghĩ của phụ nữ mà là ý kiến của animus. Sau đó, chỉ còn một bước đơn giản trước
khi người phụ nữ trả lời giọng nói của animus. Bằng cách này, cô có thể thách thức ý
kiến và giáo dục hắn về cảm xúc thật của cô và tình hình thực tế. Hành động viết
đoạn hội thoại diễn ra sau đó sẽ củng cố cái tôi của người phụ nữ, vì lấy bút ra viết là
công việc của bản ngã. Một khi cuộc đối thoại như vậy được bắt đầu, animus có thể
chia sẻ hắn thực sự muốn gì. Khi điều này xảy ra, cơ hội cho mối quan hệ tích cực
giữa người phụ nữ và animus được tăng lên rất nhiều.

Từ khóa để đi đến thỏa thuận với anima và animus là mối quan hệ. Anima và animus
là những nhân vật nguyên mẫu (archetypal figures), nghĩa là chúng không đơn giản
biến mất khỏi cuộc sống của một người. Anima/animus vĩnh viễn ngụ ở vô thức cá
nhân và ta phải tìm cách kết nối với chúng dù khó khăn đến đâu. Mối quan hệ làm
nên sự khác biệt : Khi bị từ chối hoặc bỏ qua, anima/animus chống lại chúng ta và
cho thấy mặt tiêu cực của chúng. Khi được chấp nhận, hiểu và kết nối, mặt tích cực sẽ
xuất hiện.

Ngoài học cách trò chuyện với anima và animus, đàn ông và phụ nữ nên đồng thời
học cách đối thoại với nhau. Một mối quan hệ với thành viên khác giới có giá trị lớn
trong việc giải quyết vấn đề với anima và animus, và ngược lại, mối quan hệ tốt với
anima và animus giúp ích rất nhiều trong việc đánh thức các mối quan hệ giữa người
với người. Giống như một cuộc đối thoại với anima hoặc animus giúp chúng ta phân
biệt cái gì thuộc về bản ngã và cái gì thuộc về vô thức, một cuộc đối thoại với bạn
khác giới trong cuộc sống sẽ giúp chúng ta hiểu, đánh giá cao sự khác biệt và tính
cách thật của nhau. Chỉ thông qua đối thoại, hai con người mới có thể nhìn thấy thực
tế của chính họ và của người kia. Cuộc đối thoại như vậy, bao gồm việc giãi bàycảm
xúc và suy nghĩ của bản thân, và sau đó lắng nghe cẩn thận những gì người kia chia
sẻ, sẽ thuận lợi hơn khi anima và animus không tham gia vào. Nếu những Người Bạn
Vô hình này xâm nhập vào phạm vi mối quan hệ, thì tâm trạng, ảnh hưởng, ý kiến và
phán xét sẽ che mờ bầu không khí, dẫn đến bóp méo, khiển trách và tệ hơn là anima
animus đại chiến nhau như đã được đề cập trong chương hai.
Vì vậy, nếu người nam muốn kết nối với khía cạnh nữ tính của mình, anh ta cần hiểu
tính cách của nửa kia, và ngược lại, phụ nữ cần phải hiểu suy nghĩ và cảm xúc của
người nam. Đàn ông và phụ nữ nghĩ và cảm nhận khác nhau; quá trình tinh thần của
họ không giống nhau và mối quan hệ giữa hai giới đòi hỏi chúng ta phải hiểu sự
khác biệt ngăn cách. Khi người đàn ông hiểu điều gì đó từ người phụ nữ, ý thức nam
tính của anh ta được mở rộng và tính cách của anh ta trở nên phong phú. Sự mở
rộng ý thức này đánh bại các khía cạnh tiêu cực của anima, animus và đặt những đối
tác bên trong vào đúng vị trí tâm lý của chúng, điều mà Jung liên tục nói với chúng ta
: ở bên trong tâm thức chứ không phải bên ngoài.
Điều này đưa chúng ta đến một định nghĩa khác của Jung về anima và animus:
Chúng nhân cách hóa vô thức tập thể (the collective unconscious) và mục đích thực
sự của chúng là kết nối bản ngã (ego) với vô thức tập thể, là một cây cầu kết nối ý
thức và vô thức.

