11.

1: PERTAHANAN BADAN

Sistem pertahanan badan bertindak apabila pathogen menjangkiti badan.

Patogen ialah mikroorganisma yang menyebabkan penyakit.
Contoh pathogen ialah bakteria, virus dan parasit

 Jasad asing atau bahan yang bukan daripada badan sendiri yang terdapat
Antigen pada membran mikroorganisma, patogen atau toksin yang dihasilkan oleh
bakteria - merangsangkan limfosit untuk menghasilkan antibodi
 Antara contoh antigen ialah patogen, molekul toksin dan sel darah daripada
kumpulan darah yang lain.

Antibodi  Sejenis protein yang dihasilkan oleh limfosit sebagai tindak balas kepada
kehadiran antigen
 Protein yang spesifik dalam tindak balas antibodi – antigen
 Contoh tindakan antibodi – antitoksin, aglutinin, lisin, opsonin

?
Gerak balas
keimunan

Keimunan
Jenis

Sistem pertahanan badan terhadap serangan patogen

Sistem Pertahanan Badan Kita

1
Barisan pertahanan pertama terdiri daripada barisan fizikal dan kimia.

Kulit terdiri daripada lapisan keratin yang liat dan mati – sukar ditembusi oleh
mikroorganisma

Jika ada luka atau cedera, proses pembekuan darah berlaku dengan cepat dapat
membantu mencegah kemasukan mikroorganisma

Silia yang terdapat pada permukaan epitelium salur respirasi – menolak partikel-partikel
Barisan keluar ke farinks
Pertahanan
Pertama
Lilin di dalam telinga, air mata dan lendir pada faraj berfungsi sebagai antiseptik untuk
memusnahkan mikroorganisma

Asid hidroklorik dalam jus gastrik akan musnah kebanyakan patogen dalam makanan
tercemar yang masuk ke dalam perut

Membran mukus dalam rongga hidung dan trakea merembeskan mukus untuk
memerangkap partikel-partikel dan spora bakteria dan mengumpalkanya

Kelenjar air mata merembes air mata dan kelenjar sebum merembeskan sebum
mengandungi lisozim untuk memusnahkan sesetengah bakteria

Barisan Pertahanan Kedua

Jika ada patogen yang melepasi barisan pertahanan pertama dan masuk ke dalam sistem peredaran darah

Leukosit iaitu ……………………………………………………………………………

…………………… menelan patogen secara …………………………………………..

Sel-sel fagosit ini bergerak di dalam darah serta boleh menyelinap keluar di antara sel dan juga berada dalam
salur limfa.
Sel-sel ini mencari dan membunuh patogen yang berada di dalam badan

Barisan Pertahanan Kedua – Fagositosis

2
 Barisan Pertahanan Ketiga

Barisan pertahanan ketiga melibatkan sistem keimunan badan iaitu …………………………………………………..

Limfosit terdapat dalam ……………………………… dan ……………………………………………..

Seseorang dikatakan imun terhadap sesuatu penyakit jika terdapat antibodi tersedia di dalam badan untuk
melawan serangan antigen

Di sum-sum tulang dan Di sum-sum tulang

menjadi matang dalam dan menjadi matang
kelenjar timus dalam nodus limfa

Dihasilkan Dihasilkan

Sel limfosit T LIMFOSIT Sel limfosit B

Fungsi membentuk

Sel memori
Selepas sembuh dari penyakit , sel memori B
menyimpan maklumat tentang patogen
Jika patogen yang sama menyerang badan,
sel plasma diaktifkan untuk menghasilkan
antibodi dengan cepat dan banyak

11.2: TINDAKAN ANTIBODI

Mekanisme tindakan antibodi

Antibodi melekat pada

antigen menyebabkan
antigen pecah
Antibodi bergabung
Antibodi menyebabkan dengan toksin
antigen bergumpal menjadikan toksin
bersifat tidak toksik

Antibodi melekat pada

antigen dan
memudahkan fagositosis
oleh fagosit
Antibodi bertindak dengan
antigen terlarut untuk
membentuk suatu kompleks
tidak larut (mendakan)