Đó là định nghĩa phổ biến nhất của Jung về anima và animus. Ông ấy đề cập ở một
trong những nghiên cứu đầu tiên rằng chức năng của animus (và điều tương tự cũng
sẽ đúng với anima) "là ... để tạo điều kiện kết nối với vô thức." Và trong một bài bình
luận về cuốn sách cổ Trung Quốc "Bí mật của bông hoa vàng - Secret of the Golden
Flower", ông nói: "Tôi đã định nghĩa anima ở con người như một sự nhân cách hóa
của vô thức nói chung, và do đó đã coi nó là cầu nối với vô thức, đó là , là một chức
năng của mối quan hệ với vô thức. " Trong cuốn "Man and His Symbols", đồng
nghiệp của Jung và đệ tử Marie-Louise von Franz nói, "Anima là sự nhân cách hóa
của tất cả các khuynh hướng tâm lý nữ tính trong tâm thức người đàn ông, như cảm
giác, tâm trạng mơ hồ, ... và. .. mối quan hệ của anh ta với vô thức. "

Nói một cách thực tế, nếu người đàn ông nhìn vào những gì ẩn giấu sau tâm trạng,
tưởng tượng và cảm xúc mà anima mang đến, những sự kiện tâm lý tự phát đó tạo
nền móng đến ý thức và anh ta sẽ biết những gì đang xảy ra trong vô thức của mình.
Như thể anima ảnh hưởng đến mọi thứ bên trong đang muốn trồi lên ý thức của
người đàn ông. Do đó, nếu nhận thức anima là linh âm, anh ta sẽ phát hiện ra những
hình ảnh nguyên mẫu (the Self, the Shadows và các archetypes khác) tạo thành nền
tảng cho tính cách của mình.

Điều này rất khó cho người hiện đại hiểu bởi vì họ không coi trọng vô thức; thật ra,
hầu hết mọi người không biết rằng có một thế giới nội tâm ! Vì chúng ta không có sự
hiểu biết về thế giới bên trong, các khía cạnh cực đoan của anima và animus kết nối
với chúng ta bằng cách xuất hiện ở bên ngoài qua cơ chế phóng chiếu, nơi chúng
làm phức tạp các mối quan hệ, tạo ra ảo ảnh bằng cách đạo diễn các tâm trạng và
phán xét.

Tình trạng xấu xảy ra khi bất kỳ bộ phận nào của một cá thể không thực hiện đúng
chức năng, đồng thời chiếm đoạt một vai trò không thuộc về nó. Chẳng hạn, trí tuệ
trở nên xấu xa khi thay vì thực hiện chức năng phân biệt trái phải đúng sai, chiếm
đoạt sự toàn vẹn của nhân cách bằng cách chi phối và loại trừ các khía cạnh khác của
tâm thức. Vì vậy, anima và animus cũng bị lôi kéo bởi ác quỷ khi chúng không ở đúng
vị trí. Jung viết, "Lý do cho sự đồi trụy rõ ràng là do thất bại trong việc nhận thức đầy
đủ về thế giới nội tâm, trái ngược hoàn toàn với thế giới bên ngoài, và đưa ra những
yêu cầu nghiêm khắc đối với khả năng thích ứng của chúng ta."

Nhận thức đầy đủ về anima và animus đòi hỏi nỗ lực đáng kể là lý do Carl Jung xem
cuộc chạm trán với anima hoặc animus trong giấc mơ là "kiệt tác - master piece" của
quá trình toàn vẹn hoá cá nhân (aka thành toàn tự ngã, individuation). Đầu tiên, ta
phải vượt qua xu hướng nghĩ về bản thân mình là độc quyền nam tính hay nữ tính;
đối với nhiều người, đây là một cuộc cách mạng trong suy nghĩ. Sau đó ta phải đi xa
hơn và nhận ra cuộc sống ý thức (conscious life) như chiếc thuyền nhỏ lênh đênh trên
mặt biển rộng mênh mông của một thế giới nội tâm mà chúng ta biết rất ít. Chúng ta
phải nhận ra rằng thế giới bên trong là có thật và nó khách quan đối với nhận thức
của chúng ta cũng như thế giới bên ngoài của thực tại vật lý, vì chiều kích vô thức
(dimension of the unconscious) này sẽ luôn hiện hữu dù chúng ta có tồn tại hay
không, giống sự hiện hữu của thế giới bên ngoài không phụ thuộc vào sự tồn tại của
con người. Chính thế giới nội tâm này mà Jung gọi là vô thức tập thể; nó được các
Kitô hữu sơ khai gọi là thế giới tâm linh, hoặc được nhân cách hóa thành một thế giới
thần thoại của những sinh linh tinh thần của người da đỏ Mỹ. Đây cũng là thế giới
mà anima animus kết nối với khổ chủ khi sự phóng chiếu chấm dứt và người bạn vô
hình được đưa trở lại bên trong tâm thức chúng ta.

Khi anima hoạt động ở đúng vị trí, cô giúp mở rộng ý thức của người đàn ông, và làm
phong phú tính cách của anh ta bằng phương pháp truyền tải thông qua những giấc
mơ, mộng tưởng (fantasy) và những ý tưởng truyền cảm hứng, nhận thức về một thế
giới nội tâm đầy hình ảnh tâm thức (psychic images) và mang lại cảm xúc sống động.
Ý thức của người đàn ông có xu hướng quá tập trung và cô đặc; nó dễ dàng trở nên
cứng nhắc, và, nếu không được nối kết với vô thức, trở nên khô cứng và vô vị. Jung
viết: "Nếu các sản phẩm của anima (giấc mơ, mộng tưởng, viễn cảnh, ý tưởng cơ hội,
v.v.) được đồng hóa, tiêu hóa và liên hợp, thì giúp ích nhiều cho sự tăng trưởng và
phát triển tâm lý. "

Ý thức nam tính được ví như mặt trời, và ý thức nữ tính với mặt trăng. Vào buổi trưa,
tất cả mọi thứ được nhìn thấy và dễ dàng phân biệt trong ánh sáng chói chang.
Nhưng không ai chịu được quá nhiều ánh mặt trời nóng bỏng. Không có sự mát mẻ,
ẩm ướt, tối tăm, cảnh quan sẽ sớm trở nên cằn cỗi, trái đất khô lại và không tạo ra sự
sống. Đó là những gì cuộc sống của người đàn ông trở thành, khi thiếu vắng nữ tính.
Mất liên hệ với thế giới nội tâm của mình, một người đàn ông có thể tập trung,
nhưng thiếu trí tưởng tượng; anh ta có thể theo đuổi mục tiêu, nhưng thiếu cảm xúc;
có thể phấn đấu cho quyền lực, nhưng không thể sáng tạo vì anh ta không thể tạo ra
cuộc sống mới từ chính mình. Chỉ có sự kết hợp hiệu quả giữa Âm và Dương mới có
thể khuấy động năng lượng của anh ta, ngăn ý thức trở nên khô cằn và sức mạnh
nam tính cạn kiệt.

Anima mang đến cho người đàn ông các giá trị tâm lý vô giá và đầy sức sống. Vì lý
do này, vào những thời điểm khác nhau, Jung định nghĩa anima là "nguyên mẫu của
cuộc sống - Archetype of life", và đã từng nói rằng anima là "một sự quyến rũ để
tăng cường sự sống". Cô ấy như thể linh hồn đối với người đàn ông, thành phần khó
nắm bắt nhưng quan trọng. Một mình anima không thôi đã làm cho cuộc đời trở nên
đáng sống và mang lại cho người đàn ông cảm giác về một điều gì đó đáng để phấn
đấu. Anima mang đến trái tim cho người đàn ông, làm anh ta mạnh mẽ và can đảm
khi đối mặt với gánh nặng và phiền não cuộc đời.