3
11.3 : JENIS KEIMUNAN

JENIS - JENIS KEIMUNAN

Limfosit menghasilkan antibodi

KEIMUNAN AKTIF sendiri sebagai tindak balas
terhadap rangsangan oleh antigen

Keimunan aktif semulajadi Keimunan aktif buatan

Diperolehi selepas seseorang sembuh Boleh diperolehi dengan vaksin / imunisasi

daripada sesuatu penyakit – campak /
cacar air Vaksin ialah ampaian patogen yang telah mati
atau dilemahkan - apabila vaksin disuntik ke
dalam badan, limfosit akan menghasilkan antibodi

4
 KEIMUNAN PASIF Badan mendapat antibodi dari luar
badan

Keimunan pasif semulajadi

Diperolehi apabila antibodi yang

terdapat dalam plasma darah meresap
merentasi plasenta dan masuk ke
dalam fetus
Pada awal kelahiran, keimunan bayi
adalah sama dengan keimunan ibunya
Bayi mendapat bekalan antibodi dalam
susu ibu apabila bayi menyusu

Keimunan pasif buatan

Pesakit yang terlalu lemah dan tidak dapat

menghasilkan antibodi sendiri akan diberikan
suntikan antiserum

Suntikan serum yang mengandungi antibodi perlu

diberi dari semasa ke semasa untuk membantu
pesakit melawan sejenis penyakit

Diperoleh dengan menyuntik serum mengandungi

antibodi (antiserum) khusus disediakan dari darah
manusia atau haiwan lain - merawat pesakit yang
sudah sakit tenat seperti rabies (penyakit anjing
gila), botulism, tetanus, gigitan haiwan berbisa ,
keracunan makanan

5
 Perbezaan antara keimunan aktif buatan dengan keimunan pasif buatan

Kriteria Keimunan aktif buatan Keimunan pasif buatan

Diperolehi melalui

Tujuan

Jangkamasa keimunan

Bila diberi ………………

Penghasilan antibodi
selepas suntikan pertama

Penghasilan antibodi
selepas suntikan kedua

11.4 : ISU KESIHATAN BERKAITAN KEIMUNAN MANUSIA

HIV – Human Immunodeficiency Virus

?
AIDS

Disebabkan
HIV

– Menyerang sel limfosit T

– Sel limfosit T tidak dapat merangsang sel limfosit B untuk menghasilkan
Struktur HIV antibodi
– Tidak dapat hidup secara sendiri tetapi perlu hidup dalam sel organisma
hidup.
HIV dijumpai dalam:
– boleh berada dalam badan hingga beberapa tahun tanpa menunjukkan
• Darah
gejala penyakit
• Bendalir tisu
- AIDS terjadi apabila virus HIV merosakkan sistem keimunan badan
• Air mani sehingga pesakit tidak mampu melawan jangkitan penyakit yang
• Cecair dalam faraj biasanya dapat dicegah
• Susu badan pesakit
AIDS

6
 AIDS

Gejala Penyakit AIDS Pesakit mendapat :

• Penyakit kulit
• Jangkitan sistem pernafasan
• Cirit-birit yang kronik
• Batuk kering
• Jangkitan kuman pada otak
• Jangkitan kulat (candidiasis pada saluran makanan atau sistem pernafasan)
• Kanser (Kaposi’s sarcoma)
• Meninggal dunia

Pemindahan HIV • Mengadakan hubungan seks dengan pesakit @ pembawa HIV tanpa sebarang
perlindungan (pemakaian kondom)
• Pemindahan darah yang tidak diuji kehadiran HIV terlebih dahulu
• Berkongsi jarum suntikan dadah dengan pesakit @ pembawa HIV
• Ibu pembawa HIV kepada anak yang disusui
• Ibu pembawa HIV memindahkan HIV ke fetus melalui plasenta

Pencegahan penyebaran • Tiada vaksin untuk mencegah penyakit AIDS

HIV • Menjauhi hubungan seks dengan pesakit AIDS
• Menggunakan kondom serta tidak mengamalkan hubungan seks rambang
• Menggunakan jarum dan alat suntikan pakai buang
• Tidak melibatkan diri dengan dalam penyalahgunaan dadah
• Ibu pembawa HIV mengambil antivirus sewaktu mengandung dan bersalin
• Ibu pembawa pembawa HIV perlu mengelakkan daripada menjalani pembedahan
semasa kelahiran dan tidak boleh menyusukan anak
• Anggota pengawai kesihatan yang berurusan dengan pesakit AIDS hendaklah
sentiasa mematuhi peraturan supaya dapat mengelakkan kecederaan disebabkan
jarun dan alatan tajam atau tersentuh secara langsung dengan darah pesakit