Là nguyên mẫu của sự sống, anima chứa đựng nguyên tố của ý nghĩa. Không phải là
cô ấy có câu trả lời; đúng hơn, trong anima là bí mật của cuộc sống và cô giúp người
đàn ông khám phá nó bằng cách dẫn anh ta đến kiến thức về tâm hồn của chính
mình. "Một cái gì đó có ý nghĩa kỳ lạ bám lấy anima" Jung viết, "một kiến thức bí mật
hoặc sự khôn ngoan tiềm ẩn, tương phản một cách tò mò so với bản chất yêu tinh
phi lý của cô ta." Ông nói thêm, khi một người đàn ông nắm bắt được anima, anh
nhận ra rằng "đằng sau tất cả những trò chơi tàn khốc của cô với số phận con người,
có một mục đích ẩn giấu dường như phản ánh một kiến thức siêu việt về quy luật
cuộc sống... khi ý nghĩa này càng được công nhận, thì anima càng mất đi tính cách
bốc đồng và gượng ép của mình" Như một sự nhân cách hóa của cuộc sống, anima
nhân cách hóa cho người đàn ông "cuộc sống đằng sau miền ý thức vốn không thể
hòa nhập hoàn toàn với nó, nhưng từ đó ... ý thức nảy sinh" và "nó luôn luôn là yếu
tố tiên nghiệm trong tâm trạng, phản ứng, xung động của người đàn ông và bất cứ
điều gì khác là tự phát (spontaneous) trong đời sống tâm linh. "

Tuy nhiên, chúng ta không được nghĩ rằng anima "tốt". Anima không tốt cũng không
xấu. Cô ấy muốn cuộc sống, vì vậy, muốn cả tốt và xấu, hay nói đúng hơn là anima
không quan tâm đến những phạm trù đạo đức này. Đó là lý do tại sao "làm việc" với
anima luôn là một vấn đề tế nhị. Anima dường như khơi dậy khả năng yêu thương
của người đàn ông. Khi mới yêu, chúng ta tràn ngập những cảm xúc mạnh mẽ, mang
đến sự sống. Đây là lý do tại sao anima được mô tả tốt nhất theo cách thơ mộng chứ
không phải khoa học, một cách bi kịch chứ không cụ thể. Tuy nhiên, như chúng ta đã
thấy, mối quan hệ của người đàn ông với anima phải phát triển vượt ra ngoài cảm
giác đơn thuần yêu hay đang yêu, vì anh ta phải nhận ra rằng linh hồn nữ tính mang
lại sự sống nằm trong chính mình. Anh ta không thể để cho anima của mình chỉ tồn
tại trong sự phóng chiếu lên người phụ nữ, mà phải vượt xa hơn để tìm kiếm linh hồn
trong chính anh ta. Jung viết, trong một lá thư gửi người phụ nữ mang hình ảnh linh
hồn của một người đàn ông (được người đàn ông đó phóng chiếu anima lên cô), "Vì
anh ta không thể nhìn thấy cô là một người phụ nữ thực sự đằng sau sự phóng chiếu
của mình, cô dường như là một 'nhân sư'. Trong thực tế, linh hồn của anh kia chính là
nhân sư của gã, và anh ta nên cố gắng giải câu đố. "

Tuy nhiên, anima không tạo ra tình yêu cho người đàn ông. Cô ấy không giống với
eros (nữ tính) trong anh ta, mà khơi dậy nó. Cô đánh thức khả năng yêu và phát triển
mối quan hệ trong anh chứ bản thân cô không phải là tình yêu hay mối quan hệ.
Người đàn ông yêu và cảm nhận, chứ anima không làm việc đó, mặc dù có thể ví cô
ta như tia lửa nhỏ kích hoạt ngọn lửa to trong người đàn ông.

Điểm cuối cùng trong đoạn trên, được James Hillman đề cập trong hai bài viết của
mình về anima trong số phát hành mùa xuân 1973 và 1974. Jung thường nhắc đến
anima như thể cô giống hệt eros (tính nữ), và nhiều nhà phân tích tâm lý học theo
trường phái của Jung (Jungians) nói về anima như thể cô giống hệt với cảm xúc, như
thể cảm xúc và eros nhất thiết phải là nữ tính chứ không phải nam tính. Tuy nhiên, vị
thần Hy Lạp Eros là một vị thần nam tính, mặc dù anh ta là con trai của nữ thần tình
yêu Aphrodite, và không có lý do chính đáng nào để gán cảm xúc cho mỗi nữ tính.
Chính xác hơn, anima có chức năng khơi dậy và tạo thành eros ở người đàn ông,
nhưng có eros nam tính và eros nữ tính. Đó là một cách để nói chính bản thân người
đàn ông biết yêu, mặc dù mặt nữ tính khơi dậy tình yêu của anh ta. Tương tự, không
có lý do chính đáng để xác định anima bởi cảm xúc, hay animus bởi suy nghĩ. Một
người đàn ông có thể có cảm xúc, và một người phụ nữ có thể suy nghĩ, mặc dù
anima và animus có thể khơi dậy, hỗ trợ và chỉ đạo các chức năng này.

Một điểm gây bối rối khác trong vấn đề này là liệu có hay không sự "phát triển
anima". Jungians thường nói về sự phát triển anima ở người đàn ông như thể nhiệm
vụ của người đàn ông là "phát triển anima" để anh ta có thể kết nối, cảm nhận và yêu
sâu sắc hơn. Bản thân Jung nói về bốn giai đoạn của anima: như Eva, Helen của thành
Troy, Đức Trinh Nữ Maria và Sophia. Đầu tiên, Eve, là anima ở mức độ thấp nhất, sinh
học, là nguồn gốc của bản năng và là kẻ xúi giục tình dục. Helen của thành Troy,
anima nhân cách hóa vẻ đẹp và tâm hồn, và không còn hoàn toàn bị đánh đồng với
bản năng. Trinh nữ Maria, nhân cách hóa khả năng thiết lập quan hệ với Thiên Chúa,
và Sophia, thể hiện sự liên thông với trí tuệ cao nhất.

Rõ ràng, anima xuất hiện ở nhiều cấp độ khác nhau; câu hỏi đặt ra là ai phát triển
anima, người đàn ông hay chính bản thân anima ? Người Hy Lạp đã nói về Aphrodite
Pandemos và Aphrodite Ouranos. Cái trước là "Aphrodite cho mọi người" và cái sau
là "Aphrodite trên trời hay thuộc về tâm linh". Aphrodite Pandemos sẽ là Aphrodite
với kinh nghiệm về kết hợp tình dục và bản năng. Được trải nghiệm theo cách này,
Aphrodite là nhân cách hóa của anima khi cô xuất hiện trong những mộng tưởng
khiêu dâm tình dục và những thôi thúc bản năng. Nhưng Aphrodite tâm linh là nhân
cách hóa của anima như chức năng kết nối linh hồn của người đàn ông với Thiên
Chúa, và giúp anh ta đạt sự liên hợp tinh thần cao nhất có thể. Tuy nhiên theo quan
điểm của tôi, anima không phải trải qua "sự phát triển", mà chính bản thân người đàn
ông cần làm điều đó. Nếu tính cách và sự hiểu biết của người đàn ông ở mức độ
thấp, anh ta sẽ trải nghiệm anima ở cấp độ thấp nhất. Anh ta không thể hiểu hoặc
quý trọng những phẩm chất cao hơn của anima. Nhưng nếu người đàn ông trải qua
sự phát triển và có được "linh hồn", thì anima trong những biểu hiện cao nhất trở nên
có ý nghĩa với anh ta.

Một vấn đề khác, liệu anima có thể bị "chinh phục" và bị phi cá nhân hoá
(depersonalize) hay không, hay liệu cô ấy luôn giữ được bản chất khó nắm bắt của
mình. Jung thường nói về anima như thể cô tự nhân cách hóa bản thân một cách khó
chịu nhất và phải bị chinh phục và biến thành một chức năng tâm lý phi cá nhân hoá
(impersonal). Ví dụ, trong "Hai tiểu luận về Tâm lý học phân tích - Two Essays on
Analytical Psychology", ông viết, "Tôi nhận ra rằng có một yếu tố tâm linh (anima)
hoạt động trong tôi, nó khơi gợi ý chí ý thức của tôi theo cách khó tin nhất. Nó có
thể đưa những ý tưởng phi thường vào đầu tôi, gây ra những tâm trạng và cảm xúc
không mong muốn và không được chào đón, dẫn tôi đến những hành động đáng
kinh ngạc mà tôi không thể chịu trách nhiệm, làm đảo lộn mối quan hệ của tôi với
người khác một cách rất khó chịu, v.v. Tôi cảm thấy bất lực trước sự thật này và, điều
tồi tệ hơn là tôi đang có tình yêu với nó, để tất cả những gì tôi có thể làm là kì diệu
(marvel)"

Dù anima có thể tác động đáng lo ngại lên người đàn ông, nhưng điều anh ta phải
làm là "chinh phục" bản thân và không cho phép anima quyến rũ mình. Nếu anh ta
thành công trong việc quản lý anima, không cho phép cô điều hành cuộc sống bên
ngoài, chi phối tâm trạng và phá hủy các mối quan hệ, thì anima trở về vị trị đúng
đắn bên trong tâm thức và dẫn anh ta vào trải nghiệm sâu sắc hơn về tâm hồn mình.
Tuy nhiên, anima dường như ngoan cố chống lại việc bị phi cá nhân hoá
(depersonalize). Cô vẫn là sự nhân cách hóa, như Hillman nói, của một nhân vật nữ
tính mạnh mẽ. Vì lý do này, Hillman thấy không có giá trị trong việc cố phá vỡ các
nhân cách hóa của anima. Trên thực tế, chính vì anima tự nhân cách hóa trong giấc
mơ và trí tưởng tượng mà chúng ta kết nối được vói cô ấy.
Hơn nữa, Hillman chỉ ra rằng, nếu bạn kiên trì chinh phục và buộc anima trở nên như
ý muốn, điều này sẽ đặt cái tôi của bạn vào một "vị thế của người hùng", nghĩa là
củng cố lập trường nam tính chắc chắn dẫn đến sự mất giá trị liên tục của sự nữ tính
và cường điệu của bản ngã (ego). Bản thân Jung dường như thừa nhận rằng anima là
một nhân vật được nhân cách hóa. Ông viết về anima và animus "Không phải chúng
ta là người nhân cách hóa chúng, mà chúng có bản chất cá nhân ngay từ đầu."

Anima, như chiếc cầu nối giữa ý thức và vô thức, có thể tương phản với chức năng
của persona (nhân cách, mặt nạ xã hội, mặt nạ đạo đức giả khi chúng ta giao tiếp bên
ngoài) trong tâm lý nam tính. Từ persona có nghĩa là mặt nạ. Nó biểu thị mặt trước
hoặc khuôn mặt mà bản ngã (ego) thể hiện ra thế giới bên ngoài. Do đó, persona là
một chức năng của mối quan hệ giữa bản ngã và thực tại bên ngoài, giống như
anima là chức năng của mối quan hệ giữa bản ngã và thực tại bên trong. Persona là
chức năng tâm lý hữu ích, thậm chí cần thiết. Persona không chỉ là chiếc mặt nạ mà
chúng ta ẩn núp đằng sau, nó còn là một phương tiện giúp ta thích nghi với thực tế
bên ngoài. Thiếu persona, chúng ta gặp khó khăn khi kết nối với những nhu cầu từ
người khác, công việc, và xã hội nói chung. Vấn đề nảy sinh khi ai đó đánh đồng bản
thân mình với persona, họ nghĩ mình giống chiếc mặt nạ nhân cách mà họ trình bày
với thế giới bên ngoài, họ mất nhận thức về thực tại, đặc biệt là mặt tối trong tính
cách. Khi một người đánh đồng bản thân với nhân cách (persona), người đó như ảo
ảnh; họ đi qua cuộc đời với một khuôn mặt, nhưng không có chiều sâu nội tâm.

Anima bù trừ và cân bằng cho persona. Nếu chúng ta đánh đồng quá đáng bản thân
với persona, anima sẽ phản ứng. Chỉ khi chúng ta có mối quan hệ chính xác với nhân
cách, chúng ta mới có thể có mối quan hệ chính xác với anima. Hãy nghĩ về một tên
bạo chúa - một Nero hay Hitler - người mà lời nói đơn thuần của họ đã ảnh hưởng
đến cuộc sống của nhiều người, và sức mạnh bề ngoài khiến hắn ta tin rằng hắn là
một người toàn năng. Nhưng bề trong, hắn có thể bị bao vây bởi những mộng tưởng
đáng sợ và đen tối không kiểm soát được. Linh hồn hắn bị chiếm hữu bởi những thứ
đáng sợ; hắn nhìn thấy các mối đe dọa ở mọi nơi và bất lực trước sự hiện diện của
những suy nghĩ đen tối và rắc rối, giống như vua Saul bó tay trước tâm trạng xấu xa
của mình.

Hoàng đế La Mã Caligula là ví dụ điển hình. Caligula rất tàn nhẫn và tự tin vào quyền
lực đến nỗi ông ta nhắc nhở khách trong các bữa tiệc là ông ta có thể giết tất cả họ
bất cứ lúc nào. Hắn thậm chí đe doạ vợ hoặc nhân tình khi ôm họ trong tay "Chỉ cần
ta ra lệnh là cái đầu xinh đẹp này lìa khỏi cổ". Nhưng người ta cũng đồn rằng "ông ta
trốn dưới gầm giường khi trời nổ sấm sét, và trốn chạy trong nỗi kinh hoàng khi nhìn
thấy ngọn lửa của Aetna. Ông ta hay khó ngủ và lang thang trong cung điện to lớn,
thức chờ bình minh". Anima đã gửi những mộng tưởng rắc rối, sợ hãi này vào tâm
trạng của hắn, người lang thang những đêm không ngủ và liên tục cảm giác mơ hồ
về điềm báo, và hắn ta bất lực khi đối mặt với chúng bơi vì hắn chỉ mạnh mẽ và toàn
năng ở thế giới bên ngoài mà thôi. Theo cách này, anima bù trừ cho việc sống lỗi của
hắn.

Tiếp theo là câu chuyện về một giám đốc kinh doanh quyền lực, có quyết định ảnh
hưởng đến nhiều người, xung quanh ông là những thư ký ngoan ngoãn, và cấp dưới
răm rắp phục tùng. Ông sống trong thế giới của những tòa nhà cao tầng với các văn
phòng phức tạp, tài khoản bộn tiền và những người quan trọng trong hội đồng quản
trị. Tuy nhiên, ở bề trong, ông ta là nạn nhân của những nỗi sợ hãi mơ hồ và bị điều
khiển bởi những mộng tưởng tình dục không thể cưỡng lại đến nỗi ông phải tìm đến
những bộ phim khiêu dâm trên đường về hoặc xx với gái điếm ở khách sạn. Đó là
anima đứng đằng sau những nỗi sợ hãi và mộng tưởng này, và cô ả cai trị ông ta từ
bên trong như ông ta cai trị người khác ở thế giới bên ngoài.

Một lần nữa, thông điệp của con mụ gớm ghiếc (the hideous damsel), như đã đề cập
trong phân tích của Robert Johnson về Truyền thuyết Chén Thánh. Parisfal, anh hùng
vĩ đại và là chủ nhân của thế giới hiệp sĩ, bất lực trong việc chống lại cô ả ghê tởm
này. Đó là nhân cách hoá của anima, người đã quật anh ta, vì quá tập trung vào
thành công bên ngoài mà bỏ bê hành trình trong thế giới nội tâm.

Nếu ban đầu anima xuất hiện như một thực thể cực đoan, chiếm hữu người đàn ông
với những suy nghĩ hay mộng tưởng không thể kiểm soát, thì đây chỉ là biểu hiện hời
hợt của một vấn đề sâu sắc hơn nhiều. Anima thực sự có một chức năng tích cực,
giúp người đàn ông lầm đường lạc lối trở về với chính mình và giá trị cao nhất của
anh ta; giúp anh trở nên vẹn toàn và phát triển tâm linh. Lúc này anima có chức năng
xây dựng và ngay khi được công nhận và đánh giá đúng, khía cạnh tích cực của
anima xuất hiện. Ngay cả ở mặt tiêu cực, anima vẫn đúng với bản thân và chức năng
cơ bản của mình: cầu nối đến vô thức và thế giới tâm hồn của người đàn ông.